A poesía entre 1936 e 1976:

a Xeración do 36,

a Promoción de Enlace,

a Xeración das Festas Minervais.

Dende que remata a Guerra Civil ata os últimos

anos da década dos corenta apenas se

publicaron libros en galego.

A represión lingüística, política e cultural impediu

a continuidade do movemento cultural e literario

que nacera coas Irmandades da Fala. Mentres

que no exilio agromaba unha intensa

actividade cultural.

En 1949 nace a colección de poesía “Benito Soto” en Pontevedra e en

1952 aparece, en Lugo, a revista Xistral, creada por Anxel Xohán e

Manuel María e, a partir de 1950, a editorial Galaxia.

Con estas vías editoriais ábrese unha época frutífera para a poesía

galega.

Como consecuencia da forte represión:

- no exilio destacaba o cultivo da liña socialrealista,

-- en Galicia predomina a poesía de tipo intimista e

esteticista nun desexo de fuxir da realidade, tendencia

que cambiaría ata predominar tamén o socialrealismo.

Unha das consecuencias do silencio e a falta de publicacións

nos anos seguintes á posguerra foi a coincidencia de publicación de

poetas de diferentes épocas, o que trae como consecuencia que a

nosa lírica ofreza ó longo destes anos un panorama moi heteroxéneo:

varias xeracións,

múltiples estilos e liñas temáticas,

convivencia ó mesmo tempo de autores de promocións distintas,

poetas que ofrecen gran variedade de estilos…

Chegados os anos cincuenta, despois de case quince anos de

ausencia case absoluta de libros en galego, xorden tres promocións

poéticas no panorama da lírica galega:

•A xeración do 36,

•A promoción de enlace e

•A Xeración das Festas Minervais.

Trazos definidores da xeración do 36Trazos definidores da xeración do 36

Naceron case todos entre 1910

e 1920.serviron de ponte de enlace

entre o galeguismo anterior á

guerra e as xeracións

posteriores. Reflicten na súa obra a traxedia da

contenda bélica a través dun discurso

poético intimista onde a morte, a soidade, a

nostalxia do pasado ou a trascendencia

relixiosa se erixen como temáticas

principais.

Normalmente publican en

castelán e galego, posúen

culturas moi diferentes e,

polo tanto, empregan estilos

moi diferentes.

1) Imaxinismo:1) Imaxinismo:

a) É unha das primeiras tendencias en aparecer na posguerra e é

herdeira do

imaxinismo de Amado Carballo. Sería unha corrente

importante na poesía galega ata ben entrados os anos 60.

b) Caracterízase por unha poesía na que se suceden imaxes, ás

veces de carácter hilozoísta (dotación de espírito a seres

inanimados).

2) Neotrobadorismo:

a) Movemento característico dos poetas da Xeración de 1936, que fora

iniciado por Bouza Brey coa obra Nao senlleira (1933), aínda que nese

mesmo ano Cantiga nova que se chama ribeira de Cunqueiro supera a

obra anterior,

b) Caracterízase por retomar características da lírica medieval, sobre

todo formais e das cantigas de amigo, e destaca neste momento a

sección “Cantigas do amor cortés” de Dona do corpo delgado (Benito

Soto, 1950) de Cunqueiro.

c) O movemento dáse por rematado en 1953 coa publicación do

Cancioeiro de Monfero de Álvarez Blázquez, obra que intenta facerse

pasar por un hipotético cancioneiro medieval.

3) Ruralismo:3) Ruralismo:

a) Movemento tipicamente galego xa existente antes da guerra,

iniciado por

poetas lugueses, que trala guerra é recuperado con forza.

b) Caracterízase por un reflexo da paisaxe interior fixándose nas

pequenas

cousas (tea de araña, gota de orballo, avespa...). Combina isto

cunha forma

de resonancias clásicas.

c) Destaca a obra Nimbos (1961) de Díaz Castro, na que se inclúe

o poema

“Penélope”.

4) Socialrrealismo:

a) Tendencia que nace en América.

b) É unha poesía social na que entra a compoñente marxista e que se dá sobre

todo en poetas emigrados, dada a imposibilidade de publicar obras deste tipo en

Galiza. Así, o poeta está ao servizo do pobo e actúa coma un adoutrinador das

masas.

c) En América destacan obras coma:

Eliseo Alonso: Seara de romances (1952), considerada a primeira obra de poesía socialrrealista.

Luís Seoane: As cicatrices (1959) e Fardel de eisilado (1954).

Lorenzo Varela: Lonxe (1954).

d) En 1954 aparece O soño sulagado de Celso Emilio Ferreiro, un antecedente claro de Longa noite de pedra (1962):

É libro máis importante do socialrrealismo e que supón a plasmación poética de parte da teoría marxista.

Non perde en calidade poética por estar ao servizo dunha causa.

