os espazos do sector primario

OS ESPAZOS DO SECTOR PRIMARIO

TEMA 5

IES Universidade Laboral Xeografía 2º de Bacharelato 2

Espazo rural, espazo agrario, agrícola

AGRÍCOLA: son as actividades propiamente relacionadas coa agricultura.

AGRARIO: fai alusión ás actividades do sector primario.

RURAL: é o máis amplo dos tres, incluíndo calquera actividade que se desenvolve nos espazos non urbanos.


RURAL

AGRARIO

AGRICULTURA


FACTORESFÍSICOS

RELEVO CLIMA SOLOS

Elevada altitude media(70% entre 200 e 1000m)

Abundantes pendentes

Precipitacións:Escasas e irregulares

Temperaturas conSituacións extremas

Calidade mediocre


Avances tecnolóxicosEscasaTecnificación

Especialización. MercadoAutoconsumoDestino da produción

IntensivaExtensivo, rendementos baixos

Aproveitamento

Aumento das fincasPequenas e grandes propiedades

Tamaño das fincas

Escasa e envellecidaNumerosaMan de obra

Agricultura actual (1960…)Agricultura

Tradicional


Elementos da paisaxe

FincasSistema de

cultivo

Pola forma Polo tamaño Polo peche

regulares

irregulares

minifundio

latifundio

Gran explotación

openfield

bocage

Variedade Auga aproveitamento

Monocultivo

Policultivo

regadío

secaño

intensivo

extensivo

OcupaciónDo solo

contínuo

Rotación conbarbeito

Rotación bienal

Rotación trienal

Tipo decultivo

herbáceo

arbustivo


Organización social

Propiedade Réxime de posesión Costumes sociais

Privada

Colectiva

Individual

Cooperativa

Sociedade empresarial

Tribo

concellil

Estado

Directa

Indirecta

arrendamento

parcería


Transformacións demográficas A poboación descendeu de

63,3% ao 5,3%. Mínimos en Madrid e P.Vasco e

superiores en Galicia, Estremadura e Andalucía.

CAUSAS: Éxodo rural por:

Mecanización do campo Zonas industriais Emigración ao estranxeiro.

CONSECUENCIAS: Despoboamento dos pobos Envellecemento da poboación

agraria TENDENCIAS:

Contínua diminución (xubilación) Certo rexuvenecemento por

agricultores novos.


Transformacións no sistema de explotación, propiedade e tenencia Parcela/explotación Diminuíu o nº de explotacións e

aumentou o tamaño medio (29,2 ha) formada por varias parcelas 10. Dificulta a mecanización Reduce o espazo (lindes) Perdas de tempo dunha parcela a

outra. Agora, grazas á concentración

parcelaria as parcelas son maiores. Propiedade: dono da terra

Latifundio (máis de 100ha) Minifundio (menos de 10 ha)

Réxime de tenencia: Directa Indirecta:

Parcería Arrendamento


Menos de 10 haMáis de 100 haTamaño

Galicia, Norte peninsular e Valencia.

Andalucía, Estremadura, Castela a Mancha e Aragón

Predomina

10,5% e o 523/1000 prop.

50% e o 8/1000 propietarios

Superficie e propietarios

Pouca competitividade

Pouca modernización

Explotación: directa

Absentismo

Cultivo extensivo

Explotación indirecta: xornaleiros

Problemas

MinifundioLatifundio


Transformacións nas técnicas

Mecanización do campo Selección xenética de sementes e razas gandeiras Emprego de fertilizantes químicos e produtos

fitosanitarios


Poboamento

Núcleos de poboación menores de 10000 hab. Núcleos rurales os inferiores a 2000 hab. HAI QUE TER EN CONTA A ACTIVIDADE

PREDOMINANTE. Orixe: depende de:

Condicións naturais (relevo e auga) Factores económicos (recursos) Factores históricos (Reconquista)


Tipos de poboamento

PoboamentoDisperso

Poboamento concentrado

Disperso absoluto

Concentrado laso

Disperso intercalar

Lineal Apiñado


Hábitat rural: casas

Materiais Plano

Casa de pedra:Na periferia

Casa de madeira: Pais VascoSegovia e Alcarria (Guadalaxara)

