İŞ saĞliĞi ve gÜvenlİĞİnde hİzmet modellerİ · İŞ saĞliĞi ve gÜvenlİĞİnde hİzmet...

58
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı 29. İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası 4-5 Mayıs 2015-ANKARA

Upload: others

Post on 10-Aug-2020

16 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE

HİZMET MODELLERİ

Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

29. İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası 4-5 Mayıs 2015-ANKARA

Page 2: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

ILO Tahminleri

Dünyadaki işgücü 2.8 Milyar İşle ilgili ölümler 2.2 milyon İş kazaları 270 milyon İşle İlgili H. Meslek H. 160 milyon Dünya GSMH 30 000 milyar $ İSG kaynaklı kayıp 4 % Göçmenler 175 milyon Okur yazar olmayan 1000 milyon Yoksul Nüfus 1000 milyon Çocuk işçi 246 milyon (J. Takala, 2005)

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 2

Page 3: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İSG Hizmetlerinin Kapsamı (WHO)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

NET FIN SVN BEL FRA SWE JAP HUN DEN NOR POR ITA TUR POL UNK BUL GRE EST CHI KEN SVK

95 90

86

80 80

70 70

60

50 50 50 50 48

39

34 30 28

15

10 5 4

İSG hizmetleri alan çalışanlar

Kapsayıcılık (!) (Gerçekten isg hizmetlerinden yararlanılıyor mu? Ne kadar?) Çalışanların % 10-15 Gelişmekte olan ülkeler % 1-20 Sanayileşmiş ülkelerde % 15-90 Primary health care and basic occupational health services Challenges and opportunities, Report of an intercountry workshop, Sharm el-Sheikh, Egypt, 12—14 July 2005, World Health Organization

Page 4: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) İş Sağlığı Ortak Komitesinin 1950 yılında gerçekleştirdiği toplantısında yapılan iş sağlığı tanımına göre (1995’de revize edilmiştir):

"Her türlü işte çalışan işçilerin fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden tam iyilik durumlarının korunması ve geliştirilmesi, çalışma şartlarından ötürü işçilerin sağlıklarının yitirilmesinin önlenmesi, çalışma sırasında sağlıklarını olumsuz yönde etkileyecek faktörlerden korunmaları, onların fizyolojik ve psikolojik yapılarına uygun bir işe yerleştirilmesi ve bunun sürdürülmesini, özetle işin işçiye, işçinin de işe uygunluğunun sağlanmasını amaçlar”.

14.05.2015 09:03 4 Dr. A. Kadir Atlı

Page 5: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İş Sağlığı Hizmetleri (Uluslararası düzenlemeler: Sözleşmeler ve Tavsiye Kararları)

• R. 112: Occupational Health Services Recommendation, 1959

• C. 155: Occupational Safety and Health Convention, 1981

• C. 161: Occupational Health Services Convention, 1985

• R. 171: Occupational Health Services Recommendation, 1985

• ILO, AB, WHO vb. kuruluşlar tarafından yapılan başka düzenlemeler de var

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 5

Page 6: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

• bütün işyerlerini kapsamalı- işkolu, küçük-büyük • bütün çalışanları kapsamalı • yerel ihtiyaçlara ve koşullara uygun olmalı • kolay ulaşılabilir olmalı • koruyucu yaklaşımlar öncelikli olmalı • işveren tarafından sağlanmalı • multidisipliner yaklaşımla yürütülmeli • yasal alt yapı oluşturulmalı

İş Sağlığı Hizmeti

Amaç: Çalışanların fiziksel, ruhsal ve sosyal sağlık durumlarını en üst düzeye getirmek ve bu düzeyde sürdürmek

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 6

Page 7: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İş Sağlığı Hizmetleri (dünyada durum)

• hizmetlerden yararlanma eşit ve dengeli değil • Avrupa’da çalışanların yarısı kapsam dışında dağılım, %5 ile %90 arasında değişiyor • diğer kıtalardaki ülkelerde de benzeri sorunlar var • ABD, Japonya, Kanada, Batı Avrupa --- daha iyi • gelişmekte olan ülkelerde “kapsam” %5-10 • en çok küçük işletmeler kapsam dışı • kapsamın yüksek olduğu ülkelerde bile küçük

işletmelerde, inşaat ve tarım sektöründe, kendi işinde çalışanlarda kapsam düşük

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 7

Page 8: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Gelişmekte Olan Ülkelerde İş Sağlığı Konuları

