pasodegato 35, revista mexicana de teatro
DESCRIPTION
Numero dedicado al Teatro CatalanTRANSCRIPT
I SSN 1 6 6 5 - 4 9 8 6
9 7 7 1 6 6 5 4 9 8 0 0 6
REVISTA MEXICANA DE TEATRO
CINE
REVISTA MEXICANA DE CINE
EDICIONES Y PRODUCCIONES ESCÉNICAS 35 35
REvista mExicana dE tEatRo
�
ÍndicE
REVISTA MEXICANA DE TEATRO
OCTUBRE / NOVIEMBRE / DICIEMBRE 2008
5
8
11
1�
13
13
16
18
19
20
��
�6
28
70
69
68
61
58
54
53
50
47
44
36
34
7�
78
80
82
84
86
87
88
EstREno dE PaPELEN DEFENSA
DE LOS MOSQUITOS ALBINOSMERCÈ SARRIAS
aBREBocaLa tRaGEdiao EL LEnGUaJEdE La LiBERtadJosep palau i Fabre
PERFiLRosEnda montERosno LE Pidas mUcHoa Los diosEs...entrevista de iván olivares
a rosenda Monteros
La casUaLidaddE Los EncUEntRosÓscar narváez
RosEnda montERos:PREsEncia Y voZsergio Fernández
sEmBRadoRa dE vERsosJosé luis ibáñez
sin EstEREotiPosdE EstRELLa o divaTRAYECTORIAredacciÓn pdeg
HomEnaJEadiÓs a vÍctoR HUGo RascÓn Bandaluis de tavira
SAUDADEPoR RascÓn Bandarocío galicia
IN PERPETUUM vÍctoR HUGoFernando Muñoz castillo
EL ÚLtimo montaÑÉsFernando de ita
REPoRtaJE EsPEciaLaRcHiPiÉLaGodE EsPEJismosenrique MiJares
aÑos tEatRoFausto raMírez
FEstivaL QUE FLoREcEmÁs aLLÁ dE Las PREvisionEsentrevista de luis santillán
a bruno bert
EFEmÉRidEEL 68 En EL tEatRomExicanoFelipe galván
dossiERtEatRo cataLÁn:EvoLUciÓn Y PREsEntECOORDINACIÓN:carMe tierz y ricard salvat
PanoRama GEnERaL(1939-2008)ricard salvat
EL diREctoR dE EscEnaEn cataLUnYaJordi coca
Los dRamatURGosdEL siGLo xxicarMe tierz
EL tEatRo PÚBLicoEn BaRcELonaJoan Maria gual
EL tEatRo PÚBLicoEn BaRcELona, siGLo xxicarMe tierz y ricard salvat
FEstivaLEs tEatRaLEs:aYER Y HoYMaria-Josep ragué-arias
voLUntad Y PasiÓnManuel Molins
La contEmPoRanEidadcoREoGRÁFicaEn cataLUnYaester vendrell
REPÚBLica dEL tEatRoJALISCOtEatRo ExPERimEntaLdE JaLiscoadán delgado santillán
aBRiLLantandonaRicEs RoJasHuMberto arMas
MICHOACÁNtEatRo, idEntidadY Éticaroberto briceño Figueras
NUEVO LEÓNmnt VS. FEstivaLdE tEatRo nUEvo LEÓnenrique gorostieta
ZACATECASLa EscEnadE La PasiÓnrosa isela baltazar i.
CAMPECHEEL tEatRoEn EL sUREstEJesús JiMénez
EscEna intERnacionaLEL mÁGico siEtEJorge Folgueira
EL tEatRo aRGELino actUaLentrevista de Javier salas
a sliMane benaïssa
EscEna JovEntEatRo URGEntEJosé alberto gallardo
IN MEMORIAMEL HiLito dE La RisaMaría elena aura
EL JUGLaRJosé raMÓn enríquez
caRta a JoRGE RamosZEPEdabenJaMín bernal
Ha PaRtidoUn GRan amiGoaleJandro laborie elías
mEmoluisa Huertas
PasiÓn PoR EL tEatRoedgardo aguilar
LiBRos
mÁscaRa vs. caBELLERa
sUGEREncias FELinas36 FEstivaL intERnacionaLcERvantino, 2008redacciÓn pdeg
3176
En portada:Joan Negrié y Lluís Villanueva
en Tirant lo Blanc. Dramaturgia:Calixto Bieito y Marc Rosich.
Dir.: Calixto Bieito.Teatre Romea, 2008.
© David Ruano.
Recuadro de dossier:Joan Negrié en Tirant lo Blanc.
Dir.: Calixto Bieito.Teatre Romea, 2008.
© David Ruano.
