i.e.s. a. xelmirez i

1

I.E.S. A. XELMIREZ I

Programación didáctica

LATÍN

CURSO 2020-2021

2

CURSO 2020-2021 ....................................................................................................... 1

INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN ............................................................. 4

CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE. ..... 7

4º ESO ........................................................................................................................ 10

CONCRECIÓN: 4º ESO ......................................................................................... 10

GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN PARA SUPERAR A MATERIA ................ 23

CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS ...................................................................... 25

METODOLOXÍA DIDÁCTICA ............................................................................. 25

MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS........................................................... 26

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN ................................................................ 26

INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN .................................................................... 26

CRITERIOS DE AVALIACIÓN, CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN .................. 26

INDICADORES DE LOGRO PARA AVALIAR O PROCESO DE ENSINO E A

PRÁCTICA DOCENTE .......................................................................................... 29

DESEÑO DE AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDAS A ADOPTAR EN FUNCIÓN

DOS RESULTADOS .............................................................................................. 30

MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE ..................................................... 31

CONCRECIÓN DOS ELEMENTOS TRANSVERSAIS......................................... 31

ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES ........................ 32

MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DA

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA .......................................................................... 32

ADAPTACIÓNS NO CASO DE IMPLANTARSE DOCENCIA NON

PRESENCIAL ........................................................................................................ 32

1º BACHARELATO .................................................................................................. 34

CONCRECIÓN: 1º DE BACHARELATO .............................................................. 34










ORGANIZACIÓN DE ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO E AVALIACIÓN DAS

MATERIAS PENDENTES ..................................................................................... 55


DOS RESULTADOS .............................................................................................. 55






ADAPTACIÓNS POLA IMPLANTACIÓN DE DOCENCIA SEMIPRESENCIAL E

NO CASO DE IMPLANTARSE A NON PRESENCIAL ........................................ 58

2º DE BACHARELATO ............................................................................................. 60

CONCRECIÓN: 2º DE BACHARELATO .............................................................. 60



3







MATERIAS PENDENTES ..................................................................................... 77




DOS RESULTADOS .............................................................................................. 78






ADAPTACIÓNS POLA IMPLANTACIÓN DE DOCENCIA SEMIPRESENCIAL E

NO CASO DE IMPLANTARSE A NON PRESENCIAL ........................................ 80

4

INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN

O papel heurístico das linguas constitúe un reto para o sistema educativo, pois son instrumento de comunicación e de interacción social, de conservación e transmisión de coñecemento, de participación cidadá na vida social, de investigación, creación, experimentación e descuberta. E

as linguas achégannos ao xeito de vida e ás formas de pensamento doutros pobos e dos seus

patrimonios culturais.

A formación lingüística no contexto escolar é un instrumento para a equidade, xa que debe facilitar os medios necesarios para comunicar no ámbito educativo e na vida profesional e social,

nomeadamente en contextos formais e educativos, ademais de sensibilizar cara a usos creativos e

lúdicos das linguas, e achegar ao patrimonio literario e cultural que estas propician.

A educación plurilingüe e intercultural considera, con carácter xeral, a aprendizaxe de todas as

linguas e culturas e, de maneira específica, os enfoques plurais transversais e integradores no seu ensino e na súa aprendizaxe. A súa finalidade é retirar barreiras artificiais entre as linguas,

encerradas tradicionalmente nos sistemas escolares en compartimentos estancos, e promover o

uso integral do repertorio lingüístico, discursivo, estratéxico e intercultural que posúe o alumnado e que vai adquirindo ao longo das súas diversas experiencias lingüísticas dentro e fóra do ámbito

educativo. Xa que logo, o/a aprendiz plurilingüe realizará transferencias de coñecementos e

experiencias lingüísticas adquiridos nunha lingua para abordar tarefas de comunicación, creación e aprendizaxe noutra lingua diferente. Esta capacidade de transferencia non só permite descubrir

as regularidades dunha lingua total ou parcialmente descoñecida e relacionalas, desde o punto de

vista teórico, coas regularidades observadas noutras linguas que coñece, ou identificar termos

emparentados en todas as linguas, senón que, ademais, promove a tolerancia perante palabras descoñecidas, nomeadamente importante nos contextos de comprensión que necesitan a fluidez,

como son a lectura extensiva e a comprensión de textos orais sen posibilidade de verificación do

entendido. A competencia plurilingüe facilitará, daquela, a inferencia de significados e o desenvolvemento de competencias heurísticas eficaces para identificar os elementos esenciais e

secundarios nun texto descoñecido.

Pola súa banda, mediante o diálogo intercultural póñense en xogo dispositivos de relación social

esenciais, como son o recoñecemento do outro como lexítimo, o reforzamento da identidade

propia no recoñecemento da identidade das demais persoas, a aceptación da diversidade persoal,

social e cultural, e o respecto dos dereitos fundamentais.

No contexto escolar, a aprendizaxe das linguas está dirixida ao logro de obxectivos similares,

aínda que con diferentes niveis de dominio. Por iso, un estudo integrado de todas as linguas

posibilita, por unha banda, que os contidos, os procesos e as estratexias que se traballan nunha lingua sexan igualmente utilizados nas actividades lingüísticas de comprensión e produción nas

demais e, por outra, que se poida focalizar, no proceso de ensino e aprendizaxe, nos elementos

diferenciadores e en todos aqueles aspectos que teñen incidencia directa na capacidade de

comunicarse adecuadamente. Así, o coñecemento morfolóxico ou léxico dunha lingua pode axudar á comprensión noutra lingua; as estratexias de comprensión de lectura desenvolvidas

nunha lingua poden ser transferidas para a lectura noutros idiomas; o coñecemento da estrutura

dos textos descritivos permitirá producilos en calquera lingua; e o coñecemento das normas que ordenan as relacións entre xeracións, sexos, clases e grupos sociais nunha lingua, informa e

sensibiliza sobre a necesidade de coñecer e respectar as normas que rexen a dimensión social do

uso da lingua noutra comunidade lingüística.

O estudo do latín a nivel fonético, morfosintáctico e léxico proporciona unha sólida base para o perfeccionamento no manexo doutras linguas. Desempeña, pois, un papel relevante como soporte

lingüístico da maioría das linguas e para a comprensión do léxico culto que forma gran parte da

terminoloxía científica e técnica actual nas linguas que o alumnado coñece ou estuda; sen

esquecer o enriquecemento cultural que lle proporciona o coñecemento dos aspectos que se inclúen na civilización clásica, berce da Europa actual, como son, entre outros, a mitoloxía, a

relixión ou as súas creacións literarias e artísticas, que tanta influencia tiveron en épocas

posteriores e seguen a ter hoxe en día. Xa que logo, é esencial a incorporación das linguas clásicas

5

ao currículo integrado das linguas, para reforzar a reflexión lingüística do noso alumnado e

fortalecer o seu acceso á cultura literaria.

A reflexión literaria, presente nun bloque de contidos nas linguas clásicas, a través da lectura,

mediante a comprensión e interpretación de textos significativos favorece o coñecemento das

posibilidades expresivas da lingua, desenvolve a capacidade crítica e creativa dos/das estudantes, dálles acceso á memoria, á creatividade, á imaxinación, á descuberta das outras persoas, ao

coñecemento doutras épocas e culturas, e enfróntaos/as a situacións, sentimentos e emocións

nunca experimentados, que enriquecen a súa visión do mundo e favorecen o coñecemento deles/as

mesmos/as.

En definitiva, esta materia persegue o obxectivo último de contribuír á formación de cidadáns e

cidadás cunha competencia comunicativa que lles permita interactuar satisfactoriamente en todos

os ámbitos que forman e van formar parte da súa vida. Isto esixe unha reflexión sobre os

mecanismos de usos orais e escritos da súa propia lingua, e das outras linguas que estudan e coñecen, e a capacidade de interpretar e valorar o mundo, de formar as súas opinións, propias,

claras e fundamentadas, e de gozar, a través da lectura crítica de obras literarias.

A materia de Latín na etapa da ESO ten como principal finalidade introducir o alumnado no

coñecemento dos aspectos esenciais da lingua e da cultura latinas, facendo fincapé ao mesmo tempo no papel que estas desempeñan en tanto que orixe e fundamento das linguas romances e

da cultura occidental, o que coñecemos como herdanza clásica.

Esta mesma perspectiva está tamén presente no currículo básico para bacharelato, malia

perseguirse nesta etapa un estudo máis en profundidade da lingua, xa que, ben pola súa estrutura

interna de funcionamento, ben polo seu caudal léxico, está moi presente nas linguas utilizadas e

estudadas polos alumnos e as alumnas.

O estudo do latín como lingua flexiva proporciona mediante a comparación unha sólida base

científica para o estudo e o perfeccionamento progresivo no manexo doutras linguas.

O idioma latino, logo de adquiridos uns mínimos coñecementos sobre os seus mecanismos

morfosintácticos e o seu léxico, permite entender as linguas romances como resultado dunha

evolución e atopar paralelismos entre elas que axuden no seu estudo.

O estudo da orixe e a evolución do latín ás linguas romances proporciónalle ao alumnado os

instrumentos necesarios para comprender e analizar os procesos de cambios fonéticos,

morfosintácticos e semánticos que deron lugar aos procedementos que rexen hoxe as súas linguas,

e axuda a incrementar de xeito notable o seu léxico. A reflexión sobre o léxico coñecido, a adquisición de novas palabras e a comprensión das estruturas da lingua latina interveñen de xeito

notable no uso máis eficaz da lingua propia como instrumento de aprendizaxe, comunicación e

interpretación da realidade.

É recomendable comezar o estudo do latín de cuarto de ESO cun método natural, no que as regras morfosintácticas se deduzan da práctica da lectura e da tradución, deixando para os cursos de

primeiro e segundo de bacharelato un estudo máis pormenorizado.

O estudo da herdanza clásica, obxecto desta materia, non só está presente na lingua latina, pois

abordará tamén os diferentes aspectos que se inclúen no que coñecemos como civilización latina, berce da Europa actual. Ademais da descrición do seu marco xeográfico e do estudo dos principais

fitos históricos, haberá lugar tamén para unha análise das súas estruturas sociopolíticas, da súa

vida cotiá, e manifestacións culturais como os espectáculos públicos ou as súas creacións

literarias e artísticas, a enxeñaría e o urbanismo, a mitoloxía e a relixión.

O estudo da materia organízase en bloques que, con lixeiros matices, se repiten en todos os cursos. Os devanditos bloques refírense tanto a cuestións lingüísticas como a temas culturais, tendo en

conta que ambos os dous aspectos constitúen dúas facetas inseparables e complementarias para o

estudo da civilización romana, sen as que non é posible apreciar a importancia do legado latino na súa verdadeira dimensión.

O primeiro destes bloques estuda o latín como orixe das linguas romances e ten un trato

lixeiramente diferente para os cursos de cuarto de ESO e primeiro de bacharelato, e o

curso de segundo de bacharelato. Os contidos dos dous primeiros cursos comezan coa

análise das linguas do mundo, para seguir co estudo do indoeuropeo e as súas familias

6

lingüísticas, a orixe, a evolución e as etapas do latín e as linguas romances. A continua-

ción, e xa para os tres cursos, preténdese analizar o papel que desempeñou a lingua latina

na formación do galego, do castelán e das demais linguas romances que se falan na ac-

tualidade en Europa e noutros países do mundo, mediante o estudo do mantemento de elementos lingüísticos latinos nesas linguas e a análise dos procesos de evolución fonética,

morfosintáctica e semántica.

O seguinte bloque, deseñado só para latín de cuarto de ESO e primeiro de bacharelato,

aborda os elementos básicos da lingua latina, comezando por percorrer os sistemas de escritura coñecidos, para analizar despois a orixe e a evolución do abecedario latino e a

súa pronuncia.

Os dous bloques seguintes, comúns aos tres cursos, tratan aspectos netamente lingüísticos,

centrándose desta vez na morfoloxía e na sintaxe, os outros dous niveis de descrición e explicación do sistema, ademais da fonética e a semántica, dúas realidades inseparables

que conforman e integran o aspecto gramatical. Preténdese iniciar o alumnado no con-

cepto de flexión, estudando a estrutura interna das palabras e os elementos formais destas

que serven para definir a relación que manteñen con outras dentro da oración. A sintaxe tamén se ocupa de estudar as estruturas oracionais latinas e os elementos que definen as

súas construcións máis características, introducindo progresivamente niveis de maior

complexidade, co propósito fundamental da comprensión e a interpretación dos textos.

Nos cursos de cuarto de ESO e primeiro de bacharelato dedicouse un bloque ao estudo

da civilización latina, co fin de identificar non só os feitos máis importantes da súa histo-

ria, senón tamén os aspectos propios da súa organización política, social e militar, e da

súa identidade cultural, sen esquecer o estudo da vida cotiá, a relixión e a mitoloxía, cuxa influencia resulta decisiva para a configuración do imaxinario occidental. Preténdese ta-

mén iniciar o alumnado no coñecemento dalgunhas das manifestacións artísticas máis

significativas da antigüidade romana, entre as que destacan por unha banda as relativas

ás artes plásticas e, máis concretamente, a escultura e a arquitectura, e pola outra, as lite-rarias.

O estudo máis en profundidade destas últimas resérvase para o curso de segundo de ba-

charelato, que conta cun bloque específico para a literatura latina, no que un mellor co-ñecemento da lingua lle permitirá ao alumnado entrar en contacto directo con algúns frag-

mentos das obras orixinais, afondando deste xeito na comprensión dos textos literarios

clásicos latinos para comprender as claves da sociedade en que viron a luz e valorar a

influencia que os autores latinos tiveron ao longo dos séculos.

Se, como dixemos, a lingua e a cultura constitúen dúas realidades inseparables e comple-

mentarias para afondar no coñecemento da civilización latina, non existe mellor instru-

mento para o estudo de ambas que os propios textos, aos que está dedicado outro dos

bloques de contidos previstos en todos os cursos. Preténdese deste xeito facer fincapé na necesidade de estudar desde o primeiro momento a lingua no seu contexto real, como

mecanismo de expresión intelectual e estética no que se exemplifican os contidos lingüís-

ticos estudados. Para lograr este obxectivo, ademais do labor de tradución, deberase tratar o latín como unha lingua viva coa que traballar tamén a comunicación oral e escrita.

Por último, nos tres cursos dedícase un bloque ao estudo do léxico, entendendo que este

resulta imprescindible para avanzar no coñecemento de calquera lingua. Dentro deste

ámbito préstase especial atención á etimoloxía, non só porque esta serve para pór de ma-

nifesto o mantemento das raíces latinas nas linguas modernas, senón ademais porque axuda o alumnado a adquirir unha mellor comprensión da súa propia lingua, axudándolle

a precisar o significado de termos coñecidos ou a descubrir o de outros que non utilizara

anteriormente, e incorporándoos ao seu vocabulario habitual. Así, dedícase un especial interese á composición e á derivación culta, onde se analizan prefixos, lexemas e sufixos

de orixe grega e latina.

Abondando nesta última idea, abórdase o estudo das locucións e as expresións latinas de uso actual, non só para coñecer o seu significado, senón tamén para saber empregalas nun

contexto adecuado.

7

A gradación dos contidos lingüísticos debe basearse no índice de frecuencia, situando no

primeiro curso o máis habitual e deixando para o segundo o menos frecuente. Corresponde ao

primeiro a lectura comprensiva e tradución de textos breves e sinxelos a través dos cales se

asimilarán as estruturas da morfoloxía regular, os valores sintácticos máis usuais e os aspectos básicos da civilización romana. Procurarase utilizar outras fontes e actividades complementarias

tanto dentro da aula (novelas históricas, proxección de películas, material audiovisual que ilustre

diversos aspectos da civilización romana, arquitectura, escultura, ….), como fóra da aula, malia que neste curso 20/21 non vai ser posible (conferencias, asistencia a representacións teatrais,

realización de excursións coa finalidade de visitar museos, restos arqueolóxicos,

monumentos, …). Non parece recomendable o emprego do dicionario latino neste primeiro nivel. No segundo curso avanzarase na lectura comprensiva e tradución de textos de maior

complexidade, distinguindo neles as características do xénero literario ao que pertencen, así como

o tratamento de aspectos específicos do legado romano. Recorrerase a boas traducións para

autores de maior dificultade formal. Faise imprescindible insistir na relación entre contidos lingüísticos e culturais. Relacionaranse a civilización romana, especialmente a súa literatura, e a

súa presenza no mundo actual. Poderase recorrer a outras fontes e realizar actividades

complementarias fóra da aula para que o alumno complemente a información recibida. Neste segundo curso o/a alumno/-a deberá afacerse a usalo dicionario como ferramenta para realizala

tradución dos textos.

No curso 2020-2021, no IES A. Xelmírez I, a materia de Latín impártese en 4º da ESO, 1º de

BAC e 2º de BAC en quenda de diúrno e nocturno. Os alumnos distribúense do seguinte xeito:

CURSO Nº DE ALUMNOS/AS

4º ESO 13

1º BAC diúrno 9

1º BAC nocturno 7

2º BAC diúrno 13

2º BAC nocturno 12

Alumnado de 2º diúrno con LAT.I pendente 1

TOTAL DE GRUPOS 5

CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE.

A comunicación lingüística é a competencia clave que máis presenza terá na materia de Latín, xa que o estudo da lingua latina, da súa orixe e evolución, do seu funcionamento interno, do seu

léxico e dos seus textos redundará sen dúbida nun maior coñecemento e dominio das linguas

propias. Non obstante, deberase ter en conta tamén o tratamento das outras competencias.

O labor de tradución non só constitúe por si mesmo un importante exercicio intelectual, senón que ao mesmo tempo estimula a memoria, a lóxica de pensamento e os hábitos de disciplina no

estudo, mellorando o razoamento e impulsando a competencia clave de aprender a aprender.

A competencia matemática e as competencias básicas en ciencia e tecnoloxía poden ser

traballadas nos temas de cultura e civilización latinas, nomeadamente na educación en Roma, no urbanismo e na enxeñaría romana, e as vías de comunicación, en tanto que manifestacións da

actividade humana.

A competencia dixital deberá estar presente en todo momento. A procura de información na rede,

a súa selección crítica e a súa utilización, entendidas como un proceso guiado polo/pola profesor/a,

deberá servirnos para programar traballos colaborativos e producir novos materiais para pór á

disposición da comunidade educativa.

As competencias sociais e cívicas poden ser traballadas particularmente nos bloques referidos á

civilización. A vida no mundo romano, na súa dimensión político-social ou relixiosa préstase

sempre á valoración e á comparación co mundo actual, salientando semellanzas e diferenzas, e

8

fomentando un xuízo crítico da realidade. Deste xeito, cobran nova forza conceptos como

democracia, xustiza, igualdade, cidadanía e diversidade.

A competencia en conciencia e expresión cultural está moi presente, ademais de no estudo da

literatura latina, nos contidos referidos ás artes plásticas en Roma, o urbanismo e a romanización

de Hispania e da Gallaecia. Coñecer e valorar todas estas manifestacións culturais artísticas, diferenciando xéneros e estilos, recoñecendo canons estéticos ou tópicos literarios, lévanos a

consideralas como parte do patrimonio dos pobos e a apreciar dun xeito especial aquelas que están

dentro do noso contexto, ben sexa nas páxinas dun libro, ben nun museo ou nun depósito

arqueolóxico.

