NERBIO SISTEMEA

ERLAZINO FUNTZINOAREN GAIXOTASUNAK

LOKOMOZINO APARATUA

ZENTZUMENAK

ERLAZINO FUNTZINOA ETA ZENTZUMANAK

• ·Kanpoko estimuluekKanpoko estimuluek bizi garan ingurunearen baldintzei bizi garan ingurunearen baldintzei buruzko informazinoa emoten deuskue. buruzko informazinoa emoten deuskue. Kanpoko Kanpoko errezeptoreakerrezeptoreak zentzumen organoetanzentzumen organoetan dagoz. dagoz.

• ·Barruko estimuluak·Barruko estimuluak gorputz barrutik datoz, gorputz barruan gorputz barrutik datoz, gorputz barruan barreiatuta dagozan barreiatuta dagozan barruko errezeptoreakbarruko errezeptoreak arduratzen dira. arduratzen dira.

Zentzumen organoak eta barruko errezeptoreak Zentzumen organoak eta barruko errezeptoreak estimuluak jasoteko jasoteko gai dira, baina ezin estimuluak jasoteko jasoteko gai dira, baina ezin dabez interpretatu, jaso eta gero, dabez interpretatu, jaso eta gero, entzefaloraentzefalora eroaten dabez eroaten dabez nerbioeknerbioek ..

Borondatezko erantzunakBorondatezko erantzunak ere kontzientean egiten ere kontzientean egiten doguz.doguz.

Ohartu bako erantzunakOhartu bako erantzunak konturatu barik egiten konturatu barik egiten doguz. Adibidez sua ikusten dogunean hortik doguz. Adibidez sua ikusten dogunean hortik kentzen gara.kentzen gara.

IKUSMENA

ENTZUMENA UKIMENA

DASTAMENA

USAINMENA

ZENTZUMENAK

► IkusmenakIkusmenak objetuen koloreari, formeari eta gugandiko objetuen koloreari, formeari eta gugandiko distantsiari buruzko informazinoa emoten dau. distantsiari buruzko informazinoa emoten dau. Ikusmenaren organoa Ikusmenaren organoa begiabegia da. da.

DastamenakDastamenak eta eta usaimenakusaimenak, hurrunez hurren, zaporeei eta , hurrunez hurren, zaporeei eta usainei buruzko informazinoa emoten deuskuen partikula usainei buruzko informazinoa emoten deuskuen partikula txikiak ezagutzen dabez. Dastamenaren organoa txikiak ezagutzen dabez. Dastamenaren organoa mihinamihina da; eta usaimenarena, da; eta usaimenarena, sudurrasudurra..

Entzumenak entzumen sentsazinoak jasoten dauz. Entzumenak entzumen sentsazinoak jasoten dauz. Entzumen organoari belarria deitsen Entzumen organoari belarria deitsen jako.jako.

Ikumenak hainbat sentsazino jasoten dauz; adibidez, Ikumenak hainbat sentsazino jasoten dauz; adibidez, objetuen gogortasuna, egiturea edo tenperaturea. objetuen gogortasuna, egiturea edo tenperaturea. Ikumenaren organoa Ikumenaren organoa azalaazala da. da.

Dermisa azalaren erdiko geruzea da, eta geruza horretan Dermisa azalaren erdiko geruzea da, eta geruza horretan dagoz ikumen sentsazinoak jasoten dabezan dagoz ikumen sentsazinoak jasoten dabezan nerbio nerbio amaierak.amaierak.

Nerbio sistema zentrala entzefaloz eta bizkarrazur muinaz Nerbio sistema zentrala entzefaloz eta bizkarrazur muinaz osotuta dago.osotuta dago.

··EntzefaloaEntzefaloa garunez, zerebeloez eta bizkarrazur erraboilez garunez, zerebeloez eta bizkarrazur erraboilez osotuta dado.osotuta dado.

>>GarunakGarunak oroimena emozinoa eta borondatezko ekintzak oroimena emozinoa eta borondatezko ekintzak kontrolatzen dauz.kontrolatzen dauz.

