wa k g rsomen/rnatok/orx/dakghor_orx.pdf · 2010-09-09 · madb d . aamar ´Îxr g ams¾

27
contributed by Sayan Kumar Chakrabarti ([email protected]) contact [email protected] web: http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

Upload: others

Post on 07-Apr-2020

4 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

wA k G r

rbX¥�nAT QAk]r

contributed by Sayan Kumar Chakrabarti ([email protected])

contact [email protected] web: http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 2

1

m]zk[<L p<w� <gC[. yKn o C[L nA, tKn C[Li nA� <kA<nA BAbnAi C[L nA.mADb d� .eKn o <kATA <T<k e<s aAmAr Gr j]<w� bsL; o c<L <g<L aAmAr e Gr<yn aAr Gri TAk<b nA. kb[rAjmzAY, aApn[ k[ m<n k<rn o<k�

or BA<g� yd[ aAYÓ TA<k, tAh<L dXG�kAL b/Ac<to pA<r; k[âÓ aAYÓ<b�<d <yrkmkb[rAj.L[K<C tA<t <tA�

b<Ln k[!mADb d� .

zA<´Î bL<Cn, <p>�[kAn+ snð[pAtjAn+ kfbAtsm]ÖbAn+�kb[rAj.

TAk+ TAk+, aApn[ aAr E <z�Akg]<LA aAow�A<bn nA� o<t aA<rA aAmAr BY <b<w�mADb d� .yAY. eKn kX kr<t h<b <si<q b<L d[n.

(ns� LiYA) K]b sAbDA<n rAK<t h<b.kb[rAj.

<s <tA Q[k kTA, k[âÓ kX b[S<Y sAbDAn h<t h<b <si<q ä[r k<r d[<Y yAn.mADb d� .

aAm[ <tA pZ<b�i b<LC[, o<k bAi<r e<kbA<r <y<t d[<t pAr<bn nA.kb[rAj.

<C<LmAn]S, o<k d[nrAt G<rr m<² D<r rAKA <y BAr[ z¶.mADb d� .

tA kX kr<bn b<Ln. ei zrt+kA<Lr <r*d� aAr bAYÓ d]i-i E bAL<kr p<xkb[rAj.b[Sbt+� kArN k[nA zA<´Î bL<C, aps�A<r j¤<r kA<z kAmLAYAM hLXm<k�

TAk+ TAk+, aApnAr zA´Î TAk+. tA h<L o<k b¦ k<ri <r<K d[<t h<b� an�mADb d� .<kA<nA upAY <ni?

k[C� nA, kArN, pb<n tp<n <c>b�kb[rAj.

aApnAr o <c>b n[<Y aAmAr kX h<b b<Ln <tA? o TAk+-nA� kX kr<t h<bmADb d� .<si<q b<L d[n. k[âÓ aApnAr b�bäA bw� k<QAr. <rA<gr sm´ d]úK o-<bcArA c�p k<r sh� k<r� k[âÓ aApnAr oS]D KAbAr smY or kÆ <d<K aAmArb]k <f<q yAY.

<si kÆ yt p�bL tAr fLo tt <bz[� tAi <tA mhS« c�bn b<L<Cn, <BSjMkb[rAj.h[tbAk�¬ t[¶M aAz]fLp�dM. aAj t<b uQ[ d� mzAY!

� p�äAn

QAk]rdAr p�<bz

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 3

E <r QAk]rdA e<s<C! sb�nAz kr<L!mADb d� .

<kn? aAmA<k <tAmAr BY k[<sr?QAk]rdA.

t]m[ <y <C<L K�ApAbAr s©Ar.mADb d� .

t]m[ <tA <C<Lo no, <tAmAr G<ro <C<L <ni� <tAmAr <KpbAr bYso <g<C�QAk]rdA.<tAmAr BAbnA kX.

G<r <y <C<L ekq[ e<nC[.mADb d� .

<s k[rkm!QAk]rdA.

aAmAr ´ÎX <y <pAS�p]± <nbAr j<n� <K<p u<QC[L.mADb d� .

<s <tA a<nkd[n <T<k z]nC[, k[âÓ t]m[ <y n[<t cAo nA.QAk]rdA.

jAn <tA BAi, a<nk k<Æ qAkA k<rC[, <kATA <T<k p<rr <C<L e<s aAmArmADb d� .bhÓ pr[z�<mr Dn b[nA pr[z�<m xY kr<t TAk<b, <s kTA m<n kr<Lo aAmArKArAp LAgt. k[âÓ ei <C<Lq[<k aAmAr <y k[rkm <L<g g[<Y<C�

tAi er jn� qAkA yti Krc krC, tti m<n krC, <s <yn qAkAr prmQAk]rdA.BAg�.

aA<g qAkA <rAjgAr krt]m, <s <kbL ekqA <nzAr mt C[L� nA k<rmADb d� .<kA<nAm<t TAk<t pArt]m nA. k[âÓ eKn yA qAkA krC[, sbi E <C<L pA<b<j<n upAj�<n BAr[ ekqA aAn¥ pAÒ[.

<bz, <bz BAi, <C<Lq[ <kATAY <p<L b<LA <dK[.QAk]rdA.

aAmAr ´ÎXr g�Ams¾<k� BAi<pA. <CA<qA<bLA <T<k <bcArAr mA <ni. aAbArmADb d� .<sd[n tAr bApo mArA <g<C.

aAhA! t<b <tA aAmA<k tAr drkAr aA<C.QAk]rdA.

kb[rAj bL<C tAr Eq�k] zrX<r eks<  bAt p[� <z�S�A <y-rkm p�k]p[tmADb d� .h<Y u<Q<C, tA<t tAr aAr b<w�A aAzA <ni. eKn ekmA± upAY tA<k<kA<nArk<m ei zr<tr <r*d� aAr bAtAs <T<k b/Ac[<Y G<r b¦ k<r rAKA.<C<Lg]<LA<k G<rr bAr krAi <tAmAr ei b]<w�A bY<sr <KLA� tAi <tAmA<kBY kr[.

m[<C bL n[� e<kbA<r BYAnk h<Y u<QC[ aAm[, zr<tr <r*d� aAr hAoYAriQAk]rdA.m<tA. k[âÓ BAi, G<r D<r rAKbAr m<tA <KLAo aAm[ k[C� jAn[. aAmAr kAjkm�ekq� <s<r aAs[, tAr p<r E <C<Lq[r s<  BAb k<r <nb.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 4

� p�äAn

amL g]<µr p�<bz

p[<smzAY!amL.

kX amL?mADb d� .

aAm[ k[ E u<QAnqA<to <y<t pArb nA?amL.

nA bAbA!mADb d� .

E <yKAnqA<t p[s[mA j/AtA d[<Y wAL BA<fn. E <d<KA-nA, <yKA<n BAfA wA<LramL.K]dg]L[ d]i hA<t t]<L n[<Y <L<jr upr Br d[<Y b<s kAQb[w�AL[ k]q�s+ k]q�s+k<r KA<Ò� oKA<n aAm[ <y<t pArb nA?

nA bAbA!mADb d� .

aAm[ yd[ kAQb[w�AL[ ht]m t<b <bz ht. k[âÓ p[<smzAY, aAmA<k <kn <b<rA<tamL.<d<b nA?

kb[rAj <y b<L<C bAi<r <g<L <tAmAr as]K kr<b.mADb d� .

kb[rAj <kmn k<r jAn<L?amL.

bL k[ amL! kb[rAj jAn<b nA! <s <y et b<w�A b<w�A p]/T[ p<w� <f<L<C!mADb d� .

p]/T[ pw�<Li k[ sm´ jAn<t pA<r?amL.

<bz! tAo b]J[ jAn nA!mADb d� .

(dXG�n[úz¤As <fL[YA) aAm[ <y p]/T[ k[C�i pw�[ n[� tAi jAn[ <n.amL.

<d<KA, b<w�A b<w�A p»[trA sb <tAmAri m<tA� tArA Gr <T<k <tA <b<rAY nA.mADb d� .

<b<rAY nA?amL.

nA, kKn <b<rA<b b<LA. tArA b<s b<s <kbL p]/T[ p<w�� aAr <kA<nA d[<kimADb d� .tA<dr <cAK <ni. amLbAb], t]m[o b<w�A h<L p»[t h<b� b<s b<s ei etb<w�A b<w�A sb p]/T[ pw�<b� sbAi <d<K aAÍy� h<Y yA<b.

nA nA, p[<smzAY, <tAmAr d]q[ pA<Y pw�[, aAm[ p»[t hb nA� p[<smzAY, aAm[ p»[tamL.hb nA.