A competencia que traballa o sentido da iniciativa e o espírito emprendedor estará presente sobre

todo nos bloques de contidos non lingüísticos, para aproveitar a metodoloxía do traballo en grupo

de xeito responsable e proactivo.

CONTRIBUCIÓN DO LATÍN Á ADQUISICIÓN DAS COMPETENCIAS BÁSICAS A. Competencia en comunicación lingüística.

A materia de Latín contribuirá ao desenvolvemento desta competencia a través de:

Lectura comprensiva dos temas e textos propostos.

Realizando actividades de expresión oral e escrita sobre os temas e textos propostos.

Realizando comentarios de texto.

Realizando actividades de coñecemento da morfosintaxe da lingua latina, que posibilitan

unha comprensión profunda da gramática funcional das linguas europeas de orixe

romance e doutras que comparten co latín o carácter flexivo, ou recibiron unha achega léxica importante da lingua latina.

Lendo en voz alta e comentando textos latinos traducidos.

Definindo léxico latino e palabras relacionadas con el nas súas linguas propias.

Coñecendo o significado e usando os latinismos propostos.

Aplicando as regras de evolución aprendidas, ampliando o vocabulario básico e

potenciando a habilidade para utilizar a linguaxe como instrumento de comunicación

Identificando os principais morfemas derivativos (prefixos e sufixos) e lexemas de orixe

grega e latina formantes das palabras das súas linguas propias e sabendo definir as palabras a partir deles, proporcionando a comprensión e incorporación dun vocabulario

culto e explicando o vocabulario específico de termos científicos e técnicos.

Traducindo as oracións propostas con corrección léxica e morfosintáctica, o que

proporciona a adquisición da habilidade para recoller e procesar a información dada e

utilizala apropiadamente.

Relacionando os coñecementos lingüísticos adquiridos en latín coas linguas propias e

outras linguas que coñeza o alumno/a.

Mediante o coñecemento da historia e evolución da lingua latina, fomentando o ser

consciente da variabilidade das linguas a través do tempo e dos diferentes ámbitos

xeográficos e sociais, así como do diálogo entre as culturas; igualmente o interese e o respecto por todas as linguas, incluíndo as antigas e as minoritarias, e o rexeitamento dos

estereotipos baseados en diferenzas culturais e lingüísticas.

2. Competencia en aprender a aprender. A materia de Latín contribuirá ao desenvolvemento desta competencia a través de:

Realizando traballos que impliquen busca, selección, tratamento e exposición da

información.

Valorando os traballos, probas e actividades realizadas, destacando os seus logros e

analizando os seus erros, co fin de mellorar o proceso de aprendizaxe.

Realizando esquemas a partir de exposicións e de textos e desenvolvendo redaccións a

partir dun enunciado.

Exercitando a memoria mediante a recuperación de datos.

Realizando traballos en grupo.

Situando o proceso formativo nun contexto de rigor lóxico.

3. Competencia en autonomía e iniciativa persoal.


9

Planificando traballos individuais e en grupo que comporten un proceso de análise,

formulación, desenvolvemento e exposición.

Manifestando as opinións propias sobre os temas propostos.

Realizando actividades que axuden a desenvolver no alumno/a actitudes de

responsabilidade, creatividade, perseveranza e elección responsable.

4. Competencia no tratamento da información e competencia dixital.


Accedendo a todo tipo de información (escrita, sonora, audiovisual, etc.) a través das TIC;

seleccionando a información obtida a través das TIC.

Elaborando e preparando traballos individualmente e en grupo utilizando as TIC.

Expoñendo traballos individualmente e en grupo a través das TIC.

5. Competencia cultural e artística.


Coñecendo, analizando e valorando, mediante o estudo da lingua, da literatura, da historia

e cultura de Roma e a lectura de textos, as súas manifestacións culturais e artísticas e o

patrimonio arqueolóxico.

Facendo valoración crítica de creacións artísticas posteriores inspiradas na cultura e na

mitoloxía grecolatinas, ou das mensaxes difundidas polos medios de comunicación que, en moitos casos, toman a súa base icónica do repertorio clásico.

Favorecendo a interpretación da literatura posterior, en que perduran temas, arquetipos,

mitos e tópicos, á vez que se desenvolve o interese pola lectura, a valoración do carácter

estético dos textos e o amor pola literatura.

Coñecendo, analizando e valorando a pegada cultural e artística de Roma en Europa, en

España e en Galicia.

Valorando as diferenzas e semellanzas entre as manifestacións culturais do mundo

romano e a sociedade actual.

Realizando traballos individualmente ou en grupo sobre aspectos culturais relacionados

cos textos propostos.

6. Competencia social e cidadá. A materia de Latín contribuirá ao desenvolvemento desta competencia a través de:

O coñecemento das institucións e o modo de vida dos romanos que é o referente histórico

de organización social, a participación dos cidadáns na vida pública e delimitación dos

dereitos e deberes das persoas e das colectividades, no ámbito e o contorno dunha Europa diversa, unida no pasado pola lingua latina.

O coñecemento das desigualdades existentes na sociedade romana, favorecendo unha

reacción crítica ante a discriminación pola pertenza a un grupo social ou étnico

determinado, ou pola diferenza de sexos.

Fomentando no alumnado unha actitude de valoración positiva da participación cidadá,

da negociación e da aplicación de normas iguais para todos como instrumentos válidos na resolución de conflitos.

Desenvolvendo unha actitude tolerante ante a diversidade de ideas e crenzas.

Realizando traballos en equipo (participación, formulación das ideas propias, aprender a

escoitar aos demais, aprender a decidir en grupo, aprender dos demais, etc.)

Realizando actividades de información sobre a sociedade, as institucións, a organización

política, a relixión e manifestacións culturais e de ocio romanas, valorando as diferenzas e semellanzas coa sociedade actual, asumindo aquelas actitudes que favorecen a

competencia social e cidadá e valorando criticamente as que non.

7. Competencia matemática. A materia de Latín contribuirá ao desenvolvemento desta competencia a través de:

A lóxica interna da técnica da tradución.

Realizando actividades que impliquen interpretar e expresar con claridade e precisión,

informacións, datos e argumentacións.

8. Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico.


10

Interpretando e analizando mapas, localizando xeograficamente a cidade de Roma, Italia

e o Imperio Romano e analizando os aspectos do mundo físico que aparecen no estudo

da cultura e os textos estudados.

4º ESO

CONCRECIÓN: 4º ESO

O estudo da materia organízase en 7 bloques que se refiren tanto a cuestións lingüísticas como a

temas culturais, tendo en conta que ambos os dous aspectos constitúen dúas facetas inseparables e complementarias para o estudo da civilización romana, sen as que non é posible apreciar a

importancia do legado latino na súa verdadeira dimensión.

O primeiro destes bloques estuda o latín como orixe das linguas romances. En 4º ESO os contidos

comezan coa análise das linguas do mundo, para seguir co estudo do indoeuropeo e as súas familias lingüísticas, a orixe, a evolución e as etapas do latín e as linguas romances. A

continuación, preténdese analizar o papel que desempeñou a lingua latina na formación do galego,

do castelán e das demais linguas romances que se falan na actualidade en Europa e noutros países do mundo, mediante o estudo do mantemento de elementos lingüísticos latinos nesas linguas e a

análise dos procesos de evolución fonética, morfosintáctica e semántica.

O seguinte bloque, aborda os elementos básicos da lingua latina, comezando por percorrer os

sistemas de escritura coñecidos, para analizar despois a orixe e a evolución do abecedario latino

e a súa pronuncia.

Os dous bloques seguintes, tratan aspectos netamente lingüísticos, centrándose desta vez na morfoloxía e na sintaxe, os outros dous niveis de descrición e explicación do sistema, ademais da

fonética e a semántica, dúas realidades inseparables que conforman e integran o aspecto

gramatical. Preténdese iniciar o alumnado no concepto de flexión, estudando a estrutura interna das palabras e os elementos formais destas que serven para definir a relación que manteñen con

outras dentro da oración. A sintaxe tamén se ocupa de estudar as estruturas oracionais latinas e os

elementos que definen as súas construcións máis características, introducindo progresivamente

niveis de maior complexidade, co propósito fundamental da comprensión e a interpretación dos

textos.

Dedícase un bloque ao estudo da civilización latina, co fin de identificar non só os feitos máis

importantes da súa historia, senón tamén os aspectos propios da súa organización política, social

e militar, e da súa identidade cultural, sen esquecer o estudo da vida cotiá, a relixión e a mitoloxía, cuxa influencia resulta decisiva para a configuración do imaxinario occidental. Preténdese tamén

iniciar o alumnado no coñecemento dalgunhas das manifestacións artísticas máis significativas

da antigüidade romana, entre as que destacan por unha banda as relativas ás artes plásticas e, máis

concretamente, a escultura e a arquitectura, e pola outra, as literarias.

Se a lingua e a cultura constitúen dúas realidades inseparables e complementarias para afondar no coñecemento da civilización latina, non existe mellor instrumento para o estudo de ambas que

os propios textos, aos que está dedicado outro dos bloques de contidos previstos en todos os cursos.

Preténdese deste xeito facer fincapé na necesidade de estudar desde o primeiro momento a lingua no seu contexto real, como mecanismo de expresión intelectual e estética no que se exemplifican

os contidos lingüísticos estudados.

Por último, dedícase un bloque ao estudo do léxico, entendendo que este resulta imprescindible

para avanzar no coñecemento de calquera lingua. Dentro deste ámbito préstase especial atención

á etimoloxía, non só porque esta serve para pór de manifesto o mantemento das raíces latinas nas linguas modernas, senón ademais porque axuda o alumnado a adquirir unha mellor comprensión

da súa propia lingua, axudándolle a precisar o significado de termos coñecidos ou a descubrir o

de outros que non utilizara anteriormente, e incorporándoos ao seu vocabulario habitual. Así, dedícase un especial interese á composición e á derivación culta, onde se analizan prefixos,

lexemas e sufixos de orixe grega e latina.

11

Abondando nesta última idea, abórdase o estudo das locucións e as expresións latinas de uso

actual, non só para coñecer o seu significado, senón tamén para saber empregalas nun contexto

adecuado.

PRIMEIRO TRIMESTRE

BLOQUE 1: O LATÍN, ORIXE DAS LINGUAS ROMANCES.

CONTIDOS:

O indoeuropeo. Linguas indoeuropeas e familias lingüísticas.

Obxectivos: e ñ, o Criterios de avaliación: -Identificar o indoeuropeo como lingua nai da maioría das linguas faladas en Europa

hoxe en día. Estándares de aprendizaxe: Define o indoeuropeo e recoñece as linguas

indoeuropeas e as súas familias, e delimita nun mapa a zona de orixe e as zonas

de expansión

-Agrupar as linguas indoeuropeas en familias lingüísticas e localizalas nun mapa. Estándares de aprendizaxe: Identifica as linguas que se falan actualmente en

Europa, diferenciando pola súa orixe entre indoeuropeas e non indoeuropeas,

clasifica as primeiras en familias lingüísticas e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.

Competencias clave: CD, CAA, CDC, CMCCT, CSC Grao mínimo de consecución: Coñece a orixe da lingua latina e as familias lingüísticas

que comparten con ela a mesma orixe, coñece as principais linguas de orixe indoeuropea faladas en Europa actualmente.

Linguas de España: linguas romances e non romances.

Obxectivos: l, ñ o Criterios de avaliación: -Coñecer as orixes das linguas faladas en España, clasificalas e localizalas nun mapa.

Estándares de aprendizaxe: Identifica as linguas que se falan en España,

diferenciando pola súa orixe romances e non romances, localiza nun mapa as zonas onde se utilizan.

Competencias clave: CSC, CAA, CD Grao mínimo de consecución: Coñece o marco xeográfico das linguas romances faladas

en España e localízaas nun mapa. Palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

Obxectivos: f, ñ, o Criterios de avaliación: -Distinguir e identificar palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

Estándares de aprendizaxe: recoñece e distingue a partir do étimo latino

cultismos, semicultismos e termos patrimoniais.

Competencias clave: CCL. CAA Grao mínimo de consecución: Identifica palabras patrimoniais, cultismos, semicultismos

e dobretes.

Marco xeográfico da lingua.

Obxectivos: l, p Criterios de avaliación: Coñecer e localizar en mapas o marco xeográfico da lingua latina.

Estándares de aprendizaxe: Localiza nun mapa o marco xeográfico no

que se sitúa en distintos períodos a civilización romana, delimitando o

seu ámbito de influencia e situando con precisión puntos xeográficos, cidades ou restos arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia histórica.

Competencias clave: CMCCT, CCEC, CAA, CD, CSC Grao mínimo de consecución: Recoñece os aspectos xeográficos máis importantes do

mundo romano Nocións básicas de evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e

ao castelán.

12

Obxectivos: b, ñ, o Criterios de avaliación: Coñecer e aplicar as regras fundamentais da evolución fonética e

recoñecer os procesos de evolución semántica do latín ao galego e ao castelán partindo

dos étimos latinos. Estándares de aprendizaxe: Realiza evolucións de termos latinos ao ga-

lego e ao castelán, aplicando as regras fonéticas de evolución, e recoñece

palabras da súa lingua que sufriron procesos de evolución semántica. Competencias clave: CCL, CAA Grao mínimo de consecución: Sabe aplicar as regras fonéticas de evolución para realizar

evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán. BLOQUE 2: SISTEMA DE LINGUA LATINA, ELEMENTOS BÁSICOS.

CONTIDOS:

Orixes da escritura. Sistemas de escritura.

Obxectivos: e Criterios de avaliación: -Recoñecer sistemas de escritura e distinguilos do alfabeto.

Estándares de aprendizaxe: Recoñece tipos de escritura e clasifícaos consonte

a súa natureza e a súa función. Competencias clave: CD, CCEC Grao mínimo de consecución: Coñece os distintos tipos de escritura.

Orixe do alfabeto latino.

Obxectivos: e Criterios de avaliación: -Coñecer a orixe do alfabeto nas linguas modernas e identificar os tipos de alfabeto

empregados hoxe en día en Europa.

Estándares de aprendizaxe: Explica a orixe do alfabeto e diferentes linguas partindo do abecedario latino, sinala as principais adaptacións que se

producen en cada unha delas, recoñece os tipos de alfabetos usados

actualmente en Europa e relaciona cada un coas linguas que os empregan.

Competencias clave: CAA, CD Grao mínimo de consecución: Sabe explicar a orixe do alfabeto latino.

Pronuncia do latín.

Obxectivos: e Criterios de avaliación: Coñecer e aplicar con corrección as normas básicas da pronuncia en latín.

Estándares de aprendizaxe: Le con pronuncia e acentuación correctas textos latinos.

Competencias clave: CCL Grao mínimo de consecución: Coñece e sabe aplicar as normas de pronuncia e acentuación do latín.

BLOQUE 3: MORFOLOXÍA

CONTIDOS: Formantes das palabras.

Obxectivos: b Criterios de avaliación: Identificar e distinguir os formantes das palabras.

Estándares de aprendizaxe: Descompón palabras nos seus formantes, sina-

lando e diferenciando lexemas e morfemas, e servíndose destes para identifi-car desinencias e explicar o concepto de flexión e paradigma.

Competencias clave: CMCCT, CCL Grao mínimo de consecución: Sabe descompor palabras diferenciando lexemas, morfemas e identificando desinencias.

Tipos de palabras: variables e invariables.

Obxectivos: e Criterios de avaliación: Distinguir os tipos de palabras a partir do seu enunciado.

13

Estándares de aprendizaxe: Distingue palabras variables e invariables, ex-

plica os trazos que permiten identificalas e define criterios para clasificalas. Competencias clave: CAA, CCL Grao mínimo de consecución: Distingue palabras variables e invariables.

Concepto de declinación e conxugación.

Obxectivos: b, e Criterios de avaliación:

-Comprender o concepto de declinación e conxugación. Estándares de aprendizaxe: Define o concepto de declinación e conxu-

gación. Competencias clave: CAA, CCL Grao mínimo de consecución: Encadra substantivos e verbos dentro da súa categoría;

sabe distinguir a que declinación pertence un substantivo e a que conxugación pertence

un verbo. Coñece os elementos que constitúen o enunciado dun substantivo e dun verbo.

Flexión nominal e pronominal: substantivos, adxectivos e pronomes

-Coñecer a primeira e segunda declinación, encadrar as palabras dentro da súa categoría e declinación, enuncialas e declinalas correctamente.

Estándares de aprendizaxe: Enuncia e declina correctamente substantivos, e

adxectivos da primeira e segunda declinación, distinguíndoos a partir do seu enunciado e clasificándoos segundo a súa categoría e a súa declinación.

Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para

cada palabra o paradigma de flexión correspondente. Grao mínimo de consecución: Entende os conceptos de caso e declinación, coñece os

casos e as súas funcións, identifica a que declinación pertencen os substanti-

vos da primeira e segunda declinación e os adxectivos 2-1-2, sabe enunciar e

declinar substantivos da 1ª e 2ª e adxectivos 2-1-2 e sintagmas en concordan-cia.

Flexión verbal.

Obxectivos: b, e, h, ñ, o Criterios de avaliación: -Coñecer as conxugacións, encadrar os verbos dentro da súa conxugación, enuncialos e

conxugalos correctamente en presente de indicativo.

Estándares de aprendizaxe: Clasifica verbos segundo a súa conxugación par-

tindo do seu enunciado e describe os trazos polos que se recoñecen os modelos de flexión verbal.

Coñece e identifica as formas que compoñen o enunciado dos verbos de para-

digmas regulares e recoñece a partir destas os modelos de conxugación. Conxuga o presente de indicativo en voz activa dos verbos regulares e do

verbo SUM, aplicando correctamente os paradigmas correspondentes.

Competencias clave: CAA, CCL Grao mínimo de consecución: Clasifica os verbos segundo a súa conxugación, identifica

o seu tema de presente e conxuga e traduce correctamente o presente de indi-

cativo dos verbos regulares e do verbo SUM. BLOQUE 4: SINTAXE

CONTIDOS:

Elementos da oración

Obxectivos: f Criterios de avaliación: -Coñecer e analizar as funcións das palabras na oración.

Estándares de aprendizaxe: Analiza morfoloxicamente e sintacticamente

frases e adaptados, identificando correctamente as categorías gramaticais presentes nas palabras con flexión e explicando as funcións que realizan na

oración. Competencias clave: CMCCT

14

Grao mínimo de consecución: Analiza morfoloxicamente e sintacticamente frases e

textos aplicando os coñecementos estudados.

Casos latinos

Obxectivos: h Criterios de avaliación: -Coñecer os nomes dos casos latinos, identificar as principais funcións que realizan na

oración e saber traducir os casos á lingua materna adecuadamente.