• Hakim olan çalışma alanı tarım sektörüdür

• Çalışanların genel sağlık düzeyi düşüktür

• Sanayi işyerleri olarak küçük işletmeler çoğunluktadır

• Çocuk iş gücü yaygındır

• Üretim teknolojisi eskidir

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 8

Page 9: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Gelişmekte Olan Ülkelerde İş Sağlığı Konuları

• İş sağlığı ile ilgili göstergeler yetersizdir

• İş sağlığının başlıca sorunları iyi bilinmemektedir

• İş sağlığı hizmetleri yetersizdir

• İş sağlığı alanında denetimler yetersizdir

• İş sağlığı ile ilgili mevzuatta yetersizlikler vardır

• Uygulamalarda çok başlılık - eşgüdüm eksikliği vardır 14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 9

Page 10: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Temel İş Sağlığı Hizmetleri

• Dünyada toplam 3 milyarı aşkın çalışanın % 80’

den fazlası, iş sağlığı hizmetleri olmadan çalışmaktadır.

• ILO, WHO gibi bazı yetkili kurumlar ile bir çok meslek örgütleri ve işçi sendikalarının bu tür hizmetlere ihtiyaç duyduğunu son 20-30 yıldır vurgulamalarına rağmen durum aynı kalmıştır.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 10

Page 11: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Temel İş Sağlığı Hizmetleri

• Bu gün bu hizmetlerin kapsamı genişlemekten çok daralmaktadır.

• 161 sayılı İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin ILO sözleşmesi ve WHO Herkes İçin İş Sağlığı Küresel Stratejisi; söz konusu hizmetlerin dünyadaki tüm çalışan insanlar için organize edilmesini talep etmektedir.

• Hala bu amaçtan çok uzakta ve ortak çabalar olmadan özellikle işin kapsamının genişlemesi pek muhtemel görünmemektedir.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 11

Page 12: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Temel İş Sağlığı Hizmetleri • Temel İş Sağlığı Hizmetleri (TİSH) kavramının

tanımlanması, temellerini 1978 WHO Alma-Ata Deklerasyonu’ndan almaktadır. – Madde 4: «Temel sağlık bakımı; uygulamalı, bilimsel olarak sağlam ve sosyal olarak kabul edilebilir yöntemlere dayanan temel sağlık bakım hizmetlerinden meydana gelmektedir. Bu sağlık bakımını insanların yaşadığı ve çalıştığı yerlere mümkün olduğunca en yakın biçimde getiren ulusal sağlık sistemi ile bireylerin, ailelerin ve toplumun ilk temas ettiği düzeydir.»

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 12

Page 13: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Temel İş Sağlığı Hizmetleri

Önceki sağlık politikaları öncelikle hastane altyapılarının geliştirilmesine odaklanırken, WHO Herkes İçin Sağlık Stratejisi ile Alma-Ata politikası önceliği tüm dünya genelinde büyük kitleler için temel sağlık bakım hizmetlerinin organizasyonuna kaydırmıştır. Bu politika değişikliğinin sağlığa etkisi çok tahmin edilememiştir. Bu politika sağlık hizmetlerinin, geleneksel olarak bu hizmetleri alamayan, köylerde ve uzak yerlerde yaşayanlar ile fakir insanlara ulaşılabilirliğini sağlamıştır.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 13

Page 14: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Temel İş Sağlığı Hizmetleri

• TİSH, Alma-Ata ilkelerinin iş sağlığı alanında bir

uygulamasıdır. Bu güne kadar dünyada bu hizmetleri alamayan çalışanların, iş sağlığı hizmetlerine ulaşmasını sağlama çabasıdır.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 14

Page 15: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

TİSH’nin görevi ve politikası

• Dünya nüfusunun yarıdan fazlası küresel işgücüne aittir.