Inflúe moito na Xeración das Festas Minervais (Acoitelado na espera, de Alexandre Cribeiro).

Aqulino Iglesisas Alvariño e Celso Emilio Ferreiro

A súa infancia transcorreu na súa aldea natal ata que en 1924 ingresou

no Seminario de Mondoñedo. Aldea e seminario influirían decisivamente

no seu posterior quefacer poético: un apego a todo o relacionado coa

vida campesiña e un coñecemento profundo da cultura grecolatina.

 

Despois de abandonar os estudos eclesiásticos, trasladouse a Santiado

onde entra en contacto co galeguismogaleguismo (chegou a ser director de A Nosa

Terra) e cos movementos literarios de vangardavangarda. A partir de 1933

exerceu como profesor de ensino medio e finalmente na Universidade

compostelá. Tamén foi tradutor ó galego de varios autores clásicos

(Virxilio, Horacio…)

Obra Ano

SeñardáCorazón ao ventoCómaros verdesDe día a díaLanza en soledá

19301933194719601961

Publicara con anterioridade Señardá, 1930, o seu primeiro

libro, e Corazón ao vento de 1933. Após a guerra civil,

Iglesia Alvariño compuxo poesía de signo fascista en

español, mais en 1947 voltou á lírica galega, editando

Cómaros verdes.

Con Cómaros verdes márcase o inicio da

poesía galega de posguerra. Esta é unha obra

heteroxénea na que aparecen exemplos de

neotrobadorismo e tamén poemas de verso

libre que mostran unha visión humanizada da

natureza.

Sen menoscabo da súa obra anterior, podemos afirmar que en

Cómaros verdes chega Aquilino á súa madurez como poeta,

impregnando a súa poética de novas técnicas e temasnovas técnicas e temas.

salientamos a precisión descritiva, a calidade rítmica e sonora

do verso, así como a inclusión dun léxico que pretende estar a

ton co medio natural que se describe, resultado dunha

investigación e estudio exhaustivos da lingua estudio exhaustivos da lingua da que se serve

como ferramenta.

• Poeta da Xeración do 36 que tivo unha forte repercusión durante o derradeiro franquismo como máximo expoñente da poesía comprometida e de clara intencionalidade social.

• Xa dende novo e por influxo familiar, participou da actividade política e fundou xunto con Xosé Velo as Mocedades Galeguistas na vila natal. No entanto, tivo que loitar no bando franquista na guerra civil, traxedia que lle deparou vivencias traumáticas que se reflicten na súa obra.

• Tras a contenda, residiu en Vigo e Pontevedra e participou en diversas iniciativas culturais, como as coleccións de poesía Salnés e Benito Soto, e políticas, como fundador da UPG.

• En 1966 emigra a Venezuela, experiencia que retratará en Viaxe ao país dos ananos, para voltar en 1973.

• Na etapa final da súa vida, viviu en Madrid e Vigo e combinou o labor xornalístico co cultural e político.

OBRA ANO

O soño sulagado

Longa noite de pedra

Viaxe ao país dos ananos

Cantigas de escarnio e maldicir

Antipoemas

Onde o mundo se chama Celanova

1955

1962

1968

1968

1972

1975

A súa poesía está dominada por tres rexistros básicos os cales se

manifestan entretecidos nas súas obras:

•o cívico,

•o intimista e

•o satírico.

Como poeta cívicocívico, Celso Emilio conectaría a súa

traxectoria coa tradición de Curros e Cabanillas. Todos eles

comparten a visión da poesía como expresión do compromiso coa

realidade social e a do poeta como voceiro do seu pobo e do seu

tempo. Así son temas frecuentes nesta vertente o antibelicismo,

a liberdade, ou tamén a solidariedade cos que sofren…

Irmaus Camiñan ao meu rente moitos homes.Non os coñezo. Sonme estranos.Pero ti, que te encontras alá lonxe,máis alá das sabanas e das illas,como un irmau che falo.Se é túa a miña noite,se choran os meus ollos o teu pranto, se os nosos berros son iguais,coma un irmán che falo.

Anque as nosas palabras sexan distintas,e ti negro i eu branco,se temos semellantes as feridas,coma un irmau che falo.Por enriba de tódalas fronteiras,por enriba de muros e valados,se os nosos soños son iguais,coma un irmau che falo.Común temos a patria,común a loita, ambos.A miña mau che dou,coma un irmau che falo.

IntimistaIntimista: a súa obra está impregnada dunha

visión intimista e subxectiva da vida -practicamente

eclipsada polos poemas sociais- que se traduce nunha

poesía dominada polo inconformismo e pola dor e o

desacougo existencial na vivencia do tempo e do

amor, da morte, da evocación da infancia, da saudade

da terra, etc. Esta vertente está presente en O soño

sulagado (1955) ou Onde o mundo se chama Celanova

(1975).