Estándares de aprendizaxe: Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal e pronominal latina, explica as súas funcións

dentro da oración. Traduce correctamente á súa lingua os casos latinos

presentes nos textos e redacta en lingua latina pequenas frases, onde practica o seu uso.

Competencias clave: CAA, CCL Grao mínimo de consecución: Coñece os casos latinos, as súas funcións e sabe traducilos

correctamente. Concordancia

Obxectivos: g Criterios de avaliación: -Recoñecer as regras de concordancia na lingua latina e a súa correspondencia no galego e no castelán.

Estándares de aprendizaxe: Recoñece nos textos as regras e a concordancia

latina, e redacta en lingua latina pequenas frases, onde practica o seu uso. Competencias clave: CCL Grao mínimo de consecución: Coñece e sabe aplicar as regras de concordancia latina.

Oración simple: oracións atributivas e predicativas.

Obxectivos: b Criterios de avaliación: -Recoñecer e clasificar os tipos de oración simple.

Estándares de aprendizaxe: Compara e clasifica tipos de oracións simples, e

identifica e explica en cada caso as súas características. Competencias clave: CMCCT, CCA, CCL Grao mínimo de consecución: Distingue os tipos de oracións simples e coñece as súas

características. BLOQUE 5: ROMA: HISTORIA, CULTURA, ARTE E CIVILIZACIÓN

CONTIDOS:

Períodos da historia de Roma.

Obxectivos: a, f, e, ñ Criterios de avaliación: -Coñecer os feitos históricos das etapas da historia de Roma, encadralos no seu período

correspondente e realizar eixes cronolóxicos.

Estándares de aprendizaxe: Distingue as etapas da historia de Roma, expli-cando os seus trazos esenciais e as circunstancias que interveñen no paso de

unhas a outras. Sabe enmarcar determinados feitos históricos no período his-

tórico correspondente. Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se representan fitos históricos sa-lientables, consultando diferentes fontes de información.

Describe os principais fitos históricos da civilización latina, e explica a gran-

des liñas as circunstancias en que teñen lugar e as súas principais consecuen-cias

Competencias clave: CCEC, CCL, CSC, CSIEE, CAA, CD, CMCCT Grao mínimo de consecución: Coñece as etapas da historia de Roma, a súa cronoloxía, as formas de goberno, os fitos históricos más importantes da civilización latina.

BLOQUE 6: TEXTOS

CONTIDOS:

15

Análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica

Obxectivos: h Criterios de avaliación:

-Aplicar os coñecementos básicos de morfoloxía e sintaxe para iniciarse na interpretación,

na tradución e na retroversión de frases de dificultade progresiva e textos adaptados. Estándares de aprendizaxe: Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e

sintáctica de frases de dificultade graduada e textos adaptados, para efectuar

correctamente a súa tradución ou retroversión. Competencias clave: CCL, CAA

Comparación das estruturas latinas coas das linguas propias

Obxectivos: d, o Criterios de avaliación: -Comparar as estruturas latinas coas das linguas propias.

Estándares de aprendizaxe: Utiliza mecanismos de inferencia para compren-

der textos de xeito global, relacionando estruturas latinas con outras equiva-

lentes nas linguas que coñece. Competencias clave: CCL, CAA

Iniciación ás técnicas de tradución

Obxectivos: h Criterios de avaliación: -Utilizar correctamente os manuais e o dicionario, recoñecendo e analizando toda a infor-

mación que proporcionan.

Estándares de aprendizaxe: Utiliza correctamente os manuais e o dicionario, analizando a información que proporcionan, para traducir pequenos textos.

Competencias clave: CCL, CAA Lectura comprensiva de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos. Obxecti-

vos: l, f Criterios de avaliación: -Realizar a través dunha lectura comprensiva a análise e o comentario do contido e da

estrutura de textos latinos traducidos.

Estándares de aprendizaxe: Realiza comentarios sobre determinados aspectos culturais presentes nos textos seleccionados, aplicando para iso os coñece-

mentos adquiridos previamente nesta e noutras materias.

Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos propostos, localizando o

tema principal e distinguindo as súas partes. Competencias clave: CCL, CD, CMCCT, CCEC

Produción de pequenos textos en lingua latina

Obxectivos: b Criterios de avaliación: i

-Redactar en lingua latina pequenos textos de produción propia.

Estándares de aprendizaxe: Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en la-

tín sobre un tema proposto. -Realizar pequenos coloquios en latín con frases sinxelas e de dificultade progresiva.

Estándares de aprendizaxe: Mantén un sinxelo diálogo en latín sobre a base

dun tema previamente acordado.

Competencias clave: CCL Grao de consecución: Identifica nos textos latinos propostos os elementos básicos da

morfoloxía e sintaxe estudados e tradúceos coa maior fidelidade posible. Identifica en

textos traducidos de autores latinos elementos relativos aos aspectos estudados de historia, arte, cultura e civilización de Roma e é capaz de comentalos facendo fincapé na súa

relación coa actualidade. BLOQUE 7: LÉXICO

CONTIDOS:

Vocabulario básico latino: léxico transparente, palabras de maior frecuencia.

Obxectivos: h, ñ o

16

Criterios de avaliación: -Coñecer, identificar e traducir o léxico latino transparente e as palabras de maior fre-

cuencia.

Estándares de aprendizaxe: Deduce o significado de termos latinos non estu-dados partindo do contexto ou de palabras da lingua propia ou doutras que

coñece.

Identifica e explica as palabras transparentes e de maior frecuencia. Competencias clave: CAA, CCL

Grao de consecución: Identifica e coñece o significado de léxico latino e de maior fre-

cuencia. Composición e derivación culta. Lexemas, prefixos e sufixos.

Obxectivos: b, ñ, o Criterios de avaliación: -Distinguir e coñecer o significados dos principais prefixos e sufixos que interveñen na

composición e na derivación culta. Estándares de aprendizaxe: Identifica e explica os principais prefixos e sufixos,

analizando o seu mantemento na propia lingua.

-Recoñecer os elementos léxicos latinos que permanecen nas linguas do alumnado. Estándares de aprendizaxe: Identifica a etimoloxía de palabras de léxico co-

mún da lingua propia e explica a partir desta o seu significado.

Competencias clave: CMCCT, CCL Grao de consecución: Identifica os principais prefixos e sufixos e lexemas de orixe e

explica o seu significado en relación co significados das palabras galegas e casteláns en

que aparece.

Locucións latinas de uso actual

Obxectivos: e, b Criterios de avaliación: -Coñecer o significado das principais locucións latinas de uso actual e saber empregalas

nun contexto axeitado. Estándares de aprendizaxe: Coñece o significado das principais locucións la-

tinas de uso actual e sabe empregalas no seu contexto adecuado cando se ex-

presa na súa propia lingua.

Competencias clave: CCL Grao de consecución: Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual

e sabe empregalas nun contexto adecuado. SEGUNDO TRIMESTRE


CONTIDOS:

Nocións básicas de evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao galego e

ao castelán. Obxectivos: b, ñ, o Criterios de avaliación: Coñecer e aplicar as regras fundamentais da evolución fonética e





evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán. BLOQUE 3: MORFOLOXÍA

CONTIDOS: Flexión nominal e pronominal: substantivos, adxectivos e pronomes

-Coñecer a terceira declinación, encadrar as palabras dentro da súa categoría e declinación,

enuncialas e declinalas correctamente.

17

Estándares de aprendizaxe: Enuncia e declina correctamente substantivos, e

adxectivos da terceira declinación, distinguíndoos a partir do seu enunciado

e clasificándoos segundo a súa categoría e a súa declinación.

Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada palabra o paradigma de flexión correspondente.

Competencias clave: CD, CCL

Grao mínimo de consecución: Entende os conceptos de caso e declinación, coñece os casos e as súas funcións, identifica a que declinación pertencen os substanti-

vos e adxectivos da primeira e segunda e terceira declinación, sabe enunciar

e declinar substantivos e adxectivos das tres primeiras declinacións e sintag-mas en concordancia.

Flexión verbal.

Obxectivos: b, e, h, ñ, o Criterios de avaliación:

-Coñecer as conxugacións, encadrar os verbos dentro da súa conxugación, enuncialos e conxugalos correctamente en pretérito imperfecto e futuro imperfecto de indicativo.


tindo do seu enunciado e describe os trazos polos que se recoñecen os modelos de flexión verbal.

Coñece e identifica as formas que compoñen o enunciado dos verbos de para-

digmas regulares e recoñece a partir destas os modelos de conxugación. Conxuga o presente de indicativo, pretérito imperfecto e futuro imperfecto en

voz activa dos verbos regulares e do verbo SUM, aplicando correctamente os

paradigmas correspondentes.


o seu tema de presente e conxuga e traduce correctamente o presente, pretérito

imperfecto e futuro imperfecto de indicativo dos verbos regulares e do verbo SUM.

BLOQUE 4: SINTAXE

CONTIDOS:


Obxectivos: f Criterios de avaliación: -Recoñecer a forma e uso das principais preposicións de dirección, situación e

procedencia. Estándares de aprendizaxe: Recoñece as principais preposicións de lugar

(dirección, situación e procedencia), coñece os seus significados e entende os

seu funcionamento sintáctico. Competencias clave: CMCCT

Grao mínimo de consecución: Analiza morfoloxicamente e sintacticamente sintagmas

introducidos por unha preposición e tradúceos correctamente.

Oración composta: oracións coordinadas.

Obxectivos: b Criterios de avaliación:

-Distinguir as oracións simples das compostas.

Estándares de aprendizaxe: Compara e clasifica tipos de oracións compostas, e diferénciaas das oracións simples.

Competencias clave: CMCCT, CCA, CCL Grao mínimo de consecución: Distingue os tipos de oracións compostas e coñece as súas características.

BLOQUE 5: ROMA: HISTORIA, CULTURA, ARTE E CIVILIZACIÓN

CONTIDOS:

Organización política e social de Roma.

Obxectivos: a, ñ

18

Criterios de avaliación: -Coñecer os trazos fundamentais da organización política e social de Roma

Estándares de aprendizaxe: Describe os elementos que caracterizan as suce-

sivas formas de organización do sistema político romano. Describe a organización da sociedade romana, explicando as características

das clases sociais e os papeis asignados a cada unha, comparándoos cos ac-

tuais. Competencias clave: CCEC, CCL, CSC, CSIEE. Grao de consecución: Coñece as lendas da fundación de Roma. Coñece as etapas da his-

toria de Roma e a súa cronoloxía, así como os seus trazos esenciais (institucións, clases sociais, feitos históricos máis salientables)

A familia romana

Obxectivos: c, ñ Criterios de avaliación: -Coñecer a composición da familia e os papeis asignados aos seus membros

Estándares de aprendizaxe: Identifica e explica os papeis que desempeña den-

tro da familia cada un dos seus membros, e analiza a través deles os estereo-

tipos culturais da época en comparación cos actuais. Competencias clave: CCEC, CCL, CSC Grao de consecución: Coñece os elementos que compoñen a familia romana e os papeis

que desempeña nela cada un deles, comparándoos cos actuais. BLOQUE 6: TEXTOS

CONTIDOS:




na tradución e na retroversión de frases de dificultade progresiva e textos adaptados. Estándares de aprendizaxe: Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de frases de dificultade graduada e textos adaptados, para efectuar

correctamente a súa tradución ou retroversión.

Competencias clave: CCL, CAA


Obxectivos: d, o Criterios de avaliación:

-Comparar as estruturas latinas coas das linguas propias.

Estándares de aprendizaxe: Utiliza mecanismos de inferencia para compren-der textos de xeito global, relacionando estruturas latinas con outras equiva-

lentes nas linguas que coñece.

Competencias clave: CCL, CAA Iniciación ás técnicas de tradución


-Utilizar correctamente os manuais e o dicionario, recoñecendo e analizando toda a infor-

mación que proporcionan. Estándares de aprendizaxe: Utiliza correctamente os manuais e o dicionario,

analizando a información que proporcionan, para traducir pequenos textos.

Competencias clave: CCL, CAA Lectura comprensiva de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos. Obxecti-

vos: l, f Criterios de avaliación:

-Realizar a través dunha lectura comprensiva a análise e o comentario do contido e da estrutura de textos latinos traducidos.

19

Estándares de aprendizaxe: Realiza comentarios sobre determinados aspectos

culturais presentes nos textos seleccionados, aplicando para iso os coñece-


Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos propostos, localizando o tema principal e distinguindo as súas partes.

Competencias clave: CCL, CD, CMCCT, CCEC




Estándares de aprendizaxe: Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en la-tín sobre un tema proposto.

-Realizar pequenos coloquios en latín con frases sinxelas e de dificultade progresiva.


dun tema previamente acordado. Competencias clave: CCL Grao de consecución: Identifica nos textos latinos propostos os elementos básicos da

morfoloxía e sintaxe estudados e tradúceos coa maior fidelidade posible. Identifica en textos traducidos de autores latinos elementos relativos aos aspectos estudados de historia,

arte, cultura e civilización de Roma e é capaz de comentalos facendo fincapé na súa


CONTIDOS:


Obxectivos: h, ñ o Criterios de avaliación: -Coñecer, identificar e traducir o léxico latino transparente e as palabras de maior fre-

cuencia.


coñece.

Identifica e explica as palabras transparentes e de maior frecuencia.

Competencias clave: CAA, CCL Grao de consecución: Identifica e coñece o significado de léxico latino e de maior fre-

cuencia.

Composición e derivación culta. Lexemas, prefixos e sufixos.


composición e na derivación culta. Estándares de aprendizaxe: Identifica e explica os principais prefixos e sufixos,


-Recoñecer os elementos léxicos latinos que permanecen nas linguas do alumnado.

Estándares de aprendizaxe: Identifica a etimoloxía de palabras de léxico co-mún da lingua propia e explica a partir desta o seu significado.

Competencias clave: CMCCT, CCL Grao de consecución: Identifica os principais prefixos e sufixos e lexemas de orixe e explica o seu significado en relación co significados das palabras galegas e casteláns en

que aparece.



nun contexto axeitado.

20

Estándares de aprendizaxe: Coñece o significado das principais locucións la-




e sabe empregalas nun contexto adecuado. TERCEIRO TRIMESTRE


CONTIDOS:


ao castelán. Obxectivos: b, ñ, o Criterios de avaliación: Coñecer e aplicar as regras fundamentais da evolución fonética e






CONTIDOS: Flexión nominal e pronominal: substantivos, adxectivos e pronomes

-Coñecer cuarta e quinta declinación, encadrar as palabras dentro da súa categoría e de-

clinación, enuncialas e declinalas correctamente. Estándares de aprendizaxe: Enuncia e declina correctamente substantivo, e

adxectivos das cinco declinacións, distinguíndoos a partir do seu enunciado

e clasificándoos segundo a súa categoría e a súa declinación. Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para

cada palabra o paradigma de flexión correspondente.

Grao mínimo de consecución: Entende os conceptos de caso e declinación, coñece os

casos e as súas funcións, identifica a que declinación pertencen substantivos e adxectivos, sabe enunciar e declinar substantivos e adxectivos e sintagmas

en concordancia. -Coñece a morfoloxía dos pronomes persoais e demostrativos e aplica o seu coñecemento

na tradución de textos.

Estándares de aprendizaxe: Identifica os pronomes persoais e demostrativos

(forma e significado) e as súas principais funcións. Grao mínimo de consecución: Identifica as formas e significados dos pronomes persoais

e demostrativos e as súas funcións e sabe aplicar o seu coñecemento na tra-

dución. Competencias clave: CAA, CCL, CD

Flexión verbal.

Obxectivos: b, e, h, ñ, o Criterios de avaliación:

-Coñecer as conxugacións, encadrar os verbos dentro da súa conxugación, identifica o seu tema de presente e perfecto, coñece a morfoloxía do pretérito perfecto, pluscuamper-

fecto e futuro perfecto de indicativo activo e a súa tradución, así como a forma do infini-

tivo de presente activo. Estándares de aprendizaxe: Clasifica verbos segundo a súa conxugación par-

tindo do seu enunciado, identifica os temas de presente e de perfecto.

Conxuga os tempos do modo indicativo en voz activa dos verbos regulares e

do verbo SUM, aplicando correctamente os paradigmas correspondentes.

21

Traduce correctamente do latín ao galego e ao castelán e viceversa diferentes

formas verbais latinas.


o seu tema de presente e de perfecto e conxuga e traduce correctamente os

tempos do modo indicativo en voz activa dos verbos regulares e do verbo

SUM. BLOQUE 4: SINTAXE

CONTIDOS:

Casos latinos

Obxectivos: h Criterios de avaliación: -Identificar as principais funcións dos casos latinos en oración simples e coordinadas e

saber traducir os casos á lingua materna adecuadamente

Estándares de aprendizaxe: Traduce correctamente á súa lingua os casos latinos presentes nos textos e redacta en lingua latina pequenas frases, onde

practica o seu uso.

Competencias clave: CCL, CAA Grao mínimo de consecución: Analiza morfoloxicamente e sintacticamente os textos

propostos e tradúceos correctamente. BLOQUE 5: ROMA: HISTORIA, CULTURA, ARTE E CIVILIZACIÓN

CONTIDOS:

Mitoloxía e relixión.

Obxectivos: l, ñ, n Criterios de avaliación: -Coñecer os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina.

Estándares de aprendizaxe: Identifica os principais deuses, semideuses e he-

roes da mitoloxía grecolatina, sinala os trazos que os caracterizan e establece

relacións entre os deuses máis importantes. -Coñecer os deuses, mitos e heroes latinos, e establecer semellanzas e diferenzas entre os

mitos e os heroes antigos e os actuais.

Estándares de aprendizaxe: Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento

de mítico e da figura do heroe na nosa cultura, e sinala as semellanzas e as principais diferenzas que se observan entre ambos os tratamentos.

Competencias clave: CAA, CCEC, CCL, CD Grao de consecución: -Recoñece os principais deuses, semideuses e heroes, os principais mitos asociados a eles e as súas representacións.

Vida cotiá: vivenda, alimentación e indumentaria

Obxectivos: m Criterios de avaliación: -Recoñecer os tipos de vivenda empregados en Roma, as características principais da ali-

mentación romana, os elementos da indumentaria e as normas de hixiene persoal, peitea-

dos e cosméticos.

Estándares de aprendizaxe: Distingue e describe o modo de vida en Roma no ámbito privado, analizando os tipos de vivenda, alimentación, vestimenta e

coidado persoal e contrástaos cos da actualidade. Competencias clave: CD, CCEC, CCL, CSIEE, CCL, CAA, CSC Grao de consecución: Sabe describir os aspectos esenciais do modo de vida de Roma no

ámbito privado, con relación aos tipos de vivenda, alimentación, vestimenta e coidado

persoal. Espectáculos públicos: teatro, circo e anfiteatro

Obxectivos: d, e, ñ Criterios de avaliación: -Coñecer os espectáculos públicos realizados no teatro, no circo e no anfiteatro, e a súa

relación co mundo actual

22

Estándares de aprendizaxe: Describe as características dos tipos de espectá-

culos públicos celebrados no teatro, no circo e no anfiteatro, valora o seu

mantemento no mundo actual e sitúa nun mapa os teatros, os circos e os an-

fiteatros conservados máis importantes. Competencias clave: CMCCT, CCEC, CCL, CSIEE, CCL, CSC Grao de consecución: Sabe describir as edificacións romanas destinadas ao ocio e os es-

pectáculos que se desenvolvían neles e sabe citar algúns dos restos mellor conservados.