<s kX kTA amL! yd[ p»[t h<t pArt]m, tA h<L aAm[ <tA <b/<c <yt]m.mADb d� .

aAm[, yA aA<C sb <dKb� <kbLi <d<K <bw�Ab.amL.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 5

<zA<nA ekbAr! <dK<b kX? <dKbAr et aA<Ci bA kX?mADb d� .

aAmA<dr jAnLAr kA<C b<s <si <y dZ<r pAhAw� <dKA yAY� aAmAr BAr[ i<ÒamL.k<r E pAhAw�qA pAr h<Y c<L yAi.

kX pAg<Lr m<tA kTA! kAj <ni km� <ni, KAmkA pAhAw�qA pAr h<Y c<L yAi!mADb d� .kX <y b<L tAr Q[k <ni. pAhAw�qA yKn m´ <bw�Ar m<tA u/c� h<Y aA<C tKn<tA b]J<t h<b oqA <pr[<Y yAoYA bArN� ni<L et b<w�A b<w�A pATr j<w�Ak<r et b<w�A ekqA kA» krAr drkAr kX C[L!

p[<smzAY, <tAmAr k[ m<n hY o bArN kr<C? aAmAr Q[k <bAD hY p�T[bXqA kTAamL.ki<t pA<r nA, tAi amn[ k<r nXL aAkA<z hAt t]<L wAk<C. a<nk dZ<rryArA G<rr m<² b<s TA<k tArAo d]p]r<bLA ekLA jAnLAr DA<r b<s E wAkz]n<t pAY. p»[trA b]J[ z]n<t pAY nA?

tArA <tA <tAmAr m<tA K�ApA nY� tArA z]n<t cAYo nA.mADb d� .

aAmAr m<tA K�ApA aAm[ kAL<k ekjn<k <d<KC[LÓm.amL.

st�[ nAk[? kX rkm z]n[.mADb d� .

tAr kA/<D ek bA/<zr LAQ[. LAQ[r aAgAY ekqA p]/q�L[ bA/DA. tAr b/A hA<t ekqAamL.Gq[. p]rA<nA ek<jAw�A nAgrAj]<tA p<r <s ei mA<Qr pT d[<Y E pAhA<w�rd[<ki yAÒ[L. aAm[ tA<k <w<k j[³AsA krLÓm, t]m[ <kATAY yAÒ? <s bL<L, kXjAn[, <yKA<n hY. aAm[ j[³AsA krLÓm, <kn yAÒ? <s bL<L, kAj K/]j<t yAÒ[.aAÒA p[<smzAY, kAj k[ K/]j<t hY?

hY <b>k[. kt <LAk kAj K/]<j <bw�AY.mADb d� .

<bz <tA. aAm[o tA<dr m<tA kAj K/]<j <bw�Ab.amL.

K/]<j yd[ nA pAo?mADb d� .

K/]<j yd[ nA pAi <tA aAbAr K/]jb. tAr p<r <si nAgrAj]<tAprA <LAkqAamL.c<L <gL� aAm[ drjAr kA<C d/Aw�[<Y d/Aw�[<Y <dK<t LAgLÓm. <si <yKA<nw�m]rgA<Cr tLA d[<Y JrnA b<Y yA<Ò, <siKA<n <s LAQ[ nAm[<Y <r<K JrnArj<L aA<´ aA<´ pA D]<Y n[<L� tAr p<r p/]q�L[ K]<L CAt] <br k<r jL d[<Y<m<K n[<Y <K<t LAgL. KAoYA h<Y <g<L aAbAr p/]q�L[ <b/<D GA<w� k<rn[<L� pA<Yr kApw� g]q[<Y n[<Y <si JrnAr B[tr <n<m jL <k<q <k<q<kmn pAr h<Y c<L <gL. p[s[mA<k b<L <r<KC[ E JrnAr DA<r g[<Y ekd[naAm[ CAt] KAb.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 6

p[s[mA kX bL<L?mADb d� .

p[s[mA bL<Ln, t]m[ BA<LA ho, tAr pr <tAmA<k E JrnAr DA<r n[<Y g[<Y CAt]amL.KAi<Y aAnb. k<b aAm[ BA<LA hb?

aAr <tA <dr[ <ni bAbA!mADb d� .

<dr[ <ni? BA<LA h<Li k[âÓ aAm[ c<L yAb.amL.

<kATAY yA<b?mADb d� .

kt b/AkA b/AkA JrnAr j<L aAm[ pA w�b[<Y w�b[<Y pAr h<t h<t c<L yAb�amL.d]p]r<bLAY sbAi yKn G<r drjA b¦ k<r z]<Y aA<C, tKn aAm[ <kATAYktdZ<r <kbL kAj K/]<j K/]<j <bw�A<t <bw�A<t c<L yAb.

aAÒA <bz, aA<g t]m[ BA<LA ho, tAr p<r t]m[�mADb d� .

tAr p<r aAmA<k p»[t h<t <bA<LA nA p[<smzAY!amL.

t]m[ kX h<t cAo b<LA.mADb d� .

eKn aAmAr k[C� m<n pw�<C nA� aAÒA aAm[ <B<b bLb.amL.

k[âÓ t]m[ amn k<r <y-<s b[<dzX <LAk<k <w<k <w<k kTA <bA<LA nA.mADb d� .

b[<dzX <LAk aAmAr BAr[ BA<LA LA<g.amL.

yd[ <tAmA<k D<r n[<Y <yt?mADb d� .

tAh<L <tA <s <bz ht. k[âÓ aAmA<k <tA <ku D<r n[<Y yAY nA� s¨Ai <kbLamL.bs[<Y <r<K <dY.

aAmAr kAj aA<C aAm[ cLLÓm� k[âÓ bAbA <d<KA, bAi<r <yn <br[<Y <y<YA nA.mADb d� .

yAb nA. k[âÓ p[<smzAY, rA´Ar DA<rr ei Grq[<t aAm[ b<s TAkb.amL.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 7

2

di� di� BA<LA di!dioaALA.

dioaALA dioaALA, o dioaALA!amL.

wAkC <kn? di k[n<b?dioaALA.

<kmn k<r k[nb! aAmAr <tA pYsA <ni.amL.

<kmn <C<L t]m[. k[n<b nA <tA aAmAr <bLA bi<Y dAo <kn?dioaALA.

aAm[ yd[ <tAmAr s<  c<L <y<t pArt]m <tA <yt]m.amL.

aAmAr s< !dioaALA.

h/A. t]m[ <y kt dZr <T<k h/Ak<t h/Ak<t c<L yAÒ z]<n aAmAr mn <kmnamL.kr<C.

(dD[r b/Ak nAmAiYA) bAbA, t]m[ eKA<n b<s kX krC?dioaALA.

kb[rAj aAmA<k <b<rA<t bArN k<r<C, tAi aAm[ sArAd[n ei<K<ni b<samL.TAk[.

aAhA, bACA <tAmAr kX h<Y<C?dioaALA.

aAm[ jAn[ <n. aAm[ <tA k[Ò� pw�[n[, tAi aAm[ jAn[ <n aAmAr kX h<Y<C. dioaALA,amL.t]m[ <kATA <T<k aAsC?

aAmA<dr g�Am <T<k aAsC[.dioaALA.

<tAmA<dr g�Am? a<n�k dZ<r <tAmA<dr g�Am?amL.

aAmA<dr g�Am <si p/Acm]w�A pAhA<w�r tLAY. zAmLX ndXr DA<r.dioaALA.

p/Acm]w�A pAhAw�� zAmLX ndX� kX jAn[, hY<tA <tAmA<dr g�Am <d<KC[� k<b <samL.aAmAr m<n p<w� nA.

t]m[ <d<KC? pAhAw�tLAY <kA<nAd[n g[<YC[<L nAk[?dioaALA.

nA, <kA<nAd[n yAi n[. k[âÓ aAmAr m<n hY <yn aAm[ <d<KC[. a<nkamL.p]<rA<nAkA<Lr K]b b<w�A b<w�A gA<Cr tLAY <tAmA<dr g�Am� ekq[ LAL r<frrA´Ar DA<r. nA?

Q[k b<LC bAbA.dioaALA.

<sKA<n pAhA<w�r gA<Y sb <gAr� c<r <bw�A<Ò.amL.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 8

kX aAÍy�! Q[k bLC. aAmA<dr g�A<m <gAr� c<r <b>k[, K]b c<r.dioaALA.

<m<YrA sb ndX <T<k jL t]<L mATAY kL+s[ k<r n[<Y yAY� tA<dr LAL zAw�[amL.prA.

bA! bA! Q[k kTA. aAmA<dr sb gYLApAw�Ar <m<YrA ndX <T<k jL t]<L <tAdioaALA.n[<Y yAYi. t<b k[nA tArA sbAi <y LAL zAw�[ p<r tA nY� k[âÓ bAbA, t]m[ n[ÍY<kA<nAd[n <sKA<n <bw�A<t g[<YC[<L!

st�[ bLC[ dioYALA, aAm[ ekd[no yAi n[. kb[rAj <yd[n aAmA<k bAi<r <y<tamL.bL<b <sd[n t]m[ n[<Y yA<b <tAmA<dr g�A<m?

yAb <b>k[ bAbA, K]b n[<Y yAb!dioaALA.

aAmA<k <tAmAr m<tA Erkm di <bc<t z[K[<Y d[<YA. Erkm b/Ak k/A<D n[<Y�amL.Erkm K]b dZ<rr rA´A d[<Y.

m<r yAi! di <bc<t yA<b <kn bAbA? et et p/]T[ p<w� t]m[ p»[t h<Y uQ<b.dioaALA.

nA, nA, aAm[ kk+K<nA p»[t hb nA. aAm[ <tAmA<dr rAfA rA´Ar DA<r <tAmA<dramL.b]<w�A b<qr tLAY <gAYALpAw�A <T<k di n[<Y e<s dZ<r dZ<r g�A<m g�A<m <b<c<b<c <bw�Ab. kX rkm k<r t]m[ bL, di, di, di� BA<LA di. aAmA<k s]rqAz[K[<Y dAo.

hAY <pAw�AkpAL! e s]ro k[ <zKbAr s]r!dioaALA.

nA, nA, o aAmAr z]n<t K]b BA<LA LA<g. aAkA<zr K]b <zS <T<k <ymn pAK[ramL.wAk z]n<L mn udAs h<Y yAY� <tmn[ E rA´Ar <mAw� <T<k E gA<Cr sAr[rm<² d[<Y yKn <tAmAr wAk aAsC[L, aAmAr m<n hÒ[L� kX jAn[ kX m<n hÒ[L!

bAbA, ek B/Aw� di t]m[ KAo.dioaALA.

aAmAr <tA pYsA <ni.amL.

nA nA nA nA� pYsAr kTA <bA<LA nA. t]m[ aAmAr di ekq� <K<L aAm[ kt K]z[dioaALA.hb.