Pero ademais o autor celanovés é poeta intimistaintimista. Acotío sente a

necesidade de plasmar o sentido do seu “eu” ante a realidade. Son

poemas nos que trata, por exemplo: a memoria da guerra, a dor

existencial, o amor pola súa compañeira Moraima, a nostalxia da

infancia…

Polo seu rexistro críticocrítico, tamén é Celso Emilio poeta satírico,

conectando así coa tradición medieval. A sátira e a ironía están en

todos os seus libros. Pode usar a sátira para facer escarnios de

persoas e tipos concretos, ou para facer unha denuncia moral das

contradicións sociais e políticas do seu tempo.O preguntón O home por natureza quere saber,dixo Aristóteles fai algún tempo.O meu amigo quixo saber da vida,quixo saber da leiquixo saber do Reiquixo saber do bispoquixo saber da espreranza.Eiqui- díxolle o gardaque o levou detido-o que quere saber,

Antipoemas

No tocante ao estilo e á lingua, a lírica de Celso Emilio

caracterízase pola súa sinxeleza expresiva. Tiña como obxectivo

chegar a un público amplo, polo que a súa linguaxe se aproxima

en ocasións case ao coloquialismo, incorporando non poucas

palabras da vida cotiá. O ritmo e a musicalidade dos seus versos

veñen determinados polo uso preferente de metros curtos e pola

abundancia de recursos repetitivos: paralelismo, anáfora...

A promoción de enlaceA promoción de enlace

Non gardan coherencia de grupo, pero podemos atopar os seguintes trazos:

Naceron case todos entre 1920 e 1930.

A súa formación produciuse nas adversas circunstancias dos primeiros anos de posguerra.

carecen da influencia da Xeración Nós ou das vangardas de preguerra.

Foron nos seus comezos escritores bilingües.

Combinan a expresión do seu compromiso social coa da angustia existencial.

Antón Tovar ( Ourense, 1921)Antón Tovar ( Ourense, 1921) 

Pasou parte da súa nenez en Celanova. Traballou como

funcionario en Ourense, onde participou nos faladoiros literarios

celebrados arredor da figura de Vicente Risco. En 1981 recibiu o

Premio da Crítica pola súa obra Calados esconxuros

Obra AnoArredoresNonO vento no teu coloCalados esconxurosA nada destemida

19621967197419801991

Nas súas primeiras obras, en pleno auxe da poesía social,

Tovar ten como temas esenciais: a conciencia do “eu” e a soidade, a

tensión entre angustia existencial e esperanza. No tocante á forma,

son poemas onde prima a voz sincera e auténtica sobre a riqueza de

imaxes e recursos.

A partir de O vento no teu

colo apréciase certa renovación na

súa lírica. Tovar completa a liña

existencial anterior con poemas de

firme preocupación social e con

outros dun erotismo vitalista.

Eu queríaEu quería  Eu quero trocarme en tiEu quero trocarme en tipaisaxe da miña terra,paisaxe da miña terra,quero ceibar miña anguriaquero ceibar miña anguriapola túa cabeleira.pola túa cabeleira.Ser carballo entre os carballos,Ser carballo entre os carballos,ser néboa coas túas néboas,ser néboa coas túas néboas,ser maina chuvia e caerser maina chuvia e caerpolas congostras tolleitas …polas congostras tolleitas … NonNon

Naceu no seo dunha familia que,

trala guerra civil, sufriu a

represión franquista. Estudou

piano, maxisterio e chegou a se

licenciar en Filosofía e Letras.

Grande afeccionada ás artes

( música, pintura…), reside en

Vigo desde 1977, onde se

xubilou do seu traballo de

sempre, profesora de Lingua e

Literatura Españolas.

Obra AnoO paxaro na bocaVerbas derradeirasCódice CalixtinoPrometo a flor de loto

1952197219861992

Coma outros autores desta promoción, comezou

escribindo en castelán. A súa obra adoita

caracterizarse como intimista, cun tema

dominante sobre os demais: o amor. Así, por

exemplo, a autora plasma unha visión sensual,

doce e delicada do sentimento amoroso na súa

primeira obra: O paxaro na boca.

En cambio, trala morte do seu marido, aparece

unha visión máis transcendente do amor, ao

reflexionar a través del sobre a vida e a morte.

Na miña poesía vexo dúas liñas esenciais:

a) unha comprometida, solidaria

coas xentes,de senso humanista onde o

NÓS substituíu ó EU.

b) outra, íntima e saudosa,

subxectiva, feble, esvaída. Nela EU / TI

marcan o eixe bipolar no ámbito do amor.

a súa poesía establécese a partir do antagonismo entre luz e sombra, luz que aumentará ou diminuirá dependendo do

que a poeta queira expresar.