BLOQUE 6: TEXTOS

CONTIDOS: Análise fonética, morfolóxica, sintáctica e semántica



na tradución e na retroversión de frases de dificultade progresiva e textos adaptados. Estándares de aprendizaxe: Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e

sintáctica de frases de dificultade graduada e textos adaptados, para efectuar



Obxectivos: d, o Criterios de avaliación: -Comparar as estruturas latinas coas das linguas propias.





Obxectivos: h Criterios de avaliación: -Utilizar correctamente os manuais e o dicionario, recoñecendo e analizando toda a infor-

mación que proporcionan.

Estándares de aprendizaxe: Utiliza correctamente os manuais e o dicionario,

analizando a información que proporcionan, para traducir pequenos textos. Competencias clave: CCL, CAA

Lectura comprensiva de textos latinos orixinais, adaptados ou traducidos. Obxecti-

vos: l, f Criterios de avaliación: -Realizar a través dunha lectura comprensiva a análise e o comentario do contido e da

estrutura de textos latinos traducidos.

Estándares de aprendizaxe: Realiza comentarios sobre determinados aspectos culturais presentes nos textos seleccionados, aplicando para iso os coñece-



tema principal e distinguindo as súas partes. Competencias clave: CCL, CD, CMCCT, CCEC








23





CONTIDOS:


Obxectivos: h, ñ o Criterios de avaliación: -Coñecer, identificar e traducir o léxico latino transparente e as palabras de maior fre-

cuencia.

Estándares de aprendizaxe: Deduce o significado de termos latinos non estu-

dados partindo do contexto ou de palabras da lingua propia ou doutras que coñece.



cuencia.



composición e na derivación culta.

Estándares de aprendizaxe: Identifica e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu mantemento na propia lingua.

-Recoñecer os elementos léxicos latinos que permanecen nas linguas do alumnado.

Estándares de aprendizaxe: Identifica a etimoloxía de palabras de léxico co-mún da lingua propia e explica a partir desta o seu significado.

Competencias clave: CMCCT, CCL Grao de consecución: Identifica os principais prefixos e sufixos e lexemas de orixe e

explica o seu significado en relación co significados das palabras galegas e casteláns en que aparece.




Estándares de aprendizaxe: Coñece o significado das principais locucións la-tinas de uso actual e sabe empregalas no seu contexto adecuado cando se ex-


Competencias clave: CCL Grao de consecución: Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual e sabe empregalas nun contexto adecuado.

GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN PARA SUPERAR A MATERIA


Coñece a orixe da lingua latina e as familias lingüísticas que comparten con ela a mesma orixe,

coñece as principais linguas de orixe indoeuropea faladas en Europa actualmente. Coñece o marco xeográfico das linguas romances faladas en España e localízaas nun mapa.

Identifica palabras patrimoniais, cultismos, semicultismos e dobretes.

Recoñece os aspectos xeográficos máis importantes do mundo romano.

24

Sabe aplicar as regras fonéticas de evolución para realizar evolucións de termos latinos ao galego

e ao castelán.

BLOQUE 2: SISTEMA DE LINGUA LATINA, ELEMENTOS BÁSICOS.

Coñece os distintos tipos de escritura. Sabe explicar a orixe do alfabeto latino.

Coñece e sabe aplicar as normas de pronuncia e acentuación do latín.

BLOQUE 3: MORFOLOXÍA Sabe descompoñer palabras diferenciando lexemas, morfemas e identificando desinencias.

Distingue palabras variables e invariables.

Encadra substantivos e verbos dentro da súa categoría; sabe distinguir a que declinación pertence un substantivo e a que conxugación pertence un verbo. Coñece os elementos que constitúen o

enunciado dun substantivo e dun verbo.

Entende os conceptos de caso e declinación, coñece os casos e as súas funcións, identifica a que

declinación pertencen os substantivos e os adxectivos, sabe enunciar e declinar substantivos e adxectivos e sintagmas en concordancia.

Clasifica os verbos segundo a súa conxugación, identifica o seu tema de presente e de perfecto e

conxuga e traduce correctamente os tempos do modo indicativo en voz activa dos verbos regulares e do verbo SUM.

Identifica as formas e significados dos pronomes persoais e demostrativos e as súas funcións e

sabe aplicar o seu coñecemento na tradución.

BLOQUE 4: SINTAXE

Coñece os casos latinos, as súas funcións e sabe traducilos correctamente.

Coñece e sabe aplicar as regras de concordancia latina.

Distingue os tipos de oracións simples e coñece as súas características. Analiza morfoloxicamente e sintacticamente sintagmas introducidos por unha preposición e

tradúceos correctamente.

Analiza morfoloxicamente e sintacticamente frases e textos aplicando os coñecementos estudados.


Coñece as lendas da fundación de Roma. Coñece as etapas da historia de Roma e a súa cronoloxía,

así como os seus trazos esenciais (institucións, clases sociais, feitos históricos máis salientables) Coñece os elementos que compoñen a familia romana e os papeis que desempeña nela cada un

deles, comparándoos cos actuais.

Sabe describir as edificacións romanas destinadas ao ocio e os espectáculos que se desenvolvían neles e sabe citar algúns dos restos mellor conservados.

Recoñece os principais deuses, semideuses e heroes, os principais mitos asociados a eles e as súas

representacións. Sabe describir os aspectos esenciais do modo de vida de Roma no ámbito privado, con relación

aos tipos de vivenda, alimentación, vestimenta e coidado persoal.

BLOQUE 6: TEXTOS

Identifica nos textos latinos propostos os elementos básicos da morfoloxía e sintaxe estudados e tradúceos coa maior fidelidade posible.

Identifica en textos traducidos de autores latinos elementos relativos aos aspectos estudados de

historia, arte, cultura e civilización de Roma e é capaz de comentalos facendo fincapé na súa relación coa actualidade.

BLOQUE 7: LÉXICO

Identifica e coñece o significado de léxico latino de maior frecuencia. Identifica os principais prefixos e sufixos e lexemas de orixe e explica o seu significado en

relación co significados das palabras galegas e casteláns en que aparece.

Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual e sabe empregalas nun con-

texto adecuado.

25

CONCRECIÓNS METODOLÓXICAS

METODOLOXÍA DIDÁCTICA

A metodoloxía que se aplicará para o tratamento de cada unha das unidades das que consta

a programación consistirá en:

Exposición dos contidos que se van estudar na unidade e formulación de cuestións que

permitan á profesora coñecer o nivel de coñecementos do que se parte e as ideas previas

do alumnado sobre o tema, as posibles relacións e subsistencia dos aspectos a tratar coa

sociedade actual.

Lectura do texto de apertura da unidade, realización de actividades motivadoras e

realización das cuestións que acompañan ao texto.

En cada un dos bloques que conforman cada unidade :

o Realización de preguntas coa finalidade de descubrir as ideas previas do alumnado

sobre o tema, as posibles relacións e subsistencia dos aspectos a tratar coa sociedade

actual. o Exposición, explicación e análise dos contidos do bloque, subliñando os conceptos

fundamentais, baseando a exposición nos coñecementos previos correctos do

alumnado e revisando e corrixindo os erróneos, con referencias a contidos relacionados doutras materias ou, no seu caso, de unidades xa estudadas.

o Lectura comprensiva por parte do alumnado dos bloques e realización das

actividades correspondentes a cada un deles que procedan, a criterio da profesora.

Elaboración de esquemas, resumos e/ou mapas conceptuais. o Revisión de actividades e traballos do alumnado por parte da profesora e corrección

dos erros.

o Realización de actividades de consolidación, recuperación, ampliación e avaliación complementarias das realizadas.

No proceso de ensino-aprendizaxe deberán estar presentes continuamente os seguintes principios

básicos:

Selección de textos accesibles ao nivel do alumnado. A práctica da tradución será

graduada, é dicir, acorde aos coñecementos do alumno/a, suxestiva polo seu contido e

relación co tema tratado na unidade, continuada e controlada baixo a dirección e a

orientación da profesora.

A correcta interpretación dun fragmento implicará a súa contextualización, a análise

dos aspectos gramaticais que nel aparecen e a captación e o comentario da mensaxe que transmite.

Dada a dificultade de presentar textos orixinais para reflectir todos os conceptos

culturais da unidade, recorrerase tamén á lectura de fragmentos traducidos ou

bilingües de autores latinos, cando a profesora o xulgue oportuno.

O comentario de texto irá, cando se considere apropiado, acompañado de material

audiovisual: mapas, gráficos, documentais, etc.

A asimilación dos contidos lingüísticos e culturais terá o dobre obxectivo de

comprender a sociedade e a cultura romanas e coñecer a súa permanencia no mundo

occidental.

A metodoloxía será en todo momento activa e impulsora da participación do alumnado, que estimule a súa imaxinación e ordene as súas ideas, de xeito que a aprendizaxe sexa

significativa e funcional.

Impulsarase a autonomía persoal do alumnado, animándoo á toma de decisións, á

expresión das súas opinións persoais, á confrontación de puntos de vista distintos, á

realización de autoavaliación e á posta en práctica de actuacións en función dos resultados da mesma.

Promoverase a colaboración entre o alumnado e o traballo en grupo, estimulando o

diálogo, destacando a responsabilidade individual e a solidariedade.

26

MATERIAIS E RECURSOS DIDÁCTICOS

Caderno de clase, onde o alumno/a recollerá as explicacións da profesora e realizará os

exercicios encomendados.

Material fotocopiado de cultura elaborado polo departamento de Latín, que os alumnos/as

deberán mercar na conserxería do centro ou fotocopiar pola súa conta.

Material incluído na aula virtual.

Unha comedia latina traducida destinada á lectura na clase.

Diverso tipo de material audiovisual (documentais ou películas) e informático.

Equipamento informático do centro que poida ser usado para a realización de diversas

actividades de investigación ou consulta e elaboración de traballos.

PROCEDEMENTOS DE AVALIACIÓN

Os procedementos para obter información no proceso de avaliación serán variados e

incluirán entre outros:

Observación: Atención ao proceso de aprendizaxe do alumnado, dirixida a seleccionar

información de acordo con indicadores previamente fixados (asiste a clase con regularidade ou non, asiste a clase con puntualidade ou non, asiste a clase provisto do

material necesario para levar un correcto seguimento das actividades que se realice ou

non, realiza os exercicios encomendados ou non, a calidade da execución dos exercicios

é satisfactoria ou non, amosa unha actitude participativa nas clases ou non, ten un comportamento axeitado na clase, …)

Interrogación: Preguntar directamente ao alumnado mediante entrevista ou cuestionario

para obter información sobre o proceso de aprendizaxe.

Análise das producións dos alumnos/as: traballos individuais ou en grupo realizados na

clase ou na casa, caderno de clase dos alumnos.

Probas nas súas diversas modalidades (orais, escritas, individuais, colectivas)

INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

Información rexistrada no caderno de clase da profesora, obtida mediante a observación

da actitude e traballo do alumnado na clase, a valoración realizada pola profesora das

intervencións do alumnado, dos exercicios e traballos presentados, do caderno de clase do alumno/a, dos exames e probas …

Caderno do alumno/a onde realizará as actividades encomendadas. Valorarase a posta ao

día, a calidade da presentación e a corrección do seu contido.

Traballos realizados polo alumnado.

Probas realizadas polo alumnado.

CRITERIOS DE AVALIACIÓN, CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN

Realizarase un exame ao final de cada unidade.

A cualificación das avaliacións parciais (1ª, 2ª e 3ª) será o resultado da media dos exames

realizados ao longo do correspondente trimestre. Cada exame constará de:

Porcentaxe da Cualificación

Bloque de contido/ Estándares de aprendizaxe avaliables

20,00% Bloque 1:

-Sinala sobre un mapa o marco xeográfico no que se sitúa en distintos períodos a civilización romana, delimitando o seu ámbito de influencia

e situando con precisión puntos xeográficos, cidades ou restos

arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia histórica.

27

-Define o indoeuropeo e recoñece as linguas indoeuropeas e as súas

familias, delimitando nun mapa a zona de orixe e as zonas de expansión.

-Identifica as linguas que se falan actualmente en Europa,

diferenciando pola súa orixe entre indoeuropeas e non indoeuropeas,

clasifica as primeiras en familias lingüísticas e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.

-Identifica as linguas que se falan en España, diferenciando pola súa

orixe as romances e as non romances, e delimita nun mapa as zonas onde se utilizan.

-Explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas partindo do

abecedario latino, sinala as principais adaptacións que se producen en cada unha delas, recoñece os tipos de alfabetos usados actualmente en

Europa e relaciona cada un coas linguas que os empregan.

Bloque 2:

-Recoñece diferentes tipos de escritura e clasifícaos consonte a súa natureza e a súa función.

Bloque 5:

-Distingue as etapas da historia de Roma e explica os seus trazos esenciais e as circunstancias que interveñen no paso dunhas a outras.

-Sabe enmarcar determinados feitos históricos no período histórico

correspondente. -Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se representan fitos

históricos salientables, consultando diferentes fontes de información.

-Describe algúns dos principais fitos históricos da civilización latina, e

explica a grandes liñas as circunstancias en que teñen lugar e as súas principais consecuencias.

-Describe os trazos esenciais que caracterizan as sucesivas formas de

organización do sistema político romano. -Describe a organización da sociedade romana e explica as

características das clases sociais e os papeis asignados a cada unha

delas, en comparación cos actuais.

-Identifica e explica os papeis que desempeña dentro da familia cada un dos seus membros, e analiza a través deles os estereotipos culturais

da época en comparación cos actuais.

-Identifica os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina, sinala os trazos que os caracterizan e establece relacións

entre os deuses máis importantes.

-Distingue e describe o modo de vida en Roma no ámbito privado, analizando os tipos de vivenda, alimentación, vestimenta e coidado

persoal e contrástaos cos da actualidade.

-Describe as características dos tipos de espectáculos públicos

celebrados no teatro, no circo e no anfiteatro, valora o seu mantemento no mundo actual e sitúa nun mapa os teatros, os circos e os anfiteatros

conservados máis importantes.

70,00% Bloque 2: -Explica a orixe do alfabeto latino.

-Le en voz alta textos latinos de certa extensión coa pronunciación

correcta.

Bloque 3: -Descompón palabras nos seus formantes, sinalando e diferenciando

lexemas e morfemas, e servíndose destes para identificar desinencias e

explicar o concepto de flexión e paradigma.

28

-Distingue palabras variables e invariables, explica os trazos que

permiten identificalas e define criterios para clasificalas. -Define o concepto de declinación e conxugación.

-Enuncia correctamente substantivos, adxectivos e pronomes en latín,

distíngueos a partir do seu enunciado e clasifícaos segundo a súa

categoría e a súa declinación. -Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando

correctamente para cada palabra o paradigma de flexión

correspondente. -Identifica as conxugacións verbais latinas e clasifica os verbos

segundo a súa conxugación a partir do seu enunciado.

-Coñece e identifica as formas que compoñen o enunciado dos verbos de paradigmas regulares e recoñece a partir destas os modelos de

conxugación .

-Identifica correctamente as principais formas derivadas de cada tema

verbal latino en voz activa. -Conxuga correctamente os verbos regulares latinos e o verbo SUM en

todos os tempos da voz activa.

-Identifica o infinitivo. -Traduce correctamente ao galego e ao castelán diferentes formas

verbais latinas.

Bloque 4: -Analiza morfolóxica e sintacticamente frases e textos adaptados,

identificando correctamente as categorías gramaticais presentes nas

palabras con flexión e explicando as funcións na oración.

-Enumera correctamente os nomes dos casos latinos e explica as principais funcións que realizan dentro da oración.

-Traduce correctamente á súa lingua os casos latinos presentes nos

textos e redacta en lingua latina pequenas frases onde practica o seu uso.

-Recoñece nos textos as regras e a concordancia latina, e redacta en

lingua latina pequenas frases onde practica o seu uso.

-Compara e clasifica tipos de oracións simples e compostas, diferénciaas e identifica as súas características.

Bloque 6:

-Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de frases de dificultade graduada e textos adaptados, para efectuar correctamente a

súa tradución ou retroversión.

0,06% Bloque 1:

-Identifica e diferencia palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos, en relación co termo de orixe.

-Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán aplicando

as regras fonéticas de evolución. Bloque 7:

-Identifica e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu

mantemento na propia lingua. -Identifica a etimoloxía de palabras de léxico común da lingua propia

e explica a partir desta o seu significado.

-Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual e

sabe empregalas no seu contexto axeitado, cando se expresa na súa propia lingua.

0,04% Bloque 6:

29

Realiza comentarios sobre determinados aspectos culturais presentes

nos textos seleccionados, aplicando para iso os coñecementos adquiridos previamente nesta ou noutras materias.

A cualificación obtida poderá redondearse, de ser o caso, por dúas vías: 1. Con carácter xeral, redondearase de xeito que o decimal se asimilará ao enteiro superior

se o seu valor é 0´5 ou superior e ao anterior nos restantes casos.

2. cando o profesor/a considere que o comportamento do alumno/a na clase o mereza, o

redondeo poderá realizarse sumando ata 0,9 puntos á media obtida nos exames. Para sumarlle esta gratificación á cualificación obtida nas probas escritas, o profesor/-a

valorará a asistencia regular e puntual do alumno/a provisto do material necesario para

levar un correcto seguimento do traballo da clase, o cumprimento das tarefas encomendadas na clase e na casa, a participación, a conduta respectuosa co profesor/a e

cos compañeiros/as, a corrección e posta ao día do traballo recollido no caderno de clase,

a progresión ao longo do trimestre e do curso. A cualificación final obterase da media das cualificacións das avaliacións trimestrais. A

cualificación obtida redondearase, de ser o caso, de xeito que o decimal se asimilará ao

enteiro superior se o seu valor é 0´5 ou superior e ao anterior nos restantes casos. Considerarase superada a materia cando, despois de efectuado, no seu caso, o redondeo,

se obteña unha puntuación igual ou superior a 5 puntos.

Os alumnos/as que non superen a materia na avaliación ordinaria do mes de xuño, debe-

rán realizar unha proba no mes de setembro, segundo o calendario e horario fixado polo Centro. A estrutura da proba será igual á das realizadas ao longo do curso e incluirá toda

a materia estudada ao longo do mesmo. A cualificación obtida redondearase, de ser o caso,

de xeito que o decimal se asimilará ao enteiro superior se o seu valor é 0´5 ou superior e ao anterior nos restantes casos. Considerarase superada a materia cando, despois de efec-

tuado, no seu caso, o redondeo, se obteña unha puntuación igual ou superior a 5 puntos.


PRÁCTICA DOCENTE

Os indicadores de logro son unas serie de preguntas que servirán para reflexionar sobre a

actuación do profesorado co alumnado e sobre todos os aspectos recollidos na programación:

DIVERSIDADE:

Adapto a programación ás características e necesidades especiais dos alumnos e alumnos

Adapto o material ás características e necesidades dos alumnos, realizando traballos

individualizados e diferentes tipos de exercicios.