• Her işçinin sağlık, güvenlik, çalışma, beceri ve kapasitesi ile refahı, her ülkede genel sosyo-ekonomik kalkınma için önemli bir konudur.

• İşte sağlık ve sağlıklı çalışma ortamları; bireylerin, toplumların ve ülkelerin en değerli varlıklarıdır.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 15

Page 16: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İş Sağlığı

• Çalışanların sağlığını korumanın yanı sıra, • artan verimlilik, • ürünlerin kalitesi, • çalışma motivasyonu, • iş doyumu yoluyla ulusal ekonomilere olumlu katkı sağlamak ve yine çalışanların ve toplumun genel yaşam kalitesine katkı sağlamak için önemli bir stratejidir. 14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 16

Page 17: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

WHO İş Sağlığı Küresel Stratejisi

• İş sağlığı hizmetlerinin güçlendirilmesini, • Kapsamının genişletilmesini, • İçerik ve faaliyetlerinin geliştirilmesini

Önemli bir amaç olarak tanımlamaktadır.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 17

Page 18: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

WHO İş Sağlığı Küresel Stratejisi

• İş sağlığı çalışanlarının eğitimi, • Destek hizmetlerinin organizasyonu, • İş sağlığı hizmetleri için araştırma temeli, • Standartları sağlama.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 18

Page 19: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

• Temel iş sağlığı hizmetleri; işte sağlığın

korunması, sağlık, iyilik ve çalışma becerisinin geliştirilmesinin yanı sıra hastalık ve kazaların önlenmesi için temel bir hizmettir.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 19

Page 20: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Temel İş Sağlığı Hizmetlerinin Amacı;

• Bu güne kadar bu hizmetleri almamış olan

veya bu hizmetlerle iş sağlığı ihtiyaçlarını karşılayamamış olan dünyadaki tüm işyerlerinde (hem sanayileşmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde) bu hizmetleri sağlamaktır.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 20

Page 21: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Temel İş Sağlığı Hizmetlerinin Amacı;

• TİSH; • ekonomi sektörüne, • işletme büyüklüğüne, • coğrafi alana veya • iş sözleşmesinin içeriğine bakılmaksızın

dünyadaki her çalışan bireye iş sağlığı hizmetlerini sağlamak için bir çabadır. 14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 21

Page 22: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Temel İş Sağlığı Hizmetleri çerçevesi içinde etkinliklerin akış şeması

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 22

Page 23: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

161 No lu ILO Sözleşmesi’nden:

• Her işverenin istihdam ettiği çalışanların sağlık ve güvenliği için sorumluluğu saklı kalmak kaydıyla ve çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusunda katılımının gerekliliği göz önüne alınarak, iş sağlığı hizmetleri, işletmedeki iş risklerine uygun ve yeterli olacak şekilde aşağıdaki görevleri kapsayacaktır.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 23

Page 24: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

161 No lu ILO Sözleşmesi’nden:

• İşyerlerinde sağlığa zararlı risklerin tanımlanması ve değerlendirilmesi;

• Sağlık üniteleri, kantinler, yatakhaneler ve işveren tarafından bu tür hizmetlerin sunulduğu yerler dâhil olmak üzere, çalışanın sağlığını etkileyebilecek çalışma ortamında ve iş uygulamalarındaki faktörlerin gözetimi;

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 24

Page 25: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

161 No lu ILO Sözleşmesi’nden:

• İşyerlerinin tasarımı, makine ve diğer teçhizatın durumu, bakımı ve seçimi ve çalışma sırasında kullanılan maddeler dâhil olmak üzere işin planlanması ve organizasyonu konusunda tavsiyede bulunma,

161 No lu ILO Sözleşmesi’nden:

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 25

Page 26: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

161 No lu ILO Sözleşmesi’nden:

• Yeni donanımın sağlık açısından değerlendirilmesi ve test edilmesi gibi iş uygulamalarının iyileştirilmesine yönelik programların geliştirilmesine katılım,

• İş sağlığı, güvenliği, hijyen ve ergonomi, kişisel ve müşterek koruyucu donanım konularında öneride bulunma,