<tAmAr k[ a<nk <dr[ h<Y <gL?amL.

k[Ò� <dr[ hY n[ bAbA, aAmAr <kA<nA <LAksAn hY n[. di <bc<t <y kt s]KdioaALA.<s <tAmAr kA<C z[<K n[LÓm.

� p�äAn

(s]r kr[YA) di, di, di, BA<LA di! <si p/Acm]w�A pAhA<w�r tLAY zAmLX ndXramL.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 9

DA<r gYLA<dr bAw�[r di. tArA <BA<rr <bLAY gA<Cr tLAY <gAr� d/Aw� kr[<Yd]D <dAY, s¦�A<bLAY <m<YrA di pA<t, <si di. di, di, di�i, BA<LA di!ei-<y rA´AY p�hrX pAYcAr[ k<r <bw�A<Ò.

p�hrX, p�hrX, ekq[bAr z]<n yAo-nA p�hrX!

p�hrXr p�<bz

amn k<r wAkAwAk[ krC <kn? aAmA<k BY kr nA t]m[?p�hrX.

<kn, <tAmA<k <kn BY krb?amL.

yd[ <tAmA<k D<r n[<Y yAi.p�hrX.

<kATAY D<r n[<Y yA<b? a<nk dZ<r? E pAhAw� <pr[<Y?amL.

e<kbA<r rAjAr kA<C yd[ n[<Y yAi.p�hrX.

rAjAr kA<C? n[<Y yAo-nA aAmA<k. k[âÓ aAmA<k <y kb[rAj bAi<r <y<tamL.bArN k<r<C. aAmA<k <ku <kAT�Ao D<r n[<Y <y<t pAr<b nA� aAmA<k <kbLd[nrA±[ eKA<ni b<s TAk<t h<b.

kb[rAj bArN k<r<C? aAhA, tAi b<q� <tAmAr m]K <yn sAdA h<Y <g<C.p�hrX.<cA<Kr <kA<L kAL[ p<w�<C. <tAmAr hAt d]KAn[<t z[rg]L[ <dKA yA<Ò.

t]m[ GòA bAjA<b nA p�hrX?amL.

eK<nA smY hY n[.p�hrX.

<ku b<L `smY b<Y yA<Ò', <ku b<L `smY hY n['. aAÒA, t]m[ GòA bAj[<YamL.d[<Li <tA smY h<b?

<s k[ hY! smY h<L t<b aAm[ GòA bAj[<Y d[i.p�hrX.

<bz LA<g <tAmAr GòA� aAmAr z]n<t BAr[ BA<LA LA<g� d]p]r<bLA aAmA<dramL.bAw�[<t yKn sk<Lri KAoYA h<Y yAY� p[<smzAY <kATAY kAj kr<t <br[<YyAn, p[s[mA rAmAYN pw�<t pw�<t G]m[<Y p<w�n, aAmA<dr K]<d k]k]rqA u<QA<nE <kA<Nr CAYAY <L<jr m<² m]K g/]<j G]<mA<t TA<k� tKn <tAmAr E GòAbA<j� WM WM WM, WM WM WM. <tAmAr GòA <kn bA<j?

GòA ei kTA sbAi<k b<L, smY b<s <ni, smY <kbLi c<L yA<Ò.p�hrX.

<kATAY c<L yA<Ò? <kAn+ <d<z?amL.

<s kTA <ku jA<n nA.p�hrX.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 10

<s <dz b]J[ <ku <d<K aA<s n[? aAmAr BAr[ i<Ò kr<C E sm<Yr s< amL.c<L yAi� <y <d<zr kTA <ku jA<n nA <si a<nk dZ<r.

<s <d<z sbAi<k <y<t h<b bAbA!p�hrX.

aAmA<ko <y<t h<b?amL.

h<b <b>k[!p�hrX.

k[âÓ kb[rAj <y aAmA<k bAi<r <y<t bArN k<r<C.amL.

<kAn+d[n kb[rAji hY<tA s¤YM hA<t D<r n[<Y yA<bn!p�hrX.

nA nA, t]m[ tA<k jAn nA, <s <kbLi D<r <r<K <dY.amL.

tAr <c<Y BA<LA kb[rAj y[n[ aA<Cn, t[n[ e<s <C<w� d[<Y yAn.p�hrX.

aAmAr <si BA<LA kb[rAj k<b aAs<bn? aAmAr <y aAr b<s TAk<t BA<LAamL.LAg<C nA.

amn kTA bL<t <ni bAbA!p�hrX.

nA� aAm[ <tA b<si aAC[� <yKA<n aAmA<k bs[<Y <r<K<C <sKAn <T<k aAm[ <tAamL.<b<rAi <n� k[âÓ <tAmAr E GòA bA<j WM WM WM� aAr aAmAr mn-<kmn k<r.aAÒA p�hrX!

kX bAbA?p�hrX.

aAÒA, E-<y rA´Ar opA<rr b<w�A bAw�[<t n[<zn uw�[<Y d[<Y<C, aAr oKA<n sbamL.<LAkjn <kbLi aAs<C yA<Ò� oKA<n kX h<Y<C?

oKA<n nt]n wAkGr b<s<C.p�hrX.

wAkGr? kAr wAkGr?amL.

wAkGr aAr kAr h<b? rAjAr wAkGr! e <C<Lq[ BAr[ mjAr.p�hrX.

rAjAr wAkG<r rAjAr kAC <T<k sb c[Q[ aA<s?amL.

aA<s <b>k[. <d<KA ekd[n <tAmAr nA<mo c[Q[ aAs<b.p�hrX.

aAmAr nA<mo c[Q[ aAs<b? aAm[ <y <C<LmAn]S.amL.

<C<LmAn]S<k rAjA etq�k]q�k] <CA¡ <CA¡ c[Q[ <L<Kn.p�hrX.

<bz h<b. aAm[ k<b c[Q[ pAb? aAmA<ko t[n[ c[Q[ L[K<bn t]m[ <kmn k<ramL.jAn<L?

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 11

tA ni<L t[n[ Q[k <tAmAr ei <KALA jAnLAqAr sAm<ni atb<w�A ekqA <sAnAL[p�hrX.r<fr n[<zn uw�[<Y wAkGr K]L<t yA<bn <kn?� <C<LqA<k aAmAr <bzLAg<C.

aAÒA, rAjAr kAC <T<k aAmAr c[Q[ e<L aAmA<k <k e<n <d<b?amL.

rAjAr <y a<nk wAk-hrkrA aA<C� <dK n[ b]<k <gAL <gAL <sAnAr tk+mAp�hrX.p'<r tArA G]<r <bw�AY.

aAÒA, <kATAY tArA <GA<r?amL.

G<r G<r, <d<z <d<z.� er p�zð z]n<L hAs[ pAY.p�hrX.

b<w�A h<L aAm[ rAjAr wAk-hrkrA hb.amL.

hA hA hA hA! wAk-hrkrA! <s BAr[ m´ kAj! <rAd <ni b�Æ[ <ni, gr[b <nip�hrX.b<w�AmAn]S <ni, sk<Lr G<r G<r c[Q[ b[L[ k<r <bw�A<nA� <s K]b jbr kAj!

t]m[ hAsC <kn! aAmAr E kAjqAi sk<Lr <c<Y BA<LA LAg<C. nA nA <tAmAramL.kAjo K]b BA<LA� d]p]r<bLA yKn <rA©]r J/AJ/A k<r, tKn GòA bA<j WM WMWM� aAbAr ek-ek d[n rA<± hQAt+ b[CAnAY <j<g u<Q <dK[ G<rr p�dXp n[<b<g<C, bAi<rr <kAn+ a¦kA<rr B[tr d[<Y GòA bAj<C WM WM WM.

E <y <mAw�L aAs<C� aAm[ ebAr pALAi. o yd[ <dK<t pAY <tAmAr s<  gÝp�hrX.krC[, tA h<Li m]zk[L bADA<b.

ki <mAw�L, ki, ki?amL.