>>ZerebeloakZerebeloak orekea eta mogimendua kordinatzen dauz. orekea eta mogimendua kordinatzen dauz. >B>Bizkarrazur erraboileakizkarrazur erraboileak entzefaloa eta bizkarrazur muina entzefaloa eta bizkarrazur muina

lotzen dauz, eta ohartu bako mogimenduak.lotzen dauz, eta ohartu bako mogimenduak. ·Bizkarrazur muina·Bizkarrazur muina bizkarrazurraren barruan dago. bizkarrazurraren barruan dago.

• Gorputz guztian zabaldutako nerbiek osotzen dabe.

• Zentzumen nerbioek bost zentzumenek jasotako informazinoa entzefalora eroaten dabe.

• Nerbio motorrek entzefaloak erabagitako erantzuna muskuluetaraino eroaten dabe.

Hazurrak organo gogorrak eta zurrunak dira. Hiru motakoak Hazurrak organo gogorrak eta zurrunak dira. Hiru motakoak dagoz: hazur dagoz: hazur luzeakluzeak, , laburraklaburrak eta eta zapalakzapalak, , artikulazinoa artikulazinoa osotzen dabez.osotzen dabez.

KartilagoakKartilagoak malguak eta gogorrak dira. malguak eta gogorrak dira.

Muskulu sistemeaMuskulu sistemea hainbat mogimendu egiten dabezan hainbat mogimendu egiten dabezan organo elastikoz osotuta dago. Muskuluak, uzkurtzean, organo elastikoz osotuta dago. Muskuluak, uzkurtzean, laburtu egiten dira eta, erlaxatzean, luzatu. laburtu egiten dira eta, erlaxatzean, luzatu.

MiopiaMiopia eta eta hipermetropiahipermetropia begiko kristalinoaren akatsak begiko kristalinoaren akatsak dira, miopiak urrun dagozan objetuak behar bezala dira, miopiak urrun dagozan objetuak behar bezala fokuratzea galarazoten dau, eta hipermetropiak, urreko fokuratzea galarazoten dau, eta hipermetropiak, urreko objetuak.objetuak.

Begi lauzoarenBegi lauzoaren ondorioz, begiko kristalinoak gardentasuna ondorioz, begiko kristalinoak gardentasuna galtzen dau eta ikusmena murristu egiten dau.galtzen dau eta ikusmena murristu egiten dau.

Erretinea askatzeaErretinea askatzea erretinea zulatzea edo urratzea da erretinea zulatzea edo urratzea da kolpe eta mogimendu zakarren ondorioz gertatu daiteke.kolpe eta mogimendu zakarren ondorioz gertatu daiteke.

OtitisaOtitisa kanpoko belarriko edo erdiko belarriko anditasuna kanpoko belarriko edo erdiko belarriko anditasuna da. Bakterioek nahiz eustakioren tronpen handitasuna sortu da. Bakterioek nahiz eustakioren tronpen handitasuna sortu daikie, eta mihina eta entzumena galtzea eragiten dau.daikie, eta mihina eta entzumena galtzea eragiten dau.

Tinpanoa zulatzeakTinpanoa zulatzeak gorreria sortzen dau, entzumen hodian gorreria sortzen dau, entzumen hodian objetuak sartzeagaitik edo soinu oso ozenen eraginez objetuak sartzeagaitik edo soinu oso ozenen eraginez gertatu daiteke.gertatu daiteke.

Kausa fisikoak diraKausa fisikoak dira.. Parkinson gaixotasunaParkinson gaixotasuna, , Alzheimerren gaixotasunaAlzheimerren gaixotasuna.. Gauza psikikoen ondoriozkoak dira Gauza psikikoen ondoriozkoak dira depresinoa depresinoa edo edo

antsietateaantsietatea..

Hazur sistemearen hausturak erreumatismoak gertatu Hazur sistemearen hausturak erreumatismoak gertatu daitekez.daitekez.

Muskulu okela eternakMuskulu okela eternak edo edo zaintiratuakzaintiratuak eragin dabez eragin dabez kolpeek edo esfortzu handiek, kolpeek edo esfortzu handiek, muskulu distrofiamuskulu distrofia adibidez. adibidez.