En función dos diferentes perfís do alumnado, organizo axudas entre iguais no grupo.

Fortalezo os grupos interactivos

PROGRAMACIÓN:

Analizo e marco dentro da programación as competencias clave e fundamentais da

materia.

Defino, en cada unidade didáctica, competencias concretas mediante as que avaliarei aos

alumnos.

É realista a programación en canto a contidos e temporalización.

A planificación foi a axeitada: número e duración das actividades, nivel de dificultade,

interese para os alumnos, significatividade para o proceso de aprendizaxe, baseadas nos

intereses do alumnado, con obxectivos ben definidos, propostas de aprendizaxe colaborativa…

ACTIVIDADES DE AULA

Actividades plurais, amplas, de longo percorrido, que fagan pensar, que dan a

oportunidade de buscar diferentes recursos, que dea opción de normalizar o traballo.

Doulle a oportunidade ao alumnado de participar na avaliación do resultado do seu

traballo, promovendo a crítica construtiva.

30

Organizo o tempo de clase. Organizo a forma de traballo. Desenvolvo diferentes materiais.

Uso das novas tecnoloxías.

Traballo da expresión oral e diferentes tipos de textos.

Capacidade do profesor/-a de motivar aos alumnos, espertar a súa curiosidade, crear o

conflito cognitivo, colocalos na súa zona de desenvolvemento próximo e ofrecerlles a

axuda adecuada para facelos progresar no desenvolvemento dos seus esquemas

cognitivos, de lograr que todos participan activamente, e consigan o seu nivel máximo

de desenvolvemento.

AVALIACIÓN

Utilizo diferentes tipos de probas para realizar a avaliación (exames, traballos individuais,

exposicións orais…)

Utilizo diferentes rexistros de observación para realizar a avaliación (notas no caderno do

profesor: tarefas realizadas de forma satisfactoria ou non, achegas, competencias básicas, etc.)

Na sesión de avaliación, proporciono ao titor/a todos os datos que precisa, para que poida

completar correctamente todos os apartados da acta, concretar a recuperación do

alumnado e realizar, a posteriori, unha mellor interpretación dos resultados do grupo.

MATERIAIS EMPREGADOS

Permiten a manipulación, son accesibles para os alumnos, atractivos, suficientes…

DESEÑO DE AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDAS A ADOPTAR EN FUNCIÓN DOS

RESULTADOS

O alumnado que cursa de Latín en 4º ESO ten contacto por primeira vez con esta materia. Algúns dos seus contidos xa formaron parte do programa doutras materias cursadas polo alumnado ao

longo da ESO. Algúns dos contidos do bloque de “Roma: Historia, arte , cultura e civilización”

foron estudados na materia de Ciencias Sociais en 1º ESO e na de Cultura Clásica para aqueles

estudantes que a cursaran en 3º da ESO. Tamén parte dos contidos de léxico (a evolución do Latín ás linguas romances, sobre os conceptos de palabra patrimonial, cultismo e semicultismos,

sobre a subsistencia nas linguas romances de prefixos, sufixos e lexemas de orixe grega e latina)

xa foron obxecto de estudo en Lingua Castelá e en Lingua Galega e na de Cultura Clásica para aqueles estudantes que a cursaran en 3º da ESO. Os contidos de morfoloxía e sintaxe latina nunca

foron estudados polo alumnado, pero necesitan dunha base de coñecementos gramaticais de

lingua castelá e galega para a súa asimilación por parte do alumnado. Antes de afondar na explicación de cada unidade temática, o profesor/-a deberá aplicar

procedementos de obtención de información respecto aos coñecementos previos do alumnado coa

fin de adaptar as súas explicacións no obxectivo de que sexa alcanzable por todo o alumnado.

O medio de recadar esta información poderá consistir en probas escritas, mediante a observación das dificultades que cada alumno presenta á hora de realizar actividades encomendadas ou

mediante a interrogación directa ao alumnado na clase.

En función dos resultados, o profesor/a deberá adaptar a metodoloxía, o ritmo e o punto de partida das explicacións. Tamén adaptará individualmente ou colectivamente os exercicios e actividades

á variedade de alumnado da clase.

MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

Un dos principios básicos que debe ter en conta a intervención educativa é o da individualización,

consistente en que o sistema educativo ofreza a cada alumno/a a axuda pedagóxica que precisa en función das súas motivacións, intereses e capacidades de aprendizaxe. De aí a necesidade de

atender á esta diversidade. É conveniente que dende as mesmas materias se dea resposta á

diversidade de intereses, motivacións, capacidades e estilos de aprendizaxe que manifesta o

alumnado. Os procedementos para dar atención a esta diversidade serán:

31

Formulación por parte da profesora de preguntas previas ao tratamento de cada unidade

co fin de facilitar unha idea precisa sobre de onde se parte.

Repasos periódicos das nocións xa vistas con anterioridade e consideradas necesarias para

progresión da aprendizaxe, tomando nota das lagoas e dificultades detectadas e aplicando medidas

para solucionalas.

Introdución de cada aspecto lingüístico, sempre que sexa posible, mediante as

semellanzas coa propia lingua do alumno/a e a súa permanencia nela.

Nas actividades de consolidación, realizaranse os exercicios apropiados e todo o

abundantes e variados que sexa preciso, coa fin de afianzar os contidos lingüísticos, culturais e

léxicos traballados na unidade.

Nas actividades de recuperación e ampliación, co obxectivo de atender a aqueles

alumnos/as que presenten problemas na asimilación dos diversos contidos, prepararanse exercicios breves de dificultade graduada para os temas lingüísticos e léxicos. Para os temas

culturais, pediránselles lecturas breves coa confección de esquemas alusivos, sempre coa axuda

da profesora.

Mentres se levan a cabo estas actividades de recuperación, aqueles alumnos/as que teñan

alcanzado satisfactoriamente os contidos propostos realizarán tarefas preparadas de antemán para

afondar neles, como traballos de investigación sobre temas culturais, lecturas complementarias e

ampliación de léxico da propia lingua relacionado co tema, mediante dicionarios ou textos

apropiados.

As distintas formas de agrupamento dos alumnos/as e a súa distribución na aula inflúen

tamén no proceso. É de gran importancia ter en conta o traballo en grupo e a colaboración entre

alumnado con diferentes graos de dominio dos contidos.

CONCRECIÓN DOS ELEMENTOS TRANSVERSAIS

Para unha correcta inclusión dos temas transversais na programación da materia, procurarase:

Fomentar o diálogo como forma de solución de diferenzas, mediante a análise de

problemas históricos de enfrontamentos ocorridos en Roma.

Salientar aspectos de creatividade e iniciativa existentes entre os romanos e deducir a súas

consecuencias.

Analizar e recoñecer nos textos as achegas de personaxes de calquera ámbito do mundo

latino no fomento da paz, as relacións entre os diversos pobos e a convivencia.

Apreciar e valorar a diversidade lingüística e cultural de España e de Europa como mostra

de convivencia entre pobos.

Recoñecer nos textos clásicos situacións de discriminación por razóns de sexo, sociais ou

persoais e analizalos criticamente.

Reflexionar e sacar consecuencias das situacións observadas para evitar a discriminación.

Deducir da postura dos romanos ante o universo posicións de respecto ou desprezo pola

natureza e o entorno social.

Analizar e comentar hábitos sociais dos romanos dentro do seu contexto histórico e

confrontalos coas concepcións actuais.

Espertar o interese pola cultura que Roma desenvolveu e nos legou, subliñando as súas

diferenzas e as súas semellanzas con outras culturas, para fomentar, así, actitudes de respecto cara a outros pobos. Valorar a diversidade e a riqueza patrimonial procedente do mundo clásico, e

promover unha disposición favorable a actuar na súa defensa e conservación. Co fin de promover unha educación non discriminatoria por razón de sexo e que favoreza

a igualdade de oportunidades entre homes e mulleres, incidirase no uso dunha linguaxe non

sexista, compararase a situación da muller na sociedade romana e na actual, facendo unha valoración crítica e propiciando o debate e a exposición de opinións persoais, tratando de corrixir

prexuízos sexistas e desenvolver a autoestima.

32

ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

Visualización dalgunha película ou documentais de temas relacionados cos contidos de

cultura e civilización. Realización de comentarios ou traballos sobre os mesmos.

Como as condicións sanitarias actuais non o permiten non se ningún outro tipo de

actividades complementarias.


PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA

Comprobarase regularmente que foi realizada correctamente a planificación, en canto a

distribución dos contidos e temporalización, adecuación dos exercicios programados

(cantidade, gradación na dificultade), grao de participación nas distintas tarefas por parte do alumnado, grao de adquisición dos coñecementos por parte do alumnado,

instrumentos de avaliación empregados, información ao alumnado.

A partir da aplicación na aula da programación didáctica, o profesor/a analizará a

adecuación da programación didáctica ao contexto da clase e a consecuencia desta análise estableceranse as medidas de mellora que se consideren oportunas.

Tras a aplicación total da programación, cando se teña unha mellor perspectiva

completarase cos resultados das avaliacións interna e externa do alumnado.

A información obtida permitirá, se fose necesario, reconducir e mellorar a programación, os seus

procesos de aplicación e os resultados da súa posta en marcha. O resultado desta avaliación plasmarase nas actas periódicas das reunións de departamento

e na memoria final de curso. Será necesario comprobar polo menos os seguintes aspectos

Adecuación da materia de cada unidade didáctica ao tempo programado.

Adecuación dos exercicios programados, tanto en canto á cantidade, como en canto á

gradación na dificultade dos mesmos.

Valorar o grao de participación nas distintas tarefas por parte do alumnado.

Valorar o grao de adquisición dos coñecementos por parte do alumnado e, en caso de

parecer insuficiente, estudar os motivos e propoñer medidas para remedialo (exercicios de reforzo,

ampliación, recuperación, maior afondamento nas explicacións, ampliación do tempo

dedicado …)

ADAPTACIÓNS NO CASO DE IMPLANTARSE DOCENCIA NON PRESENCIAL

A expansión da pandemia do COVID19 esixiu finalizar o curso 2019-2020 nunhas condicións de

suspensión da actividade lectiva presencial que repercutiu notablemente no desenvolvemento do proceso de ensino-aprendizaxe. Fíxose necesario pasar de xeito repentino dunha modalidade de

ensino presencial a unha modalidade de ensino a través de medios telemáticos e facer unha

adaptación da metodoloxía e un axuste dos obxectivos relativos ás aprendizaxes imprescindibles

para a adquisición das competencias clave e os instrumentos e procedementos de avaliación. Eses axustes realizados no curso 2019-2020 repercutirán só de xeito limitado e indirecto na

previsión de contidos a tratar na materia de Latín de 4º da ESO xa que é un curso de introdución

na materia; carece de continuidade directa con respecto a contidos estudados no curso anterior. Pero , tendo en conta que a aprendizaxe do latín se apoia en coñecementos previos de lingua

castelá e galega cuxa asimilación se puido ver afectada polas circunstancias descritas, haberá que

deterse na revisión ou aclaración deses coñecementos cando se comprobe a necesidade. Ao comezo de cada unidade farase a comprobación do dominio do alumnado sobre as nocións de

lingua castelá e galega imprescindibles para unha adecuada comprensión dos contidos a traballar

en lingua latina mediante exercicios orais ou escritos a modo de avaliación previa. Neste curso 2020-2021, dado que a pandemia do COVID19 segue a constituír unha ameaza sanitaria que está a alterar o noso xeito de vida e modo de relación, é razoable facer previsión das

repercusións que poida ter no eido educativo. O curso de 4º ESO, respectando as debidas medidas

de distanciamento recomendadas polas autoridades sanitarias, empeza de xeito presencial para todo o alumnado. Sen embargo, non podemos descartar a posibilidade de que ao longo do curso

33

algún alumno de xeito individual, un grupo de alumnos, un curso completo ou incluso o centro

na súa totalidade teña de verse confinado no seu domicilio e continuar o curso por medios

telemáticos. Se se dese esa circunstancia adaptaríase a metodoloxía aplicada na modalidade ordinaria presencial. O medio prioritario de comunicación e intercambio de información entre o alumnado

e a profesora será a aula virtual. O alumnado será informado dende o comezo do curso de que, na

eventualidade de suspensión da actividade lectiva presencial, tanto se esta afecta parcial ou totalmente ao grupo, esta sería a ferramenta básica para continuar o curso. A profesora

interesarase por se algún alumno ou alumna ten dificultade para empregar estes medios e tratará

de poñerlle remedio. Para familiarizar ao alumnado con eles, incluso na actividade ordinaria, utilizarse de xeito complementario e asiduamente a aula virtual para depositar contidos que o

alumnado deberá consultar ou para realizar actividades e exercicios. Para o alumnado que se atope en situación de ensino non presencial, a profesora depositará na

aula virtual os contidos a aprender explicados de xeito claro e partindo sempre do aprendido anteriormente e propoñerá os exercicios a realizar polo alumnado. Estes exercicios serán de

autocorrección ou para remitir nun prazo de tempo fixado á profesora que os revisará e responderá

cos comentarios precisos para aclarar os erros. Tamén sería necesario posiblemente revisar os obxectivos e aprendizaxes imprescindibles para a

adquisición das competencias clave. A comezo de curso e sen ter coñecemento da extensión

temporal que esa suspensión da actividade lectiva presencial puidera adquirir, faise imposible precisar o alcance desa revisión. En todo caso o progreso da materia seguiría a orde cronolóxica

recollida nesta programación e adaptaríase con relación ao grao de avance no mesmo. No

presente curso, salvo indicacións das autoridades educativas en sentido contrario, trataríase de

proseguir co desenvolvemento dos contidos programados, aínda que sen dúbida o ritmo veríase desacelerado. Sempre que sexa posible realizar os exames de xeito presencial, respectaranse os criterios de

avaliación contemplados máis arriba no apartado correspondente desta programación. En caso de non ser posible a realización presencial dos exames, para levar a cabo a avaliación do alumnado,

cobrarían especial valor o seguimento regular da actividade lectiva a través da aula virtual, o

cumprimento persoal das actividades encomendadas e o grao de corrección das mesmas. A cualificación final do curso será resultado da media das cualificacións obtidas en cada avaliación. A cualificación das avaliacións parciais, en caso de non realizarse exames presenciais,

será o resultado de: - a cualificación obtida pola valoración feita pola profesora nos conceptos de seguimento regular da actividade lectiva a través da aula virtual, o cumprimento persoal das actividades

encomendadas e o grao de corrección das mesmas que ponderará un 40% e - a cualificación obtida nos exames realizados a través dos medios virtuais mencionados máis arriba que ponderarán un 60%.

1º BACHARELATO

CONCRECIÓN: 1º DE BACHARELATO

A materia debe enfocarse tendo en conta que, por regra xeral, terá a súa continuidade

natural en Latín II de 2º de Bacharelato. Este feito influirá no tratamento que fagamos da

concreción dos contidos de Latín I: deberá ser unha concreción que ofreza ao alumno/a, a través

da lingua e os textos, unha visión global da cultura e léxico latinos e da súa influenza e permanencia no mundo actual, e, ao mesmo tempo, terá que poder ofrecerlles unha formación

que lles permita afrontar con garantías o curso de Latín II e, así, afondar nas claves da cultura

occidental. Abordaranse, pois, de forma xeral, os aspectos básicos de cada grupo de contidos: do

grupo de lingua, traballaranse os modelos máis usuais da morfoloxía nominal e pronominal, as

preposicións, as categorías verbais, o sistema de presente e perfecto activo e pasivo, o participio

e infinitivo, funcións dos casos, oracións coordinadas, oracións subordinadas de relativo. Oracións interrogativas directas e indirectas. En canto ás oracións subordinadas completivas

34

introducidas por conxuncións subordinantes e ás adverbiais, iniciarase unha primeira toma de

contacto mediante os exercicios de tradución, sen chegar a un estudo en profundidade e por

extenso das mesmas. En canto aos contidos culturais, darase unha visión global do mundo

romano e a súa permanencia. O léxico será o imprescindible para garantir con éxito a tradución das oracións e textos propostos, e del traballaranse os derivados nas lingua romances, a súa

composición e derivación. Así mesmo emprenderase un achegamento á evolución do léxico.

Igualmente, incluirase un estudo dalgunhas das máis comúns locucións latinas en uso en castelán e galego.

PRIMEIRO TRIMESTRE


CONTIDOS:

O indoeuropeo. Linguas indoeuropeas e familias lingüísticas.

Obxectivos: g, n Criterios de avaliación: -Identificar o indoeuropeo como lingua nai da maioría das linguas faladas en Europa

hoxe en día.

Estándares de aprendizaxe: Define o indoeuropeo e recoñece as linguas indoeuropeas e as súas familias, e delimita nun mapa a zona de orixe e as zonas

de expansión

-Agrupar as linguas indoeuropeas en familias lingüísticas e localizalas nun mapa. Estándares de aprendizaxe: Identifica as linguas que se falan actualmente en

Europa, diferenciando pola súa orixe entre indoeuropeas e non indoeuropeas,

clasifica as primeiras en familias lingüísticas e delimita nun mapa as zonas onde

se utilizan. Competencias clave: CD, CAA, CDC, CCEC Grao mínimo de consecución: Explica os conceptos de: diversidade lingüística, linguas

en perigo de extinción, clasificación estrutural das linguas, clasificación xenética das linguas, gramática comparada, teoría do indoeuropeo, evolución do indoeuropeo e

familias lingüísticas derivadas.

Orixe, evolución e etapas do latín. Palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

Obxectivos: d, g, p, h Criterios de avaliación: -Distinguir as principais etapas na evolución do latín e recoñecer e identificar palabras

patrimoniais, cultismos e semicultismos.

Estándares de aprendizaxe: Distingue e delimita as etapas do latín, recoñece e distingue a partir do étimo latino cultismos, semicultismos e termos

patrimoniais, e explica as evolucións que se producen nun caso e no outro.

Coñece exemplos de termos latinos que deron orixe tanto a unha palabra patrimonial como a un cultismo, e sinala as diferenzas de uso e significado

entre ambos.

Demostra a presenza do latín no século XXI en campos como a ciencia, a

cultura, a publicidade, os medios de comunicación, internet e as redes sociais. Competencias clave: CCL. CAA, CMCCT, CD, CCEC Grao mínimo de consecución: Explica os conceptos de: latín vulgar e latín literario, a

evolución da lingua latina distinguindo as distintas etapas da súa evolución e as mostras máis significativas de cada etapa. Identifica palabras patrimoniais, cultismos,

semicultismos e dobretes.

Linguas de España: linguas romances e non romances.

Obxectivos: n, p Criterios de avaliación: -Coñecer as orixes das linguas faladas en España, clasificalas e localizalas nun mapa, e

delimitar o marco xeográfico das linguas romances faladas no mundo, recoñecendo as

súas características.