E <y, a<nk dZ<r. mATAY ekqA m´ <gALpAtAr CAt[.p�hrX.

o<k b]J[ rAjA <mAw�L k<r d[<Y<C?amL.

aA<r nA. o aApn[ <mAw�L[ k<r. <y o<k nA mAn<t cAY o tAr s<  d[nrAtp�hrX.emn[ LA<g <y o<k sk<Li BY k<r. <kbL sk<Lr s<  z±]tA k<ri oaApnAr b�AbsA cALAY. aAj t<b yAi, aAmAr kAj kAmAi yA<Ò. aAm[ aAbArkAL skA<L e<s <tAmA<k sm´ zh<rr Kbr z]n[<Y yAb.

� p�äAn

rAjAr kAC <T<k <rAj ekqA k<r c[Q[ yd[ pAi tA h<L <bz hY� ei jAnLAramL.kA<C b<s b<s pw�[. k[âÓ aAm[ <tA pw�<t pAr[ <n! <k p<w� <d<b? p[s[mA<tA rAmAYN p<w�. p[s[mA k[ rAjAr <LKA pw�<t pA<r? <ku yd[ pw�<t nA pA<rjm[<Y <r<K <db, aAm[ b<w�A h<L pw�b. k[âÓ wAk-hrkrA yd[ aAmA<k nA <c<n!

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 12

<mAw�LmzAY, o <mAw�LmzAY� ekqA kTA z]<n yAo.

<mAw�<Lr p�<bz

<k <r! rA´Ar m<² aAmA<k wAkAwAk[ k<r! <kATAkAr b/Adr eqA!<mAw�L.

t]m[ <mAw�LmzAY, <tAmA<k <tA sbAi mA<n.amL.

(K]z[ hiYA) h/A, h/A, mA<n <b>k[. K]b mA<n.<mAw�L.

rAjAr wAk-hrkrA <tAmAr kTA <zA<n?amL.

nA z]<n tAr p�AN b/A<c? bAs <r, sA² kX!<mAw�L.

t]m[ wAk-hrkrA<k b<L <d<b aAmAri nAm amL� aAm[ ei jAnLAr kACqA<tamL.b<s TAk[.

<kn b<LA <dK[.<mAw�L.

aAmAr nA<m yd[ c[Q[ aA<s�amL.

<tAmAr nA<m c[Q[! <tAmA<k <k c[Q[ L[K<b?<mAw�L.

rAjA yd[ c[Q[ <L<K tA h<L�amL.

hA hA hA hA! e <C<LqA <tA km nY. hA hA hA hA! rAjA <tAmA<k c[Q[ L[K<b!<mAw�L.tA L[K<b <b>k[! t]m[ <y t/Ar prm b¦]! kd[n <tAmAr s<  <dKA nA h<Y rAjAz]k[<Y yA<Ò, Kbr <p<YC[. aAr <bz[ <dr[ <ni, c[Q[ hY<tA aAji aA<s k[kALi aA<s.

<mAw�LmzAY, t]m[ amn k<r kTA kÒ <kn! t]m[ k[ aAmAr upr rAg k<rC?amL.

bAs <r. <tAmAr upr rAg krb! et sAhs aAmAr! rAjAr s<  <tAmAr c[Q[<mAw�L.c<L!� mADb d<�r b<w�A bAw� h<Y<C <dKC[. d] pYsA jm[<Y<C k[nA, eKntAr G<r rAjAbAdzAr kTA CAw�A aAr kTA <ni. <rA<sA-nA o<k mjA <dKAÒ[.o<r <C/Aw�A, <bz, zXG�i yA<t rAjAr c[Q[ <tA<dr bAw�[<t aA<s, aAm[ tAr b<¥Ab´krC[.

nA, nA, <tAmA<k k[C� kr<t h<b nA.amL.

<kn <r? <tAr Kbr aAm[ rAjA<k jAn[<Y <db� t[n[ tAh<L aAr <dr[ kr<t<mAw�L.pAr<bn nA� <tAmA<dr Kbr <noYAr j<n� eKni pAik pAQ[<Y <d<bn!� nA,mADb d�r BAr[ aA¹D�A� rAjAr kA<n ekbAr uQ<L d]r´ h<Y yA<b.

� p�äAn

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 13

<k t]m[ mL Jm+ Jm+ kr<t kr<t c<LC� ekq� d/Aw�Ao-nA BAi.amL.

bAL[kAr p�<bz

aAmAr k[ d/Aw�AbAr <jA aA<C! <bLA b<Y yAY <y.bAL[kA.

<tAmAr d/Aw�A<t iÒA kr<C nA� aAmAro eKA<n aAr b<s TAk<t iÒA k<r nA.amL.

<tAmA<k <d<K aAmAr m<n h<Ò <yn skAL<bLAkAr tArA� <tAmAr kX h<Y<CbAL[kA.b<LA <tA.

jAn[ <n kX h<Y<C, kb[rAj aAmA<k <b<rA<t bArN k<r<C.amL.

aAhA, t<b <br[<YA nA� kb[rA<jr kTA <m<n cL<t hY� d]râpnA kr<t <ni,bAL[kA.tAh<L <LA<k d]Æ� bL<b. bAi<rr d[<k tAk[<Y <tAmAr mn Cqfq kr<C, aAm[br¬ <tAmAr ei aADKAnA drjA b¦ k<r d[i.

nA, nA, b¦ <kA<rA nA� eKA<n aAmAr aAr-sb b¦ <kbL eiq�k] <KALA. t]m[ <kamL.b<LA-nA� aAm[ <tA <tAmA<k c[n[ <n!

aAm[ s]DA.bAL[kA.

s]DA?amL.

jAn nA? aAm[ eKAnkAr mAL[nXr <m<Y.s]DA.

t]m[ kX kr?amL.

sAj[ B<r f]L t]<L n[<Y e<s mALA g/AT[. eKn f]L t]L<t c<LC[.s]DA.

f]L t]L<t c<LC? tAi <tAmAr pA d]q[ amn K]z[ h<Y u<Q<C� yti c<LC,amL.mL bAj<C Jm+ Jm+ Jm+. aAm[ yd[ <tAmAr s<  <y<t pArt]m tA h<L u/c� wA<L<yKA<n <dKA yAY nA <siKAn <T<k aAm[ <tAmA<k f]L <p<w� d[t]m.

tAi <b>k[! f]<Lr Kbr aAmAr <c<Y t]m[ nAk[ <bz[ jAn!s]DA.

jAn[, aAm[ K]b jAn[. aAm[ sAt BAi c¾Ar Kbr jAn[. aAmAr m<n hY, aAmA<kamL.yd[ sbAi <C<w� <dY tA h<L aAm[ c<L <y<t pAr[ K]b Gn b<nr m<² <yKA<nrA´A K/]<j pAoYA yAY nA. sr� wA<Lr sb-aAgAY <yKA<n mn]YA pAK[ b<s b<s<dALA KAY <siKA<n aAm[ c/ApA h<Y f]q<t pAr[. t]m[ aAmAr pAr�Ld[d[ h<b?

kX b]ª[ <tAmAr! pAr�Ld[d[ aAm[ kX k<r hb! aAm[ <y s]DA� aAm[ zzX mAL[nXrs]DA.<m<Y. aAmA<k <rAj et et mALA g/AT<t hY. aAm[ yd[ <tAmAr m<tA eiKA<nb<s TAk<t pArt]m tA h<L <kmn mjA ht!

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 14

tA h<L sm´ d[n kX kr<t?amL.

aAmAr <b<n-bu p]t]L aA<C, tAr b[<Y d[t]m. aAmAr p]S[ <mn[ aA<C, tA<k n[<Y�s]DA.yAi, <bLA b<Y yA<Ò, <dr[ h<L f]L aAr TAk<b nA.

aAmAr s<  aAr-ekq� gÝ k<rA-nA, aAmAr K]b BA<LA LAg<C.amL.

aAÒA <bz, t]m[ d]Æ�m[ <kA<rA nA, Lx�X <C<L h<Y eiKA<n ä[r h<Y b<s TA<kA,s]DA.aAm[ f]L t]<L <frbAr p<T <tAmAr s<  gÝ k<r yAb.

aAr aAmA<k ekq[ f]L d[<Y yA<b?amL.

f]L amn[ <kmn k<r <db? dAm d[<t h<b <y.s]DA.

aAm[ yKn b<w�A hb tKn <tAmA<k dAm <db. aAm[ kAj K/]j<t c<L yAb EamL.JrnA pAr h<Y, tKn <tAmA<k dAm d[<Y yAb.

aAÒA <bz.s]DA.

t]m[ tA h<L f]L t]<L aAs<b?amL.

aAsb.s]DA.

aAs<b?amL.

aAsb.s]DA.

aAmA<k v]<L yA<b nA? aAmAr nAm amL. m<n TAk<b <tAmAr?amL.

nA, v]Lb nA. <d<KA, m<n TAk<b.s]DA.

� p�äAn

<C<Lr d<Lr p�<bz

vAi, <tAmrA sb <kATAY yAÒ vAi? ekbAr ekq�KAn[ eiKA<n d/Aw�Ao-nA.amL.

aAmrA <KL<t c<LC[.<C<LrA.

kX <KL<b <tAmrA BAi?amL.

aAmrA cAS-<KLA <KLb.<C<LrA.