Casa barro: Val do Ebro, ValenciaMurcia e campiña Guadalquivir

Casa Bloque

Casa composta

Rentes ao chan

En altura


Poboamento e Hábitat rural enGalicia

Tipoloxía de Poboamentorural

Tipoloxía de hábitatrural

Aldea

pobo

municipio

concello

comarcas

Zona centro

Sector oriental

Zona prelitoral

Entidades nucleares

Entidades polinucleares

Grupos compactos pola dureza Do relevo. ALDEAS PECHADAS

Estrutura laxa

LEI DE CONSERVACIÓN E PROMOCIÓN DO PATRIMONIOARQUITECTÓNICO RURAL


POLÍTICA AGRARIA

Dende mediados Do século XIX ataA adopción Do PAC

Política agrariacomún

Sistema de propiedadeDa terra: tratouse de

modificar

Desamortización

Reforma agraria da Segunda República

Coa política da colonización e extensiónDo regadío

Inadecuado tamaño das terras que se abordou dende

Concentración parcelaria

Lexislación sobre grandes propiedades

Proteccionismo comercial

Integración no mercado interior comunitario

Problemas

Elevados prezos

Excedentes de produtos: cotas

Esixencia dos consumidores

Despoboamento

Rexións

prexudicadas

beneficiadas

Intercambios coa UE liberallizáronse

Mercado exterior

O libre comercio europeo


Usos do espazorural

Actividade agrícola Actividade gandeira Actividade forestal Novos usos

TransformaciónsNa estrutura agrícola

Produción

Especialización

Técnicas modernas

Mecanización

Pesticidas e fertilizantes

Sementes seleccionadas

Novas técnicas : AcolchadoCultivo en area; invernadoiros;

Cultivos hidropónicos

Agricultura intensiva

Ampoliación do regadío

vantaxes

inconvenientes

Diminución do barbeito

cereais

leguminosas

Vide

Oliveira

Produtos hortofrutícolas

Floricultura

Cultivos industriais

Cultirvos forraxeiros

Transformacións

especialización

mecanización

Gandería intensiva

Escaseza de alimentos

tamaño

competencia

sanidade

Produción gandiera

bovina

ovina

porcina

avícola

especies

destino

Areas produtoras

produción

problema

Usos residenciais

Usos industriais

Usos turísticos

Usoso recreativos


Usos agrarios do espazo rural: A actividade agrícola A agricultura tradicional baséase no:

Policultivo Técnicas atrasadas Sistemas extensivos Baixos rendementos autoconsumo

A agricultura actual permitiu incrementar a produción por: Agricultura que tende a especializarse Incorporación de novas técnicas:

Sementes seleccionadas e cultivos transxénicos

Consumo de pesiticidas e fertilizantes Uso de maquinaria Técnicas novas:

Acolchado Invernadoiros Cultivo en area Cultivo hidropónico

Agricultura intensiva Dimiúe o barbeito Regadío amplíase: hainos intensivos e

extensivos e no litoral mediterráneo e peninsular. Vantaxes: económicas, sociais,

demográficas e culturais. Problemas: sobreexplotación das augas,

utilización de sistemas que perden auga, conflito pola auga, alteración ambiental.


– Subvencións a reconversión cara variedades de calidadee para o abandononas zonas sen calidade.

– Rendementosbaixos e variables.

– Castela A Mancha,Rioxa, Xerez,Montilla.

– Consumoen fresco (uva)o elaboraciónde vino.

Viñedo

– As subvenciónsComunitarias fixeron crecer a súa extensión.

– Reduciuse,salvo as das lentellas, polos baixos rendementose a difícil mecanización.

– Secaños do interiorpeninsular, onde rotancon los cereais.

– Alimentaciónhumanaou animal.

Leguminosas

– Existencia de cotas.–Redución de prezos e discreto aumento dos rendementos.

– En aumentoGrazas as melloras técnicas, pero tende a descender.