35

Estándares de aprendizaxe: Identifica as linguas que se falan en España,

diferenciando pola súa orixe romances e non romances, localiza nun

mapa as zonas onde se utilizan, delimita o marco xeográfico das linguas

romances faladas no mundo e recoñece as súas características. Competencias clave: CSC, CCEC Grao mínimo de consecución: Coñece o marco xeográfico das linguas romances faladas

no mundo e localízaas nun mapa. Marco xeográfico da lingua.

Obxectivos: l, p Criterios de avaliación: Coñecer e localizar en mapas o marco xeográfico da lingua latina.

Estándares de aprendizaxe: Localiza nun mapa o marco xeográfico da lingua latina e a súa expansión, delimitando os seus ámbitos de

influencia e colocando con precisión puntos xeográficos, cidades ou

restos arqueolóxicos coñecidos pola súa relevancia histórica.

Competencias clave: CMCCT, CCEC, CSC Grao mínimo de consecución: Recoñece os aspectos xeográficos máis importantes do

mundo romano


ao castelán. Obxectivos: d, p, n Criterios de avaliación: Coñecer e aplicar as regras fundamentais da evolución fonética e

recoñecer os procesos de evolución semántica do latín ao galego e ao castelán partindo dos étimos latinos.

Estándares de aprendizaxe: Realiza evolucións de termos latinos ao ga-



evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán. BLOQUE 2: SISTEMA DA LINGUA LATINA, ELEMENTOS BÁSICOS.

CONTIDOS:

Orixes da escritura. Sistemas de escritura.

Obxectivos: g Criterios de avaliación: -Recoñecer sistemas de escritura e distinguilos do alfabeto.

Estándares de aprendizaxe: Recoñece tipos de escritura e clasifícaos consonte

a súa natureza e a súa función, e describe os trazos que distinguen uns dos outros.

Competencias clave: CD, CCEC Grao mínimo de consecución: Coñece os distintos tipos de escritura, sabe explicar o contexto da aparición da escritura

Orixe e evolución do alfabeto latino.

Obxectivos: g Criterios de avaliación: -Distinguir as fases da evolución do alfabeto latino, desde a súa orixe ata o alfabeto da época clásica

Estándares de aprendizaxe: Explica a orixe do alfabeto latino, e a evolución

e a adaptación dos signos do alfabeto grego. - Coñecer a orixe do alfabeto nas linguas modernas.

Estándares de aprendizaxe: Explica a orixe do alfabeto de diferentes linguas

partindo do alfabeto latino, así como a súa evolución, sinala as adaptacións que se producen en cada unha e recoñece os tipos de alfabeto usados

actualmente en Europa, en relación coas linguas que os empregan.

Competencias clave: CAA, CMCCT, CSC, CCL, CCEC Grao mínimo de consecución: Sabe explicar a orixe do alfabeto latino.

36

Pronuncia do latín: tipos

Obxectivos: e Criterios de avaliación: Coñecer e aplicar con corrección as normas básicas da pronuncia en latín e distinguir os

seus tipos. Estándares de aprendizaxe: Le con pronuncia e acentuación correctas textos

latinos, identificando e reproducindo exemplos de diferentes tipos de pronuncia. Competencias clave: CCL Grao mínimo de consecución: Coñece e sabe aplicar as normas de pronuncia e

acentuación do latín. BLOQUE 3: MORFOLOXÍA

CONTIDOS: Formantes das palabras.

Obxectivos: d Criterios de avaliación: Coñecer, identificar e distinguir os formantes das palabras.

Estándares de aprendizaxe: Descompón palabras nos seus formantes, sina-

lando e diferenciando lexemas e morfemas, e servíndose destes para identifi-

car desinencias e explicar o concepto de flexión e paradigma. Competencias clave: CMCCT, CCL Grao mínimo de consecución: Sabe descompor palabras diferenciando lexemas,

morfemas e identificando desinencias. Tipos de palabras: variables e invariables.

Obxectivos: g Criterios de avaliación: Distinguir os tipos de palabras a partir do seu enunciado.

Estándares de aprendizaxe: Distingue palabras variables e invariables, ex-

plica os trazos que permiten identificalas e define criterios para clasificalas. Competencias clave: CAA, CCL Grao mínimo de consecución: Distingue palabras variables e invariables.

Concepto de declinación e conxugación. Flexión nominal e pronominal: adxectivos

e pronomes. Flexión verbal. Obxectivos: i, l, p, d, e, g

Criterios de avaliación: -Comprender o concepto de declinación e conxugación.

Estándares de aprendizaxe: Declina e/ou conxuga correctamente pala-bras propostas segundo a súa categoría, explicando e ilustrando con exemplos as

características que diferencian os conceptos de declinación e conxugación. -Coñecer as declinacións, encadrar as palabras dentro da súa categoría e declinación,

enuncialas e declinalas e concordalas correctamente.

Estándares de aprendizaxe: Enuncia, declina e concorda correctamente subs-

tantivos e adxectivos en latín, distinguíndoos a partir do seu enunciado e cla-sificándoos segundo a súa categoría e a súa declinación.



Grao mínimo de consecución: Entende os conceptos de caso e declinación, coñece os casos e as súas funcións, identifica a que declinación pertencen os substanti-

vos e os adxectivos 2-1-2, sabe enunciar e declinar substantivos e adxectivos

2-1-2 e sintagmas en concordancia. Flexión verbal.

Obxectivos: b, g, l, d, e, d, p Criterios de avaliación:

-Coñecer as conxugacións, encadrar os verbos dentro da súa conxugación, enuncialos e conxugalos correctamente.

37


tindo do seu enunciado e describe os trazos polos que se recoñecen os modelos

de flexión verbal.

Coñece e identifica as formas que compoñen o enunciado dos verbos de para-digmas regulares e recoñece a partir destas os modelos de conxugación.

Conxuga os tempos verbais máis frecuentes en voz activa, aplicando correc-

tamente os paradigmas correspondentes. -Analizar o funcionamento dos temas verbais latinos de presente e de perfecto, e recoñe-

cer as formas dos tempos verbais formados a partir deles en voz activa.

Estándares de aprendizaxe: Explica o uso dos temas verbais latinos, identifi-cando correctamente as formas derivadas de cada un.

Competencias clave: CAA, CCL, CD Grao mínimo de consecución: Identifica a que conxugación pertencen os verbos, entende

o seu enunciado, entende o funcionamento dos temas verbais, conxuga os verbos regulares e o verbo SUM nos tempos do tema de presente en voz activa e tradúceos

correctamente e compara os tempos e os modos verbais presentes no latín cos do galego

e os do castelán. BLOQUE 4: SINTAXE

CONTIDOS:


Obxectivos: i Criterios de avaliación: -Coñecer e analizar as funcións das palabras na oración.

Estándares de aprendizaxe: Analiza morfoloxicamente e sintacticamente

frases e textos de dificultade graduada, identificando correctamente as categorías gramaticais presentes nas palabras con flexión e explicando as

funcións que realizan na oración. Competencias clave: CMCCT, CCL

Grao mínimo de consecución: Analiza morfoloxicamente e sintacticamente frases e

textos aplicando os coñecementos estudados.

Casos latinos

Obxectivos: e Criterios de avaliación: -Coñecer os nomes dos casos latinos, identificar as principais funcións que realizan na

oración e saber traducir os casos á lingua materna adecuadamente.

Estándares de aprendizaxe: Enumera correctamente os nomes dos casos que existen na flexión nominal e pronominal latina, explica as súas funcións

dentro da oración e ilustra con exemplos a forma axeitada de traducilos.

Competencias clave: CAA, CCL Grao mínimo de consecución: Coñece os casos latinos, as súas funcións e sabe traducilos

correctamente.

Concordancia

Obxectivos: g Criterios de avaliación: -Recoñecer as regras de concordancia na lingua latina e a súa correspondencia no galego

e no castelán.

Estándares de aprendizaxe: Recoñece nos textos as regras e a concordancia latina, e redacta en lingua latina pequenas frases, onde practica o seu uso.

Competencias clave: CCL Grao mínimo de consecución: Coñece e sabe aplicar as regras de concordancia latina.

Oración simple: oracións atributivas e predicativas.

Obxectivos: d Criterios de avaliación:

-Recoñecer e clasificar os tipos de oración simple.

38

Estándares de aprendizaxe: Compara e clasifica tipos de oracións simples, e

identifica e explica en cada caso as súas características.

Competencias clave: CMCCT, CCL Grao mínimo de consecución: Distingue os tipos de oracións simples e coñece as súas características e compoñentes principais.


CONTIDOS:

Períodos da historia de Roma.

Obxectivos: a, i, l, g, p Criterios de avaliación: -Coñecer os feitos históricos das etapas da historia de Roma, encadralos no seu período correspondente e realizar eixes cronolóxicos.

Estándares de aprendizaxe: Describe o marco histórico en que xorde e se de-

senvolve a civilización romana, sinala períodos dentro del e identifica en cada

un as conexións máis importantes que presentan con outras civilizacións. Distingue as etapas da historia de Roma, explicando os seus trazos esenciais

e as circunstancias que interveñen no paso de unhas a outras. Sabe enmarcar

determinados feitos históricos na civilización e no período histórico corres-pondente, ponos en contexto e relaciónaos con outras circunstancias contem-

poráneas.

Pode elaborar eixes cronolóxicos nos que se representan fitos históricos sa-lientables, consultando diferentes fontes de información.

Describe os principais fitos históricos e os aspectos máis significativos da

civilización latina, e analiza a súa influencia no devir histórico posterior.

Organización política e social de Roma.

Obxectivos: a, c Criterios de avaliación: -Coñecer a organización política e social de Roma e recoñecer o seu mantemento actual.

Estándares de aprendizaxe: Describe os elementos que caracterizan as suce-sivas formas de organización do sistema político romano.

Describe a organización e a evolución da sociedade romana, explicando as

características das clases sociais e os papeis asignados a cada unha, relacio-

nando estes aspectos cos valores cívicos existentes na época e comparándoos cos actuais.

Competencias clave: CCEC, CCL, CSC, CSIEE, CAA, CD, CMCCT Grao de consecución: Coñece as lendas da fundación de Roma. Coñece as etapas da his-toria de Roma e a súa cronoloxía, así como os seus trazos esenciais (institucións, clases

sociais, feitos históricos máis salientables) BLOQUE 6: TEXTOS

CONTIDOS:


Obxectivos: e Criterios de avaliación:

-Coñecer e aplicar os coñecementos fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos da lingua latina para a interpretación, a tradución e a retroversión de textos de dificultade

progresiva. Estándares de aprendizaxe: Utiliza adecuadamente a análise fonética, morfo-lóxica, sintáctica e semántica de textos de dificultade graduada, para efectuar


Competencias clave: CCL, CAA Comparación das estruturas latinas coas das linguas propias

Obxectivos: d, p Criterios de avaliación:

-Comparar as estruturas latinas coas das linguas propias.

39



lentes nas linguas que coñece.

Competencias clave: CCL, CAA Iniciación ás técnicas de tradución

Obxectivos: d, i Criterios de avaliación:

-Utilizar correctamente manuais e dicionarios, recoñecendo e analizando toda a informa-ción que proporcionan.

Estándares de aprendizaxe: Utiliza correctamente o dicionario, analizando e

valorando correctamente a información gramatical incluída nos seus manuais e nas súas entradas, e localiza o significado de palabras que entrañan dificul-

tade, identificando entre varias acepcións o sentido máis axeitado para a tra-

dución do texto.

Competencias clave: CCL, CAA Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou tradu-

cidos. Lectura comparada e comentario de textos en lingua latina e lingua propia.

Obxectivos: d, e Criterios de avaliación: -Realizar a través dunha lectura comprensiva a análise e o comentario do contido e da

estrutura de textos orixinais, adaptados ou traducidos.

Estándares de aprendizaxe: Realiza comentarios sobre os principais trazos dos textos seleccionados e sobre os aspectos culturais presentes neles, aplicando

para iso os coñecementos adquiridos previamente nesta e noutras materias.


tema principal e distinguindo as súas partes. Competencias clave: CCL, CAA, CSC, CMCCT, CCEC


Obxectivos: e, d, p, i Criterios de avaliación: i



tín sobre un tema proposto.

-Realizar pequenos coloquios en latín con frases sinxelas e de dificultade progresiva. Estándares de aprendizaxe: Mantén un sinxelo diálogo en latín sobre a base






CONTIDOS:


Obxectivos: e Criterios de avaliación: -Coñecer, identificar e traducir o léxico latino transparente e as palabras de maior fre-cuencia.




Competencias clave: CAA, CCL

40


cuencia.


Obxectivos: d, p Criterios de avaliación: -Distinguir e coñecer o significados dos principais prefixos e sufixos que interveñen na


Estándares de aprendizaxe: Identifica e explica os principais prefixos e sufixos, analizando o seu mantemento na propia lingua.


que aparece.

Mantemento de elementos lingüísticos latinos.


-Establecer mediante mecanismos de inferencia as relacións existentes entre determinados

étimos latinos e os derivados en linguas romances.

Estándares de aprendizaxe: Deduce o significado das palabras das linguas de España a partir dos étimos latinos.

-Identificar e explicar os elementos léxicos latinos que permanecen nas linguas dos/das

estudantes. Estándares de aprendizaxe: Identifica a etimoloxía de palabras de léxico co-


Relaciona palabras da mesma familia etimolóxica ou semántica.

Competencias clave: CAA, CD, CCL Grao de consecución: Identifica a etimoloxía de palabras da lingua propia e explica a

partir desta o seu significado


Obxectivos: g, e Criterios de avaliación: -Coñecer o significado das principais locucións latinas de uso actual e saber empregalas


Estándares de aprendizaxe: Coñece o significado das principais locucións la-tinas de uso actual e sabe empregalas no seu contexto adecuado cando se ex-



e sabe empregalas nun contexto adecuado.

SEGUNDO TRIMESTRE

BLOQUE 1: O LATÍN, ORIXE DAS LINGUAS ROMANCES


ao castelán.

Obxectivos: d, p, n Criterios de avaliación: Coñecer e aplicar as regras fundamentais da evolución fonética e






41

Flexión nominal e pronominal: adxectivos e pronomes.

Obxectivos: g, d Criterios de avaliación:

-Comprender o concepto de declinación e conxugación.

Estándares de aprendizaxe: Declina e/ou conxuga correctamente pala-bras propostas segundo a súa categoría, explicando e ilustrando con exemplos as



Estándares de aprendizaxe: Enuncia e declina correctamente substantivos e

adxectivos en latín, distinguíndoos a partir do seu enunciado e clasificándoos segundo a súa categoría e a súa declinación.



Grao mínimo de consecución: Entende os conceptos de caso e declinación, coñece os casos e as súas funcións, identifica a que declinación pertencen os substantivos e os ad-

xectivos, sabe enunciar e declinar substantivos e adxectivos en grao positivo, compara-

tivo e superlativo e sintagmas en concordancia. Flexión verbal.

Obxectivos: b, g, l, d, e, d, p -Coñecer as conxugacións, encadrar os verbos dentro da súa conxugación, enuncialos e

conxugalos correctamente. Estándares de aprendizaxe: Clasifica verbos segundo a súa conxugación par-

tindo do seu enunciado e describe os trazos polos que se recoñecen os modelos

de flexión verbal.

Coñece e identifica as formas que compoñen o enunciado dos verbos de para-digmas regulares e recoñece a partir destas os modelos de conxugación.

Conxuga os tempos verbais máis frecuentes en voz activa e pasiva, aplicando

correctamente os paradigmas correspondentes. -Analizar o funcionamento dos temas verbais latinos de presente e de perfecto, e recoñe-

cer as formas dos tempos verbais formados a partir deles, tanto en voz activa como en

voz pasiva.

Estándares de aprendizaxe: Explica o uso dos temas verbais latinos, identifi-cando correctamente as formas derivadas de cada un.

Cambia de voz as formas verbais identificando e manexando con seguridade

os formantes que expresan este accidente verbal. -Diferenciar as formas persoais e non persoais do verbo, e recoñecer as categorías grama-

ticais presentes en cada unha.

Estándares de aprendizaxe: Distingue formas persoais e non persoais dos ver-bos, explica os trazos que permiten identificalas e define criterios para clasi-

ficalas.

Competencias clave: CAA, CCL, CD -Traducir ao galego e ao castelán as formas verbais latinas, e comparar os sistemas verbais.

Estándares de aprendizaxe: Traduce correctamente ao galego e ao castelán

formas verbais latinas, e compara os tempos e os modos verbais presentes no

latín cos do galego e os do castelán. Grao mínimo de consecución: Identifica a que conxugación pertencen os verbos, entende

o seu enunciado, entende o funcionamento dos temas verbais, conxuga os verbos

regulares e o verbo SUM nos tempos do tema de presente e de perfecto en voz activa e pasiva e tradúceos correctamente e compara os tempos e os modos verbais presentes no

latín cos do galego e os do castelán. BLOQUE 4: SINTAXE

CONTIDOS:

Elementos da oración.

Obxectivos: i

42

Criterios de avaliación: --Coñecer e analizar as funcións das palabras na oración.

Estándares de aprendizaxe: Analiza morfoloxicamente e sintacticamente fra-

ses e textos de dificultade graduada, identificando correctamente as catego-rías gramaticais presentes nas palabras con flexión e explicando as funcións

que realizan na oración.

Oración composta: coordinación e subordinación

Obxectivos: g Criterios de avaliación:

- Distinguir as oracións simples das compostas e, dentro desta últimas, as coordinadas das

subordinadas. Estándares de aprendizaxe: Distingue as oracións simples das compostas e,

dentro destas últimas, as coordinadas das subordinadas, os seus tipos e os ne-

xos que as caracterizan, e sinala exemplos que expliquen en cada caso as súas

característica. Competencias clave: CAA, CCL Grao de consecución: Sabe analizar e traducir frases e textos con oracións compostas,

tanto coordinadas como subordinadas. BLOQUE 5: ROMA: HISTORIA, CULTURA, ARTE E CIVILIZACIÓN

CONTIDOS:

Romanización de Hispania e da Gallaecia.

Obxectivos: h, a, p, n Criterios de avaliación: -Coñecer os feitos históricos principais da romanización de Hispania e da Gallaecia, e

realizar eixes cronolóxicos.

Estándares de aprendizaxe: Explica a romanización de Hispania e da Gallae-cia, describe as súas causas e delimita as súas fases.

Enumera, explica e ilustra con exemplos os aspectos fundamentais que ca-

racterizan o proceso da romanización de Hispania e da Gallaecia, e sinala a súa influencia na historia posterior.

-Recoñecer as pegadas da romanización nos principais depósitos arqueolóxicos e museos.

Estándares de aprendizaxe: Identifica e sinala nun mapa os restos arqueoló-

xicos máis salientables na romanización de Hispania e da Gallaecia, e desco-bre e relaciona as pezas arqueolóxicas romanas dos museos cos coñecemen-

tos adquiridos.

Mitoloxía e relixión. Ritos funerarios.

Obxectivos: n Criterios de avaliación:

-Coñecer os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía grecolatina.

Estándares de aprendizaxe: Identifica os principais deuses, semideuses e he-roes da mitoloxía grecolatina, sinalando os trazos que os caracterizan, os seus

atributos e o ámbito de influencia, explica a súa xenealoxía e establece rela-

cións entre os deuses.