(LAQ[ <dKAiYA) ei <y aAmA<dr LAfL.pothom.

aAmrA d]j<n d]i <gAr� hb.idWtiiy.

sm´ d[n <KL<b?amL.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 15

h/A, sm´ d[�n.<C<LrA.

tAr p<r s¦�Ar smY ndXr DAr d[<Y d[<Y bAw�[ f[<r aAs<b?amL.

h/�A, s¦�Ar smY f[rb.<C<LrA.

aAmAr ei G<rr sAm<n d[<Yi f[<rA vAi.amL.

t]m[ <br[<Y e<sA-nA, <KL<b c<LA.<C<LrA.

kb[rAj aAmA<k <br[<Y <y<t mAnA k<r<C.amL.

kb[rAj! kb[rA<jr mAnA t]m[ <zAn b]J[! cL+ vAi cL+ aAmA<dr <dr[ h<Y yA<Ò.<C<LrA.

nA vAi, <tAmrA aAmAr ei jAnLAr sAm<n rA´AY d/Aw�[<Y ekq� <KLA k<rA� aAm[amL.ekq� <dK[.

e<K<n kX n[<Y <KLb?<C<LrA.

ei-<y aAmAr sb <KLnA p<w� r<Y<C� e-sb <tAmrAi nAo vAi� G<rr v[tramL.ekLA <KL<t BA<LA LA<g nA� e-sb D]<LAY Cw�A<nA p<w�i TA<k� e aAmAr<kA<nA kA<j LA<g nA.

bA, bA, bA, kX cmt+kAr <KLnA! e <y jAhAj! e <y jqAib]w�[! <dKC[s vAi?<C<LrA.<kmn s]¥r <spAi!� e-sb t]m[ aAmA<dr d[<Y d[<L? <tAmAr kÆ h<Ò nA?

nA, k[C� kÆ h<Ò nA, sb <tAmA<dr d[LÓm.amL.

aAr k[âÓ f[r[<Y <db nA.<C<LrA.

nA, f[r[<Y d[<t h<b nA.amL.

<ku <tA bk<b nA?<C<LrA.

<ku nA, <ku nA. k[âÓ <rAj skA<L <tAmrA ei <KLnAg]<LA n[<Y aAmAr eiamL.drjAr sAm<n KAn[kxN D<r <K<LA. aAbAr eg]<LA yKn p]<rA<nA h<Y yA<baAm[ nt]n <KLnA aAn[<Y <db.

<bz vAi, aAmrA <rAj eKA<n <K<L yAb. o vAi, <spAig]<LA<k eKA<n sb<C<LrA.sAjA� aAmrA Lw�Ai-Lw�Ai <KL[. b¥]k <kATAY pAi? E-<y ekqA m´ zrkAQ[p<w� aA<C� E<q<k <v<f <v<f n[<Y aAmrA b¥]k bAnAi. k[âÓ vAi t]m[ <yG]m[<Y pw�C!

h/A, aAmAr vAr[ G]m <p<Y aAs<C. jAn[ <n <kn aAmAr <T<k <T<k G]m pAY.amL.a<nkxN b<s aAC[ aAm[, aAr b<s TAk<t pArC[ <n� aAmAr p[Q b�TA kr<C.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 16

eKn <y s<b ek p�hr <bLA� eKni <tAmAr G]m pAY <kn? E <zA<nA ek<C<LrA.p�h<rr GòA bAj<C.

h/A, E <y bAj<C WM WM WM� aAmA<k G]<mA<t <y<t wAk<C.amL.

t<b aAmrA eKn yAi, aAbAr kAL skA<L aAsb.<C<LrA.

yAbAr aA<g <tAmA<dr ekqA kTA aAm[ j[³AsA kr[ BAi. <tAmrA <tA bAi<ramL.TAk, <tAmrA E rAjAr wAkG<rr wAk-hrkrA<dr <cn?

h/A, c[n[ <b>k[, K]b c[n[.<C<LrA.

<k tArA? nAm kX?amL.

ekjn aA<C bAdL hrkrA, ekjn aA<C zrt+� aA<rA kt aA<C.<C<LrA.

aAÒA, aAmAr nA<m yd[ c[Q[ aA<s tArA k[ aAmA<k c[n<t pAr<b?amL.

<kn pAr<b nA? c[Q[<t <tAmAr nAm TAk<Li tArA <tAmA<k Q[k c[<n <n<b.<C<LrA.

kAL skA<L yKn aAs<b tA<dr ekjn<k <w<k e<n aAmA<k c[n[<Y d[<YA-nA.amL.

aAÒA <db.<C<LrA.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 17

3

amL zy�Agt

p[<smzAY, aAj aAr aAmAr <si jAnLAr kA<Co <y<t pArb nA? kb[rAj bArNamL.k<r<C?

h/A bAbA. <sKA<n <rAj <rAj b<s <T<ki <tA <tAmAr b�A<mA <b<w� <g<C.mADb d� .

nA p[<smzAY, nA� aAmAr b�A<mAr kTA aAm[ k[C�i jAn[ <n k[âÓ <sKA<n TAk<LamL.aAm[ K]b BA<LA TAk[.

<sKA<n b<s b<s t]m[ ei zh<rr yt rA<j�r <C<Lb]<w�A sk<Lr s< i BAbmADb d� .k<r n[<YC� aAmAr drjAr kA<C <rAj <yn ekqA m´ <mLA b<s yAY� e<tok[ kK<nA zrXr <q/<k! <d<KA <dK[, aAj <tAmAr m]KKAnA kX rkm f�AkA<zh<Y <g<C!

p[<smzAY, aAmAr <si fk[r hY<tA aAj aAmA<k jAnLAr kA<C nA <dK<tamL.<p<Y c<L yA<b.

<tAmAr aAbAr fk[r <k?mADb d� .

<si <y <rAj aAmAr kA<C e<s nAnA <dzb[<d<zr kTA b<L yAY� z]n<t aAmAramL.BAr[ BA<LA LA<g.

ki aAm[ <tA <kA<nA fk[r<k jAn[ <n.mADb d� .

ei Q[k tAr aAsbAr smY h<Y<C� <tAmAr pA<Y pw�[, t]m[ tA<k ekbAr b<LamL.e<sA-nA, <s <yn aAmAr G<r e<s ekbAr b<s.

fk[r<b<z QAk]rdAr p�<bz

ei-<y, ei-<y fk[r� e<sA aAmAr b[CAnAY e<s b<sA.amL.

e kX! e <y�mADb d� .

(<cAK QAr[YA) aAm[ fk[r.QAk]rdA.

t]m[ <y kX no tA <tA <B<b pAi <n!mADb d� .

ebA<r t]m[ <kATAY g[<YC[<L fk[r?amL.

aAm[ <°*¬d¤X<p g[<YC[LÓm� <siKAn <T<ki eimA± aAsC[.QAk]rdA.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 18

<°*¬d¤X<p?mADb d� .

e<t aAÍy� ho <kn? <tAmA<dr m<tA aAmA<k <p<YC? aAmAr <tA <y<tQAk]rdA.<kA<nA Krc <ni. aAm[ <yKA<n K]z[ <y<t pAr[.

(hAttAL[ d[YA) <tAmAr BAr[ mjA. aAm[ yKn vA<LA hb tKn t]m[ aAmA<k <cLAamL.k<r <n<b b<LC[<L, m<n aA<C fk[r?

K]b m<n aA<C. <bw�AbAr emn sb mè z[K[<Y <db <y sm]<d� pAhA<w� ar<N�QAk]rdA.<kATAo k[C�<t bADA d[<t pAr<b nA.

e-sb kX pAg<Lr m<tA kTA h<Ò <tAmA<dr!mADb d� .

bAbA amL, pAhAw�-pb�t-sm]d�<k vY kr[ <n� k[âÓ <tAmAr ei p[<sq[r s<  yd[QAk]rdA.aAbAr kb[rAj e<s <jA<qn tA h<L aAmAr mè<k hAr mAn<t h<b.

nA, nA, p[<smzAY, t]m[ kb[rAj<k k[C� <bA<LA nA.� eKn aAm[ eiKA<ni z]<YamL.TAkb, k[Ò� krb nA� k[âÓ <yd[n aAm[ vA<LA hb <sid[ni aAm[ fk[<rr mè n[<Yc<L yAb � ndX-pAhAw�-sm]<d� aAmA<k aAr D<r rAK<t pAr<b nA.

C[, bAbA, <kbLi amn yAi-yAi kr<t <ni� z]n<L aAmAr mn <kmn KArApmADb d� .h<Y yAY.

<°*¬d¤Xp k[rkm d¤Xp aAmA<k b<LA-nA fk[r!amL.

