english language consultant - ศูนย์ส่งเสริมวิจัย...

ปท 2

8 ฉบ

บท 2

กมภ

าพนธ

- พ

ฤษภา

คม 2

553

ฉบบท

นทาง

สงคม

ทนม

นษยด

านไอ

ท English Language Consultant

ดร.ผกาพนธ ภมจตร

บรรณาธการ

รองศาสตราจารย ดร.วไลลกษณ รตนเพยรธมมะอาจารยโกญจนาท เจรญสขอาจารยปทฐวรรณ อวมศร

กองบรรณาธการ

รองศาสตราจารย ดร.พรรณ บวเลกผชวยศาสตราจารยประคอง สคนธจตตอาจารยปรชา ปยจนทรอาจารยสจตรา สามคคธรรมอาจารยสวมล วงศสงหทองอาจารยสงคม ทองคำาอาจารยสดน ชาวหนฟา

กำาหนดออก ปละ 3 ฉบบ

ตลาคม – มกราคม กมภาพนธ – พฤษภาคม มถนายน – กนยายน

เจาของ

ศนยสงเสรมวจยและผลตตำารามหาวทยาลยเกรก 43/1111 ถนนรามอนทรา เขตบางเขน กรงเทพฯ 10220 โทรศพท 0-2552-3500-9,0-2970-5820 ตอ 402 โทรสาร0-2552-3513อเมล : [email protected]

วารสารรมพฤกษ ฉบบท 2

ฉบบทนทางสงคม

ทนมนษยดานไอท

วตถประสงค

(1) เพอเผยแพรศลปะ

วทยาการ และความร

ใหมๆ ในสาขาวชาท

เปดการเรยนการสอน

ในมหาวทยาลย

(2) เพอสงเสรมอาจารย ผสอนในสาขาวชาตางๆ ตลอดจนผทรงคณวฒ ในการนำาเสนอผลงาน

ทางวชาการ

(3) เพอเปนเอกสารประกอบ การศกษาในระดบ

อดมศกษา

ออกแบบปก : อภรกษ สขาว

ระเบยบการนำาเสนอบทความ

1.ผเขยนจะตองสงตนฉบบเปนแฟมขอมลคอมพวเตอร(คยดวยโปรแกรม

Microsoft Word) แลวพมพลงในกระดาษ A4 จำานวน 1 ชด สงถง

บรรณาธการ ลวงหนา 2 เดอน กอนกำาหนดออกวารสารแตละฉบบ

โดยสงไปท

กองบรรณาธการวารสารรมพฤกษมหาวทยาลยเกรก

43/1111ถ.รามอนทราบางเขนกรงเทพมหานคร10220

โทรศพท0-2552-3500-9,0-2970-5820ตอ402

โทรสาร:0-2552-3513

2.หากผเขยนใชนามแฝงกรณาแจงนามจรงไปดวยพรอมทงทอยทสามารถ

ตดตอได

3. สำาหรบงานแปล หรอเรยบเรยง การวจารณหนงสอ และแนะนำาหนงสอ

ผเขยนจะตองบอกแหลงทมาโดยละเอยด

4.บทความทไดรบการตพมพ ผเขยนจะไดรบวารสารเปนอภนนทนาการ

จำานวน3เลมพรอมกบคาตอบแทนตามสมควร

บทความทไดรบการตพมพลงในวารสารฉบบน ยอมเปนสทธสวนบคคลใน

การแสดงความคดเหนของผเขยน กองบรรณาธการไมจำาเปนตองเหนดวย เสมอไป

การนำาบทความสวนใดสวนหนงหรอทงหมดไปตพมพเผยแพรตองไดรบอนญาต

จากผเขยนตามกฎหมายวาดวยสทธและควรแจงใหกองบรรณาธการทราบดวย

สวสดคะทานผอานวารสารรมพฤกษทกทาน พบกนอกครงในฉบบท2ปท28ฉบบนตพมพออกมาในขณะทประเทศไทยกำาลงเผชญหนากบเทคโนโลยสมยใหมทกาวหนาอยางรวดเรวในขณะทกฎหมายทเกยวของกบเรองIT(InformationTechnologyหรอ“เทคโนโลยสารสนเทศ”)ยงปรบตวไมทนเหนไดจากปญหาการขอสมปทานระบบ3Gทางรฐบาลและผเกยวของยงตกลงกนไมสำาเรจในขณะทตางประเทศเรมใช4Gกนแลว

ความกาวหนาของ IT มประโยชนมากกจรงแตโทษกมมากเปนเงาตามตวการทเราจะใชประโยชนจากITไดอยางเหมาะสมเราตองมทนทางสงคมทเหมาะสมดวยเชนกน (ทนทางสงคม เกดจากการรวมตว รวมคดรวมทำาบนฐานของความไวเนอเชอใจสายใยความผกพนและวฒนธรรมทดงามของสงคมไทยผานระบบความสมพนธ มองคประกอบหลก ไดแกคนสถาบนวฒนธรรมและองคความรซงจะเกดเปนพลงใหแกชมชนและสงคม)

กองบรรณาธการวารสารรมพฤกษ เหนความสำาคญในเรองนจงนำาเสนอบทความทเกยวกบเรองของ ทนทางสงคม โดยเฉพาะทนมนษยดานไอท ซงบทความทคดสรรมานนเปนผลงานจากนกวชาการคณภาพจำานวน 7บทความพรอมทงbookreviewอก1 เลมโดยแตละบทความมประเดนทนาสนใจดงน

1. การพฒนาทนทางสงคมโดยใช ชมชนเป นฐานในชมชนประสบภยพบตสนาม : กรณศกษาชมชนในพนทจงหวดพงงา (SocialCapitalCommunityBasedDevelopmentinCommunitiesEffectedbyTsunami:CasestudiesofCommunitiesinPhang-NgaProvince)โดยผชวยศาสตราจารยดร.เพญประภาภทรานกรมบก.อานแลวอยากบอกตอคะ

2. ความสอดคลองของบณฑตเทคโนโลยสารสนเทศไทยกบความตองการของผประกอบการ (The Conformity of ICT Graduates andDemandofEntrepreneurs)โดยอาจารยสวมลวงศสงหทองขอบอกวา..อยาพลาด

3. ปจจยทมผลตอการดำาเนนงานความรบผดชอบของผประกอบการอตสาหกรรมตอสงคม : กรณศกษา กลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย)(FactorsEffectingCorporateSocialResponsibility(CSR)PracticesofIndustries:ACaseStudyofUBEGroup(Thailand))เปนผลงานของอาจารยสดารตนแผลวมจฉะและอาจารยจำาลองโพธบญจากบทความ

บทบรรณาธการ

นพบวาชมชนทตงอยรอบๆ บรษทมความความพงพอใจตอความชวยเหลอทบรษทฯมอบใหตางกนทานผอานไมควรพลาดรายละเอยดของบทความน

4. พฤตกรรมการเปดรบชมและความตองการรายการโทรทศนของเดก เปนผลงานของดร.บญอยขอพรประเสรฐอานชอบทความแลวจะไมเปดอานไดหรอน?

5. การศกษาการตลาดปญหาและอปสรรคของการผลตผลไมอนทรยในภาคตะวนออกประเทศไทยTheStudyonMarketing,ProblemsandObstaclesofOrganicFruitProductioninTheEasternofThailandเปนผลงานของอาจารยสยามอรณศรมรกตและคณะบทความนทนสมยนะคะเพราะพช ผกผลไมอนทรยกำาลงเปนทนยมในปจจบน เพราะฉะนนตองอาน...ตองอาน....

6. การประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนการสอนระดบปรญญาตร (ApplicationoftheSufficiencyEconomyPhilosophyforteachingandLearningActivities)โดยอาจารยเพญพรรณชตวศทธ ในบทความไดประมวลหลกของการพจารณาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไว5สวนมอะไรบางขอเชญตดตามคะ

7. ผลกระทบของโรงานอตสาหกรรมตอคณภาพนำาในแมนำาปาสกจงหวดสระบร(TheImpactofIndustryonWaterQualityofPasakRiverin Saraburi Province) โดยเปนผลงานของอาจารยสยาม อรณศรมรกตและอาจารยชมพรยวรบก.บอกวา...อนตรายใกลตวไมสนใจไดอยางไร?ดงนน...ตองรบอาน

8. แนะนำาหนงสอเรอง “ตนแบบนกคดนวตกรรม” เขยนโดยเกรกอรเบรนส(GregoryBerns)แปลและเรยบเรยงโดยณฐยาสนตระการผลผลงานเลมนใหขอคดใหมๆ หลายอยางทบางครงเราทานตางมองขามไปถาทานอยากทราบวามองขามอะไรไปบางจะแอบอานกไดหรอจะอานเปนบทความแรกกไดไมมใครหามไดถาทานจะอาน

ในนามของกองบรรณาธการวารสารรมพฤกษขอขอบคณผอานและทานเจาของบทความทมอบความไววางใจใหเรา “วารสารรมพฤกษ” ไดตพมพบทความของทานและหวงวาเราจะมโอกาสไดรบบทความของทานอกในฉบบตอไป

กองบรรณาธการ

ข

สารบญบทบรรณาธการ

การพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานในชมชนประสบภยพบตสนาม :

กรณศกษา ชมชนในพนทจงหวดพงงา

เพญประภา ภทรานกรม

ความสอดคลองของบณฑตเทคโนโลยสารสนเทศไทยกบความตองการของผประกอบการ

สวมล วงศสงหทอง

ปจจยทมผลตอการด�าเนนงานความรบผดชอบของผประกอบการอตสาหกรรมตอสงคม :

กรณศกษา กลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย)

สดารตน แผลวมจฉะ และจ�าลอง โพธบญ

พฤตกรรมการเปดรบชมและความตองการรายการโทรทศนของเดก

บญอย ขอพรประเสรฐ

การศกษาการตลาด ปญหาและอปสรรคของการผลตผลไมอนทรยในภาคตะวนออก ประเทศไทย

สยาม อรณศรมรกต ชมพร ยวร และสพรรณการ กตตลขตศกด

การประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนการสอนระดบปรญญาตร

เพญพรรณ ชตวศทธ

ผลกระทบของโรงงานอตสาหกรรมตอคณภาพน�าในแมน�าปาสก จงหวดสระบร

สยาม อรณศรมรกต และชมพร ยวร

แนะน�าหนงสอเรอง “ตนแบบนกคดนวตกรรม”

พรพร ชอบชน

1

35

73

105

125

145

189

167

การพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน ในชมชนประสบภยพบตสนาม :

กรณศกษา ชมชนในพนทจงหวดพงงาSocial Capital Community Based Development in Communities Effected by Tsunami :

Case studies of Communities in Phang-Nga Province

เพญประภา ภทรานกรม

2

ปท 28 ฉบบท 2 กมภาพนธ - พฤษภาคม 2553

การพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานในชมชนประสบภยพบตสนาม :

กรณศกษา ชมชนในพนทจงหวดพงงาเพญประภา ภทรานกรม*

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอวเคราะหการพฒนาทนทางสงคมโดยใช

ชมชนเปนฐานในชมชนทประสบผลส�าเรจในการฟนฟจากภาวะวกฤตภยพบตสนาม

และเพอศกษาแนวทางการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานในชมชนท

แตกสลายเพราะภยพบตธรรมชาต เพอสรางชมชนเขมแขง ผวจยใชการสมภาษณ

เชงลก และการจดสนทนากลมในการรวบรวมและวเคราะหขอมล โดยใชเวลาใน

การเกบขอมลระหวางเดอนมนาคม-กรกฎาคม 2552 ในพนทชมชนบานน�าเคม

และบานในไร จงหวดพงงา

ผลการวเคราะหพบวา การพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานในชมชน

ทไดรบผลจากการประสบภยพบตสนามอยางเฉยบพลนนน ชาวบานตองตอส

กบวกฤตผานกระบวนการเรยนรจนสามารถพลกวกฤตเปนโอกาสได เกดการรวมตว

ของชาวบานทงทบานน�าเคมและบานในไรซงสวนหนงมความสมพนธเปนเครอญาต

กน มผน�าทเอาจรงเอาจง อนสงผลใหเกดกลมคนท�างานทเขมแขงเพอชมชน มการ

บรหารจดการทรพยากรไดอยางเปนระบบ มแผนแมบทการพฒนาชมชนโดยใช

วธการใหชมชนมสวนรวม มการจดตงธนาคารชมชน การจดสวสดการชมชนตงแต

เกดจนตายโดยชมชนเอง การจดตงสหกรณเพอทอยอาศยของชมชนบานน�าเคม รวมถง

การเกดกลมออมทรพยของบานในไรเพอการออมและใหสนเชอเพอการฟนฟและ

พฒนาเพอเพมอาชพรายไดของชมชน

*ผชวยศาสตราจารย (Ph.D) ประจ�าสาขาวชาสงคมสงเคราะหศาสตรและการพฒนาสงคม คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเกรก

3เพญประภา ภทรานกรม

การพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน ในชมชนประสบภยพบตสนาม :กรณศกษา ชมชนในพนทจงหวดพงงา

ส�าหรบแนวทางการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน ในชมชนทแตก

สลายเพราะภยพบตธรรมชาต เพอสรางชมชนเขมแขง มขอเสนอหลายประการ

ไดแก การสรางกระบวนการเรยนรของสมาชกในชมชนโดยเฉพาะเดกและเยาวชน

การพฒนาความรและทกษะในการประกอบอาชพ การสรางเครอขายชมชนในการ

ดแลทรพยากรธรรมชาต การสรางผน�าทมปญญา มแผนการพฒนาชมชนทมาจาก

การมสวนรวมของชมชน การสรางใหชมชนเหนคณคาของการกนและอยแบบพอเพยง

ตามแนวเศรษฐกจพอเพยง รวมทงการสงเสรมความเสมอภาคหญงชายในชมชนดวย

ค�ำส�ำคญ : ทนทางสงคม การพฒนาโดยใชชมชนเปนฐาน

Abstract The objectives of this study were (1) to analyze social capital community

- based development in communities affected by Tsunami and (2) to propose

social capital community - based development guideline for community devasted by

natural disasters. In-depth interview, and focus group discussion during March

and July, 2009 were employed for data collection and analysis.

It was found that as for social capital community - based development,

focused on Ban namkhem and Ban nairai of Phang –Nga province, which were

affected by Tsunami, the villagers not only struggled with confront their crisis,

but they also learnt many things it which they could turned it into opportunities.

They came together because of the closed relationship and the strong leadership.

There were strong networks to work for their community. They could manage

their community systematically, provide their resources and the outside support

through the community network, plan the community development by people

participation, set the community bank, lifelong community welfare and the

community cooperative for housing, set up the saving group which all were for

reviving and developing career in order to increase their earnings.

4


As for the social capital community - based development guidelines for

communities devastated by natural disasters, it was proposed that communities

should build up the learning process , especially for young people, develop the

vocational knowledge and skills. They should build up the community network

for the natural resources conservation. In addition, they should form capable leaders,

set up the community cooperation plan and learn how to live with self-sufficient

economic guidelines. Moreover, the gender equality promotion was needed

such community - based development.

Keywords : Social Capital , Community - Based Development

บทน�ำ เหตการณภยพบตจากคลนยกษสนาม (Tsunami) เมอวนท 26 ธนวาคม

2547 เปนวนทคนทวโลกตองจดจ�าไปอกนาน “วนนนบงเกดเหตไมคาดฝนเกดขน

เดอนธนวาคมของทกป เปนฤดแลงของทะเลอนดามน ทะเลเงยบไมมคลนลมใหเหน

แตวนนผดคาดเพราะผคนทรมทะเลตางสงเสยงดงลน บอกใหทกคนไดยนวามาด

ทะเลวนนมนแปลกมาก มนมคลนขนาดใหญมาก เรอประมงทกล�าทมองเหนจะ

โดนคลนซดพลกคว�าจมหายไปหมดเลย และชวอดใจเดยวสงทวากขนมาบนฝง

ท�าลายทกสงทกอยางทขวางหนา ไมวาจะเปนบานเรอน ทรพยสน หรอแมแตชวต

ผคนกจมหายไปหมด สงทวานมนคอ “คลนยกษสนาม” มนท�าใหทกสงทกอยางท

คนไทยไมเคยเหนกไดเหน สงทเหลอใหเหนกคอซากปรกหกพง ผบาดเจบและ

เสยชวตมากมายเกลอนกลาดไปหมดทวทงหมบาน คนทรอดชวตกเทยวเดนหา

ศพญาตพนอง ลกเมย ทกคนตางหวเสยไปหมดและหมดอาลย บางคนกถงกบ

สตแตกไปเลย บางคนเทยวเดนทงเลอดทงน�าตา เดนหาญาตพนองเจอคนเจบก

เอาออกจากพนทล�าบากมาก เจอคนตายกเอาไปไมได ทงเสยใจทงเจบปวดหาท

เปรยบไมได......”

ประเทศตางๆ ในบรเวณพนทชายฝงมหาสมทรอนเดย รวมทงพนทชายฝง

มหาสมทรอนดามนของประเทศไทยใน 6 จงหวด ประกอบดวย พงงา ภเกต ระนอง



กระบ ตรง และสตล ประสบความเสยหายทไมเคยปรากฎมากอน ผคนจ�านวนมาก

ตองสญเสยชวต และบาดเจบ ภยจากสนามไดเพยงทงรองรอยแหงความสญเสย

และเศราโศกแสนสาหสไวเบองหลง หากแตเหตการณดงกลาวนบเปนบทเรยนอน

ทรงคณคาทควรมการน�ามาพลกผนความสญเสยใหเปนการสรางโอกาสแหงการ

เรยนร ในการฟนฟชมชนสชมชนเขมแขง โดยเฉพาะในพนท จงหวดพงงา ซงเปน

พนททไดรบผลจากภยพบตในครงนรนแรงทสด กลาวคอ มคนไทยเสยชวต จ�านวน

1,389 คน สญหาย 1,352 คน และชาวตางชาตเสยชวต 2,114 คน สญหาย 363 คน

มบานเรอนเสยหายอกเปนจ�านวนมาก ผคนไรทอยอาศย สญเสยทรพยสน พนทท�ากน

ชมชนแตกสลาย มปญหาเกดขนมากมายในชมชน(ขอมลจาก DTRCA-Disaster

Tracking Recovery Assistance Center)

ภายใตภาวะวกฤตชมชนทมอาจเทยบไดกบการสญเสยในครงใด ๆ ทชวชวตคนใน

ชมชนไดประสบ ชมชนจ�าเปนตองฟนฟสภาพตางๆในทกดานอยางรวดเรวเพอใหการ

ด�าเนนชวตเปนไปอยางปกต โดยไดหนมาสนใจและใหความส�าคญกบแนวคดเรอง

“ทนทางสงคม” (Social Capital) ซงเปนแนวคด ทไดน�าเขามาสกระแสการพฒนา

ชมชนในสงคมไทย โดย Robert D. Putnam ทไดศกษากระบวนการประชาสงคม

ไทยประเทศอตาล (วารสารประชาสงคม, 2541) ประกอบกบรฐบาลไทยก�าหนด

ใหมโครงการเพอการลงทนทางสงคมตางๆ ท�าใหเกดกระแส “ทนทางสงคม” ม

การเปดเวทอภปรายกนในวงกวางทงในหมนกคด นกวชาการ และผเกยวของใน

แวดวงการพฒนาทงภาครฐและเอกชน โดยเฉพาะในชมชนทประสบภาวะวกฤตใน

รปแบบตางๆ ไมวาจะเปนชมชนทประสบภาวะวกฤตเศรษฐกจ หรอชมชนทมงจะ

พฒนาสการพงตนเอง

อยางไรกดภาวะวกฤตจากภยสนามทผานมา พบวามบางชมชนทฟนฟตวเอง

ไดอยางรวดเรว และสามารถพงตนเองและสามารถด�ารงอยไดอยางเขมแขง อกทง

การพฒนายงคงเตบโตตามปกตอยางมจงหวะกาวบนพนฐานเดมของชมชน นนก

เพราะวาชมชนยงม “ทนทางสงคม” (Social Capital) ซงหมายถง “คณคา” สงคม

ไทยมคณคาซงเปนทนเดมทสงคมมอย ไมวาจะเปนการชวยเหลอเกอกล ความไว

วางใจกน การตอบแทนกน ตลอดทงความรวมมอในกจกรรมตาง ๆ ของชมชน ซง

6


เปนการพฒนาทอยบนฐานของชมชน ฐานแหงศกยภาพของตนเอง ทนทางสงคม

จงเปนฐานส�าคญในการสรางความสมพนธทางสงคมของชมชนใหมความเขมแขง

บนรากฐานรากเหงาของตนเอง สงผลตอการพฒนาความเขมแขงของประเทศโดย

รวม อนจะน�าไปสการพฒนาทยงยน (พทยา วองกล, 2542 : 5 )

ทนทางสงคมจงนบเปนพลงส�าคญในการสรรคสรางสงทดงามใหกบชมชน

และสงคม ท�าใหชมชนเกดการพฒนาทยงยนและเสรมสรางใหชมชนเขมแขง การ

สงเสรม“ทนทางสงคม” จงมความส�าคญในการพฒนาโดยใชชมชนเปนฐาน เพอ

ชมชนเขมแขง เปนยทธศาสตรทส�าคญในการพฒนาชมชนและสงคมไทยสสงคม

แหงภมปญญาและการเรยนร ยทธศาสตรหนงของการพฒนาประเทศไทยตามแผน

พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 พ.ศ. 2550 – 2554 ไดกลาว

ถงแนวทางการพฒนาเพอเสรมสรางยทธศาสตรดงกลาวโดยใหความส�าคญการ

เรยนรตลอดชวต สงเสรมใหคนไทยไดเรยนรอยางตอเนอง สามารถเขาถงแหลง

ความรดานวฒนธรรม ภมปญญา พฒนารปแบบและหลกสตรการเรยนรตลอดชวต

ทสอดคลองกบสภาพของเมองและชมชน โดยเปดพนทชมชนใหเปนสถานทเรยน

รของคนในชมชน พฒนากระบวนการเรยนรทสอดคลองกบความตองการของทองถน

ความร ของชมชนเปนการเรยนร เกยวกบการจดการปญหาและการปรบ

ตวของชมชน เปนความรทเรยกกนวา “ภมปญญา” ซงเปนภมปญญาทมาจาก

ประสบการณจรง มความเปนบรณาการสง ทงในเรองของกาย ใจ สงคม และ

สงแวดลอม มวฒนธรรมเปนฐาน มการเชอมโยงไปสนามธรรมทลกซง และเนน

ความส�าคญของจรยธรรมมากกวาวตถนยม” การเรยนรของชมชนมความเปนพลวตสง

เนองจากเปนการเรยนรทเอาชวตและปญหาเปนตวตง เปนกระบวนการของการ

เรยนรทมลกษณะการรวมคด รวมไมรวมมอกนปฏบต มการสอสารแลกเปลยน

ระหวางผคนทแตกตางหลากหลาย ลดความขดแยงเปนเครองมอทรงพลงในการ

ยกระดบบคคลและพฒนาชมชน เปนการเรยนรทท�าใหคดเปน ท�าเปน แกปญหาได

(สชาดา จกรพสทธ และคณะ, 2548 : 26 – 27) และเปนการพฒนาโดยใชชมชน

เปนฐาน (Community – Based Development) ทตอบสนองความตองการของ

ชมชนบนฐานของวถชวตของชมชน มเปาหมายในการเสรมสรางความเขมแขง



ใหชมชน โดยใชทนเดมทมอยในชมชน หรอทนทางสงคม เปนฐานในการพฒนา

สงคมและประเทศใหเขมแขงอยางยงยน

วตถประสงค 1. เพอวเคราะหการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานในชมชนท

ประสบผลส�าเรจในการฟนฟจากภาวะวกฤตภยพบตสนาม

2. เพอศกษาแนวทางการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน ในชมชน

ทแตกสลายเพราะภยพบตธรรมชาต เพอสรางชมชนเขมแขง

วธกำรศกษำ ผวจยใชวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) และแนวคดทน

ทางสงคมและการพฒนาโดยใชชมชนเปนฐาน มาอธบายปรากฏการณทเกดขนใน

ชมชน โดยการศกษาวจยภาคสนามเพอศกษาการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชน

เปนฐาน และการสนทนากลม (Focus Group Discussion)ในชมชนทประสบผล

ส�าเรจในการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน จ�านวน 2 กรณศกษา คอ

ชมชนบานน�าเคม ต�าบลบางมวง อ�าเภอตะกวปา และชมชนบานในไร ต�าบลนาเตย

อ�าเภอทายเหมอง จงหวดพงงา โดยผวจยใชเวลาในการเกบขอมลในระหวางเดอน

มนาคม – กรกฏาคม 2552 ซงทง 2 ชมชนเปนชมชนทประสบภยพบตสนาม

รนแรงทสดของประเทศไทย แตสามารถพฒนาชมชนไดอยางมประสทธภาพ โดย

มขนตอนการด�าเนนการวจย ดงน

ขนตอนท 1 การวเคราะหการพฒนาทนทางสงคมในชมชนในประสบผล

ส�าเรจ หลงจากประสบภาวะวกฤตจากภยพบตสนาม เมอเดอนธนวาคม พ.ศ.2547

ขนตอนท 2 การศกษาแนวทางการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน

ในชมชนทแตกสลายเพราะภยพบตธรรมชาต เพอสรางชมชนเขมแขง

รายงานผลการวจยเสนอในรปแบบของการบรรยาย ทม งใหรายละเอยด

(Thick Description) ใหเหนภาพรวมของปรากฏการณ และรายละเอยดของ

ประเดนทศกษา และเปรยบเทยบกบทฤษฎทเกยวของ

8


ผลกำรวจย การน�าเสนอสรปผลการศกษา น�าเสนอเปน 3 สวน คอ

1.

การศกษาการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานในชมชนบานน�าเคม

ต�าบลบางมวง อ�าเภอตะกวปา จงหวดพงงา และชมชนบานในไร ต�าบลนาเตย

อ�าเภอทายเหมอง จงหวดพงงา ซงเปนอ�าเภอทประสบภยสนามรนแรงทสด และ

สามารถพฒนาชมชนไดอยางมประสทธภาพ ดงน

1.1 การพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน

ผลจากการประสบภยพบตสนามอยางเฉยบพลน ชาวบานทง 2 ชมชน

ตองตอสกบวกฤต เรยนรจากเหตการณตางๆ มากมายจนสามารถพลกวกฤตเปน

โอกาส ภยพบตสนาม มหนตภยทเลวรายแตอกดานหนงกลบเปนเหมอนตวเรง

ปฏกรยาใหเกดการรวมตวของชาวบานทงทบานน�าเคมและบานในไร สงผลให

เกดกลมคนท�างานเพอชมชนทเขมแขง มระบบการจดการชมชนทมระบบ มผน�า

ทเขมแขง จากเดมทเปนชมชนตางคนตางอย มงแตหาเงนมาจนเจอครอบครว แต

เมอเกดภยพบตสนามทชาวบานไมเคยคดมากอน ท�าใหเกดกลมองคกรชมชน

และเครอขายตางๆ เพอรวมกนแกไขปญหา ตอมาไดขยายตวและมศกยภายใน

การจดสรรทรพยากรผานกลมเครอขายชมชนเองในรปแบบองคกรนตบคคลท

เหนวาชมชนควรมการบรหารจดการทรพยากรและความชวยเหลอทหลงไหลเขา

มาอยางเปนระบบและมวสยทศนมากกวาทเปนอย มการจดตงธนาคารชมชน การ

จดตงสหกรณเพอทอยอาศยของชมชนบานน�าเคม รวมถงการเกดกลมออมทรพย

ของบานในไร เพอการออมและใหสนเชอเพอการฟนฟและพฒนาอาชพรายไดของ

ชมชน

ภายหลงจากภยพบตภยสนาม ไดเกดการเปลยนแปลงทางดานความสมพนธ

ในระดบโครงสรางของชมชน ทเกดจากความชวยเหลอจากหนวยงานภายนอกโดย

เฉพาะองคกรพฒนาเอกชนทเกาะตดท�างานดานความคดกบชมชนอยางจรงจง

นบเปนเงอนไขและเปนขอเรยนรทส�าคญ รวมถงอาสาสมครทมาชวยดวยสวนตว



ไดขยายวงกวางขนเปนล�าดบ เปนการสรางเสรมศกยภาพและทกษะทงในระดบ

บคคล กลมและชมชนทามกลางสถานการณวกฤต ททกคนตองรบดวยความยาก

ล�าบาก หากแตเมอไดเรยนรภาวะวกฤตกลบกลายเปนตวเรงใหเกดการลกขนมา

ตอสอยางกลาหาญ นอกจากนชมชนยงมการคนพบผน�าทมความมงมนทจะเหน

ชมชนของตนพฒนาไปในทางทดขน มการบรหารจดการความชวยเหลอทหลงไหล

เขามาใหเกดประโยชนสงสดตอชาวบานในชมชน องคกรชมชนและกระบวนการ

ชมชนมการพฒนาเตบโตอยางรวดเรวอนเปนผลมาจากความพยายามก�าหนด

ทศทางการพฒนาดวยตวเอง โดยเฉพาะความพยายามรวมกนกบหนวยงานตางๆ

ในการก�าหนดกรอบแผนยทธศาสตรการพฒนาพนทประสบภยสนาม ทมกรอบ

แผนพฒนาพนทประสบภยครอบคลมเนอหาการพฒนาและฟนฟทประกอบไป

ดวย ยทธศาสตรการพฒนา 5 ยทธศาสตรหลก ไดแก การพฒนาเศรษฐกจ การ

พฒนาการทองเทยว สงแวดลอมและสงปลกสราง บรการสาธารณะและการพฒนา

ชมชน แตในเบองตนนนชมชนยงไมมแนวทางทชดเจนในการพฒนาของตนเอง ดวย

เหตผลหลายประการ รวมถงงบประมาณ ชมชนยงตองท�างานภายใตวตถประสงค

ของโครงการ หรอหนวยงานทใหความชวยเหลอตางๆ โดยปราศจากการมสวนรวม

ของชาวบาน โครงการตางๆถกก�าหนดมาจากเจาของเงนสนบสนน บางโครงการ

ไมไดสอบถามความตองการของชมชนเลย เมอชมชนไมมแผนพฒนาชมชนและ

ขาดทศทางในการพฒนา การชวยเหลอในรปแบบโครงการตางๆ จงถกก�าหนด

โดยหนวยงานเจาของเงนมากกวาจากประชาชนผเดอดรอนในชมชนจรงๆ

อยางไรกดเมอเวลาผานไปชมชนไดเกดกระบวนการเรยนรจากการรวม

ตวกนในชมชนทงสองชมชนเพอท�ากจกรรมหรอแลกเปลยนกนกขยายวงกวางขน

เรอยๆ ทงกลมทรวมตวกนเพอแลกเปลยนคลายเครยดในปญหาทประสบดวยกน

อนาคตของชวตและครอบครวรวมทงเพออาชพ และปากทอง หรอแมกระทงกลม

บรการผประสบภยสนามดวยกน การแลกเปลยนท�าใหชาวบานรสกถงความมพลง

อ�านาจในตนเองทเกดจากการถกเถยงแลกเปลยนเรยนร หรอกระบวนการวภาษวธ

(Dialectical Understanding) ในการสรางพลงอ�านาจในตนเองทงในระดบบคคล

กลม และชมชน การเสรมสรางความสามารถของสมาชกในชมชนในการแกปญหา

10


ดวยตนเองรวมถงสามารถเขาถงการใชทรพยากรทจ�าเปนในการด�ารงชวต ท�าให

เกดความรสกเชอมนและรสกวาตนเองมพลงอ�านาจในตนเอง สามารถควบคม

ความเปนอยหรอวถชวตของตนเองได (Gibson,1991:355) ท�าใหวฒนธรรม

การแลกเปลยนและความเขมแขงของชมชนเกดขนไดอยางรวดเรวและเปนระบบ

ชมชนมบทบาทชดเจนในการคดคนและรวมมอกนพฒนาประสานงานเจรจาตอ

รอง รวมถงรวมกนจดท�าแผนพฒนาชมชนทมาจากชาวบานอยางจรงจง เพอเปน

แนวทางในการก�าหนดทศทางการพฒนาทมาจากชมชน มใชการพฒนาจากรฐ หรอ

หนวยงานภายนอกซงเปนเจาของเงนทน หรองบประมาณในการใหความชวยเหลอ

เฉกเชนการพฒนาสวนใหญทมใหเหนในชมชนทวไป

นอกจากการรวมกลมแลว ชาวบานยงมความตนตวในการเรยนรอยางไม

สนสด เมอมประเดนปญหาทไมร หรอไมเขาใจเรองอะไร หรอไมชดเจนในเรองใด

กจะหาทปรกษาหรอผร ผช�านาญมาแลกเปลยน ตลอดจนแสวงหาแหลงเรยนร

แลวไปศกษาดงานในสถานทมคนท�าจรง เปนกระบวนการเรยนรใหมทไมเคยมมา

กอนในชมชน ทมงใหบคคลมโอกาส มการวพากษ วจารณปญหา ซงถอวาเปนขน

สงสดสรางมโนธรรมส�านกผานกระบวน การเสวนา (Dialogue) รวมถงการลงมอ

ปฏบตจรงในทกเรองทเกยวของ เปนหวใจส�าคญในการขบเคลอนกระบวนการฟน

คนชวตของชมชน มความมงมนตงใจ ทามกลางการรวมกลม รวมคด คนควาเรยนร ผาน

กจกรรมกลมตางๆ ตงแตแรกเรมอยางตอเนองโดยการลงมอปฏบตจรง จดการ

แกปญหาตางๆและขยายเปนกจกรรมการพฒนาฟนฟชวตชมชนเปนการเรยนรท

ลกซงถงแกนของจรง

เมอชมชนสามารถแกไขปญหาความเดอดรอนตางๆของชมชนจนเกด

แนวทางในการพงตนเองในรปแบบของธนาคารชมชนทชมชนบานน�าเคม และกลมออม

ทรพยทชมชนบานในไร มการจดการกองทนการเงน การออม จนเปนสวสดการ

กลางของชมชน ใหความชวยเหลอสมาชกตงแตเกดจนตาย การรวมคด รวมท�า

ของคนในชมชนทามกลางสถานการณพเศษเชนนไมงายนก เพราะไมเฉพาะแตผ

ประสบภยเทานน ยงมพเลยงจากองคกรพฒนาเอกชนทมาปฏสมพนธอยตลอดเวลา

ท�าใหชมชนไดแลกเปลยนเรยนรปญหาของชมชนตนเอง โดยมองคกรพนธมตรท



เกาะตดพนทเหลานเปนพเลยง จนเกดการเรยนรและเหนความจ�าเปนในการก�าหนด

แผนพฒนาชมชนตนเอง มฉะนนชมชนกคงท�าตามแผนโครงการของหนวยงาน

ภายนอก กจะท�าใหไมสามารถแกไขปญหาได รวมถงไมเกดความเปนเจาของทจะ

ตองรวมตวกนเพอก�าหนดแนวทางการพฒนาชมชนของตนเอง

การมผน�าในชมชนทมองการณไกล เสยสละ มใจเออเฟอเผอแผ ไมปลก

แยกตวออกไปจดการเฉพาะแตปญหาของตนเองและพวกพอง ทงๆ ทในภาวะวกฤต

เชนนทกคนตางกเสยหายไมตางกน ยอมเสยโอกาสการไดรบความชวยเหลอจาก

หนวยงานภายนอกทผน�าบางคนสามารถแสวงหาโอกาสไดมากกวาคนอน ๆ แตกลมแกนน�า

ของแตละกลมกลบทมเทเพอชมชนสวนรวมและกลมผทดอยโอกาสกวา ดงเชน

โครงการสรางชมชนของคนไรบานทออกมาเปนบานทมนคงในสภาพแวดลอมท

ดกวาเดม รวมถงการออกไปชวยเหลอเออเฟอ ตงแตการแบงปนของบรจาค จน

กระทงอาสาเปนหนวยประสานของเครอขายผประสบภย 6 จงหวดอนดามน คอย

ตดตามการแกปญหาสารพดของเพอนพองนองพผประสบภยทงหลาย ไมวาจะเปน

ประเดนเรองทดน เรองของชนกลมนอยทเปนคนชายขอบในชมชน ทงชาวมอแกน

ไทยพลดถนจนถงแรงงานพมา และพนองผประสบภยพบตในพนทอนๆ เชน การ

ไปชวยเหลอพนอง 3 จงหวดภาคใต อทกภยทอตรดตถ รวมถงพนทอนๆ ดวย

ความเขาใจถงความสญเสยอยางกะทนหนทงญาตพนอง ทอยอาศยและสงของดวย

ประสบการณเดยวกน

1.2 ความเปนปกแผน : ทนทางสงคมของชมชน

1.2.1 ชมชนบานน�าเคม

หลงประสบภยสนามชมชนบานน�าเคมมวถชมชนทลมลกคลกคลาน

ลองผดลองถก เรยนการท�างานในรปแบบตางๆ จนมาถงการรวมกนคด รวมกนท�า จน

เกดกระบวนการเรยนรจนหลอหลอมใหชมชนมอตลกษณของตนเองอยางมนคง

แมกระแสจากภายนอกจะสงผลกระทบตอทงระบบความเชอและสภาพวถการด�ารง

ชวตของชมชน ชมชนบานน�าเคมผานการเรยนรในการกอรางสรางกลมและชมชน

ขนมาใหมมระบบครอบครวและเครอญาตทแนนแฟน และมพนฐานการด�ารงชวต

ทสอดคลองพงพาอาศยฐานทรพยากรธรรมชาตทมอย ผานความแตกแยกในชมชน

12


จากการแยงชงสงของวตถทหลงไหลมาอยางรวดเรวและมากมายจนไดคด 1) แมวา

สภาพชมชนจะไดรบผลกระทบอยางหนกจากการประสบภยสนาม เปลยนวถการ

ด�าเนนชวตแบบตางคนตางอยสด�าเนนชวตแบบชวยเหลอเกอกลกน มกลม และ

เครอขายทเขมแขงเพราะตางกตองพงพากนในการฟนฟชมชน ใหสามารถอยใน

พนทเดมได การชวยเหลอจากหนวยงานภายนอกภายใตการบรหารจดการทด การม

ผน�าทเสยสละ มความโปรงใส มความเออเฟอเกอกลซงกนและกน และการมสวนรวม

ในทกขนตอนอยางเขมขนของชาวบาน ซงเปนทนทางสงคมทส�าคญ ท�าใหชมชน

บานน�าเคมสามารถพลกฟนคนสวถการพงตนเองอกครงหนงทมนคงกวาเดม

รากฐานของทนทางสงคมบานน�าเคมเกดจากกระบวนการเรยนร

และวฒนธรรมของชมชน เปนรากฐานส�าคญของการสรางความสมพนธทางสงคม

ของชมชน กระบวนการเรยนรส�าคญคอการเรยนรในกระบวนการมสวนรวม วถ

การด�าเนนชวตของคนกบธรรมชาตแวดลอมรอบตว โดยเฉพาะวถชวตแบบลก

ทะเลทชาวบานอยมาตงแตเกด ซงคนบานน�าเคมอยรวมกบธรรมชาตดวยความ

เคารพ เปนกฎเกณฑบรรทดฐานของการอยรวมกนบนฐานการพงพาอาศยอยาง

เอออาทรตอสรรพสงรอบตว รปแบบทนทางสงคมดงเดมผานมตของความเปน

รปธรรม เชน การกราบไหวแมยานางเรอกอนจะขออนญาตออกไปทะเล ตดไมมา

สรางบานเรอน และความสมพนธระหวางคนกบคนในเรองของการรวมกลม

ชวยเหลอเกอกลกน การแบงปน การสรางบานเรอนโดยเฉพาะในกลมของคนไร

บาน ทนทางสงคมจงเปนรปแบบของความสมพนธระหวางมนษยกบมนษย หรอ

มนษยกบสรรพสงอนทเคารพพงพาอาศยกน

ความเปนปกแผนของชมชนยงขนอยกบชมชนมระเบยบกฎเกณฑ

มแผนพฒนาทมาจากการมสวนรวมของชาวบานในชมชนอยางแทจรง เพอการ

อยรวมกนอยางสงบสข บนความสมพนธทแนนแฟน ทงระเบยบกฎเกณฑตางๆ

และแผนแมบทการพฒนาและฟนฟพนทแบบมสวนรวม เปน “ธรรมนญของ

ชมชน” เปนกฎ กตกา ของการอยรวมกนตงแตในระดบครอบครว จนถงในระดบ

ชมชน เปนการควบคมพฤตกรรมของสมาชกในชมชน เพอความสงบสข การเกด

ประชาสงคม เนองจากไดเลงเหนผลกระทบเชงสงคมทอาจเกดขนในเชงลบ หาก



ไมมการเตรยมความเขมแขงแกภาคประชาชน เมอทรพยากรตางๆ ทไดรบการ

สนบสนนจากภายนอกหมดไป จงไดมการวมตวกนของคนในพนทบานน�าเคมบาง

สวนรวมกบองคกรพฒนาเอกชน ในการสรางชมชนและประชาคมชาวหมบานน�า

เคมทเขมแขง ตอมาไดขยายตวและมศกยภายในการจดสรรทรพยากรผานกลม

เครอขายชมชนเอง อยางทวถงและเปนธรรม

ตลอดระยะเวลาทผานมา ชมชนบานน�าเคม ไดเรยนรในกระบวนการ

พฒนาทนทางสงคมทางดานองคกรชมชนมากขน จนภายหลงไดพฒนามาเปนองคกร

ชมชนรปแบบนตบคคลทมความสามารถในการบรหารจดการทรพยากรทไดรบมา

ไดดวยตนเอง ไดแก การจดตงธนาคารชมชน การจดตงสหกรณเพอทอยอาศย การ

ใหสนเชอเพอการฟนฟและพฒนาอาชพ เปนตน กลมประชาคมบานน�าเคม ภายใต

ชอ “ศนยประสานงานผประสบภยสนาม” เปนสะพานทเชอมประสานคนในชมชน

บานน�าเคมกบแหลงเงนทน และความชวยเหลอเพอการพฒนาจากภายนอก อก

ทงยงเชอมโยงองคกรพฒนาเอกชน และเครอขายผประสบภยสนามในพนทอนๆ

เขาดวยกน เปนมตของการท�างานเพอการฟนฟและพฒนาบานน�าเคมนอกกลไกรฐ

ถอเปนรากฐานของงานพฒนาภาคประชาชนทส�าคญ ซงแนวคดในการพฒนาน

ของศนยประสานงานผประสบภยสนาม ไดรบการถายทอดแนวคดมาจากองคกร

พฒนาเอกชน (NGO) ดานชมชนและการมสวนรวมของประชาชน ทมปรชญาวา

“ชมชนเปนรากฐานของการพฒนา” เกดธนาคารชมชนบานน�าเคมนบเปนการจด

รปแบบความสมพนธใหมของทนทางสงคมในยคปจจบนซงเปนปรากฏการณของ

การรวมตวกนของกลมคนทมความตองการในวถแหงการพงตนเอง รวมทงการจด

สวสดการใหกบชาวบานในชมชนตงแตเกดจนตายโดยชมชนเอง จากผลก�าไรของ

ธนาคารชมชน

ความเปนปกแผนของชมชนบานน�าเคมภายหลงจากเกดภยพบต

สนามมรากฐานจากทนทางสงคมทมจดเรมตนจากฐานชวตและจตวญญาณตาม

ระบบความเชอทจะตองเปนตวของตวเอง ไมตกอยภายใตการครอบง�าของหนวย

งานใด หรอกลมใด ไมวาจะเปนหนวยงานรฐหรอเอกชน แตชาวบานในชมชนตอง

รวมตวกนเพอก�าหนดในสงทตนเองตองการ นบเปนการสรางพลงอ�านาจในตนเอง

14


ทส�าคญทงในระดบบคคล กลม และชมชน เมอชมชนมบคคลทสามารถเรยนร

และเขาใจในสภาพปญหาทเกดขน มความรสกในคณคาของตวเอง มความเชอมน

วาเมอเรยนรและเขาใจปญหา ในทสดกจะสามารถแกปญหานนๆ ได รวมถงการ

เชอมโยงวถชวตของคนในชมชนกบสรรพสงรอบตวทงภายในและภายนอกชมชน

เปนความสมพนธทอยดวยกนอยางเคารพกน พงพาอาศย แบงปนกนอยางเออ

อาทร มความเคารพในธรรมชาต โดยเฉพาะทะเล และปาชายเลนทชาวบานถอวา

เปนสงทหลอเลยงชวตใหมอยมกน สามารถด�ารงชพอยไดไมวาจะเกดอะไรขน แม

มภยพบตแตเมอผานไปทะเล และปาชายเลนกกลบมาเปนทรพยากรอนล�าคาของ

ชมชนอกครงหนง

แมวารปแบบทนทางสงคมในยคปจจบนมการปรบเปลยนรปแบบ

ทแตกตางไปจากเดมตามสภาพสงคม ความเชอและประสบการณทเปลยนแปลง

ไป แตทนทางสงคมของชมชนบานน�าเคมใน ยคปจจบนกยงอยบนฐานของระบบ

ความเชอ ระบบเครอญาต เพอนพอง ทมความเหนยวแนนผกพน และพนฐาน

การด�ารงชวตดงเดมทมความเชอในเรองความสงบ เรยบงายโดยการอยกนรวมกบ

ทะเล และปาชายเลน ซงเปนฐานธรรมชาตอยางพงตนเอง

ชมชนบานน�าเคมมทนทางสงคมทโดดเดน ท�าใหการฟนฟชมชน

เปนไปอยางรวดเรว ทงนสามารถแบงทนทางสงคม ไดดงน

1) ทนมนษย ประกอบดวย คนในชมชน ทงทเปนเครอญาตและ

เพอนพองรวมชะตากรรมประสบภยสนามรวมกน เรยนรฝาความทกขยากมาดวย

กน สถานการณท�าใหเกดผรหรอผมภมปญญา มความสามารถในการประสานงาน

จ�านวนหลายทาน สบเนองจากชมชนบานน�าเคมเปนชมชนทมกลมคนทอพยพมา

อยสวนใหญเปนคนภาคใตเหมอนกน แมจะคนละจงหวดแตกใชภาษาพดเดยวกน

ท�าใหมความเหนยวแนนของความเปนเครอญาต สามารถพลกสถานการณทเลว

รายใหเปนโอกาสในการเรยนรเพอพฒนาตอยอดทนทางสงคมใหเกดขนในชมชน

ประกอบกบเปนชมชนทอยบนฐานของทรพยากรธรรมชาตคอทะเลอนดามน และ

พนทปาชายเลนทไมอาจประเมนคาได ซงเปนทงแหลงทอยอาศยและแหลงท�ามา

หากนของชาวบาน ท�าใหชาวบานน�าเคมมกระบวนการเรยนรเพอการด�ารงอยของ



ชวตทสอดคลองกบธรรมชาต วฒนธรรมประเพณ และประสบการณของตนเอง ม

ผลใหเกดผร ผมภมปญญา เปนผน�าในชมชนมากมายหลายทาน เชน ไมตร จงไกรจกร

ประยร จงไกรจกร วรตน นนทอง จ�านง จตนรตน เกรยงไกร ทองนยม ลงสวน และ

ผน�าจากหนวยงานภายนอก โดยเฉพาะองคการพฒนาเอกชนทเขามาชวยใหชวยให

ชาวบานไดเกดกระบวนการเรยนร และสามารถพงตนเองไดในทสด โดยบคคลเหลา

นนบเปนผน�าส�าคญของชมชนในการกระตนสงเสรมใหเดกและเยาวชนคนรนใหม

ของบานน�าเคมเปนสมาชกทมคณภาพของชมชน โดยมการสงเสรมกจกรรมการ

เรยนรทงในวถชวต วฒนธรรมประเพณ การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสง

แวดลอม ใหคนรนหลงไดเรยนรและเปน “ทนมนษย” ทมคณภาพของชมชนบาน

น�าเคมตอไป ซงนบเปนทนทมคายงกวาสงใด หากชมชนมคนทเปนทนทางสงคมท

มคณภาพ แมจะเกดอะไรขนคนเหลานกจะสามารถน�าพาชมชนใหรอดพนไปได

2) ทนทางสถาบน ในชมชนบานน�าเคมมกลมและเครอขายทงภายใน

และภายนอกชมชน เปนกระบวนการเรยนรของชมชนท�าใหเกดการสรางและพฒนา

องคกรของชมชน เชน กลมสภากาแฟ ทมการแลกเปลยนกนอยางเขมขน ตอมา

เปลยนเปนศนยประสานงานชมชน เกดธนาคารชมชน จดใหมการออมทรพย การ

จดสวสดการอยางครอบคลมทงพนทและเนอหา สอดคลองกบความตองการของ

ชมชน เนองจากเนนการมสวนรวมของชมชนอยางแทจรง จนเกดการขยายเครอ

ขายกจกรรมตาง ๆ เพอการพฒนาชมชนไปยงตางหมบาน ต�าบล และอ�าเภออนๆ

ในจงหวดพงงา รวมทงเครอขายผประสบ ภยสนามในพนท 6 จงหวด

กระบวนการเรยนร ของชมชนเปนกระบวนการเรยนร ในวถชวต

เพอการด�ารงอยและแกไขปญหาตาง ๆ ของชมชน จงเปนกระบวนการเรยนรใน

ลกษณะองครวม เชน มการหาทางออกในดานทอยอาศยซงเปนปญหาทเฉพาะหนา

และเรงดวนของชมชน โดยมการตงเปนกลมตางๆ เพอประสานกบหนวยงานทง

ภาครฐและเอกชนจากภายนอกทใหความชวยเหลอ โดยมการก�าหนดความตองการ

ของชมชนเพอใหชาวบานไดมบานทจะตองอยอาศยในระยะยาว ชวลกชวหลาน มใช

การปลกบานตามทหนวยงานตองการโดยไมไดมการถามความตองการของผอย ท�าให

ชมชนบานน�าเคมในปจจบนมบานทเปนบานของผอยจรงๆ ซงเปนความภาคภม

16


ของชมชน รวมถงการชวยเหลอ ฟนฟในการท�าประมง โดยการตอเรอใหม ชวยกน

หาวสดอปกรณในการท�าประมงทไมท�าลายระบบนเวศนในทะเล และปาชายเลน ท�าให

ชาวบานมอาหาร มผลผลตจากการท�าประมงซงเปนอาชพดงเดมและถนดมกน ม

อย มขาย และยงเปนการเกอกลตอธรรมชาตและสรางความสมพนธทดกบสถาบน

ตางๆ ในชมชนและนอกชมชน การรวมกนตอสกบนายทนทเขามาจดสรรทดน

ใหมเพอเปนเจาของทดนโดยแลกกบเงนเลกๆนอยๆ เพอขบไลชาวบานออกจาก

พนท หรอกรณการมสวนรวมระหวางชมชน สถานอนามย อบต.หรอ อปพร.และ

โรงเรยนในการจดกจกรรมการเรยนรการเตรยมความพรอมเรองภยพบต โดยเฉพาะ

การซอมอพยพหลบภย นบตงแตเกดเหตการณสนามชมชนบานน�าเคมยงคงซอม

ทกปๆละ 2 ครง ท�าใหเกดระบบความสมพนธระหวางสถาบนครอบครว ชมชน

สถานอนามย อบต.และโรงเรยน เปนตน

3) ทนทางปญญาและวฒนธรรม ภยพบตสนามเปนตวเรงใหชมชน

บานน�าเคมทเคยใชชวตแบบตางคนตางอยมาเปนการรวมกลมกนเพอชวยเหลอ

ซงกนและกน การลองผดลองถก การตอสมาดวยกนอยางไมทอถอยจนสามารถ

รวมกลมคดแกปญหาและพฒนาจนสามารถก�าหนดวถการด�าเนนชวตและการ

พฒนาตนเองได จนชมชนบานน�าเคมมแบบแมบทการพฒนาชมชนทจดท�าโดย

ชาวบานน�าเคมเอง มกระบวนการเรยนรจากสภากาแฟทเกดขนในชวงแรก จน

กลายเปนศนยประสานงานขอมลบานน�าเคมทเขมแขง เปนแหลงสะสมภมปญญา

และวฒนธรรมทส�าคญของชมชนอยางแทจรง ท�าใหชมชนเกดกระบวนการเรยนร เปน

กระบวนการเรยนรทสมาชกในชมชนจะตองมสวนรวมในการรวมคด รวมท�ารวมแกไข

และแสวงหาความตองการทแทจรงของชมชน ท�าใหสมาชกของชมชนบานน�าเคม

มการด�าเนนชวตอยางพงพาอาศยกน มการชวยเหลอ เกอกลกน มความมงมนและ

มเปาหมายในการท�างานเพอสวนรวม บนพนฐานความคดของการมสวนรวมหาก

ชมชนมความเปนอยทดขนในภาพรวม นนกหมายถงบคคลในชมชนกมชวตทดขน

เชนเดยวกน รวมถงมการใชภมปญญาทองถนและวฒนธรรมประเพณของชมชน

เปนแนวทางในการก�าหนดการด�าเนนชวตของสมาชกในชมชนใหอยรวมกนอยาง

เรยบงายไมฟงเฟอตามแนวเศรษฐกจพอเพยง



1.2.2 บานในไร การพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานของชมชนบานในไรทมความส�าคญมากกคอ เครอขายการท�างาน หรอการชวยเหลอกนระหวางเครอขายชมชนสนาม ประสบการณจากการท�างานเพอแกปญหาในชมชน และการท�างานรวมกบเครอขายท�าใหชมชนบานในไรมความเขมแขงขน มการประสานความรวมมอ และสรางกลไกการแกไขปญหาอยางไดผล แตกยงตองพงองคกรภายนอกทใหความชวยเหลออยทงในดานการวางแผน การคดกจกรรม การใหความชวยเหลอ รวมถงจงหวะกาวในการท�างาน อยางไรกดในการวางแผนงาน ชมชนบานในไรไดมการสงตวแทนเพอรวมกนคด แตในบางครงทตองการความคดเหนจากคนสวนใหญในชมชน กจดใหมการประชมชาวบาน โดยภาพรวมชมชนบานในไรเกดระบบการเรยนรในการท�างานเพอแกปญหาและพฒนาชมชน ภายใตการท�างานรวมกบองคการพฒนาเอกชนทเขามาเปดพนทการท�างานในขณะนน เชนมลนธศภนนต ซงเปนหนวยงานทเขามาตอนเกดสนามและมแผนในการท�างานตอกบเดกในดานการสงเสรมการศกษา และสวสดการครอบครวและชมชน รวมถงหนวยเฉพาะกจสรนธร และเครอขายความรวมมอฟนฟชมชนชายฝงอนดามน นนหมายความวาชมชนจะพฒนาไปในทศทางภายใตวตถประสงคของโครงการตางๆ ทถกก�าหนดมาจากเจาของเงนสนบสนน อยางไรกดชาวบานตางกทราบดวา ในทสดหนวยงานทใหความชวยเหลอเหลานกจะตองถอนตวไปเมอถงเวลาทเหมาะสมตามทเจาหนาทไดแจงกบชมชนไวเพอไปชวยเหลอพนทอนทจ�าเปนมากกวาตอไป อยางไรกดการรวมตวเพอท�ากจกรรม หรอแลกเปลยนกนกขยายวงกวางขนเรอยๆ ทงกลมทรวมตวกนเพอแลกเปลยนคลายเครยดในปญหาทประสบดวยกน ทงเรองอนาคตของชวตลกหลานและครอบครวรวมทงอาชพและปากทองทตองกนอยทกวน โดยตอนแรกไดรบความสนบสนนจากองคกรมลนธทดแลเรองเดกและเยาวชน ทงนเปนเพราะมลนธ ซงเปนองคกรภายนอกเหนวาเดกและเยาวชนจะมคณภาพชวตทด นนจะตองมครอบครวทด มความอบอนพอสมควร มอาชพทพอเลยงปากเลยงทองคนในครอบครว การแลกเปลยนท�าใหชาวบานมความมนใจ มองเหนทางออกของปญหา รสกถงความมพลงอ�านาจในตนเองทเกดจากการแลกเปลยน เรยนร มความรสกมนคงมากขน ท�าใหวฒนธรรมความ

เปนอยและความเขมแขงของชมชนเกดขนไดอยางรวดเรว

18


ทผานมาชาวบานในชมชนบานในไรไมคอยมการรวมตวกน

ตางคนตางกท�างาน อาชพ ท�าหนาทของตนเอง ไมเหนประโยชนของการรวมกลม

ตางกเหนประโยชนของตนเองและพวกพองเปนหลก ขาดสวสดการและการเอาใจ

ใสดแลสมาชกในชมชน ตางคนตางอย จนเมอเกดภยพบตสนาม และมหนวยงาน

ภายนอกใหการสนบสนน ชาวบานจงเหนความส�าคญของการรวมกลมเพอชวยกน

มากขน ปจจบนชาวบานมการพฒนาแผนชมชนของตนเองเพอการพฒนาทยงยน

มการวเคราะหปญหาของชมชนและแนวทางแกไข การก�าหนดอตลกษณชมชนและ

การพฒนาอาชพ รวมถงโครงการและกจกรรมในชมชน

นอกจากนความสมพนธกนฉนญาตพนอง การนบถอศาสนาอสลาม

ซงมค�าสอนและหลกปฎบตใหยดถออยางเครงครดรวมถงในชมชนทมผเฒาผแก

หรอผใหญในชมชนเปนผไกลเกลยท�าใหเกดการรวมตว รวมคด รวมท�า รวมทง

หนวยงานจากภายนอกทใหความชวยเหลอ เปนพนธมตรทชวยเหลอเกาะตดพนท

ไดแก มลนธศภนมต มลนธดวงประทป เครอขายความรวมมอฟนฟชมชนชายฝง

อนดามน สหทยมลนธ มลนธเดก เครอขายสลม 4 ภาค และมลนธพฒนาทอย

อาศย เปนตน การสนบสนนของหนวยงานภายนอกนบเปนทนทางสงคมทมความ

ส�าคญ โดยเฉพาะการสนบสนนใหชาวบาน รวมกนฟนฟชวตชมชนของเขาเอง โดย

มงใหชาวบานไดมสวนรวมในการคด วางแผนและลงมอท�า โดยพจารณาจากความ

ตองการทแทจรงของชมชนเองภายใตบรบทของชมชน

การท�างานรวมกล มกนเปนเครอขายนบเปนทนทางสงคมท

ส�าคญ เปนตวขบเคลอนการฟนฟชมชนและเมอเปนระบบเปนเครอขายทลงตว

การประสานงานเพอแบงปนความชวยเหลอทจ�าเปน มการจดสรรขาวของทมอย

ในคลงของชมชนออกไปแบงปนแกชมชนตาง ๆ พรอมกบการจดหนวยหมนเวยน

ออกไปชวยซอมสรางบานในพนทใกลเคยง ตาง ๆ เชน บานน�าเคม ทงหวา ทบตะวน

ในไร แลวคอย ๆ เกดระบบการประสานจดการในพนทเปนผประสานจงหวดเพอ

ประสานกบชมชนในเครอขาย มการประชมสม�าเสมอทก 3 เดอน สมาชกในเครอขาย

มการรวมทกขรวมสขกนไดมาก สามารถจดประเดนปญหาซงเปนปญหารวมได

อยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะปญหาดานทดนปาชายเลน และทอยอาศย