161 No lu ILO Sözleşmesi’nden:

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 26

Page 27: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

161 No lu ILO Sözleşmesi’nden:

• İş ile ilişkisi bakımından, çalışanların sağlığının gözetimi,

• İşin çalışana uygunluğunun geliştirilmesi,

• Mesleki rehabilitasyon önlemlerine katkıda bulunma,

161 No lu ILO Sözleşmesi’nden:

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 27

Page 28: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

161 No lu ILO Sözleşmesi’nden:

• İş sağlığı, hijyen ve ergonomi alanlarında bilgi, eğitim ve öğretim sağlamada işbirliği;

• İlk yardım ve acil durum tedavi hizmetlerini örgütleme;

• İş kazaları ve meslek hastalıklarının analizine katılma;

161 No lu ILO Sözleşmesi’nden:

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 28

Page 29: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İSG Hizmetleri

• İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ve eğitimleri

işçilere mali yük getirmeyecek şekilde ve dinlenme süreleri dışında düzenlenir.

• Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 29

Page 30: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İş Sağlığı Hizmet Modelleri

Page 31: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İşyeri sağlık hizmeti modeli- işyeri içinde-(in plant- in company model)

• Büyük işletmeler,

• Çalışanların ailelerine de hizmet,

• İşyeri hekimi, işyeri hemşiresi, iş hijyenisti vb. multidisipliner,

• Part-time hekim + tam zamanlı işyeri hemşiresi (leri),

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 31

Page 32: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İşyeri sağlık hizmeti modeli- Ortak sağlık birimi (group model)

• KOBİ’ler için «ortaklaşa» sağlık birimi,

• Kuzey ve Orta Avrupa ülkelerinde yaygın,

• İşyerleri, «Sağlık Birimi» nin giderlerini ortak karşılar,

• Tüm işyerlerin kolayca ulaşabileceği orta noktada planlanması ulaşım kolaylığı sağlar

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 32

Page 33: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İşyeri sağlık hizmeti modeli- İşkoluna özel (industry-oriented, branch-specific model)

• İnşaat, gıda, tarım, bankacılık vb. aynı işkoluna özel «Ortak Sağlık Birimi»,

• İsveç, Hollanda, Fransa vb.

• Olumlu yanı iş sağlığı biriminin bir alanda uzmanlaşması,

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 33

Page 34: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İşyeri sağlık hizmeti modeli- Hastane poliklinikleri

• İşyerinde hastalanan veya kaza geçirenler bir genel hastanenin hizmetinden de yararlanabilirler,

• Olumsuz yanı hastane sağlık personelinin o işyerinin sağlık risklerini bilmemesi ve

• İşçilerin işyerindeki sağlık hizmetinin içeriği ve organizasyonu konusunda söz sahibi olmamasıdır.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 34

Page 35: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İşyeri sağlık hizmeti modeli- Özel sağlık merkezleri

• Sağlık personeli yanısıra başka uzmanlardan

yardım alabilirler,

• Bu modelde de işçilerin ve işyerinin sağlık hizmetlerinin içeriği konusunda «Özel Sağlık Merkezi»nin söz hakkı yoktur.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 35

Page 36: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İşyeri sağlık hizmeti modeli- Birinci basamak sağlık kuruluşları

• 1. Basamak sağlık kuruluşları tüm topluma koruyucu ve iyileştirici sağlık hizmeti verir.

• DSÖ, özellikle küçük işletmelerin işyeri sağlığı hizmetlerinin 1. basamak sağlık kuruluşlarından sağlanmasını önermektedir.

• Ülke çapında yaygın olması ve özellikle tarım sektörü bakımından ulaşılabilir konumda olması olumlu yanlarıdır.

