bizkaiera ere liburuetara

BIZKAIERA ERE BIZKAIERA ERE LIBURUETARALIBURUETARA

BIZKAIERA ERE LIBURUETARA

J. A. MogelPeru Abarka

AñibarroMogeldarrak

Eranskinak

Argitaratzeko zailtasunak

Galde-erantzunak

Argitaratzeko zailtasunakArgitaratzeko zailtasunak

• Giro politikoak ez zuen asko laguntzen euskal liburuak argitara eta zabal zitezen:– Napoleonen gerrak– Fraile eta apaizen aurkako jazarpen eta

atzerriratzeak– Geroago karlista gerrateak…

• Liburu asko ez ziren bere garaian argitaratu– Jende gutxi euskaraz irakurtzeko gai– Argitalpena ordaintzeko adina salmenta ezin

ziurtatu…

J. A. Mogel

Juan Antonio Juan Antonio Mogel Mogel (1745-1804)(1745-1804)

• Bere garaiko hizkuntzalari ospetsu gehienekin harremanak

• Horietako bat, William Von Humbolt alemaniar ikertzailea (“Vasco-iberismo” teoria)

Juan Antonio Juan Antonio Mogel Mogel (1745-1804)(1745-1804)

• Hasieran gipuzkeraz, geroago bizkaieraz• Bere obra batzuk:

– Confesio eta comunioco sacramentuen gañean eracastea

– Versiones Bascongadas– Nomenclatura de las voces

guipuzcoanas, sus correspondientes vizcaínas y castellanas

– Confesio ona– Cristinarauen jaquinvidea

Peru AbarkaPeru Abarka, euskal klasiko bat, euskal klasiko bat

Peru Abarca, catedrático de la lengua bascongada en la Universidad de Basarte o Diálogo entre un rústico

solitario y un barbero callejero llamado Maisu Juan

Peru AbarkaPeru Abarka, euskal klasiko bat, euskal klasiko bat

• Bere obra garrantzitsuena

• 1802an idatzia, 1881ean argitaratua

• Liburuaren tesia edo mezua: baserria da euskararen habia eta unibertsitatea

Peru AbarkaPeru Abarka, euskal klasiko bat, euskal klasiko bat

•Hiru ideia nagusi:–Munduaren ikuspegi erromantikoa

–Euskal elaberriaren aintzindaria

–Garai hartako bizikera eta euskararen lekuko

AñibarroAñibarro

• Pedro Antonio Añibarro, Mogelen adiskide handia

• Bere obrak:– Escu liburua, eta berean eguneano

cristiñau cereguiñac– Gramática Bascongada para el uso y

alivio de Predicadores y Párrocos Bizcaynos, Guipuzcoanos y Navarros.

– Voces Bascongadas diferenciales de Vizcaya, Guipúzcoa y Navarra.

MogeldarrakMogeldarrak

• Juan Jose Mogel:– Oñatiko unibertsitatean burutu eliz ikasketak– Osaba bezala, Markinako parroko (1811tik

1849 arte)– Otoitz, berbaldi eta kristau ikasbide gaiez hiru

liburu

• Bizenta Mogel:– Ipuin onac (gipuzkeraz): Esoporen 50 fabulen itzulpena

EranskinakEranskinak Peru Abarca,

catedrático de la lengua bascongada en la Universidad de Basarte o Diálogo entre un rústico solitario y un barbero callejero llamado Maisu Juan

Galde-erantzunak

•Giro politikoak ez zuen asko laguntzen euskal liburuak argitara eta zabal zitezen. Zergatik?

• Giro politikoak ez zuen asko laguntzen euskal liburuak argitara eta zabal zitezen:– Napoleonen gerrak– Fraile eta apaizen aurkako jazarpen eta

atzerriratzeak– Geroago karlista gerrateak…

• Liburu asko ez ziren bere garaian argitaratu– Jende gutxi euskaraz irakurtzeko gai– Argitalpena ordaintzeko adina salmenta ezin

ziurtatu…

•Bere garaiko hizkuntzalari ospetsu gehienekin harremanak izan zituen Mogelek. Nor aipatu dugu bereziki? Zein teoriaren defendatzaile sutsua zen hau?

• William Von Humbolt alemaniar ikertzailea aipatu dugu bereziki.

• Humboltek “Vasco-iberismo” teoria defendatzen zuen, hots, Iberiar Penintsulako lehen hizkera euskara zela.

•Zein euskalkitan idatzi zuen Mogelek?

•Hasieran gipuzkeraz, geroago bizkaieraz

•Zein da Mogelen obrarik ospetsuena? Noiz idatzi eta argitaratu zen?

•Bere obra garrantzitsuena Peru Abarca da

•1802an idatzia, 1881ean argitaratua

•Zeintzuk dira Peru Abarcaren hiru ideia nagusiak?

•Hiru ideia nagusi:–Munduaren ikuspegi erromantikoa

–Euskal elaberriaren aintzindaria

–Garai hartako bizikera eta euskararen lekuko

•Zein da Peru Abarca liburuaren mezua?

•Baserria da euskararen habia eta unibertsitatea

jakintza

ikastola

Maite Goñi