– Secaños do interiorpeninsular. – Arroz e millo en regadío. – En aumento grazas as melloras técnicas, pero tende a descender.

– AlimentaciónHumana ou animal.

Cereais

Efectos da PACProduciónÁreas produtorasDestinoProduto


– En aumento polo incremento da demanda gandeira.

– Norte peninsular.– Regadíos del interiorpeninsular.

– Alimentaciónanimal.

Cultivosforraxeiros

– Cotas de remolacha,Algodón y tabaco.– Redución de las axudas ó xirasol.

– En aumento:remolacha,tabaco e algodón;en retroceso: xirasol.

– Regadíos da metadeMeridional peninsulardo val do Douro(remolacha).

Transformaciónindustrial(azucre, aceite,téxtiles,cigarrillos).

Cultivosindustriais

– Ha aumentadograzasa súas favorablesperspectivasexportadoras.

– Levante,Andalucía,Baleares,Canarias.

– Consumoen frescoou industriaconserveira.

Hortofrutícolas

– Cota inferioras cifras reaisde produción.– Redución

– Crecementode la superficieoliveirae do númerode árbores.

– Campiñasandaluzase estremeñas.

– Consumoen fresco(oliva)o elaboraciónde aceite.

Olivar

Efectos da PACProduciónÁreas produtorasDestinoProduto


Usos agrarios do espazo rural: A actividade gandeira A gandería tradicional baséase en:

Na coexistencia de distintas especies gandeiras

Elevado grao de rusticidade Técnicas atrasadas Sistemas extensivos Baixos rendementos

A gandería actual caracterízase por: Tende a especializarse na

produción de carne ou leite e isto supuxo a substitución das razas nacionais por outras estranxeiras non obstante estanse a recuperar as razas autóctonas.

Aumenta a tecnificación Gaña terreo a gandería intensiva

A gandería extensiva na zona norte e penchairas asociada a razas autóctonas.

A gandería intensiva está estabulada, está preto dos centros de consumo das cidades e vai asociada a razas estranxeiras.


– Excedentes de produción que ocasionan fortes caídas dos prezos.

– Cataluña, Castela e León, e Aragón, en réxime intensivo.

– Produción de carne e ovos.

Aves

– Fortes oscilacións de prezos debidas a os excedentes e ás importacións dende países comunitarios.

– En réxime intensivo: en Cataluña.– En réxime extensivo:en Estremadura e Salamanca.

– Consumo en frescoe chacinería.

Porcino

– Persistencia de explota-cións tradicionais, con ovellas vellas e de mala calidade.

– Secaños do interior peninsular, en réxime transhumante, estante ou estabulado.

– Produción de carne y leche.

Ovino

– Cotas polos excedentes comunitarios de carne y leche.– Redución do prezo.– Competencia de países comunitarios con prezosmáis baratos.

– Bovino de aptitude leiteira: extensivo ou mixto no nortepeninsular; intensivo, nos arredores das cidades.– Bovino de aptitude cárnica: en zonas de montaña e devesas.

– Produción de carne ou de leite.

Bovino

ProblemasÁreas productorasDestinoGanado


No terreo forestal as especies principais son: Frondosas (faia, carballo, castiñeiro, chopo, eucalipto) Coníferas (piñeiro resineiro e halepensis)

Destino: madeira para uso nas industrias de construción e moble Pasta de papel Resina para disolventes Cortiña Cogomelos e fungos

Áreas: provincias no norte pensinular e Soria e Cádiz. Produción: a madeira aumentou pola expansión das árbores de rápido

crecemento pero non é suficiente e hai que importar. Sin embargo en resinas e cortiza somos excedentarios.

O PAC fomenta a repoboación e a silvicultura para incrementar a produción de madeira pero tamén fomentar outros usos do bosque dende o punto de vista ambiental.

Usos agrarios do espazo rural: A Actividade forestal


As paisaxes agrarias de España


– Agricultura:• Regadío: horticulturatemperá ao aire libre,horticultura extratemperábaixo plástico e fruticultura (mediterránea e tropical).• Secaño: área prelitoral e vale do Guadalquivir: cereais, vid., oliva e amendoeira.– Gandería bovina e porcina en Cataluña, ovina nos secaños e reses bravas nas ribeiras do Guadalquivir.