VOLVER A LUGO CANDO SOSEGA O TEMPO

Volver a aquela primavera que fuxía das mansalgunha verba en soedade

algunha noite coma un soprosobre das almofadas húmidas de silencio.

Volver a ollada lonxe en vidas sucesivasnomear ese río que chamamos pasado

a palabra inmediata que vén dunha certeza de murallanon poder esquecer pórticos descubertos ou azuis

ignoradosque forman presentidos nun poema de Luís Pimentel

na forma de recordo que precede á existencia.

Na excesiva demoraalguén pechou os ollos a falta dunha imaxe clemente.

Na memoria do tempo pasan brisas mutables.O que existiu ben puido ser soñado ou tal vez precedido

acaso precisado nesa reminiscenciaque permite asumir escuras profecías.

Volver á primavera que fuxíanun xeito de mudanza repentina

conciliar os espacios os lamentosas últimas palabras dun recinto secreto

poder ouvir cando sosega o tempo unha fuga de Bachnun violín invulnerable e mudo.

A xeración das festas MinervaisA xeración das festas Minervais

Baixo esta denominación

reunimos aos poetas máis novos

da posguerra.

Danse a coñecer nos seguintes medios:

•as “Festas Minervais”, certames literarios de vella tradición renacentista e

barroca, restaurados en Santiago a partir de 1953.

•O “Grupo Brais Pinto”, constituído en Madrid por universitarios que crean

unha colección de poesía, coa temática da “escola da tebra”.

•A colaboración no diario compostelano “La Noche”.

A maioría coinciden en Santiago como estudiantes universitarios, polos anos

50: Manuel María, Uxío Novoneyra, Xohana Torres, Bernardino Graña, Xosé

Luís Franco Grande, Salvador García Bodaño e Xosé Luís Méndez Ferrín.

Déronselles diferentes nomes: “Grupo Brais Pinto”,” Escola da

Tebra” ou Xeración de "La Noche".

•Naceron case todos entre 1930 e 1940 polo que, na

práctica, non chegaron a coñecer a guerra.

•Déronse a coñecer a través dos certames literarios

celebrados en Santiago non anos 50 (as Festas

Minervais)

•Teñen xa como mestres os autores da xeración do 36, e

tamén as figuras históricas ligadas á Editorial Galaxia.

Liñas poéticas:Liñas poéticas:

A Escola de TebraA Escola de Tebra: poesía intimista, o poeta preséntase en conflito co

mundo. Temas: a morte, a soidade, a desesperanza...

O Realismo coloquialO Realismo coloquial introduce esquemas estructurais da fala cotiá

na canle poética, e está representado por Manuel María con

Documentos persoaes e por Bernadino Graña con Poema do home

que quixo vivir.

SocialrealismoSocialrealismo: poesía de denuncia social. Temas: a

opresión, a guerra, o sentimento de Galiza...

Escola da TebraEscola da Tebra

Participaron nas Festas Minervais compostelás (recuperadas dos

séculos escuros e son a orixe do nome da xeración), no diario La Noche

(xornal vespertino), na creación da colección Illa Nova, na fundación do

nacionalismo revolucionario (en oposición ó galeguismo cultural e

promove asociacións como O Facho ou O Galo) e na formación do

Grupo Brais Pinto (formado por membros que se reunían no centro

galego en Madrid, que posúen unha actividade innovadora e reflicten o

que lles foi transmitido da Guerra).

Autores:Autores:

Manuel María Fernández Teixeiro, chamado unicamente

Manuel María na cuberta dos seus libros, naceu en

Outeiro de Rei en 1929 e faleceu na Coruña no ano 2004.

En 1958 instálase en Monforte como procurador dos

Tribunais. Nos axitados anos sesenta e setenta, Manuel

María participa en organizacións políticas clandestinas, e

empeza a atender voluntariosamente todo tipo de

necesidades de tipo cultural: escribindo poesía

programática, dando conferencias, colaborando con

músicos e explorando todos os xéneros literarios, tanto

para público adulto como infantil. Naqueles tempos (1969)

fundou a editorial Xistral a canda Ánxel Xohán, e abriu

unha libraría do mesmo nome na capital da Terra de

Lemos.

Obra Ano

Muiñeiro de brétemasMorrendo a cada intreTerra CháDocumentos persoaisCancións do lusco e fuscoA primavera de Venus

195019521954195819701993

As dúas primeiras obras

considéranse as pezas inagurais

da Escola de Tebra: unha visión

atormentada da existencia:

Os meu berros absolutos son o meu acento

disolto en ácido sulfúrico.

A anguria, a carraxe e o arrepío

é a miña música de paxaros valeiros de garimos

que viñeron arrolarme

cando tiña mes e medio aproximadamente...

