EGIA EDO GEZURRAFILOSOFO AURRESOKRATIKOAK

1.- Oso garrantzitsua izan zen filosofo hauen ideiak, mitologia alde batera utzi zutelako eta unibertso eta naturari buruz aritu ziren, azalpen arrazionalen bidez. Mitotik logosera aldatu zen. Hori dela eta, lehenengo zientzialariak izan zirela esan dezakegu. Aldi honi garai zientifikoa deitu izan zaio, zeren eta unibertsoaren eta naturaren printzipioak baino ez zituzten aztertu.

2.- Lehen filosofo presokratikoen helburua errealitatea ulertzea zen. Filosofiaz arduratu ziren lehen filosofo horiek, K. a. VI. mendean eta Mileto hirian, Miletoko eskola izenekoa osatzen dute.

3.- Miletoko lehengo filosofoak hau ziren: Tales, Anaximandro eta Anaximenes. Tales, aurkikuntza astronomiko zein geometrikoak egin zituen. Ondorioztatu zuen arkhé ura dela. Anaximenes, Talesen irakasle, munduko lehen mapa egiteaz gain apeiron edo indeterminatuaren kontzeptua ezarri zuen arkhe moduan. Bere aburuz, gai ezberdinak (ura, lurra, airea) apeiron izeneko zurrunbilo batez banatzerakoan sortzen zen. Anaximandro, Anaximenesen lagun eta ikasle, airean ikusi zuen arkhé delakoa. Lurra urez inguratutako disko borobila dela ere baieztatu zuen.

4.- Atomistak desberdin pentsatzen zuten. Parmenides eta beste batzuk aldarrikatzen zuten kosmosaren batasuna. Pluralistek, berriz, errealitatea atomo zatiezinez osaturik dagoela adierazi zuten, egungo kimikak frogatzen duen bezala.

5.- Filosofo presokratikoen testuak beste egile zenbaiten aipuei esker gorde dira, Platonengandik VI. mendeko Sinpliziorenganaino bereziki. Iturri fidagarriena Platon da, berak jasotako aipuak luzeagoak eta garbiagoak direlako; Sinplizio neoplatonikoarena aipuak, laburragoak izateaz gainera aldatu ere egin zituela uste delarik, batzuetan tonu ironiko batez.

6,- Platonistak Calabria eskualdean dagoen Krotona hirira joan eta han

komunitate filosofiko bat sortu zuen.

7,- Enpedokles filosofia Atenasera ereman zuen filosofoa izan zen

8,- Ortega eta gasseten aldean nabarmenenak matematikaren eremuan Arkitas eta Filolao ziren.

9,- Pitagorasi asko kostatu zitzaion ospea edukitzea greziar kultur barnean.

10,- Lehenengo filosofo presokratikoak Mileton jaio ziren.

• 1.- FALTSUA.Egia da mitologia alde batera utzi zutela eta unibertso eta naturaren printzipioak aztertu zituztela, baina ere aztertu zuten erlijioa, etika eta matematika. Horrez gain, nahiz eta lehenego zientifikoak izan, aldi honi garai kosmologikoa deitzen zaio.

• 2.- FALTSUA. Beraien helburua physis edo natura behatuz horren oinarrizko substantzia zen arkhe edo printzipioa bilatzea izan zen.

• 3.- FALTSUA. Aperion edo indeterminatuaren kontzeptua ez zuen Anaximenes esan, Anaximandro baizik. Eta gainera ez zen Talesen irakasle, ikasle baizik. Eta beste aldetik, airen ikus zuenak Anaximenes izan zen.

• 4.- GEZURRA.Atomistek ez zuten kosmosaren batasuna defendatzen, pluralistek baizik. Haiek, adierazi zuten errealitatea atomoez osaturik dagoela.

• 5.- GEZURRA. Iturri fidagarriena ez da Platon, Sinplizio baizik, bere aipuak luzeagoak eta garbiagoak zirelako, eta Platonenak laburragoak eta tonu ironiko batekin direlako.

• 6.- FALTSUAPlaton askoz ondoren izan zen.

• 7.- FALTSUAAnaxagoras

• 8.- FALTSUAArkitas eta Filolao ziren.

• 9.- FALTSUAOso laster ospea berenganatu zuen.

• 10.- EGIA.

• 5.- GEZURRA. Iturri fidagarriena ez da Platon, Sinplizio baizik, bere aipuak luzeagoak eta garbiagoak zirelako, eta Platonenak laburragoak eta tonu ironiko batekin direlako.

• 6.- FALTSUAPlaton askoz ondoren izan zen.

• 7.- FALTSUAAnaxagoras

• 8.- FALTSUAArkitas eta Filolao ziren.

• 9.- FALTSUAOso laster ospea berenganatu zuen.

• 10.- EGIA.