<s vAr[ aAÍy� jAYgA. <s pAK[<dr <dz� <sKA<n mAn]S <ni. tArA kTA kY nA,QAk]rdA.c<L nA, tArA gAn gAY aAr o<w�.

bAú, kX cmt+kAr! sm]<d�r DA<r?amL.

sm]<d�r DA<r <b>k[.QAk]rdA.

sb nXL r<fr pAhAw� aA<C?amL.

nXL pAhA<w�i <tA tA<dr bAsA. s<¦r smY <si pAhA<w�r upr sZy�A<´r aA<LAQAk]rdA.e<s p<w� aAr J/A<k J/A<k sb]j r<fr pAK[ tA<dr bAsAY f[<r aAs<t TA<k�<si aAkA<zr r<f pAK[r r<f pAhA<w�r r<f <s ek kA» h<Y o<Q.

pAhA<w� JrnA aA<C?amL.

b[LxN! JrnA nA TAk<L k[ c<L! e<kbA<r hX<r gL[<Y <W<L d[<Ò. aAr,QAk]rdA.tAr kX n�t�! n]w�[g]<LA<k Q�M QAM Q�M QAM k<r bAjA<t bAjA<t <kbLi kL+kL+ Jr+ Jr+ kr<t kr<t JrnAq[ sm]<d�r m<² g[<Y J/Ap d[<Y pw�<C. <kA<nAkb[rA<jr bAbAr sA² <ni tA<k ekd» <kATAo aAq<k rA<K. pAK[g]<LA

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 19

aAmA<k n[tAâ t]Ò ekqA mAn]S b<L yd[ ekG<r k<r nA rAKt tA h<L EJrnAr DA<r tA<dr hAjAr hAjAr bAsAr ekpA<z bAsA <b/<D sm]<d�r <Wu<d<K <d<K sm´ d[nqA kAq[<Y d[t]m.

aAm[ yd[ pAK[ ht]m tA h<L�amL.

tA h<L ekqA BAr[ m]zk[L ht. z]nLÓm, t]m[ nAk[ dioaALA<k b<L <r<KCQAk]rdA.b<w�A h<L t]m[ di b[°[ kr<b� pAK[<dr m<² <tAmAr di<Yr b�AbsAqA <tmn<bz jmt nA. <bAD hY o<t <tAmAr k[C� <LAksAni ht.

aAr <tA aAmAr cLL nA. aAmA<k s]ª <tAmrA <Kp[<Y <d<b <dKC[. aAm[mADb d� .cLLÓm.

p[<smzAY, aAmAr dioaALA e<s c<L <g<C?amL.

<g<C <b>k[. <tAmAr E z<Kr fk[<rr tLp[ b<Y <°*¬d¤X<pr pAK[r bAsAYmADb d� .u<w� <bw�A<L tAr <tA <pq c<L nA. <s <tAmAr jn� ek B/Aw� di <r<K<g<C. b<L <g<C, tA<dr g�A<m tAr <bAnJ[r b[<Y� tAi <s kLm[pAw�AY b/Az[rfrmAz d[<t yA<Ò� tAi b<w�A b�´ aA<C.

<s <y b<LC[L, aAmAr s<  tAr <CA<qA <bAnJ[q[r b[<Y <d<b.amL.

t<b <tA b<w�A m]zk[L <dKC[.QAk]rdA.

b<LC[L, <s aAmAr q�kq�<k bu h<b� tAr nA<k <nALk, tAr LAL w�<r zAw�[.amL.<s skAL<bLA n[<jr hA<t kA<LA <gAr� d]i<Y nt]n mAq[r B/A<w� aAmA<k<fnAs]ª d]D KAoYA<b, aAr s<¦r smY <gAYALG<r p�dXp <dK[<Y e<s aAmArkA<C b<s sAt BAi c¾Ar gÝ kr<b.

bA, bA, KAsA bu <tA! aAm[ <y fk[r mAn]S aAmAri <LAB hY. tA bAbA vY <ni,QAk]rdA.ebArkAr m<tA b[<Y d[k-nA, aAm[ <tAmA<k bLC[, <tAmAr drkAr h<L <kA<nAd[nor G<r <bAnJ[r aBAb h<b nA.

yAo, yAo. aAr <tA pArA yAY nA.mADb d� .

� p�äAn

fk[r, p[<smzAY <tA g[<Y<Cn� eibAr aAmA<k c�p[c�p[ b<LA-nA wAkG<r k[amL.aAmAr nA<m rAjAr c[Q[ e<s<C.

z]<nC[ <tA t/Ar c[Q[ ronA h<Y <br[<Y<C. <s-c[Q[ eKn p<T aA<C.QAk]rdA.

p<T? <kAn+ p<T! <si <y b�Æ[ h<Y aAkAz pr[ÈAr h<Y <g<L a<nk dZ<r <dKAamL.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 20

yAY, <si Gn b<nr p<T?

t<b <tA t]m[ sb jAn <dKC[, <si p<Ti <tA.QAk]rdA.

aAm[ sb jAn[ fk[r!amL.

tAi <tA <dK<t pAÒ[� <kmn k<r jAn<L?QAk]rdA.

tA aAm[ jAn[ <n. aAm[ <yn <cA<Kr sAm<n <dK<t pAi� m<n hY <yn aAm[amL.a<nkbAr <d<KC[� <s a<nkd[n aA<g� ktd[n tA m<n p<w� nA. bLb? aAm[<dK<t pAÒ[, rAjAr wAk-hrkrA pAhA<w�r upr <T<k ekLA <kbLi <n<maAs<C� b/A hA<t tAr Ln/Qn, k/A<D tAr c[Q[r TL[. kt d[n kt rAt D<r <s<kbLi <n<m aAs<C. pAhA<w�r pA<Yr kA<C JrnAr pT <yKA<n f]r[<Y<C<sKA<n b/AkA ndXr pT D<r <s <kbLi c<L aAs<C� ndXr DA<r <jAYAr[r<Kt, tAri sr� gL[r B[tr d[<Y d[<Y <s <kbLi aAs<C� tAr p<r aA<Kr<Kt� <si aA<Kr <K<tr pAz d[<Y u/c� aAL c<L g[<Y<C, <si aA<Lr uprd[<Y <s <kbLi c<L aAs<C� rAtd[n ekLAq[ c<L aAs<C; <K<tr m<² JóJ[<pAkA wAk<C� ndXr DA<r ekq[o mAn]S <ni, <kbL kAdA-<K/AcA <Lj d]L[<Yd]L[<Y <bw�A<Ò� aAm[ sm´ <dK<t pAÒ[. yti <s aAs<C <dKC[, aAmAr b]<krB[t<r BAr[ K]z[ h<Y h<Y uQ<C.

amn nbXn <cAK <tA aAmAr <ni tb] <tAmAr <dKAr s<  s<  aAm[o <dK<tQAk]rdA.pAÒ[.

aAÒA fk[r, y/Ar wAkGr t]m[ <si rAjA<k jAn?amL.

jAn[ <b>k[. aAm[ <y t/Ar kA<C <rAj B[xA n[<t yAi.QAk]rdA.

<s <tA <bz! aAm[ vA<LA h<Y uQ<L aAm[o t/Ar kA<C v[xA n[<t yAb. pArb nAamL.<y<t?

bAbA, <tAmAr aAr v[xAr drkAr h<b nA, t[n[ <tAmA<k yA <d<bn amn[i d[<YQAk]rdA.<d<bn.

nA, nA, aAm[ t/Ar drjAr sAm<n p<Tr DA<r d/Aw�[<Y jY <hAk b<L v[xA cAib�amL.aAm[ K½n[ bAj[<Y nAcb� <s <bz h<b, nA?

<s K]b BA<LA h<b. <tAmA<k s<  k<r n[<Y <g<L aAmAro <pq v<r v[xAQAk]rdA.m[L<b. t]m[ kX v[xA cAi<b?

aAm[ bLb, aAmA<k <tAmAr wAk-hrkrA k<r dAo, aAm[ amn[ Ln/Qn hA<t G<ramL.G<r <tAmAr c[Q[ b[L[ k<r <bw�Ab. jAn fk[r, aAmA<k ekjn b<L<C aAm[

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 21

vA<LA h<Y uQ<L <s aAmA<k v[xA kr<t <zKA<b. aAm[ tAr s<  <yKA<n K]z[v[xA k<r <bw�Ab.

<k b<LA <dK[?QAk]rdA.

C[dAm.amL.

<kAn+ C[dAm?QAk]rdA.

<si <y a¦ <K/Aw�A. <s <rAj aAmAr jAnLAr kA<C aA<s. Q[k aAmAr m<tAamL.ekjn <C<L tA<k cAkAr gAw�[<t k<r <Q<L <Q<L n[<Y <bw�AY. aAm[ tA<kb<LC[, aAm[ BA<LA h<Y uQ<L tA<k <Q<L <Q<L n[<Y <bw�Ab.

<s <tA <bz mjA h<b <dKC[.QAk]rdA.

<si aAmA<k b<L<C <kmn k<r v[xA kr<t hY aAmA<k z[K[<Y <d<b.amL.p[<smzAY<k aAm[ bL[ o<k v[xA d[<t, t[n[ b<Ln o m[T�A kAnA, m[T�A <K/Aw�A. aAÒA,o <yn m[T�A kAnA-i hL, k[âÓ <cA<K <dK<t pAY nA� <sqA <tA st�[.