Muiñeiro de brétemas

A súa traxectoria poética iníciase en 1950, cando

publica o primeiro libro de poesía en galego que

non pertence a autores que coñeceran a

República, Muiñeiro de brétemasMuiñeiro de brétemas. Este é ademais

o volume co que a crítica considerou que

comezaba a Escola da Tebra, unha liña poética

existencialistaexistencialista que puxo o acento na soidade e

na opresión humana e espiritual da ditadura

franquista.

Esta liña continuouna en 1952, no poemario Morrendo a Morrendo a

cada intrecada intre, pero mudouna dous anos despois, en 1954, co

libro Terra CháTerra Chá.

Este, a través de sucesivas reedicións e ampliacións,

constitúe unha homenaxe á súa terra natal. Nesta obra o

protagonismo é dunha paisaxe saudosa, e aparecen claras

algunhas das constantes da súa produción: rimas simples e

populares (coplas, pareados, cuartetas...) e unha

proximidade ao popular, con léxico a pé de corredoira e con

situacións e feitos da cotidianeidade.

BandoProhíbese, por orde da Alcaldía,

que medren porque sias rosas do xardín municipal.

Dende agora as pombas teñen que pedir licencia para voar...

Documentos persoais

Realismo coloquial

Co paso dos anos e dos títulos foi

evolucionando cara a unha poesía máis

socialrealistasocialrealista, cunha nidia presencia das

reivindicacións esquerdistas e nacionalistas,

como en Cantos rodados pra alleados e Cantos rodados pra alleados e

colonizadoscolonizados, de 1976, ou As rúas do vento As rúas do vento

ceibeceibe, de 1979.

Manuel María foi tamén un dos impulsores do

teatroteatro na transición, con obras que foron

verdadeiros éxitos de público e

representacións como Barriga verde,Barriga verde, de 1970,

Unha vez foi o trebónUnha vez foi o trebón, de 1976, ou Farsa de Farsa de

BuluúBuluú, de 1979, onde apostou por unha

dramaturxia popular e sen grandes

complicacións narrativas ou escénicas.

É un dos poetas máis persoais da

posguerra. A súa novidosa visión da

paisaxe, forxada entre as montañas do seu

Courel natal, levouno a ser coñecido como

o “poeta da terrapoeta da terra”.

Fillo dunha familia de labregos do Courel, a poética de Uxío Novoneyra

sempre permanecerá intimamente relacionada co escenario da terra

natal. Estuda bacharelato en Lugo, onde coñece a Manuel María. Logo

trasládase a Madrid, onde asiste como oínte á Facultade de Filosofía e

Letras e comeza a escribir os seus primeiros poemas, en castelán.

Nesta cidade entrou en contacto cos membros do grupo “Brais Pinto”.

Entre 1953 e 1962, por motivos de saúde, pasou longas tempadas de

descanso na súa terra natal, a serra do Courel. Gran recitador,

traballou na radio e na TV, sempre en espazos relacionados coa

literatura.

Obra Ano

Os eidosOs eidos 2Poemas caligráficosMuller para lonxe

1955197419801987

Uxío Novoneyra desenvolveu unha traxectoria creativa única.

Na obra primeira, Os eidosOs eidos (1955), o poeta está en soidade entre os vales e

as montañas natais, en comuñón co mundo físico. Tense relacionado Os

eidos co paisaxismo de Noriega Varela, Iglesia Alvariño ou Díaz Castro.

Porén, a de Novoneyra é unha poesía máis íntima e cósmica, arredada da

tradición polo seu carácter esencial e totalizador: é unha poesía da é unha poesía da

metapaisaxemetapaisaxe.

O do poeta é un canto telúricotelúrico que atopa na natureza unha dimensión

ontolóxicaontolóxica: nela está contido o sentido do home e do universo. Son versos

dominados pola intensidade e a economía lingüística, ao servizo do intimismo

e da procura de emocións.

Abondan os topónimos e as series de sustantivos que denominan os

elementos da natureza, acompañados de exclamacións, de aliteracións e

fonosimbolismosfonosimbolismos, manifestacións todas elas dun propósito esencializador

que se aproxima á estética do haikuhaiku xaponés xaponés.

¡Cousos de lobo!

¡Cousos de lobo!

¡caborcos de xabarín!

¡Eidos solos

onde ninguén foi nin ha de ir!

¡O lobo! ¡Os ollos do lombo do lobo!

Baixa o lobo polo ollo do bosco

movendo nas flairas dos teixos

ruxindo na folla dos carreiros

en busca da vagoada máis sola e máis

medosa...

Os Eidos

FonosimbolismoFonosimbolismo

A reiteración do son o evoca a sensación de medo que pode producir a presenza do lobo.