นอกจากนทงชมชนบานในไรและบานน�าเคมมประสบการณ

รวมกนทส�าคญ คอ เครอขายฟนฟพนทประสบภยอนดามน ซงเปนเครอขายชาวบาน

ทรวมตวกน 6 จงหวด เปนการชวยเหลอกนทเปนประโยชนตอสวนรวมเปนอยาง

มาก เปนทนทางสงคมทส�าคญในการแกปญหาของชมชน โดยชมชนบานในไรซง

เปนชมชนเลกๆ หางไกล ในขณะทชมชนบานน�าเคมเปนชมชนขนาดใหญ อยใกล

เขาหลก ซงเปนสถานททองเทยวทโดงดง เปนทรจกทวโลก ในขณะเดยวกนกเปน

ชมชนทตดทะเลอนดามนทถกคลนยกษสนาม กวาดบานเรอนไปเกอบทงหมด จง

ท�าใหความชวยเหลอหลงไหลมาทชมชนบานน�าเคมเปนจ�านวนมากกอน ท�าให

ชมชนบานน�าเคมไดบทเรยน ในขณะเดยวกนกเปนชมชนทมผน�าทเขมแขง บาน

ในไรจงไดรบบทเรยนจากการแลกเปลยน การท�างานรวมกนในเครอขาย

แมชมชนบานน�าเคมและบานในไร จะมขนาดทแตกตางกนมาก

แตความเปนมาของหมบานโดยการอพยพมาจากจงหวดอนในภาคใตเพอมา

ประกอบอาชพท�าแรดบกในยคตนๆ นนมความคลายคลงกน และดวยภยพบตสนามท

เกดขนจนยากทจะท�าใจไดจากการสญเสย อยางหาทเปรยบไมไดอกในชวชวตของ

คนในชมชนทผานมา อยางไรกดชมชนบานในไรมทนทางสงคมทโดดเดน ท�าให

การฟนฟชมชนเปนไปอยางรวดเรว ทงนสามารถแบงทนทางสงคม ไดดงน

1. ทนมนษย บานในไรมทนมนษยทมลกษณะเปนกลมเครอญาต

เชนเดยวกบบานน�าเคม และนบถอศาสนาอสลามซงเปนศาสนาทมค�าสอนและ

แนวปฎบตตามค�าสอนของศาสนาอยางเครงครด เกดการรวมกลมเพอแกปญหา

และเรยนรรวมกน สถานการณทเปนภาวะวกฤตท�าใหเกดผน�าทเปนผร และ

มภมปญญา เสยสละ มความสามารถในการประสานงานกบสมาชกในชมชนได

และมความเหนยวแนนของความเปนเครอญาต และทส�าคญการประสบภยสนาม

นบเปนประสบการณรวมของกลมคนในหมบาน แมเปนประสบการณทเลวราย

สรางความสญเสยอยางมหาศาล แตประสบการณครงนนกสามารถพลกใหเปน

โอกาสในการเรยนรเพอสรางทนทางสงคมใหเกดขนไดเชนเดยวกบชมชนบานน�าเคม

ประกอบกบเปนชมชนทอย บนฐานของทรพยากรธรรมชาตคอทะเลอนดามน

และพนทปาชายเลนทไมอาจประเมนคาได ซงเปนทงแหลงทอยอาศยและแหลง

20


ท�ามาหากนของชาวบาน ท�าใหชาวบานมกระบวนการเรยนรเพอการด�ารงอย

ของชวตทสอดคลองกบธรรมชาต วฒนธรรมประเพณ และประสบการณของตนเอง รวม

ถงการมพเลยงโดยองคการพฒนาเอกชน ทเขามาชวยใหชวยใหชาวบานไดเกด

กระบวนการเรยนร และสามารถพงตนเองไดในทสด โดยบคคลเหลานนบเปนผน�า

ส�าคญของชมชนในการกระตนสงเสรมใหเดกและเยาวชนคนรนใหมของบานใน

ไรเปนสมาชกทมคณภาพของชมชน โดยมการสงเสรมกจกรรมการเรยนรทงใน

วถชวต วฒนธรรมประเพณ โดยเฉพาะการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสง

แวดลอม ซงเปนฐานทรพยากรทหลอเลยงชวตชมชน ใหคนรนหลงไดเรยนรและ

เปน “ทนมนษย” ทมคณภาพของชมชนตอไป ซงนบเปนทนทมคายงกวาสงใด

ดวยความเชอวาหากชมชนมคนทเปนทนทางสงคมทมคณภาพ แมจะเกดอะไรขน

คนเหลานกจะสามารถน�าพาชมชนใหรอดพนไปได จากตวอยางการเกดภยพบตส

นาม เหนไดวาชมชนสามารถพฒนาสการพงตนเองไดดกวากอนประสบภย สวน

หนงเปนเพราะเปนเครอขายเรยนรรวมกบชมชนบานน�าเคม แมทผานมาชมชนบาน

ในไรจะมลกษณะการอยแบบตวใครตวมน ไมไดสนใจในประเดนรวมกนในชมชน

อยางจรงจง จนเมอเกดภยพบตสนาม หากมองในอกแงหนงภยพบตสนามจงเปน

เสมอนตวเรงการฟนฟทนทางสงคมในดานทนมนษยเพอการพฒนาชมชนทส�าคญ

นบเปนการพลกวกฤตใหเปนโอกาสครงส�าคญในประวตศาสตรของชมชนบานในไร

2. ทนทางสถาบน การเกดกลมและเครอขาย เปนกระบวน

การเรยนรของชมชนท�าใหเกดการสรางและพฒนาองคกรของชมชน เชน กลม

สจจะออมทรพย กลมผาบาตก ทมการแลกเปลยนเรยนรกนอยางเขมขนจากคนใน

ชมชนและนกพฒนาจากภายนอกและเครอขายชมชนประสบภยสนาม มการจด

สวสดการทสอดคลองกบความตองการของชมชน เนองจากเนนการมสวนรวมของ

ชมชนอยางแทจรง จนเกดการขยายเครอขายกจกรรมตาง ๆ เพอการพฒนาชมชน

ไปยงตางหมบาน ต�าบล และอ�าเภออนๆในจงหวดพงงา รวมทงเครอขายผประสบ

ภยสนามในพนท 6 จงหวด โดยเฉพาะบานในไรกบบานน�าเคมตางกไดแลกเปลยน

เรยนรประสบการณเพอน�าไปสการพฒนาชมชนของตนเอง



นอกจากนการสรางความสมพนธระหวางสถาบน ผานกระบวนการเรยนร ของชมชนเปนกระบวนการเรยนร ในวถชวตเพอการด�ารงอยและแกไขปญหาตาง ๆ ของชมชน จงเปนกระบวนการเรยนรในลกษณะองครวม มการหาทางออกแกไขปญหาทเกดขนรวมกนไมวาจะเปนปญหาในดานทอยอาศย ซงเปนปญหาทเฉพาะหนาและเรงดวนของชมชน โดยมการตงเปนกลมตางๆ เพอประสานกบหนวยงานทงภาครฐและเอกชนจากภายนอกทใหความชวยเหลอ โดยมการก�าหนดความตองการของชมชนเพอใหชาวบานไดเปนเจาของโครงการในชมชนอยางแทจรง ไมวาจะเปนเรองซอมแซมบานเรอนทอยอาศย ฟนฟในการท�าประมง โดยการตอเรอใหมพรอมหาวสดอปกรณในการท�าประมงทไมท�าลายระบบนเวศนในทะเล และปาชายเลน ท�าใหชาวบานมอาหาร มผลผลตจากการท�าประมงซงเปนอาชพดงเดมและถนดมกน มอย มขาย และยงเปนการเกอกลตอธรรมชาตและสรางความสมพนธทดกบสถาบนตางๆในชมชนและนอกชมชน การจดตงกลมอาชพ โดนเฉพาะกลมบาตกของผหญงในชมชนบานในไร และการฟนฟกลมสจจะออมทรพย ทสวนใหญบรหารจดการโดยผหญงทงๆ ทกอนหนานผหญงมสลมในชมชนบานในไรมบทบาทนอยมาก จนปจจบนผหญงสามารถบรหารจดการกจกรรมการรวมกลมตามทตนเองสนใจไดส�าเรจ หรอกรณการเรยนรเพอเตรยมความพรอมเรองภยพบต โดยเฉพาะการซอมอพยพหลบภย ท�าใหเกดระบบความสมพนธระหวางสถาบนครอบครว ชมชน อบต.และโรงเรยน อนจะน�าไปสการพฒนาอยางยงยนตอไป 3. ทนทางปญญาและวฒนธรรม การเกดกระบวนการเรยนรของชมชนบานในไร ซงเปนกระบวนการเรยนรในวถชวตทตอบสนองตอความอยรอดและแกไขปญหาของชมชนทงในระดบปจเจกบคคล ครอบครวและสวนรวม เปนกระบวนการเรยนรทสมาชกในชมชนจะตองมสวนรวมในการรวมคด รวมท�า รวมแกไขและแสวงหาความตองการทแทจรงของชมชนของตน ปรากฏการณทางสงคมดงกลาว ท�าใหสมาชกของชมชนบานในไรมการด�าเนนชวตอยางพงพาอาศยกน มการชวยเหลอกน เอออาทร สรางความมจตส�านกสาธารณะหรอเพอประโยชนสวนรวมของชมชน ใชภมปญญาทองถนและวฒนธรรมประเพณของชมชนเปนกฎกตกาเพอการควบคมแบบแผนพฤตกรรมของคนในชมชนใหอยรวมกนอยางเรยบงายตามวถชวตของคนทะเลทไมมวนอยไดหากปราศจากทะเล

22


การศกษาแนวทางการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน โดยเฉพาะ

ในชมชนทแตกสลายเพราะภยพบตธรรมชาต เพอสรางชมชนเขมแขง โดยการ

จดสนทนากลม (Focus Group) ชมชนละ 1 กลม ผเขารวมสนทนากลม ไดเสนอ

แนวทางในการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานในชมชนประสบภยพบต

สนาม เพอสรางชมชนเขมแขง 17 แนวทาง ทงนสมาชกกลมไดเสนอแนวทาง

การพฒนาทนทางสงคมทเปนทนมนษยเปนสวนใหญ เนองจากเหนวาหากคนใน

ชมชนมคณภาพ สามารถเรยนร และรเทาทนการเปลยนแปลง กจะสามารถปรบ

ตวรบกบสถานการณตางๆทอาจเกดขนในชมชนไมวาจะรนแรงแคไหน ชมชนกจะ

สามารถเรยนรและสามารถจดการปญหาทเกดขนรวมกน โดยมสมาชกในชมชน

เปนตวหลกในการขบเคลอนการพฒนาเอง ดงน

2.1 ปรบกระบวนการเรยนรใหสมาชกในสงคมโดยเฉพาะอยางยงเดก

และเยาวชน

ชมชนทจะพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานตองใหความส�าคญ

ในการปรบกระบวนการเรยนร ใหสมาชกในสงคมโดยเฉพาะอยางยงเดกและ

เยาวชน ใหมความสนใจและมทกษะในการอาน คด เขยน และแสดงความคดเหน

รจกคดวเคราะหบนหลกของเหตผลทงในสวนทเปนของไทยและสากล รกทจะ

เรยนรตลอดชวต เพอใหมโลกทศนทกวางไกล สามารถรเทาทนการเปลยนแปลง

โดยการสอดแทรกกจกรรมการเรยนรในทกระดบอยางตอเนอง โดยเรมตงแตวย

อนบาลเพอปลกฝงความตระหนก ความซาบซงและหวงแหนทรพยากรธรรมชาต

ในทองถนและชวยกนรกษาสงแวดลอม

2.2 พฒนาความรและทกษะในการประกอบอาชพ

ชมชนตองใหความส�าคญกบการพฒนาความรและทกษะในการประกอบ

อาชพ เพอใหสามารถมรายไดเลยงตนเองและครอบครว โดยเฉพาะอยางยงการ

เสรมสรางจตวญญาณในการเปนผประกอบการดวยตนเอง โดยสนบสนนใหมทปรกษา



หรอศนยใหความร บมเพาะผประกอบการ การใหความชวยเหลอดานเทคนค

วชาการ และแหลงเงนทน รวมทงการสรางจตส�านกในการรกษาสงแวดลอม และ

หลกเลยงการท�าลายสงแวดลอมอยางจรงจง

2.3 สรางสภาพแวดลอมทเออตอความเขมแขงใหสถาบนครอบครว

ชมชนตองสรางสภาพแวดลอมทเออตอความเขมแขงใหสถาบนครอบครว

ไมวาจะเปนการเสรมสรางทกษะในการประกอบอาชพเพอรายไดทยงยน มพฤตกรรม

บรโภคและพฤตกรรมการออมทเหมาะสม เพอสรางหลกประกนในอนาคตใหครอบครว

และลกหลาน รวมทงเตรยมพรอมใหสมาชกในครอบครวเขาสวยผสงอายอยางมนคง

2.4 สรางเครอขายชมชนในการดแลและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต

ชมชนตองรวมกนสงเสรมและสนบสนนการรวมตวของสมาชกในชมชนและการ

สรางเครอขายชมชนใหมสวนรวมในการดแล จดสรรและสามารถใชประโยชน

จากทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพและยงยน รวมทงก�าหนดกลไกและ

มาตรการสงเสรมสนบสนนใหภาคธรกจเขามามบทบาทในการพฒนาดานสงแวดลอม

และการอนรกษฟนฟธรรมชาต

2.5 ลดพฤตกรรมทไรระเบยบวนย การท�าลายทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม

สมาชกในชมชนตองรวมกนลดพฤตกรรมทไรระเบยบวนย การท�าลาย

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เอาเปรยบสงคม โดยมการรณรงคในชมชน

อยางตอเนองใหเหนถงพษภยและผลกระทบตอความสงบสขของชมชน และจะสง

ผลถงครอบครวตวเองในทสด และเปนการเพมตนทนตอสงคม

2.6 สนบสนนสมาชกในชมชน มทกษะในการท�างานและด�ารงชวตในโลกยคใหม

เพอใหชมชนสามารถอยในโลกแหงการเปลยนแปลงอยางรเทาทน ชมชน

ตองสนบสนนใหเดก เยาวชน และผใหญวยท�างานในชมชน มทกษะในการท�างาน

และด�ารงชวตในโลกยคใหมอยางเหมาะสม รจกการท�างานเปนทม มความรกและ

ผกพนกบชมชน ภมใจกบงานทท�า และมจตส�านกถงหนาทและความรบผดชอบตอ

ชมชน สงคม มจตสาธารณะ รวมทงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

24


2.7 สรางคานยมในการปกปอง คมครอง และเชดชยกยองคนด มคณธรรม

ชมชนตองสรางคานยมในการรวมกนปกปอง คมครอง และเชดชยกยอง

คนด มคณธรรม มจตส�านกสาธารณะ และมความรบผดชอบตอสวนรวม ไดแก

การใช การอนรกษ และฟนฟทรพยากรธรรมชาต และการรกษาสงแวดลอม โดย

อาจจะจดเปนรางวลประกาศในวนร�าลกสนามซงชมชนจดเปนประจ�าทกป

2.8 พฒนาระบบฐานขอมลบคลากรทเปนภมปญญาทมอยในชมชนทกประเภท

การพฒนาระบบฐานขอมลบคลากรทเปนภมปญญาทมอยในชมชนทก

ประเภทโดยจดท�าเปนท�าเนยบ จ�าแนกเปนรายสาขา/ดานตางๆ เพอเปนฐานขอมล

ทางดานทนทางสงคมของชมชน ควบคกบการสนบสนนใหมการรวมกลมเปนเครอ

ขาย และการเชอมโยงกบความตองการในทองถน

2.9 เรงฟนฟวฒนธรรมทดงามอยางจรงจง

ชมชนตองเรงฟนฟวฒนธรรมทดงาม เชน ความเมตตา กรณา เอออาทร

ความกตญญรคณการออนนอมถอมตน มความรก และภาคภมใจในทองถน เพอ

เสรมสรางความเขมแขงและความอบอนแกครอบครว ชมชน รวมทงการฟนฟ

วฒนธรรมทองถน ทงดานชวตวฒนธรรมและศลปวฒนธรรม โดยผสมผสานกบ

เทคโนโลยสมยใหมทเหมาะสม เพอใชในการประกอบอาชพและการด�ารงชวตของ

คนในชมชนอยางเปนมตรกบธรรมชาตและสงแวดลอมอยางเหมาะสม

2.10 รจกเลอกใชทนทางสงคมทมอยมาเปนประโยชนในการแกปญหา

ชมชนตองหนมาสรางคานยมใหสนบสนนผน�าทองถน ครอาจารย ผน�า

ศาสนา และสมาชกชมชน ใหมความรความเขาใจ รจกเลอกใชทนทางสงคมทมอย

มาเปนประโยชนในการแกปญหาและยกระดบคณภาพชวต รวมทงการดแลอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอใหชมชนนาอย ควบคกบการผสมผสาน

เทคโนโลยใหมๆ เขากบทนทางสงคมทมอย

2.11 ผน�าตองเขาใจแกนแทของศาสนาและวฒนธรรม

ในชมชนตองมงการพฒนาคร/อาจารยและบคลากรในวงการศาสนา

หรอผน�าใหมความรความเขาใจในแกนแทของศาสนาและวฒนธรรมทงระดบชาต

และระดบพนท ควบคกบการพฒนาทกษะในการเผยแพรใหเหมาะสมกบแตละ



กลมเปาหมาย และการสนบสนนบคลากรทมความรความสามารถเปนภมปญญาชาวบาน

ใหมโอกาสเผยแพรความรและประสบการณสกลมตางๆในชมชน โดยเฉพาะเดก

และเยาวชนใหมากขน

2.12 ปลกจตส�านกคนในชมชนและกระตนใหมการเคลอนไหวสงคมดวยปญญา

การใชบคลากรทมความสามารถ หรอเปนภมปญญาทไดรบการยอมรบ

ทงในชมชนและในพนทใกลเคยง เปนแบบอยาง เชน ผน�าในแตละสาขาอาชพท

มคณธรรม และประสบผลส�าเรจในการประกอบอาชพ/ด�ารงชวต รวมถง พระ/

บคลากรในวงการศาสนา และวฒนธรรมทมทกษะในการดงดดใจคน ตลอดวยรนทม

พฤตกรรมนายกยองมาเปนแบบอยาง เพอปลกจตส�านกคนในชมชนใหมสญชาตญาณ

ใฝดและกระตนใหมการเคลอนไหวสงคมดวยปญญา

2.13 ตระหนกถงคณคาของการกนอยแบบพอเพยงตามแนวเศรษฐกจพอเพยง

การลดพฤตกรรมฟงเฟอ-ฟมเฟอย ตกเปนทาสวตถนยมและเทคโนโลย

โดยหาแนวทางทเหมาะสมกบแตละกลมเปาหมาย โดยเนนใหตระหนกถงคณคา

ของการประหยด การอดออม การกนอยแบบพอเพยงตามแนวเศรษฐกจพอเพยง

เพอตนเองและครอบครวในอนาคต รวมทงโทษภยของการฟงเฟอ ฟมเฟอย และ

ไมยกยองผมอ�านาจ มเงน ทปราศจากคณธรรม

2.14 สรางความเขมแขงใหครอบครวและชมชน เพอเปนโครงขายการ

คมครองทางสงคม

การสรางความรวมมอจากภาคสวนตางๆ อยางเปนเครอขาย โดยให

ความส�าคญกบการสงเสรมบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนและองคกร

ชมชนในการจดสวสดการสงคม โดยเนนการใชทนทมอยของชมชน รวมถงสราง

ความเขมแขงใหครอบครวและชมชนในการท�าหนาทเปนโครงขายการคมครอง

ทางสงคมอยางไมเปนทางการ

2.15 จดท�าแผนสวสดการชมชนไวเปนสวนหนงของแผนพฒนาชมชน

การสงเสรมใหชมชนมการจดท�าแผนสวสดการชมชนไวเปนสวนหนง

ของแผนพฒนาชมชน เพอใหมขอผกพนในการปฏบตทชดเจน รวมทงเสรมสราง

ศกยภาพในกระบวนการท�าวจยใหแกผน�าและชาวบานในชมชนในกระบวนการจด

26


ท�าแผนพฒนาแบบมสวนรวมอยางแทจรงเกยวกบการใชประโยชน การอนรกษ

และฟนฟ ดน น�า และปา

2.16 สนบสนนใหมศนยประสานการจดโครงขายการคมครองทาง

สงคมในชมชน

ชมชนตองใหความส�าคญกบการสนบสนนบทบาทองคกรพฒนาเอกชน

ประชาสงคม ภาคธรกจ และอาสาสมครในการเขามามบทบาทมากขน โดยเฉพาะ

การสนบสนนให อบต. หรอเทศบาล หรอองคกรชมชนทมศกยภาพ มความพรอม

และความตงใจท�าหนาทเปนศนยประสานการจดโครงขายการคมครองทางสงคม

ในชมชนอยางบรณาการ เชอมโยงการท�างานของหนวยงานตางๆ เพอใหประชาชน

ไดรบบรการเบดเสรจในรปแบบ One Stop Service

2.17 สงเสรมความเสมอภาคผหญงและผชายในชมชน

มความจรงใจในการสงเสรมความเสมอภาคผหญงและผชายในชมชน

สงเสรมใหทกคนมสทธเทาเทยมกน สทธของผหญงหรอสทธของผชายกคอสทธ

มนษยชนเชนเดยวกน มนษยทกคนยอมมสทธเทาเทยมกน ไมเลอกปฏบตเพราะ

เพศ เพอใหผหญงซงมจ�านวนอยางนอยครงหนงไดมโอกาสท�างานในชมชน และม

บทบาทในการสรางทนทางสงคมเชนเดยวกบผชาย เพราะตางกเปนเจาของชมชน

เชนเดยวกน

3. ปจจยเงอนไขทส�ำคญในกำรกอใหเกดกำรพฒนำทนทำงสงคมโดยใช

เปนฐำน

จากการศกษาการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานนน ชมชนบานน�าเคม

และชมชนบานในไรมองคประกอบทส�าคญในชมชนดงน

3.1 ผน�าชมชน ทงชมชนบานน�าเคมและบานในไรเปนชมชนทมลกษณะเดนทเหนไดชด คอเปนชมชนทมผน�าชมชนทเขมแขง โดยมผน�าทโดดเดน เชนทบานน�าเคมม ไมตร จงไกรจกร ซงเดมเปนสมาชกองคการบรหารสวนต�าบล ปจจบนเปนผน�าชมชนทมความมงมนในการพฒนาคณภาพชวตของชมชนอยาง

จรงจง ประยร จงไกรจกร วรตน นนทอง เสฐยร เพชรเกลยง ซงเปนผใหญบาน



ปจจบนด�ารงต�าแหนงก�านนต�าบลบางมวงดวย ในขณะเดยวกนทบานในไรมผน�าท

ส�าคญเชนเดยวกน เชน เชษฐา ทรายทอง ราว เลกด�า กาเหลม จระดม วรตน ววฒน

เฉลมรตน เขยวนล ฮาเหรยม เขยวนล และสายฝน เขยวนล เปนตน ผน�าเหลาน

เปนทงผมความรเฉพาะดานและบางทานกมความรทหลากหลาย

3.2 ความสมพนธทางสงคมทเหนยวแนน การพงพาอาศย เออเฟอเผอ

แผยงเปนปรากฏการณทมใหเหนไดในชมชน เชน การขอแรงกนทงในเรองของ

การสรางบานเรอน การอาสาสมครเขามาท�างานเพอสวนรวมทงๆทกอนสนามนน ทง

สองชมชนอยแบบตวใครตวมน จนเกดสนาม ทกคนประสบปญหารวมกน กลาย

เปนโอกาสใหทกคนตองชวยเหลอกน ใครอยากท�าอะไรกรวมตวตงกลมกน พอ

เรมเหนตวบคคล เหนศกยภาพ ไดรจกเรยนรกนมากขน นานขน จงเหนผลวาทชวย

กนท�านน กเพอชมชนในระยะยาว สมาชกในชมชนมความสนทสนมกลมเกลยวกน

มความสมพนธทดตอกน จากไมคอยรวม หรอรวมตามความจ�าเปน หรอรอตาม

มอบหมาย กกลายมาเปนขอเขามามสวนรวม มอะไรทตองชวยกสมครกนท�า จน

สวนมากมาชวยกนโดยไมตองออกปากขอเลย

3.3 การสนบสนนจากบคคล/หนวยงานภายนอก บคคลหรอหนวยงาน

ภายนอกใหการสงเสรมสนบสนนการพฒนาของชมชนอยางตอเนอง โดยเฉพาะ

องคกรพฒนาเอกชน เชน มลนธชมชนไทย มลนธพฒนาทอยอาศย เครอขายสลม 4 ภาค

มลนธชมชนไทย เครอขายแผนชวตชมชนภาคใต มลนธเซฟอนดามน (Save

Andaman Network) และมลนธศภนมต ซงสอดคลองกบงานวจยหลายเรองทพบวา

องคกรพฒนาภายนอกมสวนส�าคญอยางมากในการขบเคลอนการพฒนาทนทาง

สงคมโดยการปพนฐานและรวมสรางแนวทางจนชมชนสามารถบรหารจดการ

โครงการตางๆ ได และทส�าคญยงชวยใหผหญงมบทบาททชดเจนมากขนในการ

รวมกนท�างานพฒนาชมชนตนเอง

3.4 สภากาแฟบานน�าเคม เรมจากชาวบานรวมตวกนเองอยางไมเปนทางการ

ตอมากลายเปนศนยขอมลชมชน ซงเปนศนยรวมขอมลการเรยนรของชมชน โดย

มกจกรรมการพฒนาหลากหลายกจกรรมทใหชาวบานในชมชน รวมทงเครอขาย

นอกชมชนมาแลกเปลยนเรยนรรวมกน ทงมธนาคารชมชนทตงอยในส�านกงานหรอ

28


ทท�าการเดยวกน อนเปนแหลงออมเงนและจดสวสดการชมชนทครอบคลมทงพนทและประเภทของสวสดการทเกยวของกบคณภาพชวตตงแตเกดจนตาย 3.5 ชาวบานนกพฒนาทงชมชนบานน�าเคมและบานในไรไมไดมแตนกพฒนาจากภายนอกเทานน ปจจบนนกพฒนาสวนใหญเปนคนในชมชนเอง ซงผลผลตทเกดจากกระบวนการเรยนรในการแกปญหาภยพบตสนาม ทงนในชมชนบานน�าเคมนนเจาหนาทหรอนกพฒนาของศนยขอมลชมชนเกอบทงหมดเปนคนในชมชน เชนเดยวกบชมชนบานในไรทเจาหนาทของกลมออมทรพย หรอกลมผาบาตกทงหมดเปนคนในชมชน ท�าใหการพฒนาชมชนเปนการพฒนาจากคนในชมชน โดยคนในชมชนและเพอคนในชมชนเอง นบเปนผลผลตทส�าคญจากการเกดกระบวนการเรยนรในการพฒนาชมชนทเขมแขงจากการทชมชนประสบภยพบตสนาม อนเปนการพลกวกฤตเปนโอกาสในการพฒนาทนทางสงคมอยางแทจรง 3.6 แหลงเรยนรทหลากหลาย เนองจากทงสองชมชนเปนชมชนทอยตดทะเล ซงเปนทรพยากรธรรมชาตทล�าคา โดยรอบชมชนเตมไปดวยปาชายเลนมความอดมสมบรณของพนทมความหลากหลายทางชวภาพ ทงปา ทะเล ภเขา พชพนธไม สตวน�า สตวปาตาง ๆ ถอเปนแหลงเรยนรทส�าคญของชมชน 3.7 ความเปนเครอญาต เนองจากชาวบานสวนใหญเปนคนทอพยพมาจากจงหวดนครศรธรรมราชเปนสวนใหญและยงคงไวซงการรกษาวฒนธรรมประเพณของตนเอง มความเปนอยทเรยบงาย ยงพงพาอาศยกน มความรกชวยเหลอเกอกลผกพนกน มการรวมมอกนดในการแกไขปญหาหรอตงรบกบสถานการณตาง ๆ ทเขามากระทบชมชน ความเปนเครอญาต จงเปนปจจยส�าคญปจจยหนงทท�าใหเกดกระบวนการเรยนรของคนในชมชนเพอพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน นอกจากนชมชนบานในไรนอกจากความเปนเครอญาตกนแลวยงเปนชมชนทมความเชอ คานยมรวมกนผานค�าสอนทางศาสนาอสลามอยางเขมขนดวย ท�าใหเกด

แนวทางในการพฒนาทนทางสงคมทส�าคญอกทางหนง

การพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานทงในชมชน จงไมเพยงแตจะ

สามารถท�าหนาททดแทนทนทเปนเงนไดแลว หากแตยงมคณคามากกวาทนทเปน

เงนเสยอก ชาวบานตางกตระหนกถงความส�าคญของทนทางสงคม และเชอมน

วาแมชมชนจะผานพนวกฤตไปแลว แตหากชมชนยงมการใชทนทางสงคมอยาง



ตอเนองมากขนเรอยๆ ทนนนกจะยงมมากขน ไมเหมอนทนทเปนเงนทยงใชนบ

วนกยงจะหมดไป ทนทางสงคมทมอยจะยงสามารถสรางพลงอ�านาจใหแกชมชน

บานน�าเคมและบานในไรในการแกไขปญหาตางๆ ซงเหนไดจากการเกดปญหา

หลายตอหลายครงในชมชนหลงภยพบตสนาม นอกจากนทนทางสงคมยงชวยให

เกดการกระจายทรพยากรในชมชนไดอยางทวถงและเปนธรรม ท�าใหการจดการ

ทรพยากรและความชวยเหลอในชมชนทมอย และทไดมาจากภายนอกเปนไปอยาง

มประสทธภาพ บนความรวมมออยางแทจรงสอดคลองกบกระบวนทรรศนใหม

ในการพฒนาทเนนการอยรวมอยางสนตและยงยน

บทสรป ขอคนพบจากการวจยในการวเคราะหการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชน

เปนฐานในชมชนทประสบผลส�าเรจในการฟนฟจากภาวะวกฤตภยพบตสนาม

และการศกษาแนวทางการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน โดยเฉพาะ

ในชมชนทแตกสลายเพราะภยพบตธรรมชาต เพอสรางชมชนเขมแขง สรปไดตาม

หวขอ ดงตอไปน

1. กำรพฒนำทนทำงสงคมโดยใช เปนฐำน กระบวนการเรยนรของชมชน

เปนกระบวนการเรยนรในวถชวตของชมชน เปนกระบวน การเรยนรเพอการอย

รอดของการด�ารงชวต และการแกไขปญหาตาง ๆ ของชมชน จงเปนรปแบบของ

การเนนการมสวนรวมของคนในชมชน โดยมงเนนในการพฒนาศกยภาพของคนใน

ชมชนใหสามารถแกไขปญหาของชมชนได เปนการสรางกระบวนการเรยนรเพอสราง

พลงอ�านาจในตนเอง สามารถก�าหนดทศทางในการพฒนาชมชนดวยตนเอง ไมตก

อยภายใตการควบคมของผมอ�านาจในรปแบบใดกตาม เปนการสงเสรมคณภาพ

ชวตของสมาชกชมชนใหมคณภาพชวตทด สอดคลองกบชมชนทองถนของตนเอง

และแนวคด ของ Putnam D. Robert (2000) ทใหความส�าคญกบความไววางใจ เครอขายความเปนพลเมองเพอสวนรวมในรปแบบตางๆ ระบบเครอญาต ความไววางใจ โดยเนนการมสวนรวมแบบประชาธปไตย ซงเปนความรและทกษะทจ�าเปนในการด�ารงชวตและเพอแกไขปญหาสงคมและชมชน

30


2. กำรพฒนำทนทำงสงคม : กำรพฒนำควำมสมพนธของคนใน

การพฒนาทนทางสงคม ท�าใหเกดการรวมตวกนของกลมคนเพอประโยชนสวน

รวมของชมชน เมอกลมคนจ�านวนหนงมารวมตวกน รวมคด รวมด�าเนนกจกรรม

รวมกน บนฐานของความไววางใจกน เอออาทร พงพาอาศยกน และมเปาหมาย

เดยวกน คอ “เพอความเปนสวนรวม” ปรากฏการณดงกลาวเปนการสรางความ

สมพนธของสมาชกในชมชนใหมความยดเหนยวทางสงคมใหเหนยวแนนขน

(Solidarity) เมอสมาชกชมชนผกพนกนดวยความรก ความสามคค ความเอออาทร

พงพาอาศยกน ทนทางสงคมจงเปนรากฐานทส�าคญในการพฒนาใหชมชนเขมแขง ดง

แนวคดทนทางสงคมของ Putnam D. Robert (2000) และ World Bank (2002)

ทกลาววา ทนทางสงคมเปนเรองของการยดเหนยวทางสงคม หรอ Solidarity และ

หนาทส�าคญของทนทางสงคมคอสรางการยดเหนยวสถาบนตาง ๆ ในสงคมรวมกน

และสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน ดงนนการพฒนาโดยใชชมชนเปนฐานจง

ใหความส�าคญและเคารพในความสมพนธทกดานทเกยวของกบชวตมนษยทงทาง

กายภาพและสงแวดลอม

จงกลาวไดวาการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานใหความส�าคญกบ

การมสวนรวมของชมชน และเรยนรในวถของการปฏบตจรงในกระบวนการกลม สราง

ใหเกดทนทางสงคมหรอสรางความสมพนธของคนในชมชนใหมความยดเหนยว

แนนแฟนขน ซงเปนรากฐานส�าคญในการพฒนาและด�ารงอยอยางยงยนของทนทาง

สงคมในชมชน

3. ปจจยเงอนไขในกำรน�ำแนวทำงกำรพฒนำทนทำงสงคมโดยใช

เปนฐำนเพอประยกตใชก น

3.1 ผน�า

ผน�าชมชน ไดแก ผน�าทงทเปนทางการ และผน�าทไมเปนทางการ ผน�า

การพฒนาควรมบทบาทหลกในการสงเสรมกระบวนการเรยนรของชมชน ใหความ

ส�าคญกบการสงเสรมการมสวนรวมของชมชนโดยเปดเวทการเรยนรใหสมาชกใน

ชมชนไดมโอกาสรวมคด วเคราะหแลกเปลยน เรยนรในสถานการณจรงของชมชน

รวมทงประเดนองคความรตาง ๆ ทมความสนใจรวมกน และใหความส�าคญกบการ



คนหาระบบคณคาดงเดมของชมชนในการน�ามาปรบประยกตหรอตอยอดใหเปน

ฐานการพฒนาทนทางสงคมของชมชนในยคปจจบนอยางยงยน 3.2 ฐานการเรยนรของชมชน การเรยนรของชมชน ทประกอบดวยองคความรและแหลงเรยนรของชมชน ควรมการปรบเปลยนตามสถานการณของชมชน และความตองการของสมาชกในชมชน เชน มการน�าองคความรเดมของชมชนมาพฒนาตอยอดปรบปรงเปลยนแปลงใหทนสมย เทาทนการเปลยนแปลงทเกดขนในชมชนได 3.3 วธการและกระบวนการเรยนรในชมชน การสงเสรมกระบวนการเรยนรในการพฒนาทนทางสงคม ควรใหความส�าคญกบวธการและกระบวนการเรยนร โดยการสงเสรมกระบวนการมสวนรวมและกระบวนการเรยนรของชมชนในรปกระบวนการกลมทเกดจากพลงอ�านาจของชมชน เชน เปดเวทพดคยแลกเปลยนเรยนรของสมาชกในชมชนอาจตามปญหาหรอความสนใจของสมาชก 3.4 การสรางเครอขายในกระบวนการเรยนร การเรยนรรวมกนเพอพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน ควรมการสรางเครอขายการเรยนรเพอเปนภาคในการรวมกนในการแลกเปลยน อยางเชนเครอขายชมชนประสบภยสนาม เนองจากการเรยนรในการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานมไดหมายความวาชมชนใดชมชนหนงจะตองท�าโดยล�าพง แตการประสานสรางเครอขายการเรยนรระหวางชมชนเปนการสงเสรมสนบสนนเกดกระบวนการเรยนรทรอบดานมากยงขน

ขอเสนอแนะ

1. ขอเสน

หนวยงานหรอองคกรทมหนาทในการใหความชวยเหลอทงภาครฐและเอกชนทเขาไปใหความชวยเหลอมสวนส�าคญอยางมาก ทจะกระตนใหชมชนเกดการเรยนรในการพฒนาทนทางสงคม ทงนควรใหความส�าคญกบแนวทางการพฒนาทนทางสงคมในชมชนดงน

32


1.1 สงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการเรยนรเพอแกปญหาและพฒนาทนทางสงคมของตนเอง และมงใหชมชนใชทนทางสงคมทมอย เนองจากทนทางสงคมเปนทนทยงใชยงจะมมากขนตางกบทนทเปนตวเงน หรอวตถอนๆ 1.2 สงเสรมวธการเรยนรโดยกระบวนการกลมและเปนการเรยนรทใหความส�าคญกบการปฏบตจรง เปนการเรยนรในวถของชมชนทเปนอย 1.3 ใหความส�าคญกบกระบวนการเรยนรเพอใหบรรลถงจดมงหมายเพอการพฒนาทนทางสงคมอยางแทจรง 1.4 ความรวมมอในการใหความชวยเหลอผานโครงการตาง ๆ ของหนวยงานหรอองคกรใหเกดการบรณาการประสานความรวมมอเปนกระบวนการเรยนรเพอสรางพลงอ�านาจในชมชน

2. ขอเสนอแน

2.1 การพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน เปนกระบวนการเรยนรตลอดชวตทมความสมพนธเกยวของกบการด�าเนนชวตของมนษย เปนทมาของพลงอ�านาจในตนเองของชมชนทสอดคลองกบบรบทของชมชน ชมชนและหนวยงานทใหความชวยเหลอควรใหความส�าคญกบการพฒนาทนทางสงคมของชมชนเพอเปนเครองมอการพฒนาบคคลและชมชนทสามารถตอบสนองวถชวตของชมชนไดอยางเปนองครวม 2.2 สมาชกในชมชนควรมทศนคตทเหนคณคาของชมชนตนเองเปนหลก เชน ระบบคณคาดงเดม วถของชมชน องคความรและภมปญญาของชมชน ความเชอวฒนธรรมประเพณ เปนตน และสงเสรมใหสมาชกในชมชนมสวนรวมในการพฒนาทนทางสงคมเหลานผานกระบวนการเรยนรจากการท�างานรวมกบหนวยงานภายนอกทใหความชวยเหลอ โดยเฉพาะการทชมชนมสวนรวมในการตดสนใจ ซงถอเปนหวใจของการมสวนรวมทส�าคญทสด 2.3 ควรใหความส�าคญกบการคนหาระบบคณคาดงเดมของชมชน เชน ระบบ ความเชอ จตวญญาณ วฒนธรรมและภมปญญาของชมชน เพอน�ามาปรบ

ประยกตหรอตอยอดใหเปนฐานในการพฒนาทนทางสงคมในยคปจจบนเพอสราง

ชมชนเขมแขงบนฐานทนทางสงคมของชมชนทมอยอยางยงยน



3. ขอเสนอแนะส�ำหรบกำรวจย

3.1 การวจยเพอศกษา การพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐานใน

ชมชนทประสบผลส�าเรจในการฟนฟจากภาวะวกฤตภยพบตสนามและน�าเสนอ

แนวทางการพฒนาทนทางสงคมโดยใชชมชนเปนฐาน โดยเฉพาะในชมชนทแตก

สลายเพราะภยพบตธรรมชาต เพอสรางชมชนเขมแขง ในครงตอไปควรมการ

ศกษากรณศกษาทมลกษณะของชมชนทประสบภยพบตเกดความสญเสยอยาง

เฉยบพลนในรปแบบอนๆ เชนชมชนในพนท 3 จงหวดภาคใตในกรณประสบ

ภยการกอการราย เปนตน รวมถงชมชนทมความหลากหลายในดานอนๆ เชน

ลกษณะของชมชนทมความหลากหลายของกลมชาตพนธทอาศยรวมกน ชมชนทม

ความหลากหลายทางสภาพภมศาสตรและทรพยากรธรรมชาต เชน ชมชนชายฝง

ชมชนไทยภเขา เปนตน เพอไดผลการวจยทมขอสรปทครอบคลมกวางขวาง รอบ

ดานมากยงขน

3.2 ควรมการศกษาวจยการวางแนวทางในการก�าหนดนโยบายในการ

ใหความชวยเหลอชมชนในภาวะวกฤตจากการประสบภย ซงเปนปญหาทเกดขน

อยางเฉยบพลน กระบวนการใหความชวยเหลอของหนวยงานภาครฐจงควรมรป

แบบทแตกตางจากการท�างานพฒนาชมชนทวไป

3.3 ควรมการศกษาวจยตอไปถงสภาวะหลดพนจากปญหาเฉพาะหนา

ดงกลาวของชมชน นนมความความลกซง แทจรง หรอยงยนขนาดไหน หรอเปน

เพยงสภาวะของการแกปญหาวกฤตเพอใหผานพนไปหรอไม เปนประเดนส�าคญท

จะตองมการศกษาวจยตอเนองตอไป

34


บรรณำนกรม

ประ วำร งคม (กรกฎาคม-

สงหาคม 2541)

พทยา วองกล. 2

ความสอดคลองของบณฑตเทคโนโลยสารสนเทศไทย กบความตองการของผประกอบการ

The Conformity of ICT Graduates and Demand of Entrepreneurs

สวมล วงศสงหทอง

36


ความสอดคลองของบณฑต เทคโนโลยสารสนเทศไทยกบ

ความตองการของผประกอบการ สวมล วงศสงหทอง1

บทคดยอ การกาวเขาสยคดจตอล สงผลใหเทคโนโลยสารสนเทศมบทบาทอยางมากใน

การพฒนาเศรษฐกจโลก รวมทงประเทศไทย กรอบนโยบายการพฒนาเทคโนโลย

สารสนเทศและการสอสาร พ.ศ.2554 – 2563 (ICT 2020) จงถกกำหนดขนเพอ

พฒนาศกยภาพดาน ICT และสรางสงคมฐานความรเพอใหสามารถแขงขนไดใน

เวทโลก ซงปจจยหลกในการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศลวนขนกบทรพยากรมนษย

สงผลใหทวโลกประสบปญหาความขาดแคลน สถาบนอดมศกษาจงเรงผลตบณฑต

เพอตอบสนองความตองการ แตผลลพธกลายเปนเพยงพอในเชงปรมาณแตเกด

ชองวางเชงคณภาพ

เหตผลดงกลาวเปนแรงขบเคลอนใหเกดการศกษาวจยเรอง “ความสอดคลอง

ของบณฑตเทคโนโลยสารสนเทศไทยกบความตองการของผประกอบการ” เพอคนหา

แนวทางทยงยนในการปรบปรงมาตรฐานของบณฑตใหสอดคลองกบความตองการ

ของผประกอบการ โดยศกษาองคประกอบดาน เกณฑการคดเลอก หลกสตร อาคาร

สถานท/เครองมอ อาจารยผสอนและการพฒนาคณภาพ เพอนำมาวเคราะหและ

เสนอแนะรปแบบการผลตใหสอดคลองกบความตองการของผใชบณฑตอยางเปน

รปธรรม การรวบรวมขอมลใชระเบยบวธวจยทางปรมาณเปนหลก ผสมผสานดวย

ระเบยบวธวจยทางคณภาพ เพอยนยนความมนใจในผล นอกจากน ยงใชวธศกษา

1อาจารยประจำสาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกรก


สวมล วงศสงหทอง 37

เอกสาร งานวจย และสมภาษณบคคลทเกยวของ เพอนำมาสรปผลแบบอนมาน

และอปมาน

ผลการวจยสรปไดวา 1) คณลกษณะของบณฑตเทคโนโลยสารสนเทศทเปน

ทตองการของผประกอบการ นอกจากคณวฒดานการศกษาแลว ยงประกอบดวย

ความสามารถในการประยกตใชเทคโนโลยอยางเหมาะสม ความรความสามารถใน

การปฏบตงาน ความสามารถในการคดเชงวเคราะห ความสามารถในการใชภาษาองกฤษ

2) การเพมสมรรถนะของบณฑต ตองเนนทการพฒนาทกษะในการปฎบตงาน ทกษะ

ในการสอสาร ความรบผดชอบในวชาชพ ความสามารถในการพฒนาตนเอง ยงไป

กวานนตองเนนพฒนา คณธรรม จรยธรรม และ บคลกภาพ ควบคไปกบการสราง

ความตระหนกตอความเปลยนแปลงของโลกในยคดจตอล 3) สถานศกษาควรให

ความสำคญในการปรบปรงดานผสอน ความรความสามารถและทกษะทไดจากหลกสตร

และกระบวนการประเมนความรเชงวชาชพ

คำสำคญ : ความร, ความสามารถ, ทกษะ, ทตองการของผประกอบการ,

เทคโนโลยสารสนเทศ, แนวทางทยงยน, บณฑต, หลกสตร, สถาบน

อดมศกษา

Abstract The introduction of Information and Communication Technology (ICT)

in developing world has brought the immense need for countries like Thailand

to overcome the innovative gap. National ICT Policy Framework (ICT-2020)

has been established to create sustainable and knowledge-based society, the

production of ICT personnel to support emerging market is thus a major

priority leaving aside the relevance quality approach. Numerous higher

educational institutes have launched more programs to produce ICT

professionals to empower firms against global economy. Real situation facing

is ICT graduates are still lacking since both are found to be in distinct contexts

to bridge the equipoise.

38


The aim of this research, therefore, was to investigate how the higher

educational institutes could improve ICT graduates to meet the demand of

entrepreneurs and how these institutes could apply a sustainability framework

to the process of producing graduates while not leaving a servitude situation to

employers, the researcher investigated the institutes screening policy, their

curriculum infrastructures, instructors and procedures, The data were collected

from the review of documents and in – depth interviews. Deductive and

inductive approaches were utilized in data analysis.

The results were : 1) employers were looking for graduates with a wide

range of knowledge and skills such as analytical thinking, practical use of

knowledge, apart from degree status. 2) employers also concentrated on the

graduates field training, collaboration and advanced communication skills, self

– responsibility for their own career and personal development, balance their

work and their learning thoughout all stages of life. Moreover, the employers

were looking for graduates who possessed ethics, morality and personal

attributes in line with the recognition of the world in the Digital Age. 3) The

process of producing graduates had to be revised particularly in terms of

instructors, knowledge and skills achieved and the assessment of graduates’

professional capabilities.

Keywords : Abilities, Curriculum, Entrepreneur Expectations, Graduate,

Higher Educational Institutes, ICT, Knowledge, Skills,

Sustainability Framework



บทนำ ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพคนและสงคมไทยสสงคมแหงภมปญญาและ

การเรยนร (Knowledged-based Society) ตามทศทางการพฒนาประเทศในแผน

พฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) โดยปฎรป

การศกษาอยางตอเนองเพอเรงสรางกำลงคนทมความเปนเลศในการสรางสรรค

นวตกรรมสำหรบพฒนาศกยภาพการแขงขนในเวทโลก จำเปนตองใชเทคโนโลย

สารสนเทศเปนเครองมอ สงผลใหเกดความตองการบคลากรดานเทคโนโลยสารสนเทศ

จำนวนมาก สถาบนอดมศกษาในประเทศ 106 แหง จงเปดสอนหลกสตรเทคโนโลย

สารสนเทศและการสอสาร2 (ซงในทนจะขอเรยกวา “สารสนเทศ” “ICT” หรอ

“IT”) แบงเปนมหาวทยาลยของรฐ (จากทบวงมหาวทยาลยเดม) จำนวน 21 แหง

มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล จำนวน 9 แหง มหาวทยาลยราชภฏ จำนวน 31

แหง และสถาบนอดมศกษาเอกชน จำนวน 17 แหง (ทมา: รายงานฉบบสมบรณ

โครงการการพฒนาหลกสตรมาตรฐานกลาง สาขาวชาคอมพวเตอร ระดบปรญญาตร

ระยะท 1 จดทำโดยศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2550) ทงสน

ประมาณ 605 หลกสตร (ทมา:รายงานวจยศกยภาพการพฒนาบคลการเทคโนโลย

สารสนเทศไทย , 2550) ซงสามารถผลตบคลากร IT เขาสตลาด ราวปละ 2.5 หมนคน

(ทมา: รายงานศกยภาพการพฒนาบคลากรเทคโนโลยสารสนเทศไทย ทนำเสนอใน

2nd National Conference on Information Technology 2008 – NCIT2008)

โดยจำแนกหลกสตรดาน IT และเกยวของไดเปน 5 หมวดหลก (ทมา: รางมาตรฐาน

คณวฒระดบปรญญาตรสาขาคอมพวเตอร, สำนกงานคณะกรรมการอดมศกษา

กระทรวงศกษาธการ, 2552) ดงน 2หลกสตรดานเทคโนโลยสารสนเทศ จดทำขนครงแรกในป 1968 สำหรบสาขาวชาวทยาศาสตรคอมพวเตอร โดย ACM (Association for Computing Machinery) และในป 1977 สมาคมคอมพวเตอรในสงกด IEEE (Institute for Electrical and Electronics Engineers) ไดใหการรบรองเปนครงแรก ตอมาในป 1985 AITP (The Association for Information Technology Professionals เดมชอวา DPMA) ไดรบรองหลกสตรดาน IS (Information Systems) และในป 1997 AIS (the Association for Information Systems) ไดรวมมอกบ ACM และ AITP จดทำหลกสตรมาตรฐาน สำหรบ IS จากนนจงไดปรบปรงแตกยอยเปนหลายหลกสตรโดยยงคงองตามหลกสตรทรบรอง ปจจบน ABET (the Accreditation Board for Engineering and Technology) ซงเปนองคกรในสหรฐ ทกอตงขน เพอทำหนารบรองมาตรฐานหลกสตรดานวศวกรรมศาสตร วทยาศาสตรและเทคโนโลย ทประกอบดวยสมาชกทเปนองคกรมากกวา 30 องคกร ซงหลายประเทศทวภมภาค ไมวาเปนประเทศในยโรป สหรฐ กลมประเทศอาหรบ อฟรกา หรอ เอเชย ลวนใชหลกสตรดงกลาวเปนตนแบบในการจดทำหลกสตรของตนเอง

40


1. สาขาวชาวทยาการคอมพวเตอร หรอ วทยาศาสตรคอมพวเตอร Computer

Science: CS

2. สาขาวชาวศวกรรมคอมพวเตอร Computer Engineering: CE

3. สาขาวชาวศวกรรมซอฟตแวร Software Engineering: SE

4. สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศ Information Technology: IT หรอ

เทคโนโลยสารสนเทศและ การสอสาร (Information Technology and Communication:

ICT)

5. สาขาวชาคอมพวเตอรธรกจ Business Computer: BC หรอ ระบบสารสนเทศ

(Information System: IS)

ความสำคญและทมา การเปนผชนะบนเวทเศรษฐกจโลก ณ วนน ลวนใชความเขมแขงดาน IT เปน

ดชนชวด ประเทศผนำของโลก ไมวาอเมรกา หรอ ญปน ลวนสรางเศรษฐกจของตน

ใหเขมแขงและเตบโตโดยอาศยพนฐานจากเทคโนโลย IT จงกลายเปนสงจำเปนท

ทกองคกรและทกประเทศหนมาปรบใชเพอขบเคลอนธรกจ ลาสดจากผลการสำรวจ

ของ สำนกงานสถตแหงชาต ใหขอมลการจดอนดบความพรอมดาน IT ของประเทศ

ทวโลก ( e-Readiness Ranking) ของ Economist Intelligence Unit (EIU) พ.ศ. 2552

วาประเทศไทยถกจดอนดบความพรอมดาน IT ใหอยในอนดบท 49 จากผลสำรวจ

70 ประเทศทวโลก ซงตกลงมาจากอนดบท 47 ในป พ.ศ. 2551 ตามหลงประเทศ

รวมภมภาคอยางไตหวน เกาหลใต สงคโปร ฮองกง จน ญปน และมาเลเซย

สาเหตหลกจากไทยขาดทรพยากรมนษยทมทกษะ สวนหนงเนองจากหลกสตรการ

ผลตบคลากรดาน IT ไมตรงกบความตองการของตลาดทงในและตางประเทศ ซง

ทปรกษาผจดการ บ.สตราท–อเทค บางกอก (Strat–etech Bangkok) นายบอบ

เฮยวารด (Bob Hayward) และอดตรองประธานอาวโสและผเชยวชาญดานการวจย

บ.การทเนอร เอเชย-แปซกฟกแอนดเจแปน (Gartner Asia Pacific & Japan) , 2550

ไดแสดงความเหนวา ประเทศไทยจำเปนตองเรมการพฒนาไอซทของประเทศโดยเรว

เพอเพมขดความสามารถทางการแขงขน เพราะทผานมาหากเทยบอตราการพฒนา



กบเวยดนามเพอนบานแลว ไทยยงลาชาเกนไป หากไมมการเรงรดพฒนา อกไมเกน

15 ป เวยดนามจะแซงไทย เนองจากคนเวยดนามสามารถทำงานอยางมประสทธภาพ

และเกดประสทธผลมากกวาคนไทยประมาณ 4-5 เทา อยางไรกตามในชวงทผาน

มาหลายๆองคกรในประเทศ ไดพยายามแกปญหาดวยการจางผเชยวชาญภายนอก

(Outsourcing) จากตางประเทศ ซงทำใหเกดภาวะเงนไหลออกนอกประเทศ ซำยง

ไมสามารถพฒนาแรงงานภายในประเทศ ดวยประสบอปสรรคดานวฒนธรรม รปแบบ

การทำงาน และการตดตอสอสาร สงผลใหไมประสบความสำเรจเทาทควร ซง

ปญหาเหลานลวนเปนประเดนทสถานศกษา หนวยงานภาครฐ และ เอกชน ควรให

ความสนใจอยางจรงจง และ วางแผนระยะยาวเพอแกปญหา

การสงเสรมใหมหาวทยาลยทงรฐและเอกชน เปดคณะและสาขาวชาดาน IT

เพมขนมากมาย กลายเปนการสรางความลมเหลวเชงคณภาพ ดวยบณฑตทผลต

ไดไมสามารถตอบสนองความตองการของภาคธรกจ ทงการเรยนการสอนในหลกสตร

ทกำหนดไมทนกบการเปลยนแปลงทรวดเรวของเทคโนโลย ปญหาดงกลาวลวนตก

อยกบผประกอบการทตองลงทนซำในการพฒนาบณฑต จงพยายามเลยงการจางงาน

บณฑตใหม โดยรบผมประสบการณหรอจางแรงงานจากภายนอก เปนเหตใหบณฑต

ระดบปรญญาตรในสาขาวทยาศาสตรเทคโนโลย มอตราวางงานสงทสด ขณะท

ผประกอบการกไมสามารถหาบคลากรเขาทำงานไดเชนกน ปญหานเปนทตระหนก

ของภาครฐเชนกนจงเรงกำหนดแนวทางควบคมคณภาพบณฑต ไมวาเปน การประกน

คณภาพสถานศกษา การกำหนดกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษา และกฎ