89
90
9�94
AÑO 7nÚmERo 35
OCTUBRE-DICIEMBRE, 2008
91
95
3
EditoRiaL
REVISTA MEXICANA DE TEATRO
OCTUBRE / NOVIEMBRE / DICIEMBRE 2008
DIRECTOR: JAIME CHABAUDSUBDIRECTOR: JOSÉ SEFAMI
EDITORA: LETICIA GARCÍA
CONSEJO EDITORIAL:ÉDGAR CHÍAS
LUZ EMILIA AGUILAR ZINSERANTONIO CRESTANI
FERNANDO DE ITAFLAVIO GONZÁLEZ MELLO
MAURICIO JIMÉNEZALEGRÍA MARTÍNEZ
RODOLFO OBREGÓNRUBÉN ORTIZHILDA SARAY
ENRIQUE SINGER
DISEÑO GRÁfICO Y PRODUCCIÓN EDITORIAL: JOSÉ BERNECHEA itURRiaGa
ASISTENCIA DE DISEÑO GRÁfICO: GaLdi GonZÁLEZPUBLICIDAD Y ASISTENCIA EDITORIAL: HUGO WIRTH
JEFE DE DISTRIBUCIÓN Y DIFUSIÓN: OYUQUI MALDONADO
DISTRIBUCIÓN Y MENSAJERÍA: SERGIO SÁNCHEZASISTENCIA GENERAL: MARÍA DE LA PAZ ZAMORA
FOTÓGRAFOS:JOSÉ JORGE CARREÓN
CHRISTA COWRIEENRIQUE GOROSTIETA
ANDREA LÓPEZFERNANDO MOGUEL
COORDINADORES DE SecCIONES FIJAS EN LOS ESTADOSJALISCO: FAUSTO RAMÍREZ
MICHOACÁN: FERnando oRtiZNUEVO LEÓN: HERnando GaRZa
ZACATECAS: vÍctoR HUGo RODRÍGUEZ BÉcQUER
IMPRESIÓN: oFFsEt santiaGoDISTRIBUCIÓN: PASODEGATO
PASODEGATO, REVISTA MExICANA DE TEATRO
Revista trimestral núm. 35, OCTUBRE, NOVIEMBRE, DICIEMBRE 2008
Editor responsable: Jaime chabaud. no. de certificado de reserva al título: 04-2002-053117203600-102. no. de certificado de licitud de título: 12629. no. de certificado de contenido: 10201. issn: 16654986Prohibida su reproducción total o parcial.
domicilio de PASODEGATO la publicación: Eleuterio méndez #11, colonia churubusco-coyoacán, c. p. 04120, méxico, d. F. teléfonos: (0155) 5601 6147, 5688 9232, 5688 8756, 5601 3699, 5601 3876.correos electrónicos:[email protected], [email protected], [email protected], [email protected], [email protected], [email protected], [email protected], [email protected]
imprenta: oFFsEt santiaGo, s. a. de c. v., Río san Joaquín #436, col. ampliación Granada, c. p. 11520, méxico, d. F. teléfono: 01 (55) 9126 9040 [email protected]
Esta revista pertenece al Espacio Editorial de la comunidad iberoamericana de teatro (EECIT) y se publica gracias al apoyo de las siguientes instituciones: CNCA, INBA y Universidad de Guadalajara, así como de los gobiernos de michoacán, nuevo León, Jalisco y Zacatecas.
EL CONTENIDO DE LOS ARTÍCULOS ES RESPONSABILIDAD DE LOS AUTORES.
en pocos meses, el gremio teatral mexicano ha perdido a varios personajes muy queridos y significativos desde sus respectivas fronteras. En nuestro
número anterior dábamos cuenta de la partida de un eslabón fundamental en la historia de nuestro teatro de la segunda mitad del siglo xx: Emilio Carba-llido. Al poquísimo tiempo se le unió el extraordinario actor Guillermo Gil, luego Héctor del Puerto, Jorge Ramos Zepeda, y los escritores Alejandro Aura y Víctor Hugo Rascón Banda. Luis de Tavira escribe en estas páginas: “No sabría decir si hay un comienzo para el duelo, pero sí sé que su fin se acoge a la palabra. Víctor Hugo Rascón Banda nos lo enseñó durante los años de su agonía, cuando aún pudo asirse a la vida por gracia de la escritura y fue capaz de transformar en drama la escena misma de su propia muerte.” Sin duda con este dramaturgo, desaparece un luchador social y defensor de la cultura que no ganó todas las batallas. Dejó pendientes muchas cosas. Una de las más graves: recuperar la exención de impuestos para los derechos de autor. Larga se ha vuelto la lista de las gentes de teatro muertos en breve lapso. Remontar Salón Calavera de Aura, por ejemplo, podría ser también un pendiente del gremio. Descansen en paz.
Este año el festival Internacional Cervantino estará dedicado al estado de Campeche y como “país invitado” tiene a Cataluña. La importancia de que esta autonomía del estado español sea el “país invitado” es obvia por las ra-zones culturales e históricas que la caracterizan. También es para nosotros importante dedicar el Dossier de este número a Cataluña por todo lo que ha significado para la vida cultural de México el paso de grandes intelectua-les y dramaturgos por nuestro territorio durante el franquismo. Con el apoyo del Institut Ramon Llull, la Associació d´Investigació i Experimentació Teatral (AIET), bajo la coordinación de Carme Tierz y Ricard Salvat, ha preparado este repaso histórico de las tendencias del teatro catalán de, prácticamente, un siglo. Sin duda su revisión —como toda de esta índole— generará polémicas y habrá grandes ausencias, pero el panorama está planteado para que el lector mexicano y latinoamericano comience una aproximación del teatro catalán del siglo xx.
Este año se llevará a cabo la XXIX Muestra Nacional de Teatro en Ciudad Juárez. En este número hemos querido hacer un panorama del teatro de la región para ponderar el contexto donde se ha de desarrollar esta fiesta anual.
Por último, un pendiente que se nos queda en el tintero es el tema del 68 mexicano: ¿cómo modificó el movimiento estudiantil y la masacre de Tlate-lolco al teatro, a sus creadores, a la visión del mundo de una generación? La colaboración de felipe Galván es un recordatorio de ese pendiente que nos agarró con las manos en la imprenta.
JAIME CHABAUD
cataLUÑa, 68 Y dUELo