Nos anos sesenta, as súas propostas ampliáranse cara á

preocupación colectiva e a temática política dominante na

poesía da época. Galicia é unha constante. O tratamento

da paisaxe adquire un ton político e simbólico, como é de

ver en Elexías do Courel (1966).

VIETNAM CANTO  (fragmento) 

CUMES CUMES CUMES CUMES COM´ESTES ECOENUNHA VEZ POR CADA MORTE

                                   VIETNAMMMMMMMMMMMMMVIETNAMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMMM

                                   VIETNAMMMMMMMMMMMMM 

Metan na casa a verba na cociña na mesa        na cama xa estáE calaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaar

Hastr´o berro que te acusa USAUSAUSAUSAUSAUSA 

unmorto

dous mortostres / trinta mortos

trescentos / tres mil mortosOFENSIVA DO TEIT 22000 / 100000 mortos

tódalas os que se volven ceros 00000000000000000000000baixo de cada un 10 / 100 / 1000 / 10000 mortos á maquinadifuntiños que a noite acolle entre cañas baixo o torbón do

                                                                    [monzónna lua do TEIT

 dá vergonza vivir

dá vergonza estar vivo e ver a PRIMAVERA 

cándo remata un pobo?                                   un pobo nace sempre

no remata nunca nuncanuncanuncanuncanuncanuncanunca 

seino por vóspobo como o meu

GALICIA pequeniñaSola cousa de todos

 mortos mortosmortos mortosmortos mortosmortos mortosmortos mortosmortos mortosmortos mortosmortos mortosmortos mortosmortos mortosmortos mortosmortos mortosmortos mortosmortos mortos

mortos caindo polos teletiposluas de LI PO afondadas pra que a lus seña a A de

       LIBERTÁAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA......

“Viet Nam canto” (Canadá, 1969) vén

guiado por unha reflexión sobre o

destino da colectividade, expresada

mediante a oposición conceptual

entre liberdade e opresión. A

disposición visual do poema gaña

moita importancia. Aquí inicia o poeta

unha pescuda no terreo das

posibilidades plásticas e expresivas

da tipografía, a escrita fonética, o

caligrama.

Xosé Luís Méndez Ferrín é o escritor galego

vivo máis importante, cunha carreira máis

longa e sólida. Construíu o seu discurso cun

dominio preciso e extenso da linguaxe,

fundamentalmente nos xéneros da narrativa

breve e da poesía. Foi seleccionado como

candidato ao premio Nóbel en numerosas

ocasións.

Na cidade das Burgas transcorreu a súa

infancia. Durante os seus anos de

Universidade en Santiago participou con

éxito nas Festas Minervais e entrou en

contacto co galeguismo cultural. En 1957

trasladouse a Madrid para rematar os seus

estudos e alí participou na constitución do

grupo “Brais Pinto”. Na década dos 60,

Ferrín comezou a amosar o seu forte

compromiso político: foi cofundador da

UPG e mesmo pasou períodos nos

cárceres franquistas ( 1969 e 1972). Na

actualidade reside en Vigo. Tamén é un

destado narrador e ensaísta.

Obra Poética Ano

Voce na néboaCon pólvora e magnoliasPoesía enteira de Heriberto BensO fin dun cantoEróticaEstirpe

195719761980198219921994 2005

2004

Foi incluído na mesma promoción literaria ca Graña ou

ca Xohana Torres, malia que iso só é válido para a súa

primeira época, a que vén marcada polo seu poemario

Voce na néboaVoce na néboa, de 1957, e onde a crítica viu os

primeiros pasos da Escola da Tebra

(poesía de ton íntimo e angustiado, existencialismo pesimista,

simbolismo para representar o cárcere político e do espírito e

cunha temática que vai desde a preocupación existencial ata a

visión fatal da propia Galicia).

1

Galicia

Galicia, longa praia, estensa e negra,

soia i esquiva, con pesados corvos,

senlleiras píllaras, vento coriscante

e a morte e o baleiro en todo o longo.

Porén, a praxe política levouno,

deixando atrás a paréntese dos

sesenta, ao socialrealismosocialrealismo

máis elaborado e máis

explicitamente partidario: desa fase

son Antoloxía popular, de 1972,

asinado como Heriberto BensHeriberto Bens, e

Sirventés pola destrución de

Occitania, de 1975.

Para Alexandre Bóveda, asasinado

Cando a pupila, derradeira imaxe

refrexou, xa sen lume, aquil piñeiro

e ti ficaches, Bóveda, senlleiro

testemuña para sempre diste aldraxe.

Cando che percutiu no peito a torta

ira descarregada por Hespaña,

coidaron os verdugos que fazaña

era deixar en ti Galicia morta.

Pro esqueceron teu sangue sobre a terra,

ista esperanza que en nosoutros corre,

e non tolleron a verdá que berra.

