- A S T E K O G A I A -- A S T E K O G A I A -

Enpresa pribatuetan gizonen eta emakumeen arteko berdintasuna urrun dago oraindik.Baina azken urteotan, EAEko 41 enpresa berdintasunaren aldeko lankidetza erakunde

izendatu ditu Emakundek. Enpresetan sartu gara izendapen horren atzean dauden lana etaaurrerapauso praktikoak ikusteko.

Bionborik beharez izateko lanean

Berdintasuna enpresetan

Nagore IrazustabarrenaArgazkiak: Dani Blanco

Metro Bilbaoko Aginte Toki Nagusian metro linea osoa kontrolatzen da. Ferrokarrilen tradiziotik sortutako enpresarenbarruan, erantzukizun handiko lanpostu tekniko hauetan gero eta emakume gehiago ari da lanean.

6 2010EKO URTARRILAREN 10A

guztiek abiatu behar dute berdintasun plana.Emakundeko zuzendari Maria Silvestrerenhitzetan, “legeak oso mantso betetzen ari

dira, eskaera sozialaren aurretikbaitoaz. Legitimitate politikoadute, baina legitimitate sozialafalta zaie oraindik”.

Dena den, legeak eragina izanzuen, adibidez, Ipar Kutxan.“Historikoki emakume eta gizo-nen arteko berdintasunari zego-kionez defizit nabarmenagenuela bagenekien, baina ezzen egoera aldatzeko ekintzaegituraturik egin” dio Andoni

Begoña Ipar Kutxako berdintasunaren alde-ko batzordeko kideak. “2007ko martxoanBerdintasunaren legea indarrean sartzeakbultzada ederra eman zigun, eta aurretikburuan bueltaka geneuzkan asmoak bidera-tzeko. Legeak ezarritako betebeharrak, gurekasuan, aukera bihurtu ziren”. Ipar Kutxa-ren Bilboko bulego nagusian sartu eta ezke-rrean ikus daiteke iaz lortutako Emakunde-ren bereizgarria.

Ipar Kutxa 1966an sortu zen eta egun 93bulego ditu Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan

BOSTONGO ORKESTRAK ekimen berritzaileajarri zuen abian 1970eko hamarkadan: musi-kariak kontratatzeko audizio probetan, epai-leen eta musikarien artean bionbo bat jar-tzea erabaki zuten, jotzen ari zena zeinsexutakoa zen ikus ez zezaten. Metodoabeste orkestra batzuetan erabiltzen hasiziren berehala. Hala, 1970ean AEBetakoorkestretan %5 eta %10 artean baino ezziren emakumezkoak; bionboak ipintzenhasi eta hamar urtera, aldiz, %40-50era igozen portzentajea.

Baina bionboek ez dute balio, esaterako,banku batean edo garraio enpresa batean.Eta gainera, gizonen eta emakumeen arte-ko berdintasuna enpresa priba-tuetan ez da portzentajeetaramugatzen.

Emakundek 1994an sortuzuen Emakumeen eta GizonenBerdintasunerako LankidetzaErakunde izendapena enpresapribatuentzako eta 1997an Eus-kadiko Kutxari eman zion lehenbereizgarria. Ordutik hona,beste 40 enpresek lortu duteziurtagiria. Emakundek diru-laguntzak ematen dizkie enpresei diagnosti-koa eta ekintza plana egin dezaten. Orduanlankidetza erakunde bilakatzen dira, bainaizendapenari eusteko plana abian jarri etaurtero hartutako konpromisoen eta lortuta-ko helburuen txostena igorri behar dioteEmakunderi.

Enpresa horiek borondatez erabaki duteberdintasunaren aldeko ahalegina egitea,baina Berdintasun Legeak medio (EAEkoa2005ean onartu zen eta Espainiakoa2007an) 250 langiletik gora dituzten enpresa

Berdintasuna plantila paritarioaizatea baino askoz

konplexuagoa da. Zenbaitesparrutan emakume gehiagodaude lanean, baina horrek ez

du esan nahi berdintasuna lortudutenik

- B e r d i n t a s u n a e n p r e s e t a n-

Goiko irudian, Andoni Begoña, IparKutxan berdintasunaren alde ari denbatzordeko beste bi kiderekin batera;tartean, Emakundek iaz eman zienziurtagiria. Ipar Kutxak azken urteotankontratatutako langileen %75emakumezkoak dira. Aurretik, enpresahonek defizit handia zuenberdintasunaren alorrean.

banatuta. Guztira 406 langile ari dira bankuhorretan lanean eta horietatik %31 emaku-meak dira. 2007ko bultzada baino lehen,urteak zeramatzaten emakumerik kontrata-tu gabe, baina ordutik hona langile berrien%73 emakumezkoak dira.