ระเบยบอนๆ ดวยคาดหวงใหบณฑตสามารถตอบสนองนโยบายแผนแมบทเทคโนโลย

สารสนเทศและการสอสารของประเทศไดอยางสมฤทธผล

งานศกษาดานอปสงค-อปทานของบคลากรเทคโนโลยสารสนเทศเรมตงแต

สบปทแลว ดวยงานศกษาของ อภชย พนธเสน และคณะ (2544) ทรายงานผล

การศกษาอปสงค อปทานของบคลากรดาน ICT ไทยในภาครฐและเอกชน แนะนำ

ใหปรบโครงสรางพนฐานดาน IT และสงเสรมสถาบนในทองถนใหมความสามารถ

ในการใช IT มากขน เพอใหเกดการเรยนรดวยตนเอง พรอมเสนอใหภาครฐเพม

การใชอปกรณดาน IT และจดเตรยมบคลากรทมทกษะสงเพอรองรบการขยายตว

42


ภาคเศรษฐกจของประเทศ ทงใหแนวคดวา ทรพยากรมนษยดาน ICT ตองคดเปน

สามารถเรยนรสงใหมๆไดอยางตอเนองและแกปญหาเองได ผลการศกษานเปน

จดเรมใหเกดการศกษาดานอปสงค อปทาน อกหลายชนตอมา ไมวางานศกษาของ

Nelson Agyemang (2549) ทศกษาอปสงคจากการเพมปรมาณของการนำ ICT

เขามาใชในประเทศกำลงพฒนาซงสงผลใหความตองการบคลากรดาน ICT ทม

ความชำนาญในการบรหารจดการ การคนควาวจย และการประยกตใช เพมขน

อยางมาก ผลการศกษายงพบวาการเปดการศกษาระดบสงดาน ICT ทเพมขน

ไมสามารถลดปญหาขาดแคลนบคลากรได ดวยกระบวนการจดการศกษา และการ

ฝกอบรม ยงไมสามารถแกปญหาทแทจรง ซงสอดคลองกบงานศกษาของ สมชาย

สขสรเสรกล (2551) ทรายงานวา ยงมความขาดแคลนแรงงานบคลากรดาน IT

คอนขางมากทงในแงปรมาณและคณภาพในภาครฐ เนองจากการผลตบคลากรจาก

สถานศกษาไมสามารถรองรบอตราความตองการ และ บณฑตทเพงจบการศกษา

ไมสามารถทำงานไดตามตองการ ซงใกลเคยงกบผลการศกษาของ Debuse, J และ

คณะ (2549) และ Iwona Miliszewska และ คณะ (2551) ทศกษาความตองการ

ของผประกอบการในออสเตรเลย ดานคณสมบตของบณฑตทเรยนในหลกสตร ICT

และ เปรยบเทยบความสมฤทธผลระหวาง หลกสตรมาตรฐานดาน ICT ทกำหนด

โดยนกวชาการ และหลกสตรทกำหนดโดยผประกอบการ ผลการศกษาพบวา แม

มหาวทยาลยพยายามปรบหลกสตรอยางไร กระบวนการผลตบณฑตกยงมความ

บกพรอง ทงนเพราะผประกอบการใหนำหนกกบประสบการณและความเชยวชาญ

ดานเทคนคมากกวาการเรยนรดานทฤษฎ ทงยงชใหเหนวา นอกจากวฒการศกษา

ของบณฑตแลว ความเชอมนในตนเอง ความร ความสามารถ ความเชยวชาญ และ

บคลกภาพ ประกอบดวยความสามารถในการตดตอสอสาร การประยกตใชเครองมอ

ทางเทคโนโลยไดอยางเหมาะสม ความเขาใจบทบาทของ ICT ในสงคม ทงในอดต

ปจจบน และ อนาคต ยงเปนสงจำเปน ซงแสดงใหเหนความไมสอดคลองของการ

ดำเนนการของมหาวทยาลยในปจจบนและความคาดหวงของของสงคมในการ

พฒนาความเชยวชาญดาน ICT ขณะท พเชษฐ รงลาวลย (2550) รายงานผลการ

ศกษาสภาพปญหาและพฤตกรรมดานคณธรรมจรยธรรมสำหรบผทอยในวชาชพ



คอมพวเตอรจากผใชบณฑต พบวาโดยภาพรวมสภาพปญหาและพฤตกรรมดานคณธรรมจรยธรรมทวไปของบณฑตดานคอมพวเตอรอยในระดบสง ขณะท Candace T. Grant และคณะ (2553) ไดเสนอแนะใหมหาวทยาลยกำหนดวชาดานคณธรรม จรยธรรมไวในหลกสตรสำหรบทงผประกอบวชาชพดาน ICT และวชาชพอนๆ เพอรองรบความตองการของภาคธรกจทใหความสำคญกบพฤตกรรมดานจรรยาบรรณและศลธรรมสงขนในศตวรรษท 21 เมอเกดความสวนทางในแงความตองการและผลผลต จงกอใหเกดความสนใจของผวจย ทจะศกษาโครงสรางการผลตบณฑต IT เพอตอบคำถามทวา ทำไมปญหาการขาดแคลนบคลากร IT ยงคงมอยางตอเนอง ทงทความสามารถในการผลตบคลากรในประเทศมเกนความตองการ ประเดนหนงทตองใหความสำคญ คอ ทำอยางไรใหสถานศกษาผลตบณฑตไดตรงความตองการของภาคธรกจอยางเปนรปธรรมมากทสด ในการศกษานจงกำหนดวตถประสงคเพอ 1) ศกษาคณลกษณะของบณฑต IT ทเปนทตองการของผประกอบการ 2) ศกษาความสำคญขององคประกอบดาน ความรเฉพาะในวชาชพ ความรความสามารถพเศษ ความรความสามารถในการปฏบตงาน บคลกภาพ คณธรรม และ จรยธรรม ทผประกอบการคาดหวงจากบณฑต 3)ศกษาขอควรปรบปรงของสถานศกษา ในการเพมสมรรถนะของบณฑต IT ใหสามารถตอบสนองความตองการของผประกอบการ การศกษาครงนไมเพยงเกดประโยชนตอผประกอบการ แตยงเปนประโยชนตอ สถานศกษา และภาครฐในการกำหนดแนวทางการสรางความเชอมโยงดานทกษะของบณฑตระหวางภาคธรกจกบภาคการศกษาเพอเตรยมบคลากรสนองนโยบายตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 (พ.ศ2550-2554) ทเนน

การนำ IT มาใชเพอเพมความสามารถในการแขงขนของประเทศ

กรอบแนวคดการวจย กรอบแนวคดในการวจยครงนเพอ ศกษาปจจยนำเขา คอ นกศกษา ในดานคณสมบตผสมคร กระบวนการคดเลอก จำนวนทรบ โดยมองคประกอบ คอ กระบวนการพฒนาผเรยนไปสความสำเรจในวชาชพอยางสอดคลองกบความ

ตองการของผประกอบการ โดยศกษาในประเดนของ เกณฑการคดเลอก หลกสตร

44


อาคาร/สถานท เครองมอสนบสนนการเรยนการสอน อาจารยผสอน และ

กระบวนการพฒนาคณภาพอาจารย โดยมปจจยสงออกคอ บณฑตทสอดคลองกบ

ความตองการของผประกอบการซงวดจากการประเมนของผบงคบบญชาของบณฑต

และการประเมนตนเองของบณฑต เพอนำผลทไดไปปรบปรงแนวทางการผลตบณฑต

วธดำเนนการศกษา ดำเนนการศกษาในตวแปรตน องคประกอบ และ ตวแปรตาม ดงน

ตารางท 1 นยามเชงปฎบตการของตวแปรตน

นกศกษา นยามเชงปฎบตการ ตวชวด วธรวบรวมขอมล

1. พนฐาน

การศกษา

ระดบมธยมปลายหรอ

เทยบเทา

1. สายวทย คณต

2. สายศลป คำนวณ

1. สมภาษณนกศกษา

2. โรงเรยน จำนวนนกเรยน

ระดบม.ปลาย

1. จำนวนผเรยนตอสายอาชพ

2. จำนวนผสอบเขาเรยน

มหาวทยาลย

3. จำนวนผเรยนในคณะท

คะแนนสง


3. ทกษะทวไป วธการสอนวชา

เชงทกษะ

1. ทกษะดานภาษาองกฤษ

2. ทกษะดานคอมพวเตอร

3. ทกษะดานการคำนวณ


1

---

--- /---

--

----- /-

/



ตารางท 2 นยามเชงปฎบตการขององคประกอบ

องคประกอบ นยามเชงปฎบตการ ตวชวด วธรวบรวมขอมล

1.เกณฑการ

คดเลอก

นกศกษา

1.ผลการสอบ

2.ผลคะแนน

1.ผลการเรยนเฉลยสะสม

2.ผลการสอบทางการศกษา

ขนพนฐาน ( O-NET )

3.ผลการสอบความถนด

ทวไป (GAT)

4.ผลการทดสอบความถนด

ทางวชาชพและวชาการ

(PAT)

5.ผลการสอบสมภาษณ

1.สมภาษณนกศกษา

2.หลกสตร 1.จำนวนหนวยกต

2.วชาเฉพาะ

3.วชาเฉพาะดาน

* สารสนเทศ

* เทคโนโลยเพองาน

ประยกต

* เทคโนโลยและวธการ

ทางซอฟแวร

* โครงสรางระบบพนฐาน

4.วชาเลอก

5.วชาฝกงานภาคสนาม

6.จดใหมกรรมการพจารณา

ความเหมาะสมของ

ขอสอบ

7.ประกนคณภาพภายใน

8.ผทรงคณวฒประเมน

หลกสตร

1.คณธรรมจรยธรรม

2.ความรทวไป

3.ความรเฉพาะในวชาชพ

4.ทกษะทางปญญา

5.ทกษะความสมพนธ

ระหวางบคคลและทกษะ

ความรบผดชอบ

6.ทกษะการวเคราะหและ

การใชเทคโนโลยสารสนเทศ

7.ระบบประกนคณภาพ

8.กรอบมาตรฐานคณวฒ


2.สมภาษณผเกยวของ

กบหลกสตร, อาจารย

3.ศกษาเอกสารหลกสตร

4.แบบสอบถามบณฑต

46


องคประกอบ นยามเชงปฏบตการ ตวชวด วธรวบรวมขอมล

9.ผประกอบการประเมน

หลกสตร

10.มการประเมนผล

รอบดาน :

*การสอบขอเขยน

*การสอบปฎบต

*การสอบสมภาษณ

*การสงเกตพฤตกรรม

3.กระบวนการ

เรยนการสอน

1.การสาธตโดยผสอน

2.การศกษาดงาน

3.การฝกในหองปฎบตการ

4.เชญผเชยวชาญจากภาค

ธรกจทประสบการณตรง

เพอถายทอดประสบการณ

5.มผชวยสอนประจำหอง

ปฏบตการ

1.การทำโครงงาน

2.การนำเสนอรายงาน

เชงเทคนค

3.การใหบรการดานสารสนเทศ



4.อาคาร

สถานท

1.ความพรอม

2.ความสะดวก

3.ความปลอดภย

1.สภาวะแวดลอม

2.หองปฎบตการทางเทคโนโลย

3.แหลงคนควา :- หองสมด

4.หองคอมพวเตอรเปดให

บรการแกนกศกษานอก

เวลาเรยนและจำนวน

เหมาะสม

5.มการจดสรรทรพยากร

อยางตอเนองตามผล

สำรวจ

6.หองเรยนทมสอการสอน

และอปกรณททนสมย

และ เพยงพอ


2.สมภาษณอาจารย

3.สมภาษณบณฑต

4.สงเกต

5.เอกสารทเผยแพร/

เวบไซต

6.แผนการขยายปรบปรง

ตารางท 2 นยามเชงปฎบตการขององคประกอบ (ตอ)




5.เครองมอ

สนบสนน

การเรยน

การสอน

1.ความพรอม

2.ความสะดวก

3.ความทนสมย

4.ความเรว

5.อตราสวนของเครองมอ

ตอนกศกษา

1.อปกรณหองปฏบตการ

2.ซอฟตแวรคอมพวเตอร

ถกกฎหมายและครบถวน

3.อนเทอรเนต

4.สอการสอนสำเรจรป

5.มเจาหนาทพฒนาและ

สนบสนนสอ

6.สะดวกในการสบคนความร

ผานระบบอเลกทรอนกส

7.มเครองมออปกรณ

ประกอบการเรยนวชา

ปฏบตการอยางนอย 1:2

8.มเครองคอมพวเตอร

ประกอบการเรยนวชา

ปฏบตการอยางนอย 1:1

9.ปรบเปลยนรนใหมทก

3-4 ป

10.อาจารยควรมเครอง

คอมพวเตอรของตนเอง


2.สมภาษณผเกยวของ

กบหลกสตร สาขา/คณะ

3.ศกษาเอกสารหลกสตร


5.ตำรา/เอกสารการสอน

6.สมภาษณผประกอบการ


6.อาจารย 1.เกณฑการคดเลอก

2.เกณฑดานคณวฒ

3.เกณฑการประเมนอาจารย

4.มการปฐมนเทศแนะแนว

อาจารยใหม

5.ความเขาใจในวตถประสงค

ของหลกสตร

6.ทกษะในการจดการเรยน

การสอน

1.ประเมนผลสมฤทธของ

นกศกษา

2.ประเมนความพงพอใจ

ของผเรยน

3.สดสวนอาจารยตอนกศกษา

เตมเวลาเทยบเทา

4.วฒการศกษา

5.ประสบการณภาคธรกจ

ในสายวชาชพ



3.งานวจย/บทความท

เผยแพร

4.เอกสารทเผยแพร/

เวบไซต



7.สมภาษณผประกอบการ


48



7.เชญผเชยวชาญเปน

อาจารยพเศษ

6.รปแบบการสอน

7.การใหบรการวชาการ

8.ตำแหนงวชาการ

7.การพฒนา

คณภาพ

อาจารย

1.สรางเสรมประสบการณ

ในอตสาหกรรมแบบ

บรณาการ

2.การสอบวดเกณฑความร

ในวชาทสอน

3.ศกษาตอ

4.ฝกอบรม

5.ดงานทางวชาการ

6.ประชมทางวชาการ

7.ลาเพอเพมพน

ประสบการณ

8.บรการวชาการแกชมชน

9.การอบรมเพมเตม

ดานวชาการ

1.พฒนาผลงานทางวชาการ

สายตรง

2.วจยสรางองคความรใหม

3.การเผยแพรผลงานวชาการ

4.เพมทกษะการจดการเรยน

การสอนและการประเมนผล

ใหทนสมย






ตารางท 3 นยามเชงปฎบตการของตวแปรตาม

บณฑต นยามเชงปฎบตการ ตวชวด วธรวบรวมขอมล

1.จำนวนบณฑต 1.จำนวนผเรยนในหลกสตร

2.จำนวนผเรยนทยายสาขา

1. อตราผลสมฤทธ

ทางการศกษา



3.ขอมลการประกน

คณภาพ

2.ความสอดคลอง

กบผประกอบการ

1.ความรความสามารถ

2.ทกษะการใชคอมพวเตอร/

เครองมอ

3.ฝกประสบการณวชาชพ

4.ความสามารถในการเรยนร

5.ความสามารถในการวเคราะห

6.การทำงานรวมกบผอน

7.คณธรรมจรยธรรม

8.ผลงานบณฑต

1.อตราการทำงานท

ตรงกบวชาชพ

2. ความพงพอใจของ

ผประกอบการ

3.ภาวการณไดงานทำ

ของบณฑต

4.ความกาวหนาใน

สายงานของบณฑต

5.การไดรบรางวล

ของบณฑต

6.ประเมนความ

พงพอใจผใชบณฑต

เทคโนโลยสารสนเทศ

7.ความสมฤทธใน

การทำงาน

1.สมภาษณ




4.แบบสอบถาม


5.แบบสอบถาม

บณฑต

6.เวบไซตบรษท

ประชากร คอ ผบงคบบญชาในสถานประกอบการ และ บคลากรทปฏบตหนาท

ดาน IT โดยใชแบบสอบถามจำนวน 2 ชด เพอรวบรวมขอมลดานความตองการ

ของผประกอบการและสมรรถนะทบณฑตประเมน ใชการคำนวณหาขนาดกลมตวอยาง

ตามตารางสำเรจรปของ Taro Yamane ทระดบความเชอมน 95% คาความคลาดเคลอน

5% ไดขนาดกลมตวอยางทงสน 395 คน เลอกตวอยางแบบไมใชความนาจะเปน

(Non-Probability Sampling) ตามวตถประสงค (Purposive Sampling) โดยเกบ

ขอมลจากแหลงทตงของสถานประกอบการในยานธรกจทวไป ทงในกรงเทพมหานคร

50


ปรมณฑล และ จงหวดใกลเคยง โดยจำแนกสถานประกอบการเปน 3 กลม คอ 1) สถาน

ประกอบการทเปนผพฒนาระบบสารสนเทศเพอการจำหนาย 2) สถานประกอบการ

ทเปนผพฒนาระบบสารสนเทศเพอใชภายในองคกร 3) สถานประกอบการทเปน

ผใชระบบสารสนเทศ เมอสอบถามความคดเหนจากผเชยวชาญ เมอปรบปรงแกไข

ในดานเนอหาและภาษาแลว ไดนำไปทดสอบกบกลมตวอยางจำนวน 30 ชด

แลวนำไปหาคาความเชอมนใชการสมภาษณแบบไมมโครงสรางในกลมตวอยาง

อนประกอบดวย ผบงคบบญชาในสถานประกอบการ ผเกยวของกบหลกสตรใน

มหาวทยาลย นกศกษา และ บณฑต กลมละ 3 คน เพอตอบคำถามในประเดนท

ไมสามารถรวบรวมขอมลจากแบบสอบถาม

ผลการศกษา นกศกษา

มหาวทยาลยทงรฐและเอกชนกำหนดคณสมบตผสมครดาน IT ไวใกลเคยง

กนวาตองมพนฐานการศกษาในระดบมธยมปลายหรอเทยบเทา สายวทย-คณต หรอ

สายศลป-คำนวณ ไมเปนผทเปนโรคตดตออยางรายแรง ไมเปนผทมความประพฤต

เสอมเสย ไมเคยตองโทษจำคก โดยกระบวนการคดเลอกทวไปม 3 เกณฑ คอ 1)

ระบบ Admission กลาง ใชเกณฑการประเมนจาก ผลการเรยนเฉลยมธยมปลาย

(GPAX) ผลการเรยนเฉลยรายวชา (GPA) คะแนน O-NET, A-NET (ผลการ

สอบทางการศกษาขนพนฐาน) คะแนน GAT (ผลการสอบความถนดทวไป) และ

คะแนน PAT (ผลการทดสอบความถนดทางวชาชพและวชาการ) ตามสดสวนท

กำหนด หากผานเกณฑทกำหนดกจะเขาสขนตอนการสมภาษณ โดยจำนวนนกศกษา

ทรบขนกบความสามารถของสถานศกษาเปนหลก 2) ระบบกลางการรบผเรยน

หรอทเรยกวา Admission ตรง เปนการรบสมครสอบตามเงอนไขของทมหาวทยาลย

จดสรรเอง หรอ 3) ระบบโควตามหาวทยาลย ทมหาวทยาลยดำเนนการเองทงหมด

ซงมเฉพาะบางแหง อาจไมกำหนดใหมการสอบ เปนการใหตามโควตาโรงเรยน

หรอวดจากความสามารถพเศษโดยกระบวนการคดสรรทมหาวทยาลยเปน

ผกำหนด



ในทางปฎบตพบวา แมมหาวทยาลยไดกำหนดเกณฑตางๆตามมาตรฐานทวไป

ไมวา การสอบวดความร หรอ การสอบสมภาษณ แตมกไมไดนำมาใช เพราะ จะให

โอกาสผสมครทยงไมเขาใจวาการเรยนดาน IT เปนอยางไร เขามาลองเรยนกอน แลว

คอยตดสนใจ ดงนนผสมครสามารถไดรบการคดเลอกแมคณสมบตไมผานเกณฑ

องคประกอบ

ศกษาองคประกอบแตละดานทเปนปจจยในการผลตบณฑตของมหาวทยาลยรฐ

มหาวทยาลยเอกชน และ มหาวทยาลยราชภฏ ในประเดนดงตอไปน

เกณฑการคดเลอก

มหาวทยาลยรฐชนนำ จะใชเกณฑการคดเลอกทเขมงวดและขอสอบทเปน

มาตรฐาน ทำใหมหาวทยาลยมโอกาสไดผเรยนทมพนฐานด มคณภาพ ทงทกษะ

ดานภาษาองกฤษด และมความมงมนในการเรยนสง ทำใหผลสมฤทธทางการเรยน

อยในเกณฑสงท 100% ขณะทมหาวทยาลยเอกชน เกณฑการรบมความยดหยนสง

จงทำใหผลสมฤทธทางการเรยนอยในเกณฑตำ

หลกสตร

หลกสตรดาน IT แตละมหาวทยาลยกำหนดจำนวนหนวยกตตลอดหลกสตรไว

ใกลเคยงกน ท 130-150 หนวยกต ใชเวลาเรยน ประมาณ 3 ½ -4 ป มการปรบ

หลกสตรทก 5 ป ตามระเบยบ สกอ. การปรบหลกสตรองแนวโนมดานเทคโนโลย

จากตางประเทศเปนหลก ผสมผสานดวยขอแนะนำทไดจากผประกอบการ และ

ความตองการของผเรยน โดยเนนใหผเรยนเขาใจโครงสรางและหลกการมากกวา เนนท

ภาษาคอมพวเตอร ภาษาใดภาษาหนง ทงในหลกสตรยงกำหนดใหมการฝกงาน

และ ทำโครงการดาน IT ในปสดทายเพอสรปรวบยอดความเขาใจทงหมด มการ

สอดแทรกคณธรรม จรยธรรมไวในหลกสตร ขณะทมหาวทยาลยเอกชนขนาดเลก

บางแหงยงไมไดกำหนดการฝกงานในหลกสตร ทงนมหาวทยาลยเอกชนขนาดใหญ

ยงไดเพมวชาดานปฏบตไวในหลกสตรใหมากขนและจดใหมการสอบ Certify ตางๆ

ใหนกศกษาเพอสรางความไดเปรยบในการแขงขนในตลาดแรงงาน

52


อาคาร/สถานท และ เครองมอสนบสนนการเรยนการสอน มหาวทยาลยรฐและมหาวทยาลยเอกชนขนาดใหญ มความพรอมใกลเคยงกนไมวา เปนหองปฎบตการ หองเรยน อปกรณการเรยนการสอนและเครองมอ หรอ ระบบเครอขายทรวดเรวและทวถง ทงยงมนโยบายการปรบปรงระบบคอมพวเตอรแบบวนรอบ ดงนนในรอบ 3-4 ป คอมพวเตอรใหมจะสามารถทดแทนเครองเกาไดทงหมด ซอฟแวรเนนใช OpenSource หรอ freeware ทสามารถ download ได ทงม หองสมด หนงสอจำนวนมาก ยงไปกวานนมหาวทยาลยรฐชนนำ ยงมแหลงขอมลวจยทเชอมตอกบเวบไซตทเปนฐานขอมลดานวชาการจากตางประเทศทวโลก ขณะทมหาวทยาลยเอกชนขนาดเลกและมหาวทยาลยราชภฏ ยงพบปญหาขาดแคลนทงจำนวนและความทนสมยของเครองมอ อปกรณการเรยนการสอน คอมพวเตอร และ ระบบเครอขาย ดานตำราและเอกสารประกอบการสอน มหาวทยาลยรฐใชตำราภาษาองกฤษ (text book) เปนสวนใหญ ขณะทมหาวทยาลยเอกชนและมหาวทยาลยราชภฏ ยงใช ตำราและเอกสารประกอบการสอนภาษาไทย และใชตำราภาษาองกฤษในการอางอง

อาจารย และ การพฒนาคณภาพอาจารย มหาวทยาลยรฐชนนำ มอตราสวนอาจารย ตอนกศกษาประมาณ 1:10 เนนรบอาจารยทสำเรจการศกษา ระดบปรญญาเอก จบการศกษาตรงสาขาวชา หรอ ใกลเคยงตามเกณฑของมหาวทยาลย ไมเนนประสบการณในการทำงาน เนนผลงานวชาการ หรองานวจยเพอนำผลวจยมาเปดเปนวชา ทงยงกอตงศนยใหคำปรกษาดาน IT กบบรษท เพอเปนชองทางใหนกศกษาไดฝกทำงานจรง กรณเปดสอนวชาใหม จะใชวธสงอาจารยไปอบรม หรอ รบอาจารยใหมทมความเชยวชาญ หรออาจเชญ ผเชยวชาญภายนอกมาเปนวทยากร ดานการเรยนการสอน นกศกษาและบณฑต ใหขอมลวาอาจารยสวนใหญเตรยมการสอนและเนอหามาเปนอยางดทำใหเขาใจไดเรว ขณะทมหาวทยาลยเอกชนขนาดใหญ มอตราสวนอาจารย ตอนกศกษาประมาณ 1:60 กระบวนการ คดสรรอาจารย จะรบจากบณฑตทมผลการเรยนดในมหาวทยาลย 60% และจากภายนอกอก 40% โดยการรบจากภายนอก ใชเกณฑตามกรอบมาตรฐาน



คณวฒเนนการรบอาจารยทสำเรจการศกษา ระดบปรญญาเอก โดยกำหนดชวโมงสอน

12 คาบตอสปดาห มนโยบายสนบสนนใหทำงานวจย เพอนำมาปรบปรงเนอหาวชา

กรณวชาใหมกจะพจารณาใชอาจารยพเศษตามแตกรณ ดานการเรยนการสอน นกศกษา

และบณฑต ใหขอมลวา บางวชามผเรยนมากเกนไปจนผสอนดแลไดไมทวถง

ขณะทมหาวทยาลยเอกชนขนาดเลกและมหาวทยาลยราชภฏ มอตราสวนอาจารย

ตอนกศกษาประมาณ 1:40 กระบวนการคดสรรอาจารยใชเกณฑตามกรอบมาตรฐาน

คณวฒ เนนทสำเรจการศกษาระดบปรญญาเอก สนบสนนใหอาจารยทำวจยโดยม

ทนสนบสนนทงภายในและภายนอก เชนกน แตไมมนโยบายลดเวลาสอน วชาใดท

เปนวชาใหมกจะพจารณาใชอาจารยพเศษ ดานการเรยนการสอน นกศกษาและ

บณฑต ใหขอมล ผสอนบางคนใชวธอานมาสอน โดยไมทำความเขาใจวตถประสงค

ของวชาทสอน จงทำใหผเรยนไมเขาใจประโยชนของวชาและไมเหนภาพวาจะนำ

ไปใชไดอยางไร

บณฑต วเคราะหขอมลพนฐาน

ดานท 1 วเคราะหขอมลพนฐานผบงคบบญชาเพอประเมนบคลากรสารสนเทศ

ใตบงคบบญชา

สถานประกอบการผตอบแบบสอบถามมากทสด เปน หนวยงานเอกชน คดเปน

รอยละ 75.1 รองลงมาเปน ภาครฐ รอยละ 16.5 และ รฐวสาหกจ รอยละ 8.4 เปน

ผใชเทคโนโลยสารสนเทศ คดเปนรอยละ 53.8 ผผลตเทคโนโลยสารสนเทศเพอ

ใชภายในองคกรรอยละ 43.8 และ ผผลตเทคโนโลยสารสนเทศเพอจำหนาย รอยละ

2.4 ผบงคบบญชาผตอบแบบสอบถามเปน เพศชาย รอยละ 80.4 และ เพศหญง

รอยละ 19.6 มอายระหวาง 40-49 ป รอยละ 47.1 รองลงมาเปนอาย 30-39 ป

รอยละ 30.6 มตำแหนงเปน หวหนางาน/ฝาย คดเปนรอยละ 83.5 รองลงมาเปน

ผบรหาร รอยละ 8 ผบงคบบญชาผตอบแบบสอบถามมากทสด มรายไดตอเดอน

30,001-40,000 บาท คดเปนรอยละ 52.6 รองลงมาเปน 20,001-30,000 บาท

รอยละ 22.2

54


เจาหนาท IT ทผบงคบบญชาประเมน จบการศกษาในสาขาเทคโนโลยสารสนเทศ คดเปนรอยละ 29.4 รองลงมาเปนวทยาการคอมพวเตอร รอยละ 22.7 คอมพวเตอรธรกจ รอยละ 20.1 วศวกรรมคอมพวเตอร รอยละ 6.7 วศวกรรมซอฟตแวร รอยละ 5.7 สาขาอน สาขาคอมพวเตอรประยกต รอยละ 4.5 สาขาวศวกรรมไฟฟา รอยละ 4.5 และ สาขาวทยาศาสตรคอมพวเตอร รอยละ 2.6 จบการศกษาจากมหาวทยาลยรฐ รอยละ 40 มหาวทยาลยเอกชน รอยละ 36.6 มหาวทยาลยราชภฏและ มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล รอยละ 21.5

ดานท 2 วเคราะหขอมลพนฐานของเจาหนาทสารสนเทศผตอบแบบสอบถาม องคกรผตอบแบบสอบถามเปน บรษทเอกชน รอยละ 88 รองลงมาเปน รฐวสาหกจ รอยละ 10 และ ภาครฐ รอยละ 2 เปนผใชเทคโนโลยสารสนเทศรอยละ 83.5 ผผลตเทคโนโลยสารสนเทศเพอใชภายในองคกร รอยละ 15.8 และ ผผลตเทคโนโลยสารสนเทศเพอจำหนาย รอยละ 0.8 เปน เพศชาย รอยละ 54.2 เพศหญง รอยละ 45.8 จบการศกษาในสาขา วทยาการคอมพวเตอร รอยละ 34.8 รองลงมา เปน สาขาเทคโนโลยสารสนเทศ รอยละ 26 สาขาคอมพวเตอรธรกจ รอยละ 20.2 สาขาวศวกรรมไฟฟา รอยละ 5.2 สาขาวศวกรรมซอฟแวร รอยละ 5 สาขาวศวกรรมคอมพวเตอร รอยละ 4 อนๆ รอยละ 2.2 สาขาวทยาศาสตรคอมพวเตอร รอยละ 1.5 และ สาขาคอมพวเตอรประยกต รอยละ 1 จบการศกษาระดบปรญญาตร จากมหาวทยาลยรฐ รอยละ 44.25 มหาวทยาลยเอกชน รอยละ 38.0 มหาวทยาลยราชภฏและมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล รอยละ 17.75

คณลกษณะของบณฑตเทคโนโลยสารสนเทศทเปนทตองการของผประกอบการ สถานประกอบการทเปนผผลตเทคโนโลยสารสนเทศเพอการจำหนาย ผลสมภาษณผบรหารดาน IT ในบรษททผใหคำปรกษาดานระบบไอทตอองคกร (14 ตลาคม 2553) พบวาลกษณะงานสวนใหญเปนงานดานการวางระบบ IT ใหกบลกคา ซงเปนองคกรขนาดใหญทงรฐและเอกชน งานทเกยวของเปนการศกษาเทคโนโลยใหมเพอนำมาใชในการออกแบบ จงตองการบคลากรจะมความรดาน IT พนฐานในเชงลก มความรทวไปดานระบบปฎบตการฐานขอมล คอมพวเตอรและเครองมอทใชในการปฎบตงาน มความสามารถในการประยกตเนอหาวชา



ทเรยนมาเพอใชในการทำงานจรง สามารถศกษาเรยนรเทคโนโลยใหมไดดวยตนเอง

มความสามารถในการคนควาและทำความเขาใจในเชงเทคนค มความมงมนในการ

ทำงาน มตรรกะในการคดและวเคราะห สามารถแกปญหาไดทงเฉพาะหนาและ

ระยะยาวโดยใชเหตผลในการตดสนใจ

หลกการคดเลอกบคลากรเนนทความมคณภาพ เพอใหมนใจวาจะสามารถ

ทำงานไดสำเรจและมความรบผดชอบในงานททำ โดยพจารณาจากความสอดคลอง

กบงานเปนหลก เชน งานดานสนบสนนฮารดแวรสามารถใชบณฑตจบใหมได

เพราะไมตองใชประสบการณมาก แตงานบางประเภททมความเสยงสง เชนงาน

ดานพฒนาระบบ (Application) ตองใชบคลากรทมประสบการณ เนองจากตอง

สามารถตความและทำความเขาใจไดเรว ทกษะดานภาษาควรสามารถสอสาร และ

นำเสนอใหผอนเขาใจ ทงควรมทกษะในอานและทำความเขาใจภาษาองกฤษ เพอ

ใหสามารถทำความเขาใจกบคมอ หรอเอกสารดานเทคนค และ สามารถประสานงาน

กบบรษทตางชาตในบางกรณ

ทผานมาพบวา บณฑตจบใหมขาดการประเมนตนเอง มองเงนเดอนเปนหลก

โดยไมคดวาสามารถใหอะไรใหกบองคกร มกเปรยบเทยบรายไดกบเพอนๆ ตลอด

เวลา ขาดความอดทน หากมบรษทใดเสนอผลตอบแทนทสงกวากจะเปลยนงานทนท

โดยไมสนใจผลกระทบตอผเกยวของหรองานททำ ทงมกขาดความมนใจในตวเอง

การตดสนใจตางๆ ขนกบเพอนหรอสงแวดลอมเปนสวนใหญ ไมมความอดทนใน

การทำงาน มทกษะการใชคอมพวเตอรอยในเกณฑปานกลางดวยเนนการเรยนทฤษฎ

มากเกนไป ซงอาจเนองมาจากมหาวทยาลยไมมเครองมอการเรยนการสอนทตรง

กบความตองการในการทำงานจรง เชน ระบบปฎบตการ มกเนนสอนเพยง Windows

ขณะทองคกรมกใชระบบขนาดใหญ เชน UNIX หรอ การสอนภาษาคอมพวเตอร

บางภาษา เชน Pascal หรอ C ทในการทำงานจรงกแทบไมไดใช ทงวชาบาง

ประเภทเชน กราฟฟก มลตมเดย หรอ ออกแบบ web หลายมหาวทยาลยพยายาม

บรรจไวในหลกสตร ทงทในความเปนจรงงานลกษณะนไมจำเปนตองใชเจาหนาท

IT ทำ เนองจากเปนงานดานศลปะมากกวาวทยาศาสตร ทงยงมความเหนวาการ

สรางพนฐานทเขมแขงใหบณฑตในมหาวทยาลย มความสำคญตอตวบณฑตมาก

56


หากสามารถสอนใหบณฑตใฝรจะยงทำใหรลกในสวนทรบผดชอบและมนใจใน

การทำงานมากขน

สถานประกอบการทเปนผผลตเทคโนโลยสารสนเทศเพอใชในองคกร

ผลสมภาษณผบรหารดาน IT ในโรงแรมขนาดใหญระดบ 5 ดาวในกรงเทพ

(29 ตลาคม 2553) ทลกษณะงานเปนการใหบรการและแกปญหาใหกบผใชระบบ

อนประกอบดวย เจาหนาททเกยวของ ลกคา และ ผบรหาร ทงยงมสาขาในตาง

ประเทศทตองใหบรการรวม แบงงานหลกเปน 3 สวน คอ 1) ระบบฐานขอมล

2) Application และ 3) ระบบ Infrastructure มการพฒนาโปรแกรมเพอใชภายใน

องคกรแตไมมากนก การรบบคลากร เนนทการมทศนคตดตองาน บคลกด ม

ความคดในเชงวเคราะห (Analysis) ใชตรรกะในการวเคราะหปญหา สามารถแก

ปญหาเฉพาะหนา และ ม Soft Skills* สามารถทำงานรวมกบผใช IT หลากหลาย

กลม ทงยงเนนการใหความสำคญกบประเดนดานคณธรรมจรยธรรม และทศนคต

มากกวาความสามารถเชงเทคนค

ใหแนวคดวารปแบบการเรยนการสอนในมหาวทยาลย ไมสอนใหเกดความ

หลากหลายดานปฎบตและเชงเทคนค ทำใหสวนใหญเขยนโปรแกรมไมได แมจะเรยน

ภาษาคอมพวเตอรมาหลายวชา เปนเพราะขาดหลกและตรรกะในการคด มหาวทยาลย

ควรเนนการเรยนการสอนททำใหบณฑตเขาใจพนฐานการทำงานในองคกรในภาพรวม

เพอไดนำเทคโนโลยทถกตองและเหมาะสมมาใชในการเพมผลผลตและประสทธภาพ

ขององคกร ทงสวนใหญการสอนในมหาวทยาลยยงเนนวธใหอาจารยอานมาสอน

โดยอาจารยเองกทำไมเปนทำใหผเรยนไมรจรง ยงไปกวานนระบบเกรดของมหาวทยาลย

มกขาดความนาเชอถอเพราะไมสามารถสะทอนความสามารถทแทจรงของผเรยน

ขนกบผสอนและนโยบายมหาวทยาลยมากกวา

เมอเทยบสมรรถนะของบณฑตกบความคาดหวงขององคกร พบวาแตกตาง

กนในหลายดาน เปนตนวา ขาดแนวคดในการแกปญหาอยางเปนระบบ ขาดทกษะ

ดานการปฎบตและประยกตใช IT กบสภาพงานจรง ขาดความสามารถในการ*Soft Skkills ไดแก การสอสาร การนำเสนอ การบรหารเวลา การบรหารทมงาน การบรหารตนเอง การจดการอารมณตนเอง การจงใจและหวานลอม ทมา www.oknation.net/blog/hrd/2009/12/09/entry-1



จดสรรเวลาไดอยางเปนประโยชน ไมสามารถสรางปฏสมพนธกบผอน นอกจาก

ผานโทรศพทมอถอหรอคอมพวเตอรเทานน ทำใหไมสามารถทำงานแบบทม อาจม

ความสามารถในการคนควาหาขอมลใหม แตดวยขาดความสามารถในการวเคราะห

ทำใหนำไปใชประโยชนไมได ทงยงขาดความมงมน ขาดระเบยบวนย ไมศรทธาใน

วชาชพ ขาดความคดรเรม อาจมพฒนาการมากขนดานความคดสรางสรรค แตดวย

การขาดความลกซงในการทำความเขาใจ และ ความรพนฐานดานเทคนคทออนแอ

ทำใหไมสามารถทำแนวคดใหเปนจรง นอกจากน ยงขาดความรบผดชอบ และ

จรรยาบรรณในการทำงาน จดออนหลก คอ ดานความอดทนในการทำงาน การควบคม

อารมณ และความออนนอม ถอมตน ทงยงเนนผลประโยชนสวนตนเปนหลก โดย

หากมใครเสนอเงนเดอนตางกนเพยงไมกรอยบาทกสามารถตดสนใจเปลยนงาน

ไดทนท ทำใหองคกรตองหลกเลยงการรบบณฑตใหม หากเปนไปไดจะรบผทม

ประสบการณ เพราะจะรเปาหมาย และ มความมงมนในการทำงานมากกวา

สถานประกอบการทเปนผผลตเทคโนโลยสารสนเทศเพอใชในองคกร

ผลสมภาษณผจดการศนยคอมพวเตอรในโรงพยาบาลขนาดใหญในกรงเทพ

(29 กนยายน 2553) ทลกษณะงานเปนการสนบสนนผใชระบบ IT ของโรงพยาบาล

อนประกอบดวย แพทย คนไข การเงน บญช และ หนวยงานตางๆทเกยวของอยาง

เตมรปแบบ ใชระบบโปรแกรมสำเรจรปดานโรงพยาบาลและอนๆตองการบคลากร

ทสามารถทำงานแทนกนไดทกสวน เนองจากตองบรหารจดการใหการแกปญหา

ทำไดอยางรวดเรวทนตอธรกจการใหบรการ การรบบคลากร ไมเนนวาตองเปนบคลากร

ทจบ IT โดยตรง เพราะพบปญหาขาดแคลนความมคณภาพของบคลากร จง

พจารณาบณฑตจากความรเกยวกบโปรแกรมพนฐาน สอสารไดเขาใจ และมความ

ตงใจในการทำงานเปนหลก

บณฑตจบใหมทพบ สวนใหญมทกษะการใชคอมพวเตอรอยในเกณฑด แต

ขาดความสามารถในการวเคราะหปญหาและประยกตใชเทคโนโลย นำความรทเรยน

มาใชในออกแบบระบบและเชอมโยงกบงานไมได เพราะเขาใจไดเพยงภาพรวม ลงลก

ในรายละเอยดไมได ภาษาองกฤษอาจจะอยในเกณฑด คนควาไดแตไมสามารถ

ทำความเขาใจเนอหา ทงยงขาดคณธรรมจรยธรรมอยางมาก เชน ชวงทดลองงาน

58


มกปฎบตตวด แตเมอทำงานไประยะหนงจะเปลยนพฤตกรรมอยางเหนไดชด ทงยงขาดความใสใจในการทำงาน ทำใหเรยนรไดชา อาจมความคดสรางสรรคพอจะแกปญหาไดในระดบหนง แตไมกลาแสดงออก และ ขาดมนษยสมพนธ ทงมปญหาการสอสาร ดวยสอสารไดเฉพาะในกลมหรอเฉพาะดานเทคนค จงไมสามารถสอสารใหผใชเขาใจ

องคประกอบทผประกอบการคาดหวงจากบณฑต จากการศกษา พบวากลมตวอยางทเปนผบงคบบญชาในสถานประกอบการประเมนบณฑต IT ใน 3 ดานหลก ดงน 1) ความรความสามารถในวชาชพ พบวาความตองการของผประกอบการไมมความสมพนธกบองคประกอบดานความรความสามารถในวชาชพของบณฑตทระดบนยสำคญ 0.05 โดยมคาความตองการอยในระดบปานกลาง ( =2.29) และคาความสอดคลองอยในระดบปานกลาง เชนกน ( = 2.17) 2) บคลกภาพ พบวา ความตองการของผประกอบการมความสมพนธกบองคประกอบดานบคลกภาพอยางมนยสำคญทางสถต โดยมคาความตองการอยในระดบสงมาก ( = 3.51) และคาความสอดคลองอยในระดบสง ( = 2.89) 3) คณธรรมจรยธรรม พบวาความตองการของผประกอบการมความสมพนธกบองคประกอบดานคณธรรมจรยธรรมอยางมนยสำคญทางสถต โดยมคาความตองการอยในระดบสงมาก ( = 3.65) และคาความสอดคลองอยในระดบสง ( = 2.85) ดงแสดงในตารางท 4

ตารางท 4 แสดงความสมพนธโดยสรประหวางความตองการของผประกอบการ

ในดานตางๆจากบณฑตเทคโนโลยสารสนเทศ

X

X

X

X

X

X

ตวแปรททดสอบความสมพนธ R Sig ความตองการของผประกอบการกบ

ความสอดคลองของบณฑต IT

ความรความสามารถในวชาชพ .681 .063 มความสมพนธกนอยางไมมนยสำคญ

ทางสถต

บคลกภาพ[2] .403 .000 มความสมพนธกนอยางมนยสำคญทาง

สถต (ความสมพนธอยในระดบปานกลาง)

คณธรรมจรยธรรม .387 .000 มความสมพนธกนอยางมนยสำคญทาง

สถต (ความสมพนธอยในระดบ ตำ)



เมอประเมนแยกยอยรายดานใน 4 ดาน ดงน 1) ความรทวไป พบวาความตองการของผประกอบการไมมความสมพนธกบความรทวไปของบณฑตทระดบนยสำคญ 0.05 โดยมคาความตองการอยในระดบปานกลาง ( = 2.08) และ คาความสอดคลองอยในระดบปานกลาง เชนกน ( = 1.95) 2) ความรเฉพาะในวชาชพ พบวา ความตองการของผประกอบการมความสมพนธกบความรเฉพาะในวชาชพ อยางมนยสำคญทางสถต โดยมคาความตองการอยในระดบสงมาก ( = 3.35) และคาความสอดคลองอยในระดบสง ( = 2.64) 3) ความรความสามารถพเศษดานวชาชพ พบวาความตองการของผประกอบการมความสมพนธกบความรความสามารถพเศษดานวชาชพอยางมนยสำคญทางสถต โดยมคาความตองการอยในระดบสงมาก ( = 3.38) และคาความสอดคลองอยในระดบสง ( = 2.64) 4) ความรความสามารถในการปฏบตงาน พบวาความตองการของผประกอบการมความสมพนธกบความรความสามารถในการปฏบตงานอยางมนยสำคญทางสถต โดยมคาความตองการอยในระดบสงมาก ( = 3.56) และคาความสอดคลองอยในระดบสง( = 2.82) ดงแสดงในตารางท 5

ตารางท 5 แสดงความสมพนธระหวางความตองการของผประกอบการดาน

ความรความสามารถในวชาชพ

X

X X

X

X

X

X

X

ตวแปรททดสอบความสมพนธ

ความรความสามารถในวชาชพ

R Sig ความตองการของผประกอบการกบ


ความรทวไป .075 .849 มความสมพนธกนอยางไมมนยสำคญ

ทางสถต

ความรเฉพาะในวชาชพ .534 .000 มความสมพนธกนอยางมนยสำคญทาง

สถต (ความสมพนธอยในระดบปานกลาง)

ความรความสามารถพเศษดาน

วชาชพ

.517 .000 มความสมพนธกนอยางมนยสำคญทาง

สถต (ความสมพนธอยในระดบ ปานกลาง)

ความรความสามารถในการปฏบต

งาน

.208 .000 มความสมพนธกนอยางมนยสำคญทางสถต

(ความสมพนธอยในระดบ ตำมาก)

รวม .795 .010 มความสมพนธกนอยางมนยสำคญทาง

สถต (ความสมพนธอยในระดบสง)

60


โดยรวม องคประกอบดานความร ตวแปรความตองการมความสมพนธทางบวกกบตวแปรความสอดคลองอยางมนยสำคญทางสถตใน 0.05 โดยมคาสหสมพนธเพยรสนเทากบ .795 เมอประเมนแยกยอยดานบคลก พบวา 1) บคลกภาพในการปฏบตงาน พบวา ความตองการของผประกอบการมความสมพนธกบบคลกภาพในการปฏบตงานอยางมนยสำคญทางสถต โดยมคาความตองการอยในระดบสงมาก ( = 3.67) และคาความสอดคลองอยในระดบสง ( =2.97 ) 2) บคลกภาพดานสงคมพบวา ความตองการของผประกอบการมความสมพนธกบบคลกภาพดานสงคมทระดบนยสำคญทางสถต โดยมคาความตองการอยในระดบสงมาก ( = 3.63) และคาความสอดคลองอยในระดบสง ( =2.92 ) 3)บคลกภาพดานอารมณ พบวา ความตองการของผประกอบการมความสมพนธกบบคลกภาพดานอารมณทระดบนยสำคญทางสถต โดยมคาความตองการอยในระดบสงมาก ( = 3.61) และคาความสอดคลองอยในระดบสง ( =2.93 ) 4) บคลกภาพดานสขภาพ พบวา ความตองการของผประกอบการมความสมพนธกบบคลกภาพดานสขภาพทระดบนยสำคญทางสถต โดยมคาความตองการอยในระดบสง ( = 3.13) และคาความสอดคลองอยในระดบสง ( =2.89 ) เชนกน ดงแสดงในตารางท 6

ตารางท 6 แสดงความสมพนธระหวางความตองการของผประกอบการดาน

บคลกภาพ ตวแปรททดสอบความสมพนธความ

รความสามารถในวชาชพ

r Sig ความตองการของผประกอบการกบ


บคลกภาพในการปฏบตงาน .385 .000 มความสมพนธกนอยางมนยสำคญทางสถต

(ความสมพนธอยในระดบตำ)

บคลกภาพดานสงคม .371 .000 มความสมพนธกนอยางมนยสำคญทางสถต


บคลกภาพดานอารมณ .439 .000 มความสมพนธกนอยางมนยสำคญทางสถต


บคลกภาพดานสขภาพ .361 .000 มความสมพนธกนอยางมนยสำคญทางสถต


รวม .403 .000 มความสมพนธกนอยางมนยสำคญทางสถต


X

X

X

X

X

X

X X



การพฒนาคณภาพบณฑต จากการรวบรวมขอมลการประเมนขอควรพฒนาเพอเพมศกยภาพในการ

ทำงานของบณฑต พบวาโดยภาพรวมอยในเกณฑ ควรปรบปรงสวนใหญ ซงไดจำแนก

เปน 6 ดานดงน 1) ผสอน พบวา ความจำเปนในการพฒนาอยใน เกณฑตองปรบปรง

สวนใหญ เปนปจจยหลกททงนกศกษา บณฑต และ ผประกอบการ ลวนมมมมองท

เหมอนกน 2) ความรความสามารถทไดจากหลกสตร 3) การประเมนความร

ความสามารถ และ 4) ทกษะทไดจากหลกสตรและการนำไปใชงาน อยในเกณฑ

ตองปรบปรงสวนใหญ เชนกน เนองจาก สถานศกษาบางแหงยงขาดขนตอนการ

ฝกงานซงมความสำคญตอการพฒนาใหผเรยนไดมประสบการณการจรง หรอ

บางมหาวทยาลยยงมความขาดแคลนดาน เครองมอ ในการสนบสนนใหผเรยน

เขาใจการประยกตใช 5) หลกสตร และ 6) สถานศกษา ตามความคดเหนของบณฑต

พบวา ความจำเปนในการพฒนาอยใน เกณฑปานกลาง ซงสอดคลองกบขอมลท

ไดจาก ผประกอบการทใหความเหนวา การปรบปรงหลกสตร หรอ การปรบปรง

สถาบน ไมไดเปนปจจยหลกททำใหคณภาพบณฑตเพมขน ดงแสดงในตารางท 7

ตารางท 7 ขอควรปรบปรงเพอเพมสมรรถนะใหบณฑต แบงเปน 6 ดาน ดงน

ขอควรปรบปรง ขอควรปฎบต (n=400)

SD ระดบ

ผสอน 3.49 .67 ปรบปรงสวนใหญ

ความรความสามารถทไดจากหลกสตร 3.65 .80 ปรบปรงสวนใหญ

การประเมนความร ความสามารถ 3.65 .72 ปรบปรงสวนใหญ

ทกษะทไดจากหลกสตรและการนำไปใชงาน 3.48 .63 ปรบปรงสวนใหญ

หลกสตร 3.39 .52 ปรบปรงปานกลาง

สถานศกษา 3.30 .48 ปรบปรงปานกลาง

รวม 3.49 .48 ปรบปรงสวนใหญ

X

62


คณปการทางวชาการ ผลจากการศกษาครงนสะทอนใหเหนถงปญหาของผประกอบการในการนำ

IT มาใชเพอเพมอำนาจการแขงขนในตลาดโลกทยงตองพงพาบคลากรเฉพาะดาน

ซงสอดคลองกบงานวจยของพรรณ สวนเพลง (2551) สมชาย สขสรเสรกล (2551)

และ อภชย พนธเสน (2544) ทคาดการณปญหาความขาดแคลนแรงงาน IT ทงใน

ปจจบนและอนาคต ทแมสถาบนอดมศกษาเรงขยายความสามารถในการผลตบณฑต

เพอรองรบความตองการ กลบกอใหเกดปญหาการตกงานของบณฑตเพมขน ขณะ

ทสถานประกอบการกยงคงขาดแคลน ซงสอดคลองกบงานวจยของ Nelson Agyemang

(2549) ทพบวาการขยายระดบการศกษาไมสามารถตอบสนองผประกอบการดวย

บณฑตทผลตไดไมเปนไปตามความคาดหวง เมอศกษาในสาเหตของความขาดแคลน

พบวา มขอสงเกต 4 ประการ ดงน 1) ผประกอบการมความคาดหวงสงดาน ความ

รความสามารถ ทกษะในการเรยนรและแกปญหา และทกษะดานภาษาและการสอสาร

2) เกณฑตนๆทผประกอบการตองการ คอ คณธรรม/จรยธรรม ซงกลายเปนคณสมบต

ทหาไดยากในบณฑต ซงสอดรบกบงานวจยของ Candace T. Grant (2553) ท

สนบสนนใหสถานศกษาใหความสนใจกบวชาดานคณธรรมจรยธรรมมากขน 3)

นกวชาการในสถานศกษาไมเขาใจในความตองการทแทจรงของภาคธรกจ ทำให

บณฑตทผลตทำงานจรงไมได ซงสอดคลองกบงานวจยของ Iwona Miliszewska

(2551) ทกลาววากระบวนการผลตบณฑตยงมความบกพรอง เพราะไมเนนความ

ตองการของผประกอบการ 4) การเปดเสรทางการศกษาของภาครฐ โดยใชการ

ประกนคณภาพและกรอบมาตรฐานบณฑตเปนเกณฑในการควบคม ยงขาดกระบวนการ

ตดตามและตรวจสอบทรดกม ทำใหไมสามารถควบคมคณภาพไดจรง โดยเมอพจารณา

ในรายดาน สามารถวเคราะหไดดงน

คณปการตอกระบวนการคดเลอกนกศกษา

คณสมบตผเรยนระดบอดมศกษาดานITแตละมหาวทยาลยลวนกำหนดไว

ใกลเคยงกน โดยกำหนดพนฐานการศกษา ระดบมธยมปลายหรอเทยบเทา ในสาย

วทย-คณต หรอ สายศลป-คำนวณ ประกอบกบการพจารณาจากผลการเรยน



เฉลยสะสม ผล O-NET ผล GAT ผล PAT และผลการสอบสมภาษณ แตเกณฑ

การคดเลอกดงกลาวไมสามารถนำมาใชไดในมหาวทยาลยเอกชนและมหาวทยาลย

ราชภฏ เนองจากมหาวทยาลยไมมรายไดสนบสนนจากแหลงอนเหมอนมหาวทยาลยรฐ

รายไดหลกของมหาวทยาลยขนอยกบจำนวนนกศกษา ทำใหมหาวทยาลยตองรบ

ผเรยนใหไดมากทสดเพอความอยรอด ทงยงตององกบอกหลายๆปจจย ไมวา

นโยบายของสถาบน รายได จำนวนนกศกษาขนตำทสามารถเปดสอนได ดงนน

แมนโยบายกำหนดใหผสมครตองสอบเขาหรอสำเรจการศกษาระดบมธยมปลาย

ในสายทกำหนด แตในทางปฎบตพบวา มชองทางการรบตรงทผสมครสามารถเขา

เรยนไดโดยไมมเงอนไข

คณปการตอองคประกอบในการผลตบณฑต

ประเดนท 1 ดานกระบวนการคดสรร

กระบวนการคดสรรทเขมงวดยอมเปนหลกประกนขนแรกวาจะไดผเรยนทม

คณภาพ อาจทำไดไมยากในมหาวทยาลยรฐเนองจากมผสมครมากจนเกนความ

สามารถในการรบ ขณะทกระบวนการทำไดยากในดงกลาวมหาวทยาลยเอกชนและ

มหาวทยาลยราชภฏ มหาวทยาลยจงตองรบผสมครไวทงหมด แลวใชกระบวนการ

เรยนการสอนเปนการคดสรรแทน เพอใหผเรยนทขาดความถนดโอนยายไปเรยน

ในหลกสตรอน ปญหาหนงทพบ คอ นกศกษาทมผลการเรยนในวชาพนฐานระดบ

มธยมทเกยวของตำไมวา คณตศาสตร หรอภาษาองกฤษ จะพฒนาทกษะและ

ตรรกะดานการเขยนโปรแกรมคอมพวเตอร (Programming)ไดยาก ซงปญหานจะ

แสดงใหเหนชดเจนในการเรยนปสดทายเนองจากนกศกษาตองทำโครงงานท

เปนการออกแบบหรอผลตชนงานดาน IT เพอสำเรจการศกษา ซงพบปญหาวานกศกษา

จำนวนมากไมสามารถทำไดตามความคาดหมาย

ประเดนท 2 ดานหลกสตร

พบวามหาวทยาลยสวนใหญกำหนดหลกสตรองตามกรอบมาตรฐานคณวฒ

หรอ ABET หรอ ACM ขอสงเกตหนง คอ ในแตละหลกสตรจะมรายวชาและ

เคาโครงทคลายคลงกนแทบทกมหาวทยาลย นอกจากนบางวชามการกำหนดเนอหาไว

64


อยางนาสนใจ แตหาผสอนไมไดเพราะเปนเทคโนโลยใหม หรอบางวชากำหนด

เนอหาวชาไวเขมขน แตในความเปนจรงผสอนอาจสอนไดเพยง 30-40% ของ

เนอหาทกำหนด ซงไมวาจะใชการประกนคณภาพ หรอกรอบมาตรฐานคณวฒมา

ตรวจสอบ ลวนเปนเพยงการดำเนนการในรปเอกสาร การปฎบตจรงเปนอยางไร

ยงขนอยกบผสอน ซงหากผสอนไมเขาใจวตถประสงคหรอผลลพธของบณฑตท

ผลตจากหลกสตร อาจทำใหไมสามารถกำหนดเนอหาใหครอบคลมโครงรางทกำหนด

ยงไปกวานน มหาวทยาลยเอกชนขนาดเลกบางแหงยงไมกำหนดใหมการฝก

ประสบการณภาคสนามไวในหลกสตร เนองจากขาดการประสานงานรวมกบภาคธรกจ

จงทำใหไมเหนความสำคญในประเดนดงกลาว ทงทผลสมภาษณผประกอบการ

ทกแหง คดวามความสำคญตอกระบวนการผลตบณฑตดานITเปนอยางมาก เพราะ

เปนการเปดโลกทศน เพมโอกาสใหผเรยนเหนแนวทางการประยกตใช และ สภาพ

แวดลอมจรง ซงผลทไดยงนำมาสการปรบปรงการเรยนการสอนของคณะ/สาขาไดดวย

ปญหาดานความไมทนสมยของหลกสตร เปนประเดนรองในความเหนของ

ผประกอบการ เพราะแมหลกสตรจะสวยหร แตกระบวนการเรยนการสอนไมพฒนา

ใหเกดการสรางองคความรทยงยนของบณฑต กคงไมมใครไดประโยชนจากการ

ปรบปลกสตร ขณะทเปนประเดนหลกของนกวชาการดานการศกษา เพราะมองวา

การกำหนดกรอบทกอยางไวในกระดาษจะสามารถทำใหคณภาพของบณฑต IT ตรงตาม

ความตองการของผประกอบการมากขน

ประเดนท 3 ดานตำราเรยน

มหาวทยาลยรฐชนนำไมเนนการเรยนการสอนภาษาตางประเทศอนๆ ยกเวน

ภาษาองกฤษ เนองจากบณฑตตองพงพาคมอหรอแหลงขอมลทเปนภาษาองกฤษ

มาก จงใชตำราภาษาองกฤษเปนหลกในการสอน ยกเวนกรณทผสอนแตงตำรา

ขณะทมหาวทยาลยเอกชนและมหาวทยาลยราชภฏ ใชตำรา/เอกสารภาษาไทย

เพอใหผเรยนสามารถทำความเขาใจเนอหาวชาไดงายขน ดวยผเรยนสวนใหญมา

จากตางจงหวดซงโรงเรยนยงไมเนนพฒนาทกษะดานภาษาเทาโรงเรยนในกรงเทพ

ขณะทผบงคบบญชาในสถานประกอบการทกแหงใหขอมลตรงกนวาตองการ



บณฑตทมทกษะดานภาษาองกฤษในเกณฑสงมาก ( = 3.38) ขณะทความ

สอดคลองของบณฑตอยทระดบสง ( = 2.81 )