• 1. Basamakta çalışan sağlık personelinin iş sağlığı alanındaki bilgi ve deneyimi eğitim çalışmalarıyla yükseltilebilir.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 36

Page 37: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İşyeri sağlık hizmeti modeli- Sosyal güvenlik modeli

• İsrail, İspanya, Meksika ve bazı Afrika ülkelerinde sosyal güvenlik sistemi tarafından sağlanan ve ağırlıklı olarak iyileştirici sağlık hizmeti sunan bir model,

• Ortak sağlık birimi modeline benzemekte,

• Ceza paraları ile finanse edilmektedir.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 37

Page 38: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Ülkemizde

• İşyeri Sağlık Güvenlik Birimleri (İSGB), • Ortak Sağlık Güvenlik Birimleri (OSGB), • Çalışanların Sağlığı Birimi (ÇSB) Toplum Sağlığı

Merkezleri (TSM)

Page 39: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Umumi Hıfzıssıhha Kanununda (1593 Nolu Kanun; Resmi Gazete: 6 Mayıs 1930 - Sayı: 1489,

• Kanunun 180. Maddesinde ”Devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran bütün iş sahipleri, çalışanlarının sıhhi ahvaline bakmak üzere, bir veya mütaaddit tabibin sıhhi murakabesini temine ve hastalarını tedaviye mecburdur” denilmektedir. Sözlüklerde “murakabe”nin sözcük anlamı korku, denetlemek, gözetmek, kontrol etmek olarak geçmektedir.

• Sağlık gözetimi (sıhhi murakabe) kavramı 1930 yılında çıkmış bir kanunumuzda yer almıştır.

• Çalışma Yaşamında Sağlık Gözetimi Rehberi-2011-İSGİP Dokümanları

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 39

Page 40: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Tarihçe

• 1945’ de Çalışma Bakanlığı’nın kuruluşunun hemen ardından İşçi Sigortaları Kanunu (bugünkü Sosyal Sigortalar Kanunu) kabul edildi. İş kazaları ve meslek hastalıkları bu kanun kapsamında yer aldı.

• 1967’ de çıkarılan Sosyal Sigortalar Kanunu; SSK’nın sağladığı tedavi hizmetleri dışında kalan koruyucu hizmetler ve acil tıbbi yardım hizmetlerinin sağlanması amacıyla hekim tutulması zorunluluğunu açıklığa kavuşturdu.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 40

Page 41: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Tarihçe

• 1974’ de çıkarılan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü’nün 91.maddesi ile 50’den çok işçi çalıştıran işyerlerinde işverenin hekim bulundurma zorunluluğu yeniden tanımlandı. Ve işyeri hekimlerinin “çalışma koşulları ile görevlerini nasıl yürüteceklerini ayrıntılı şekilde gösteren” bir yönetmeliğin “tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde “ çıkarılacağı hükme bağlandı.

• 1970’ li yılların, toplumsal duyarlılığın ve taleplerin çalışan sınıflardan yana örgütlü güçleri büyüten ve etkinleştiren konjonktüründe TTB ve özellikle İstanbul Tabip Odasında işçi sağlığı alanı önemli bir yer tutuyordu.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 41

Page 42: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Tarihçe

• 1980’de, (6 ay içinde çıkarılması hükme bağlanan bu yönetmeliğin çıkması için 6 yıl geçmesi gerekti ) “İşyeri Hekimlerinin Çalışma Şartları İle Görev ve Yetkileri Hakkında Yönetmelik” nihayet yayınlandı. Bu yönetmeliğin “İşyeri Hekimlerinin Nitelikleri”ni tanımlayan 6. maddesinde işyeri hekimi olarak görev alacak olanların sahip olması gereken nitelikler arasında “ yetkili bir makam tarafından verilmiş bir işyeri hekimliği sertifikasına sahip olmak” tan söz ediliyordu.

• 1986’ da İstanbul Tabip Odasında Dr. Nejat YAZICIOĞLU, Dr. Metin BENOL ve Dr. Haldun SİRER sertifika programıyla ilgili çalışmalara başladılar.

• TTB; 1987 yılından itibaren konuya ağırlıklı önem verdi ve 35. Büyük Kongre, İşyeri Hekimliği Sertifika Programının başlatılmasına ve yasal olarak öngörülen işyeri hekimliği uygulamalarının yaygınlaştırılıp, desteklenmesi gerektiğine karar verdi.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 42

Page 43: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İlk yönetmelik

İŞYERİ HEKİMLERİNİN ÇALIŞMA ŞARTLARI İLE GÖREV VE

YETKİLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK

Resmi Gazete Tarih: 4.7.1980; Sayı: 17037

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 43

Page 44: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

• 19-21 Ekim 1978’ de ülkemizde ilk kez TTB adına İstanbul Tabip Odası tarafından “1. Ulusal İşçi Sağlığı Kongresi ” düzenlendi.