Metro Bilbao enpresa, aldiz, legeariaurreratu zitzaion. 1999an ekin zioten ber-dintasunaren aldeko lanari eta hurrengourtean eman zion Emakundek ziurtagiria.1995ean sortu zen Bilboko metroa kudea-tzen duen enpresa eta 700 langile inguruditu gaur egun. Enpresa berria, modernoa,teknologikoa izaki, hasieratik berdintasunirizpideak nagusituko zirela pentsatukodute askok. Baina berdintasun planarenarduradun Rosa Fernández Villak oso bes-telako errealitatea azaleratu digu: “Epelaburrean enpresa martxan jarri ahal izate-ko, esperientzia biltzea ezinbestekoa zen,eta esperientzia hori ferrokarrilaren sekto-rean topatu genuen, esparru erabat masku-linoan. Metro Bilbao ezaugarri tradizionale-kin jaio zen eta 14 urtetan errealitatesozialera gerturatu behar izan dugu, berdin-tasunera hurbildu”. Sortu zenean emaku-meak langileen %14 ziren eta urte gutxitan%25era iristea lortu dute.

Bi enpresok paritatetik urrun daudeoraindik, baina Emakundeko Maria Silves-trek garbi dauka berdintasuna plantila pari-tarioa izatea baino askoz konplexuagoa dela.Zenbait esparrutan, hala nola supermerka-tuetan edo garbiketa enpresetan, gizonezkobaino emakume gahiago daude lanean“baina horrek ez du esan nahi berdintasunalortu dutenik”.

Zenbakiak baino gehiagoDiagnostikoak egin eta ekintza planakzehazteko orduan, hainbat alderdi jorratzendira: aukeratzeko, prozesuak, kontratazioak,prestakuntza, promozioa, ordainsari siste-ma, lan osasuna, kontziliazioa, enpresarenkomunikazioa eta irudia... Eta, ondoren,neurri zehatzak ezartzen dira.

Ipar Kutxan, plana berriki martxan jarriarren, dagoeneko zenbait neurri hartudituzte. Une honetan kontziliazio ekintzakbete daitezen ari dira lanean eta giza baliabi-deen arloarentzat pertsonen kudeaketarako“praktika onen” eskuliburua prestatzen hasidira.

Bi enpresetan garbi dute langileek partehartzea, langile guztiek plana barneratzeafuntsezkoa dela. Eta berdintasuna gutxibatzuen kezka edo ardura ez dela erakuste-ko, komunikazioa esparru egokia da. MetroBilbaoko Rosa Fernandezek dioenez, “hiz-kuntza esparru aproposa da berdintasuna-ren lanari ekiteko, denoi baitagokigu”.

72010EKO URTARRILAREN 10A

B e r d i n t a s u n a e n p r e s e t a n --

Lan munduko berdintasunaz aritzean,ezinbestekoa da kontziliazioaz hitzegitea. Lan hau osatzeko solaskideizan ditugunek ez dute zalantzan jar-tzen kontziliazio neurriak beharrezko-ak direnik, baina Emakundeko MariaSilvestrek eta Metro Bilbaoko RosaFernándezek hitz berdinak aukeratudituzte gai honen inguruan jardutean:“Kontziliazio neurriak ondorio maltzu-rrak izaten ari dira emakumeentzat”.Neurri horiek emakumezkoek eska-tzen dituzte gehienetan eta berenpromozio aukerak eta ordainsariakmurriztea izaten da ondorio nagusia.

Ipar Kutxan berdintasunaren alde-ko lehen neurrietako bat, hain zuzen,kontziliazioaren ildoa da. Baina ban-kuaren ordutegiak neurrion ondorioezkorrak apaltzen ditu. Metro Bilbao-ren kasua eredugarria da kontziliazio-ari dagokionez: 50 langilek hartudituzte neurri horiek eta horietatik 13gizonezkoak dira. Paritatetik urrunegon arren, %26ko portzentajeabatez-bestekoaren oso gainetik dago.Gainera, “13 gizonezko horien egoeraerabat normalizatu egin da lankideenartean”, dio Fernándezek, “hasieranpentsaezina zen gizonezkoek kontzi-liazio neurriak eskatzea”. Horrez gain,Metro Bilbaon lanaldi murriztuaduten emakumeek karguan gora egi-tea lortu dute.