ประเดนท 4 ดานอาคาร/สถานท และเครองมอสนบสนนการเรยนการสอน

มหาวทยาลยรฐชนนำ มความพรอมของอาคาร/สถานท และเครองมอสนบสนน

การเรยนการสอน อยางเพยงพอตอจำนวนนกศกษา ทงยงมรอบการปรบปรง

คอมพวเตอรทเหมาะสม ขณะทมหาวทยาลยเอกชนขนาดใหญมความพรอมของอาคาร

และเครองมอในเกณฑใกลเคยงกบมหาวทยาลยรฐ แตหากเปนมหาวทยาลยเอกชน

ขนาดเลกหรอมหาวทยาลยราชภฏ บางแหงยงขาดเครองมอ และ อปกรณอำนวย

ความสะดวกตอนกศกษาหลายสวน เปนตนวา เครองปรบอากาศ หรอ คอมพวเตอร

และระบบเครอขาย แมจะมหองปฎบตการหลายหอง แตคอมพวเตอรสวนใหญ

ไมทนสมย ทงกระบวนการจดหาฮารดแวร ซอฟแวร มหลายขนตอน ทำใหใชเวลามาก

ในการปรบปรง กอปรกบนกศกษามจำนวนมาก ทำใหหองปฎบตการถกใชงาน

ตลอดเวลา ผเรยนจงอาจไมไดรบความสะดวกในการใชเพอฝกทกษะหรอเรยนร

เพมเตมได

ประเดนท 5 ดานอาจารยผสอน และการพฒนาคณภาพ

มหาวทยาลยทกแหงเนนการพจารณาอาจารยจากวฒการศกษาและผลงาน

วชาการ โดยเนนความเปนเลศทางวชาการ มากกวาประสบการณในสายวชาชพ

ทำใหอาจารยผสอนขาดประสบการณจรงในการนำไปใช สงผลใหไมสามารถสราง

ความเขาใจใหผเรยนดานการประยกตหรอการนำไปใชจรงในองคกรได ขณะท

ภาคธรกจเนนทภาคปฎบต จงเกดความสวนทางดานแนวคดซงควรมการปรบแตง

ใหไปในแนวทางเดยวกนเพอใหบณฑตทผลตมาตามกระบวนการ สามารถทำงาน

ไดตามความคาดหวง โดยขอมลทไดจากผประกอบการและบณฑต พบวา ควรเนน

ใหอาจารยเขาใจภาพรวมในองคกรหรอมประสบการณในการทำงานจรงแลวนำ

องคความรและแนวคดทไดจากการปฎบตมาสอน เพอใหผเรยนสามารถเขาใจ

ภาพรวมของระบบ IT ในองคกรกอนเขาสตลาดแรงงาน

X

X

66


ประเดนท 6 ความสอดคลองของบณฑต

ผประกอบการทกแหง ยอมรบวา “ไมไดคาดหวงใหบณฑตจบใหมสามารถ

ทำงานไดทนท เพราะโดยทวไปจะสำรองเวลาและคาใชจายในการอบรมไวแลว เพยง

แตคาดหวงใหบณฑต คดเปน เรยนรเปน และมความตงใจในการทำงานเทานน ซง

การสอนในลกษณะน มหาวทยาลยไมจำเปนตองลงทนเพมเตม” โดยความรความ

สามารถพนฐานทคาดหวง มดงน

6.1 ความรทวไป พบวา ความรดานการใชระบบปฎบตการ การใชโปรแกรม

สำเรจรป อยในเกณฑตำ ขณะทผประกอบการคาดหวงสง ทงนเนองจากมหาวทยาลย

หลายแหงไมมการสอนโปรแกรมเหลานในหลกสตร เพราะเปนโปรแกรมระดบพนฐาน

ซงกรณดงกลาวอาจจะเนองจากผประกอบการตองใชโปรแกรมสำเรจรปในเชงลก

เกนกวาการใชงานทวไป ซงบณฑตใชเวลาในการเรยนรเพมขน

ดานภาษาตางประเทศโดยเฉพาะภาษาองกฤษ บณฑตจากมหาวทยาลยเอกชน

และมหาวทยาลยราชภฏสวนใหญ ประสบปญหาคอนขางมาก เพราะขาดการฝกทกษะ

ในการใชภาษาองกฤษในการสอสารในชนเรยน ทำใหใชเวลามากขนในการเรยนร

เทคโนโลยใหมๆ ขณะทไมพบปญหาในบณฑตในมหาวทยาลยรฐชนนำ

6.2 ทกษะวชาชพ พบวา ปญหาหลก คอ บณฑตไมสามารถคดเชงวเคราะห

และเขยนโปรแกรมไมได ทงความรดาน ฮารดแวร ซอฟแวร และ ฐานขอมล ไมลกพอ

เนองจากกระบวนการเรยนการสอนในมหาวทยาลยบางแหงมขอจำกดดานงบประมาณ

ทำใหไมสามารถจดหาระบบจรงใหทดลองแบบครบวงจรได สามารถสอนไดเพยง

หลกทางทฤษฎ นอกจากนผประกอบการยงไมใหความสำคญกบการสอบผาน Certify

ตางๆ เพราะไมไดเปนการพสจนวาจะสามารถวเคราะหและแกปญหาในทางปฎบตได

6.3 ความสามารถในการเรยนร พบวาบณฑตสามารถคนควาได แตไมสามารถ

ทำความเขาใจเพอนำไปประยกตได

6.4 การพฒนาตนเอง ผประกอบการพบวา บณฑตจากมหาวทยาลยเอกชน

และมหาวทยาลยราชภฏสวนใหญพฒนาตนเองไดชากวาความคาดหวงมาก ทงยง

ขาดความสามารถในการประสานงานและทำงานเปนทม



6.5 คณธรรม/จรยธรรม ทวไปผประกอบการใชคณธรรมจรยธรรมเปน

เกณฑตนๆ ในการพจารณา รบบณฑต ดวยตองการบณฑตทมทศนคตด มความ

ภกดตอองคกร มความอดทนตอการทำงาน และมความออนนอมถอมตน ซงประเดน

ดงกลาวผประกอบการมองวาเปนการสอนทใชเวลาจงควรปลกฝงมาจากมหาวทยาลย

โดยปญหาหลกทพบจากทกสถานประกอบการคอ บณฑตไมมความอดทน ใชหลกคด

แบบทนนยม คำนงแตประโยชนสวนตน ทงมความมนใจสงเกนไป จนขาดความ

ออนนอม ถอมตน ซงสอดคลองกบงานวจยของพเชษฐ รงลาวลย (2550) แตขดแยง

กบงานวจยของ ปราณ สวสดสรรพ (2547)

6.6 บคลกภาพ ดานความรบผดชอบ ความใฝร ความมงมน ความม

มนษยสมพนธ มนใจในตนเอง อยในเกณฑตองปรบปรง

เมอพจารณาโดยรวม พบวาผประกอบการมความตองการสงกวาความสอดคลอง

ของบณฑตในทกดาน สวนหนงอาจเปนเพราะขาดการทำความเขาใจรวมกนระหวาง

ผออกแบบหลกสตร ผสอนและผประกอบการ

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะเชงวชาการ

1. ผลการศกษาสะทอนใหเหนวา เกณฑการคดเลอกผสมครเขาเรยนตอใน

ระดบปรญญาตรในหลกสตร IT ในมหาวทยาลยเอกชนและราชภฏยงมขอจำกดท

ไมสามารถดำเนนการได เพอลดภาระตอเนองทเกดขนกบผเรยน สถานประกอบ

การและบณฑตในอนาคต มหาวทยาลยในกลมทกลาวถงจงควรปรบหลกสตร ให

นกศกษาทสนใจดาน IT เรยนรวมกนในวชาพนฐานโดยยงไมแยกคณะหรอสาขา

วชากอน เพอใหนกศกษาทำความเขาใจในเนอหาวชา แลวจงใหเขาเรยนในวชาแกน

ของหลกสตร พรอมจดใหมการแนะแนวดานวชาชพทชดเจนใหผเรยนในกลมใช

ประกอบการตดสนใจ

2. สถานศกษาควรประสานงานในลกษณะเครอขายกบสถานประกอบการ

เพอแลกเปลยนเรยนรปญหาการใชบณฑตและทำความเขาใจความตองการของ

ตลาดแรงงานในภาพรวม ทงควรมการประสานงานเพอขอรบบรจาคเครองมอหรอ

68


อปกรณทสถานประกอบการจำหนาย เชน ระบบเครอขาย โปรแกรมสำเรจรป หรอเชญผเชยวชาญเฉพาะดานมาเปนวทยากรสาธตการนำเทคโนโลยของบรษทไปใชงานจรง ทงควรสนบสนนใหอาจารยทำงานรวมกบผประกอบการทงภาครฐและเอกชนมากขน เพอนำมาใชเปนขอมลในการปรบปรงหลกสตรและเปนชองทางในการประสานงานใหนกศกษาฝกงานหรอทำงานในอนาคต 3. การกำหนดเพยงโครงสรางรายวชาในหลกสตร ทำใหควบคมกระบวนการสอนของอาจารยไดยาก จงควรเพมใหมการกำหนดตำราเรยนหลก เพอใหผสอนไดศกษาทำความเขาใจในเนอหาสำหรบประเมนรปแบบและความเปนไปได ทงควรจดใหมการอบรมในวชาใหม หรอ สงไปดงาน และสนบสนนใหเกดการเรยนรผานชองทางอนๆ เพมเตม เชน การวจย หรอ แตงตำรา และสอบวดความรของผสอน ประกอบกบสนบสนนใหผสอนมความเขาใจดานลกในวชาทสอนดวยการทดลอง และกำหนดใหตองหาประสบการณเพมเตมดวยการใหบรการสงคมใหกบสถานประกอบการในงานทเกยวของกบวชาทสอน ควรกำหนดใหกระบวนการพฒนาอาจารยทงเชงวชาการและเชงปฎบตเปนสวนหนงในแผนพฒนามหาวทยาลย โดยจดใหมการปฐมนเทศ จดทำคมอการสอนใหทำความเขาใจ มการนเทศการสอนเปนระยะ ทงนำผลจากการประเมนของอาจารยนเทศและนกศกษามาใชในการพจารณาเพอการปรบปรง 4. รฐควรสนบสนนใหสถานประกอบการดำเนนกจกรรมรวมกบสถานศกษา และ เขามามสวนรวมในการวพากษหลกสตรและประเมนความรความสามารถของผเรยนในระดบตางๆกอนสำเรจการศกษาโดยอาจกำหนดใหเปนนโยบายการลดภาษสงคม 5. ผสอนควรเนนใหนกศกษามการคดเชงวเคราะหในทกวชาทเปนดานเทคนค เนนการปฎบตใหมากขน มการจดกจกรรมเสรมทกษะ ฝกดานตรรกะ กระตนใหเกดการเรยนรดวยตนเอง เนนการปลกฝงคณธรรมจรยธรรม และสรางความผกพนตอองคกร ลดการสรางคานยมของรายได โดยกำหนดวชาดานคณธรรมจรยธรรมเปนวชาบงคบ ทงควรมการเรยนการสอนแบบกรณศกษา เพอใหนกศกษาไดเหนตวอยางทเกดขนจรง ทงปรบใชเอกสารประกอบการสอนหรอตำราภาษาองกฤษมากขน เพอใหบณฑตสรางทกษะดานภาษาและสามารถนำไปใชไดอยางเกดประโยชน



ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 1. จากการศกษา พบวาความตองการบณฑต ของสถานประกอบการใน 3 กลม

อนประกอบดวย

กลมผผลตเทคโนโลยสารสนเทศเพอการจำหนาย

กลมผผลตเทคโนโลยสารสนเทศเพอใชภายในองคกร

กลมผใชเทคโนโลยสารสนเทศ

มความตองการดานความรความสามารถและทกษะของบณฑต IT ทแตกตาง

กน จงควรศกษาในเชงลกของผประกอบการเปนรายกลม

2. สถาบนการศกษาทมหลกสตรดาน IT ไมวาเปนภาครฐเดม (ทบวง

มหาวทยาลย) มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล มหาวทยาลยราชภฏ และ สถาบน

การศกษาเอกชน ลวนมกระบวนการคดสรรและวธบรหารจดการคณภาพบณฑตท

แตกตางกน จงควรแยกเปนกลมเปาหมายเฉพาะของแตละกลมสถานศกษาเพอ

เกบขอมลเชงลกในแตละกลม

3. ควรเพมกลมตวอยางในการศกษาเปนนกเรยนระดบมธยมปลายเพอ

ประเมนความเขาใจพนฐานกอนสมครเขาเรยนในหลกสตร โดยจำแนกผสมคร

เปน 2 กลม คอ กลมในกรงเทพและปรมณฑล และกลมยอยรายจงหวดหรอรายภาค

เพอประเมนความทวถงของขอมล-ขาวสารและความเขาใจในเนอหาของนกเรยน

กอนสมครเขาเรยนในหลกสตร

70


บรรณานกรม

คณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2550. สำนกงาน “แผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550 -2554) ”. สบคน

จากwww.nesdb.go.th/Portals/0/news/article/NECTEC-CE-2008.pdf

(สบคนเมอ 12 ม.ย.53).

คณะกรรมการการอดมศกษา. 2552. “กรอบนโยบายแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป

ฉบบท 2 (พ.ศ.2551-2565)”. กระทรวงศกษาธการ, 30 กนยายน 2550

สบคนจาก www.mua.go.th/~bpp/developplan/download/long_range_plan/

HEPlan-Final(ppt).pdf (สบคนเมอ 20 ธค. 53).

ครรชต มาลยวงศ. 2549. “มาตรฐานหลกสตรไอท”, สาระไอซทเพอชวาภวฒน.

สบคนจาก www.drkanchit.com/general_articles/articles/general_21.html

(สบคนเมอ 20 ธค. 53).

ผจดการออนไลน. 2550. “คนไทยตกยคสงคมไอท หากไมรบพฒนาอก 15 ป

เวยดนามแซงแน”. 7 ม.ย. 2550, www.informationweek.com (สบคนเมอ

12 มย.53).

พนธศกด พลสารมย. 2544. “การปฏรปการเรยนการสอนระดบอดมศกษา:การพฒนา

กระบวนการเรยนรในระดบปรญญาตร”. ภาควชาอดมศกษา คณะครศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พรรณ สวนเพลง. 2551. “โครงการพฒนาบคลากร ICT ของประเทศไทย ป

2548-2557”. มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต ไดรบการสนบสนน โดย สำนกงาน

คณะกรรมการอดมศกษา และ สำนกงานสนบสนนการวจย.

พเชษฐ รงลาวลย. 2550. “การศกษาความตองการดานคณธรรมจรยธรรมสำหรบ

หลกสตรดานคอมพวเตอรในระดบอดมศกษา”. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

เทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

วเชยร ชตมาสกล และ คณะ. 2551. “ศกยภาพการพฒนาบคลากรเทคโนโลย

สารสนเทศไทย”. คณะเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยเทคโนโลย

พระจอมเกลาธนบร.



สถตแหงชาต. 2549. “รายงานการสรปผลผทำงานดานเทคโนโลยสารสนเทศและ

การสอสาร ป พ.ศ. 2549”. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

______ 2549 “รายงานสรปผลผทำงานดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

พศ.2549”. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

______ . 2551. “รายงานผลทสำคญการสำรวจสถานภาพพานชอเลคทรอนคสของ

ประเทศไทย พ.ศ.2551”. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร.

สมชาย สขสรเสรกล. 2551. “The ICT manpower of the public sector in

facilitating Thailand towards a knowledge-based economy”.

อจจมา มณฑาพนธ และ ปรญญา บรรณเภสช. 2548. “บณฑตคณะสารสนเทศกบ

ตลาดแรงงาน” . คณะสารสนเทศศาสตร มหาวทยาลยศรปทม.

อภชย พนธเสน และ คณะ. 2548. “ความตองการบคลากรไอทของประเทศไทย”

Arkhom Termpittayapaisith. 2551. “Creativity and Economic Development

in Thailand”. สถาบนระหวางประเทศเพอการคาและพฒนา สบคนจาก

www.itd.or.th/en/node/1010 (สบคนเมอ 20 ธค. 53).

Candace T. Grant และ Kenneth A. Grant. 2010. “Experiences in Teaching Ethics

to ICT Students” Proceeding of Informing Science and IT Education

Conference (InSite) , สบคนจาก proceedings.informingscience.org/InSITE2010/

InSITE10p587-595Grant864.pdf (สบคนเมอ 1 ธค. 53).

Debuse, J, Lawley, M, . 2009. Desirable ICT Graduate Attributes: Theory vs.

Practice. Journal of Information Systems Education, Fall , สบคนจาก

findarticles.com/p/articles/mi_qa4041/is_200910/ai_n39235021/

?tag=content;col1 (สบคนเมอ 1 ธค. 53).

Economist Intelligence Unit. 2552. The “The 2009 e-readiness rankings” IBM. A

white paper สบคนจาก www.powerhouse.ee/IBM/E-readinessrankings

2009.pdf, (สบคนเมอ 20 ธค. 53).

Iwona Milisze wska. 2008 . “ICT Skills: An Essential Graduate Skill in Today’s

Global Economy ?” Proceeding of the Informing Science and IT Education

Conference ( In Site ) สบคนจาก http://proceedings.informingscience.org/

InSITE2008/InSITE08p101-109Milis438.pdf (สบคนเมอ 1 ธค. 53).

MEAs Intelligence Unit. 2550. “สรปการประชมคณะรฐมนตร : ขอเสนอยทธศาสตร

และมาตรการในการนำประเทศไทยเขาสสงคม-เศรษฐกจฐานความร,

โครงการพฒนาความรและยทธศาสตรดานความตกลงพหภาคระหวาง

ประเทศดานสงแวดลอม”. สบคนจาก www.measwatch.org/autopage/

show_page.php?t=11&s_id=181&d_id=181 (สบคนเมอ 8 มค. 2551 ).

Nelson Agyemang and Jan Kroeze. 2008. “A Framework for Sustainability of

Advanced ICT Education in a Developing Country”. สบคนจาก

cs.joensuu.fi/ipid2008/abstracts/Agyemang%20Nelson_Kroeze%20Jan-

Revised%20abstract.pdf (สบคนเมอ 1 ธค. 53).

Shyam R. Chidamber. 2003. ,“An Analysis of Vietnam’s ICT and Software

Services Sector”. สบคนจาก .http://www.ejisdc.org/ojs2/index.php/ejisdc/

article/viewFile/83/83 (สบคนเมอ 1 ธค. 53).

72


ปจจยทมผลตอการดำาเนนงานความรบผดชอบของผประกอบการอตสาหกรรมตอสงคม :

กรณศกษา กลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย)Factors Affecting Corporate Social Responsibility (CSR) Practices of Industries :

A Case Study of UBE Group (Thailand)

สดารตน แผลวมจฉะ จ�าลอง โพธบญ

74


บทคดยอ การวจยเรองนมวตถประสงค 1) เพอศกษาการด�าเนนงานดาน CSR และ

วเคราะหปจจยทมผลตอการด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย)

2) เพอศกษาผลทผมสวนไดสวนเสยภายในองคกรไดรบและศกษาความพงพอใจ

ของชมชนทมตอการด�าเนนงานดาน CSR ของกลมบรษทฯ การวจยครงนได

ประยกตหลก CIPP-I ซงจะมการพจารณาปจจยดานบรบท ปจจยน�าเขา ผลผลต

กระบวนการและผลกระทบทไดรบของกลมบรษทฯ มการเกบรวบรวมขอมลโดยใช

หลกการสามเสา (Triangulation) โดยสมภาษณเชงลกบคลากรในหนวยงานความ

รบผดชอบตอสงคมของกลมบรษทฯ จ�านวน 11 คน บคลากรของกลมบรษทฯ ท

มสวนไดสวนเสยจ�านวน 4 คน ผน�าชมชนและประชาชนทอาศยในชมชนโดยรอบ

กลมบรษท ฯ 3 ชมชนซงมระยะหางจากกลมบรษทฯ ตางกนชมชนละ 4 คนรวม

ทงหมด 12 คน ดวยวธถามตอ (Snowball)

ผลการศกษาพบวา 1) กลมบรษทฯ มการด�าเนนงานทสอดคลองกบมาตรฐาน

ความรบผดชอบของผประกอบการอตสาหกรรมตอสงคม พ.ศ. 2552 ในทก

ประเดนหลก ปญหาทพบในการด�าเนนงาน CSR ไดแก การสอสารประชาสมพนธ

เกยวกบ CSR ทงกบภายในและภายนอกองคกร การมสวนรวมของพนกงาน การ

ประเมนผลการด�าเนนงาน CSR และการทบทวนความสอดคลองตามมาตรฐาน

ความรบผดชอบตอสงคม 2) ปจจยส�าคญทมผลตอการด�าเนนงาน CSR ใน

ปจจยทมผลตอการดำาเนนงานความรบผดชอบของผประกอบการอตสาหกรรมตอสงคม : กรณศกษา กลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย)

สดารตน แผลวมจฉะ1 จ�าลอง โพธบญ2

1นกศกษาปรญญาโท หลกสตรการจดการสงแวดลอม คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร2รองศาสตราจารย คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร


สดารตน แผลวมจฉะ และจ�าลอง โพธบญ75

ดานบรบทไดแก นโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ขอก�าหนดจากภาครฐ ผน�าชมชน/ผน�าทองถนและการปกครองสวนทองถน/การเมองทองถน สภาวะเศรษฐกจ ทศนคต คานยม วฒนธรรมประเพณและการมสวนรวมของคนในชมชน ปจจยน�าเขาทมผลตอการด�าเนนงาน CSR ไดแก การสนบสนนของผบรหารและการมสวนรวมของพนกงาน เงนทนและงบประมาณ วสยทศนและวฒนธรรมองคกร วธการตนแบบและกลยทธในการด�าเนนงาน CSR มาตรฐานการด�าเนนงานตางๆ ส�าหรบ ปจจยดานกระบวนการทมผลตอการด�าเนนงาน CSR ไดแก การจดโครงสรางการบรหารงาน CSR การสอสารและประสานงาน การจดกจกรรมทครอบคลมงาน CSR และสอดคลองกบปญหาและความตองการของกลมเปาหมาย 3) ผลทผถอหนไดรบจากการด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษท ฯ คอ การลดคาใชจายของบรษท การเพมความสามารถในการขายและการเพมความแขงแกรงและการพฒนาธรกจอยางยงยน ส�าหรบผลทพนกงานไดรบคอ การเปนสถานทท�างานทดและการสรางความภาคภมใจใหกบพนกงาน 4) โดยภาพรวมชมชนซงตงอยตดกบกลมบรษทฯ ไดรบผลกระทบทงเชงบวกและเชงลบในดานสงคมและเศรษฐกจมากกวาชมชนทอยในรศม 1 และ 5 กโลเมตรตามล�าดบ แตส�าหรบผลกระทบทางดานสงแวดลอมและความปลอดภยจากอนตรายรายแรงพบวาในภาพรวมชมชนในรศม 5 กโลเมตรมความเหนวาไดรบผลกระทบมากทสด รองลงมาคอชมชนในรศม 1 กโลเมตรและชมชนทตงอยตดกบกลมบรษทฯ ในดานการไดรบความชวยเหลอและการพฒนาชมชนพบวาโดยรวมแลวชมชนทตงอยตดกบกลมบรษทฯ ไดรบการชวยเหลอและพฒนามากทสดซงไมแตกตางกนมากกบชมชนในรศม 1 กโลเมตร โดยชมชนในรศม 5 กโลเมตรมความเหนวาไดรบการความชวยเหลอและพฒนานอยกวา 2 ชมชนดงกลาว ส�าหรบความพงพอใจตอการด�าเนนงานของกลมบรษทฯ ในดานตางๆ พบวาผอาศยในชมชนทตดกบกลมบรษทฯ สวนใหญมความพงพอใจในระดบคอนขางมาก รองลงมาคอชมชนในรศม 1 กโลเมตรและ 5 กโลเมตรตามล�าดบ

ค�ำส�ำคญ : ความรบผดชอบตอสงคม, ปจจยทมผลตอการด�าเนนงานความรบผดชอบตอสงคม, มาตรฐานความรบผดชอบของผประกอบการอตสาหกรรมตอสงคม

กรมโรงงานอตสาหกรรม

76


Abstract The objectives of this research were 1) to study CSR practices and to analyze

factors affected CSR practices of UBE Group (Thailand); 2) to analyze the

results of the internal stakeholders and the community satisfactions towards the

CSR practices of UBE Group (Thailand) . The researchers applied the principle of

CIPP-I to analyze the following factors : context , input , end products, process

and impact received by the UBE Group (Thailand). Triangulation Approach was

used to collect data by in-depth interview eleven UBE Group Staff responsible for

social affairs; and four interested staff of UBE Group (Thailand); community leaders

and twelve community residents from three communities situated in different dis-

tance from the company – four residents from each community. The Snowball

Method was utilized to choose the sampling size. The secondary sources were

also studied and the data were collected.

The results of the research were 1) The CSR practices of UBE Group

(Thailand) were totally conformed to the Standard for Corporate Social

Responsibility B.E. 2552 in all major items. The problems and constraints

found were: the communication and the public relations of CSR to inside and

outside the communities; the participation of the Group’s employees; the as-

sessment of CSR and the review of its conformity to the Standard for CSR. 2)

the major factors affected the CSR practices in terms of the context were: policy,

laws, rules, regulations from state sector, community leaders and local leaders,

and local administration and local politics, economic state, attitude, social value

culture and tradition and employees’ participation. In terms of the input factors

affected the CSR practices, these were: the admininistrator’s support and staff

participation; fund and budget; vision and corporate culture; system model and

CSR operation strategy and standard. As for the factors of the process that



affected the operation, these are: CSR administrative structure; communication

and coordination; management of activities that covered CSR practices and

conformed to the problems and needs of the target group. 3) As for the benefits

the shareholders received from the CSR practices, these were: the decrease in

the company expense and the increase of sales capability, its strength and sustainable

business development. Besides, the staff benefited with a good working place

and a sense of pride. 4) In perspective for the community located next to the

company, it received much more positive and negative economic and social effects

than the community located within the radius of one and five kilometers respectively.

However, as for the impacts on environment and safety, it was found that the

community located within five kilometers was the most affected community.

The next was the community located within the radius of one kilometer. However,

the community located next to the company benefited the most from the company’s

development and aids which was not so different as the community located within

the radius one kilometer. The community located within five kilometers from

the company, on the other hand, reported that they received lesser aids and development

that the other two communities mentioned earlier. As for the level of satisfaction

towards the CSR practices of UBE Group (Thailand), it was found that most of

the community residents lived next to the Corporate Group were satisfied with

the operation at quite a high level. The second and the third were the residents

of the community within the radius of one and five kilometers respectively.

Keywords : Corporate Social Responsibility, Factors Affecting CSR Practices,

CSR-DIW

78


บทน�ำ จากปญหาตาง ๆ ทเกดขนอนเนองมาจากการพฒนาทางดานเศรษฐกจ สงคม

และสงแวดลอมทไมสมดลไดน�ามาซงแนวคดทใหความส�าคญกบสงคมและ

สงแวดลอมมากยงขน โดยองคกรระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐาน (International

Organization for Standardization : ISO) ไดจดท�ารางมาตรฐานระหวางประเทศ

วาดวยการแสดงความรบผดชอบตอสงคม (ISO 26000 Social Responsibility)

ขนซงก�าลงจะมการประกาศใชและอาจมผลตอความสามารถในการด�าเนนธรกจ

ขององคกรธรกจได องคกรธรกจจงจ�าเปนตองมการปรบตวโดยการน�า CSR มา

ปฏบตในองคกรเพอแสดงถงความรบผดชอบตอสงคมควบคไปกบการเตบโต

และพฒนาทางดานเศรษฐกจอยางมประสทธภาพและยงยนซงเปนสงทมความ

ส�าคญมากทงในปจจบนและอนาคต ส�าหรบประเทศไทยกรมโรงงานอตสาหกรรม

ไดมการประกาศมาตรฐานความรบผดชอบของผประกอบการอตสาหกรรมตอ

สงคม (Standard for Corporate Social Responsibility, Department of Industrial

Works: CSR-DIW) เพอสงเสรมใหโรงงานอตสาหกรรมน�าไปปฏบตและพฒนาส

เกณฑมาตรฐานสากล ISO 26000 Social Responsibility สงเหลานไดผลกดนให

ผประกอบการอตสาหกรรมของไทยตองหนมาสนใจในเรอง CSR มากขน

อตสาหกรรมปโตรเคมเปนกล มธรกจทมความส�าคญมากตอการพฒนา

เศรษฐกจของประเทศเนองจากเปนอตสาหกรรมทกอใหเกดการพฒนาอตสาหกรรม

ตอเนองอนๆ ซงส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ไดวเคราะหแนวโนมภาพรวมการขยายตวของอตสาหกรรมเปาหมายของไทยใน 5 ป

(2550-2554) เหนวาอตสาหกรรมปโตรเคมเปนอตสาหกรรมทมศกยภาพทจะ

ขยายตวอยางตอเนอง โดยมปญหาส�าคญอยางหนงของอตสาหกรรมปโตรเคมท

ตองแกไขคอการจดการปญหามลพษ (กลมศกษาการพฒนาอตสาหกรรมปโตรเคม

นครศรธรรมราช, 2551) ดงนนการด�าเนนการดานความรบผดชอบตอสงคม

ในกลมธรกจปโตรเคมจงเปนสงหนงทส�าคญและน�ามาซงการพฒนาทยงยนแก

องคกรในกลมธรกจปโตรเคมได



กลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย) เปนกลมอตสาหกรรมปโตรเคม ตงอยทเขตอตสาหกรรมไออารพซ จงหวดระยอง ประกอบดวย 3 โรงงานหลก ไดแก โรงงานผลตสารคาโปรแลคตม โรงงานผลตไนลอน 6 และโรงงานผลตยางสงเคราะห นอกจากนยงประกอบดวยศนยวจยและพฒนาอกดวย ทผานมากลมบรษท ฯ ไดใหความส�าคญกบการมความรบผดชอบตอสงคม โดยมการน�าจรรยาบรรณทางธรกจ (Code of Conduct) มาเปนแนวทางในการด�าเนนธรกจ มการก�าหนดใหจตส�านกตอสงคมเปนสวนหนงของพนธกจ มนโยบายความรบผดชอบตอสงคมและน�าไปปฏบตในทกสวนของกลมบรษทฯ และไดเขาเปนสมาชกในโครงการดแลดวยความรบผดชอบ (Responsible Care : RC) อกดวย ซงหนงในโรงงานของกลมบรษทฯ ไดรบเกยรตบตรเพอแสดงวาไดปฏบตตามมาตรฐาน CSR DIW ในป 2551 และบรษทในกลมยงไดรบเลอกใหเปนหนงในสบสถานประกอบการตนแบบใหกบสถานประกอบการอนๆ ในโครงการธรรมาภบาลสงแวดลอม ป 2551 ถง 2553 ของกระทรวงอตสาหกรรม นอกจากนยงไดรบรางวลอตสาหกรรมดเดนจากนายกรฐมนตร (Prime Minister Award) ประเภทการบรหารความปลอดภย และรางวลสถานประกอบการดเดนดานความปลอดภยชวอนามยและสภาพแวดลอมในการท�างาน และไดรบการรบรองตามมาตรฐานการด�าเนนตางๆ ไดแก ISO14001, OHSAS18001, และ ISO9001 อกดวย นบไดวากลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย) มการด�าเนนงานทดมความรบผดชอบตอสงคมและสามารถเปนแบบอยางทดในการด�าเนนงาน CSR แกองคกรอนได โดยการทองคกรธรกจจะด�าเนนงาน CSR ไปไดดวยดหรอไมนนมหลาย ๆ ปจจยทมผลตอการด�าเนนงานทงปจจยภายนอกหรอบรบทโดยรอบองคกรและปจจยจากภายในลวนแลวแตมผลตอการด�าเนนงานและการบรรลตามเปาหมายดาน CSR ทองคกรไดวางไว การศกษาปจจยทมผลตอการด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย) จงเปนแนวทางในการน�าไปประยกตใชและพฒนาการด�าเนนงาน CSR ของบรษทอนๆ ใหเหมาะสมกบบรบทและลกษณะภายในองคกรของแตละองคกรได ซงการน�า CSR ไปปฏบตขององคกรธรกจนนนอกจากจะเปนประโยชนตอโรงงานอตสาหกรรมเองแลวยงเปนประโยชนตอสงคมและสงแวดลอมซงเปนหนทางหนงทน�าไปสการพฒนา

อยางยงยนอกดวย

80


วตถประสงค 1. เพอศกษาการด�าเนนงานดาน CSR และวเคราะหปจจยทมผลตอการ

ด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย)

2. เพอศกษาผลทผ มส วนไดส วนเสยภายในองคกรไดรบและศกษา

ความพงพอใจของชมชนทมตอการด�าเนนงานดาน CSR ของกลมบรษทอเบะ

(ประเทศไทย)

กรอบแนวคดในกำรวจย ในการศกษาปจจยทมผลตอการด�าเนนงาน CSR จะท�าการพจารณาปจจย

ดาน บรบท (Context) ปจจยน�าเขา (Input) และกระบวนการ (Process) โดยใน

ดานบรบทจะศกษาถงปจจยดานการเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม และ

เทคโนโลย ดานปจจยน�าเขาจะศกษาถงปจจยดานทรพยากรบคคล งบประมาณ

สถานทและสงอ�านวยความสะดวกตางๆ การบรหารจดการ เวลา และขอมล

ขาวสาร ดานกระบวนการจะศกษาถงปจจยดานการวางแผนงาน การด�าเนนงาน

และการตรวจสอบและปรบปรงแกไข

ส�าหรบดานผลจากการด�าเนนงานจะศกษาถงผลทเกดแกสงคมภายในบรษท

(Product) ไดแกผลตอผถอหน และผลตอพนกงาน และยงไดศกษาถงผลทเกด

แกสงคมภายนอกบรษท (Impact) ไดแกผลทเกดตอชมชนโดยรอบบรษท โดยจะ

พจารณาดานผลกระทบของโรงงานทมตอชมชน และดานการใหความชวยเหลอ

และการพฒนาชมชน กรอบแนวคดในการวจยครงนแสดงไวดงแผนภาพท 1



Context การเมอง - นโยบายรฐบาล - กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ขอกาหนดของภาครฐ - ผนาชมชน / ผนาทองถนและการเมองทองถน - องคกรพฒนาเอกชน (NGOs) เศรษฐกจ - สภาวะเศรษฐกจ - ลกคา คคาและสภาวะการแขงขนทางธรกจ สงคมและวฒนธรรม - ทศนคต คานยม วฒนธรรมประเพณและการมสวนรวมของคนในชมชน - กระแสการเรยกรองจากชมชน ประชาชนและสงคมโดยรอบ เทคโนโลย - เทคโนโลยของชมชนและสงคม

Input ทรพยากรบคคล - บคลากรทมความรความสามารถมทกษะในงาน ในดานการสอสาร และมจานวนเพยงพอ - การสนบสนนของผบรหารและการมสวนรวมของพนกงาน งบประมาณ - ความเพยงพอเหมาะสมงบประมาณทไดรบในการดาเนนงาน CSR สถานทและสงอานวยความสะดวกตาง ๆ - ความเพยงพอเหมาะสมของ สถานทและสงอานวยความสะดวกอน ๆ วธการทางาน / การบรหารจดการ - วสยทศนและวฒนธรรมองคกร - วธการตนแบบและกลยทธในการดาเนนงาน CSR - มาตรฐานการดาเนนงานตาง ๆ เวลา - ทรพยากรเวลาทใชในการดาเนนงาน CSR ขอมลขาวสาร - การไดรบขอมลขาวสารเกยวกบการดาเนนงาน CSR จากแหลงตาง

แนวทางในการพฒนาปรบปรงการดาเนนงาน CSR และแนวทางในการจดทา CSR แกสถานประกอบการอน ๆ

Process การวางแผนงาน - การจดโครงสรางการบรหารงาน CSR - การวางลาดบขนตอนการดาเนนงาน การดาเนนงาน - การสอสารและประสานงาน - การบรหารทรพยากรบคคล งบประมาณ และเวลา - กจกรรมทครอบคลมงาน CSR และสอดคลองกบปญหาและความตองการของกลมเปาหมาย - การควบคมการดาเนนงาน CSR การตดตามตรวจสอบและปรบปรงแกไข - การตดตามประเมนผลและการปรบปรงแกไขการดาเนนงาน

แผนภาพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

Impactสงคมภายนอกบรษท

ชมชนโดยรอบ

ผลกระทบ - ดานสงคม - ดานเศรษฐกจ - ดานสงแวดลอม และความปลอดภย ความชวยเหลอและการพฒนา - ดานการมสวนรวมของชมชน - ดานการศกษาและวฒนธรรม - ดานการสรางแรงงานแล พฒนาทกษะในการทางาน - ดานการพฒนาเทคโนโลย - ดานการสรางรายได และความมงคง - ดานสขภาพ - ดานการลงทนทางสงคม - ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม - ดานการสอสาร

Productสงคมภายในบรษท

ผถอหน - การลดคาใชจายของบรษท - การเพมความสามารถ ในการขาย - การเพมความแขงแกรงและ การพฒนาธรกจอยางยงยน พนกงาน - การเปนสถานททางานทด - การสรางความภาคภมใจ

แผนภำพท 1 กรอบแนวคดในการวจย

82


ระเบยบวธวจย การศกษาครงนไดประยกตหลกสามเสา (Triangulation) ในการเกบรวบรวมขอมล และวเคราะหขอมล โดยก�าหนดแหลงขอมลและวธการเกบรวบรวมขอมลใหมความหลากหลาย ในการวเคราะหขอมลไดมการตรวจสอบความถกตอง ความนาเชอถอของขอมลทไดจากตางแหลงและวธการ เมอขอมลมความสอดคลองกนจงสรปเปนผลการวจย ซงวธการศกษาแบงออกเปน 4 สวน ดงน 1. ศกษาการด�าเนนงานดาน CSR ทผานมาของกลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย) โดยท�าการศกษาการด�าเนนงานจรงในบรษทโดยวธการสงเกตแบบมสวนรวม (Participative Observation) ในการปฏบตงานของหนวยงานความรบผดชอบตอสงคม (CSR Unit ) ของบรษท เปนเวลาประมาณ 2 เดอน ระหวาง เดอนกมภาพนธถงเดอนมนาคม 2554 และไดศกษาขอมลทตยภมควบคไปดวย จากนนไดน�าขอมลการด�าเนนงานไปเปรยบเทยบกบเกณฑการปฏบตตามมาตรฐานความรบผดชอบของผประกอบการอตสาหกรรมตอสงคม พ.ศ. 2552 2. ศกษาปจจยทมผลตอการด�าเนน CSR โดยท�าการสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth Interview) กบบคลากรในหนวยงานความรบผดชอบตอสงคมจ�านวน 11 คนโดยพจารณาปจจยใน 3 ดานจาก CIPP-I Model ไดแก บรบท (Context) ปจจยน�าเขา (Input) และกระบวนการ (Process) ตามหลกการวเคราะหโครงการรวมกบการศกษาขอมลทตยภม 3. ศกษาผลทผมสวนไดสวนเสยภายในองคกรไดรบจากการด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษท อเบะ (ประเทศไทย) โดยสมภาษณเชงลกกบบคลากรของกลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย) ทงระดบบรหารและระดบปฏบตการจ�านวน 4 คน รวมกบการศกษาขอมลทตยภม 4. ศกษาความพงพอใจของชมชนทมตอการด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย) โดยท�าการสมภาษณผอาศยในชมชนโดยรอบกลมบรษท ฯ จ�านวน 3 ชมชน ซงมระยะหางจากกลมบรษทแตกตางกน คอชมชนซงเปนทตงของกลมบรษท ฯ ชมชนทอยในรศม 1 กโลเมตรและ 5 กโลเมตรจากกลมบรษท ฯ ชมชนละ 4 คน รวมทงหมด 12 คน ใชวธการสมตวอยางแบบ snowball ควบคกบการศกษาขอมลทตยภมของกลมบรษท ฯ



ผลกำรศกษำ กลมบรษท ฯ มการด�าเนนงานดานความรบผดชอบตอสงคมมานานแลวตงแตเรมกอตงองคกร แตท�าในลกษณะเปนสวนหนงของงานในหนวยงานตาง ๆ ไมไดแยกออกมาอยางชดเจน โดยเฉพาะการด�าเนนงานกบชมชนซงกลมบรษท ฯ ไดเขาไปเปนสวนหนงของชมชนตงแตแรกของการด�าเนนงานโดยไมไดอยในรปของการลงทนโดยใชงบประมาณแตอยในรปของการลงแรง การมสวนรวม การเขาไปเปนสวนหนงของชมชน การเปนลกหลานของชมชน จงสงผลใหกลมบรษท ฯ มความสมพนธอนดกบชมชนในพนทตงของกลมบรษท ฯ นอกเหนอจากการด�าเนนงานดานชมชนทดแลวกลมบรษท ฯ ยงไดใหความส�าคญกบผมสวนไดสวนเสยอน ๆ และมการพฒนาการด�าเนนงานใหไดตามมาตรฐานการด�าเนนงานตาง ๆ อนไดแก ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001 นอกจากนยงมการพฒนาเทคโนโลยการผลตและการบ�าบดของเสย มโครงการตาง ๆ ดานสงแวดลอม เชน CDM มการจดการความร และ ม Management tool ตาง ๆ เปนตน และพฒนาองคกรใหมความกาวหนาอยเสมอ เมอเปรยบเทยบการด�าเนนงาน CSR ทผานมาของกลมบรษท ฯ พบวามความสอดคลองทกประเดนหลกตามเกณฑการปฏบตตามมาตรฐานความรบผดชอบของผประกอบการอตสาหกรรมตอสงคม พ.ศ. 2552 และยงเปนการด�าเนนงานทเกนกวามาตรฐานก�าหนดอกดวย ซงการด�าเนนงานตามเกณฑมาตรฐานของกลมบรษทประกอบดวยประเดนหลก ดงตอไปน 1) การทบทวนสถานะเรมตน 2) การก�าหนดนโยบายความรบผดชอบตอสงคม 3) การระบ เขาถง และประเมนความสอดคลองกบกฎหมายและขอก�าหนดอนๆ ทเกยวของ 4) การด�าเนนงานกบผมสวนไดสวนเสย ไดแก การชบงผมสวนไดสวนเสย การจดล�าดบส�าคญของผลประโยชนและผลกระทบ การจดท�าแผนงานการเขาถงและการด�าเนนงานกบผมสวนไดสวนเสย 5) การน�าไปใชและปฏบต ไดแก โครงสรางการปฏบตงาน การสรางความตระหนกและความรความสามารถของพนกงาน การสอสารและการหารอกบผมสวนไดสวนเสย การแกไขความขดแยงระหวางองคกรกบผมสวนไดสวนเสย

84


6) การทบทวนและการปรบปรงกจกรรมและแนวปฏบตขององคกร

อยางไรกตาม จากการศกษายงพบปญหาบางประการในการด�าเนนงาน CSR

ไดแก 1) การสอสารประชาสมพนธเกยวกบ CSR แกพนกงานซงยงไมทวถงเทาท

ควร เนองจากพนกงานจ�านวนมากทไดรบขอมลขาวสารหรอความรเกยวกบ CSR

ในระดบนอย 2) การมสวนรวมของพนกงานเนองจากพนกงานสวนใหญเขารวม

กจกรรม CSR เปนบางครง พนกงานทเขารวมกจกรรม CSR เปนประจ�ายงมไม

มากนก และ 3) การประเมนผลการด�าเนนงาน CSR ซงพบวากลมบรษทฯ มการ

ประเมนผลการด�าเนนงานตามดชนชวดผลการด�าเนนงาน (KPI) ของแตละแผนก

ซงเปนสวนหนงในการด�าเนนงานในแตละแผนกอยแลวแตไมไดประเมนในทก

กจกรรมและโครงการดาน CSR

ปจจยทมผลตอกำรด�ำเนน CSR ของกลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย)

1) ปจจยดานบรบท อนไดแก ปจจยดานการเมอง ดานเศรษฐกจ ดานสงคม

และวฒนธรรม และดานเทคโนโลย พบวาปจจยทมผลตอการด�าเนนงาน CSR ของ

กลมบรษท ฯ คอดานการเมอง ไดแก นโยบายจากภาครฐ, กฎหมาย ระเบยบ ขอ

บงคบ ขอก�าหนดของภาครฐ, ผน�าชมชน / ผน�าทองถนและการปกครองสวนทอง

ถน / การเมองทองถน, ผน�าชมชน / ผน�าทองถนและการปกครองสวนทองถน

/ การเมองทองถน, องคกรพฒนาเอกชน (NGOs) ปจจยดานเศรษฐกจ ไดแก

สภาวะเศรษฐกจ, ลกคาและคคา ปจจยดานสงคมและวฒนธรรม ไดแก คานยม

ความเชอ วฒนธรรมประเพณและการมสวนรวมของคนในชมชน, กระแสการ

เรยกรองจากชมชน ประชาชนและสงคมโดยรอบ และปจจยดานเทคโนโลย ไดแก

เทคโนโลยของชมชนและสงคม

2) ปจจยน�าเขา อนไดแก ปจจยดานทรพยากรบคคล ดานเงนทน ปจจยดาน

วสด อปกรณ สถานทและสงอ�านวยความสะดวกอน ๆ ดานปจจยดานวธการท�างาน

/ การบรหารจดการ พบวาปจจยทมผลตอการด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษท ฯ

คอ ปจจยดานทรพยากรบคคล ไดแกบคลากรทมความรความสามารถมทกษะใน

งานและในดานการสอสาร และมจ�านวนเพยงพอ, การสนบสนนของผบรหารและ



การมสวนรวมของพนกงาน ปจจยดานเงนทน ปจจยดานวสด อปกรณ สถานทและ

สงอ�านวยความสะดวกอน ๆ และปจจยดานวธการท�างาน / การบรหารจดการของ

กลมบรษท ฯ ไดแก วสยทศนและวฒนธรรมองคกร, วธการตนแบบและกลยทธ

ในการด�าเนนงาน CSR, มาตรฐานการด�าเนนงานตาง ๆ ปจจยดานทรพยากรเวลา

และปจจยดานขอมลขาวสารเกยวกบการด�าเนนงาน CSR จากแหลงตาง ๆ

3) ปจจยดานกระบวนการ อนไดแก ดานการวางแผนงาน ดานการ

ด�าเนนงานและดานการตดตามประเมนผลและการปรบปรงแกไข พบวาปจจยทม

ผลตอ การด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษท ฯ คอ ปจจยดานการวางแผนงาน ไดแก

การจดโครงสรางการบรหารงาน CSR และ การวางล�าดบขนตอนการด�าเนนงาน

ปจจยดานการด�าเนนงาน ไดแก การสอสารและประสานงาน, การบรหารทรพยากร

บคคล งบประมาณ และเวลา, การจดกจกรรมทครอบคลมงานดาน CSR และ

สอดคลองกบปญหาและความตองการของกลมเปาหมาย, การควบคมการด�าเนน

งาน CSR และปจจยดานการตดตามประเมนผลและการปรบปรงแกไข แสดงราย

ละเอยดดงตารางท 1

ปจจยดำนบรบท ผลตอกำรด�ำเนนงำน CSR

1. กำรเมอง 1) นโยบายรฐบาล

เปนแนวทางในการด�าเนนงานดานความรบผดชอบตอสงคมของกลมบรษท ฯ ท�าใหการด�าเนนงานเปนไปอยางเปนระบบและด�าเนนไปไดดวยด

2) กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ขอก�าหนดของภาครฐ

สงผลใหกลมบรษท ฯ ตองน�ามาปฏบตตามและเปนแนวทางหรอเปน กรอบในการด�าเนนงานดาน CSR

3) ผน�าชมชน / ผน�าท อ ง ถ น แ ล ะ ก า รปกครองสวนทองถน / การเมองทองถน

เปนตวกลางในกลางผลกดน ประสานงาน รวมน�าใจของคนในชมชนและมอทธพลในการคดคานหรอการสงเสรมใหเกดความรวมมอของคนในชมชน สงผลใหกลมบรษท ฯ ตองสรางความเขาใจ สรางความสมพนธอนดกบผ น�าชมชนและส�าหรบการเมองทองถนไดสงผลใหกล มบรษท ฯ ตองด�าเนนงานอยางเปนกลางไมถอเสยงและไมฝกใฝฝายใด

ตำรำงท 1 สรปปจจยทมผลตอการด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย)

86



4) องคกรพฒนาเอกชน (NGOs)

เปนกระบอกเสยงของชาวบานหรอชมชนโดยรอบกลมบรษท ฯ และมบทบาทในการด�าเนนงานของอตสาหกรรมตามกฎหมายรฐธรรมนญ พ.ศ.2550 NGOs จงเปนหนงในผทมความเกยวของกบการด�าเนนงานของกลมบรษท ฯ สงผลใหกลมบรษท ฯ ตองจดท�าแผนในการสอสารและด�าเนนงานกบ NGOs และเปดโอกาสให NGOs เขามามสวนรวมในการด�าเนนงานตาง ๆ ของกลมบรษท ฯ มากขนเนองจากเปนสวนไดสวนเสยขององคกร

2. เศรษฐกจ 1) สภาวะเศรษฐกจ

ภาวะเศรษฐกจโดยรวมมผลตอการจดสรรงบประมาณในการด�าเนนงานดาน CSR ซงสงผลตอระดบความสามารถทจะด�าเนนงานดาน CSR ไดอยางเตมท ส�าหรบสภาวะเศรษฐกจของชมชนไดสงผลตอระดบความตองการความชวยเหลอจากกลมบรษท ฯ ท�าใหกลมบรษท ฯ ตองเพมระดบการดแลชวยเหลอใหมากขน

2) ลกคา คคา เปนหนงในผมสวนไดสวนเสยซงสงผลใหกลมบรษทฯ มการน�าจรยธรรมธรกจ (Code of Conduct) มาใชในการด�าเนนงานขององคกร แมวาจะมลกคา โดยคคานอยรายและยงไมไดมการเรยกรองเกยวกบการด�าเนนงาน CSR กตาม

3) สภาวะการแขงขนทางธรกจ

เนองจากการด�าเนนธรกจของกลมบรษท ฯ ไมใชอตสาหกรรมขนปลายจงมคคา ลกคา นอยมากและมผประกอบการเดยวกนไมกราย ดงนนจงมการแขงขนนอยมาก แตเนองจากการด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษท ฯ นนไมไดเปนการท�าตามกระแสดงนนแมวาจะมภาวะการแขงขนหรอไมจงไมมผลกบการด�าเนนงานดาน CSR ของกลมบรษท ฯ เพราะเปนการท�าดวยจตสาธารณะอยางแทจรง

3. สงคมและวฒนธรรม 1) คานยม ความเชอ วฒนธรรมประเพณและการมส วนร วมของคนในชมชน

เนองจากมผลตอการยอมรบ การมสวนรวม ความรวมมอ การสงเสรม และสนบสนนของคนในชมชนซงน�าไปสความราบรนในการด�าเนนงานดาน CSR กบชมชน สงผลใหกลมบรษท ฯ ตองมการเรยนรจากชมชนอยเสมอ ใหขอมลขาวสารทจ�าเปน สรางความเขาใจและทศนคตทดแกคนในชมชน

ตำรำงท 1 สรปปจจยทมผลตอการด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย) (ตอ)




2) กระแสการเรยกรองจากชมชน ประชาชนและสงคมโดยรอบ

กลมบรษท ฯ ไดรบการรองเรยนเรองกลนจากชมชนโดยรอบ สงผลใหกลมบรษท ฯ ตองมการเฝาระวงและปรบปรงแกไขตลอดเวลา ไมวาจะเปนการลงทนทางเทคโนโลย การจดใหม CSR duty มการใหขอมลและสรางความเขาใจกบชมชน การจดท�าขนตอนการตอบสนองเมอมการรองเรยนปญหาเรองกลนและการประสานงานกบโรงงานขางเคยงเมอมปญหา เปนตน

4. เทคโนโลย 1) เทคโนโลยของชมชนและสงคม

เทคโนโลยของชมชนและสงคมทมผลตอการด�าเนนงาน CSR คอเทคโนโลยการสอสาร สงผลท�าใหชมชนและสงคมสามารถแลกเปลยนขอมลขาวสารหรอตดตอกบกลมบรษท ฯ ไดตลอดเวลา (Hotline) ซงสงผลถงการตอบสนองความตองการของชมชน ความรวดเรวในการแกไขปญหาทเกดขนกบชมชนและการสรางความเขาใจแกชมชนและสงคม เปนตน

ปจจยน�ำเขำ ผลตอกำรด�ำเนนงำน CSR

1. ทรพยำกรบคคล 1) บคลากรทมความร ความสามารถมทกษะในงานและในดานการสอสารและมจ�านวนเพยงพอ

บคลากรในการด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษท ฯ เปนผมความรความสามารถ มทกษะและประสบการณในงานแตละดาน และมความสามารถในการสอสารสรางความเขาใจกบผทเกยวของหรอ ผมสวนไดสวนเสยจงสงผลใหการด�าเนนงาน CSR ในแตละดาน มประสทธภาพบรรลวตถประสงค เปาหมาย และเนองจากความมศกยภาพของบคลากรรวมกบการด�าเนนงาน CSR ทถกก�าหนดใหเปนหนาทของทกคนในองคกร ดงนนกลมบรษท ฯ จงมบคลากรทเพยงพอในการด�าเนนงานดาน CSR

2) การสนบสนนของผบรหารและการมสวนรวมของพนกงาน

ผบรหารของกลมบรษท ฯ ไดสนบสนนการด�าเนนงานดาน CSR เปนอยางดสงผลใหการด�าเนนงาน CSR มความชดเจน กาวหนาและพฒนาอยางตอเนองส�าหรบพนกงานยงใหความรวมมออยางไมเตมทสงผลใหการด�าเนนงาน CSR กระจายไมทวทงองคกรและงานดาน CSR สวนใหญกระจกตวอยทหนวยงานความรบผดชอบตอสงคม

2. เงนทนและงบประมำณ 1) ความเพยงพอเหมาะสมของเงนทนและงบประมาณทใชในการด�าเนนงาน CSR

เงนทนและงบประมาณทใชในการด�าเนนงาน ดาน CSR ของกลมบรษท ฯ มความเพยงพอเหมาะสม สงผลใหสามารถด�าเนนงานดาน CSR ไดอยางเตมทเนองจากมงบประมาณมาสนบสนน


88



3.วสด อปกรณ สถำนท และสงอ�ำนวยควำมสะดวกอน ๆ 1)สถานทและสงอ�านวยความสะดวกตาง ๆ

กลมบรษท ฯ มสถานทและสงอ�านวยความสะดวกตาง ๆ ในการด�าเนนงานหรอจดกจกรรมดาน CSR ทเพยงพอเหมาะสม สงผลใหมสถานททชดเจนในการตดตอ สอสาร ประสานงาน ซงสงเสรมใหการด�าเนนงานดาน CSR มประสทธภาพ และท�าใหผเขารวมกจกรรมดาน CSR ไดรบความสะดวกสบายและใหความรวมมอไดเปนอยางด

4. วธกำรท�ำงำน / กำรบรหำรจดกำร 1 ) ว ส ย ท ศ น แ ล ะวฒนธรรมองคกร

กลมบรษท ฯ มการวางวสยทศน พนธกจ และวฒนธรรมขององคกรซงมผลตอการด�าเนนงาน CSR โดยวสยทศนสงผลใหสมาชกในองคกรไดมองเหนภาพอนาคตรวมกนไดอยางชดเจน และไดน�าไปสพนธกจซงเปนแนวทางในการด�าเนนงานเพอใหบรรลเปาหมายทไดวางไว ส�าหรบวฒนธรรมองคกรไดสงผลใหคนในองคกรมแนวความคดเดยวกน มการปฏบตงานทสอดคลองกนและมความสมพนธทดตอกน ซงน�ามาสความรวมมอรวมใจกนและสนบสนนในการด�าเนนงานตาง ๆ ซงรวมถงการด�าเนนงานดาน CSR ดวย

2)ว ธการต นแบบและกลยทธ ในการด�าเนนงาน CSR

กลมบรษท ฯ มกลยทธในการด�าเนนงาน CSR ทงภายในและภายนอกองคกร ซงมผลตอการด�าเนนงาน CSR โดยท�าให คนในองคกรมแนวคดความคดเดยวกนและรวมมอรวมใจในการด�าเนนงานดาน CSR ส�าหรบแนวทางการด�าเนนงานดาน CSR กลมบรษทฯ ไดด�าเนนงานตามมาตรฐาน CSR DIW ของกรมโรงงานอตสาหกรรม สงผลให กลมบรษท ฯ มแนวทางและกระบวนการในการด�าเนนงาน CSR ทชดเจนและสามารถพฒนาการด�าเนนงานไปไดอยางรวดเรว

3 ) ม า ต ร ฐ า น ก า รด� า เ น น ง า น ต า ง ๆ (เชน ISO14001, O H S A S 1 8 0 0 1 , ISO9001)

กลมบรษท ฯ ไดมการน�ามาตรฐานการด�าเนนงานตาง ๆ เชน ISO14001, OHSAS18001, ISO9001 มาเปนสวนหนงของเครองมอในการบรหารจดการ ซงมผลตอการด�าเนนงาน CSR เนองจากมความสอดคลองขนกบขอก�าหนดตาง ๆ ตามมาตรฐาน CSR-DIW จงเปนพนฐานการด�าเนนงานดาน CSR ไดเปนอยางด





5. เวลำ กลมบรษท ฯ มทรพยากรเวลาทใชในการด�าเนนงาน CSR ในสวนทอยในเนองานอยางเพยงพอเหมาะสม สงผลใหสามารถด�าเนนงานไดอยางเตมทและมประสทธภาพแตส�าหรบทรพยากรเวลาในการด�าเนนงาน CSR ในสวนทนอกเหนอเนองานนนไมเพยงพอเหมาะสมสงผลให ไมสามารถด�าเนนงานหรอมสวนรวมไดอยางเตมทและตองมการปรบเปลยนวธเพอใหมความเพยงพอของเวลาในการด�าเนนงาน CSR ในสวนน แตถงอยางไรกตามไมวาจะเปนการด�าเนนงาน CSR ในสวนใด กลมบรษท ฯ กตองมการจดสรรและควบคมการใชทรพยากรเวลาใหเปนไปอยางมประสทธภาพมากทสด

6.ขอมลขำวสำร 1) การไดรบขอมลขาวสารเกยวกบการด�าเนนงาน CSR จากแหลงตาง ๆ

กลมบรษท ฯ ไดรบขอมลขาวสารเกยวกบ CSR อยางเพยงพอและไดรบในเวลาอนรวดเรวจงท�าให ทนตอเหตการณและสามารถน�าขอมลขาวสารทไดรบมาวเคราะห เพอปรบปรงและพฒนาการด�าเนนงานดาน CSRไดเปนอยางด

ปจจยดำนกระบวนกำร ผลตอกำรด�ำเนนงำน CSR

1. กำรวำงแผนงำน1) กำรจดโครงสรำงกำรบรหำรงำน CSR

กลมบรษท ฯ มการวางโครงสรางการบรหารงาน CSR ทเหมาะสมสงผลใหหนาทความรบผดชอบในงานดาน CSR ของแตละหนวยงานนนมความชดเจน และมประสทธภาพในการสอสาร สรางความเขาใจระหวางกน