Baixo a lívida luz que nos aterra,

sobre ista teima que xa nunca morre

Galicia hase erguer en pé de guerra

2

Nesa liña insiste con O fin dun canto, de 1982,

Estirpe, de 1994, premio Losada Diéguez, onde é

capaz de fusionar un nacionalismo case

pondaliano co virtuosismo léxico e poético, ou en

Contra maquieiro, de 2005, onde avanza na

crítica ao capitalismo.

nas Illas cando chovehai asobíos secos e un alustre espiralque se enguedella dentro da memoria

aparición agora da serpentana peneda nos fondais do soño

vós mulleres estades no intre alto de pari-lo filloe ela espreita alí

nos choros urros castañetas de dentes feces polo curso

e cómo vos torcedesarrótavos o dentro un agurgullo mesto

rachan panos de baixoafeas lumes coiteladas froles

invádenvos a vidae corgas de negror manan de afeito

e cómo vos torcedesno seguro segredo dos paridoiros escusados

nos profundos da bouzaa cobra aperta a cobra cingue espreme

cos seus aneis os ventres das femias do mundo

iluminados por dentro iluminadose cómo vos torcedes

e vén de noite a cobrapolo luar que é cousa das mulleres

sitio da cobra dos grandes ollosá percura do leite e mais dos tetos

a cobra trai a críapro logo levaranos de morte morridapolas poulas do frío alén das serras

pómulos marelos toxo arnal espetado nos ollosvermes a choutos fríos polo fígado

misia pega peteirará nos nosos labrespolas grandas xordas levaranos

deica a ribeira na que vagan os que foronpois que era chegará á devesa de noso e máis

ás Illas de acódeseñada no peito dos fillos dos señores de

lonxe(coido que con ocre)

a cobra nunca empeza nin falecea cobra está nas Illas vixiando

se asobiar as vidas son segadasse alampa a vista nace toda cousaeu son a cobra de todas as Esposas

que desovan no mar igual ca os ríos.

Ao ano seguinte Méndez Ferrín dá o

cambio e muda con el a traxectoria da

poesía galega. A súa Con pólvora e

magnolias de 1976 marca a viraxe cara a

unha poesía

3

Culturalista e rompedora

referencias e o preciosismo: característica fundamental,

sen por iso carecer dun mestísimo pouso ideolóxico.

e nos que se investigan novas formas e novas posibilidades novas posibilidades

estilísticas da linguaxeestilísticas da linguaxe (sintaxe non convencional, riqueza léxica,

abundancia de recursos literarios, imaxes audaces...).

Renovación

dando paso ás tendencias da lírica actual

abren a novos temas ( a lembranza do pasado, o amor, o tempo...)

Escolma. Señoras do pasado                            Mon prince on a les dam's du temps jadis qu'on peut

                                              Georges Brassens

E quíxenvos moi tristemente a todasas que forades rapidamente eu (un pouco).Unha lus nos lugares do estremecemento

e tardes coma rodas de bronce, interminábeles.Poderosas mañáns de rexurdimento e ollos no chao, de amor

outido.

E quíxenvos moi escasamente a todasporque nas regandixas de eu caben ourizos e sofrir é amor

e nada para o tempo que destrue os ourizos.E quíxenvos (queréndome) coma un río que fose

dos meus ollos a vós, as tidas e perdidas,limítrofes do amor, esquencidas pra sempre.E quíxenvos autente, e case non vos quixen

antre tanto artefauto, construcción, mala pedra,que nos ten envisgados

nas cousas, coma lentos navíos que mainamente esbaran.Chamo por vosoutras, nomes apenas tatuadosno baleiro e no fume, e reclamo ese espacio

que deixáchedes e que cecais é globo (de lume e desespero).

Características

Formalismo Pondaliano

Superrealismo

Beat

Mundo medieval

Outras...

Formalismo pondaliano: A influencia que Pondal exerce sobre el obsérvase nos seguintes

trazos:

• Distanciamento vaticinante: un pasado combativo (Roi Xordo, Bóveda), dunha Galiza que se revela e que é exemplo para o presente. Porén, o pasado ao que se achega Ferrín é un pasado real, histórico, mentres que o de Pondal é lendario.

• Clasicismo narrativo: usa a épica para gabar ese pasado combativo, do mesmo xeito ca Pondal, pero Ferrín céntrase, como xa dixemos, en feitos históricos (Irmandiños, guerrilleiros antifranquistas) que mesmo traspasan o ámbito galego (Che Guevara, Jian King).

• Lingua: linguaxe afastada, moi especializada, pero plenamente galega. Así, afástase da linguaxe intelixíbel dos socialrrealistas.

Onde mellor se aprecia a influencia de Pondal na Poesía enteira de Heriberto Bens.

Superrealismo

• Distorsión da pausa rítmica e semántica.

• Versolibrismo.

• Asimetría estrófica.