Q[k b<LC bAbA, or m<² st�[ h<Ò Eq�k] <y, o <cA<K <dK<t pAY nA� tAQAk]rdA.o<k kAnA bL aAr nA-i bL. tA o v[xA pAY nA, t<b <tAmAr kA<C b<s TA<kkX kr<t.

o<k <y aAm[ <zAnAi <kATAY kX aA<C. <bcArA <dK<t pAY nA. t]m[ <y-sbamL.<d<zr kTA aAmA<k bL <s-sb aAm[ o<k z]n[<Y d[i. t]m[ <sd[n aAmA<k <si<y hALkA <d<zr kTA b<LC[<L, <yKA<n <kA<nA j[n[<sr <kA<nA BAr <ni�<yKA<n ekq� LAf d[<Li amn[ pAhAw� w[f[<Y c<L yAoYA yAY, <si hALkA<d<zr kTA z]<n o BAr[ K]z[ h<Y u<QC[L. aAÒA fk[r, <s <d<z <kAn+ d[kd[<Y yAoYA yAY?

B[t<rr d[k d[<Y <s ekqA rA´A aA<C, <s hY<tA K/]<j pAoYA z¶.QAk]rdA.

o <bcArA <y a¦, o hY<tA <dK<ti pA<b nA� o<k <kbL v[xAi k<r <bw�A<tamL.h<b. tAi n[<Y o d]úK krC[L� aAm[ o<k bLLÓm v[xA kr<t g[<Y t]m[ <y kt<bw�A<t pAo, sbAi <tA <s pAY nA.

bAbA, G<r b<s TAk<Li bA et k[<sr d]úK?QAk]rdA.

nA, nA, d]úK <ni. p�T<m yKn aAmA<k G<rr m<² bs[<Y <r<K d[<YC[L aAmAramL.m<n h<YC[L <yn d[n f]<rA<Ò nA, aAmA<dr rAjAr wAkGr <d<K abD[ eKnaAmAr <rAji BA<LA LA<g� ei G<rr m<² b<s b<si BA<LA LA<g� ekd[naAmAr c[Q[ e<s <pù<CA<b, <s kTA m<n kr<Li aAm[ K]b K]z[ h<Y c�p k<r

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 22

b<s TAk<t pAr[. k[âÓ rAjAr c[Q[<t kX <y <LKA TAk<b tA <tA aAm[ jAn[ <n.

tA nA-i jAn<L. <tAmAr nAmq[ <tA <LKA TAk<b.� tA h<Li hL.QAk]rdA.

mADb d<�r p�<bz

<tAmrA d]j<n m[<L e kX f�AsAd bAD[<Y b<s aAC b<LA <dK[?mADb d� .

<kn h<Y<C kX?QAk]rdA.

z]nC[, <tAmrA nAk[ rq[<YC, rAjA <tAmA<dri c[Q[ L[K<bn b<L wAkGrmADb d� .bs[<Y<Cn.

tA<t h<Y<C kX?QAk]rdA.

aAmA<dr p¬Ann <mAw�L <si kTAq[ rAjAr kA<C LAg[<Y <bnAm[ c[Q[ L[<KmADb d� .d[<Y<C.

skL kTAi rAjAr kA<n o<Q, <s k[ aAmrA jAn[ <n?QAk]rdA.

t<b sAm<L cL nA <kn. rAjAbAdzAr nAm k<r amn yA-tA kTA m]<K aAnmADb d� .<kn? <tAmrA <y aAmA<k s]ª m]zk[<L <fL<b.

fk[r, rAjA k[ rAg kr<b?amL.

amn[ bL<Li hL. rAg kr<b! <kmn rAg k<r <dK[-nA. aAmAr m<tA fk[rQAk]rdA.aAr <tAmAr m<tA <C<Lr upr rAg k<r <s <kmn rAjAg[r[ fLAY tA <dKAyA<b.

<d<KA fk[r, aAj skAL<bLA <T<k aAmAr <cA<Kr upr <T<k-<T<k a¦kAramL.h<Y aAs<C; m<n h<Ò sb <yn s¤pð. e<kbA<r c�p k<r TAk<t i<Ò kr<C.kTA ki<t aAr i<Ò kr<C nA. rAjAr c[Q[ k[ aAs<b nA? eKni ei Gr yd[sb m[L[<Y yAY� yd[�

(amL<k bAtAs kr[<t kr[<t) aAs<b, c[Q[ aAji aAs<b.QAk]rdA.

kb[rA<jr p�<bz

aAj <kmn <Qk<C?kb[rAj.

kb[rAjmzAY, aAj K]b BA<LA <bAD h<Ò� m<n h<Ò <yn sb <bdnA c<LamL.<g<C.

(jnAâ[<k mADb d<�r p�t[) E hAs[q[ <tA BA<LA <Qk<C nA. E-<y bL<C K]bkb[rAj.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 23

BA<LA <bAD h<Ò E<qi hL KArAp LxN. aAmA<dr c°Drd� bL<Cn�

<dAhAi kb[rAjmzAY, c°Drd<�r kTA <r<K d[n. eKn bLÓn b�ApArKAnA kX.mADb d� .

<bAD h<Ò, aAr D<r rAKA yA<b nA. aAm[ <tA n[<SD k<r g[<YC[LÓm k[âÓ <bADkb[rAj.h<Ò bAi<rr hAoYA <L<g<C.

nA kb[rAjmzAY, aAm[ o<k K]b k<ri cAr[ d[k <T<k aAg<L sAm<L <r<KC[.mADb d� .o<k bAi<r <y<t d[i <n� drjA <tA p�AYi b¦i rAK[.

hQAt+ aAj ekqA <kmn hAoYA d[<Y<C� aAm[ <d<K eLÓm <tAmA<dr sdr-drjArkb[rAj.v[tr d[<Y hÓ hÓ k<r hAoYA bi<C. oqA e<kbA<ri BA<LA nY. o-drjAqA <bzBA<LA k<r tALAcAb[-b¦ k<r dAo. nA-hY d[n d]i-t[n <tAmA<dr eKA<n <LAk-aAnA<gAnA b¦i TAk+-nA. yd[ <ku e<s p<w� K[w�k[-drjA aA<C. E-<y jAnLAd[<Y sZy�A<´r aABAqA aAs<C, oqAo b¦ k<r dAo, o<t <rAgX<k b<w�A jAg[<Y<r<K <dY.

amL <cAK b]<j r<Y<C, <bAD hY G]<mA<Ò. or m]K <d<K m<n hY <yn�mADb d� .kb[rAjmzAY, <y aApnAr nY tA<k G<r e<n rAKLÓm, tA<k BA<LAbAsLÓm, eKnb]J[ aAr tA<k rAK<t pArb nA.

ok[! <tAmAr G<r <y <mAw�L aAs<C! e kX ut+pAt! aAm[ aAs[ BAi! k[âÓ t]m[ yAo,kb[rAj.eKni BA<LA k<r drjAqA b¦ k<r dAo. aAm[ bAw�[ g[<Yi ekqA b[Sbw�[ pAQ[<Yd[Ò[� <si<q KAi<Y <d<KA� yd[ rAKbAr hY <tA <si<q<ti <q<n rAK<tpAr<b.

Ξ mADb d� o kb[rA<jr p�äAn

<mAw�<Lr p�<bz

kX <r <C/Aw�A!<mAw�L.

(tAw�AtAw�[ uQ[YA d/Aw�AiYA) aA<r aA<r, c�p c�p!QAk]rdA.

nA fk[r, t]m[ vAbC aAm[ G]<mAÒ[. aAm[ G]<mAi n[. aAm[ sb z]nC[. aAm[ <ynamL.a<nk dZ<rr kTAo z]n<t pAÒ[. aAmAr m<n h<Ò, aAmAr mA aAmAr bAbA <ynz[Y<rr kA<C kTA k<Òn.

mADb d<�r p�<bz

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 24

o<h mADb d�, aAjkAL <tAmA<dr <y K]b b<w�A b<w�A <LA<kr s<  sm¤¦!<mAw�L.

b<Ln kX, <mAw�LmzAY! emn pr[hAs kr<bn nA. aAmrA n[tAâi sAmAn� <LAk.mADb d� .

<tAmA<dr ei <C<Lq[ <y rAjAr c[Q[r j<n� a<pxA k<r aA<C.<mAw�L.

o <C<LmAn]S, o pAgL, or kTA k[ Dr<t aA<C!mADb d� .

nA-nA, e<t aAr aAÍy� kX? <tAmA<dr m<tA emn <yAg� Gr rAjA pA<bn<mAw�L.<kATAY? <sij<n�i <dKC nA, Q[k <tAmA<dr jAnLAr sAm<ni rAjAr nt]nwAkGr b<s<C? o<r <C/Aw�A, <tAr nA<m rAjAr c[Q[ e<s<C <y.