2) การวางล�าดบขนตอนการด�าเนนงาน

กลมบรษท ฯ มการวางล�าดบขนตอนในการด�าเนนงาน CSR ตามหลก PDCA (Deming Cycle) หรอวงจรการบรหารงานคณภาพ สงผลตอการด�าเนนงาน CSR โดยท�าใหมความพรอมในการด�าเนนงาน เกดความเขาใจทตรงกน มตดตามและปรบปรงแกไข ซงท�าใหการด�าเนนงานดาน CSR มการพฒนาอยางตอเนอง

2.กำรด�ำเนนงำน1)การสอสารและประสานงาน

การสอสารกบภายนอกองคกรทดและมความเหมาะสมจะท�าใหกลมบรษท ฯ มความเขาใจอนดกบคนภายนอก ไดรบความรวมมอทด และสามารถด�าเนนงานตาง ๆ ไดอยางราบรน ส�าหรบการสอสารภายในสงผลใหเกดความเขาใจทตรงกน และน�าไปสความรวมมอรวมใจของคนในองคกร


90


ปจจยดำนกระบวนกำร ผลตอกำรด�ำเนนงำน CSR

2) การบรหารทรพยากรบคคล งบประมาณ และเวลา

กลมบรษท ฯ มการบรหารทรพยากรบคคลในการด�าเนนงาน CSR โดยเนนการมทกษะทหลากหลายหรอใหพนกงานรงานหลายอยางภายในองคการ (Multi skill) สงผลใหการด�าเนนงานไมตดขดเนองจากมบคลากรทสามารถรกษาการเมอขาดบคลากรในแตละดานได นอกจากนยงมการสรางศกยภาพใหกบบคลากรทงแบบ Bottom up and Top down สงผลใหบคลากรเปนผมศกยภาพและมความสามารถในงานแตละดานในดานการบรหารงบประมาณ กลมบรษทฯ ไดรบงบประมาณจากทงภายในและภายนอกองคกรซงมการบรหารโดยควบคมการใชงบประมาณใหเปนไปตามแผนงาน สงผลให งบประมาณทไดรบไดถกน�าไปใชอยางมประสทธภาพ และตรงตามเปาหมายทไดวางไว ส�าหรบการบรหารเวลา กลมบรษท ฯ ไดมชองทางในการสอสารในหลายล�าดบชนและหลายชองทางท�าใหสามารถตดตอสอสารไดอยางรวดเรวและไดขอมลขาวสารทถกตองจงไมเกดขอผดพลาดในการท�างาน และมการควบคมการด�าเนนงานใหเปนไปตามแผนงานทไดก�าหนดไวสงผลใหการด�าเนนงานตรงตามระยะเวลาทไดก�าหนดไว ซงการบรหารทรพยากรตาง ๆ ทดไดน�ามาสประสทธภาพในการด�าเนนงานดาน CSR

3) การจดกจกรรมทครอบคลมงานดาน CSR และสอดคลองกบปญหาและความตองการของกลมเปาหมาย

กลมบรษท ฯ ไดมแผนการด�าเนนงานทมความเหมาะสมและตรงกบความตองการของผมสวนไดสวนเสยแตละกลมซงมความแตกตางกน สงผลใหการด�าเนนงานหรอกจกรรมกบแตละกลมบรรลตามวตถประสงคและเปาหมาย ตรงตามความตองการของแตและกลมซงน�าไปสการยอมรบ และการมทศนคตทดกบกลมบรษท ฯ

4) การควบคมการด�าเนนงาน CSR

กลมบรษท ฯ มการควบคมการด�าเนนงานดาน CSR ตามแผนงานและตวชวด (KPI) ทไดตงไว สงผลใหการด�าเนนงาน CSR เปนไปตามแผนงานทวางไว มความราบรนไมตดขด มการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพและบรรลเปาหมายทก�าหนดไว




ผลตอผมสวนไดสวนเสย จากการศกษาผลทผมสวนไดสวนเสยภายในองคกรไดรบจากการด�าเนนงาน

CSR ของกลมบรษท อเบะ (ประเทศไทย) พบวาพนกงานทงในระดบบรหารและ

ปฏบตการของกลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย)ไดรบผลกระทบจากการด�าเนนงาน

CSR ของกลมบรษทฯ โดย 1) การเปนสถานทท�างานทดอนเนองมาจากกลมบรษท ฯ

เปนองคกรทด มคณธรรมเนนย�าจตส�านกตอสงคมตามพนธกจของกลมบรษท ฯ

และเมอมการน�า CSR มาด�าเนนการในองคกรอยางชดเจนและจรงจง พนกงาน

ทกคนไมวาจะอยในหนวยงานใดสงกดใดกตามกไดมความตระหนกเกยวกบผลกระทบ

จากการด�าเนนงานของกลมบรษท ฯ มากขนโดยเฉพาะปญหาดานสงแวดลอม การให

ความรวมมอกบกจกรรมตางๆ ดาน CSR ของพนกงาน เชน การเขาไปมสวนรวม

ในกจกรรมของชมชน กมมากขนตามไปดวย ซงผลประโยชนสวนหนงกจะเกดขน

กบตวของพนกงานเองไมวาจะเปนความตระหนก ความมจตส�านกตอสงคมจะ

เปนสงทมตดตวของพนกงานและขยายผลไปสคนในครอบครวและคนรอบขาง

นอกจากนการไดชวยเหลอผอนหรอการไดท�าเพอสงคมยงเปนการเปดมมมองของ

พนกงานใหมความเขาใจผอน เขาใจสงคมมากยงขนซงเปนสงส�าคญกบการด�าเนน

ชวตในสงคมของพนกงานอกดวย ซงนอกจาก CSR จะชวยสรางจตส�านกทดและเปด

มมมองดานสงคมใหกบพนกงานแลว พนกงานยงไดรบผลประโยชนโดยตรงจากการ

ด�าเนนงานอยางมธรรมาภบาล (Good Governance) ขององคกร เนอง จากกลมบรษท

ฯ ไดใหความส�าคญกบพนกงานและดแลพนกงานเปนอยางดเหนอกวาทกฎหมาย

ไดก�าหนดไว มการเนนความปลอดภย มการปรบปรงสถานทท�างานใหดยงขนอย

เสมอ เพอใหกลมบรษท ฯ เปนสถานทท�างานทด เปนองคกรแหงความสข (Happy

Workplace) ซงสงเหลานไดน�ามาสประสทธภาพในการท�างาน อกดวย 2) การ

ด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษทฯ ไดสรางความภาคภมใจใหกบพนกงานในการท

ไดเปนสวนหนงขององคกร เนองมาจากกลมบรษท ฯ ไดเปนผน�าในการด�าเนนงาน

ตางๆ ดาน CSR ไมวาจะเปนการด�าเนนงานดานสงแวดลอม การดแลพฒนาชมชน

และการด�าเนนงานอนๆ ลวนแลวแตสรางความภาคภมใจใหกบพนกงานซงไดน�า

92


มาสความสามารถในการรกษาบคลากรทดขององคกร และดวยภาพลกษณทดท

เผยแพรออกไปท�าใหกลมบรษท ฯ เปนทรจกมากขนในฐานะบรษททมการด�าเนน

งานทดมความรบผดชอบตอสงคมซงเปนการดงดดใหผทมความรความสามารถ

อยากเขามารวมงานกบกลมบรษท ฯ มากยงขนอกดวย

ส�าหรบผลทผถอหนไดรบผลจากการด�าเนนงาน CSR ไดแก 1) การลดคาใช

จายของบรษท เนองจากการด�าเนนธรกจอยางมความรบผดชอบตอสงคมหรอ CSR

ขององคกรไดน�ามาสการลดคาใชจายในสวนทไมจ�าเปนหรอคาใชจายแฝงอนเนอง

มาจากการแกไขหรอลดผลกระทบจากปญหาตางๆ เชน การอบตเหต การเกดของ

เสย การเกดความขดแยงกบผมสวนไดสวนเสย เปนตน ซงสงผลใหกลมบรษท ฯ

สามารถด�าเนนงานไดอยางราบรนและตอเนอง เปนการลดตนทน (Cost Down)

ไมตองเสยทรพยากรงบประมาณและเวลาในการแกไขหรอลดผลกระทบจาก

ปญหาเหลานน ดานพนกงานกมขวญก�าลงใจในการท�างาน ท�าใหกลมบรษทฯ

สามารถด�าเนนงานไดอยางเตมทและมประสทธภาพซงสงผลตอคณภาพสนคาให

เปนทยอมรบของลกคาอกดวย 2) การเพมความสามารถในการขาย เนองมาจาก

การด�าเนนงานอยางรบผดชอบตอสงคมสวนหนงของกลมบรษท ฯ คอ การให

ความเปนธรรมกบคคา เปนมตรกบสงแวดลอม และมการจดซอแบบกรน (Green

Purchasing) เปนตน ท�าใหกลมบรษท ฯ มภาพลกษณทดซงสงผลดในดานการ

ประชาสมพนธองคกร ท�าใหมชอเสยงเปนทเชอถอของสงคมวงกวางและเปนทพง

พอใจของผทไดท�าการตดตอซอขายกบกลมบรษท ฯ สงผลใหกลมบรษท ฯ ม

ความสามารถในการคาขายไดมากยงขน 3) การเพมความแขงแกรงและการพฒนา

ธรกจอยางยงยน เนองมาจาก CSR ชวยสรางภาพลกษณทดใหกบกลมบรษท ฯ

ท�าใหเปนทยอมรบของสงคมและมความสมพนธอนดกบผมสวนไดสวนเสยตางๆ

ท�าใหสามารถด�าเนนงานไดอยางราบรน และไมเสยงบประมาณในการแกไขหรอ

ลดปญหาหรอผลกระทบตางๆ ไมวาจะเปน อบตเหต ความขดของ หรอความขด

แยงกตามทท�าใหการด�าเนนงานตองหยดชะงกลงหรอด�าเนนงานไดอยางไมเตมท

อกทง CSR ยงชวยสรางขวญและก�าลงใจในการท�างานใหกบพนกงานท�าใหสามารถ



ท�างานไดอยางมความสข ซงทงหมดนไดสงผลใหการด�าเนนงานตาง ๆ ของกลม

บรษท ฯ เปนไปอยางมประสทธภาพ มความนาเชอถอและเปนทนาสนใจในการ

คาขายดวย CSR จงเปนสวนหนงทชวยสรางความแขงแกรงใหกบองคกร ส�าหรบ

การพฒนาธรกจอยางยงยนนนกลมบรษท ฯ มแนวคดทวาบรษทจะมการพฒนา

อยางยงยนไดนนสงหนงทส�าคญคอการทกลมบรษท ฯ มการด�าเนนงานทด มความ

สมพนธอนดและสามารถอยรวมกบชมชนและสงคมโดยรอบไดอยางมความสข

หรอมแนวคดทวา “ ชมชนอยได บรษทอยได” ซง CSR เปนเครองมอทดทน�าไปส

ความสมพนธอนดและความยงยนขององคกร

ควำมพงพอใจของชมชน

จากการศกษาความพงพอใจของชมชนทมตอการด�าเนนงาน CSR ของกลม

บรษทอเบะ (ประเทศไทย) โดยการสมภาษณผอาศยในชมชนหม 4 ซงเปนทตง

ของกลมบรษท ฯ ชมชนหม 5 ซงอยในรศม 1 กโลเมตรจากกลมบรษท ฯ และ

ชมชนหม 16 ซงอยในรศม 5 กโลเมตรจากการกลมบรษท พบวาในภาพรวมชมชน

ทไดรบผลกระทบดานสงคมและเศรษฐกจทงเชงบวกและลบจากการด�าเนนงาน

ของกลมบรษท ฯ มากทสด ไดแก ชมชนหม 4 หม 5 และหม 16 ตามล�าดบในทาง

กลบกนพบวาผลกระทบดานสงแวดลอมและความปลอดภยในภาพรวมนนชมชน

ทมความเหนวาไดรบผลกระทบมากทสดคอชมชนหม 16 รองลงมาคอหม 5 และ

หม 4 ตามล�าดบ ส�าหรบการใหความชวยเหลอและพฒนาชมชนของกลมบรษท ฯ

พบวาในภาพรวมนนชมชนทมความเหนวาไดรบการดแลชวยเหลอจากกลมบรษท ฯ

มากทสดคอชมชนหม 4 ซงไมแตกตางกนมากกบชมชนหม 5 และชมชนหม 16 ม

ความเหนวาไดรบการดแลชวยเหลอจากกลมบรษท ฯ นอยกวาชมชนทง 2 ดงกลาว

และผลจากการศกษาความพงพอใจตอการด�าเนน งานของโรงงานในกลมบรษท ฯ

ในดานการมสวนรวมและพฒนาชมชนพบวาในภาพรวมนนชมชนหม 4 และหม 5

มความพงพอใจตอการด�าเนนงานของกลมบรษท ฯ ใกลเคยงกนซงแตกตางจาก

ชมชนหม 16 ทมความพงพอใจนอยกวา ยกเวนในประเดนการสรางแรงงานและ

พฒนาทกษะแกคนในชมชนและประเดนการสรางรายไดและความมงคงทชมชน

94


หม 4 มความพงพอใจมากกวาชมชนอนซงหม 5 และหม 16 มความพงพอใจใกล

เคยงกน ส�าหรบความพงพอใจตอการด�าเนนงานของโรงงานในกลมบรษท ฯ ใน

ดานการจดการสงแวดลอมและระบบความปลอดภยจากอนตรายรายแรงพบวา

โดยภาพรวมนนทง 3 ชมชนมความพงพอใจในประเดนตาง ๆ ไมแตกตางกนมาก

นก ยกเวนประเดนการจดการมลพษทางอากาศทชมชนหม 4 มความพงพอใจมาก

ทสดซงใกลเคยงกนกบชมชนหม 5 และชมชนหม 16 มความพงพอใจนอยกวา

ชมชนอน

บทสรปและอภปรำยผล 1) กลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย) มการด�าเนนงานทสอดคลองกบทกหวขอ

หลกของเกณฑการปฏบตตามมาตรฐานความรบผดชอบของผประกอบการ

อตสาหกรรมตอสงคม (CSR-DIW) พ.ศ. 2552 เนองมาจากกลมบรษท ฯ ไดม

การด�าเนนงานทมความรบผดชอบตอสงคมมาตงแตตนอนเนองมาจากการมวสยทศน

และการสนบสนนของผบรหาร นอกจากนยงมการด�าเนนงานทไดตามมาตรฐาน

การด�าเนนงานตาง ๆ ซงสามารถน�ามารวบรวมเปนพนฐานของการด�าเนนงานดาน

ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจเปนอยางด ซงยนยนไดจากการผานการ

ทวนสอบตามมาตรฐานความรบผดชอบของผประกอบการอตสาหกรรมตอสงคม

(CSR-DIW) ของกรมโรงงานอตสาหกรรมในป 2551 จากการเขารวมในโครงการ

น�ารองของมาตรฐานการด�าเนนงานน ซงการเขารวมโครงการดงกลาวท�าใหกลม

บรษทฯ มกรอบและแนวทางในการด�าเนนงานความรบผดชอบตอสงคม มหนวยงาน

และการด�าเนนงานดานความรบผดชอบตอสงคมทชดเจนและเปนรปธรรมมากขน

ครอบคลมในประเดนตาง ๆ นอกจากนแลวยงยนยนไดจากการไดรบเลอกใหเปน

หนงในสบสถานประกอบการตนแบบใหกบสถานประกอบการอนๆ ในโครงการ

ธรรมภบาลสงแวดลอมป 2551-2553 ของกระทรวงอตสาหกรรมอกดวย ซงการ

ไดรบเกยรตบตรเพอแสดงวาไดปฏบตตามมาตรฐานความรบผดชอบของผประกอบการ

อตสาหกรรมตอสงคมและการไดรบเลอกใหเปนสถานประกอบการตนแบบใน

โครงการธรรมาภบาลสงแวดลอมนไดสงผลตอความนาเชอถอ ภาพลกษณทดตอ



สงคม ลดขอขดแยงและสรางความสมพนธอนดกบผมสวนไดสวนเสยซงเปนเกราะ

ปองกนและภมคมกนทดใหกบองคกร

2) การด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษท ฯ นนไดสงผลตอผมสวนไดสวนเสย

ทอยในสงคมภายในบรษท และสงคมภายนอกบรษท ดงน

ผมสวนไดสวนเสยภายในกลมบรษท ไดแก ผถอหนและพนกงานไดรบผล

จากการด�าเนนงาน CSR โดยผลทผถอหนไดรบคอการลดคาใชจายของบรษท การ

เพมความสามารถในการขาย การเพมความแขงแกรงและการพฒนาธรกจอยาง

ยงยน เนองมาจาก CSR ชวยลดตนทนในการด�าเนนงาน ลดความเสยงในการ

ด�าเนนธรกจ มความสมพนธอนดกบผมสวนไดสวนเสยตางจงไมตองสญเสยทรพยากร

ในการแกไขปญหาตาง ๆ จงสามารถด�าเนนงานไดอยางราบรนมประสทธภาพ

และสรางภาพลกษณทดและความนาเชอถอ สรางความพงพอใจของลกคาและคคา

เพมความสามารถในดานการตลาดซงท�าใหผถอหนไดรบประโยชนในแงของ

มลคาหนเปนประโยชนตอทกฝาย และท�าใหกลมบรษท ฯ สามารถเตบโตไดอยาง

มนคงและยงยนส�าหรบผลทพนกงานไดรบคอการเปนสถานทท�างานทดและม

ความภาคภมใจในองคกร เนองจากกลมบรษท ฯ มการด�าเนนงานอยางมธรรมาภบาล

(Good Governance) ไมละเมดสทธมนษยชน มการท�านบ�ารงพนกงานมากกวาท

กฎหมายแรงงานไดก�าหนดและดแลพนกงานเสมอนเปนญาตพนอง ใหโอกาสท

เทาเทยมกนในการเลอนต�าแหนงหรอเลอนขน มการสงเสรมใหพนกงานทกคน

เปนสวนหนงในกจกรรม CSR สงผลใหพนกงานมคณภาพชวตทดไดรบการชวย

เหลอและแกไขปญหาในชวตจงท�าใหสามารถท�างานไดอยางเตมทและมความสข

กบการท�างาน การใหความเทาเทยมกนแกพนกงานเปนแรงผลกดนใหพนกงานม

การพฒนาตนเองอยางตอเนองเพอความกาวหนาในอาชพ นอกจากนการเขารวม

กจกรรม CSR ยงชวยสรางจตส�านกตอสงคม การรจกการท�างานเปนหมคณะท�าให

พนกงานสามารถด�าเนนชวตอยในสงคมไดเปนอยางดยงขน นอกจากการด�าเนน

งานทดมความรบผดชอบตอสงคมน�าไปสความภาคภมใจในองคกรสงผลให

พนกงานรวมแรงรวมใจกน ทมเทในการท�างานใหกบองคกร

96


ผมสวนไดสวนเสยภายนอกกลมบรษท ฯ ทไดท�าการศกษาในครงนคอชมชน

โดยรอบกลมบรษท ฯ จ�านวน 3 ชมชนทมระยะหางจากกลมบรษทแตกตางกน

อภปรายผลการศกษาไดดงน

2.1) ผลจากการศกษากระทบทางดานสงคมและดานเศรษฐกจนน พบวา

โดยรวมนนชมชนหม 4 ไดรบผลกระทบมากทสดทงผลกระทบเชงบวกและเชงลบ

รองลงมา คอชมชนหม 5 และหม 16 ตามล�าดบอาจเนองมาจาก ชมชนหม 4 เปน

พนทตงของกลมบรษท ฯ จงมโอกาสในการไดรบผลกระทบเชงลบมากกวาชมชน

อน ๆ และดวยเหตนชมชนหม 4 จงไดรบการดแล ชวยเหลอและพฒนาจากกลม

บรษท ฯ ทมากกวาชมชนอน ๆ ตามไปดวย รองลงมาคอหมท 5 ซงอยในเปาหมาย

การด�าเนนงาน CSR ภายใน 1 กโลเมตรจากกลมบรษท ฯ และชมชนหมท 16 ซงม

ระยะหางจากกลมบรษท ฯ มากทสดและอยนอกเหนอรศม 1 กโลเมตรจากกลม

บรษท ฯ จงไดรบผลกระทบทางดานสงคมและดานเศรษฐกจนอยทสด

2.2) ผลกระทบดานสงแวดลอมและความปลอดภย พบวา โดยรวมนน

ชมชนหม 16 ไดรบผลกระทบมากทสดทงทมระยะหางจากกลมบรษท ฯ มากทสด

ยกเวนในประเดน ขยะ/กากของเสย พนทเสอมโทรม และพนทสเขยว ในขณะท

ชมชนหม 4 และหม 5 ไดรบผลกระทบทไมแตกตางกนมากนกและนอยกวาชมชน

หม 16 อาจเนองมาจาก จากการด�าเนนงานดาน CSR ทผานมา กลมบรษท ฯ มเปาหมาย

หลกคอชมชนในรศม 1 กโลเมตรจากกลมบรษท ฯ และท�าการขยายเปน 5

กโลเมตรภายในป 2553 ดงนนทผานมาชมชนหม 4 และ หม 5 จงไดรบการดแล

จากการด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษท ฯ ทมากกวาชมชน หม 16 ซงรวมถงการ

ใหขอมลขาวสาร การชแจง ท�าความเขาใจ เกยวกบการด�าเนนงานของกลมบรษท ฯ

และผลกระทบทชมชนไดรบอกดวย ดงนน ชมชนหม 16 ซงไดรบสงเหลานนอย

กวาจงมความเขาใจและมทศนคตทดตอการด�าเนนงานของกลมบรษท ฯ นอยกวา

ดวย สงผลใหมความเหนตอระดบผลกระทบทไดรบทมากกวาชมชนหม 4 และหม

5 โดยเฉพาะประเดนปญหาทไมสามารถระบแหลงทมาหรอไมสามารถพสจนอยาง

ชดเจนได เหนไดจากปญหาขยะ/กากของเสย พนทเสอมโทรม และพนทสเขยว ซง

ชมชนหม 16 มความเหนวาไมไดรบผลกระทบ ทงนเนองมาจากเปนประเดนท



สามารถพสจนหรอเหนไดชดวากลมบรษท ฯ ไมไดกอใหเกดปญหา ดงนน จง

สะทอนใหเหนความแตกตางระหวางชมชนหม 4 และหม 5 กบชมชนหม 16 ซง

เปนตวแทนของชมชนทอยในเปาหมายหลกและนอกเปาหมายหลกของการ

ด�าเนนงาน CSR กบชมชนทผานมาของกลมบรษท ฯ ไดเปนอยางด

2.3) ดานการใหความชวยเหลอและการพฒนาชมชนพบวา ในภาพรวม

ชมชนหมท 4 ไดรบความชวยเหลอและพฒนาชมชนจากกลมบรษท ฯ ในระดบ

สงสด รองมาคอ ชมชนหม 5 และชมชนหม 16 ตามล�าดบอาจเนองมาจาก การ

ด�าเนนงานดานความรบผดชอบตอสงคมกบชมชนทผานมาของกลมบรษท ฯ นนม

เปาหมายหลกคอ ชมชนในรศม 1 กโลเมตรจากกลมบรษท ฯ คอชมชนหม 4 และ

หม 5 โดยชมชนหม 4 เปนทตงของกลมบรษท ฯ มโอกาสทจะไดรบผลกระทบจาก

การด�าเนนงานของกลมบรษท ฯ มากทสดจงอยในความดแลรบผดชอบของกลม

บรษท ฯ โดยตรง ส�าหรบชมชนหม 5 เปนชมชนใกลเคยงและอยในรศม 1 กโลเมตร

มโรงงานอตสาหกรรมอยภายในพนทของชมชนจงไดรบการดแลชวยเหลอจาก

โรงงานอตสาหกรรมในสวนหนง ในขณะทชมชนหม 16 นนอยนอกรศม 1 กโลเมตร

จากกลมบรษท ฯ และมโรงงานอตสาหกรรมอนๆ อยในเขตของชมชนดงนนชมชน

ทง 3 จงไดรบการดแลชวยเหลอและการพฒนาชมชนของกลมบรษท ฯ ทแตกตาง

กน ทงนกลมบรษท ฯ ไมไดมการแบงแยกหรอเลอกปฏบตกบแตละชมชน แต

เนองมาจากหลายปจจย เชน ความพรอมของทรพยากร และระยะเวลาทตองใชใน

การขยายพนทเปาหมายในการด�าเนนงานความรบผดชอบตอสงคมกบชมชน

เปนตน สอดคลองกบระดบความพงพอใจซงโดยรวมแลวชมชนหม 4 มความพง

พอใจตอการด�าเนนงานของกลมบรษท ฯ มากทสดรองลงมาคอชมชนหม 5 และ

หม 6 ตามล�าดบ

2.4) ดานความพงพอใจของชมชนทมตอการด�าเนนงานของกลมบรษท

อเบะ (ประเทศไทย) พบวาโดยภาพรวมนนชมชนหม 4 มความพงพอใจในประเดน

ตาง ๆ มากทสดรองลงมาคอชมชนหม 5 และหม 16 ตามล�าดบ สามารถอภปราย

ผลไดวาการทชมชนหม 4 สวนใหญมความพงพอใจตอการด�าเนนงานของกลม

บรษท ฯ ในระดบคอนขางมากซงเปนความพงพอใจทมากกวาชมชนอน อาจเนอง

98


มาจาก 1) กลมบรษท ฯ มการสอสารทดกบชมชนหม 4 ซงเปนการสอสาร 2 ทางทงการใหขอมลขาวสารและการรบการขอมลขาวสารหรอการรองเรยนจากชมชน ซงจากการสมภาษณชมชน หม 4 พบวากลมบรษท ฯ ไดเปดชองทางในการสอสารรองเรยนแกคนในชมชนในระดบคอนขางมากถงมากทสด ดวยเหตนชมชนหม 4 จงมความเขาใจและมนใจในการด�าเนนงานของกลมบรษท ฯ มากกวาชมชนอน สอดคลองกบผลการศกษาทพบวาชมชนหม 4 โดยรวมนนมความเหนวาไดรบผลกระทบทางดานสงแวดลอมและความปลอดภยในระดบทนอยกวาชมชนอน ๆ ทงทมโอกาสในการไดรบผลกระทบมากกวา 2) กลมบรษท ฯ มการด�าเนนงานดานความรบผดชอบตอสงคมมาเปนระยะเวลานาน ตงแตแรกเรมกอตงองคกร โดยกลมบรษท ฯ ไดใหความ ส�าคญกบชมชนทตงขององคกรซงกคอชมชนหม 4 เปนอยางมากเนองจากมโอกาสทจะไดรบผลกระทบจากการด�าเนนงานขององคกรมากทสดและมแนวความคดทวาองคกรจะอยไดเมอชมชนนนอยได ดงนนชมชนหม 4 จงไดรบการดแลชวยเหลอและพฒนาเปนอยางดมาโดยตลอด และในเวลาตอมา กลมบรษท ฯ ไดขยายขอบเขตการดแลชวยเหลอไปยงชมชนใกลเคยงเมอมความพรอมทมากขน สอดคลองกบผลการศกษาทพบวาชมชนหม 4 โดยรวมนนมความเหนวาไดรบความชวยเหลอและพฒนาชมชนในระดบทมากกกวาชมชนอน ๆ จงสรปไดวาจากการด�าเนนงานทดไมสงผลกระทบเชงลบกบชมชน มการใหขอมลขาวสารและเปดโอกาสในการสอสารใหกบชมชน และการใหความชวยเหลอ พฒนาชมชนเปนอยางดมาโดยตลอดจงท�าใหชมชนหม 4 มความเขาใจ มนใจ และพอใจในการด�าเนนงานของกลมบรษท ฯ มากกวาชมชนหม 5 และหม 16 ซงจากการศกษาพบวาในภาพรวมแลวมความเหนวาไดรบสงเหลานนอยกวาชมชนหม 4 ตามล�าดบ

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะสำาหรบกลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย) 1) การสอสารและประชาสมพนธเกยวกบ CSR จากการศกษาพบวาหนงในสามของพนกงานไดรบขอมลขาวสารและความรเกยวกบ CSR ในระดบต�าและมพนกงานเพยงเลกนอยเทานนทไดรบขอมล



ขาวสารและความรเกยวกบ CSR ในระดบสง ซงการไดรบขอมลขาวสารและความรเกยวกบ CSR นนมความสมพนธเชงบวกกบการยอมรบการด�าเนนงาน CSR ของพนกงาน นอกจากจะสรางความรความเขาใจและความตระหนกใหกบพนกงานแลวยงท�าใหพนกงานไดทราบบทบาทหนาทของตนในการด�าเนนงาน CSR อกดวย เพราะฉะนนการสอสารและประชาสมพนธทมากขนดวยวธการหรอชองทางตาง ๆ ทมประสทธภาพและสามารถเขาถงพนกงานไดจงเปนหนทางหนงทสรางการยอมรบและการมสวนรวมในการด�าเนนงาน CSR ของพนกงานและน�ามาสประสทธภาพในการด�าเนนงาน CSR ไดเปนอยางด ซงจากการศกษาพบวาผบงคบบญชาเปนสอภายในบรษททพนกงานสวนใหญไดรบขอมลขาวสารเกยวกบ CSR มากทสด ดงนนการทผบงคบบญชาใหความส�าคญกบ CSR จงมผลตอการยอมรบการด�าเนนงาน CSR ของพนกงานเปนอยางมาก นอกจากนยงพบดวยวาอนทราเนต (Intranet) เปนสอทมความสมพนธกบการยอมรบการด�าเนนงาน CSR ของพนกงานอยางม

นยส�าคญ อนทราเนตจงเปนสอทกลมบรษทฯสามารถใชเปนชองทางหนงในการ

สอสารและประชาสมพนธเกยวกบ CSR ไดอยางมประสทธภาพ ส�าหรบการสอสาร

และประชาสมพนธเกยวกบ CSR กบภายนอกทพบวากลมบรษทฯยงไมเปนทรจก

ในวงกวาง ซงกลมบรษทก�าลงมการขยายขอบเขตการด�าเนนงาน CSR กบชมชน

และมการประชาสมพนธกบภายนอกมากขน การขยายขอบเขตการด�าเนนงานและ

การประชาสมพนธทมากขนนจงเปนสงทกลมบรษทฯจะตองมการพฒนาใหดยง

ขนตอไป

2) การจดกจกรรมและการมสวนรวมเกยวกบ CSR ของพนกงาน

จากการศกษาพบวาพนกงานมากกวาครงหนงเขารวมกจกรรมเกยวกบ

CSR เปนบางครงซงเปนจ�านวนทมากกวาพนกงานทเขารวมกจกรรมเปนประจ�าซง

การเขารวมกจกรรม CSR ของพนกงานนนมผลเชงบวกกบการยอมรบการด�าเนน

งาน CSR นอกจากนยงพบวาความรความเขาใจเกยวกบการด�าเนน งาน CSR ม

ความสมพนธเชงบวกกบความตระหนกตอความส�าคญหรอประโยชนของ CSR

และสมพนธกบการยอมรบการด�าเนนงาน CSR อกดวย ดงนนการจดกจกรรมทสง

เสรม สนบสนน สรางแรงจงใจใหพนกงานทกคนไดมสวนรวมและไดความรเกยว

100


กบ CSR ผานกจกรรมตาง ๆ ทมากขน เชน กจกรรม CSR กบชมชน เปนตน

นอกจากจะสงผลใหพนกงานมการยอมรบ CSR มากขนแลวยงเปนการสรางภาพ

ลกษณทดใหกบกลมบรษทฯ อกดวย

3) การประเมนผลการด�าเนนงานดาน CSR และปรบปรงแกไข

จากการศกษาพบวากลมบรษทฯไมไดมการประเมนผลการด�าเนนดาน

CSR โดยเฉพาะ แตมการประเมนผลการด�าเนนงาน CSR รวมไปกบการประเมน

ผลตามแผนงาน และ KPI ของแตละหนวยงานทเกยวของ และมการจดท�ารายงาน

การด�าเนนงาน CSR เพอสงไปเปนสวนหนงใน CSR Annual Report ของบรษทแม

เปนประจ�าทกป ซงการตดตามประเมนผลการด�าเนนงาน CSR สามารถท�าไดเปน

ระยะ ๆ โดยวธหนงทอาจน�ามาใชไดคอการวดผลตามรปแบบ Balance Scorecard

ทม KPI ชวดอยางชดเจน เปนตน เพอชใหเหนถงการบรรลวตถประสงคและความ

คบหนารวมถงการด�าเนนงานทจะตองท�าในอนาคต ส�าหรบกจกรรมหรอโครงการ

เพอสงคมและชมชนทผานมากลมบรษทฯมการใชแบบสอบถามเพอศกษาความ

พงพอใจของชมชนทมตอการด�าเนนงานดานชมชนสมพนธของกลมบรษทฯซง

นอกจากวธนแลวการประเมนผลเปนรายกจกรรมหรอโครงการดวยวธการอน ๆ

เชน การตง KPI ชวดในแตละโครงการอยางชดเจน การวดจากจ�านวนผเขารวม

โครงการ ความตอเนองของโครงการ และผลการตอบรบจากกลมเปาหมาย ยงน�า

มาซงขอสรป เปรยบเทยบและแนวทางในการปรบปรงการด�าเนนงานตอไปในอนาคต

ไดอกดวย

2) แนวทางการด�าเนนงาน CSR ทไดจากกลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย)

ส�าหรบในสถานประกอบการอน ๆ

สถานประกอบการตาง ๆ สามารถน�าการด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษท

อเบะ (ประเทศไทย) มาเปนแนวทาง ไดดงน

2.1) ผบรหารองคกรตองมความตระหนกในความส�าคญและ

ประโยชนของการด�าเนนงานอยางมความรบผดชอบตอสงคมและใหการสนบสนน

เปนอยางด เชน การก�าหนดใหเปนพนธกจ การวางนโยบายความรบผดชอบตอ

สงคมขององคกรและสรางความนาเชอถอตอสงคม เปนตน



2.2) การมสวนรวมกบชมชนตงแตตน โดยการเขาไปเปนสวนหนง

ของชมชน การเยยมเยยน พบปะ พดคย สรางความสมพนธอนด มการสอสารสอง

ทางกบชมชนและผมสวนไดสวนเสยอน ๆ

2.3) การด�าเนนงานทสอดคลองกบกฎหมาย และพฒนาใหไดตาม

มาตรฐานการด�าเนนงานตาง ๆ เชน มาตรฐานดานสงแวดลอม ดานอาชวอนามย

และความปลอดภย ดานระบบบรหารคณภาพและมาตรฐานทางจรยธรรมหรอ

จรรยาบรรณทางธรกจ (Code of Conduct) เปนตน ซงจะเปนพนฐานในการด�าเนน

งาน CSR ไดเปนอยางด

2.4) การเปดเผยขอมลกบภายนอก และการใหขอมลตาง ๆ กบ

ชมชน ประชาชน และหนวยงานตาง ๆ เพอการแสดงความโปรงใสและสรางความ

ไววางใจ ความนาเชอถอใหกบสงคม

2.5) การสรางการมสวนรวมในการด�าเนนงาน CSR ของพนกงาน

โดย การสรางวฒนธรรมองคกรซงสงผลตอความรวมมอรวมใจ และแนวคดทเปน

ไปในทศทางเดยวกนของคนในองคกร มการสอสารเกยวกบ CSR ผานชองทางตางๆ

อยางสม�าเสมอ และการสงเสรมใหพนกงานไดมสวนรวมในกจกรรมเกยวกบ CSR

ขององคกร

2.6) การพฒนาการด�าเนนงาน CSR อยางตอเนอง ตามหลก PDCA

(Deming Cycle)

2.7) การพฒนาการด�าเนนงานเพอลดผลกระทบทอาจเกดตอสงคม

อยางสม�าเสมอเชน การพฒนาเทคโนโลยการบ�าบด ก�าจด ของเสย การน�าของ

เสยกลบมาใชใหม (waste recovery) กลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) และ

กระบวนการ Reverse Osmosis (RO) เปนตน

ส�าหรบโรงงานทเปดด�าเนนงานมานานแลวนอกจากแนวทางขนตน

สามารถน�าการด�าเนนงาน CSR ของกลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย) มาเปนแบบ

อยางไดโดยการจดท�า CSR ใหเปนรปธรรมมากขน โดยท�าการทบทวนการด�าเนน

งานทผานมา จากนนน�าการด�าเนนงานดานตาง ๆ ทมอยแลวมารวบรวมเปนการ

ด�าเนนงาน CSR ทมความชดเจนมากขน เพมเตมในสวนทขาดและพฒนาการ

102


ด�าเนนงาน CSR ใหสมบรณยงขน ซงอาจน�ามาตรฐาน CSR DIW ของกรมโรงงาน

อตสาหกรรมมาเปนแนวทางในการด�าเนนงาน CSR เพอใหพฒนาไดอยางมทศทาง

มากยงขน

3) ขอเสนอแนะส�าหรบการท�าการศกษาวจยครงตอไป

เนองจากงานวจยนเปนการศกษาเฉพาะปจจยทมผลตอการด�าเนนงาน

CSR ตามหลก CIPP-I ซงมกลมบรษทอเบะ (ประเทศไทย) เปนกรณศกษา ดงนน

ในอนาคตควรท�าการศกษาวจยปจจยทมผลตอการด�าเนนงาน CSR ใหมความ

หลากหลายในประเภท ขนาด และพนทตงของสถานประกอบการใหมากขนหรอ

ศกษาในขอบเขตทกวางขนเพอใหสามารถเปนแนวทางแกสถานประกอบการตางๆ

ในหลายลกษณะมากขน นอกจากนควรมการศกษาวจยเพมเตมในเรองตวชวด

ในการด�าเนนงาน CSR เพอพฒนาการด�าเนนงานความรบผดชอบตอสงคมของ

องคกรธรกจใหมประสทธภาพมากยงขน

ขอจ�ำกดของกำรวจย งานวจยชนนเปนการศกษากรณเฉพาะกลมบรษท ฯ อเบะ (ประเทศไทย) ซง

จดเปนโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญทด�าเนนอตสาหกรรมปโตรเคมและตงอย

ในเขตประกอบการอตสาหกรรม IRPC อ�าเภอเมอง จงหวดระยอง จงอาจเปนขอ

จ�ากดในการน�าไปใชเปนตวอยางหรอแนวทางในการด�าเนนงาน CSR ของโรงงาน

อตสาหกรรมใน ประเภท ขนาด และทตงอน ๆ ไดและเนองจากงานวจยนผวจยได

ท�าการศกษาการด�าเนนงาน CRR ทผานมากอนป 2553 เทยบกบมาตรฐาน CRR

DIW ป 2552 ซงกลมบรษท ควรศกษาการด�าเนนงานเทยบกบปมาตรฐาน 2553

เพอเปนการทบทวนการด�าเนนงานอยางตอเนองและน�าไปสมาตรฐาน 26000




กรมโรงงานอตสาหกรรม. 2552ก. โครงการสงเสรมการแสดงความรบผดชอบของ

โรงงานอตสาหกรรมตอสงคม ป 2551. http://www.diw.go.th/csr/index.

htm. 19 ธนวาคม 2552.

กรมโรงงานอตสาหกรรม. 2552ข. ประกาศกรมโรงงานอตสาหกรรม วาดวยมาตรฐาน

ความรบผดชอบผประกอบการอตสาหกรรมตอสงคม พ.ศ. 2552. http://

www.diw.go.th/csr/pdf/Standard_for_CSR-DIW_Website_new.pdf. 24

กรกฎาคม 2552.

กลมศกษาการพฒนาอตสาหกรรมปโตรเคมนครศรธรรมราช. 2551. “เมองคอนจะ

เปนนคมอตสาหกรรมปโตรเคมจรงหรอ?”. www.oknation.net/blog/print.

php?id=384353. 25 พฤศจกายน 2552.

คณะท�างานสงเสรมความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอมของบรษทจดทะเบยน.

2550. เขมทศ ธรกจเพอสงคม(Corporate Social Responsibility Guidelines).

http://www.sec.or.th/infocenter/th/pub/other/CSR.pdf. 24 กรกฎาคม 2552.

จ�าลอง โพธบญ. 2550. กำรบรหำรโครงกำรสงแวดลอม. กรงเทพมหานคร : ทพเนตร

การพมพ.

พงศพศน ถาวรธนนนธ. 2550. ควำมรบผดชอบตอสงคมในกำรประกอบกจกำรของ

สถำนประกอบกำรในสวนกำรผลต ในจงหวดปทมธำน เพอกำรพฒนำอยำง

ยงยน. สารนพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (การจดการสงแวดลอม)

คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

มนตร มงคลสวสด. 2536. กำรเสรมสรำงควำมรบผดชอบตอสงคมและจรรยำบรรณ

ทำงธรกจเพอเศรษฐกจและควำมมนคงแหงชำต. เอกสารวจยสวนบคคล

วทยาลยปองกนราชอาณาจกร.

มลนธกองทนการศกษาเพอการพฒนา. 2553. The Myth of CSR: ตอนจบ กำรพฒนำ

อยำงยงยน และควำมรบผดชอบตอสงคมบนควำมสมพนธทยงยน. www.

edfthai.org/csr/detail_en.asp?sid=4. 10 มกราคม 2553.

104


สถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ. 2553.

ซเอสอารคออะไร. http://thaicsr.blgspot.com/2006/03/blog-post_20.thaml.

11 มกราคม 2553.

สตางศ สนทรโรหต. 2550. กำรมสวนรวมของบคลำกรทมตอกำรแสดงควำมรบ

ผดชอบทำงสงคมขององคกรธรกจทไดรบรำงวลคณะกรรมกำรแหงปทมผล

งำนดตอเนอง. วทยานพนธปรญญานเทศศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานเทศศาสตร

พฒนาการ คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สเมธ กาญจนพนธ. 2551. กลยทธกำรบรหำรจดกำรดำนควำมรบผดชอบตอสงคมตอ

องคกรธรกจ. วทยานพนธปรญญานเทศศาสตรมหาบณฑต สาขาการประชาสมพนธ

คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ISOhelpline. ISO 26000 Launch on November 1, 2010. 2554. http://www.

guide.isohelpline.com/content/iso-26000-launch-november-1-2010 9

มกราคม 2554.

พฤตกรรมการเปดรบชมและความตองการรายการโทรทศนของเดก

Children’s Television Viewing Behavior and Their Television Program Preference

บญอย ขอพรประเสรฐ

106


พฤตกรรมการเปดรบชมและความตองการรายการโทรทศนของเดก1

บญอย ขอพรประเสรฐ2

บทคดยอ บทความนเรยบเรยงจากงานวจย เรอง “พฤตกรรมการเปดรบและความ

ตองการของเดกทมตอรายการโทรทศน” โดยมวตถประสงคเพอน�าเสนอถงพฤตกรรม

การเปดรบชมรายการโทรทศนของเดก ความคดเหนของเดกทมตอรายการโทรทศน

ทมการน�าเสนออยในปจจบน และความตองการของเดกทมตอรายการโทรทศน

ซงท�าการเกบรวบรวมขอมลจากเดกนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 – 6 ในภมภาค

ตาง ๆ ทวประเทศ รวมจ�านวน 1,600 ตวอยาง

ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางมอายระหวาง 6 – 12 ป สวนใหญเปน

หญง และอาศยอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พกอาศยอยกบบดามารดา บดา

ของกลมตวอยางสวนใหญประกอบอาชพท�านา/ท�าไร/ท�าสวน ซงมรอยละ 25.7

ส�าหรบการเปดรบชมโทรทศน ในวนธรรมดา (จนทร-ศกร) สวนใหญเปดรบ

ชมโทรทศนในชวงค�า (18.00 – 21.00 น) สวนวนเสาร – อาทตย และวนหยด

นกขตฤกษ สวนใหญเปดรบชมโทรทศนในชวงเชา (06.00 – 09.00 น.) ทงน

สวนใหญรบชมโทรทศนกบบดามารดาหรอผปกครอง ซงมรอยละ 43.8 และ

เคยไดรบค�าแนะน�าจากบดามารดาหรอผปกครองในการชมโทรทศน ซงมมากถง

รอยละ 92.3 สวนค�าแนะน�าทไดรบจากผปกครอง อนดบแรก ไดแก 1) อยานอน

ดก รอยละ 61.6 2) อยาดโทรทศนใกล รอยละ 57.2 และ 3) หามดโทรทศนหลง 3 1บทความนเรยบเรยงขนจากรายงานการวจยเรอง พฤตกรรมการเปดรบและความตองการของเดกทมตอรายการโทรทศน เสนอรายงานฉบบสมบรณตอแผนงานสอสรางสขภาวะเดกและเยาวชน (สสย.) เมอเดอนกนยายน 2552 ภายใตการสนบสนนของส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) 2อาจารยประจ�าสาขาวชาการสอสารการเมองบรณาการ คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยเกรก

พฤตกรรมการเปดรบชมและความตองการรายการโทรทศนของเดกบญอย ขอพรประเสรฐ

107

ทมในวนธรรมดา รอยละ 27.1 ทงน ปรากฏวา กลมตวอยางสวนใหญไมรจกระบบการจดเรตตงรายการโทรทศน ซงมมากถงรอยละ 79.9 นอกจากน สวนใหญเหนวา รายการโทรทศนส�าหรบเดกในปจจบนโดยภาพรวมมคณภาพดอยแลว และประเภทรายการโทรทศนส�าหรบเดกทควรเพมขนมากทสด ไดแก รายการสารคดโทรทศนส�าหรบเดก รอยละ 64.4 รายการขาวของเดกและเยาวชน รอยละ 63.7 และรายการการตน รอยละ 61.8

ค�ำส�ำคญ : พฤตกรรมการเปดรบชมรายการโทรทศน, ความตองการรายการ

โทรทศน

Abstract This article was compiled from a research entitled “Children’s Television Viewing Behavior and Their Television Program Preference”. The objectives of this study were to investigate the children’s television viewing behavior, their opinions on the television programs and their television program preference. The data were collected from 1600 school children in Prathom 1-6 in all re-gions of Thailand. The results revealed that the majority of the respondents were female of 6-12 years old, lived in the northeastern region with their fathers and mothers. The majority of the respondents (27.5%) pointed out that their fathers were farmers and agriculturists. In terms of television viewing hours, on weekdays, the majority of the respondents watched television during 6-9 p.m., on week-ends or public holidays from 6-9 a.m. The majority of 43.8% watched televi-sion with their fathers and mothers or their guardians. Of these respondents, 92.3% used to receive advices from their fathers and mothers or their guard-ians. As for the statements of advice, the top three advices they received in order were: 1) (61.6%) Do not go to bed late, 2) (57.2%) Do not sit too close to the television screen, 3) (27.1%) Viewing television after 9 p.m. on week-days was not allowed. Besides, 79.9% of the respondents said that they did not have any knowledge about television program rating system. In addition, most

108


of the respondents mentioned that overall the quality of children television pro-grams were good and the category of children television programs that should be increased were: documentary for children (64.4%), children and youth news (63.7%) and cartoon programs (61.8%)

Keywords : Television Viewing Behavior , Television Program Preference

บทน�ำ สอโทรทศนมอทธพลและเกยวของกบเดก โดยเฉพาะตงแตวยทารกจนถงเยาวชน ดงนน การรวมกน “สราง” และ “ปน” ใหเดกเตบโตอยางมคณคา จงหมายรวมถงการรวมกนดแลสอโทรทศนใหเปนสอสขาวทเดกๆเขาถงไดอยางบรสทธ สามารถเรยนรสงตางๆอยางสรางสรรค ทงน จากมตคณะรฐมนตรเมอวนท 4 พฤศจกายน พ.ศ. 2546 ถอวาเปนจดเรมตนทส�าคญตอการดงภาคสวนทเกยวของเขามาเพอรวมกน “สราง” พนทสอทเหมาะสมกบเดก เยาวชน และครอบครว กอใหเกดความรวมมอของภาคสวนตางๆ มกจกรรมเกดขนหลากหลาย เพอแสวงหาองคความรในดานของการจดสอเพอใหเหมาะสมกบเดก เยาวชน และครอบครว รวมทงยงเกดกจกรรมทสรางความเขาใจในเรองสอใหแกภาคผผลต และภาคประชาสงคมขนอกดวย การขบเคลอนในเชงนโยบาย เชน การสงเสรมใหเกดมาตรการ การจดความเหมาะสมของสอโทรทศน (Rating) การผลกดนราง พระราชบญญตทเกยวของการเรองของสอ ทง รางพระราชบญญตองคการกระจายเสยงและแพรภาพสาธารณะแหงประเทศไทย รางพระราชบญญตแพรภาพและกระจายเสยงสาธารณะ รางพระราชบญญตประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน รางพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและก�ากบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศนและกจการโทรคมนาคม รางพระราชบญญตเทคโนโลยเพอการศกษา การผลกดนใหเกดกองทนสอ เปนตน ดงนน เนอหาในรายการโทรทศนทเดกควรไดรบค�าแนะน�าเปนพเศษ 3 ประการ คอ 1. พฤตกรรมทไมเหมาะสมและพฤตกรรมทมความรนแรง เชน การแสดงทสะเทอนใจ สะเทอนขวญ ท�าใหเดกหวาดกลว การใชความรนแรงตอตวเอง ผอน


109

สงมชวต สตว สงแวดลอม การกระท�าผดกฎหมาย การใชสารเสพตด ของมนเมา

และการคาประเวณ การชกจงไปยงสถานททไมเหมาะสมกบเดก

2. การแสดงออกเรองเพศทไมเหมาะสม เชน การแตงกายไมมดชด ยวยทาง

เพศ ไมเหมาะสมกบกาลเทศะ และประเพณ การแสดงออกทางเพศทกอใหเกด

ความรสก กรยาทาทาง ความหมายทไมเหมาะสม

3. การใชภาษาทไมเหมาะสม เชน ภาษาทลอแหลม หมนเหม สอความหมาย

ในทางลบภาษาทไมสภาพ กาวราว ดหมน ลดทอนศกดศรของผฟง

ดวยเหตน จงไดมการจดท�าโครงการเพอเดกไทย ใสใจสอ (Child’s Media

Monitor) ขน เพอรวมเฝาระวงรายการโทรทศนส�าหรบเดก และโฆษณาในรายการ

โทรทศนส�าหรบเดกวา มเนอหาทเหมาะสมกบเดกหรอไม เพยงใด เพอน�าไปสการ

ใหค�าแนะน�าทสรางสรรคกบผผลตรายการและสถาน อนจะเปนแนวทางใหเกด

ความรวมมอในการสรางเนอหาในรายการโทรทศนทเปนประโยชนตอเดก และ

เสรมสรางพฒนาการทด อนจะน�าไปสการพฒนาเดกอยางยงยนตอไป

แตอยางไรกตาม การเสรมสรางพฒนาการทดของรายการโทรทศนเพอน�า

ไปสการพฒนาเดกตอไปนน ในเบองตนตองมขอมลพนฐาน ( Based line data)

เพอเปนแนวทางในการน�าไปวเคราะหในสวนของการพฒนารายการใหสอดคลอง

และเหมาะสมกบการเปดรบสอหรอขาวสารของเดก ดงนน จงตองมการวจยส�ารวจ

พฤตกรรมการเปดรบ และความตองการรายการโทรทศนของเดก รวมทงความคด

เหนของเดกทมตอรายการโทรทศนทมการน�าเสนออยในปจจบน ซงผลการวจยจะ

น�าเสนอรายละเอยดในบทความดงกลาวน ในล�าดบตอไป

วตถประสงคของกำรศกษำ 1. เพอส�ารวจพฤตกรรมการเปดรบชมรายการโทรทศนทมการน�าเสนออยใน

ประเทศไทยในปจจบนของเดก

2. เพอส�ารวจความคดเหนของเดกตอรายการโทรทศนทมการน�าเสนออยใน

ประเทศไทยในปจจบน

3. เพอส�ารวจความตองการรายการโทรทศนของเดก

110


ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1. ทราบถงพฤตกรรมการเปดรบชมรายการโทรทศนของเดกวย 6 -12 ซง

ก�าลงเรยนอยในระดบประถมศกษา

2. ทราบถงความคดเหน และตองการของเดกเกยวกบรายการโทรทศนของ

ไทยทมการน�าเสนออยในปจจบน

ทงน การไดทราบขอมลดงกลาว จะเปนประโยชนส�าหรบผทเกยวของน�าไป

ประกอบการพจารณาในการปรบปรง และพฒนาการผลตรายการโทรทศนของเดกให

สอดคลองกบความตองการและเกดประโยชนกบเดกไดมากยงขน ในขณะเดยวกน

ผทเกยวของกบการพฒนาคณภาพชวตของเดก รวมทงครอบครว กสามารถอาศยผล

จากการวจยน ไปประกอบการการพจารณาหาแนวทางปรบหรอควบคมพฤตกรรม

การชมรายการโทรทศนของเดก ใหเปนไปในวถทางทเกดประโยชนตอการเรยนร

และการพฒนาเดกไดมากขน

3. ผลการวจยสามารถใชเปนขอมล และเปนแนวทางในการศกษาวจยเกยว

กบหวขอพฤตกรรมการเปดรบชมโทรทศนของเดกหรอหวขอเรองอนทเกยวของ

กบเดกตอไป

วธด�ำเนนกำรศกษำ การศกษาวจยครงน ใชวธการวจยเชงส�ารวจ (Survey Research) โดยก�าหนด

กลมตวอยาง เปนเดกอายระหวาง 6 – 12 ป จากทกภมภาคทวประเทศ จ�านวน

1,600 คน โดยท�าการเกบรวบรวมขอมลระหวางเดอนพฤศจกายน – ธนวาคม

2551 สวนวธการเลอกตวอยาง ไดด�าเนนการตามขนตอน ดงน

1) สมจงหวดเพอเปนตวแทนแตละภาค คอ ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอ และภาคใต

2) ก�าหนดขนาดตวอยางแตละภาคโดยวธก�าหนดโควตา ภาคละ 400 ตวอยาง

รวม 4 ภาคเทากบ 1,600 ตวอยาง

3) วธการเกบขอมลในสนามวจยใชเครอขายเดกและเยาวชนในแตละพนท

เปาหมายเปนผชวยด�าเนนการ


111

ส�าหรบเครองมอทใชในการวจยไดแก แบบสอบถาม (Questionnaire) ซงผ

วจยท�าการออกแบบโดยอาศยแนวคด และทฤษฏทเกยวของ เชน ทฤษฏการเปด

รบสอ แนวคดเกยวกบจตวทยาแดก เปนตน

สวนการตรวจสอบความตรงของแบบสอบถามไดอาศยทปรกษาโครงการ ซง

เปนผเชยวชาญท�าการตรวจวเคราะห และใหขอเสนอแนะเพอการแกไขปรบปรง

จากนนไดน�าไปทดสอบความเชอถอได ตามสตรของคอนบราช (Conbach‘s Alpha)

ซงพบวามคา Alpha = 0.88 แสดงวาแบบสอบถามดงกลาวมความนาเชอถอได

หลงจากเกบรวบรวมขอมลเสรจเรยบรอยแลว ไดน�าขอมลทไดมาจดกระท�า

และท�าการวเคราะห (Data processing and analysis) ดวยโปรแกรมส�าเรจรป

ส�าหรบการวจยทางสงคมศาสตร แลวน�ามาเรยบเรยงและจดท�ารายงานการวจย

ส�ารวจเพอน�าเสนอตอหนวยงานทเกยวของตอไป

ทงน สถตทใชในการวเคราะหขอมลเชงพรรณนา ไดแก คาความถ (Frequency)

คารอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) สวนสถต

ในการทดสอบความสมพนธระหวางตวแปร ประกอบดวย Chi-square, t-test และ F-test

ผลกำรศกษำ

1. ลกษณะทำงประชำกรของกลมตวอยำง

กลมตวอยางสวนใหญเปนนกเรยนระดบชนประถมศกษาปท 6 มจ�านวน 276 ราย คดเปนรอยละ 17.2 รองลงมาเปนระดบชนประถมศกษาปท 5 มจ�านวน 274 ราย คดเปนรอยละ 17.1 และอนดบทสาม คอ ระดบชนประถมศกษาปท 1 ซงมจ�านวน 266 ราย คดเปนรอยละ 16.1 แตอยางไรกตาม กลมตวอยางในแตละชนเรยนมการกระจายในจ�านวนทใกลเคยงกน ดานเพศ พบวา กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง ซงมจ�านวน 896 ราย หรอคดเปนรอยละ 55.9 สวนเพศชาย มจ�านวน 694 ราย หรอคดเปนรอยละ 43.3 สวนอาย พบวา อายสงสดของกลมตวอยางเทากบ 12 ป สวนอายต�าสดของกลมตวอยางเทากบ 6 ป โดยอายเฉลยเทากบ 9 ป มสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 1.72 ป

112


ภมล�าเนาของกลมตวอยาง พบวา กลมตวอยางสวนใหญอาศยอยภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอ ซงมจ�านวน 442 ราย หรอรอยละ 27.6 รองลงมาไดแกภาคกลาง

ซงมจ�านวน 411 ราย คดเปนรอยละ 25.7 และอนดบทสามไดแก ภาคใต มจ�านวน

400 ราย หรอรอยละ 25.0

ส�าหรบอาชพของบดาของกลมตวอยาง พบวา สวนใหญมบดาประกอบ

อาชพท�านา/ท�าไร/ท�าสวน ซงมจ�านวน 412 ราย คดเปนรอยละ 25.8 อนดบ

สองประกอบอาชพคาขาย/ธรกจสวนตว มจ�านวน 343 ราย คดเปนรอยละ 21.4

และอนดบสามคอประกอบอาชพขาราชการ/รฐวสาหกจ มจ�านวน 288 ราย คด

เปนรอยละ 18.0 สวนอาชพของมารดาของกลมตวอยาง พบวา สวนใหญมารดา

ประกอบอาชพคาขาย/ธรกจสวนตว ซงมจ�านวน 459 ราย หรอคดเปนรอยละ

28.7 อนดบสองประกอบอาชพท�านา/ท�าไร/ท�าสวน ซงมจ�านวน 412 ราย คดเปน

รอยละ 25.8 และอนดบสามคอประกอบอาชพขาราชการ/รฐวสาหกจ มจ�านวน

189 ราย คดเปนรอยละ 11.8

ในสวนของบคคลทกลมตวอยางพกอาศยอยดวยนน พบวา กลมตวอยางสวน

ใหญพกอาศยอยกบบดาและมารดา ซงมจ�านวน 1,194 ราย คดเปนรอยละ 74.6

รองลงมาพกอาศยอยกบบดา หรอมารดาคนใดคนหนง มจ�านวน 217 ราย คดเปน

รอยละ 13.6 และสดทายพกอาศยอยกบญาต มจ�านวน 168 ราย หรอคดเปนรอยละ

10.5 ของกลมตวอยางทงหมด

2. พฤตกรรมกำรเปดรบชมโทรทศนของกลมตวอยำง

ผลการศกษาพบวา ชวงเวลาทกลมตวอยางเปดรบชมโทรทศนในชวงวนธรรมดา

(จนทร-ศกร) สวนใหญเปนชวงเวลาค�า (18.00 – 21.00 น) ซงมจ�านวน 1,068 ราย

คดเปนรอยละ 66.8 รองลงมาคอในชวงเวลาเยน (15.00 – 18.00 น.) จ�านวน

683 ราย คดเปนรอยละ 42.7 และล�าดบทสาม คอ ในชวงเวลาเชา (06.00 –

09.00 น.) จ�านวน 553 ราย คดเปนรอยละ 34.6

สวนเวลาทกลมตวอยางเปดรบชมโทรทศนในชวงวนเสาร – อาทตย และวน

หยดนกขตฤกษ สวนใหญเปนชวงเวลาเชา (06.00 – 09.00 น.) มจ�านวน 1,119


113

ราย คดเปนรอยละ 69.9 อนดบสองคอ ชวงเวลาค�า (18.00 – 21.00 น.) จ�านวน

753 ราย คดเปนรอยละ 47.1 และล�าดบทสาม คอ ชวงเวลาเยน (15.00 – 18.00 น.)