• 4-7 Nisan 1988 yılında TTB tarafından “2. Ulusal İşçi Sağlığı Kongresi ” düzenlendi.

• 20-23 Nisan1998 tarihlerinde yine TTB “3.Ulusal İşçi Sağlığı Kongresi” ni (Türk İş, DİSK, KESK, TMMOB birlikteliği ile)

düzenledi.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 44

Page 45: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Emektarları

• Dr. İsmail TOPUZOĞLU • Dr. Engin TONGUÇ • Dr. Nazif YEŞİLLETEN • Dr. Turhan AKBULUT • Dr. Cahit ERKAN • Dr. Muzaffer AKSOY • Dr. Haldun SİRER

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 45

Page 46: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Dr. İsmail Topuzoğlu Dr. Nazif Yeşilleten Dr. Muzaffer Aksoy

Dr. Engin Tonguç Dr. Cahit Erkan Dr. Turhan Akbulut Dr. Haldun Sirer

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 46

Page 47: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 47

Page 48: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İşçi Sağlığı ve İşyeri Hekimliği Emektarları • Dr. Nejat YAZICIOĞLU • Dr. Gazanfer AKSAKOĞLU • Dr. Nazmi BİLİR • Dr. Ahmet SALTIK • Dr. Gürhan FİŞEK • Dr. Bülent PİYAL • Dr. Çağatay GÜLER • Dr. Ali Naci YILDIZ • Dr. Bedia A. ÖZYILDIRIM • Dr. Rana GÜVEN • Dr. Buhara ÖNAL • Dr. İbrahim AKKURT • Dr. H. Behçet ATLI • Dr. Ergün BAYDAN • Dr. Suat SARP • Dr. Kayıhan PALA • Dr. Alp ERGÖR • Dr. Yücel DEMİRAL • Dr. Nadi BAKIRCI • Dr. Celal EMİROĞLU • Dr. Sedat ABBASOĞLU • Dr. Deniz ÇALIŞKAN • Dr. Ö. Kaan KARADAĞ

• Dr. Cebrail ŞİMŞEK • Dr. Levent KOŞAR • Dr. Hınç YILMAZ • Dr. Engin TUTKUN • Dr. Erkin TAN • Dr. Özcan BARİPOĞLU • Dr. Arif Müezzinoğlu • Dr. Mahmut YAMAN • Dr. Bülent BİLGİÇ • Dr. Mustafa N. İLHAN • Dr. Ali Rıza TİRYAKİ • Dr. Şevket AKSOY • Dr. İstemi ORAL • Dr. Oktay ERDİR • Dr. Mesut DURMAZ • Dr. Zühtü ŞAHİN • Dr. Müslüm GÜNEY • Dr. Tamer SUSMUŞ • Dr. Nuri VİDİNLİ • … • Adını sayamadığım nice gizli kahramanlar…

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 48

Page 49: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İş sağlığı ekip işidir

• İşyeri Hekimi, • İşyeri Hemşiresi (DSP), • İş Hijyenisti, • İş Toksikologu, • İş Psikologu, • İş Güvenliği Uzmanı, • … • Çevre (?)

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 49

Page 50: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 50

Page 51: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Sorunlar

• İşsizlik (ne iş olsa yaparım-mesleki eğitim ?),

• Taşeronlaşma (uzmana değil ucuza iş yaptırma),

• Hızlı işçi sirkülasyonu,

• İş güvencesinin olmaması,

• İşin normal zamanından daha çabuk bitirilmeye çalışılması,

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 51

Page 52: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Soru(n)lar • İşyeri hekimlerinin eğitimi yeterli mi?

• Eğitmenlerin yeterliliği • Derslere devam sorunu • Ders notu ve kitapların standardizasyonu

• Ekip çalışması-neden sadece çok tehlikeli sınıfta?

• İşyeri hemşireliği hekim yardımcılığı değildir • Diğer Sağlık Personelinin (işyeri hemşireleri) eğitimi yeterli mi?