Baina kasu horiek salbuespenakbaino ez dira oraindik. Maria Silves-treren aburuz, “kontziliazioa beharrez-koa da, hiritarren eskaera erreala da,baina gizonezkoek ere barneratubehar dute, hau da, korrespontsabili-tatearen alorra landu behar dugu”.Eta kontziliazioa gizonek ere bere egi-tea ez da nahikoa: “Gizonezkoez gain,enpresek, esparru politikoak etagizarte guztiak barneratu behar du”.Eta emakumezkoek ere badute eran-tzukizunik: “Delegatzen jakin behardugu”. Baina horrek guztiak, neurrizehatzak baino gehiago behar du,aldaketa kultural sakona eskatzen du,denboraren erabilera arrazionalizatze-ko eztabaida zabaltzea, esaterako.“Egitura eta eredu asko hautsi behardira” dio Silvestrek, eta Emakundekozuzendariak badaki oso konplexuaizango dela.

Kontziliazio maltzurra

Azken urteetan Metro Bilbaok asko zain-tzen du barne nahiz kanpo komunikazioanerabiltzen duen hizkuntza, langileen artekoposta elektronikoetatik hasi eta publizitatetestuetaraino. Langileen idazteko ohiturakaldatu behar izan dituzte, batez ere gaztele-raz, euskarak ez baitu generorik.Horretarako, Metro Bilbaon hiz-kuntza berdintasunez erabiltzekogida prestatu dute. Liburuxkaargitaratu eta banatzeaz gain,“erabili egiten dugu. Argitara-tzen ditugun testuen %99angidako irizpideak erabili direlaegiaztatzen dugu”.

Gidak komunikazio grafikoazaintzeko irizpideak ere ematenditu. “Beste enpresek metroanegiten duten publizitatea ere zaintzendugu: diskriminazio estereotipoak ez ditu-gu onartzen eta gure arauak bete behardituzte”.

Irudi korporatiboan Ipar Kutxak ere neu-rriak hartu ditu. Egunotan bankuaren bule-goak emakumezko baten argazkia duten afi-xez beteta daude, Virginia Berasategiatletaren babesle baitira. Enpresaren webgu-nean, “lan egin gurekin” atalean ere, emaku-me baten argazkia ipini dute.

Horrez gain, bi enpresak kanpainak egi-ten hasi dira martxoaren 8ko eta azaroaren25eko ekitaldien karietara.

8 2010EKO URTARRILAREN 10A

Nor kontratatu? Nor promozionatu?Esan bezala, berdintasuna ez da soiik por-tzentaje kontua. Emakundeko zuzendaria-ren iritziz, “emakumezkoek enpresaren alorguztietan egon behar dute, batez ere, eraba-kiguneetan”.

Ipar Kutxarentzat erronkagaitza zen hau, orain dela hiruurte emakume bakarra baitzu-ten ardurazko karguetan.“Oraindik ere emakumeen par-taidetza kargu garrantzitsuetaneskasa den arren, azken urteo-tan Artekaritza Kontseiluan etaZuzendaritza Batzordean ema-kume bana ari dira eta beste 18emakume daude bulego etadepartamentu arduradun lane-

tan. Nahiz eta parekotasunetik urrun egon,egoera nabarmen aldatu dela adierazten duhorrek”.

Metro Bilbaon ere egoerak hobera eginduenaren adibide da Rosa Fernández bera,duela urtebete zuzendaritzako postu batlortu baitzuen. Hala ere, Fernándezena sal-buespena ez dela frogatzeko, Metro BibaokoAginte Toki Nagusira jaitsi gara: edozein ins-talazioren gainean berehala jarduteko ahal-mena duten sistemen multzoa da ATN, hauda, Biboko metroaren kudeaketa bertan zen-tralizatuta dago. Ardura handiko lanpostuteknikoak dira, tradizioz gizonezkoen esku

Ziurtagiriaren jabe

- B e r d i n t a s u n a e n p r e s e t a n-

Berdintasun irizpideak ondoriopositiboak ditu

produktibitatean. Enpresariendiskurtsoa ekonomikoa izanik,

horren bidez errazagokonbentzitu ahalko zaie

Gizonen eta emakumeen arteko berdintasunerakolankidetza erakunde ziurtagiria jaso duten enpresak:

1. EUSKADIKO KUTXA (1997)2. VITAL KUTXA (1998)3. GUGGENHEIM BILBAO MUSEOA (1998)4. METRO BILBAO (2000)5. EDE FUNDAZIOA(2004)6. BBK (2004)7. ZUBIZARRETA CONSULTING S.L. (2005) 8. CDE CONSULTORIA (2005)9. ADOS CONSULTING IKERTADEA(2005)