จ�านวน 637 ราย หรอคดเปนรอยละ 39.8 ทงนกลมตวอยางสวนใหญจะรบชม

โทรทศนกบบดามารดาหรอผปกครอง ซงมจ�านวน 703 ราย คดเปนรอยละ 43.9

รองลงมาคอรบชมโทรทศนกบพนองหรอญาต จ�านวน 503 ราย คดเปนรอยละ 31.4

และล�าดบทสาม รบชมโทรทศนเพยงล�าพง มจ�านวน 359 ราย คดเปนรอยละ 22.3

ในสวนทเกยวกบสถานโทรทศนทกลมตวอยางเปดรบชมบอยทสด พบวา กลม

ตวอยางสวนใหญเปดรบชมสถานโทรทศนชอง 7 มากทสด ซงมจ�านวน 831 ราย

คดเปนรอยละ 51.9 รองลงมาคอสถานโทรทศนชอง 3 มจ�านวน 297 ราย คดเปน

รอยละ 18.6 อนดบท 3 ไดแก สถานโทรทศนชอง 3 มจ�านวน 222 ราย คดเปน

รอยละ 13.9 อยางไรกตามมผไมตอบเปนจ�านวน 139 ราย คดเปนรอยละ 8.7

ดงรายละเอยดในตารางท 1 ดงน

ตำรำงท 1 แสดงจ�านวนและรอยละของกลมตวอยางจ�าแนกตามสถานโทรทศนท

เปดรบชมบอยทสด

สถำนทเปดรบชมรำยกำรโทรทศนบอยทสด จ�ำนวน รอยละ

1. ชอง 72. ชอง 3 3. ชอง 9 4. ชอง 55. ชอง True Vision 6. Thai PBS 7. อนๆ 8. NBTไมตอบ รวม

831 297 222

52 39 11

6 3

139 1600

51.918.613.9

3.2 2.40.70.3

0.28.7

100.0

114


สวนรายการโทรทศนทกลมตวอยางชนชอบทสดพบวา กลมตวอยางชนชอบ

มากทสดเปนอนดบแรกคอ รายการการตน มจ�านวน 231 ราย คดเปนรอยละ 14.1

รายการทกลมตวอยางชนชอบมากทสดเปนอนดบทสอง คอ ละครโทรทศนเรอง

คมแฝก มจ�านวน 166 ราย คดเปนรอยละ 10.3 อนดบท 3 ไดแก ละครโทรทศน

เรองสงขทอง มจ�านวน 97 ราย คดเปนรอยละ6.0 อนดบท 4 ไดแก ละครโทรทศน

เรองธดาวานร มจ�านวน 96 ราย คดเปนรอยละ 6.0 และอนดบท 5 ไดแก รายการ

ถาคณแนอยาแพเดกประถม มจ�านวน 83 ราย คดเปนรอยละ 5.2

ทงน กลมตวอยางสวนใหญไมเคยไดรบค�าแนะน�ารายการโทรทศนจากคร/

อาจารย ซงมจ�านวนถง 757 ราย คดเปนรอยละ 47.3 สวนผทเคยไดรบค�าแนะน�า

ในการชมรายการโทรทศนจากคร/อาจารย มจ�านวน 750 ราย คดเปนรอยละ

46.9 ซงในกรณของกลมตวอยางทเคยไดรบค�าแนะน�ารายการโทรทศนจากคร/

อาจารยนนพบวา สวนใหญเปนรายการขาวตางๆ ซงมผตอบจ�านวน 225 ราย คด

เปนรอยละ 14.0 อนดบรองลงมาคอ รายการเกมโชว ถาคณแนอยาแพเดกประถม

มจ�านวน 50 ราย คดเปนรอยละ 3.1 และอนดบทสาม ไดแก รายการสารคด จ�านวน

47 ราย คดเปนรอยละ 2.9

กลมตวอยางสวนใหญเคยไดรบค�าแนะน�าจากบดามารดาหรอผปกครอง

ในการชมโทรทศน ซงมจ�านวน 1,480 คดเปนรอยละ 92.3 และไมเคยไดรบ

ค�าแนะน�าจากบดามารดาหรอผปกครอง จ�านวน 99 ราย คดเปนรอยละ 6.2

ดงรายละเอยดทแสดงในตารางท 2 ดงน


115

ตำรำงท 2 แสดงจ�านวนและรอยละของกลมตวอยางจ�าแนกตามการไดรบค�า

แนะน�าจากคร/อาจารยเกยวกบการชมโทรทศน

รายการขอมล จ�านวน รอยละ

การไดรบค�าแนะน�าจากคร/อาจารย

ไมเคยไดรบค�าแนะน�าเคยไดรบค�าแนะน�าไมตอบ รวม

757 750

93 1,600

47.3 46.9

5.8 100.0

กรณทเคยไดรบค�ำแนะน�ำรำยกำรทคร/อำจำรยแนะน�ำ

แดนสนธยาถาคณแนอยาแพเดกประถมสดแตใจจะไขวควาขาวสารคดกฬาขาการเมองอน ๆไมตอบ

385017

225471917

190 148

2.43.11.1

14.0 2.91.21.1

11.8 9.2

สวนค�าแนะน�าทไดรบจากบดามารดาหรอผปกครองนน มลกษณะตางๆ ตาม

ล�าดบจากมากไปหานอย ดงตอไปน

1. อยานอนดก มจ�านวนผตอบ 986 ราย คดเปนรอยละ 61.6

2. อยาดโทรทศนใกล มจ�านวนผตอบ 915 ราย คดเปนรอยละ 57.2

3. หามดโทรทศนหลง 3 ทมในวนธรรมดา มจ�านวนผตอบ 434 ราย คดเปน

รอยละ 27.1

116


4. ดละครหลงขาวไดแตตองมผใหญอยดวย มจ�านวนผตอบ 262 ราย คด

เปนรอยละ 16.4

5. หามดละครหลงขาว มจ�านวนผตอบ 132 ราย คดเปนรอยละ 8.2

6. อนๆ มจ�านวนผตอบ 53 ราย คดเปนรอยละ 3.3

แผนภำพท 1 รอยละของกลมตวอยางจ�าแนกตามค�าแนะน�าในการดโทรทศนทได

รบจากผปกครอง

ส�าหรบดารา นกแสดง นกรองหรอตวละคร ทกลมตวอยางชนชอบ อยากถอ

เอาเปนแบบอยางของตนเองมากทสดอนดบหนงไดแก เขมนจ จามกรณ (แพนเคก)

มจ�านวน 213 ราย คดเปนรอยละ 13.3 อนดบสองไดแก ณฐวฒ สกดใจ (ปอ)

มจ�านวน 86 ราย คดเปนรอยละ 5.4 อนดบสามไดแก อษามณ ไวทยานนท (ขวญ)

จ�านวน 58 ราย คดเปนรอยละ 3.6 และอนดบสไดแก วรนช วงษสวรรค (นน)

จ�านวน 53 ราย คดเปนรอยละ 3.3 และอนดบหา ไดแก ศกลวฒน คณารศ (เวยร)

จ�านวน 40 ราย คดเปนรอยละ 2.5

สวนเหตผลทชนชอบบคคล/ดารานกรองหรอตวละครของกลมตวอยางสวน

ใหญคอ เปนบคคลทมหนาตาด (สวย/หลอ) มจ�านวนผตอบ 429 ราย คดเปนรอยละ

26.7 รองลงมาคอ เปนบคคลทมความประพฤตด มจ�านวนผตอบ 286 ราย คด

61.657.2

27.1

16.48.2

3.3

0

10

20

30

40

50

60

70

อยานอนดก

อยาดโทรทศนใกล

หามดโทรทศนหลง 3 ทม

ดละครหลงขาวตองมผใหญอยดวย

หามดละครหลงขาว

อนๆ


117

เปนรอยละ 17.8 และอนดบทสาม คอ เปนบคคลทมความสามารถสง มจ�านวน

ผตอบ 130 ราย คดเปนรอยละ 8.1 ในขณะทเหตผลทชนชอบเปนเพราะ มจตใจด

มจ�านวนผตอบเพยง 67 ราย คดเปนรอยละ 4.2 และเหตผลเพราะเปนบคคลชอบ

ชวยเหลอผอน มจ�านวนผตอบเพยง 16 ราย คดเปนรอยละ 1.0 เทานน อยางไร

กตาม ในประเดนดงกลาวน มผไมตอบเปนจ�านวนมากถง 481 ราย คดเปนรอยละ

30.0

3. ควำมคดเหนทมรำยกำรตอโทรทศนทมกำรน�ำเสนออยในปจจบน

กลมตวอยางสวนใหญไมรจกระบบการจดเรตตงรายการโทรทศน ซงมจ�านวน

1,278 ราย คดเปนรอยละ 79.9 รองลงมา คอ ผทรจกการจดเรตตงรายการ

โทรทศนซง จ�านวน 225 ราย คดเปนรอยละ 14.0 ทงน มผไมตอบจ�านวน 97 ราย

คดเปนรอยละ 6.1

กลมตวอยางสวนใหญเหนวา ไมแนใจวารายการโทรทศนส�าหรบเดกในปจจบน

มมากเพยงพอหรอไม ซงมจ�านวน 624 ราย คดเปนรอยละ 39.0 รองลงมาเหนวา

รายการโทรทศนส�าหรบเดกมมากเพยงพอแลว ซงมจ�านวน 503 ราย คดเปน

รอยละ 31.4 และกลมสดทายทเหนวา รายการโทรทศนส�าหรบเดกมเพยงพอแลว

มจ�านวน 399 ราย คดเปนรอยละ 24.8

ทงน กลมตวอยางสวนใหญเหนวา รายการโทรทศนส�าหรบเดกในปจจบน

โดยภาพรวมมคณภาพดอยแลว ซงมจ�านวน 794 ราย คดเปนรอยละ 49.6 รองลง

มาเหนวา ยงไมแนใจวารายการโทรทศนส�าหรบเดกมคณภาพด ซงมจ�านวน 589 ราย

คดเปนรอยละ 36.8 และกลมสดทายทเหนวา รายการโทรทศนส�าหรบเดกยงม

คณภาพไมด มจ�านวน 141 ราย คดเปนรอยละ 8.8

118


4. ควำมตองกำรรำยกำรโทรทศนส�ำหรบเดก

ตำรำงท 3 แสดงจ�านวนและรอยละของกลมตวอยางจ�าแนกตามความตองการ

รายการโทรทศนส�าหรบเดก

ประเภทรายการส�าหรบเดก

ระดบความตองการ

ควรเพมขน เทำเดมดแลว ควรลดลง

N % N % N % S.D. การแปลความหมาย

รายการการตน 989 61.8 515 32.2 51 3.2 2.60 .55 ควรเพมขน

รายการเพลง/คอนเสรต 716 44.8 664 41.5 175 10.9 2.35 .67 ควรเพมขน

รายการสารคด 1030 64.4 442 27.6 80 5.0 2.61 .58 ควรเพมขน

รายการน�าเทยว 663 41.4 723 45.2 158 5.9 2.33 .65 เทาเดมดแลว

รายการเกมโชว 634 39.6 695 43.4 219 13.7 2.27 .69 เทาเดมดแลว

รายการตลก 937 58.6 526 32.9 82 5.1 2.55 .59 ควรเพมขน

รายการละครตอนเชา 743 46.4 661 41.3 147 9.2 2.38 .65 ควรเพมขน

รายการละครหลงขาว 683 42.7 684 42.8 173 10.8 2.33 .67 เทาเดมดแลว

รายการขาวของเดกและเยาวชน

1 0 1 9 6 3 . 7 4 4 4 2 7 . 8 8 9 5 . 6 2 . 6 0 . 6 0 ควรเพมขน

หมายเหต: เกณฑการแปลความหมายคาคะแนนเฉลย มดงน

คะแนนเฉลยระหวาง 1.00 – 1.67 หมายความวา ควรลดลง

คะแนนเฉลยระหวาง 1.68. – 2.34 หมายความวา เทาเดมดแลว

คะแนนเฉลยระหวาง 2.35 – 3.00 หมายความวา ควรเพมขน

จากตารางท 3 พบวา ประเภทรายการโทรทศนส�าหรบเดกทกลมตวอยางเหนวา

ควรเพมขนมากทสด ไดแก รายการสารคดโทรทศนส�าหรบเดก ซงมจ�านวน 1,030

ราย คดเปนรอยละ 64.4 รองลงมาเหนวา ควรเพมรายการขาวของเดกและเยาวชน

ซงมจ�านวน 1,019 ราย คดเปนรอยละ 63.7 และล�าดบทสามทกลมตวอยางเหนวา

ควรเพมขน ไดแก รายการการตน ซงมจ�านวน 989 ราย คดเปนรอยละ 61.8


119

สรป อภปรำยผลกำรศกษำและขอเสนอแนะ

1. สรปผลกำรศกษำ

จากการวเคราะหขอมล พบวา กลมตวอยางทงหมดเปนนกเรยนระดบชน

ประถมศกษา มอายระหวาง 6 – 12 ป ก�าลงเรยนอยในระดบชนประถมศกษาปท 1 – 6

โดยกลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง ซงมรอยละ 55. ทงน สวนใหญอาศยอย

ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และพกอาศยอยกบบดามารดา บดาของกลมตวอยาง

สวนใหญประกอบอาชพท�านา/ท�าไร/ท�าสวน รองลงมาประกอบอาชพคาขาย/

ธรกจสวนตว สวนอาชพของมารดา พบวา สวนใหญประกอบอาชพคาขาย/ธรกจ

สวนตว รองลงมาประกอบอาชพท�านา/ท�าไร/ท�าสวน

ส�าหรบพฤตกรรมการเปดรบชมโทรทศน พบวา ในชวงวนธรรมดา (จนทร-

ศกร) กลมตวอยางสวนใหญเปดรบชมโทรทศน เปนชวงเวลาค�า (18.00 – 21.00 น)

รองลงมาคอในชวงเวลาเยน (15.00 – 18.00 น.) สวนในชวงวนเสาร – อาทตย

และวนหยดนกขตฤกษ กลมตวอยางสวนใหญเปดรบชมโทรทศนในชวงเวลาเชา

(06.00 – 09.00 น.) รองลงมาคอ ชวงเวลาค�า (18.00 – 21.00 น.) ทงน กลม

ตวอยางสวนใหญจะรบชมโทรทศนกบบดามารดาหรอผปกครอง รองลงมาคอรบ

ชมโทรทศนกบพนองหรอญาต

กลมตวอยางสวนใหญเคยไดรบค�าแนะน�าจากบดามารดาหรอผปกครอง

ในการชมโทรทศน ซงมจ�านวน 1,480 คดเปนรอยละ 92.3 ทงน ค�าแนะน�าทได

รบจากบดามารดาหรอผปกครองนน 3 อนดบแรก ไดแก 1) อยานอนดก รอยละ

61.6 2) อยาดโทรทศนใกล รอยละ 57.2 และ 3) หามดโทรทศนหลง 3 ทมในวน

ธรรมดา รอยละ 27.1

สวนบคคล/ดารานกรองหรอตวละครทกลมตวอยางชนชอบ และอยากเอา

เปนแบบอยางของตนเองมากทสดอนดบหนงไดแก เขมนจ จามกรณ (แพนเคก)

รอยละ 13.3 อนดบสองไดแก ณฐวฒ สกดใจ (ปอ) รอยละ 5.4 อนดบสามไดแก

อษามณ ไวทยานนท (ขวญ) รอยละ 3.6 ทงน เหตผลทชนชอบบคคล/ดารานกรอง

หรอตวละครของกลมตวอยางสวนใหญคอ เปนบคคลทมหนาตาด (สวย/หลอ)

120


คดเปนรอยละ 26.7 รองลงมาคอ เปนบคคลทมความประพฤตด รอยละ 17.8 และอนดบทสาม คอ เปนบคคลทมความสามารถสง รอยละ 8.1 อยางไรกตาม กลมตวอยางสวนใหญไมรจกระบบการจดเรตตงรายการโทรทศน ซงมมากถงรอยละ 79.9 ทงน กลมตวอยางสวนใหญยงไมแนใจวารายการโทรทศนส�าหรบเดกในปจจบนมมากเพยงพอหรอไม แตสวนใหญกเหนวา รายการโทรทศนส�าหรบเดกในปจจบนโดยภาพรวมมคณภาพดอยแลว สวนประเภทรายการโทรทศนส�าหรบเดกทกลมตวอยางเหนวา ควรเพมขนมากทสด ไดแก รายการสารคดโทรทศนส�าหรบเดก ซงมรอยละ 64.4 รองลงมาเหนวา ควรเพมรายการขาวของเดกและเยาวชน ซงมรอยละ 63.7 และล�าดบทสามไดแก รายการการตน ซงมรอยละ 61.8

2. อภปรำยผลกำรศกษำ

จากผลการศกษา ผวจยมประเดนทจะน�ามาอภปรายดงน พฤตกรรมการเปดรบชมโทรทศนของเดกพบวา ในชวงวนธรรมดา (จนทร-ศกร) เดกสวนใหญเปดรบชมโทรทศนในชวงเวลาค�า (18.00 – 21.00 น) ซงคดเปนรอยละ 66.8 สวนในชวงวนเสาร – อาทตย และวนหยดนกขตฤกษ เดกสวนใหญเปดรบชมโทรทศนในชวงเวลาเชา (06.00 – 09.00 น.) ซงรอยละ 69.9 ซงคอนขางสอดคลองกบผลวจยของส�านกวจยเอแบคโพลล มหาวทยาลย อสสมชญ รวมกบมลนธเครอขายครอบครว มลนธเพอการพฒนาเดก (มพด.) และส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (ส.ส.ส.) ในประเดนเรอง “ผลกระทบของสอโทรทศนทมตอเดกและเยาวชน” ซงพบวา เดกสวนใหญจะดโทรทศนทกวนและเกอบทกวน (5-7 วนตอสปดาห) และใชเวลาในการดโทรทศนประมาณวนละ 3-5 ชวโมง โดยในวนจนทร-ศกร เดกจะดโทรทศนในเวลา 4 โมงเยนถง 2 ทม มากทสด (รอยละ 66.0) รองลงมา คอ ชวงเวลา 2 ทมถง 4 ทม (รอยละ 36.6) ขณะทวนเสาร-อาทตย ตวอยางระบวา เดกชอบดโทรทศนในเวลา 8 โมงเชา ถงเทยง มากทสด (รอยละ 61.6) รองลงมา คอ ชวงเวลา 4 โมงเยนถง 2 ทม (รอยละ 54.3) (http://www.ryt9.com/s/abcp/127015/, 27 มถนายน 2552) ทงน ในชวงเวลา 16.00 – 21.00 น. สถานโทรทศนทวไปมกมรายการละครน�าเสนอดวย และเดก


121

สวนใหญกเปดรบชมรายการละครโทรทศน ทงน ผลการศกษาพบวา ในรายการ

โทรทศน 5 ล�าดบแรกทเดกสวนใหญเปดรบชมนนเปนรายการละครโทรทศนถง

3 เรอง แตอยางไรกตามรายการทเดกรบชมมากทสดกยงคงเปนภาพยนตรการตน

มากทสด ซงสอดคลองกบการวจยเชงส�ารวจเรอง “อทธพลของสอโทรทศนทมผล

ตอพฤตกรรมเดก : กรณศกษาพอแม /ผปกครองทภายในครวเรอนมสมาชกอาย

3-12 ป และอาศยอยรวมกนในเขตกรงเทพมหานคร” เมอวนท 28 มนาคม ถง

8 เมษายน 2546 ทพบวา รายการโทรทศนทเดกนยมดมากทสด คอ การตนไทย

และการตนญปน/ฝรง สวนรายการทไดรบความนยมรองลงมา คอ ละครกอน-

หลงขาวภาคค�า รายการส�าหรบเดก รายการตลก และเกมโชว ตามล�าดบ (http://

www.ryt9.com/s/abcp/127015/, 27 มถนายน 2552)

ทงน ประเดนทนาสนใจอยทวา รายการละครโทรทศนไทยทงในชวงกอนและ

หลงขาวภาคค�า รวมไปถงรายการการตนนน ตางมฉากความรนแรงแฝงรวมอย

ดวย โดยจากการศกษาของลกษม คงลาภ (2552) พบวา จากรายการโทรทศน

ส�าหรบเดก 91 รายการ มรายการทน�าเสนอความรนแรงทงสน 50 รายการหรอ

กวารอยละ 55 ซงถอวาเกนกวาครงหนง ซงเนอหาของความรนแรงแฝงอยทงการ

แสดงออกทางวาจาและการกระท�าทางรางกาย โดยสถานโทรทศนชอง 9 มการน�า

เสนอความรนแรงมากทสด 48 นาท คดเปนรอยละ 37 รองลงมาคอ ชอง 3 และ

ชอง 7 ซงเนอหาความรนแรงจะปรากฏอยรายการการตนมากทสด คดเปนรอยละ

64 ตามดวยรายการละครส�าหรบเดกรอยละ 15% และรายการสารคดรอยละ 8

ดงนน ผวจยจงมขอเสนอแนะวา พอแมหรอผปกครอง ควรดโทรทศนรวมกบเดก

และแนะน�า ชแจงใหเดกเขาใจและรเทาทนสอมากขน เพอทเดกจะไดไมเลยนแบบ

หรอน�าเอาแบบอยางความรนแรงทปรากฏในโทรทศนมาใชในการด�าเนนชวตของตน

อยางไรกตาม ในงานวจยน พบวา เดกรอยละ 48.3 เปดรบชมโทรทศนกบ

บดามารดาหรอผปกครอง ซงมจ�านวน 703 ราย คดเปนรอยละ 43.8 และรอยละ

31.4 เปดรบชมโทรทศนกบพนองหรอญาต ซงในการไดรบค�าแนะน�าเกยวกบ

การชมโทรทศนนน แมวากลมตวอยางสวนใหญ คอรอยละ 92.3 เคยไดรบค�า

แนะน�าจากบดามารดาหรอผปกครองในการชมโทรทศนกตาม แตค�าแนะน�าทได

122


รบจากบดามารดาหรอผปกครองนนกลบพบวา เปนค�าแนะน�าทวไป เชน อยานอน

ดก อยาดโทรทศนใกล หามดโทรทศนหลง 3 ทมในวนธรรมดา เปนตน ซงการให

ค�าแนะน�าในลกษณะดงกลาวไมนาจะมผลตอการพฒนาการเรยนร และการสราง

ความรเทาทนสอมวลใหกบเดกได ซงในประเดนนบดามารดา หรอผปกครองจง

ควรทจะเรยนรแนวทางการรบชมโทรทศนรวมกบเดก และการใหค�าแนะน�าเกยวกบ

เนอหา และการน�าเสนอของสอมวลชนเพอเสรมสรางใหแกเดกมความรเทาทนสอ

3. ขอเสนอแนะ

จากผลการศกษาดงกลาวขางตน ผวจยมขอเสนอแนะ ดงตอไปน

1. ควรพจารณาเพมสดสวนของรายการโทรทศนส�าหรบเดก ในสวนของรายการ

ขาวงเดกและเยาวชน รายการสารคดส�าหรบเดก และรายการการตน โดยเฉพาะ

อยางยงรายการการตน ซงเปนรายการทเดกเปดรบชม และชนชอบมากทสด ผท

เกยวของไมวาจะเปนผผลต ผน�าเสนอ หรอผก�ากบดแลกด ควรพจารณาสรางและ

น�าเสนอการตนทเพมพนความร ใหแงคดทด เสรมสรางปญญา และสรางแบบ

อยางทดใหกบเดก นอกเหนอจากความสนกสนานทน�าเสนอแกผชมทอยในวยเดก

2. ควรมการเสรมสรางการร เทาทนสอโทรทศนใหกบเดกอยางตอเนอง

ทงในระบบการศกษาและนอกระบบการศกษา โดยอาจด�าเนนการผานองคกร

สาธารณประโยชน เครอขายครอบครว หรอเครอขายเดกและเยาวชน เหลาน

เปนตน เพอใหเดกสามารถแยกแยะ และรจกเลอกรบเอาสงทดอนไดรบชมจาก

โทรทศนมาเปนแบบอยางในการปฏบตตน หรอด�าเนนชวตของตนเอง

3. ควรมการเสรมสรางใหความรความเขาใจแกผปกครองเกยวกบธรรมชาต

ในการเปดรบชมโทรทศนของเดก และแนวทางการใหค�าแนะน�าแกบตรหลานทอย

ในวยเดก ทงน เนองจากผลการศกษาดงกลาวขางตนพบวา ผปกครองสวนใหญ

แมจะมการรบชมโทรทศนกบเดก และมการใหค�าแนะน�าแกเดกเกยวกบการชม

โทรทศน แตการใหค�าแนะน�ากลบเปนลกษณะการแนะน�าเชงเทคนค อาท หามนอนดก

อยาดโทรทศนในระยะใกลเกนไป เปนตน ซงไมปรากฏวา มการใหค�าแนะน�าในเชง

การท�าความเขาใจกบเนอหาสาระ หรอแกนของรายการโทรทศนทเดกเปดรบชม


123


ณฐรดา ศลปอดม. 2551. ปฏกรยำของเยำวชน ตอรำยกำรโทรทศน กรณศกษำ รำยกำรโทรทศนประเภทเดกและเยำวชน (รำยกำรกบนอกกะลำและรำยกำรรถโรงเรยน). วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล.

นราพร สงขชย. 2539. ควำมพงพอใจของเดกทมตอรำยกำรโทรทศนกบลก. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

แผนงานสอสรางสขภาวะเยาวชน. 2549. คมอพอแมมอโปรดโทรทศนกบลก. กรงเทพมหานคร : ศนยการพมพอาคเนย.

แผนงานสขภาวะเดกและเยาวชน. ฝำกอนำคตเดกไทย. เอกสารเผยแพร, ไมปรากฏปทพมพ.พงษเดช ศรเลกด. 2546. กำรรบรและทศนคตตอบทบำทของนกแสดง ทมพฤตกรรม

เบยงเบนทำงเพศในละครโทรทศน ของนกเรยนมธยมศกษำตอนปลำยในเขตกรงเทพมหำนคร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

พรรณทพย ศรวรรณบศย. 2550 จตวทยำครอบครว. พมพครงท 6. กรงเทพมหานคร : ธนาเพรส.

เมสรณ ขวญใจ. 2551 เดกกบกำรรเทำทนสอโทรทศน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฤมล เฉลยถอย. 2549. กำรศกษำพฤตกรรมกำรเปดรบสอ ควำมคดเหนและรปแบบทตองกำรขอสอโฆษณำดำนสงแวดลอมทำงโทรทศนในทศนะของวยรนไทย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล.

ลกษม คงลาภ. 2552. กำรวเครำะหควำมรนแรงในรำยกำรโทรทศน. รายงานวจย โครงการเดกไทยใสใจสอ น�าเสนอตอแผนงานสอสรางสขภาวะเยาวชน.

วชร ด�าศร 2543. พฤตกรรมกำรรบสอโทรทศนของเดกในครอบครวทมอำชพประมง. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยมหดล.

สงวน สทธเลศอรณ, ทศนย ธงเทศ และสรนทร เผากวน.2522. สถตส�ำหรบกำรวจยทำงดำน สงคมศำสตร. กรงเทพมหานคร : ภาควชาสถต คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลย

เกษตรศาสตร.อปสร เสถยรทพย. 2533. ควำมสนใจและพฤตกรรมกำรเปดรบขำวจำกสอมวลชน

ของเดก. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร เอแบคโพลล. ผลกระทบของสอโทรทศนตอเดก, 14 มกราคม 2547 http://www.

ryt9.com/s/abcp/127015/, 27 มถนายน 2552.http://news.giggog.com/247025 28 ธนวาคม 2553.

http://women.kapook.com/baby00241/ 30 ธนวาคม 2553.

การศกษาการตลาด ปญหาและอปสรรค ของการผลตผลไมอนทรยในภาคตะวนออก ประเทศไทย

สยาม อรณศรมรกต และคณะ 125

การศกษาการตลาด ปญหาและอปสรรคของ การผลตผลไมอนทรยในภาคตะวนออก ประเทศไทย

THE STUDY ON MARKETING, PROBLEMS AND OBSTACLES OF ORGANIC FRUIT PRODUCTION IN THE EASTERN REGION OF THAILAND

สยาม อรณศรมรกต ชมพร ยวร

สพรรณการ กตตลขตศกด

126


การศกษาการตลาด ปญหาและ

อปสรรคของการผลตผลไมอนทรย ในภาคตะวนออก ประเทศไทย

สยาม อรณศรมรกต1

ชมพร ยวร2

สพรรณการ กตตลขตศกด3

บทคดยอ การวจยเรองการศกษาการตลาด ปญหาและอปสรรคของการผลตผลไมอนทรย

ในภาคตะวนออก ประเทศไทยมวตถประสงคในการศกษา คอ เพอศกษาตนทน

ผลตอบแทน กำไร ปญหาและอปสรรคในการผลตและการตลาด จากการปลกผลไม

อนทรยเปรยบเทยบกบการปลกผลไมแบบใชสารเคมเปนปจจยในการผลต ศกษา

วถการตลาด ตนทนการตลาด สวนเหลอมการตลาด และศกษาปจจยทมผลตอการ

ตดสนใจซอผลไมอนทรยของผบรโภค โดยเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม

จากเกษตรกรผปลกผลไมอนทรยและเกษตรผปลกผลไมแบบใชสารเคมเปน

ปจจยในการผลต คนกลางผคาผลไมอนทรย และตวแทนผบรโภคผลไม ซงจาก

การศกษา พบวา

ตนทนการผลตเฉลยของเกษตรกรผปลกผลไมอนทรยเทากบ 20,927.20 บาท

ตอไร ตนทนการผลตเฉลยรวมตอกโลกรมเทากบ 12.66 บาท และผลตอบแทน

ในการผลตผลไมตอกโลกรมเทากบ 14.99 บาท สวนผลตอบแทนตอไรเทากบ

44,998.29 บาท กำไรสทธตอไรเทากบ 24,071.08 บาท และตนทนการผลต

เฉลยของเกษตรกรผปลกผลไมแบบใชสารเคมเปนปจจยในการผลตเทากบ

18,267.92 บาทตอไร ตนทนการผลตเฉลยรวมตอกโลกรมเทากบ 12.39 บาท 1รองศาสตราจารย คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล 2ผชวยศาสตราจารย คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล 3นกศกษาระดบบณฑตศกษา สาขาวชาเทคโนโลยการบรหารสงแวดลอม คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล



และผลตอบแทนในการผลตผลไมตอกโลกรมเทากบ 5.03 บาท สวนผลตอบแทน

ตอไรเทากบ 25,471.19 บาท กำไรสทธตอไรเทากบ 6,969.94 บาท จากการ

สำรวจตนทนการผลตของเกษตรกรทปลกผลไมอนทรยเมอเปรยบเทยบกบ

เกษตรกรทปลกผลไมแบบใชสารเคมเปนปจจยในการผลต พบวา ผลไมอนทรย

ทกชนดมตนทนการผลตตอไรตอป ผลตอบแทนในการผลตตอไรตอป และกำไร

สทธตอไรตอปสงกวาผลไมทใชสารเคมเปนปจจยในการผลตทระดบนยสำคญทาง

สถต 0.001

คนกลางททำการคาผลไมอนทรยมตนทนเฉลยตอกโลกรมเทากบ 9.46 บาท

ตนทนการตลาดรวมจะคดเปนรอยละ 55.15 ของราคาปลก โดยเกษตรกรไดรบ

สวนแบงรอยละ 44.85 ตนทนทางการตลาดคดเปนรอยละ 14.50 สวนผคาสงและ

ผคาปลกไดรบสวนเหลอมการตลาดรอยละ 15.49 และ 25.16 ตามลำดบ

ปญหาในการปลกผลไมอนทรย พบวา ผลผลตผลไมอนทรยทผลตไดมปรมาณ

ไมเพยงพอตอความตองการของตลาด สวนปญหาในการจำหนายผลไมอนทรย พบวา

ผลผลตไมสอดคลองกบความตองการของตลาด สวนคนกลางผคาผลไมอนทรย

ประสบปญหาคาใชจายทางดานการขนสงสง ปญหาในการปลกผลไมแบบใชสารเคม

เปนปจจยในการผลต พบวา ประสบปญหาเกยวกบเรองปจจยการผลตมราคาแพง

สวนปญหาในการจำหนายผลไม พบวา มปญหาเรองไมมความรดานการตลาดทำให

ไมสามารถเจรจาตอรองกบพอคาทมารบซอได

นอกจากนพบวาปจจยทสงผลตอการซอผลไมอนทรยของผบรโภค ไดแก ปจจย

ทางดานผลตภณฑ ปจจยดานราคา ปจจยดานชองทางการจดจำหนาย และปจจย

ทางดานจตวทยา มผลตอการตดสนใจซอผลไมอนทรยในระดบมาก สวนปจจยทาง

ดานวฒนธรรม และปจจยทางดานสงคม มผลตอการตดสนใจซอผลไมอนทรยใน

ระดบปานกลาง และปจจยทมผลตอการตดสนใจซอในระดบนอย คอปจจยทาง

ดานการสงเสรมการตลาด

คำสำคญ : ผลไมอนทรย, การตลาด, ปจจยตอการตดสนใจซอผลไมอนทรย

128


Abstract The objectives of this research were to study the cost, return/profits,

problems and obstaeles to production and marketing of organic fruits as

compared to fruit grown with chemicals, including marketing costs and

margins of organic fruit sellers, and the factors affecting decision making to

meet consumer orders. Results revealed that the average production cost of

organic fruit was 20,927.20 Baht/rai or 12.66 Baht/kg. The return was

44,998.29 Baht/rai or 14.99 Baht/kg, giving a total profit of 24,071.08

Baht/rai. For chemically grown fruit, the average production cost was

18,267.92 Baht/rai or 12.39 Baht/kg, giving a return of 25,471.19 Baht/

rai or 5.03 Baht/kg. Thus the total profit was 6,969.94 Baht/rai. From the

production cost survey of both types of farming, it was found that organic fruit

farming entailed higher cost of production than fruit grown with chemicals.

However, organic farming also had a higher return from production/rai/year,

total profits/rai/year and selling price (baht)/kg of product.

Middlemen selling organic fruits spent an average cost of 9.46 Bht/kg

with a total marketing cost of 55.15% of the retail price. The farmers got a

dividend of 44.85% with the marketing cost at 14.50%, whereas the wholesalers

and retail sellers had marketing margins of 15.49 and 25.16%, respectively.

Organic fruit farmers faced the problems of not being able to supply

market demands due to insufficient production. Problems with distribution of

organic fruit products faced by middlemen include high transportation costs

especially when production was not in accordance with market needs. Farmers

growing fruit using chemicals faced the problem of high cost of production

factors. Chemical farmers faced distribution problems due to lack of market

knowledge and marketing skills, resulting in an inability to negotiate with the

middlemen who fruit buyers.



As for the consumers, their decision-making to purchase was highly

affected by the type and quality of products, price, and distribution channel

factors. Cultural and social factors affected their decision making moderately

while promotion had the lowest effect.

Keywords : Organic fruits, Marketing, Problems, Factors Affecting the

Organic Fruits Purchase

บทนำ ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรมมาแตโบราณ โดยเปนการผลตเพอ

ตอบสนองความตองการของครอบครวและชมชนเปนหลก เปนการเกษตรแบบ

ธรรมชาตจงไมมผลกระทบตอสงแวดลอม จนกระทงเรมมการปฏวตเขยวในชวงหลง

สงครามโลกครงท 2 การเกษตรไทยเรมมการเปลยนแปลงไปเปนระบบเกษตรกระแส

หลกดวยความเชอมนวาสามารถผลตผลผลตไดในปรมาณมาก และมผลผลตสวนเกน

สงขายตางประเทศสรางความมงคงใหอยางมาก การเปลยนแปลงรปแบบการเกษตร

เปนแบบสมยใหมกอใหเกดผลดในแงการเพมผลผลตในระยะเวลาอนรวดเรว แตใน

ระยะยาวกอใหเกดผลเสยอยางมหาศาลตอทงเกษตรกร ผบรโภค และสงแวดลอม

(ศรณ แซลม, 2550)

ในหลายประเทศทกำลงพฒนาและพฒนาแลวมการใชสารเคมในพนท

การเกษตรในปรมาณสงมาก กอใหเกดสารพษปนเปอนในดน นำ และอากาศเปน

สวนใหญ และนอกจากนสวนทเหลออก 25 เปอรเซนต อยในรปของสารพษตกคาง

ในผลผลตทางการเกษตร (วรรณลดา สนนทพงศกด, 2546) นอกจากนกรม

วทยาศาสตรการแพทยไดตรวจพบสารพษตกคางในผลผลตการเกษตรจากผลไม

รบประทานทงเปลอก 5 ชนด ไดแก องน ชมพ ฝรง พทรา และละมด โดยพบสารเคม

ในกลมออรแกนโนฟอสเฟตและคารบาเมทสงถงรอยละ 98 ซงในป 2540 กรมวชา

การเกษตรไดรายงานการวเคราะหสารพษตกคางในดนและนำบรเวณพนท

การเกษตรและสงแวดลอมในแปลงปลกไมผลจากองน มะมวง และสมโอ พบวาม

สารพษทง 2 กลมดงกลาวในปรมาณคอนขางสงเชนกน ทงนเนองจากเกษตรกร

130


โดยสวนใหญมการใชสารเคมไมถกตองตามคำแนะนำ ซงจะมผลกระทบตอการใช

นำเพอการบรโภคของเกษตรกรเปนอนตรายตอสขภาพได ในทำนองเดยวกนสารพษ

สำหรบกำจดแมลงไดตรวจพบในพชผกพบวามการสะสมของสารพษเกน

มาตรฐานความปลอดภยดวยเชนกน สวนทางดานผลผลตการเกษตรสงออกนน

กรมวชาการเกษตรรายงานพบวามสารพษตกคางของสารเคมปองกนกำจดศตร

พชในสนคาการเกษตรสงออกประเภทผกและผลไมปนเปอนสารพษดงกลาวอย

ถงรอยละ 23 (กองวตถมพษ, 2539)

เมอเกษตรกรเรมตระหนกถงปญหาทเกดขนจากการทำการเกษตรเคมมากขน

แลว จงใหความสนใจกบการเกษตรรปแบบใหมทใสใจตอสขภาพของผผลต และ

ผบรโภค รวมทงใสใจตอสภาพแวดลอมมากขน คอ หนมาใชระบบการเกษตรอนทรย

ทมแนวคด และวธการดำเนนการทเปนมตรตอสงแวดลอม ใหความสำคญกบ

ความปลอดภยของอาหารเปนอยางมาก สำหรบประเทศไทยมพนทเกษตรอนทรย

รวมทงสน 137,500 ไร คดเปนสดสวนพนททำเกษตรอนทรยไมถงรอยละ 0.1

ของพนทเกษตรกรรมทงหมดของประเทศ นบวายงนอยเมอเทยบกบประเทศอนๆ

(ปญญภทร ธาระวานช, 2544) ซงกระทรวงเกษตรและสหกรณไดตงเปาวาง

ยทธศาสตรการเพมพนทเกษตรอนทรยอกรอยละ 40 เปน 200,000 ไร ภายในป

2551-2552

ผลไมเมองรอนจากประเทศไทย อาทเชน มงคด ทเรยน และกลวยหอม ไดรบ

ความนยมจากผบรโภคชาวจนและญปนเปนอยางมาก ทำใหไทยสามารถสงออกผลไม

คณภาพดไดปละกวา 5,000 ลานบาท (กมล เลศรตน และคณะ, 2551) เมอ

ผบรโภคเรมใหความสำคญตอสขภาพ และความปลอดภยของผลไม ดงนนเพอ

เปนแนวทางในการจดการตลาดของผลไมอนทรยทมแนวโนมเพมมากขนใน

อนาคต จงสนใจทจะศกษาสถานการณและสภาวะปจจบนของการผลต การตลาด

และการบรโภคผลไมอนทรย เพอใชเปนขอมลพนฐานในการตดสนใจและวางแผน

การผลตและการจดการการตลาดของผลไมอนทรย



วธการศกษา อปกรณทใชในการเกบรวบรวมขอมลในครงน คอ แบบสอบถาม โดยแบงออก

เปน 3 ชด ตามกลมตวอยาง ดงน

วธการศกษาครงนเพอใหไดขอมลทถกตองชดเจน และครอบคลมวตถประสงค

มากทสด ผวจยไดแบงกลมเปาหมายไวดงน

1. เกษตรกรผปลกผลไมอนทรยทไดรบการรบรองจากกรมวชาการเกษตร

หรอสำนกงานมาตรฐานเกษตรอนทรยในป 2551 จำนวน 16 ราย และเกษตร

ผปลกผลไมทใชสารเคมเปนปจจยการผลต จำนวน 26 ราย ในภาคตะวนออก ซง

ศกษาเฉพาะ 5 จงหวดทเปนแหลงปลกผลไมทสำคญของประเทศไทย ไดแก

ปราจนบร ชลบร ระยอง จนทบร และตราด โดยใชวธการสมตวอยางแบบหลายขนตอน

(Multistage sampling method) โดยศกษาเฉพาะเกษตรกรทปลกผลไม 3 ชนด

ไดแก มงคด เงาะ และลองกอง

2. คนกลาง ใชวธการสมตวอยางแบบลกโซ (Snowball Technique) โดย

อาศยการแนะนำจากเกษตรกรกลมตวอยาง และคนกลางทแนะนำตอกนมาเปนทอดๆ

3. ผบรโภคทงผลไมทวไป และผลไมอนทรย จำนวน 400 คน

ขอบเขตดานเนอหามประเดนในการศกษา ดงน

- ตนทนการผลตของเกษตรกรโดยทำการสำรวจตนทนในการปลกผลไม

อนทรยประเภทมงคด เงาะ ลองกองแลวนำมาเปรยบเทยบกบตนทนการผลตของ

เกษตรกรทปลกแบบใชสารเคมในการผลต

- ผลตอบแทนของเกษตรกร สำรวจจากรายไดทเกษตรกรไดรบจากการ

จำหนายผลไมทง 3 ชนด

- ตนทนการตลาด ไดแก คาใชจายทคนกลางใชในการดำเนนกจกรรม

ทางการตลาดของผลไมอนทรย

- สวนเหลอมการตลาด และผลตอบแทนทางการตลาดของคนกลางใน

ทกระดบ

- ศกษาพฤตกรรมการบรโภคผลไมอนทรยของผบรโภค

132


เมอไดขอมลครบตามวตถประสงคของการวจยในครงนแลว นำขอมลทไดมา

วเคราะห ดงน วเคราะหตนทนการผลต ผลตอบแทนการผลต และกำไรสทธทได

จากการผลตผลไมอนทรยแลวเปรยบเทยบกบการผลตผลไมทใชสารเคมดวยการ

ทดสอบสถต t-test วเคราะหตนทนการตลาด ผลตอบแทนทไดจากการคาผลไมอนทรย

ของคนกลาง โดยใชคารอยละ (percentage) และคาเฉลยเลขคณต (Arithmetic Mean)

วเคราะหปญหาของเกษตรทง 2 ประเภท และคนกลางโดยใชคารอยละ (percentage)

และวเคราะหปจจยทมผลตอการตดสนใจซอผลไมอนทรยของผบรโภคโดยการ

คำนวณนำหนกเฉลย (Weight means score:WMS) และใชเกณฑการเปรยบเทยบ

คะแนน

ผลการศกษา ตนทนการผลต และผลตอบแทนทางการผลต

เกษตรผปลกผลไมแบบอนทรย

ตนทนผนแปรทเปนเงนสด 11,183.14 บาท และไมเปนเงนสด 7,508.14

บาท รวมเปน 18,691.28 บาทตอไร สวนตนทนคงท พบวา ตนทนคงทเปน

เงนสด 475.06 บาท และไมเปนเงนสด 1,760.86 บาท รวม 2,235.92 บาท

ตนทนรวมตอไรจะประกอบดวยตนทนทเปนเงนสด 11,658.20 บาท และไมเปน

เงนสด 9,269.00 บาท รวมตนทนการผลตผลไมอนทรยตอไรเทากบ 20,927.20

บาท สวนตนทนการผลตรวมตอกโลกรมเทากบกโลกรมละ 12.66 บาท สวนผล

ตอบแทนในการผลตผลไมตอกโลกรมเทากบ 14.99 บาทตอกโลกรม สวนผล

ตอบแทนตอไรเทากบ 44,998.29 บาทตอไรตอป เมอหกตนทนแลวจะไดกำไร

สทธเทากบ 24,071.08 บาทตอไรตอป (ตารางท 1:ทางซาย)

เกษตรผปลกผลไมแบบใชสารเคมเปนปจจยในการผลต

ตนทนผนแปรทเปนเงนสด 11,509.64 บาท และไมเปนเงนสด 4,524.28

บาท รวมเปน 16,033.92 บาทตอไร สวนตนทนคงท พบวา ตนทนคงทเปน

เงนสด 832.88 บาท และไมเปนเงนสด 1,634.46 บาท รวม 2,467.34 บาท

ตนทนรวมตอไรจะประกอบดวยตนทนทเปนเงนสด 12,175.85 บาท และไมเปน



เงนสด 6,092.07 บาท รวมตนทนการผลตผลไมอนทรยตอไรเทากบ 18,267.92

บาท สวนตนทนการผลตรวมตอกโลกรมเทากบกโลกรมละ 12.39 บาท สวนผล

ตอบแทนในการผลตผลไมตอกโลกรมเทากบ 5.03 บาท สวนผลตอบแทนตอไร

เทากบ 25,471.19 บาทตอไรตอป เมอหกตนทนแลวจะไดกำไรสทธเทากบ 6,969.94

บาทตอไรตอป (ตารางท 1: ทางขวา)

หมายเหต: ผลการศกษาในตารางท 1 (ทงซายและขวา) คำนวณมาจากตนทนการ

ผลตเฉลยจากผลไมทง 3 ชนด (มงคด, เงาะ และ ลองกอง)

เมอเปรยบเทยบตนทนการผลต และผลตอบแทนทางการผลตของการผลต

ผลไมแบบอนทรยกบการผลตผลไมแบบใชสารเคมเปนปจจยในการผลต พบวา

ตนทนรวมทงหมดเฉลยตอไรตอปของการผลตแบบอนทรยเทากบ 20,927.20 บาท

ซงสงกวาการผลตแบบใชสารเคมทมตนทนรวมทงหมดเฉลยตอไรตอปเทากบ

ตารางท 1 ตนทนการผลต และผลตอบแทนการผลตผลไมอนทรย (ซาย)

และผลไมทใชสารเคมเปนปจจยในการผลต (ขวา)

( )

11,509.64 4,586.70 2,569.06 2,017.63 6,922.94 2,677.21 1,910.15 1,416.61 641.83 277.10

4,524.28 4,524.28 2,227.63 2,296.66

- - - - - -

16,033.929,110.98 4,796.69 4,314.29 6,922.94 2,677.21 1,910.15 1,416.61 641.83 277.10

832.88 832.88

-

1,634.46 352.01

1,282.45

2,467.341,184.89 1,282.45

12,175.85 -

17.42 25,471.19 1,509.69 6,969.94

-

6,092.07 - - - - - -

18,267.9212.39 17.42

25,471.19 1,509.69 6,969.94

5.03

0.00

10,000.00

20,000.00

30,000.00

40,000.00

50,000.00

(//

)

0.002,000.004,000.006,000.008,000.00

10,000.0012,000.0014,000.00

(//

)

2

( )

11,183.14 4,143.32 1,936.74 2,206.59 7,039.83 2,503.25 2,043.21 1,537.36 707.38 249.62

7,508.144,999.63 2,437.21 2,562.42 2,508.51 1,535.48 973.03

- - -

18,691.289,142.95 4,373.95 4,769.01 9,548.34 4,038.73 3,016.24 1,537.36 707.38 249.62

475.06 475.06

-

1,760.86410.04

1,350.62

2,235.92885.10

1,350.62

11,658.20 -

27.65 44,998.29 1,120.88 24,071.08

-

9,269.00- - - - - -

20,927.2012.66 27.65

44,998.29 1,120.88 24,071.08

14.99

134


( )

11,509.64 4,586.70 2,569.06 2,017.63 6,922.94 2,677.21 1,910.15 1,416.61 641.83 277.10

4,524.28 4,524.28 2,227.63 2,296.66

- - - - - -

16,033.929,110.98 4,796.69 4,314.29 6,922.94 2,677.21 1,910.15 1,416.61 641.83 277.10

832.88 832.88

-

1,634.46 352.01

1,282.45

2,467.341,184.89 1,282.45

12,175.85 -

17.42 25,471.19 1,509.69 6,969.94

-

6,092.07 - - - - - -

18,267.9212.39 17.42

25,471.19 1,509.69 6,969.94

5.03

0.00

10,000.00

20,000.00

30,000.00

40,000.00

50,000.00

(//

)

0.002,000.004,000.006,000.008,000.00

10,000.0012,000.0014,000.00

(//

)

2

( )

11,183.14 4,143.32 1,936.74 2,206.59 7,039.83 2,503.25 2,043.21 1,537.36 707.38 249.62

7,508.144,999.63 2,437.21 2,562.42 2,508.51 1,535.48 973.03

- - -

18,691.289,142.95 4,373.95 4,769.01 9,548.34 4,038.73 3,016.24 1,537.36 707.38 249.62

475.06 475.06

-

1,760.86410.04

1,350.62

2,235.92885.10

1,350.62

11,658.20 -

27.65 44,998.29 1,120.88 24,071.08

-

9,269.00- - - - - -

20,927.2012.66 27.65

44,998.29 1,120.88 24,071.08

14.99

18,267.92 บาท และผลตอบแทนทางการผลตเฉลยตอไรตอปของการผลตแบบ

อนทรยเทากบ 44,998.29 บาท ซงสงกวาการผลตแบบใชสารเคมทมผลตอบแทน

ทางการผลตเฉลยตอไรตอปเทากบ 25,471.19 บาท และเมอหกตนทนการผลต

ทงหมดเหลอเปนกำไรสทธตอไรตอป พบวา การผลตแบบอนทรยไดกำไรสทธ

เฉลยตอไรตอปเทากบ 24,071.08 บาท ซงมากกวาการผลตแบบใชสารเคมทได

กำไรสทธเฉลยตอไรตอปเทากบ 6,969.94 บาท (ดงแผนภาพท1)

แผนภาพท 1 เปรยบเทยบตนทนรวม ผลตอบแทนและกำไรสทธ

จากผลการศกษาการเปรยบเทยบตนทนการผลตผลไมพบวาตนทนรวม

ทงหมดของการผลตแบบอนทรยสงกวาการผลตแบบใชสารเคม เปนผลเนองมาจาก

การผลตแบบอนทรยมตนทนผนแปรทไมเปนเงนสดสงกวาการผลตแบบใชสารเคม

ซงสวนใหญแลวจะหมดไปกบคาแรงงาน ไดแก คาดแลรกษา และคาเกบเกยว

คาวสดทใชในการปลก ไดแก คาปยอนทรยและคาสมนไพรกำจดศตรพช ทเกษตรกร

ทำใชเอง แตการคำนวณนนตองคดคาแรงและคาวสดทเปนของเกษตรกรเหลาน

ออกมาเปนมลคาดวย ซงจดเปนตนทนผนแปรทไมเปนเงนสดจงทำใหตนทนรวม

ทงหมดของการผลตแบบอนทรยสงกวาการผลตแบบใชสารเคม แตเมอพจารณา

ตนทนรวมทงหมดเฉพาะทเปนเงนสดจะพบวา การผลตแบบอนทรยมตนทนรวม

ทงหมดตำกวาการผลตแบบใชสารเคม ดงแผนภาพท 2

( )

11,509.64 4,586.70 2,569.06 2,017.63 6,922.94 2,677.21 1,910.15 1,416.61 641.83 277.10

4,524.28 4,524.28 2,227.63 2,296.66

- - - - - -

16,033.929,110.98 4,796.69 4,314.29 6,922.94 2,677.21 1,910.15 1,416.61 641.83 277.10

832.88 832.88

-

1,634.46 352.01

1,282.45

2,467.341,184.89 1,282.45

12,175.85 -

17.42 25,471.19 1,509.69 6,969.94

-

6,092.07 - - - - - -

18,267.9212.39 17.42

25,471.19 1,509.69 6,969.94

5.03

0.00

10,000.00

20,000.00

30,000.00

40,000.00

50,000.00

(//

)

0.002,000.004,000.006,000.008,000.00

10,000.0012,000.0014,000.00

(//

)

2

( )

11,183.14 4,143.32 1,936.74 2,206.59 7,039.83 2,503.25 2,043.21 1,537.36 707.38 249.62

7,508.144,999.63 2,437.21 2,562.42 2,508.51 1,535.48 973.03

- - -

18,691.289,142.95 4,373.95 4,769.01 9,548.34 4,038.73 3,016.24 1,537.36 707.38 249.62

475.06 475.06

-

1,760.86410.04

1,350.62

2,235.92885.10

1,350.62

11,658.20 -

27.65 44,998.29 1,120.88 24,071.08

-

9,269.00- - - - - -

20,927.2012.66 27.65

44,998.29 1,120.88 24,071.08

14.99



แผนภาพท 2 เปรยบเทยบตนทนการผลต

ตนทนการตลาด สวนเหลอมการตลาด ตนทนผนแปรทงตนทนทเปนเงนสดและไมเปนเงนสด พบวา ตนทนผนแปร

ทเปนเงนสดเทากบ 8.41 บาทตอกโลกรม ตนทนผนแปรทไมเปนเงนสดเทากบ

0.75 บาทตอกโลกรม ตนทนผนแปรรวมเทากบ 9.16 บาทตอกโลกรม คดเปน

รอยละ 96.83 ของตนทนในการตลาดของผลไมอนทรยทงหมด (ตารางท 2) และ

จากการศกษาสวนเหลอมการตลาดของผคาผลไมอนทรยในครงน เมอผลไมออก

จากสวนไปจนถงมอผบรโภคจะมตนทนการตลาดรวมจะคดเปนรอยละ 55.15 ของ

ราคาปลก โดยเกษตรกรไดรบสวนแบงรอยละ 44.85 ตนทนทางการตลาดคดเปน

รอยละ 14.50 สวนผคาสงและผคาปลกไดรบสวนเหลอมการตลาดรอยละ 15.49

และ 25.16 ตามลำดบ

( )

11,509.64 4,586.70 2,569.06 2,017.63 6,922.94 2,677.21 1,910.15 1,416.61 641.83 277.10

4,524.28 4,524.28 2,227.63 2,296.66

- - - - - -

16,033.929,110.98 4,796.69 4,314.29 6,922.94 2,677.21 1,910.15 1,416.61 641.83 277.10

832.88 832.88

-

1,634.46 352.01

1,282.45

2,467.341,184.89 1,282.45

12,175.85 -

17.42 25,471.19 1,509.69 6,969.94

-

6,092.07 - - - - - -

18,267.9212.39 17.42

25,471.19 1,509.69 6,969.94

5.03

0.00

10,000.00

20,000.00

30,000.00

40,000.00

50,000.00

(//

)

0.002,000.004,000.006,000.008,000.00

10,000.0012,000.0014,000.00

(//

)

2

( )

11,183.14 4,143.32 1,936.74 2,206.59 7,039.83 2,503.25 2,043.21 1,537.36 707.38 249.62

7,508.144,999.63 2,437.21 2,562.42 2,508.51 1,535.48 973.03

- - -

18,691.289,142.95 4,373.95 4,769.01 9,548.34 4,038.73 3,016.24 1,537.36 707.38 249.62

475.06 475.06

-

1,760.86410.04

1,350.62

2,235.92885.10

1,350.62

11,658.20 -

27.65 44,998.29 1,120.88 24,071.08

-

9,269.00- - - - - -

20,927.2012.66 27.65

44,998.29 1,120.88 24,071.08

14.99

( )

11,509.64 4,586.70 2,569.06 2,017.63 6,922.94 2,677.21 1,910.15 1,416.61 641.83 277.10

4,524.28 4,524.28 2,227.63 2,296.66

- - - - - -

16,033.929,110.98 4,796.69 4,314.29 6,922.94 2,677.21 1,910.15 1,416.61 641.83 277.10

832.88 832.88

-

1,634.46 352.01

1,282.45

2,467.341,184.89 1,282.45

12,175.85 -

17.42 25,471.19 1,509.69 6,969.94

-

6,092.07 - - - - - -

18,267.9212.39 17.42

25,471.19 1,509.69 6,969.94

5.03

0.00

10,000.00

20,000.00

30,000.00

40,000.00

50,000.00

(//

)

0.002,000.004,000.006,000.008,000.00

10,000.0012,000.0014,000.00

(//

)

2

( )

11,183.14 4,143.32 1,936.74 2,206.59 7,039.83 2,503.25 2,043.21 1,537.36 707.38 249.62