Identifica deuses, semideuses e heroes dentro do imaxinario mítico, e explica os principais aspectos que diferencian uns dos outros.

-Coñecer os deuses, os mitos, os heroes e as lendas latinas principais, e establecer seme-

llanzas e diferenzas entre os mitos e os heroes antigos e os actuais. Estándares de aprendizaxe: Recoñece e ilustra con exemplos o mantemento

do mítico e da figura do heroe na nosa cultura, analizando a influencia da

tradición clásica neste fenómeno, sinalando as semellanzas e as principais diferenzas entre ambos tratamentos, e asociándoas a outros trazos culturais

propios de cada época.

43

Sinala semellanzas e diferenzas entre os mitos e as lendas da antigüidade clá-

sica e os pertencentes a outras culturas, comparando o seu tratamento na lite-

ratura ou na tradición relixiosa, e valorando a súa influencia na arte e na lite-

ratura posterior a través de exemplos. -Coñecer e comparar coas actuais as características da relixiosidade e da relixión latinas,

os cultos privados e os ritos funerarios.

Estándares de aprendizaxe: Distingue a relixión oficial de Roma dos cultos privados, explicando os trazos que lles son propios, e describe as principais

características dos ritos funerarios romanos, distinguindo as semellanzas e as

diferenzas que presentan cos de hoxe en día. Competencias clave: CCEC, CD, CCL, CSC, CSIEE, CAA, CMCCT

Grao de consecución: Identifica os principais deuses, semideuses e heroes da mitoloxía

grecolatina e sinala os seus atributos e o ámbito de influencia. Distingue a relixión oficial

dos cultos privados, explica os trazos que lle son propios, coñece os colexios sacerdotais e os principais rituais relixiosos, así como os ritos funerarios romanos.

Obras pública e urbanismo.

Obxectivos: i, d, p Criterios de avaliación: - Identificar os trazos máis destacados das edificacións públicas e do urbanismo romano,

e sinalar a súa presenza dentro do patrimonio histórico de España e Europa

Estándares de aprendizaxe: Describe as características, os principais elemen-tos e a función das grandes obras públicas romanas, explicando e ilustrando

con exemplos a súa importancia para o desenvolvemento do Imperio e a súa

influencia en modelos urbanísticos posteriores.

Localiza nun mapa os principais exemplos de edificacións públicas romanas que forman parte do patrimonio español e europeo, identificando a partir de

elementos concretos os seu estilo e a cronoloxía aproximada.

Competencias clave: CD, CSC, CMCCTC, CAA Grao de consecución: Coñece as características, principais elementos e funcións das obras

públicas romanas e coñece as mostras máis significativas do patrimonio europeo e espa-

ñol. BLOQUE 6: TEXTOS

CONTIDOS:



-Coñecer e aplicar os coñecementos fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos da

lingua latina para a interpretación, a tradución e a retroversión de textos de dificultade

progresiva. Estándares de aprendizaxe: Utiliza adecuadamente a análise fonética, morfo-

lóxica, sintáctica e semántica de textos de dificultade graduada, para efectuar


Competencias clave: CCL, CAA Comparación das estruturas latinas coas das linguas propias


-Comparar as estruturas latinas coas das linguas propias. Estándares de aprendizaxe: Utiliza mecanismos de inferencia para compren-




Obxectivos: d, i Criterios de avaliación:

44

-Utilizar correctamente manuais e dicionarios, recoñecendo e analizando toda a informa-

ción que proporcionan.

Estándares de aprendizaxe: Utiliza correctamente o dicionario, analizando e

valorando correctamente a información gramatical incluída nos seus manuais e nas súas entradas, e localiza o significado de palabras que entrañan dificul-

tade, identificando entre varias acepcións o sentido máis axeitado para a tra-

dución do texto. Competencias clave: CCL, CAA

Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou tradu-

cidos. Lectura comparada e comentario de textos en lingua latina e lingua propia.

Obxectivos: d, e Criterios de avaliación:

-Realizar a través dunha lectura comprensiva a análise e o comentario do contido e da

estrutura de textos orixinais, adaptados ou traducidos.

Estándares de aprendizaxe: Realiza comentarios sobre os principais trazos dos textos seleccionados e sobre os aspectos culturais presentes neles, aplicando

para iso os coñecementos adquiridos previamente nesta e noutras materias.

Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos propostos, localizando o tema principal e distinguindo as súas partes.

Competencias clave: CCL, CAA, CSC, CMCCT, CCEC







dun tema previamente acordado. Competencias clave: CCL Grao de consecución: Identifica nos textos latinos propostos os elementos básicos da




CONTIDOS:


Obxectivos: e Criterios de avaliación: -Coñecer, identificar e traducir o léxico latino transparente e as palabras de maior fre-

cuencia.





cuencia.




45

Estándares de aprendizaxe: Identifica e explica os principais prefixos e sufixos,



que aparece.



-Establecer mediante mecanismos de inferencia as relacións existentes entre de-

terminados étimos latinos e os derivados en linguas romances. Estándares de aprendizaxe: Deduce o significado das palabras das linguas de

España a partir dos étimos latinos.

-Identificar e explicar os elementos léxicos latinos que permanecen nas linguas

dos/das estudantes. Estándares de aprendizaxe: Identifica a etimoloxía de palabras de léxico co-


Relaciona palabras da mesma familia etimolóxica ou semántica. Competencias clave: CAA, CD, CCL Grao de consecución: Identifica a etimoloxía de palabras da lingua propia e explica a

partir desta o seu significado Locucións latinas de uso actual

Obxectivos: g, e Criterios de avaliación:

-Coñecer o significado das principais locucións latinas de uso actual e saber em-

pregalas nun contexto axeitado. Estándares de aprendizaxe: Coñece o significado das principais locucións la-


presa na súa propia lingua. Competencias clave: CCL Grao de consecución: Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual

e sabe empregalas nun contexto adecuado. TERCEIRO TRIMESTRE


CONTIDOS:

o Nocións básicas de evolución fonética, morfolóxica e semántica do latín ao

galego e ao castelán.

Obxectivos: d, p, n Criterios de avaliación: Coñecer e aplicar as regras fundamentais da evolución fonética e recoñecer os procesos de evolución semántica do latín ao galego e ao

castelán partindo dos étimos latinos. Estándares de aprendizaxe: Realiza evolucións de termos latinos ao ga-

lego e ao castelán, aplicando as regras fonéticas de evolución, e recoñece palabras da súa lingua que sufriron procesos de evolución semántica.

Competencias clave: CCL, CAA Grao mínimo de consecución: Sabe aplicar as regras fonéticas de evolución para realizar evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán.

BLOQUE 3: MORFOLOXÍA

CONTIDOS:

Flexión nominal e pronominal: adxectivos e pronomes.



46

Estándares de aprendizaxe: Declina e/ou conxuga correctamente pala-

bras propostas segundo a súa categoría, explicando e ilustrando con exemplos as



Estándares de aprendizaxe: Enuncia e declina correctamente substantivos,

adxectivos e pronomes en latín, distinguíndoos a partir do seu enunciado e clasificándoos segundo a súa categoría e a súa declinación.


cada palabra o paradigma de flexión correspondente. Grao mínimo de consecución: Sabe enunciar e declinar os pronomes persoais, posesivos,

demostrativos, indefinidos, relativo e interrogativos. Declínaos formando parte de sin-

tagmas en concordancia.

Flexión verbal

Obxectivos: b, g Criterios de cualificación:

-Coñecer as conxugacións, encadrar os verbos dentro da súa conxugación, enuncialos e

conxugalos correctamente. Estándares de aprendizaxe: Conxuga os tempos verbais máis frecuentes en

voz activa e pasiva, aplicando correctamente os paradigmas correspondentes.

-Analizar o funcionamento dos temas verbais latinos de presente e de perfecto, e recoñe-cer as formas dos tempos verbais formados a partir deles, tanto en voz activa como en

voz pasiva.

Estándares de aprendizaxe: Cambia de voz as formas verbais identificando e

manexando con seguridade os formantes que expresan este accidente verbal. -Diferenciar formas persoais e non persoais do verbo, e recoñecer as categorías gramati-

cais presentes en cada unha.


ficalas.

-Traducir ao galego e ao castelán as formas verbais latinas, e comparar os sistemas verbais.

Estándares de aprendizaxe: Traduce correctamente ao galego e ao castelán formas verbais latinas, e compara os tempos e os modos verbais presentes no

latín cos do galego e os do castelán.

Competencias básicas: CAA, CCL, CD Grao de consecución: Sabe conxugar os verbos regulares latinos en todos en tempos da

voz activa e pasiva e sabe traducilos. BLOQUE 4: SINTAXE

CONTIDOS:

Elementos da oración.

Obxectivos: i Criterios de avaliación: -Coñecer e analizar as funcións das palabras na oración.

Estándares de aprendizaxe: Analiza morfoloxicamente e sintacticamente fra-

ses e textos de dificultade graduada, identificando correctamente as catego-

rías gramaticais presentes nas palabras con flexión e explicando as funcións que realizan na oración.

Construcións de infinitivo e de participio.

Obxectivos: e Criterios de avaliación: -Coñecer as funcións das formas non persoais nas oracións: infinitivo e participio.

Estándares de aprendizaxe: Identifica as funcións que realizan as formas non

persoais (infinitivo e participio) dentro da oración e compara exemplos do seu

uso.

47

-Identificar, distinguir e traducir correctamente as construcións de infinitivo e participio

máis frecuentes.

Estándares de aprendizaxe: Recoñece, analiza e traduce correctamente as

construcións de infinitivo e participio máis frecuentes, en relación con cons-trucións análogas noutras linguas que coñece.

Competencias clave: CAA, CCL Grao de consecución: Identifica as funcións das formas non persoais. Recoñece, analiza

e traduce correctamente as construcións de infinitivo e participio. BLOQUE 5: ROMA: HISTORIA, CULTURA, ARTE E CIVILIZACIÓN

CONTIDOS:

Arte romana.

Obxectivos: n Criterios de avaliación:

-Coñecer as características fundamentais da arte romana e describir algunhas das súas manifestacións máis importantes.

Estándares de aprendizaxe: Describe as principais manifestacións escultóri-

cas e pictóricas da arte romana, identificando a partir de elementos concretos o seu estilo e a súa cronoloxía aproximada.

Competencias clave: CCEC, CD Grao de consecución: Coñece as principais manifestacións escultóricas e pictóricas ro-manas e as súas características.

O exército.

Obxectivos: a Criterios de avaliación:

-Describir a estrutura e o funcionamento do exército romano, e distinguir as etapas na súa evolución.

Estándares de aprendizaxe: Enumera os elementos que compoñen a estrutura

do exército romano e explica o seu funcionamento, atendendo á súa evolución ao longo dos períodos históricos.

Competencias clave: CSC, CMCCT Grao de consecución: Coñece a composición e funcionamento de exército romano, a súa

evolución, as armas e maquinaria de guerra. BLOQUE 6: TEXTOS

CONTIDOS:



-Coñecer e aplicar os coñecementos fonolóxicos, morfolóxicos, sintácticos e léxicos da

lingua latina para a interpretación, a tradución e a retroversión de textos de dificultade progresiva.

Estándares de aprendizaxe: Utiliza adecuadamente a análise fonética, morfo-

lóxica, sintáctica e semántica de textos de dificultade graduada, para efectuar



Obxectivos: d, p Criterios de avaliación: -Comparar as estruturas latinas coas das linguas propias.


der textos de xeito global, relacionando estruturas latinas con outras equiva-lentes nas linguas que coñece.



Obxectivos: d, i

48

Criterios de avaliación:

-Utilizar correctamente manuais e dicionarios, recoñecendo e analizando toda a informa-

ción que proporcionan.

Estándares de aprendizaxe: Utiliza correctamente o dicionario, analizando e valorando correctamente a información gramatical incluída nos seus manuais

e nas súas entradas, e localiza o significado de palabras que entrañan dificul-

tade, identificando entre varias acepcións o sentido máis axeitado para a tra-dución do texto.


Lectura comprensiva e comentario de textos latinos orixinais, adaptados ou tradu-

cidos. Lectura comparada e comentario de textos en lingua latina e lingua propia. Obxectivos: d, e Criterios de avaliación:

-Realizar a través dunha lectura comprensiva a análise e o comentario do contido e da

estrutura de textos orixinais, adaptados ou traducidos. Estándares de aprendizaxe: Realiza comentarios sobre os principais trazos dos

textos seleccionados e sobre os aspectos culturais presentes neles, aplicando

para iso os coñecementos adquiridos previamente nesta e noutras materias. Elabora mapas conceptuais e estruturais dos textos propostos, localizando o

tema principal e distinguindo as súas partes.

Competencias clave: CCL, CAA, CSC, CMCCT, CCEC Produción de pequenos textos en lingua latina



Estándares de aprendizaxe: Redacta frases sinxelas ou pequenos textos en la-tín sobre un tema proposto.

-Realizar pequenos coloquios en latín con frases sinxelas e de dificultade progresiva.

Estándares de aprendizaxe: Mantén un sinxelo diálogo en latín sobre a base dun tema previamente acordado.


morfoloxía e sintaxe estudados e tradúceos coa maior fidelidade posible. Identifica en textos traducidos de autores latinos elementos relativos aos aspectos estudados de historia,

arte, cultura e civilización de Roma e é capaz de comentalos facendo fincapé na súa


CONTIDOS:


Obxectivos: e Criterios de avaliación: -Coñecer, identificar e traducir o léxico latino transparente e as palabras de maior fre-

cuencia.


coñece.

Identifica e explica as palabras transparentes e de maior frecuencia. Competencias clave: CAA, CCL


cuencia. Composición e derivación culta. Lexemas, prefixos e sufixos.



49

Estándares de aprendizaxe: Identifica e explica os principais prefixos e sufixos,



que aparece.


Obxectivos: d, p Criterios de avaliación: -Establecer mediante mecanismos de inferencia as relacións existentes entre determina-

dos étimos latinos e os derivados en linguas romances. Estándares de aprendizaxe: Deduce o significado das palabras das linguas de

España a partir dos étimos latinos.

-Identificar e explicar os elementos léxicos latinos que permanecen nas linguas dos/das

estudantes. Estándares de aprendizaxe: Identifica a etimoloxía de palabras de léxico co-


Relaciona palabras da mesma familia etimolóxica ou semántica. Competencias clave: CAA, CD, CCL Grao de consecución: Identifica a etimoloxía de palabras da lingua propia e explica a

partir desta o seu significado Locucións latinas de uso actual

Obxectivos: g, e Criterios de avaliación: -Coñecer o significado das principais locucións latinas de uso actual e saber empregalas

nun contexto axeitado. Estándares de aprendizaxe: Coñece o significado das principais locucións la-


presa na súa propia lingua. Competencias clave: CCL Grao de consecución: Coñece o significado das principais locucións latinas de uso actual

e sabe empregalas nun contexto adecuado.

50


-Coñecer o alfabeto latino, a súa pronunciación e as normas de acentuación das palabras. Aplicalo na lectura de textos latinos.

-Recoñecer as características fundamentais da lingua latina nos seus aspectos nominais e verbais.

-Coñecer as funcións dos casos latinos. -Coñecer os modelos máis habituais das declinacións tanto de substantivos como de adxectivos

sendo capaz de declinar substantivos e adxectivos aplicando as normas de concordancia.

-Coñecer a formación comparativos e superlativos dos adxectivos, declinalos concordándoos con

substantivos e traducilos correctamente -Coñecer, identificar e traducir as formas persoais do tema de presente e de perfecto na voz activa

e pasiva dos verbos regulares e do verbo SUM, así como o participio de perfecto e o infinitivo de

presente, sendo capaz de analizar formas verbais latinas e traducilas ao castelán ou galego e viceversa.

-Identificar o valor das principais preposicións.

-Recoñecer os procedementos de coordinación.

-Coñecer a declinación dos pronomes persoais, posesivos, demostrativos, relativos, interrogativos e indefinidos e saber traducilos.

-Saber analizar e traducir as oracións subordinadas de relativo.

-Recoñecer os distintos tipos de oracións interrogativas e saber traducilas.

LÉXICO:

-Coñecer o vocabulario básico relativo aos textos propostos e á morfoloxía estudada.

-Coñecer os conceptos de familia léxica, derivación e composición. -Distinguir as palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

-Coñecer as regras básicas de evolución do latín ás linguas hispánicas.

-Coñecer as locucións latinas de uso máis frecuente estudadas e saber aplicalas nos contextos

apropiados. -Recoñecer no léxico das linguas faladas en territorio español palabras de orixe latina e analizar

a súa evolución fonética, morfolóxica e semántica.

LEGADO: -Recoñecer os aspectos xeográficos máis importantes do mundo romano.

-Identificar os períodos da historia de Roma e as principais características das súas respectivas

formas de goberno. Recordar os fitos decisivos da historia de Roma e os nomes dos seus protagonistas.

-Recoñecer os principais aspectos da vida cotiá e organización da sociedade romana (hábitat,

sociedade, política, exército, ocio e educación, familia, etc.)

-Identificar as principais crenzas e costumes relixiosos dos romanos. -Identificar os principais factores de romanización de Gallaecia, Hispania e Europa, así como os

aspectos máis importantes do legado de Roma.

TEXTOS: -Interpretar textos orixinais ou adaptados adecuados ao momento da aprendizaxe.

-Identificar en textos latinos sinxelos os elementos básicos da morfoloxía regular e da sintaxe da

oración, apreciando variantes e coincidencias con outras linguas coñecidas.

-Traducir oracións e textos breves e sinxelos, orixinais, adaptados ou elaborados, coa maior

fidelidade posible.

-Producir frases sinxelas escritas en latín mediante retroversión utilizando as estruturas propias da lingua latina.

-Resumir oralmente ou por escrito o contido de textos traducidos de diversos xéneros e distinguir

aspectos históricos ou culturais que se deduzan deles.

51




a programación consistirá en: Exposición dos contidos que se van estudar na unidade e formulación de cuestións que

permitan á profesora coñecer o nivel de coñecementos do que se parte e as ideas previas do

alumnado sobre o tema, as posibles relacións e subsistencia dos aspectos a tratar coa sociedade

actual. Debe suscitarse o interese do alumno/a polo que respecta á realidade que se ten que

aprender. En cada un dos bloques que conforman cada unidade (legado, lingua latina e léxico):

Realización de preguntas coa finalidade de descubrir as ideas previas do alumnado sobre

o tema, as posibles relacións e subsistencia dos aspectos a tratar coa sociedade actual.

Exposición, explicación e análise dos contidos do bloque, subliñando os conceptos

fundamentais, baseando a exposición nos coñecementos previos correctos do alumnado e

revisando e corrixindo os erróneos, con referencias a contidos relacionados doutras materias ou, no seu caso, de unidades xa estudadas.

Realización das actividades correspondentes a cada un dos bloques que procedan, a

criterio da profesora. Elaboración de esquemas, resumos e/ou mapas conceptuais.

Revisión de actividades e traballos do alumnado por parte do profesor e corrección dos

erros.