– Agricultura:• Secaño en páramos e campiñas, dedicado a cultivos extensivos, tradicionalmente, trigo en rotación con barbeito e leguminosas, e vide e oliva (a veces, asociadas).• Regadío nas veigas, tradicionalmente, en hortos para autoconsumo.Hoxe en día, con superficies máis amplas para plantas industriais, forraxeiras e de horto.– Gandería tradicional extensiva: vacún de carne en zonas montañosas, ovina en secaños e ovina, porcina o bovina en devesas.– Explotación forestal naTierra Pinariega soriana.

– Agricultura tradicional de policultivo (hortos, millo, pataca, cebada, centeo). Actualmente, especialización en horto eforraxeiras.–Gandería é a actividade principal, tradicionalmente extensiva en pequenas e medianas explotacións. Actualmente, tende a ser mixta e a aumentar o tamaño e a modernización.– Explotación forestal importante para moble opapel.

Usos do solo:– Agrícola– Gandeiro– Forestal

– Poboación tradicionalmentenumerosa.– Poboamento disperso,que tende a instalarseen núcleos concentrados.– Propiedade contrastada:minifundio en hortos,mediana en Cataluña,grande en Andalucía.

– Poboación tradicionalmente emigratoria.–Poboamento concentrado en pobos pequenos (vales do Douro e do Ebro) ou grandes (sur peninsular).– Propiedade agraria con contrastes: minifundio nos vales do Douro e do Ebro, e latifundio en Salamanca, Burgos, Castela A Mancha nos secaños aragoneses e estremeños.

– Poboación tradicionalmente numerosa e sometida a emigración.– Poboamento disperso intercalar.– Pequenas propiedades(minifundio).

Estrutura agraria:– Poboación– Poboamento– Propiedade agraria

– Relevo accidentado, chancerca da costa e algo montañoso na zona prelitoral.– Clima mediterráneo costeiro.

– Relevo de páramos, outeiros e vales.– Clima mediterráneo continentalizado.

– Relevo accidentado.– Clima oceánico.

Medio físico

– Litoral e prelitoral mediterráneo, val do Guadalquivir e Baleares.

– Ambas mesetas e depresión do Ebro.– Norte e noroeste peninsular.Zona xeográfica

ESP. MEDITERRÁNEAESPAÑA INTERIORESPAÑA HÚMIDA


– O uso agrario do solo é principalmente agrícola:• No litoral: monocultivo de regadío para a exportación (plátano, tomate, pataca extratemperá), cultivos de invernadoiro(pepino, pemento, flores) e plantacións tropicais (papaia, mango, piña, aguacate).• No interior: policultivo de secaño para o autoconsumo (vide, pataca y, secundariamente, trigo).– Gandería ovina e caprina é escasa e está asociada á agricultura.– Uso da madeira dos piñeiros e do faial- breixal e laurisilva para carboneo, construción e soporte dos cultivos.

– Agricultura no fondo dos vales (norte) ou en bancais e terrazas (sur).– Gandería extensiva bovina, ovina (norte) u ovina con transhumancia local (montaña mediterránea.– Aproveitamento da leña e da madeira.

Usos do solo:– Agrícola– Gandeiro– Forestal

– Importante retroceso da poboación rural en favor de outros sectores (terciario).– Poboamento concentrado laxo e en pobos que non solen rebaixar das 500 casas.– Contraste entre pequena propiedade das zonas medias e altas e as grandes explotacións dos regadíos costeiros.

– Baixas densidades e tendencia ao despoboamento.– Poboamento tradicionalmente disperso en pequenos núcleos no fondo dos vales.Actualmente tende a concentrarse ennúcleos maiores.– Predomino da pequena propiedade emontes e praderías municipais.

Estrutura agraria:– Poboación– Poboamento– Propiedade agraria

– Relevo volcánico accidentado.– Clima cálido todo o ano con precipitacións escasas e irregulares nas costas.