7,508.144,999.63 2,437.21 2,562.42 2,508.51 1,535.48 973.03

- - -

18,691.289,142.95 4,373.95 4,769.01 9,548.34 4,038.73 3,016.24 1,537.36 707.38 249.62

475.06 475.06

-

1,760.86410.04

1,350.62

2,235.92885.10

1,350.62

11,658.20 -

27.65 44,998.29 1,120.88 24,071.08

-

9,269.00- - - - - -

20,927.2012.66 27.65

44,998.29 1,120.88 24,071.08

14.99

136


ตารางท 2 ตนทนผนแปร ตนทนคงท และตนทนรวมทางการตลาดของผคา

ผลไมอนทรย หนวยเปนบาทตอกโลกรม

รายการ ตนทนเงนสด ตนทนไมใชเงน รวม รอยละ สด

ตนทนผนแปร 8.41 0.75 9.16 96.83

คาวสดบรรจ 0.18 0 0.18 1.90

คาขนสง 4.75 0 4.75 50.21

คาแรงงาน 1.50 0.75 2.25 23.78

ความเสยหายและนำหนกสญหาย 1.98 0 1.98 20.93

ตนทนคงท 0.12 0.18 0.30 3.17

คาแผง คาเชาท 0.12 0 0.12 1.27

คาเสอมราคารถยนต 0 0.18 0.18 1.90

รวมตนทนทางการตลาด 8.53 0.93 9.46 100

ปญหา และอปสรรคในการผลตและการตลาดผลไมทง 2 ประเภท 1) ปญหา และอปสรรคในการผลตและการตลาดผลไมอนทรย

ปญหาในการปลกผลไมอนทรย พบวา เกษตรกรสวนมาก (รอยละ18.75)

ประสบปญหาเรองผลผลตผลไมอนทรยทผลตไดมปรมาณไมเพยงพอตอความ

ตองการของตลาด สวนปญหาในการจำหนายผลไมอนทรย พบวา เกษตรกรสวนมาก

(รอยละ 20.34) ผลผลตไมสอดคลองกบความตองการของตลาด โดยตลาดม

ความตองการผลไมอนทรยปรมาณมากและหลากหลายแตผลผลตไมเพยงพอ จง

ทำใหผลไมอนทรยมราคาสง สวนคนกลางผคาผลไมอนทรยประสบปญหาคาใชจาย

ทางดานการขนสงสง นอกจากนยงประสบปญหาเกยวกบราคาผลไมอนทรยทมราคาสง

ทำใหไมเปนทนยม

2) ปญหา และอปสรรคในการผลตและการตลาดผลไมทใชสารเคมในการผลต

ปญหาในการปลกผลไมแบบใชสารเคมเปนปจจยในการผลต พบวา เกษตรกรสวนมาก

(รอยละ24.18) ประสบปญหาเกยวกบเรองปจจยการผลตมราคาแพง สวนปญหา



ในการจำหนายผลไม พบวา เกษตรกรสวนมาก (รอยละ 31.71) มปญหาเรอง

ไมมความรดานการตลาดทำใหไมสามารถเจรจาตอรองกบพอคาทมารบซอได

ปจจยทมผลตอการเลอกซอผลไมอนทรยของผบรโภค จากการสำรวจผบรโภคจำนวน 400 คน พบวามผบรโภคซงในปจจบนยงคง

บรโภคผลไมอนทรยอย จำนวน132 คน และจากการศกษาเกยวกบการเลอกผขาย

ของผซอผลไมอนทรยจำนวน 132 คน โดยใหผซอผลไมอนทรยเลอกรานคาทผซอ

ผลไมอนทรยนยมซอมากทสด ซงจากการศกษา พบวา ผซอสวนมาก รอยละ

57.58 เลอกซอผลไมอนทรยจากหางสรรพสนคา/ไฮเปอรมารเกต/ซปเปอรเซนเตอร

รองลงมารอยละ 18.18, 15.15, 6.06, 3.03 เลอกซอผลไมอนทรยจากตลาดสด

ทวไป, ตลาดนด สถานทอนๆ เชน จากเกษตรกรโดยตรง และซปเปอรมารเกต

ตามลำดบ สวนสถานททผซอไมนยมซอผลไมอนทรย คอ รานสะดวกซอ/รานขาย

ของชำ ดงตารางท 3

ตารางท 3 จำนวน รอยละ ของประเภทรานคาทผบรโภคเลอกซอผลไมอนทรย

ประเภทรานคา จำนวน รอยละ

หางสรรพสนคา/ไฮเปอรมารเกต/ซปเปอรเซนเตอร 76 57.58

ซปเปอรมารเกต 4 3.03

รานสะดวกซอ/รานขายของชำ 0 0.00

ตลาดสดทวไป 24 18.18

ตลาดนด 20 15.15

อนๆ 8 6.06

รวม 132 100.00

จากการสำรวจผบรโภคจำนวน 400 คน พบวา มผบรโภคซงในปจจบนยงคง

บรโภคผลไมอนทรยอย จำนวน 132 คน และศกษาปจจยทมผลตอการเลอกซอ

ผลไมอนทรย พบวา ปจจยทสงผลตอการซอผลไมอนทรยของผบรโภค ไดแก ปจจย

ทางดานผลตภณฑ ปจจยดานราคา ปจจยดานชองทางการจดจำหนาย และปจจย

ทางดานจตวทยา มผลตอการตดสนใจซอผลไมอนทรยในระดบมาก สวนปจจย

138


ทางดานวฒนธรรม และปจจยทางดานสงคม มผลตอการตดสนใจซอผลไมอนทรย

ในระดบปานกลาง และปจจยทมผลตอการตดสนใจซอในระดบนอย คอปจจยทาง


การทดสอบความแตกตาง (t-test) ระหวางเกษตรกรกลมตวอยางทผลตผลไม

ทใชสารเคมเปนปจจยในการผลตและผลไมอนทรยกบปจจยตนทนการผลตตอไร

ผลตอบแทนการผลตตอไร และกำไรสทธตอไร

1) การทดสอบความแตกตาง (t–test) ระหวางเกษตรกรกลมตวอยาง

ทผลตผลไมทใชสารเคมเปนปจจยในการผลตและผลไมอนทรยกบปจจย

ตนทนการผลตตอไร

มงคด: เกษตรกรกลมตวอยางทผลตมงคดกบมงคดอนทรย เมอทำการ

ทดสอบทางสถต พบวา กลมตวอยางมตนทนการผลตตอไรแตกตางกนอยางมนย

สำคญทางสถต ทระดบ 0.001 โดยกลมตวอยางทผลตมงคดอนทรยมตนทนการ

ผลตตอไรสงกวากลมตวอยางทผลตมงคด

เงาะ: เกษตรกรกลมตวอยางทผลตเงาะกบเงาะอนทรย เมอทำการทดสอบ

ทางสถต พบวา กลมตวอยางมตนทนการผลตตอไรแตกตางกน อยางมนยสำคญ

ทางสถต ทระดบ 0.001 โดยกลมตวอยางทผลตเงาะอนทรยมตนทนการผลตตอไร

สงกวากลมตวอยางทผลตเงาะ

ลองกอง: เกษตรกรกลมตวอยางทผลตลองกองกบลองกองอนทรย

เมอทำการทดสอบทางสถต พบวา กลมตวอยางมตนทนการผลตตอไรแตกตางกน

อยางมนยสำคญทางสถต ทระดบ 0.001โดยกลมตวอยางทผลตลองกองอนทรยม

ตนทนการผลตตอไรสงกวากลมตวอยางทผลตลองกอง



ตารางท 4 ผลการทดสอบความแตกตาง (t-test) ระหวางกลมตวอยางทผลต

ผลไมทใชสารเคมเปนปจจยในการผลตและผลไมอนทรย กบปจจย

ตนทนการผลตตอไร

ตวแปรและกลมยอย Mean S.D. N P-value

มงคด 0.000*

อนทรย 21,834.26 157.81 15

ใชสารเคม 18,744.00 318.29 26

เงาะ 0.000*

อนทรย 19,369.15 169.53 11

ใชสารเคม 17,981.95 259.57 19

ลองกอง 0.000*

อนทรย 21578.20 308.69 8

ใชสารเคม 18777.82 183.98 13

*P-value < 0.001

2) การทดสอบความแตกตาง (t-test) ระหวางเกษตรกรกลมตวอยาง

ทผลตผลไมทใชสารเคมเปนปจจยในการผลตและผลไมอนทรยกบปจจยผล

ตอบแทนการผลตตอไร

มงคด: เกษตรกรกลมตวอยางทผลตมงคดกบมงคดอนทรย เมอทำการ

ทดสอบทางสถต พบวา กลมตวอยางมผลตอบแทนการผลตตอไรแตกตางกน

อยางมนยสำคญทางสถต ทระดบ 0.001 โดยกลมตวอยางทผลตมงคดอนทรยม

ผลตอบแทนการผลตตอไรสงกวากลมตวอยางทผลตมงคด

เงาะ: เกษตรกรกลมตวอยางทผลตเงาะกบเงาะอนทรย เมอทำการ

ทดสอบทางสถต พบวา กลมตวอยางมผลตอบแทนการผลตตอไรแตกตางกน

อยางมนยสำคญทางสถต ทระดบ 0.001 โดยกลมตวอยางทผลตเงาะอนทรยมผล

ตอบแทนการผลตตอไรสงกวากลมตวอยางทผลตเงาะ

140


ลองกอง: เกษตรกรกลมตวอยางทผลตลองกองกบลองกองอนทรย เมอทำการทดสอบทางสถต พบวา กลมตวอยางมผลตอบแทนการผลตตอไรแตกตางกน อยางมนยสำคญทางสถต ทระดบ 0.001 โดยกลมตวอยางทผลตลองกองอนทรยมผลตอบแทนการผลตตอไรสงกวากลมตวอยางทผลตลองกอง

ตารางท 5 ผลการทดสอบความแตกตาง (t-test) ระหวางกลมตวอยางทผลตผลไม ทใชสารเคมเปนปจจยในการผลตและผลไมอนทรย กบปจจยผลตอบแทนการผลตตอไร


มงคด 0.000* อนทรย 55,067.93 849.14 15 ใชสารเคม 22,460.60 1357.01 26

เงาะ 0.000* อนทรย 24,176.75 1,467.95 11 ใชสารเคม 20,198.18 1,825.77 19

ลองกอง 0.000* อนทรย 55,707.05 3,328.36 8 ใชสารเคม 33,749.38 1,224.40 13 * P-value < 0.001

3) การทดสอบความแตกตาง (t-test) ระหวางเกษตรกรกลมตวอยางทผลต ผลไมทใชสารเคมเปนปจจยในการผลตและผลไมอนทรย กบปจจยกำไรสทธตอไร มงคด: เกษตรกรกลมตวอยางทผลตมงคดกบมงคดอนทรย เมอทำการทดสอบทางสถต พบวา กลมตวอยางมกำไรสทธตอไรแตกตางกน อยางมนยสำคญทางสถต ทระดบ 0.001 โดยกลมตวอยางทผลตมงคดอนทรยมกำไรสทธตอไรสงกวากลมตวอยางทผลตมงคด เงาะ: เกษตรกรกลมตวอยางทผลตเงาะกบเงาะอนทรย เมอทำการทดสอบทางสถต พบวา กลมตวอยางมกำไรสทธตอไรแตกตางกน อยางมนยสำคญทางสถต ทระดบ 0.001 กลมตวอยางทผลตเงาะอนทรยมกำไรสทธตอไรสงกวากลมตวอยางทผลตเงาะ



ลองกอง: เกษตรกรกลมตวอยางทผลตลองกองกบลองกองอนทรย

เมอทำการทดสอบทางสถต พบวา กลมตวอยางมกำไรสทธตอไรแตกตางกน อยางม

นยสำคญทางสถต ทระดบ 0.001 โดยกลมตวอยางทผลตลองกองอนทรยมกำไร

สทธตอไรสงกวากลมตวอยางทผลตลองกอง

ตารางท 6 ผลการทดสอบความแตกตาง (t-test) ระหวางเกษตรกรกลมตวอยาง

ทผลตผลไมทใชสารเคมเปนปจจยในการผลตและผลไมอนทรยกบ

ปจจยกำไรสทธตอไร


มงคด 0.000*

อนทรย 33,233.67 879.09 15

ใชสารเคม 3,717.13 1,368.59 26

เงาะ 0.000*

อนทรย 4,807.60 1,451.99 11

ใชสารเคม 2,216.23 1,694.17 19

ลองกอง 0.000*

อนทรย 34,171.98 3,292.31 8

ใชสารเคม 14,976.45 1,142.32 13

* P-value < 0.001

สรปผลและเสนอแนะ จากการศกษาเรองการตลาด ปญหาและอปสรรคของการผลตผลไมอนทรย

ในภาคตะวนออกของประเทศไทย สามารถสรปผลการศกษาไดดงน ตนทนการ

ผลตเฉลยของเกษตรกรผปลกผลไมอนทรยเทากบ 20,927.20 บาทตอไร ตนทน

การผลตเฉลยรวมตอกโลกรมเทากบ 12.66 บาท และผลตอบแทนในการผลตผล

ไมตอกโลกรมเทากบ 14.99 บาท สวนผลตอบแทนเทากบ 44,998.29 บาทตอ

ไรตอป เมอหกตนทนแลวไดกำไรสทธเทากบ 24,071.08 บาทตอไรตอป ตนทน

การผลตเฉลยของเกษตรกรผปลกผลไมแบบใชสารเคมเปนปจจยในการผลต

142


เทากบ 18,267.92 บาทตอไร ตนทนการผลตเฉลยรวมตอกโลกรมเทากบ 12.39 บาท

และผลตอบแทนในการผลตผลไมตอกโลกรมเทากบ 5.03 บาท สวนผลตอบแทน

เทากบ 25,471.19 บาทตอไรตอป เมอหกตนทนแลวไดกำไรสทธเทากบ 6,969.94

บาทตอไร

ผลการศกษาทไดจากการสำรวจตนทนการผลตของเกษตรกรทปลกผลไม

อนทรยเมอเปรยบเทยบกบเกษตรกรทปลกผลไมแบบใชสารเคมเปนปจจยในการ

ผลต พบวา ผลไมอนทรยทกชนดมตนทนการผลตสงกวาผลไมทใชสารเคมเปน

ปจจยในการผลตทกชนด และมผลตอบแทนในการผลตตอไรตอป กำไรสทธตอไร

ตอป และราคาขายผลผลตบาทตอกโลกรมสงกวาผลไมทใชสารเคมเปนปจจยใน

การผลต

คนกลางททำการคาผลไมอนทรยมตนทนเฉลยเทากบ 9.46 บาทตอกโลกรม

โดยแบงเปนตนทนผนแปรรวมเทากบเทากบ 9.16 บาทตอกโลกรม และตนทน

คงทรวมเทากบ 0.30 บาทตอกโลกรม ทางดานผลตอบแทนและสวนเหลอม

ทางการตลาดของคนกลางพบวาเมอผลไมออกจากสวนไปจนถงมอผบรโภค จะม

ตนทนการตลาดรวมจะคดเปนรอยละ 55.15 ของราคาปลก โดยเกษตรกรไดรบ

สวนแบงรอยละ 44.85 ตนทนทางการตลาดคดเปนรอยละ 14.50 สวนผคาสง

และผคาปลกไดรบสวนเหลอมการตลาดรอยละ 15.49 และ 25.16 ตามลำดบ

สวนปญหาทพบในการปลกผลไมอนทรย พบวา เกษตรกรสวนมาก (รอยละ 18.75)

ประสบปญหาเรองผลไมอนทรยทผลตไดมปรมาณไมเพยงพอตอความตองการ

ของตลาด สวนปญหาทพบในการจำหนายผลไมอนทรย พบวา เกษตรกรสวนมาก

(รอยละ 20.34) มปญหาเรองผลผลตไมสอดคลองกบความตองการของตลาด

โดยตลาดมความตองการผลไมอนทรยปรมาณมากและหลากหลายแตผลผลตไม

เพยงพอ จงทำใหผลไมอนทรยมราคาสง ซงสามารถจดการไดโดยอาศยกระบวนการ

รวมกลมของเกษตรกรเพอรวมกนรวบรวมผลผลตในพนทผลตใหเพยงพอตอ

ความตองการของตลาด และรวมกนวางแผนการผลตเพอใหผลผลตเพยงพอและ

เหมาะสมกบความตองการของผบรโภค สวนปญหาทางดานการตลาดของคนกลาง

ผคาผลไมอนทรย พบวา ผคาผลไมอนทรยจะพบกบปญหาเรองคาใชจายทางดาน



ขนสงสง จงสามารถจดการไดโดยจดตลาดสำหรบสนคาเกษตรอนทรยภายในทองถน

และประชาสมพนธใหผบรโภคทราบถงคณคาและความสำคญของผลไมอนทรย

เพอใหปรมาณความตองการผลไมอนทรยเพมขน

ทางดานการศกษาปจจยทสงผลตอการซอผลไมอนทรยของผบรโภค พบวา

ปจจยทางดานผลตภณฑ ปจจยดานราคา ปจจยดานชองทางการจดจำหนาย และ

ปจจยทางดานจตวทยา มผลตอการตดสนใจซอผลไมอนทรยในระดบมาก สวนปจจย

ทางดานวฒนธรรม และปจจยทางดานสงคมมผลตอการตดสนใจซอผลไมอนทรย

ในระดบปานกลาง และปจจยทมผลตอการตดสนใจซอในระดบนอย คอปจจยทาง


จากการศกษาจะเหนไดวาการผลตและการตลาดผลไมอนทรยของประเทศ

ไทยในปจจบนนนยงไมประสบความสำเรจเทาทควรเนองจากยงมผผลตและ

ผบรโภคจำนวนนอย และผลผลตสวนมากไดสงออกไปจำหนายยงตางประเทศ ตลาด

ในประเทศยงเปนตลาดเฉพาะกลม ดงนนจงควรสงเสรมใหทงผผลตและผบรโภค

เหนคณคาและความสำคญของผลตผลเกษตรอนทรยทมตอสขภาพ และสงแวดลอม

นอกจากนควรมการศกษาวจยตอเกยวกบแนวทางทเหมาะสมในการสงเสรม

ผลผลตเกษตรอนทรย และการแปรรปผลผลตเกษตรอนทรย

144



กมล เลศรตน และคณะ. 2551. การศกษาเปรยบเทยบสถานภาพดานการผลต การแปรรป

การคา การวจยและพฒนาผกและผลไมของไทยกบตางประเทศ. กรงเทพมหานคร :

สำนกงานกองทนสนบสนนงานวจย.

กองวตถมพษทางเกษตร. 2539. คมอแนะนำเทคนคการปลกผกและไมผลปลอดภย

จากสารพษ. กรงเทพมหานคร : กรมวชาการเกษตร.

ปญญภทร ธาระวานช. 2544. สนคาเกษตรอนทรย:โอกาสและลทางตลาดในอนาคต.

http//www.kasikornresearch.com. 13 ตลาคม 2551.

วรรณลดา สนนทพงศกด. 2545. เกษตรอนทรยในประเทศไทย.

http//www.organicthailand.com/produc. 14 ตลาคม 2551.

ศรณ แซลม. 2550. รายงานฉบบสมบรณปญหาและอปสรรคของการเกษตรอนทรยไทย

ดานการผลตและการสงเสรมการตลาด. กรงเทพมหานคร : คณะเศรษฐศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร


Application of the Sufficiency Economy Philosophy to Instruct at the Undergraduate Level

เพญพรรณ ชตวศทธ

146


บทคดยอ การวจยนมวตถประสงค เพอศกษาระดบความรความเขาใจปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงของนกศกษา และการประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการ

เรยนการสอน ระดบปรญญาตร เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามกลมตวอยาง

ทเปนนกศกษาจำานวน 373 คน และใชการสมภาษณอาจารยผสอน 11 คน

ผลการศกษาพบวา ระดบความรความเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของ

นกศกษา ในแตละดานอยในเกณฑระดบปานกลางจนถงระดบตำา โดยดานภมคมกน

ในตนทด ดานภาพรวมของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ดานความรปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยง ดานความมเหตผล พบวากลมตวอยางสวนใหญมความรความเขาใจอย

ในระดบปานกลาง สวนดานคณธรรมและดานความพอประมาณ พบวากลม

ตวอยาง มความรความเขาใจในระดบตำา

ในการประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการการเรยนการสอน

พบวาอาจารยผสอนนำาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตในการจดการเรยน

การสอนครอบคลมทง 5 ดาน ไดแก การวางแผนการสอน วธการสอน กจกรรม

สนบสนน สอการสอน การวดและประเมนผลการเรยนการสอน โดยในดานความ

พอประมาณ อาจารยผสอนประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการวางแผนการ

สอนเนนทงทฤษฎและปฏบตอยางสมดล ในดานวธการสอน เนนการมสวนรวม

*อาจารยประจำาสาขาวชาการจดการทรพยากรมนษย คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกรก


เพญพรรณ ชตวศทธ*

147เพญพรรณ ชตวศทธ


และสอการสอนใชสอการเรยนร จดกจกรรมสนบสนนโดยนำาของทใชแลวมาสราง

ประโยชนและวดประเมนผลการเรยนการสอนตามสภาพความเปนจรง ดานความ

มเหตผล อาจารยผสอนประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการวางแผนการ

สอนโดยศกษาคนควาจากแหลงการเรยนรตางๆ สวนดานวธการสอน อาจารย

ผสอนไดชแจงใหทราบถงวตถประสงคและคนควาดวยตนเอง ใชสอการสอน

ประกอบการเรยนรทหาไดจากแหลงเรยนรทหางายและจดกจกรรมทหลากหลาย

รวมทงมการวดและประเมนผลตามมาตรฐานของหลกสตร สวนในดานภมคมกน

ในตนทด อาจารยผสอนประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยสอดแทรก

คณธรรมในการดำารงตน เนนใหนกศกษาวางแผนอนาคตของตน ในดานวธการ

สอนสอดแทรกและเสรมสรางคณธรรม จรยธรรม ตามเนอหารายวชา ใชสอการ

สอนประกอบการเรยนการสอน ในดานการอนรกษศลปวฒนธรรม สงแวดลอม

จดกจกรรมสนบสนนโดยการฝกสมาธและจดโครงการจตอาสา รวมทงการวดและ

ประเมนผล เนนดานความรควบคคณธรรมอยางสมดล

คำาสำาคญ : ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การจดการเรยนการสอน ความรความเขาใจ

Abstract The objectives of this research were 1) to find out the knowledge and

the understanding levels of the undergraduate students on the Sufficiency

Economy Philosophy, and 2) to investigate the teaching methods the instructors

applied the Sufficiency Economy Philosophy in their teaching and learning

practices. The questionnaires were sent out to the undergraduate students ,

373 questionnaire were received. In addition, the researcher conducted in-depth

interviews of eleven instructors. The data received were calculated and

analyzed.

The results showed that students level of knowledge and understanding

of each principle was moderate to low. In terms of Self-Immunity Principle,

the overall understanding of the sufficiency Economy Philosophy, the

148


knowledge of the sufficiency Economy Philosophy, the rationality , it was found that the majority of the respondents understanding was moderate, and for the values, the majority of the responders ’s level of understanding was low. The application of Sufficiency Economy Philosophy for teaching and learning practices at the undergraduate level revealed that the instructors applied the Sufficiency Economy Philosophy in all five steps of their instruction, these were instructional planning, teaching methods, activities, teaching materials, and measurement and evaluation. In terms of Moderation Principle, the instructors balanced the topic of Sufficiency Economy Philosophy in their instructional plan both in theory and practice. As for the methods of teaching, student participation was emphasized in the process. The instructors also used the recycled materials and arranged activities to make use of those materials. Besides, the measurement and evaluation were conducted in real situation. In terms of Rationality Principle, the instructors applied the Sufficiency Economy Philosophy in their instructional plan by acquiring data from various sources. As for the teaching methods, the instructors emphasized on self-study and the teaching materials were available from the learning center, various activities were arranged , including the measurement and evaluation were conducted according to the curriculum standard. In terms of Self-Immunity Principle, the instructors inserted the topic of values of self-sustenance and emphasized on students future planning. As for the teaching methods the instructors inserted values and ethics according to the subject content, they also utilized teaching materials for cultural and environmental conservation. Besides, the instructors arranged the meditation activity and various voluntary programs. The measurement and evaluation

procedures focused on knowledge as equal as values.

Keyword : Sufficiency Economy Philosophy, Teaching Methods, Knowledge

and Understanding



บทนำา ผลของการพฒนาประเทศทขาดความสมดลกบการพฒนาคณภาพประชากร

ทงทางดานจตใจ คณธรรม จรยธรรม กอใหเกดผลกระทบตอคณภาพชวต นบ

ตงแตการเกดวกฤตเศรษฐกจในป พ.ศ.2540 ทำาใหระบบสงคมออนแอ กอปรกบ

กระแสโลกาภวตน เกดการเปลยนแปลงมากมาย ทงในดานการเมอง เศรษฐกจ

สงคม ขนบธรรมเนยมประเพณและวฒนธรรม นำาความเปลยนแปลงอยางใหญ

หลวงมาสสงคมไทย สงผลกระทบตอวถชวตในทกดาน

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระราชทาน

ใหแกประชาชนในทกระดบ ใชเปนแนวทางในการดำาเนนชวต ตงแตป 2517

เปนตนมา โดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย ซงยดหลกการพง

ตนเอง ความพอม พอกน พอใช การรจกประมาณตนหรอความพอประมาณ ความ

มเหตผล การสรางภมคมกนทด พรอมรบตอการเปลยนแปลงใดๆ พระองคทรง

เตอนสตไมใหประมาทและมความรอบคอบ คำานงถงความถกตองตามหลกวชา

และความมคณธรรม หลกการเหลาน สามารถนำามาประยกตใชไดทกระดบ เปนการ

มองโลกเชงระบบทมการปฏสมพนธและเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการ

รอดพนจากภยและวกฤตเพอความมนคงและยงยนของการพฒนาจงกลาวไดวา

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปรยบเสมอนเสาหลกสำาคญของสงคมไทย ทสามารถนำา

ไปประยกตใชในบรบทตางๆ ไมวาจะเปนการบรหารงานระดบประเทศหรอการพฒนา

เพอสราง ความมนคงทางเศรษฐกจและสงคม รฐบาลจงไดนอมนำาปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงมาเปนกรอบของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 9 และ

ฉบบท 10 โดยจดทำายทธศาสตร เพอดำาเนนโครงการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง

ปจจบนทกภาคสวนไมวาจะเปนภาครฐบาลหรอภาคเอกชนตางตนตวรบ

แนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และใหความสำาคญกบการพฒนาและวธปฏบต

ตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงมการศกษา คนควา พฒนาความร ความเขาใจเกยว

กบแนวทางเศรษฐกจพอเพยง สถานศกษาซงเปนหนวยงานทมหนาทสำาคญทจะ

ตองพฒนาใหนกเรยนนกศกษา มความรความเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

เพอเสรมสรางจตสำานกใหเกดการเรยนรในวถทถกตอง และสามารถดำารงตนอย

150


ในสงคมไดอยางปกตสข ดำาเนนชวตดวยความอดทน มความเพยร มสตปญญา

และความรอบคอบ เพอใหเกดสมดลและพรอมรองรบตอการเปลยนแปลงอยาง

รวดเรว จากสงคมโลกไดเปนอยางด

สถานศกษาทผลตบณฑตไปรบใชสงคมจงมสวนสำาคญ ทจะขบเคลอนปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงเพอใหนกศกษาไดเรยนรและเกดความรความเขาใจ ในวถทถก

ตองสามารถนำาไปประยกตใชใหเกดประโยชนตอตนเอง และสงคม คณาจารยเปน

ผมสวนสำาคญ ทจะสามารถขบเคลอนปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเพอใหบณฑตได

เหนคณคาและสามารถนำาไปปรบใชในการดำารงตน ดงนนในฐานะทเปนอาจารย

ในสถาบนอดมศกษาจงสนใจทจะทราบวานกศกษา มระดบความรความเขาใจปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงเทาใด รวมทงอาจารยผสอนไดประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ในการจดการเรยนการสอนหรอไม อยางไร เพอจะนำาไปสการพฒนาการจดการเรยน

การสอนตามนโยบายของรฐบาลและหนวยงานทเกยวของในการขบเคลอนปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงในสถานศกษา

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราช

ดำารสเพอชแนะแนวทางการดำาเนนชวตแกพสกนกรชาวไทยมาโดยตลอดนานกวา

30 ป ตงแตกอนวกฤตการณทางเศรษฐกจ และเมอภายหลงไดทรงเนนยำาแนวทาง

ในการแกไขเพอใหรอดพน และสามารถดำารงชวตอยไดอยางมนคงและยงยนทามกลาง

ความเปลยนแปลงจากสถานการณตาง ๆ สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต (2547 : 14-17) ไดประมวลหลกของการพจารณาปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง ไว 5 สวน ดงน

สวนท 1 กรอบแนวคด เปนปรชญาทชแนะแนวทางการดำารงอยและปฏบต

ตนในทางทควรจะเปนโดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย สามารถ

นำามาประยกตใชไดตลอดเวลา และเปนการมองโลกเชงระบบทมการเปลยนแปลง

อยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจากภยและวกฤตเพอความมนคง และยงยนของ

การพฒนา



สวนท 2 คณลกษณะ เศรษฐกจพอเพยงสามารถนำามาประยกตใชกบการ

ปฏบตตนไดในทกระดบ โดยเนนการปฏบตบนทางสายกลาง และการพฒนาอยาง

เปนขนตอน

สวนท 3 คำานยาม ความพอเพยงจะตองประกอบดวย 3 คณลกษณะ

(3 หวง) ดวยกน ดงแสดงในแผนภาพท 1 คอ

1. ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไปและไมมาก

เกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชน การผลตและการบรโภคทอยใน

ระดบพอประมาณ

2. ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอ

เพยงนน จะตองเปนไปอยางมเหตผลโดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอด

จนคำานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทำานน ๆ อยางรอบคอบ

3. การมภมคมกนทดในตน หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผล

กระทบและการเปลยนแปลงดานตางๆ ทจะเกดขนโดยคำานงถงความเปนไปไดของ

สถานการณตาง ๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล

สวนท 4 เงอนไข ประกอบดวย 2 เงอนไข คอ ความร และคณธรรม

1. เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตาง ๆ ท

เกยวของอยางรอบดาน ความรอบคอบทจะนำาความรเหลานนมาพจารณาใหเชอม

โยงกน เพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงในขนปฏบต

2. เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสราง ประกอบดวย มความตระหนก

ในคณธรรม มความซอสตยสจรต และมความอดทน มความพากเพยร ใชสต

ปญญาในการดำาเนนชวต

สวนท 5 แนวทางปฏบตและ/หรอผลทคาดวาจะไดรบจากการนำาตาม

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชคอ การพฒนาประเทศใหกาวหนาไป

อยางสมดลมนคงและยงยนพรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกดาน ทงทางดาน

เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม ความรและเทคโนโลย

152


แผนภาพท 1 แสดงปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 3 หวง 2 เงอนไข

ทมา : http://www.scc.ac.th/flashshour/60th/SE/Se.html

หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงจำาแนกได 3 ระดบ คอ 1) ระดบพนฐาน เปน

เศรษฐกจพอเพยงในระดบบคคลและครอบครว คอ การทสมาชกในครอบครวม

ความเปนอยในลกษณะทสามารถพงพาตนเองได สามารถสนองความตองการขน

พนฐาน เชน ความตองการในปจจยสของตนเองและครอบครวได มการชวยเหลอ

เกอกลซงกนและกน มความสามคค กลมเกลยว มความพอเพยงในการดำาเนนชวต

ดวยการประหยดและลดคาใชจายทไมจำาเปน จนสามารถดำารงชวตอยไดอยางม

ความสข 2) ระดบกาวหนาแบบกลม เปนเศรษฐกจพอเพยงระดบทสองทเนน

ความพอเพยงในระดบกลมหรอองคกรโดยการรวมกลมในรปสหกรณเครอขาย

ธรกจ ( Networking for Business )

กลมธรกจ ( Cluster ) และวสาหกจชมชน ( Community Business ) เปนตน

สมาชกรวมมอกนเสยสละเพอประโยชนของกลมในการอยรวมกนอยางพอเพยง ไม

อยบนความประมาทและสรางภมคมกนรวมกนบนพนฐานของการไมเบยดเบยน

การแบงปน และชวยเหลอกน เพอทำาใหชมชนโดยรวมหรอเครอขายวสาหกจนนๆ



เกดความพอเพยงในวถปฏบตอยางแทจรง มการสบทอดภมปญญา แลกเปลยน

ความร เทคโนโลยและบทเรยนจากการพฒนารวมกน 3) ระดบกาวหนาแบบ

เครอขาย เปนเศรษฐกจพอเพยงระดบทสาม คอ เมอกลมหรอองคกรมความพอ

เพยงในระดบทสองแลวกจะรวมมอกบหนวยงานภายนอกเพอการสรางเครอขาย

มการตดตอรวมมอกบธนาคารและบรษทตางๆทงในดานการลงทน การผลต การ

จดจำาหนาย และการบรหารจดการ เพอการขยายกจกรรมทางเศรษฐกจทหลาก

หลาย ตลอดจนการพฒนาคณภาพชวตทงในดานสวสดการ การศกษา สงคมและ

ศาสนาใหเกดประโยชนกบทกฝาย

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงจงเปนแนวคดทเหมาะกบพนฐานสงคมไทย เพอ

การตดสนใจในการดำาเนนชวตอยางสมดล เจรญมนคงและมความยงยนในระยะยาว

ทามกลางกระแสการเปลยนแปลงของปจจยตางๆ มความมนคงในการเจรญเตบโต

ไมผนผวนไปตามปจจยเสยงตางๆโดยพจารณาหลายมตเปนองครวมมใชเฉพาะ

เรองของเศรษฐกจ การกระทำาตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงหรอการประยกต

คอการตดสนใจทเหมาะสมโดยใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ตดสนใจตามหลก

คอ สามหวง สองเงอนไข จดมงหมายเพอการพฒนาทสมดลและยงยน

จากแนวคดดงกลาวสรปไดวา เศรษฐกจพอเพยงทกลาวมาขางตนนนสามารถ

นำามาใชเปนแบบอยางในการพฒนาประเทศไทยในระยะยาวตอไปแมการ

เปลยนแปลงของสถานการณตางๆ จะทวความรนแรงมากขน แตหากนำาแนวคด

เศรษฐกจพอเพยงมาปรบใชในการดำาเนนชวต กจะไมไดรบผลกระทบหรอไดรบ

ผลกระทบไมมากนกจากสถานการณหรอเหตการณตาง ๆ ทเกดขน เพราะ สามารถ

ปรบตวพรอมรบกบการเปลยนแปลงทยงคงมอยอยางตอเนอง

การจดการเรยนการสอนตามแนวคดปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การปลกฝงคานยมแนวคดเศรษฐกจพอเพยง โดยสอดแทรกในหลกสตรการ

เรยนการสอนจะเปนผลใหผเรยนไดพฒนาอยางเตมศกยภาพเปนการพฒนาอยาง

ยงยนและสมดลพรอมรบการตอการเปลยนแปลงในทกๆดานภายใตกระแสโลกาภวตน

ในปจจบน การจดการเรยนการสอนโดยนำาแนวคดของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

154


มาประยกตใชเปนแนวทางตงแตระดบรฐบาลถงระดบสถานศกษาทมงหวงใหการ

พฒนาการเรยนการสอนเปนไปอยางมประสทธภาพ

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเรมเขามามบทบาทในแผนและทศทางในการ

พฒนาประเทศ จนไดรบการบรรจไวในแผนพฒนาการศกษา เรมจากแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 (พ.ศ. 2540-2544) ใหความสำาคญกบ

การมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคม และมงเนนใหคนเปนศนยกลางการพฒนา

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549) ได

อญเชญปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาเปนปรชญานำาทางในการพฒนาและบรหาร

ประเทศ ควบคไปกบกระบวนทศนการพฒนาแบบบรณาการเปนองครวมทมคน

เปนศนยกลางการพฒนา ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท

10 (พ.ศ.2550-2554) เพอใหเปนไปตามพนธกจในการพฒนาคนใหมคณภาพ

พรอมคณธรรม ภายใตยทธศาสตรการพฒนาคณภาพคนและสงคมไทยสสงคม

แหงภมปญญาและการเรยนรในระยะ 5 ป ดงนนชวงแผนพฒนาฯฉบบท 10 จงให

ความสำาคญกบการพฒนาคนใน 3 มต คอการพฒนาคนใหมคณธรรมนำาความร

และสนบสนนการเพมขดความสามารถของประเทศ ในขณะเดยวกนมงเสรมสราง

คนไทยใหมสขภาวะทด ควบคกบการเสรมสรางคนไทยใหอยรวมกนอยางสนตสข

การคมครองทางเศรษฐกจและสงคม กระบวนการยตธรรม การคมครองสทธเสรภาพ

และมความปลอดภยในการดำาเนนชวต

การขบเคลอนปรชญาเศรษฐกจพอเพยงดานการศกษา โดยแผนพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ.2550-2554) มงเนนนำาหลกปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงมาพฒนาประเทศ จงจดทำายทธศาสตรเพอดำาเนนโครงการขบ

เคลอนเศรษฐกจพอเพยง เพอปลกฝงใหเดกและเยาวชนรจกการใชชวตทพอเพยง

เหนคณคาของทรพยากรตางๆฝกการอยรวมกนกบผอนอยางเออเฟอเผอแผและ

แบงปน มจตสำานกรกษสงแวดลอมและเหนคณคาของวฒนธรรม คานยม และ

เอกลกษณของความเปนไทย รฐบาลจงสรางขบวนการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง

เพอสานตอความคดและเชอมโยงขยายผลทเกดจากการนำาหลกปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงไปใช รวมทงจดประกายใหเกดความรความเขาใจทถกตองซงจะนำาไปส



การยอมรบ การนำาไปประยกตใชใหเกดผลในทางปฏบตในทกภาคสวนของสงคม

โดยมหนวยงานในสงกดกระทรวงศกษาธการรวมกนรบผดชอบเพอใหมความตอ

เนองและยงยนนำาสวถประชาชน สามารถพฒนาเศรษฐกจและสงคมไดตามแนว

พระราชดำารสและนโยบายรฐบาล การขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษา

และเยาวชน มวสยทศนของการขบเคลอน คอ สานเครอขาย ขยายความร ควบค

ประชาสมพนธ โดยมแนวทางในการขบเคลอน 2 สวน คอสงเสรมการประยกตใช

หลกเศรษฐกจพอเพยงในการใหบรการ/บรหารสถานศกษา และสงเสรมการประยกต

ใชหลกเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนร ซงประกอบดวยหลกสตรและสาระ

เรยนรในหองเรยน และสวนทเรยนนอกหองเรยนทมคณลกษณะและการจดการท

สอดคลองกบหลกเศรษฐกจพอเพยง

เปาหมายสำาคญของการขบเคลอน คอ การทำาใหเยาวชนรจกความพอเพยง

ปลกฝง อบรมบมเพาะใหเยาวชนมความสมดลทางเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม

และวฒนธรรม โดยสอดแทรกแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงใหเขาเปน

สวนหนงของหลกสตร สาระเรยนรตางๆ โดยในระยะแรก แนวทางการจดการเรยน

การสอนตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง เรมจากการคนหาตวอยางกจกรรมพฒนา

ผเรยนทเปนรปธรรม กลาวคอ การจดโครงการหรอกจกรรมตามแนวทางปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง ทสามารถทำาไดทงการเรยนรในหองเรยนและการเรยนรนอก

หองเรยนผานกจกรรมพฒนาผเรยน เพอเปนการสรางความเขาใจทถกตองและ

ชดเจน เพอปลกฝงใหเดกและเยาวชนมวธปรบเจตคตอปนสย และพฤตกรรมท

สอดคลองกบการดำาเนนชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง แนวทางการนำา

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการจดการเรยนการสอน โครงการขบเคลอน

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสสถานศกษา (2550) เสนอแนวทางในการจดการ

เรยนการสอนและการพฒนาผเรยนตามคณลกษณะอนพงประสงค ไวดงน

1. การพฒนาหลกสตร สถานศกษาควรมการพฒนาหรอบรณาการเนอหา

สาระของเศรษฐกจพอเพยงเขาไปในหลกสตรสถานศกษา โดยพจารณาปรบปรง

หรอเพมเตม วสยทศน เปาหมายและคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน ตาม

แนวทางหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

156


2. การจดการเรยนการสอน สถานศกษาควรจดการเรยนการสอนตาม

เนอหาสาระทกำาหนดไวในหลกสตรอยางสอดคลองกบวถชวตของผเรยน เนน

กระบวนการคดวเคราะห เนนการปฏบตจรง เพอนำาไปสการปฏบตตนทเหมาะ

สมในชวตประจำาวนและเชอมโยงสครอบครว ชมชน สงคม ประเทศชาตและสงคม

โลก ตลอดจนการวดและประเมนผลการเรยนรใหครอบคลม 3 ดานไดแก ความร

ทกษะกระบวนการ และคณลกษณะอนพงประสงค

3. การจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมภายในสถานศกษา สถานศกษา

ควรจดบรรยากาศและสภาพแวดลอมภายในสถานศกษาใหเปนแหลงเรยนร

กระบวนการเรยนร ปลกฝง หลอหลอม คณลกษณะอนพงประสงค และเออตอ

กระบวนการจดการเรยนการสอนตามหลกสตรสถานศกษา ตามแนวทางปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง

4. การจดระบบบรหารจดการสถานศกษา สถานศกษาควรมการจดระบบ

การบรหารจดการภายในสถานศกษาตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทเออ

ตอการสงเสรมสนบสนนการจดการศกษา

5.

สถานศกษาควรใหผปกครองและชมชนเขามามสวนรวมในการดำาเนน

การจดการศกษาของสถานศกษาในขนตอนสำาคญทกขนตอน

6. การตดตามและประเมนผลการการจดการศกษา สถานศกษาควรจด

ใหมการตดตามและประเมนผลการดำาเนนการจดการศกษาตามแนวปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง โดยตดตามและประเมนคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน

ตดตามและประเมนความเหมาะสมของการดำาเนนการในกระบวนการและ

กจกรรมการพฒนาหลกสตร การจดการเรยนการสอน การจดบรรยากาศและ

สภาพแวดลอม การจดระบบการบรหารจดการ การมสวนรวมของผปกครองและ

ชมชนในการจดการศกษาและการจดใหมการรายงานผลการดำาเนนการทงการ

รายงานภายในและรายงานตอสาธารณชนและหนวยงานตนสงกด



ผลการศกษา การศกษาครงนใชแบบสอบถามกลมตวอยางทเปนนกศกษา ระดบปรญญาตร

ทกคณะ ทกชนป ประจำาปการศกษา 2553 จำานวน 373 คน พบวากลมตวอยาง

สวนใหญเปนเพศหญง มอาย 20 ปและตำากวา สวนใหญเปนนกศกษาคณะ

บรหารธรกจ โดยคณวฒกอนเขาศกษาอยในระดบมธยมศกษาตอนปลาย มภมลำาเนา

ในภาคกลาง และสวนใหญอาชพของบดาหรอผนำาครอบครว เปนเกษตรกร

ในภาพรวม พบวา กลมตวอยางทเปนนกศกษาม การรบรขอมลขาวสารเกยว

กบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงบอยครง เมอพจารณาจากแหลงทรบรขอมลขาวสาร

พบวานกศกษารบรขอมลจากแหลงความรภายนอกมหาวทยาลย มากทสด คอ

อนเตอรเนต รองลงมาคอโทรทศน หนงสอพมพ เพอน นตยสาร/วารสาร คนใน

ครอบครวและวทย สำาหรบแหลงความรภายในมหาวทยาลย พบวานกศกษารบร

ขอมล จากการมอบหมายงานจากอาจารยผสอนมากทสด รองลงมาคอ การสอนสอดแทรก

ของอาจารยผสอน หลกสตร/วชาเรยน หนงสอ บทความ งานวจยจากหองสมด สอ

ประชาสมพนธในมหาวทยาลย นโยบาย/แผนงานของมหาวทยาลย นทรรศการ

การประชมสมมนา/การอภปรายผลงานทางวชาการและจากการศกษาดงาน

ผลการศกษาระดบความรความเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ของนกศกษา

ระดบปรญญาตร ในภาพรวม พบวา กลมตวอยางประมาณครงหนง (รอยละ 52.5)

มความรความเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในระดบตำา และรอยละ 40.2 ม

ความรความเขาใจในระดบปานกลาง

เมอพจารณาในแตละดาน พบวา ระดบความรความเขาใจปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงของนกศกษา ในดานภมคมกนในตนทด ดานภาพรวมของปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยง ดานความรปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ดานความมเหตผล มความรความ

158


เขาใจอยในระดบปานกลาง สวนดานคณธรรมและดานความพอประมาณ พบวา

กลมตวอยางมความรความเขาใจในระดบตำา

การประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนการสอนของ

อาจารยผสอนพบวาอาจารยสวนใหญอายเฉลยมากกวา 50 ป มประสบการณการ

สอนมากกวา 25 ป วฒปรญญาโท ทางดานสงคมศาสตร การประยกตปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนการสอน ครอบคลมการจดการเรยนการสอน

5 ดาน ไดแก 1) ดานการวางแผนการสอน 2) ดานวธการสอน 3) ดานสอการสอน

4) ดานกจกรรมสนบสนน 5) ดานการวดและประเมนผลการเรยนการสอน สรปได

ดงน

ดานความพอประมาณ

อาจารยผสอนไดประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนการ

สอน ดานความพอประมาณ โดยรวมอยในระดบมาก โดยมการวางแผนการสอนท

เนนดานทฤษฎและปฏบตควบคกนอยางสมดล เนนวธการสอนโดยใหนกศกษา

สวนรวมในการเรยนการสอน ใชสอการสอนทสามารถใชและหาไดงายโดยสามารถ

นำากลบมาใชใหม (reuse) สวนการจดกจกรรมสนบสนนไดใหนกศกษาทำางานรวม

กนเปนกลมหรอหมคณะ สวนการวดและประเมนผลการเรยนการสอนไดแจงให

นกศกษาทราบและมการกำาหนดสดสวนคะแนนอยางสมดล

ดานความมเหตผล

อาจารยผสอนไดประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ในการจดการเรยนการ

สอน ดานความมเหตผล โดยรวมอยในระดบมาก โดยมการวางแผนการสอนจาก

แหลงการเรยนรตางๆ และไดชแจงแนวทางในการเรยนการสอน วตถประสงคของ

รายวชาแกนกศกษา จดหาสอการสอนทเกยวของและเชอมโยงกบเนอหา มการจด

กจกรรมสนบสนนทปลกฝงดานคณธรรม จรยธรรม ศลธรรม เพอชใหเหนถงผล

ของการทำาความด การวดและประเมนผลการเรยนการสอนใชแบบทดสอบความร

และประยกตทฤษฎในการปฏบตตามเกณฑมาตรฐานของหลกสตร



ดานภมคมกนในตนทด

อาจารยผสอนไดประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ดานภมคมกนในตนทด

โดยรวมอยในระดบมาก อาจารยผสอนไดสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการ

วางแผนการสอน ดานวธการสอนใหนกศกษาวเคราะหสถานการณและเตรยมความ

พรอมของตน ตลอดจนเนนดานระเบยบวนยสบสานวฒนธรรมไทย ใชสอการสอน

ทเนนดานสรางจตสำานก คานยมความเปนไทยและภมปญญาทองถน จดกจกรรมท

เสรมสรางคณธรรม จรยธรรมและตระหนกในหนาทการปฏบตตนเปนคนด มจต

อาสา การวดและประเมนผลการเรยนการสอน ใหคดวเคราะหและแสดงความคด

เหนทเกยวกบบทเรยน และการประยกตความรกบสถานการณทเกดขนจรง

สรปและขอเสนอแนะ ผลการศกษาระดบความรความเขาใจปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของกลม

ตวอยางทเปนนกศกษาอยในระดบปานกลางจนถงตำา ทงนสวนใหญนกศกษาม

ความรเรองเนอหาสาระทเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในดานความหมาย

หลกการ วตถประสงค องคประกอบ แนวคดตางๆแตยงขาดความเขาใจเชงลกและ

การนำามาประยกตใชในการดำารงชวตและภาคปฏบต ดงท เบนจามน บลม (Benjamin

S. Bloom) (อางถงใน อกษร สวสด ,2542) ไดแบงความรของมนษยออกเปน 6

ขน คอ ขนความร- ความจำา ความเขาใจ การนำาไปใช การวเคราะห การสงเคราะห

และการประเมนคา ทงนกลมตวอยางทเปนนกศกษาสวนใหญ จะอยในขนท 1-2

เทานน ยงไมสามารถนำาความรความเขาใจเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ไป

ใชในการสถานการณตางๆ ทงในสถานการณจรงและสถานการณจำาลองได รวมทง

ยงไมสามารถแกปญหาหรอตดสนใจในเรองตางๆ สอดคลองกบผลการวจยท ปรชา

เปยมพงศสานต (www.oknation.net/blog, 10 มกราคม 2554) หวหนาโครงการ

วจยการสงเคราะหองคความรเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง ทไดสรปสถานะองค

ความรเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ออกเปน 2 สวน คอ สถานะความรเกยว

กบเศรษฐกจพอเพยงในระดบแนวคดและสถานะความรระดบการปฏบตหรอการ

ประยกต

160


นอกจากนนกลมตวอยางสวนใหญเปนนกศกษาคณะบรหารธรกจซงไมได

เลอกเรยนวชาเศรษฐกจพอเพยง เนองจากมการเปดสอนวชาเศรษฐกจพอเพยง

ในกลมวชาสงคมศาสตร หมวดวชาทวไปของคณะศลปศาสตร เพอใหนกศกษาได

เลอกเรยน เฉพาะบางหลกสตร ของปรญญาตร และมการเปดสอน เฉพาะภาค

ปลาย ของแตละปการศกษา

ในดานการประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนการสอน

พบวาอาจารยผสอนไดมการประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการ

เรยนการสอนในระดบมาก แสดงใหเหนวาอาจารยผสอนตระหนกถงความสำาคญ

ของการประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการจดการเรยนการสอน

สอดคลองกบงานวจยของฐตมน ทองพมพ (2551) ทศกษาถงสภาพการใช

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนรของครวทยาลยเกษตรและเทคโนโลย

เชยงใหมทพบวาสภาพการใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนร

ประกอบดวย 3 ดาน คอ ความมเหตผล ความพอประมาณ และความมภมคมกน

ในตวทด โดยแตละดานครอบคลมทง 4 องคประกอบ คอ การจดทำาแผนการเรยนร

การจดกจกรรมการเรยนร การใชสอประกอบการเรยนรและการวดผลประเมนผล

สภาพการใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในการจดการเรยนรของครโดยรวมมคา

เฉลยระดบมาก

อยางไรกตามแมวาอาจารยผสอน ไดนำาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาประยกต

ในการจดการเรยนการสอนแลว แตพบวายงมปจจยอนๆทเกยวของ ทสงผลใหการ

ประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนไปไดเพยงระดบหนง อาทเชน อาจารยผสอน

มการวางแผนการเรยนการสอนและการคนควาขอมลยงไมเพยงพอ เนองจากม

ภาระงานอนๆทเกยวของทตองดำาเนนการมาก ประกอบกบสวนใหญในมหาวทยาลย

ตางๆ ทเปดสอนวชาเศรษฐกจพอเพยง อาจารยผสอนหรอคณะทรบผดชอบใน

การเปดสอนจะอยในความรบผดชอบของคณะเศรษฐศาสตรมากกวาคณะศลปศาสตร

นอกจากนนการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอสนบสนนปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ตองใชงบประมาณสงเมอเทยบกบวชาทวๆไป เพอใหนกศกษาไดรบประสบการณ

ตรงโดยเฉพาะ เมอเทยบกบจำานวนนกศกษาทลงทะเบยนเรยนในแตละรายวชาใน



หมวดวชาทวไป อาทเชน การศกษาดงานนอกสถานท การทำากจกรรมในแหลงเรยนรภายนอก เปนตนและการจดกจกรรมการเรยนการสอน ทผเรยนมประสบการณความรตางกน ทำาใหการออกแบบกจกรรมการเรยนการสอนบางกจกรรมไมสอดคลองกบความแตกตางของผเรยน ในการสรางความเขาใจทถกตองเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอใหสามารถนำาไปประยกตใชในการดำารงชวต จำาเปนตองมการสรางกระบวนการเรยนรอยางเขมขน เนนการวเคราะหทกระบวนการเรยนร ซงเปนกลไกสำาคญในการสนบสนนเสรมหรอปรบเปลยนกระบวนทศน โลกทศน คานยมและวถการดำารงชวต ยทธศาสตรในการเรยนรเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง จงตองทำาความเขาใจแบบบรณาการและอยางตอเนองใชวธการเรยนรและการคดอยางเปนระบบ เพอใหนกศกษามความรความสามารถในการสงเคราะหวเคราะหและนำาไปประยกตใชในการดำารงชวต

ขอเสนอแนะจากผลการวจย 1. ผรบผดชอบในการจดการศกษาจะตองมความรความเขาใจ มประสบการณและมความจรงใจในการจดการศกษา คอกำาหนดนโยบายทางการศกษาหรอนำานโยบายไปสการปฏบตเพอบรรลตามหลกการ หรอจดมงหมาย เชน การดำาเนนการตามแนวทางการนำาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปจดการศกษาในสถานศกษา ตามขนตอนดงน 1.1 กำาหนดนโยบายการจดการศกษาตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนนโยบายสำาคญ 1.2 พฒนาความรความเขาใจแกบคลากรทงผบรหาร คณาจารย และสงเสรมใหปฏบตตนตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 1.3 ประชาสมพนธเผยแพรความร ความเขาใจแกผเกยวของอน ๆ 1.4 ทบทวนหรอปรบปรงโครงสรางและพฒนาการบรหารจดการตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 1.5 จดทำา ปรบปรง หรอเพมเตมโครงการ กจกรรม และปรบแผน

กลยทธและแผนปฏบตการ

162


1.6 ปรบปรงและพฒนาหลกสตรและจดการเรยนการสอนตามหลกสตร

1.7 เสรมสรางบรรยากาศ และสภาพแวดลอมใหเออตอการจดการเรยนร

1.8 จดระบบตดตาม ประเมนผล และรายงานผลการดำาเนนการ

1.9 ดำาเนนการสนบสนนใหชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษา

2. การสงเสรมสนบสนนใหคณาจารย เจาหนาท นกศกษาและผเกยวของใน

สถานศกษาประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนแนวทางในการดำาเนนชวต เพอ

ใหเกดทกษะและคนพบตนเอง สามารถพงตนเอง มคณธรรมและจรยธรรม เรยนร

วธแกปญหาอยางเปนระบบ รจกการมสวนรวม พฒนาตนเองใหอยรวมกบผอนได

3. อาจารยผสอนสงเสรมผเรยนมความรคกบคณธรรม จรยธรรม พฒนา

ทกษะในการสอน การอบรม มพฤตกรรมทเหมาะสม พฒนาตนเองและดแลผเรยน

ดวยความจรงใจและจรงจง รวมทงจะตองนำานโยบายหลกรวมกนในการปลกฝง

สงเสรม พฒนาคณธรรมจรยธรรม คานยมคณลกษณะอนพงประสงคและตอง

ปฏบตใหเกดเปนรปธรรมเปนตวอยางทดและในสงคม จดกจกรรมสงเสรมพฒนา

อยางผมจตสำานกรบผดชอบกบผเรยน จดการเรยนการสอนทเนนกระบวนการ สง

เสรมพฒนาทกษะ สอนใหผเรยนมความรความเขาใจ เพอใหคดเปน และจดอบรม

คณธรรม จรยธรรม คานยม คณลกษณะอนพงประสงค อยางจรงใจและจรงจง

4. ควรจดการเรยนการสอนใหนกศกษา หลกสตรปรญญาตร ทกหลกสตรได

เรยนวชาเศรษฐกจพอเพยงเปนวชาบงคบเรยน และวชาดงกลาวอาจอยในความ

รบผดชอบของคณะเศรษฐศาสตร หรอการจดการเรยนการสอนเปนทม โดยสอน

รวมกบคณาจารยในสาขาวชาตางๆ

ขอเสนอแนะสำาหรบการวจย 1. ควรมการวจยเปรยบเทยบระหวางสถานศกษา เพอใหไดขอมลเพมเตม

ในเรองตางๆและใหมความครอบคลมไดมากขน ควรศกษาวาเมอนกศกษามความ

รความเขาใจในปรชญาเศรษฐกจพอเพยงแลวอะไรเปนสาเหตทนกศกษาผนนนำา

ไปปฏบต และสาเหตอะไรทนกศกษาไมนำาไปปฏบต



2. ควรศกษาสมฤทธผลในการประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในวชา

ตางๆในหลกสตร ปรญญาตร ของสถานศกษา

3. ควรศกษาบทบาทของอาจารยผสอนในการสงเสรมปรชญาเศรษฐกจพอ

เพยงในสถานศกษา

4. ควรศกษาคณลกษณะบณฑตทสอดคลองกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ของสถาบนอดมศกษา

5. ควรทบทวนและใหความสำาคญกบปจจยทมผลตอระดบความรความ

เขาใจเกยวกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอจะไดหาแนวทางการสงเสรมใหเกด

องคความรในการบรหารจดการอนนำาไปสความสำาเรจมากยงขน

164



กสม

166


ผลกระทบของโรงงานอตสาหกรรมตอ คณภาพนำในแมนำปาสก

จงหวดสระบร The Impact of Industry on Water Quality of

Pasak River in Saraburi Province

สยาม อรณศรมรกต ชมพร ยวร

168


ผลกระทบของโรงงานอตสาหกรรมตอ

คณภาพนำในแมนำปาสก จงหวดสระบร สยาม อรณศรมรกต1

ชมพร ยวร2

บทคดยอ การศกษาวจยในครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลกระทบของโรงงาน

อตสาหกรรมทคาดวาจะมผลกระทบตอคณภาพนำในแมนำปาสก โดยวเคราะห

คณภาพในแมนำปาสกเปรยบเทยบกบผลการวเคราะหคณภาพนำของโรงงาน

อตสาหกรรมทคาดวามผลกระทบกอนปลอยลงในแมนำปาสก ทมระยะหางจาก

แมนำปาสกในรศม 1.5 กโลเมตร จำนวนทงสน 17 โรงงานอตสาหกรรม

ผลการวเคราะหการสมเกบนำตวอยางตามจดเกบทง 9 จดในแมนำปาสกท

เปนตวแทนของโรงงานอตสาหกรรมซงไดทำการวเคราะหคาพารามเตอรทสำคญ

3 พารามเตอร ไดแก pH, DO และ BOD พบวาจดเกบนำตวอยางทง 9 จดมคา

พารามเตอรทศกษา สวนใหญอยในเกณฑพอใช-ด แตมบางจด ไดแก สะพานขาม

แมนำ (ผงรวง) บานมวงงาม และ ปากคลองเรงราง คา BOD แสดงวาอยในสภาพ

เรมเสอมโทรม แตบรเวณดงกลาวกยงมแหลงการใชนำจากกจกรรมอนๆ อกทอาจ

เปนสาเหตของคณภาพนำบรเวณดงกลาว เชน จากชมชนและการเกษตร ซงควรม

การเฝาระวงเนองจากมการกระจายตวอยในบรเวณดงกลาว

สำหรบประเดนทเกยวกบแผนการจดการคณภาพแมนำปาสกของโรงงาน

อตสาหกรรมนนสมควรจดทำโครงการพฒนาจตสำนกดานสงแวดลอมสำหรบ

ผบรหาร ใหความรวมมอแกหนวยงานราชการ โดยการเขารวมพฒนา ระบบการ1ตำแหนง รองศาสตราจารย (วทยาศาสตรมหาบณฑต) คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล 2ผชวยศาสตราจารยประจำคณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ผลกระทบของโรงงานอตสาหกรรมตอคณภาพนำในแมนำปาสก จงหวดสระบร

สยาม อรณศรมรกต และชมพร ยวร 169

จดการสงแวดลอม (ISO 14001) และการประยกตเทคโนโลยสะอาด นอกจากน

ยงควรผลกดนใหโรงงานอตสาหกรรมคาทำการตรวจวดคณภาพนำในบางพาราม

เตอรเพอนำมาเปนขอมลเบองตนในการปรบปรงคณภาพนำทง

คำสำคญ : คณภาพนำ, แมนำปาสก, ผลกระทบจากโรงงานอตสาหกรรม

Abstract This research has its aim to study the impact of the industry on water

quality in Pasak River. Water quality analysis comparison between water in

Pasak River and water discharge from 17 factories along the Pasak River

within the range of 1.5 Kilometers are performed.