(cmk[YA uQ[YA) st�[!amL.

e k[ st�[ nA h<Y yAY! <tAmAr s<  rAjAr b¦]t¤! (ekKAnA axrzZn� kAgj<mAw�L.d[YA) hA hA hA hA, ei <y t/Ar c[Q[.

aAmA<k QA¡A <kA<rA nA. fk[r, fk[r, t]m[ b<LA-nA, ei k[ st�[ t/Ar c[Q[?amL.

h/A bAbA, aAm[ fk[r <tAmA<k bLC[ ei st� t/Ar c[Q[.QAk]rdA.

k[âÓ, aAm[ <y e<t k[C�i <dK<t pAÒ[ <n� aAmAr <cA<K aAj sb sAdA h<YamL.<g<C! <mAw�LmzAY, b<L dAo-nA, e-c[Q[<t kX <LKA aA<C.

rAjA L[K<Cn, aAm[ aAjkA<Lr m<²i <tAmA<dr bAw�[<t yAÒ[, aAmAr j<n�<mAw�L.<tAmA<dr m]w�[-m]w�k[r <BAg <t>r[ k<r <r<KA� rAjBbn aAr aAmAr ek d»BA<LA LAg<C nA. hA hA hA hA!

(hAt <jAw� kr[YA) <mAw�LmzAY, <dAhAi aApnAr, e-sb kTA n[<Y pr[hAs kr<bnmADb d� .nA.

pr[hAs! k[<sr pr[hAs! pr[hAs k<rn, emn sA² aA<C o/r!QAk]rdA.

aA<r! QAk]rdA, t]m[o <K<p <g<L nAk[!mADb d� .

h/A, aAm[ <K<pC[. tAi aAj ei sAdA kAg<j axr <dK<t pAÒ[. rAjAQAk]rdA.L[K<Cn t[n[ s¤YM amL<k <dK<t aAs<Cn, t[n[ t/Ar rAj-kb[rAj<ko s< k<r aAn<Cn.

fk[r, E-<y, fk[r, t/Ar bAjnA bAj<C, z]n<t pAÒ nA?amL.

hA hA hA hA! un[ aA<rA ekq� nA <Kp<L <tA z]n<t pA<bn nA.<mAw�L.

<mAw�LmzAY, aAm[ m<n krt]m, t]m[ aAmAr opr rAg k<rC� t]m[ aAmA<kamL.BA<LAbAs nA. t]m[ <y st�[ rAjAr c[Q[ aAn<b e aAm[ m<n kr[ n[� dAo aAmA<k<tAmAr pA<Yr D]<LA dAo.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 25

nA, e <C<LqAr v¶[z�ªA aA<C. b]ª[ <ni b<q, k[âÓ mnqA BA<LA.<mAw�L.

etx<N cAr p�hr h<Y <g<C <bAD hY. E <y WM WM WM �WM WM WM. s¦�AtArAamL.k[ u<Q<C fk[r? aAm[ <kn <dK<t pAÒ[ <n?

orA <y jAnLA b¦ k<r d[<Y<C, aAm[ K]<L d[Ò[.QAk]rdA.

bAh[<r d¤A<r aAGAt

ok[ o! o <k o! e kX ut+pAt?mADb d� .

<KA<LA d¤Ar.( bAh[r hi<t )

<k <tAmrA?mADb d� .

<KA<LA d¤Ar.( bAh[r hi<t )

<mAw�LmzAY, e <tA wAkAt nY!mADb d� .

<k <r? aAm[ p¬Ann <mAw�L. <tA<dr m<n vY <ni nAk[? <d<KA ekbAr, z§<mAw�L.<T<m<C. p¬An<nr aAoYAj <p<L aAr rxA <ni yt b<w�A wAkAti <hAk-nA�

(jAnLA d[YA m]K bAw�AiYA) d¤Ar <y <v<f <f<L<C, tAi aAr z§ <ni.mADb d� .

rAjdZ<tr p�<bz

mhArAj aAj rA<± aAs<bn.rAjdZt.

kX sb�nAz!<mAw�L.

kt rA<± dZt? kt rA<±?amL.

aAj d]i p�hr rA<±.rAjdZt.

yKn aAmAr b¦] p�hrX ng<rr s[Mhd¤A<r GòA bAjA<b WM WM WM, WM WM WM�amL.tKn?

h/A, tKn. rAjA t/Ar bALk-b¦]q[<k <dKbAr j<n� t/Ar sk<Lr <c<Y b<w�ArAjdZt.kb[rAj<k pAQ[<Y<Cn.

rAjkb[rA<jr p�<bz

ek[! cArd[<k sm´i <y b¦! K]<L dAo, K]<L dAo, yt d¤Ar-jAnLA aA<C sbrAjkb[rAj.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 26

K]<L dAo.� (am<Lr gA<Y hAt d[YA) bAbA, <kmn <bAD krC?

K]b BA<LA, K]b BA<LA kb[rAjmzAY. aAmAr aAr <kA<nA as]K <ni, <kA<nAamL.<bdnA <ni. aAú, sb K]<L d[<YC� sb tArAg]L[ <dK<t pAÒ[� a¦kA<rropArkAr sb tArA.

aD�rA<± yKn rAjA aAs<bn tKn t]m[ b[CAnA <C<w� u<Q t/Ar s<  <b<rA<trAjkb[rAj.pAr<b?

pArb, aAm[ pArb. <b<rA<t pAr<L aAm[ b/Ac[. aAm[ rAjA<k bLb, ei a¦kAramL.aAkA<z D�]btArAq[<k <dK[<Y dAo. aAm[ <s tArA <bAD hY ktbAr <d<KC[ k[âÓ<s <y <kAn+qA <s <tA aAm[ c[n[ <n.

t[n[ sb c[n[<Y <d<bn. (mAD<br p�t[) ei Grq[ rAjAr aAgm<nr j<n� pr[ÈArrAjkb[rAj.k<r f]L d[<Y sAj[<Y rA<KA. (<mAw�L<k n[<dz� kr[YA) E <LAkq[<k <tA e-G<rrAKA cL<b nA.

nA, nA, kb[rAjmzAY, un[ aAmAr b¦]. <tAmrA yKn aAs n[ un[i aAmA<k rAjAramL.c[Q[ e<n d[<YC[<Ln.

aAÒA, bAbA, un[ yKn <tAmAr b¦] tKn un[o e-G<r ri<Ln.rAjkb[rAj.

(am<Lr kA<n kA<n) bAbA, rAjA <tAmA<k BA<LAbA<sn, t[n[ s¤YM aAj aAs<Cn�mADb d� .t/Ar kA<C aAj k[C� p�ATn�A <kA<rA. aAmA<dr abäA <tA BA<LA nY. jAn <tAsb.

<s aAm[ sb Q[k k<r <r<KC[, p[<smzAY� <s <tAmAr <kA<nA BAbnA <ni.amL.

kX Q[k k<rC bAbA?mADb d� .

aAm[ t/Ar kA<C cAib, t[n[ <yn aAmA<k t/Ar wAkG<rr hrkrA k<r <dn� aAm[amL.<d<z <d<z G<r G<r t/Ar c[Q[ b[L[ krb.

(LLA<q krAGAt kr[YA) hAY aAmAr kpAL!mADb d� .

p[<smzAY, rAjA aAs<bn, t/Ar j<n� kX <BAg <t>r[ rAK<b.amL.

t[n[ b<L d[<Y<Cn <tAmA<dr eKA<n t/Ar m]w�[-m]w�k[r <BAg h<b.rAjdZt.

m]w�[-m]w�k[! <mAw�LmzAY, t]m[ <tA aA<gi b<L d[<YC[<L, rAjAr sb Kbri t]m[amL.jAn! aAmrA <tA k[C�i jAnt]m nA.

aAmAr bAw�[<t yd[ <LAk pAQ[<Y dAo tA h<L rAjAr j<n� BA<LA BA<LA k[C��<mAw�L.

<kA<nA drkAr <ni. eibAr <tAmrA sk<L ä[r ho. e<LA, e<LA, or G]mrAjkb[rAj.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok

wAkGr � rbX¥�nAT QAk]r 27

e<LA. aAm[ bAL<kr z[Y<rr kA<C bsb� or G]m aAs<C. p�dX<pr aA<LAn[b[<Y dAo� eKn aAkA<zr tArAq[ <T<k aA<LA aAs]k, or G]m e<s<C.

(QAk]rdAr p�t[) QAk]rdA, t]m[ amn mZt«q[r m<tA hAt<jAw� k<r nXrb h<Y aACmADb d� .<kn? aAmAr <kmn BY h<Ò. e yA <dKC[ e-sb k[ BA<LA LxN! erA aAmArGr a¦kAr k<r d[<Ò <kn! tArAr aA<LA<t aAmAr kX h<b!

c�p k<rA ab[z¤AsX! kTA <kA<YA nA.QAk]rdA.

s]DAr p�<bz

amL.s]DA.

o G]m[<Y p<w�<C.rAjkb[rAj.

aAm[ <y or j<n� f]L e<nC[� or hA<t k[ d[<t pArb nA?s]DA.

aAÒA, dAo <tAmAr f]L.rAjkb[rAj.

o kKn jAg<b?s]DA.

eKni, yKn rAjA e<s o<k wAk<bn.rAjkb[rAj.

tKn <tAmrA o<k ekq[ kTA kA<n kA<n b<L <d<b?s]DA.

kX bLb?rAjkb[rAj.

<bA<LA <y, `s]DA <tAmA<k <BA<L n['.s]DA.

http://www.iopb.res.in/%7Esomen/RNatok