10. ROBOTIKER (2005)11. BULTZ-LAN CONSULTING (2005)12. OPE CONSULTORES (2006)13. EUSKAL TRENBIDE SAREA (2006)14. EROSKI (2006)15. LABEIN (2006)16. LAB (2006)17. ESK (2007)18. EUSKO TREN (2007)19. INVESCO 2000 S.L /DOBLE SENTIDO (2007)

20. MIRUGAIN S.L.(2007)21. MURGIBLE S.L. (2007)22. BIC GIPUZKOA BERRILAN (2007)23. CTI-SOFT S.L. (2007)24. ELEKTRA S.A. (2007)25. FUNDACIÓN TEKNIKER (2007) 26. FEDERACIÓN SARTU (2007)27. ASOCIACIÓN GOIZTIRI (2007)28. CÁRITAS DIOCESANA DE BILBAO (2007)29. EJIE S.A.(2008)30. CAMPEZO CONSTRUCCIÓN S.A. (2008)31. ELHUYAR-ZUBIZE SLU (2009) 32. BEHARGINTZA-TXORIERRI SL (2009)33. Z&B CONSULTORES (2009)34. IPAR KUTXA (2009)35. AGINTZARI (2009)36. SUSPERGINTZA ELKARTEA (2009)37. SAN JOSÉ DE LA MONTAÑA EGOITZA (2009) 38. DEUSTO SISTEMAS S.A. (2009)39. INGETEAM TECHNOLOGY (2009)40. REDOX S.A.41. ATE ASESORES DE GESTION S.A.

egon direnak, baina, dozenaka pantaila etaespaziontzietakoak diruditen tresnen artean,gizon adina emakume ikusi dugu lanean.

Langile berriak kontratatzerakoan edoaurretik lanean zeudenak karguz igotzekoberdintasun irizpideak erabiltzen direla ber-matzeko, aukeraketa prozesuek zehatzak etagarbiak izan behar dute. Rosa Fernandezekirizpide horiei azkeneraino eutsi behar zaieladio, baita kontziliazio neurriak tartean dire-nean ere: “Promoziorako aukeraketa proze-

92010EKO URTARRILAREN 10A

suaren amaieran, demagun lau hautagai ditu-zula eta horietako bat lanaldi murriztua duenemakumea dela. Oso erraza da hura bazter-tzea. Prozesu guztian garbi jokatu duzu, dis-kriminaziorik gabe, baina amaieran osagaikultural horrek bultza zaitzake pertsona horibaztertzera. Eta hain zuzen osagai kulturalhori aldatzea da zailena. Bada, horretankontu handia izan dugu. Hautagai hoberenabaldin bada, aurrera!”.

Berdintasunaren etaproduktibitatearen aldeEmakundeko zuzendariak plan hauekikoastetasun maila, oro har, oso handia delaesan digu. Eta Andoni Begoñak Ipar Kutxanbehintzat hala dela baieztatu digu: “Planakoso harrera ona izan du, defizit egoeranabarmena zelako. Gainera, aurten egindakoasetasun edo klima inkestan Ipar Kutxakoemakumeak gizonak baino gusturago aridirela esan digute emaitzek. Beraz, norabideegokian ari garen seinale izango da”.

“Berdintasunaren diskurtsoa oso positi-boa da”, dio Maria Silvestrek, “baina enpre-setan ez dugu soilik berdintasunaren diskur-tsoarekin sartu behar. Diskurtsoekonomikoa ere erabili behar da: kontrata-zioan eta promozioan berdintasun irizpideakerabiltzeak ondorio positiboak ditu produk-tibitatean, zuzenean eragin positiboa baitulangileen asetasun mailan. Eta datuek egiaz-tatzen dute hori. Azkenean enpresarien dis-kurtsoa ekonomikoa da eta, horren bidez,errazago konbentzituko ditugu”.

Enpresetan neurri zehatzak, praktikoakezartzen ari direla ikusi dugu, baina RosaFernándezek zioen moduan, zailena kultura,pentsakera, ohiturak aldatzea da.

Metro Bilbao, Ipar Kutxa eta beste 39enpresa behintzat berdintasunaren aldekobidea urratzen hasi dira, aurretik oraindikbide luzea dutela jakitun, eta emakumeak etagizonak berdin baloratzeko bionboak beha-rrezkoak izango ez diren gizartea helburu. n

Rosa Fernández,Metro Bilbaokozuzendaritzakokidea etaberdintasunarenaldeko planarenarduraduna.

B e r d i n t a s u n a e n p r e s e t a n --