The water quality results of 9 stations water sampling in Pasak River,

which represents water quality discharged from the nearby factories. Three

significant parameters were analyzed; pH, DO and BOD, the results were

found that most of the parameters were in the level of moderate to good

category. There were two stations which BOD is over the standard; they were

Ban Muan Ngam, and Pak Klong Rueng Rang, which mean water quality is

deteriorated in those stations. The consideration of other activities available in

those areas with has high potential to pollute water such as water discharge

from community, wastewater from agricultural activity.

Water quality management plan in Pasak River was an urgent situation

for Saraburi Province, the high potential projects were; increasing the

environmental awareness to the factory management level, cooperating with

the government agencies by implementing Environmental Management System

(ISO 14001) and CT in the processes. Therefore the enforcement to factory to

have periodically wastewater quality check before discharge shall be baseline

information for future improvement.

Keywords : Water Quality, Pasak River, Impact of Industry

170


บทนำ นำเปนทรพยากรทมความสำคญตอการดำรงอยของสงมชวตไมวาจะเปน

การใชประโยชนในดานเกษตรกรรม ดานอตสาหกรรม และการอปโภคบรโภค แต

เนองดวยปจจบน มแนวโนมการขยายตวของประชากรเพมสงขนทำใหความจำเปน

หรอความตองการใชนำเพมมากขน ซงถาไมมการวางแผนการจดการหรอการจดสรร

นำทเปนระบบ กจะสงผลกระทบตอการอปโภคและบรโภคของมนษยได เชน การ

ขาดแคลนนำ คณภาพนำเสอมโทรม การแยงชงทรพยากรนำ เปนตน

จงหวดสระบรเปนจงหวดทมแมนำปาสกไหลผาน ซงจากการรายงานคณภาพนำ

ของสำนกงานสงแวดลอมจงหวดสระบร ป 2548 และจากการรองเรยนของชมชน

พบวาคณภาพนำในแมนำปาสกเสอมโทรม ซงจงหวดสระบรมกจกรรมการใชประโยชน

จากแมนำปาสกในหลายๆ ดาน ไดแก ดานการเกษตร ดานการเพาะเลยงปลาใน

กระชง ดานการอปโภคและบรโภคจากชมชน และดานอตสาหกรรม ซงกจกรรมดง

กลาวนมสวนทำใหคณภาพนำนนลดลง แตกไมสามารถทจะระบวาสาเหตหลกๆ นน

มาจากแหลงใด เนองจากแตละกจกรรมของการใชนำตางยนยนวาไมไดเปนตนเหต

ของการเสอมโทรมดงกลาว

ดงนนในงานวจยนผวจยจงยกประเดนการใชนำและคณภาพนำในดาน

อตสาหกรรมเนองจากจงหวดสระบรมการกระจายตวของโรงงานอตสาหกรรม

อยางรวดเรว

วตถประสงค 1. เพอตรวจวดคณภาพนำในแมนำปาสกบรเวณโรงงานอตสาหกรรมท

คาดวาจะมผลกระทบตอคณภาพนำในแมนำปาสก

2. เพอนำผลจากการวเคราะหคณภาพนำผวดนของแมนำปาสกเปรยบ

เทยบกบผลการวเคราะหคณภาพนำของโรงงานอตสาหกรรมทคาดวา

มผลกระทบกอนปลอยลงในแมนำปาสก



วธการศกษา ในการศกษาครงนจะศกษา โรงงานอตสาหกรรมทมระยะหางจากลำนำสาขา

ทเชอมตอไปยงแมนำปาสก หรอ ใกลกบแมนำปาสกในรศม 1.5 กโลเมตร โดยม

ขนตอนการศกษาวจย ดงน

1. การสมภาษณขอมลการใชนำและขอมลทวไปทเกยวของกบการวเคราะห

คณภาพนำของโรงงานทคาดวามผลกระทบตอคณภาพนำของแมนำปา ไดแก กจกรรม

การผลต ประเภทของระบบบำบด จดนำทงหลงการบำบด ปรมาณการใชนำ มาตรฐาน

การปลอยนำทง เปนตน จำนวนทงสน 17 โรงงานดงน - บรษท นำตาลสระบร จำกด

- บรษท อาหารสยาม จำกด

- บรษท ไทยอะครลคไฟเบอร จำกด

- โรงงานลมกยฮวด

- บรษท ชนาโนเคนช (ประเทศไทย) จำกด

- บรษท โมลดเมท จำกด

- บรษท โคหเลอร (ประเทศไทย) จำกด (มหาชน)

- บรษท สหกจวศาล จำกด

- บรษท ปนซเมนตไทย (แกงคอย) จำกด

- บรษท ซนฟด อนเตอรเนชนแนล จำกด

- บรษท กรงเทพโปรดวส จำกด

- บรษท อนโด-รามา เคมคอลส

- โรงงานทงสวสด

- บรษท เจาคณเกษตรพชผล จำกด

- บรษท อตสาหกรรมสหธญญพช จำกด

- บรษท รอยล ปอรซเลน จำกด (มหาชน)

- โรงไฟฟาแกงคอยโคเจนเนอเรชน

172


2. จดเกบตรวจวดคณภาพนำในแมนำปาสกบรเวณโรงงานอตสาหกรรม

โดย จากการสมเกบนำตวอยางบรเวณโรงงานอตสาหกรรมทมผลกระทบตอประเดน

ปญหามลพษทางนำแกแมนำปาสก ซงมทงหมด 9 จดดงน 1.1 บานแกงเสอเตน หรอ S1

1.2 บานชองเหนอ หรอ S7

1.3 สะพานขามแมนำปาสก เหนอเทศบาลแกงคอย หรอ S8

1.4 สะพานขามแมนำ (ผงรวง) หรอ S11

1.5 สะพานขามแมนำกลางเมองสระบร หรอ S12

1.6 บานตนตาล หรอ S16

1.7 บานมวงงาม หรอ S17

1.8 สะพานอดรกสาร4 (ปากบาง) หรอ S18

1.9 ปากคลองเรงราง หรอ S21

3. การวเคราะหคณภาพนำในแมนำปาสกจำนวนทงสน 9 จดเกบตวอยาง

3.1 พารามเตอร ททำการตรวจวดไดแก pH, DO และ BOD

3.2 วธวเคราะหพารามเตอร

คา pH วเคราะหโดยเครอง pH meter electrode method

คา DO วเคราะหโดยเครอง DO meter

คา BOD วเคราะหโดยวธ Azide Modification ทอณหภม 20 องศา

เซลเซยส เปนเวลา 5 วน ตดตอกน

กจกรรมทางดานการประกอบการอตสาหกรรม จากการรายงานของสำนกงานอตสาหกรรม จงหวดสระบร พบวามโรงงาน

อตสาหกรรมไดจดทะเบยนขออนญาตประกอบกจการรวมตงแตป พ.ศ. 2500 ถง

ป พ.ศ. 2549 ทงสน 1,073 โรงงานอตสาหกรรมแบงจำแนกเปนอตสาหกรรม

ชนดตางๆ ประมาณ 21 ชนด (อตสาหกรรมจงหวดสระบร,2549)



ตารางท 1 แสดงสถตจำนวนโรงงานแยกตามหมวดอตสาหกรรมจงหวดสระบร

ตงแต พ.ศ. 2500 - พ.ศ. 2549

ท รายการ จำนวน เงนทน พนกงาน แรงมา

1 อตสาหกรรมการเกษตร 118 1,339,599,714 1,733 43,983.50

2 อตสาหกรรมอาหาร 100 9,445,720,897 9,000 590,412.97

3 อตสาหกรรมเครองดม 6 51,150,000 69 903.48

4 อตสาหกรรมสงทอ 24 2,395,952,000 5,427 66,064.37

5 อตสาหกรรมเครองแตงกาย 4 1,797,664,000 879 1,251.19

6 อตสาหกรรมเครองหนง 7 218,380,004 753 2,807.73

7 อตสาหกรรมไมและผลตภณฑ

จากไม

38 110,791,500 473 3,236.02

8 อตสาหกรรมเฟอรนเจอรและ

เครองเรอน

14 89,471,500 224 927.62

9 อตสาหกรรมไมและผลตภณฑ

จากกระดาษ

9 1,641,752,000 1,098 21,285.46

10 อตสาหกรรมสงพมพ 3 20,410,000 40 79.99

11 อตสาหกรรมเคม 31 78,305,032,549 1,947 168,869.18

12 อตสาหกรรมปโตรเคมและ

ผลตภณฑ

7 929,284,600 141 9,902.55

13 อตสาหกรรมยาง 11 2,565,647,000 596 68,082.79

174


ท รายการ จำนวน เงนทน พนกงาน แรงมา

14 อตสาหกรรมพลาสตก 19 1,083,370,000 949 23,004.77

15 อตสาหกรรมอโลหะ 237 65,023,320,809 27,862 7,079,802.82

16 อตสาหกรรมโลหะ 11 4,781,872,000 1,688 233,911.12

17 อตสาหกรรมผลตภณฑโลหะ 102 4,758,184,300 2,518 30,959.40

18 อตสาหกรรมเครองจกรกล 55 894,476,536 1,198 11,437.61

19 อตสาหกรรมไฟฟา 4 70,886,250 85 1,107.45

20 อตสาหกรรมขนสง 80 4,388,926,828 1,755 33,183.82

21 อตสาหกรรมอนๆ 193 8,363,883,585 3,365 401,299.40

รวม 1,073 188,275,776,072 61,800 8,792,513.24

ทมา : อตสาหกรรมจงหวดสระบร,2549

จากการศกษาขอมลพนฐานของโรงงานอตสาหกรรมพบวาโรงงานอตสาหกรรม

ทมระยะหางจากลำนำสาขาทเชอมตอไปยงแมนำปาสก หรอ ใกลกบแมนำปาสก

รศม 1.5 กโลเมตร มไมนอยกวา 88 โรงงานอตสาหกรรม ซงอาจจะกอใหเกดผล

กระทบตอคณภาพนำในแมนำปาสกได ถาไมมการจดการคณภาพนำใหอยในเกณฑ

มาตรฐานตามทกฎหมายไดกำหนดไวกอนปลอยสแหลงนำสาธารณะ มบางโรงงาน

อตสาหกรรมทคาดวาเปนตวแทนหรอคาดวามผลกระทบตอประเดนปญหาดาน

มลพษทางนำเนองจากกจกรรมททำงาน กระบวนการผลต และขนาดของโรงงาน

อตสาหกรรม ซงสรปไวดงตารางท 2

ตารางท 1 แสดงสถตจำนวนโรงงานแยกตามหมวดอตสาหกรรมจงหวดสระบร

ตงแต พ.ศ. 2500 - พ.ศ. 2549 (ตอ)



ตารางท 2

ภาพ

รวมส

ถานป

ระกอ

บการ

อตสา

หกรร

มทคา

ดวาเ

ปนตว

แทนห

รอคา

ดวาม

ผลกร

ะทบต

อประ

เดนป

ญหา

ดานม

ลพษท

างนำ

ชอสถ

านปร

ะกอบ

การ

กจกรรม

การผ

ลต

ประเภท

ของระบ

บ

บำบด

จดนำทง

หลงการ

บำบด

มาตร

ฐานก

ารปล

อย

นำทง

ปรมา

ณการใชน

ำ

บรษท

นำต

าลสร

ะบร

จำกด

ผลตน

ำตาล

ทราย

ขาว

และน

ำตาล

ทราย

ขาว

บรสท

ธ (3

17 ค

น)

บอผง

(ระ

บบปด

) ใช

ระบบ

นำ

หมนเ

วยน

เกนค

ามาต

รฐาน

บาง

คา (

ระบบ

ปด)

1,00

0 ล

บ.ม.

/วน

บรษท

ซนฟ

ด อน

เตอร

เนชน

แนล

จำกด

ฆาแล

ะชำแ

หละไ

ก

(2,2

95 ค

น)

Act

ivat

ed S

ludg

e คล

องมว

กเหล

ก อย

ในเก

ณฑ

มาตร

ฐาน

2,40

0-2,

700

ลบ.ม

./วน

บรษท

อาห

ารสย

าม

จำกด

ผลตอ

าหาร

กระป

อง

เชน

ขาวโ

พดก

ระปอ

ง

(332

คน)

บอผง

ยง

ไมมก

ารปล

อยส

แหลง

นำสา

ธารณ

ะ

ยงไม

มการ

ปลอย

ส

แหลง

นำสา

ธารณ

ะ

1,00

0 ล

บ.ม.

/วน

กรงเ

ทพโป

รดวส

จำกด

ฆาแล

ะชำแ

หละส

ตวปก

(5,6

14 ค

น)

Ana

erob

ic ร

วมกบ

Act

ivat

ed S

ludg

e

ปลอย

ลงสป

าสก

อยใน

เกณ

ฑ

มาตร

ฐาน

10,0

00 ล

บ.ม.

/วน

บรษท

ไทยอ

ะครล

ค

ไฟเบ

อร จ

ำกด

ผลตเ

สนใย

อครล

ค

(450

คน)

Act

ivat

ed S

ludg

e นำ

กลบม

าใช

หมนเ

วยนแ

ละทง

ลงแม

นำปา

สก

อยใน

เกณ

ฑ

มาตร

ฐาน

13,0

00 ล

บ.ม.

/วน

บรษท

อนโ

ด-รา

มา

เคมค

อลส

ผลตเ

ฟอฟ

รล

เฟอฟ

รลอล

กอฮอ

ล

กรดอ

ะเซต

ค แ

ละกร

ด

ฟอรม

ค (2

46 ค

น)

Act

ivat

ed S

ludg

e ปล

อยลง

สแมน

ำปา

สก ค

า CO

D

เกนค

ามาต

รฐาน

45

0-49

0 ล

บ.ม.

/

วน

176


ชอสถ

านทป

ระกอ

บการ

กจกรรม

การผ

ลต

ประเภท

ของระบ

บ

บำบด

จดนำทง

หลงการ

บำบด

มาตร

ฐานก

ารปล

อย

นำทง

ปรมา


ำ

ลมกย

ฮวด

เต

าเจย

ว แล

ะซอว

(4

คน)

ระบบ

นำลน

ซงมบ

อ

ดกตะ

กอนแ

ละบอ

ดกไข

มน

ปลอย

ลงสแ

มนำ

ปาสก

ไมได

ทำกา

รวเค

ราะห

คณภา

พนำ

600

ลบ.

ม./ว

น

ทงสว

สด

ผลตน

ำปลา

ผสม(

ปจจบ

น

ลดจำ

นวนก

ารผล

ตลง)

(16

คน)

ระบบ

นำลน

ซงมบ

อ

ดกตะ

กอนจ

ำนวน

6 ลก

ปลอย

ลงสแ

มนำ

ปาสก

ไมได

ทำกา

รวเค

ราะห

คณภา

พนำ

37 ล

บ.ม.

/วน

บรษท

ชนา

โนเค

นช

(ประ

เทศไ

ทย)

จำกด

ผลตเ

สนดา

ยไหม

ปนแล

ะ

เศษไ

หม

Act

ivat

ed S

ludg

e ไม

มขอม

ล เก

นคาม

าตรฐ

าน

เกอบ

ทกคา

950

ลบ.

ม./ว

น

บรษท

เจาค

ณเก

ษตรพ

ช

ผล จ

ำกด

ผลตน

ำเชอ

มไฮฟ

รคโท

ส

(193

คน)

ไมรา

ยงาน

ผล

ขอมล

ใหทร

าบ

ไมมข

อมล

อยใน

เกณ

ฑ

มาตร

ฐาน

ไมมข

อมล

บรษท

โมลด

เมท

จำกด

ผล

ตภณ

ฑยาง

ททำจ

ากแบ

บ

พมพ

(30

0 คน

)(ใช

นำใน

กระบ

วนกา

รผลต

นอยม

าก)

ไมมร

ะบบบ

ำบด

นำทง

ปลอย

สแหล

งนำ

สาธา

รณะ

ไมได

ทำกา

รวเค

ราะห

คณภา

พนำ

17 ล

บ.ม.

/วน

บรษท

อตส

าหกร

รมสห

ธญญ

พช

จำกด

ผลตเ

ชอกป

าน ก

ระสอ

บ

ปาน

กระส

อบพ

ลาสต

ก

(2,0

00 ค

น)

บอพ

กนำ

ปลอย

ลงสแ

มนำ

ปาสก

อยใน

เกณ

ฑ

มาตร

ฐาน

ไมมก

ารใช

นำใน

กระบ

วนกา

รผลต


ภาพ

รวมส

ถานป

ระกอ

บการ

อตสา

หกรร

มทคา

ดวาเป

นตวแ

ทนหร

อคาด

วามผ

ลกระ

ทบตอ

ประเ

ดนปญ

หาดา

นมลพ

ษทาง

นำ (ต

อ)




ภาพ

รวมส

ถานป

ระกอ

บการ

อตสา

หกรร

มทคา

ดวาเป

นตวแ

ทนหร

อคาด

วามผ

ลกระ

ทบตอ

ประเ

ดนปญ

หาดา

นมลพ

ษทาง

นำ (ต

อ)

ชอสถ

านปร

ะกอบ

การ

กจกรรม

การผ

ลต

ประเภท

ของระบ

บ

บำบด

จดนำทง

หลงการ

บำบด

มาตร

ฐานก

ารปล

อย

นำทง

ปรมา


ำ

บรษท

โคหเ

ลอร

(ประ

เทศไ

ทย)

จำกด

(มหา

ชน)

ผลตภ

ณฑจ

ากใย

แกว

เชน

ถงบำ

บดนำ

ปฏกล

(3,3

00 ค

น)

ระบบ

เคม

เกบก

กและ

หมนเ

วยนใ

ช

อยใน

เกณ

ฑ

มาตร

ฐาน

700-

800

ลบ.ม

./วน

บรษท

รอย

ล ปอ

รซ

เลน

จำกด

(มห

าชน)

ผลตถ

วย ช

าม จ

าน

เซรา

มคส

ประเ

ภท

สโตน

แวร

ปอรซ

เลนแ

ละ

โบนไ

ชนา (

969

คน)

บอตก

ตะกอ

นและ

บอผง

2 บ

อ

(ระบ

บปด)

นำนำ

กลบม

าใช

หมนเ

วยน

เชน

รดนำ

ตนไม

อยใน

เกณ

ฑ

มาตร

ฐาน

700-

800

ลบ.ม

./วน

บรษท

สหก

จวศา

ล

จำกด

ผลตพ

รมปพ

นรถย

นต

จากย

างธร

รมชา

ต แล

ะ

ไนลอ

น (3

83 ค

น)

Act

ivat

ed S

ludg

e นำ

นำกล

บมาใ

ช

หมนเ

วยนใ

น

กระบ

วนกา

รผลต

อยใน

เกณ

ฑ

มาตร

ฐาน

33.3

3 ล

บ.ม.

/

วน

โรงไ

ฟฟ

าแกง

คอย

โคเจ

นเนอ

เรชน

ผลตก

ระแส

ไฟฟ

าและ

ไอนำ

(35

คน)

Act

ivat

ed S

ludg

e

และบ

อปรบ

สภาพ

pH ปล

อยทง

ลงส

แมนำ

ปาสก

อยใน

เกณ

ฑ

มาตร

ฐาน

2,88

0 ล

บ.ม.

/

วน

บรษท

ปนซ

เมนต

ไทย

(แกง

คอย)

จำก

ด

ผลตป

นซเม

นต

(871

คน)

บอดก

ตะกอ

นและ

บอพ

กนำ

นำนำ

กลบม

าใช

หมนเ

วยน

และ

ระบา

ยนำล

งสปา

สก

ชวงน

ำเออ

ลนใน

ฤดฝน

อยใน

เกณ

ฑ

มาตร

ฐาน

38,4

00 ล

บ.ม.

/

วน

178


ผลการศกษากจกรรมทางดานการประกอบการอตสาหกรรม จากผลการวเคราะหการสมเกบนำตวอยางในแมนำปาสกของบรเวณโรงงาน

อตสาหกรรมทเปนตวแทนของโรงงานอตสาหกรรมซงไดทำการวเคราะหคาพารา

มเตอรทสำคญของการวเคราะหนำผวดนเพยง 3 พารามเตอร ไดแก pH, DO และ

BOD พบวาจดเกบนำตวอยางทงหมดมคาพารามเตอรทง 3 น สวนใหญอยในเกณฑ

พอใช-ด ของมาตรฐานของนำผวดน แตมบางจดเกบไดแก สะพานขามแมนำ

(ผงรวง) บานมวงงาม (เสาไห) และคลองเรงราง คา BOD ซงอยในเกณฑการใช

ประโยชนจากแหลงนำผวดนอยในสภาพเสอมโทรม ซงจดเกบนำบรเวณดงกลาวม

เพยงโรงงานอตสาหกรรมเพยงแหงเดยวอกท งโรงงานดงกลาวใชนำใน

กระบวนการผลตนอยมาก และมเพยงนำทงจากกจกรรมโรงอาหารทปลอยสแหลง

นำทงปะปนกบแหลงชมชน โดยไดมการศกษาขอมลเพมเตมไดแก คาปรมาณ

โคลฟอรมทงหมด ปรมาณฟคอลโคลฟอรม และปรมาณแอมโมเนย ตลอดแมนำ

ปาสก พบวา มปรมาณทเกนเกณฑมาตรฐานสงผลใหแหลงมคณภาพเสอมโทรม

(คณภาพแมนำปาสก กรมควบคมมลพษ 2551) เนองจากมการใชนำจากกจกรรม

อนๆทอาจเปนสาเหตของคณภาพนำบรเวณดงกลาว เชน จากชมชน หรอการเลยง

ปลาในกระชง การเกษตร ซงกควรทจะเฝาระวงเนองจากมการกระจายตวอยใน

บรเวณดงกลาวดวย (เครอขายอนรกษฯลำนำปาสกจงหวดสระบรการจดการทรพยากร

โดยขบวนภาคประชาชนจงหวดสระบร) และในปจจบนผลการวเคราะหคณภาพ

แมนำปาสกจากระบบรายงานสถานตรวจวดคณภาพนำอตโนมต พบวาคณภาพ pH

และ DO อยในเกณฑปกต (กรมควบคมมลพษ, 2553)

จากการทำวจยขอมลซงผวจยไดทำการศกษาและวเคราะหในชวงฤดฝน

จงอาจทำใหปรมาณนำในแมนำปาสกมปรมาณมากซงจะทำใหนำนนทำการเจอจาง

ความสกปรกไดมาก และทสำคญตองมการเฝาระวงโรงงานอตสาหกรรมทยงไมม

ระบบบำบดนำทสงผลตอแมนำปาสก และโรงงานทมผลการวเคราะหทงจากโรงงาน

อตสาหกรรมไมไดตามเกณฑมาตรฐานเพราะอาจทำการปลอยทง ซงโรงงานเหลาน

อาจจะสงผลตอแมนำปาสกในชวงฤดแลงทมปรมาณนำในแมนำปาสกนอยทำให

คาความสามารถในการรองรบนำเสยลดลง



ตารางท 3 ผลการวเคราะหคณภาพของจดเกบตวอยาง 9 จด บรเวณโรงงาน

อตสาหกรรม

Sampling Sites pH DO (mg/l) BOD (mg/l)

S1 บานแกงเสอเตน 8.6 6.2 2

S7 บานชองเหนอ 8.0 7 2

S8 สะพานขามแมนำปาสก

เหนอเทศบาลแกงคอย

7.8 7.3 2

S11 สะพานขามแมนำ (ผงรวง) 7.7 6.1 3

S12 สะพานขามแมกลางเมองสระบร 7.7 6.9 2

S16 บานตนตาล 7.7 7.1 2

S18 สะพานอดเรกสาร4 (ปากบาง) 7.6 5.6 1

S17 บานมวงงาม 7.8 6.7 3

S21 ปากคลองเรงราง 7.5 6.5 4

Standard 5.0-9.0 Not exceed 4 Not exceed 2

180


รปท 1 แสดงจดตรวจวดคณภาพนำทงจากโรงงานอตสาหกรรม จงหวดสระบร



อธบายสญลกษณ S1 หมายถง บานแกงเสอเตน

S7 หมายถง บานชองเหนอ

S8 หมายถง สะพานขามแมนำปาสก

เหนอเทศบาลแกงคอย

S11 หมายถง สะพานขามแมนำ (ผงรวง)

S12 หมายถง สะพานขามแมกลางเมอง

สระบร

S16 หมายถง บานตนตาล

S17 หมายถง บานมวงงาม

S18 หมายถง สะพานอดรกสาร4 (ปากบาง)

S21 หมายถง ปากคลองเรงราง

I1 หมายถง บรษท นำตาลสระบร จำกด

I2 หมายถง บรษท ซนฟด อนเตอร

เนชนแนล จำกด

I3 หมายถง บรษท อาหารสยาม จำกด

I4 หมายถง บรษท กรงเทพโปรดวส จำกด

I5 หมายถง โรงไฟฟาโคเจนเนอเรชน

I6 หมายถง บรษท อนโด-ไชนา เคมคอลส

I7 หมายถง ทงสวสด

I8 หมายถง ลมกยเฮยง

I9 หมายถง ชนาโนเคนช

(ประเทศไทย) จำกด

I10 หมายถง เจาคณเกษตรพชผล จำกด

I11 หมายถง บรษทโนลดเมท จำกด

I12 หมายถง บรษท อตสาหกรรมสห

ธญญพช จำกด

I13 หมายถง บรษท โคหเลอร

(ประเทศไทย) จำกด

I14 หมายถง บรษท รอยลปอรซเลน จำกด

I15 หมายถง บรษท สหกจพศาล จำกด

I16 หมายถง บรษท อครลคไทยไฟเบอร

จำกด

I17 หมายถง บรษท ปนขาวไทย

(แกงคอย) จำกด

(หมายเหต : ชอทปรากฎอยนเปนชอสมมต)

จากการศกษาสามารถจำแนกโรงงานอตสาหกรรมได 2 ประเภทไดแก ประเภท

ท 1 โรงงานอตสาหกรรมทไมปลอยนำทงลงสแมนำปาสก และประเภทท 2 โรงงาน

อตสาหกรรมทปลอยนำทงลงสแมนำปาสก ซงสามารถอธบายไดวาโรงงานอตสาหกรรม

ประเภทท 1 นนมระบบบำบดแตกตางกนและนำทผานการบำบดแลวจะไมมการปลอย

ลงสแมนำปาสกและมการปรบปรงคณภาพนำกอนนำกลบมาใชหมนเวยนอกครง

สวนคามาตรฐานนำทงจากโรงงานอตสาหกรรมสวนใหญพบวาผานเกณฑมาตรฐาน

(ดงตารางท 3) สวนโรงงานอตสาหกรรมประเภทท 2 นนกมระบบบำบดทแตกตางกน

และนำทผานระบบบำบดจะทำการปลอยทงลงสแมนำปาสก คามาตรฐานนำทงจาก

โรงงานอตสาหกรรมสวนใหญพบวาผานเกณฑมาตรฐานยกเวนโรงงานอตสาหกรรม

บางแหงยงไมมการตรวจวดคณภาพนำ ดงแสดงตารางท 4

182


15

.

.

.(

) ( )

.

( )

.

.

()

( -

)

487.8 - - - - -

Oil & Grease (mg/l)

2 - 2 <0.1 5.0mg/l

(mg/l)

3 - - < 1.0 - - 1.0 mg/l

Phenols Compound (mg/l)

- - <0.01 - - - 1.0mg/l

- -

- - - -

14

2 1 2

1

( 3) 2

4 4

.

.

.(

) ( )

.

( )

.

.

()

Activated Sludge

Temperature (oC)

35.2 - - - - - 40oC

pH 9.46 - 8.48 8 6.6 8.2 5.5-9.0 BOD (mg/l) 30.5 - 1.6 3 3 3

20 mg/l COD (mg/l) 108 - 20 29 88 -

120 mg/l TKN (mg/l) 1.88 - - 1.7 - -

100 mg/l TDS (mg/l) 2,029 - 1,564 648 304 -

3,000mg/l SS (mg/l) 94 - 22 37 1 41

50mg/l

ตารางท 4 รายชอโรงงานอตสาหกรรมทไมปลอยนำทงลงสแมนำปาสก



1

.

.

.

. -

Activated

Sludge

Anaerobic

Activated Sludge

Activated Sludge

Activated Sludge

Temperature (oC)

- - 30

30

- 40oC

pH - 7.9 6.5-7.5

7.09

- 5.5-9.0

BOD (mg/l) 10

7

15

19.3

- 20 mg/l

COD (mg/l) 17.2

34

<120

186

- 120 mg/l

TDS (mg/l) 542

402

1,200-1,500

- - 3,000mg/l

SS (mg/l) 3

5

20-32

3

- 50mg/l

Oil & Grease (mg/l)

- 2

- - - 5.0mg/l

(mg/l)

- - - - - 1.0 mg/l

CN-(mg/l) - - <0.05

- -

0.2 mg/l

ตารางท 5 รายชอโรงงานอตสาหกรรมทปลอยนำทงลงสแมนำปาสก

184


ยทธศาสตรทางดานโรงงานอตสาหกรรมทมผลตอการจดการ

คณภาพแมนำปาสก ในระดบอตสาหกรรมเองกควรจะตองกำหนดแผนเพอทำใหผลการปฏบตม

ประสทธภาพมากขนซงแผนการจดการสงแวดลอมอตสาหกรรมนนถอวามความ

สำคญอยางยงเพราะในแตละโรงงานอตสาหกรรมซงจะทราบถงกจกรรมของ

ตนเองวามกจกรรมใดทสงผลกระทบตอสงแวดลอม หรอเปนขอปฏบตทกฎหมาย2

.

.

Activated Sludge

pH

Temperature (oC)

- - - 31

40oC

pH - - 8.5

8.04

5.5-9.0

BOD (mg/l) - - 5.2

2.8

20 mg/l

COD (mg/l) - - 31

72

120 mg/l

TDS (mg/l) - - - 2,628

3,000mg/l

SS (mg/l) - - 21

9

50mg/l

Oil & Grease (mg/l)

- - - < 0.2

5.0mg/l

(mg/l)

- - - < 0.03

1.0 mg/l

CN-(mg/l) - - - -

0.2 mg/l

2

.

.

Activated Sludge

pH

Temperature (oC)

- - - 31

40oC

pH - - 8.5

8.04

5.5-9.0

BOD (mg/l) - - 5.2

2.8

20 mg/l

COD (mg/l) - - 31

72

120 mg/l

TDS (mg/l) - - - 2,628

3,000mg/l

SS (mg/l) - - 21

9

50mg/l

Oil & Grease (mg/l)

- - - < 0.2

5.0mg/l

(mg/l)

- - - < 0.03

1.0 mg/l

CN-(mg/l) - - - -

0.2 mg/l

ตารางท 5 รายชอโรงงานอตสาหกรรมทปลอยนำทงลงสแมนำปาสก (ตอ)



บงคบไว ซงแตละโรงงานอตสาหกรรมมหนาทโดยพนฐานวาควรจะทำอยางไรให

ผลจากการดำเนนกจกรรมใดๆนนสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด โดยไมตอง

รอใหหนวยงานราชการหรอเกดการรองเรยนจากภายนอก โดยเฉพาะอยางยงปญหา

นำทงจากโรงงานอตสาหกรรมทไมไดเกณฑมาตรฐาน หรอควบคมคณภาพนำ

กอนปลอยลงสแมนำ ปญหานตองไดรบความแกไขอยางเรงดวนเนองจากปจจบน

ระดบคณภาพของแมนำปาสกมคณภาพลดลง ซงมผลตอการใชทรพยากรนำใน

ภาคอตสาหกรรมทนำนำขนมาใชในกระบวนการผลตหรออปโภคบรโภค ซงจะ

ทำใหตนทนการผลตสงขนจากการปรบปรงคณภาพนำกอนนำมาใช และถาทกๆ ภาค

อตสาหกรรมหรอทกๆ กจกรรม เชน ภาคเกษตรกรรม ชมชน การเลยงปลาในกระชง

ตางใหรวมมอในการลดผลกระทบกจะทำใหภาพรวมของคณภาพนำของแมนำปาสก

กลบสความสมบรณดขนและทกๆฝายกจะสามารถใชทรพยากรนำไดอยางยงยน

ดงนนแผนการจดการหรอแนวทางในการปองกนควรมดงน

1. โรงงานอตสาหกรรมมการจดทำโครงการพฒนาจตสำนกดานสงแวดลอม

สำหรบผบรหารเนองจากการทโรงงานอตสาหกรรมจะมความเปลยนแปลงทาง

ดานสงแวดลอมทดขนนนขนอยกบความเหนชอบตอผบรหารสงสดวามความ

เขาใจในการเอาใจใสดานการจดการสงแวดลอมอยางไรเพอผลกดนและอนมตให

เกดโครงการดานสงแวดลอม

2. โรงงานอตสาหกรรมใหความรวมมอแกหนวยงานราชการ เชน อตสาหกรรม

จงหวดในการตรวจประเมนการจดการสงแวดลอมและปฏบตตามกฎหมายของ

โรงงานอตสาหกรรม

3. โรงงานอตสาหกรรม ใหความรวมมอโดยการเขารวม ระบบการจดการ

สงแวดลอม (ISO 14001) เพอเปนหลกฐานยนยนถงความมงมนในการลดผลกระทบ

และแกไขปญหาสงแวดลอม ตลอดจนการปรบปรงและพฒนาอยางตอเนอง

4. โรงงานอตสาหกรรมมการจดทำ Cleaner Technology หรอเทคโนโลย

สะอาดเพอใหสงแวดลอมในโรงงานอตสาหกรรมสะอาดยงขน และสามารถลดตนทน

การผลตหรอลดการใชทรพยากรในการผลต รวมถงผลตภณฑสดทายทไดจากการ

ผลตอาจสามารถทมการนำกลบมาใชหมนเวยนอกครง โดยรปแบบการจดทำ Cleaner

186


Technology หรอเทคโนโลยสะอาดนนอาจเปนการจดสรรเทคโนโลยทเหมาะสมใหมๆ

เขามาในกระบวนการผลต หรอการจดการฝกอบรมใหแกพนกงาน

ขอเสนอแนะทางเทคนคการวเคราะหคณภาพแหลงนำธรรมชาต 1. ควรมการกำหนดคาพารามเตอรทเกยวของในการตรวจวดคณภาพนำใน

แมนำปาสกเพมเตม ดงนไดแก โลหะหนก สารฆาศตรพชและสตวชนดทมคลอรน

ทงหมด ปรมาณแอมโมเนย ปรมาณโคลฟอรมทงหมด และปรมาณ ฟคอลโคลฟอรม

(โครงการการประเมนศกยภาพการรองรบมลพษ (Carrying Capacity) แมนำปง

และแมนำปาสก ศนยวจยสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร) เปนตน เนองจากวา

แมนำปาสกเปนแหลงนำธรรมชาตทรองรบนำเสยทเกดขนทงภาคอตสาหกรรม

เกษตรกรรม และชมชน

2. ควรเพมเตมขอมลทเกยวของในดานเกษตรกรรม และความหนาแนนของ

ชมชนในบรเวณทมเกบตวอยางนำในแมนำปาสก เพอนำมาเชอมโยงการวเคราะห

คณภาพนำของแมนำปาสก เนองจากผลการวเคราะหคณภาพแมนำปาสก พบวา

คณภาพนำในบรเวณ สะพานขามแมนำ (ผงรวง) บานมวงงาม และ ปากคลองเรงราง

มคา BOD ทเกนคามาตรฐาน (2 mg/l สำหรบแหลงนำธรรมชาตประเภทท 3)

หากแตตรวจสอบคณภาพนำกอนปลอยจากโรงานอตสาหกรรมใกลเคยง พบวา ไมม

โรงงานอตสาหกรรมใดมคา BOD เกนคามาตรฐาน (20 mg/l สำหรบโรงงาน

อตสาหกรรม)

3. ควรมการตรวจวดคณภาพนำในชวงฤดอนเพอนำมาประกอบการพจารณา

เนองจากการวเคราะหคณภาพนำของแมนำปาสกทวเคราะหนนเปนเพยงแคชวง

ฤดฝน ซงอาจทำใหผลการวเคราะหคณภาพตำกวาความเปนจรง เนองจากแหลงนำ

ไดถกเจอจางสารพษดวยนำฝน หรออาจทำใหผลการวเคราะหมสงขน เนองจากนำฝน

สามารถชะลางสารพษทงทางเคมและชวภาพทเกดจากการเกษตรกรรม หรอชมชน




กรมโรงงานอตสาหกรรมและสมาคมวศวกรรมสงแวดลอมแหงประเทศไทย. 2545. ระบบ

บำบดมลพษนำ. กรงเทพนคร : สมาคมวศวกรรมสงแวดลอมแหงประเทศไทย.

กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2553. ขอมลสถาน

ตรวจวดคณภาพนำอตโนมต แมนำปาสก.

เครอขายอนรกษฯลำนำปาสกจงหวดสระบร. 2551. การจดการทรพยากรโดยขบวนภาค

ประชาชน จงหวดสระบร.

ศนยวจยสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร. 2551. โครงการการประเมนศกยภาพการ

รองรบมลพษ (Carrying Capacity) แมนำปงและแมนำปาสก. จงหวดพษณโลก.

สถาบนสงแวดลอมไทย. 2543. โครงการศกษาเพอจดทำรายงานสถานการณสงแวดลอม

ตามแผนปฏบตการ 21 เพอเสนอตอกรรมาธการวาดวยการพฒนาแบบยงยน

(การตงถนฐานมนษย). กรงเทพนคร : ฝายเมองและสงแวดลอมสถาบนสงแวดลอมไทย.

สวนสงแวดลอม สำนกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดสระบร. 2548.

คมอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. จงหวดสระบร

สวนสงแวดลอม สำนกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวดสระบร. 2548.

แผนบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จงหวดสระบร (ป 2548-

2551). จงหวดสระบร.

อตสาหกรรมจงหวดสระบร. 2549. ฐานขอมลอเลคทรอนคจำนวนโรงงานอตสาหกรรม

ในจงหวดสระบร.

แนะนำหนงสอเรอง “ตนแบบนกคดนวตกรรม”

พรพร ชอบชน

190


แนะนำหนงสอเรอง

“ ตนแบบนกคดนวตกรรม” พรพร ชอบชน1

Peraporn Chobchuen

หนงสอดของ Harvard Business School Press

“Iconoclast2” โดย เกรกอร เบรนส (Gregory Berns)

แปลและเรยบเรยง โดย ณฐยา สนตระการผล

ผเขยน เกรกอร เบรนส ดำรงตำแหนงศาสตราจารย

เกยรตยศในสาขาประสาทวทยาเชงเศรษฐศาสตร

ท Emory University มความเชยวชาญในการใช

เทคโนโลยการถายภาพของสมองเพอศกษา

กระบวนการทางประสาทชววทยา ทเกยวของกบ

แรงจงใจและการตดสนใจของมนษย

1อาจารยพเศษ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกรก 2Iconoclasm ลทธทำลายรปเคารพ หรอ ลทธอคตรปสญลกษณ แตกตางจากการทำลายโดยวฒนธรรมจากภายนอกหรอจากการสงคราม เชนการรกรานของประเทศสเปนทมผลตอการทำลายศลปะและสงกอสรางทองถนในอเมรกาใต และมไดหมายถงการทำลายสญลกษณทางวตถของประมขทเพงเสยชวตไปหรอถกโคนอำนาจไปเชนประเพณททำกนเมอพระเจาแผนดนสนพระชนมในสมยอยปตโบราณ หรอ ในจกรวรรดโรมนผทรวมการทำลายสญลกษณทางวตถหรอผทสนบสนนลทธนยมในการทำลายสญลกษณทางวตถเรยกกนวา “นกทำลายรปสญลกษณ” หรอ “นกทำลายรปเคารพ” (Iconoclasts) ซงความหมายแปลงมาเปนผทไมเหนดวยกบความเชอหรอการปฏบตทเปนทยอมรบกนโดยทวไป การทำลายสญลกษณทางวตถอาจจะทำโดยผทนบถอศาสนาตางกนแตสวนใหญมกจะเกดจากความแตกตางกนทางปรชญาทางศาสนาระหวางลทธยอยภายในศาสนาเดยวกน ยกเวนการแตกแยกระหวางจกรวรรดไบแซนไทนสองจกรวรรดระหวางครสตศตวรรษท 8 และ 9 ซงมสาเหตมาจากความขดแยงในความเชอเรองการบชารปเคารพ อนเปนสาเหตหลกแทนทจะเปนสาเหตทเปนผลมาจากความขดแยงอน ในครสตศาสนาการทำลายสญลกษณทางวตถมกจะมผลมาจากการตความหมายของบญญต 10 ประการซงหามการบชา “รปสญลกษณ” ความหมายตรงกนขามของผทำลายรปเคารพคอผทมความเชอในการนบถอบชาและสกการะรปสญลกษณหรอสญลกษณทางศาสนาทเรยกวา “นกบชารปเคารพ” หรอ “นกบชารปสญลกษณ” หรอ Idolators ในสมยไบเซนไทนเมอกลาวถง ลทธบชารปสญลกษณ หรอลทธบชารปเคารพ กจะใชคำวา Iconodules หรอIconophiles ผลทเราเหนๆ กนจากลทธการทำลายรปเคารพกจะมกจะเปนรปปนเพราะศลปะรปแบบอนคงถกทำลายไปหมด รปปนเหลานสวนหวจะหกไปหมดเชนตามอนสาวรยของโรมน หรออนสาวรยหนาครสตศาสนสถานและรปปนหรออนสรณผตายภายในวดโดยเฉพาะทเปนรปปนเลกๆ ถาเปนหวรปปนใหญทคอนขางทำลายยาก นกทำลายสญลกษณกมกจะทบจนหกบน

แนะนำหนงสอเรอง “ ตนแบบนกคดนวตกรรม”

พรพร ชอบชน 191

เกรกอร เบรนส ไดอธบายพรอมยกตวอยางวธคดทนกคดนวตกรรมระดบโลก

ใชในการสรางสรรคผลงาน ผเขยนนำความรดานประสาทวทยามาแสดงกลไกการคด

นอกกรอบของมนษย เราจะเหนวานกคดเหลานนตองฝาฟนอปสรรคอะไรมาบาง?

ความกลวเปนตวการทหยดยงการกระทำและบดเบอนการรบรอยางไร? ทำไมการ

สรางสมพนธกบบคคลอนจงเปนเรองยากสำหรบคนเหลานน? หนงสอเลมนนอกจาก

จะใหความรยงเปนแรงบนดาลใจในการคดสรางสรรคไดอยางแยบยล หนงสอม

ความหนา 342 หนาแบงเปน 8 บท ปดทายดวยดวยภาคผนวก กระบวนการ

ทำงานของสมองกบการใชยา ทนาสนใจตงแตคำนำจนจบภาคผนวก

มองโลกผานสายตาของคนคดนอกกรอบ ทำไมคนบางคนทำสงทคนอนทำ

ไมไดเพราะสมองทแตกตางกอใหเกดกระบวนการคดทแตกตางเชนกน ผเขยนมอง

การทำงานของสมองเปนวงจรทำงานเปนกระบวนการ แตการทำงานทางกายภาพ

ของสมองยงสรางขอจำกดใหกบการตดสนใจของเรา ขอจำกดนเองทสะทอนพฤตกรรม

ของมนษยวาทำไมบางคนจงคดตางจากคนอนและเปนทมาของประสาทวทยาเชง

เศรษฐศาสตร

การรบรเปนผลผลตของสมองและเปนหวใจของการคดนอกกรอบ การรบร

สงแปลกใหมทำใหกระบวนการรบรหลดจากประสบการณเดม การเปดรบสงแปลกใหม

อยางเตมใจจงเปนประตแรกในการคดตาง แตยงมความกลวเปนอปสรรคขดขวาง

ผเขยนยกตวอยางเรองนไวอยางนาสนใจ โดยเชอมโยงกบความฉลาดทางสงคม

สมองของคนคดนอกกรอบทตางจากคนทวไป 3 ดาน

• การรบร (perception)

• การตอบสนองตอความกลว (fear response)

• ความฉลาดทางสงคม (social intelligence)

ซงผเขยนอางอง ยกตวอยางบคคลสำคญในการสรางนวตกรรมไวหลายคนใน

หลากหลายวงการ โดยนำหลกการ 3 ขอขางตนมาขยายความไดแจมชดตลอดเลม

ผเขยนอธบายดวยกระบวนการทางประสาทวทยา ประกอบกบขอมลการทดลองของ

นกวชาการในสาขาตางๆ หลายทาน

192


การรบรสจนตนาการ กระบวนการทำงานสมองกบการมองเหนสามารถ

ตอบสนองความเคลอนไหวทางรางกายไดอยางรวดเรว เชนการเลนกฬา นกเบสบอล

ตองตลกทมความเรวถง 90 ไมลตอชวโมง ลกบอลใชเวลาเพยง 0.4 วนาท กถง

ตวผต การทระบบการมองเหนจะทำงานไดอยางมประสทธภาพ สมองตองคาดเดา

สงทเหนโดยไมมเวลาเผอใหคดกอน ดงนนสมองจะเลอกทางลดทกครงเพอใช

ทรพยากรใหนอยทสด การจดประเภท (categorization) จงเขามามอทธพล แต

การจดประเภทกเปนตวกนความคดสรางสรรค สกดกนจนตนาการ และคนคด

นอกกรอบทำอยางไรจงจะหลดพน?

ความจรงแลวสมองอาจมสวนเดยวททำงานตลอดเวลา แตสวนอนกถกใชงาน

เชนกนเพยงแตไมไดทำงานพรอมกนตางทำงานตามหนาทของมนเพอประหยด

พลงงานอนมจำกด การสรางสงใหมใหเกดขน จำตองลมลางวธคดแบบเดมเสยกอน

เบรนส ยกตวอยาง เดล ชฮล (Dale Chihuly) ศลปนเปาแกวชอดงเทยบไดกบ

ปกสโซ (Picasso) สรางความไมสมมาตรใหกลายเปนสงสวยงาม ลมลางความคด

ความเชอของศลปะการเปาแกวแบบเดมโดยสนเชง แตชฮล เกดมมมองใหมมาดวย

การเสยดวงตาไปขางหนงจงปงแวบ! ออกมานอกกรอบไดสำเรจ

ฟลอเรนซ ไนตงเกล รบรเกยวกบความตายตางจากคนอนๆทจนตนาการถง

สงครามความสยดสยองและรางแหลกเหลวของผไดรบบาดเจบจากแรงระเบด

เธอกลบใชการสงเกตประกอบการนำเสนอขอมลเชงสถตเพอบอกความจรงวา

ทหารสวนใหญไมไดเสยชวตจากพษบาดแผล เชอโรคตางหากททำใหผบาดเจบตอง

เสยชวต เธอยงเปนนกรณรงคสทธสตรทคดนอกกรอบเปลยนภาพลกษณพยาบาล

ทเปนเพยงผหญงทมสถานภาพทางสงคมไมดนก ใหกลายเปนผประกอบวชาชพ

เทยบเคยงกบบรรดาแพทยในยคนน

ความกลว-ตวการทหยดยงการกระทำ ความกลวความไมแนนอนและ

ความกลวในการถกผอนหวเราะเยาะ เปนกำแพงดานท 2 แตถงนกคดนอกกรอบ

สามารถเอาชนะกบดกของการรบรและความกลวไดแลวยงไมอาจเปนคนคดนอกกรอบ

ทประสบความสำเรจได ตราบใดทยงไมสามารถขายความคดใหคนอนๆ ยอมรบ

ซงเปนทมาของความฉลาดทางสงคม



ผเขยนใหความสำคญกบเรองความกลวอยางมากซงมรายละเอยดทนา

ตดตามอาน เชนความเครยด ความกลวจากการตอบสนองของระบบประสาท,

ความกลวตนกำเนดของความเครยดทงปวง มผลงานของนกจตวทยาวาดวยการเรยนร

การวางเงอนไขทกอใหเกดความกลว พรอมตวอยางทเขาใจงาย

ถงแมความกลวจะนำไปสการบดเบอนการรบร แตผเขยนกนำเสนอบทเรยน

ในการเอาชนะความกลวดวยกรณศกษาของ มารตน ลเธอร คง จเนยร (Martin

Luther King Jr.) ทเปนนกคดนอกกรอบทยงใหญคนหนงในบรรดานกตอสเพอ

สทธมนษยชน

เฮนร ฟอรด ผพฒนาสายการประกอบรถยนตเขาใจถงผลลบตอความกลวท

จะเกดขนกบธรกจของเขาเปนอยางด และเขาเปนอสระจากความกลวไดอยางไร ?

ถงสามารถทำให Ford Motor Company ยนหยดขนมาได เปนอกมมมองหนงใน

การนำเสนอเรองราวของ เฮนร ฟอรด ผยงใหญในวงการรถยนต

วงจรของสมองทเกยวกบการสรางความสมพนธกบบคคลอน นกคดนอกกรอบ

หลายคนขาดความฉลาดทางสงคม (social intelligence) เขาไมสามารถทำใหคนอน

เชอในความคดของเขาได ขาดการสรางสมพนธอนดกบผอน นกคดนอกกรอบทจะ

ประสบความสำเรจไมเพยงยนหยดในความคดเพยงอยางเดยว การสรางความคนเคย

(familiarity) และการสรางชอเสยง (reputation) เปนองคประกอบทสำคญ หนงสอ

เลมนใชการศกษาวงจรสมองทเกยวของเพอตอบขอสงสยในพฤตกรรมของนกคด

นอกกรอบ

ตวอยางของ 2 ศลปนผยงใหญ วนเซนต แวน โกะห (Vincent van Gogh)

และ พาโบล ปกสโซ (Pablo Picasso) ทงคตางเปนคนคดนอกกรอบแตคนท

ประสบความสำเรจในขณะมชวตอยคอ ปกสโซ ซงมความฉลาดทางสงคมทง 2 ดาน

คอการสรางความคนเคย และการสรางชอเสยง ซงทงสองสงจะตองไปพรอมๆ กน

ผเขยนชประเดนวา คนทจะขายความคดใหคนอนไดนนตองสรางชอเสยงในทางดขน

มากอนเพอดงดดใหคนอนมาสนใจ

194


การเรยนรทางวฒนธรรม ในบทสดทายหวขอเรอง “เมอคนคดนอกกรอบ

กลายเปนบคคลสำคญทไดรบการยกยอง” แตใชมเฉพาะเรองของคนเทานน ยงม

เรองราวทนาสนใจเกยวกบ นก เพราะนกกมพฤตกรรมทางสงคมเหมอนมนษย

นกในเมองเซาแธมปตนชายฝงทะเลตอนใตของประเทศองกฤษ เรยนรการขโมย

เจาะนมสดทคนสงนมนำมาวางไวหนาประตบานลกคาในยามเชา และพฤตกรรมน

แพรระบาดไปในมวลนกบลตด (Blue Tits) ขยายวงกวางไปยงหมบานใกลเคยง

นกพฤตกรรมศาสตรศกษาไดขอสรปวา เปนการเรยนรทางวฒนธรรม (cultural

learning) สรางความประหลาดใจเพราะไมมใครคดวานกจะมวฒนธรรม สามารถ

สอนวธขโมยนมกนได การทนกมกลไกการเรยนร หมายความวาวธยอมรบความคด

ใหมของมนษย กนาจะเกดจากกลไกทางชวภาพทฝงตดมาตงแตกำเนดเชนเดยวกน

การแพรกระจายของนวตกรรม จงมงเนนทการขายความคดของผสรางนวตกรรม

และเปนทมาของการศกษานวตกรรมเชงประจกษ (empirical study) โดยคณลกษณะ

ของนวตกรรม 5 ประการม ดงน

• นวตกรรมตองมขอไดเปรยบเหนอผลตภณฑหรอความคดเดมในปจจบน

• นวตกรรมตองมความสอดคลองเขากนไดกบคานยมและบรรทดฐานของ

สงคม

• ความซบซอนของนวตกรรมระบอตราการยอมรบ ยงซบซอนมากอตรา

การยอมรบยงตำ

• นวตกรรมควรทดสอบได และไมมคาใชจายในการทดลองใชสงเกนไป

• คนอนๆตองมสวนรบรการทดสอบนวตกรรมนนๆ

ครงแรกเมออานคณลกษณะ 5 ประการของนวตกรรม กพาลนกไปวามน

เกยวอะไรกบนกบลตด แตเมอคอยๆ อานไปจนจบบทถงเขาใจ ผเขยนยกเรอง

การสอดคลองเขากนไดมาอธบาย เมอนกบลตดตวแรกพบวามนสามารถจกกนสวน

ไขมนนมไดดวยการเจาะกระดาษฟอยลปดขวดนม นนถอวาเปนผรเรมนวตกรรม

และเปนสงใหมแตเขากนไดดกบนกตวอน และพฤตกรรมนไมไดเกดขนมากอน

การผลตขวดนม และเหตทวฒนธรรมนแพรกระจายไปไดดเพราะสอดคลองกบ

พฤตกรรมของนกจกประจำหมบานนนเอง



ผเขยนยงมตวอยางของนกคดนอกกรอบทประสบความสำเรจและกาวขามมา

เปนบคคลสำคญทไดรบการยอมรบและยกยองในสงคม เชน สตฟ จอบส (Steve Jobs)

ผสรางคอมพวเตอร Apple และ iPod , อาเธอร โจนส (Arthur Jones) ผพลกโฉม

เครองออกเพาะกายแบบเดมๆมาเปน Nautilus ทมลกษณะคลายกบหอยงวงชาง

มการใชลกลอและคนโยก

“ตนแบบนกคดนวตกรรม” อาจไมใชหนงสอททำใหผอานเปนคนคดนอกกรอบ

โดยทนท แตทำใหเขาใจการทำงานของสมองมนษยทคดนอกกรอบ ผอานสามารถ

ใชความรนเพอการบรหารจดการทมงานทมคนคดนอกกรอบรวมงานอย และถาคณ

เปนคนคดนอกกรอบอยแลวกจะยอดเยยมยงขนเพราะจะไดเขาใจตนเองและผอน

อยางลกซง “ความรทำใหองอาจ ความเขาใจคนกทำใหสงางามเชนกน”

ทมา : เวปเผยแพรพทธศาสนา http://www.watnai.org/dharmic%20principle/

Iconoclasm.html

✄

ขาพเจา นาย/นาง/นางสาว ....................................................นามสกล .........................................

ทอยทตองการใหจด ง

เลขท ...................................... ตรอก/ซอย................................ถนน ................................................

ตำบล/แขวง .............................. อำเภอ/เขต ............................. จงหวด ..................................

รหสไปรษณย ........................... โทรศพท ................................... โทรสาร .....................................

ถานททำงานหรอหนวยงานท งกด

ทอย .......................................................................................................................................................

โทรศพท ............................................................ โทรสาร ..................................................................

ขอ มครเปน มาชกวาร ารรมพฤกษรายป 3 เลม 200 บาท (ขายปลกเลมละ 70 บาท)

ทงนตงแตฉบบท 18 เปนตนไป

ตงแตปท ..................................... ฉบบท ...................... ถงปท .................... ฉบบท ..................

พรอมกนนไดชำระคาสมครเปนสมาชกเปนเงน ..................................................................บาท

(ตวอกษร ............................................................................................................................................)

โดยแนบเปน

เงนสด ใหแก ........................................................................................................................................

เชคธนาคาร (เลขท ...........................................................................................................................)

ธนาณต หรอตวแลกเงนทางไปรษณย (สงจายในนามวารสารรมพฤกษ ป.ณ.รามอนทรา)

ลงชอ .........................................................................

วนท ................ เดอน ................ พ.ศ. ...............

เ©พาะเจÈาหนÈาท

ใ บ ม ค ร ว า ร า ร ร ม พ ฤ ก ษ

เลขทใบสมคร

เลขทใบเสรจ

วนทรบเปนสมาชก

สมาชกหมายเลข

วนทหมดสมาชกภาพ

english language consultant - ศูนย์ส่งเสริมวิจัย...

Documents