– Relevo de elevada altitude e fortes pendentes.– Clima frío con precipitación nival en inverno

Medio físico

Illas CanariasAlta montañaZona xeográfica

CANARIASMONTAÑA


As dinámicas recentes do mundo rural:Os novos usos do espazo rural Causas que favoreceron novos usos:

Percepción positiva do rural: neorruralismo Tendencia a descentralizar a residencia, produción e servizos buscando menores custos.

Novos usos: Residenciais: vivendas secundarias Usos industriais: polígonos ou parques empresariais. Usos terciarios: grandes superficies comerciais… Usos paisaxísticos

Consecuencias: Positivas:

Distribución máis equilibrada da poboación Integración territorial Recuperación da economía rural

Negativas: Perda da identidade Degradación ambiental Contrastes territoriais


As dinámicas recentes do mundo rural: Políticas rurales No mundo rural español interveñen tres institucións:

Unión Europea: formula directrices xerais (FEADER) Estado español: a través do MARM CC.AA elaboran programas de desenvolvemento.

Problemas demográficos Diminución e envellecemento da poboación Escasa cualificación da man de obra.

Problemas económicos: porque hai que diversificar a actividade e non centrala na agraria fomentando a artesanía, turismo, agroturismo…Tamén é insuficiente a tecnoloxía. Procurar seguir as directrices do PAC en formación do agricultor en canto a seguridade, sanidade, benestar do animal.

Problemas sociais: falta de calidade de vida Problemas ambientais: porque a actividade agraria xera alteracións diversas como gases,

olores, acuíferos, perda de vexetación para isofoméntase a agricultura ecolóxica descontaminando os solos durante dous anos e usando fertilizantes orgánicos. Como a agricultura tende a especializarse produce unha redución da biodiversidade pois reduce as especies vexetais e animais. O despoboamento tamén é un problema xa que ameaza a superviviencia de paisaxes rurales tradicionais.


A ACTIVIDADE PESQUEIRA

Destino: consumo e conserva

Rexións pesqueiras

Pesca desembarcada

Frota Pesqueira

Incorporación á UE (PPC)


Crise e problemasDa actividade

pesqueira

Os problemas doscaladoiros

Problemas demográficos

Problemas económicos

Caladoirosnacionais

Caladoiros comunitarios

ASUNTO COTAS

Recusos da Plataforma

escasos

Sobreexplotación

Restricións nos caladoirosinternacionais

Poboación activa

diminúe

envellecida

Frota excesiva

Problemas sociais

Redución

Renovación

Escasa diversificación

Déficit de telecomuncacións

Mellorar a comercialización

SeguridadeSanidadecalidade

Problemas ambientais

sobreexplotación

Contaminación


Política pesqueira

Regulación doAcceso aoscaladoiros

Reconversión e Axuste estrutural

Política fronte ósProblemas ambientais

Redución do tamañoe nº de embarcacións

Traspaso de barcosA empresas pesqueiras

Renovacióne modernización

Concesión de axudas ásRexións afectadas pola

reconversión

DesenvolvementoDo cultivo mariño

Establecementocotas

Restrición de artesDe pesca

RecuperaciónDos caladorios

nacionais


Acuicultura

Definición: é a cría de especies vexetais e animais acuáticas, mariñas ou de auga doce.

Tipos: Acuicultura mariña

Extensiva: so intervén nalgunhas fases de produción como a reprodución e alimentación

Intensiva: intervén en todo o proceso vital da especie. Acuicultura continental

Problemas: Elevados custos das instalacións Enfermidades Contaminación das augas.

Solución impulsada pola UE e por España concedendo Fondos para mellorar instalacións, investigar, evitar a contaminación…


XQuenlla

XX X Sardiña

X XX XPeixe Espada

X X Palometa

XX XX Xurel

XXX XX Cabala

X XX Boqueron

X XX XAlbacora

X XXX XAtún

PalangreCercoAnzóCurricánAlmadrabaArrastreXabelgaDerivaEspecie


Artes de pesca

http://www.greenpeace.org/espana/photosvideos/photos/arrastre-de-vara

os espazos do sector primario

Education