• Aparente desorganización textual, aínda que

sempre existe un fío condutor.

Beat – Beatnicks: na literatura estadounidense existe a chamada Beat Generation, reflexións sobre o

sentido da vida trala II Guerra Mundial. É Jack Kerouac (On the road) quen lle dá nome a este movemento Este movemento observa con temor a hexemonía dos Estados Unidos polo que protesta contra o american way of life. Gustan do jazz, das tertulias en espazos fechados, do sedentarismo.

A influencia da poesía beat en Ferrín apréciase nas seguintes características:• Derrota fronte a sociedade: “en Compostela estamos

moitos xa para sempre derrotados” (Con pólvora e magnolias).

• Negación da tradición: non é unha negación do pasado, senón do presente tomado como pasado (“señoras do pasado”).

• Determinismo: visión cíclica da Historia e da vida de Galiza, imposibilidade de progreso.

• Importancia da conciencia máis ca do pensamento do individuo concreto. Isto é unha constante en toda a súa xeración.

• Obsesión coa morte, un dos seus temas fundamentais (Con pólvora e magnolias).

Poesía

Voce na néboa (1957)

Antoloxía popular (1972)

Poesía enteira de Heriberto bens (1980)

Con pólvora e magnolias (1976)

O fin dun canto (1982)

Homes e illas (1986)

Morte de Amadís (1990)

Erótica (1992)

Estirpe (1994)

Era na selva de Esm (2004)

Bernardino Graña naceu en Cangas do Morrazo en

1932. Cursou Filosofía e Letras en Santiago, Salamanca

e Madrid.

cativa experiencia existencialista en Poema

dun home que quixo vivir (1958),

unha postura vitalista, na que abundan os versos que

procuran o contacto do home coa natureza e o

ambiente marítimo,

que ten o seu principal logro en Profecía do mar

(1966),

con pegadas de socialrealismo máis evidentes en Non

vexo Vigo nin Cangas (1975), que é un brado ecolóxico

contra a destrución do mar e da terra .

Reiniciará o seu canto á vida en libros como

Se o noso amor e os peixes Sar arriba andasen (1981),

Himno verde (1992).

Temas: o amor, a denuncia ecolóxica e o sentimento de

alienación do ser humano nunha sociedade tecnificada e

mercantilista.

Despois, deu ao prelo Luz de novembro (1997).

LUZ DE NOVEMBRO(NA MORTE DO XENERAL FRANCO)

E, por fin, xeneral, xa vas fedendo.

E agora que os carunchos, as lombrigas,os vermes, as bacterias en exércitos

avanzan contra ti baixo da terrae van furar voraces na fermosa,rica madeira e guata do teu leito,

nós temos que facernos outros bichos,nós temos que afiar uns dentes irtos,potentes, penetrantes, para roerte,para acabar contigo e cos soldados

na inercia das túas ordes, sen cerebro.Nós temos que saber erguer os puños

pechados e moi fortes ós fociñosdos ogros axudantes do teu reino.

Non vale que ti mesmo, os teus esbirros,vos agachedes baixo os crucifixos,non vale que finxades ser apóstolos

ou santos baixo palio ou pobres vellos.

Antón Avilés de Taramancos.Antón Avilés de Taramancos.

(Noia, 1935-1992).

No seu labor creativo distínguense dúas etapas separados por un

longo lapso de tempo que pasou en América.

1. Á primeira corresponden títulos como As moradías do vento

(1954) ou A frauta e o garamelo (1959);

2. a segunda e máis importante, caracterizada pola influencia da

experiencia na emigración e a dimensión mítica, corresponden O

tempo no espello (1982), Cantos caucanos (1985), As torres no

ar (1989) e o póstumo Última fuxida a Harar (1992)

Xohana TorresXohana Torres(Santiago, 1931). Pasou a súa infancia e mocidade en Ferrol. Reside

en Vigo, onde dirixiu en 1963 o primeiro programa cultural

radiofónico integramente en galego na emisora “La Voz de Vigo”

desde a Guerra Civil.

Na súa obra máis recoñecida, Estacións ao mar (1980) presenta un

sólido rigor formal e conceptual, reflectindo a preocupación por

Galiza e o paso do tempo.

Declara o oráculo: 

"Que á banda do solpor é mar de mortos,incerta, última luz, non terás medo.

 Que ramos de loureiro erguen rapazas.

Que cor malva se decide o acio. 

Que acades disas patrias a vindima.Que amaine o vento, beberás o viño.

 Que sereas sen voz a vela embaten.Que un sumario de xerfa polos cons."

 Así falou Penélope:

 "Existe a maxia e pode ser de todos.¿A que tanto novelo e tanta historia?

 EU TAMÉN NAVEGAR." 

    XOHANA TORRES (Del libro ‘Tempo de ría’)