• İşyeri hekimlerinin çalışma ortamı uygun mu?

• Bir masa, bir sandalye yetmez • İşyeri sağlık birimi • Kayıtların gizliliği

• Laboratuvar desteği-mobil sağlık hizmeti yasa dışı mı, lab. akredite mi? • (Yeni yönetmelik-?)

• Tıbbi araçların kalibrasyonu yapılıyor mu (Tansiyon aleti doğru ölçüyor mu)?

• Ortam ölçümleri güvenilir (akredite) mi?

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 52

Page 53: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Soru(n)lar • Meslek hastalıkları tanı süreci

• Kaç hastane MH tanısı bildiriyor? • Artık MH listesinin güncellenme vakti gelmedi mi? • Tanı kurulları bir dosyayı ne kadar zamanda

sonuçlandırabiliyor?

• İşe giriş ve periyodik muayene raporları ne kadar güvenilir? (T.A.:N)

• Hekimler attıkları imzanın sorumluluğunun farkında mı?

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 53

Page 54: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İç Soru(n)larımız • İşyeri hekimi reçete yazmalı mı?

• Biz hekimler Risk Değerlendirmesini yeterince

biliyor muyuz? • RD yeterince katılıyor muyuz?

• Sağlık risk değerlendirmesine ilişkin destek yeterli

mi? • Rehberler var ama öznel değil, yetersiz • Biyolojik risk etkenleri (?)

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 54

Page 55: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İç Soru(n)larımız • Tetanos aşısı (kaç doz, kaç yılda bir, kim yapacak?)

• Hijyen eğitimini 8 saat veren var mı?

• Portör muayenesi kalktı mı?

• Mevzuatta var ama Onaylı Deftere ilişkin işverene

yaptırım uygulanabilir mi

• İsg-katip sorunları çözebilecek mi? (aile hekimleri 30-180 saat işyeri hekimliği onayı alabiliyor)

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 55

Page 56: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İç Soru(n)larımız • Etik sorunlar var mı?

• İşçiden gerçek anlamda “bilgilendirilmiş onam” alınıyor mu? • Muayene bilgilerinin etik kurallar çerçevesinde işçiyle

paylaşımı yeterli mi? • Muayene sonuçlarının işverenle paylaşılması etik mi?

• OSGB lerdeki hekimlik tü kaka Bireysel işyeri hekimliği matah mı?

• Hekimler için “işyeri hekimliği” kamu ve özel

hastanelerden kaçış yolu mu?

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 56

Page 57: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

İç Soru(n)larımız

• Ücret, hekim emeğinin karşılığını alabiliyor mu? • İşyeri hekimliği asgari ücreti ne olmalı? • İş güvenliği uzmanlarının asgari ücret tablosu hazırlanabilir

mi?

• Bakanlık hekimi sadece evraklar üzerinden değerlendirebiliyor mu?

• Nitelikli hizmet nasıl ayırt edilir? • Piyasa koşullarında hizmet kalitesinin bir önemi var mı? • Kamu ihaleleri en ucuz fiyatı veren OSGB de kalıyor.

14.05.2015 09:03 Dr. A. Kadir Atlı 57

Page 58: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ · İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE HİZMET MODELLERİ Dr. A. Kadir ATLI Halk Sağlığı (İş Sağlığı) Bilim Uzmanı

Çözüm önerileri • Denetim (sadece osgb denetimi yetmez. İşyerleri denetlenmeli),

• Sanayi ve ticaret odaları ile işbirliği yapılarak başta tüm yeni açılacak

olan işyeri işverenlerine 2-3 günlük eğitimler (isg eğitimini de içeren) verilmeli,

• Maliyet hesabı yapılırken isg hizmetleri gideri de hesaba katılmalı (Bunun için asgari ücret çizelgesi hazırlanmalı),

• Tüm ihalelerde en ucuz fiyatı veren osgb seçilmekte, hatta zarflar açıldıktan sonra açık indirime gidilmekte (?),

• ÇSGB 4-5 bin iş güvenliği uzmanını işe alıp 2 yıl para cezası kesmeden işyerlerine yol gösterici denetime göndermeli.