Realización de actividades de consolidación, recuperación, ampliación e avaliación

complementarias das realizadas. Permiten contrastar as ideas novas coas previas dos alumnos/as,

así como aplicar as aprendizaxes. Prográmanse tamén para o alumnado que non acadou os

coñecementos traballados. Permiten así mesmo afondar nos contidos a aqueles alumnos/as que

realizaron correctamente as actividades de desenvolvemento. No proceso de ensino-aprendizaxe deberán estar presentes continuamente os seguintes

principios básicos:


graduada, é dicir, acorde aos coñecementos do alumno/a, suxestiva polo seu contido e relación co tema tratado na unidade, continuada e controlada baixo a dirección e a orientación da profesora.

A correcta interpretación dun fragmento implicará a súa contextualización, a análise dos

aspectos gramaticais que nel aparecen e a captación e o comentario da mensaxe que transmite.

Dada a dificultade de presentar textos orixinais para reflectir todos os conceptos culturais

da unidade, recorrerase tamén á lectura de fragmentos traducidos ou bilingües de autores latinos, cando a profesora o xulgue oportuno.



A asimilación dos contidos lingüísticos e culturais terá o dobre obxectivo de comprender

a sociedade e a cultura romanas e coñecer a súa permanencia no mundo occidental.

A metodoloxía será en todo momento activa e impulsora da participación do alumnado,

que estimule a súa imaxinación e ordene as súas ideas, de xeito que a aprendizaxe sexa significativa e funcional.


expresión das súas opinións persoais, á confrontación de puntos de vista distintos, á realización

de autoavaliación e á posta en práctica de actuacións en función dos resultados da mesma.






Material incorporado á aula virtual.

Material fotocopiado proporcionado pola profesora.

52

Unha comedia latina traducida destinada á lectura na clase.

Diverso tipo de material audiovisual (documentais ou películas) e informático.


Os procedementos para obter información no proceso de avaliación serán variados e incluirán entre outros:

2. Observación: Atención ao proceso de aprendizaxe do alumnado, dirixida a

seleccionar información de acordo con indicadores previamente fixados (asiste a clase con regularidade ou non, asiste a clase con puntualidade ou non, asiste a clase

provisto do material necesario para levar un correcto seguimento das actividades que

se realice ou non, realiza os exercicios encomendados ou non, a calidade da

execución dos exercicios é satisfactoria ou non, amosa unha actitude participativa nas clases ou non, ten un comportamento axeitado na clase, …)

3. Interrogación: Preguntar directamente ao alumnado mediante entrevista ou

cuestionario para obter información sobre o proceso de aprendizaxe. 4. Análise das producións dos alumnos/as: traballos individuais ou en grupo realizados

na clase ou na casa, caderno de clase dos alumnos.

5. Probas nas súas diversas modalidades (orais, escritas, individuais, colectivas)


6. Información rexistrada no caderno de clase da profesora, obtida mediante a

observación da actitude e traballo do alumnado na clase, a valoración realizada pola profesora das intervencións do alumnado, dos exercicios e traballos presentados, do

caderno de clase do alumno/a, dos exames e probas …

7. Traballos realizados polo alumnado.

8. Probas realizadas polo alumnado.


Realizarase como mínimo cada trimestre un exame que inclúa os contidos corresponden-tes aos bloques 1, 5 e 7 e outro que inclúa os contidos correspondentes aos bloques 2, 3,

4 e 6. Por acordo entre o profesor/a e os alumnos/as poderanse realizar ata dúas probas

correspondentes a cada parte.

A cualificación das avaliacións parciais (1ª, 2ª e 3ª ) será o resultado da aplicación dos

seguintes parámetros de ponderación.

Porcentaxe da

cualificación

Bloque de contido

30,00% O alumno/a deberá ser capaz de resolver cuestións recollidas nos

estándares de aprendizaxe dos bloques de contidos 1, 5 e 7 na

programación didáctica da materia. En caso de realizarse máis dun exame realizarase a media dos

dous. O resultado deberá ser como mínimo superior a 3/10 para

computar.

70,00% Lingua: Morfoloxía, sintaxe, tradución. O alumno/a deberá ser

capaz de resolver cuestións recollidas nos estándares de

aprendizaxe dos bloques de contidos 2, 3, 4 e 6 na programación

didáctica da materia. En caso de realizarse máis dun exame realizarase a media dos dous. O resultado deberá ser como

mínimo superior a 3/10 para computar.

53

A cualificación obtida poderá redondearse, de ser o caso, por dúas vías:

o con carácter xeral, redondearase de xeito que o decimal se asimilará ao enteiro superior

se o seu valor é 0´5 ou superior e ao anterior nos restantes casos.

o cando o profesor/a considere que o comportamento do alumno/a na clase o mereza, o redondeo poderá realizarse sumando ata 0,9 puntos á media obtida nos exames. Para su-

marlle esta gratificación á cualificación obtida nas probas escritas, o profesor/-a valorará

a asistencia regular e puntual do alumno/a provisto do material necesario para levar un correcto seguimento do traballo da clase, o cumprimento das tarefas encomendadas na

clase e na casa, a participación, a conduta respectuosa co profesor/a e cos compañeiros/as,

a corrección e posta ao día do traballo recollido no caderno de clase. A cualificación final obterase da media das cualificacións das avaliacións finais. A cualifica-

ción obtida redondearase, de ser o caso, de xeito que o decimal se asimilará ao enteiro su-

perior se o seu valor é 0´5 ou superior e ao anterior nos restantes casos. Considerarase superada a materia cando, despois de efectuado, no seu caso, o redondeo, se

obteña unha puntuación igual ou superior a 5 puntos.

Os alumnos/as que non superen a materia na avaliación ordinaria do mes de xuño, deberán

realizar unha proba no mes de setembro, segundo o calendario e horario fixado polo Centro. A proba recollerá cuestións relativas a todos os contidos traballados ao longo do curso e a

ponderación dos contidos correspondentes a cada bloque será a recollida na táboa superior.

A cualificación obtida redondearase, de ser o caso, de xeito que o decimal se asimilará ao enteiro superior se o seu valor é 0´5 ou superior e ao anterior nos restantes casos. Conside-

rarase superada a materia cando, despois de efectuado, no seu caso, o redondeo, se obteña

unha puntuación igual ou superior a 5 puntos.

Aquel alumnado que, por motivo de reiterado absentismo, non reúna condicións para ser

obxecto de avaliación continua, será avaliado mediante unha proba similar á da convocatoria

de setembro, que inclúa cuestións relativas a tódolos bloques traballados na clase e cuxa

ponderación se axuste á recollida na táboa


PRÁCTICA DOCENTE



DIVERSIDADE:






PROGRAMACIÓN:


materia.


alumnos.



interese para os alumnos, significatividade para o proceso de aprendizaxe, baseadas nos intereses do alumnado, con obxectivos ben definidos, propostas de aprendizaxe

colaborativa…

ACTIVIDADES DE AULA



54



Organizo o tempo de clase. Organizo a forma de traballo .Desenvolvo diferentes materiais.





axuda adecuada para facelos progresar no desenvolvemento dos seus esquemas cognitivos, de lograr que todos participan activamente, e consigan o seu nivel máximo

de desenvolvemento.

AVALIACIÓN

Utilizo diferentes tipos de probas para realizar a avaliación (exames, traballos individuais,

traballos en grupo, exposicións orais…)


profesor: tarefas realizadas de forma satisfactoria ou non, achegas, competencias básicas,

etc.)

Na sesión de avaliación, proporciono ao titor/a todos os datos que precisa, para que poda

completar correctamente todos os apartados da acta, concretar a recuperación do alumnado e realizar, a posteriori, unha mellor interpretación dos resultados do grupo.




MATERIAS PENDENTES

No curso 2020-2021 hai un alumno de 2ºBAC coa materia pendente de 1º. Non está contemplada

no horario de departamento ningunha sesión para atender a este alumno. O alumno poderá

consultar persoalmente co profesor calquera dúbida que se lle presente para preparar a materia e

entregarlle exercicios para a súa corrección. Terá á súa disposición na aula virtual todo o material necesario. Para superar a materia o alumno deberá superar satisfactoriamente un exame, no que

se aplicarán os mesmos criterios de cualificación que se aplica ao alumnado na convocatoria de

setembro. Terá dúas oportunidades nas datas que estableza a dirección do centro: unha no mes de febreiro e outra en maio.


RESULTADOS

No primeiro curso de Bacharelato adoitan coincidir no mesmo grupo alumnos/as que xa cursaron en 4º ESO as materias de Cultura Clásica e Latín con alumnos/as que nunca estudaron latín. Algún

alumnos, polo tanto, xa traballaron aspectos importantes do sistema da lingua, da historia e

evolución da lingua latina e da formación de palabras. Cando se dea este caso, o enfoque da materia deberá permitir ao alumnado que non a estudou incorporarse sen dificultades ao estudo

da nova lingua.

Dende o primeiro día de clase, o profesor/a deberá obter do seu alumnado a información a este

respecto. En todo caso necesitará tamén a principios de curso e antes de introducirse no estudo de cada tema, contar con información sobre coñecementos previos do alumnado en relación a

conceptos gramaticais básicos das linguas propias que permitirán entender as explicacións

axeitadamente. Así, o profesor/a, en función desta información, adaptará as súas explicacións no obxectivo de que sexa accesible a todo o alumnado.

O medio de recadar esta información poderá consistir en probas escritas, mediante a observación

das dificultades que cada alumno presenta á hora de realizar actividades encomendadas ou

mediante a interrogación directa ao alumnado na clase. En función dos resultados, o profesor/a deberá adaptar a metodoloxía, o ritmo e o punto de partida

das explicacións. Tamén adaptará individualmente ou colectivamete os exercicios e actividades á

variedade de alumnado da clase.

55


Un dos principios básicos que debe ter en conta a intervención educativa é o da individualización, consistente en que o sistema educativo ofreza a cada alumno/a a axuda pedagóxica que precisa en

función das súas motivacións, intereses e capacidades de aprendizaxe. De aí a necesidade de

atender á esta diversidade. No Bacharelato, a organización do ensino permite que os propios alumnos/as dean resposta a esta diversidade mediante a elección de modalidades e optativas. Non

obstante, é conveniente que tamén dende as mesmas materias se dea resposta á diversidade de

intereses, motivacións, capacidades e estilos de aprendizaxe que manifesta o alumnado.

Os procedementos para dar atención a esta diversidade serán:


co fin de facilitar unha idea precisa dos coñecementos previos do alumnado.

Repaso das nocións xa vistas con anterioridade e consideradas necesarias para a

comprensión da unidade, tomando nota das lagoas e dificultades detectadas.




abundantes e variados que sexa preciso, co fin de afianzar os contidos lingüísticos, culturais e


Nas actividades de recuperación e ampliación, co fin de atender a aqueles alumnos/as que

presenten problemas na asimilación dos diversos contidos, prepararanse exercicios breves de dificultade graduada para os temas lingüísticos e léxicos. Para os temas culturais, pediránselles

lecturas breves coa confección de esquemas alusivos, sempre coa axuda da profesora.


alcanzado satisfactoriamente os contidos propostos realizarán tarefas preparadas de antemán para

afondar neles, como traballos de investigación sobre temas culturais, lecturas complementarias e ampliación de léxico da propia lingua relacionado co tema, mediante dicionarios ou textos

apropiados.


tamén no proceso. É de gran importancia ter en conta o traballo en grupo e a colaboración entre alumnado con diferentes graos de dominio dos contidos.






consecuencias.













diferenzas e as súas semellanzas con outras culturas, para fomentar, así, actitudes de respecto cara

56

outros pobos. Valorar a diversidade e a riqueza patrimonial procedente do mundo clásico, e

promover unha disposición favorable a actuar na súa defensa e conservación.

Co fin de promover unha educación non discriminatoria por razón de sexo e que favoreza





• Visualización dalgunha película ou documentais de temas relacionados cos contidos de

cultura e civilización. Realización de comentarios ou traballos sobre os mesmos.








adecuación da programación didáctica ao contexto da clase e a consecuencia desta análise

estableceranse as medidas de mellora que se consideren oportunas.



A información obtida permitirá, se fose necesario, reconducir e mellorar a programación, os seus

procesos de aplicación e os resultados da súa posta en marcha. saber onde poden consultala integramente.

O resultado desta avaliación plasmarase nas actas periódicas das reunións de departamento

e na memoria final de curso. Será necesario comprobar polo menos os seguintes aspectos






parecer insuficiente, estudar os motivos e propoñer medidas para remedialo (exercicios de reforzo,

ampliación, recuperación, maior afondamento nas explicacións, ampliación do tempo

dedicado …)

ADAPTACIÓNS POLA IMPLANTACIÓN DE DOCENCIA SEMIPRESENCIAL E NO

CASO DE IMPLANTARSE A NON PRESENCIAL


suspensión da actividade lectiva presencial que repercutiu notablemente no desenvolvemento do proceso de ensino-aprendizaxe. Fíxose necesario pasar de xeito repentino dunha modalidade de

ensino presencial a unha modalidade de ensino a través de medios telemáticos e facer unha

adaptación da metodoloxía e un axuste dos obxectivos relativos ás aprendizaxes imprescindibles para a adquisición das competencias clave e os instrumentos e procedementos de avaliación.

Eses axustes realizados no curso 2019-2020 repercutirán só de xeito limitado e indirecto na

previsión de contidos a tratar na materia de Latín de 1º BAC xa que é un curso de introdución na

materia; carece de continuidade directa con respecto a contidos estudados no curso anterior, excepto para o alumnado que xa a cursou en 4º ESO. Sen embargo, tendo en conta que a

aprendizaxe do latín se apoia en coñecementos previos de lingua castelá e galega cuxa asimilación

se puido ver afectada polas circunstancias descritas, haberá que deterse na revisión ou aclaración

57

deses coñecementos cando se comprobe a necesidade. Ao comezo de cada unidade farase a

comprobación do dominio do alumnado sobre as nocións de lingua castelá e galega

imprescindibles para unha adecuada comprensión dos contidos a traballar en lingua latina

mediante exercicios orais ou escritos a modo de avaliación previa. Neste curso 2020-2021, dado que a pandemia do COVID19 segue a constituír unha ameaza

sanitaria que está a alterar o noso xeito de vida e modo de relación, é razoable facer previsión das

repercusións que poida ter no ámbito educativo. O curso de 1º BAC empeza de xeito presencial. Pero non podemos descartar a posibilidade de que ao longo do curso algún alumno de xeito

individual, un grupo de alumnos, un curso completo ou incluso o centro na súa totalidade teña de

verse confinado no seu domicilio e continuar o curso por medios telemáticos. Esa circunstancia obriga a adaptar a metodoloxía aplicada para continuar o proceso educativo do

alumnado que permaneza na casa. O medio prioritario de comunicación e intercambio de

información entre o alumnado e a profesora será a aula virtual. O alumnado será informado dende

o comezo do curso de que, nos períodos de suspensión da actividade lectiva presencial, tanto se esta afecta parcial ou totalmente ao grupo, esta será a ferramenta básica para continuar o curso. A

profesora interesarase por se algún alumno ou alumna ten dificultade para empregar estes medios

e tratará de poñerlle remedio. Para familiarizar ao alumnado con eles, incluso na actividade ordinaria, utilizarse de xeito complementario e asiduamente a aula virtual para depositar contidos

que o alumnado deberá consultar ou para realizar actividades e exercicios. A profesora depositará na aula virtual os contidos a aprender explicados de xeito claro e partindo sempre do aprendido anteriormente e propoñerá os exercicios a realizar polo alumnado. Estes

exercicios serán de autocorrección ou para remitir nun prazo de tempo fixado á profesora que os

revisará e responderá cos comentarios precisos para aclarar os erros. Tamén sería necesario posiblemente revisar os obxectivos e aprendizaxes imprescindibles para a adquisición das competencias clave. A comezo de curso e sen ter coñecemento da extensión

temporal que esa eventual suspensión da actividade lectiva presencial puidera adquirir, faise

imposible precisar o alcance desa revisión. En todo caso o progreso da materia seguiría a orde cronolóxica recollida nesta programación e adaptaríase con relación ao grao de avance no mesmo.

Por exemplo, no curso de 4º ESO de 2019-2020, seguindo as recomendacións das autoridades

educativas, a partir da data de declaración do estado de alarma non se avanzou máis materia e o

terceiro trimestre empregouse no repaso do estudado anteriormente. No presente curso, salvo indicación en sentido contrario, trataríase de proseguir co desenvolvemento dos contidos

programados, aínda que sen dúbida o ritmo veríase desacelerado. Sempre que sexa posible realizar os exames de xeito presencial, respectaranse os criterios de avaliación contemplados máis arriba no apartado correspondente desta programación. En caso de

non ser posible a realización presencial dos exames, para levar a cabo a avaliación do alumnado,

cobrarían especial valor o seguimento regular da actividade lectiva a través da aula virtual, o cumprimento persoal das actividades encomendadas e o grao de corrección das mesmas. A cualificación final do curso será resultado da media das cualificacións obtidas en cada

avaliación. A cualificación das avaliacións parciais, en caso de non realizarse exames presenciais,

será o resultado de: - a cualificación obtida pola valoración feita pola profesora nos conceptos de seguimento regular

da actividade lectiva a través da aula virtual, o cumprimento persoal das actividades

encomendadas e o grao de corrección das mesmas que ponderará un 40% e - a cualificación obtida nos exames realizados a través dos medios virtuais mencionados máis

arriba que ponderarán un 60%.

58

2º DE BACHARELATO

CONCRECIÓN: 2º DE BACHARELATO

A materia debe enfocarse tendo en conta que é unha continuación natural de Latín II de

1º de Bacharelato e permitirá afondar nos contidos abordados nos cursos anteriores e internarse no coñecemento da literatura latina.

O primeiro bloque de contidos, común aos tres cursos de Latín, estuda o latín como orixe

das linguas romances e no curso de 2º de Bacharelato analizarase o papel que desempeñou a

lingua latina na formación do galego, do castelán e das demais linguas romances que se falan na actualidade en Europa e noutros países do mundo, mediante o estudo do mantemento de

elementos lingüísticos latinos nesas linguas e a análise dos procesos de evolución fonética,

morfosintáctica e semántica. Os dous bloque seguintes, tamén comúns aos tres cursos, tratan aspectos netamente

lingüísticos, centrándose na morfoloxía e na sintaxe, avanzando cara niveis de maior

complexidade, co propósito fundamental da comprensión e a interpretación dos textos. Un cuarto bloque de contidos introduce o estudo da literatura latina, xa que un mellor

coñecemento da lingua lle permitirá ao alumnado entrar en contacto directo con algúns

fragmentos das obras orixinais, afondando deste xeito na comprensión dos textos literarios

clásicos latinos para comprender as claves da sociedade en que viron a luz e valorar a influencia que os autores latinos tiveron ao longo dos séculos.

Un quinto bloque de contidos previsto en todos os cursos está dedicado aos propios texto,

facendo fincapé na necesidade de estudar a lingua no seu contexto real, como mecanismo de expresión intelectual e estética no que se exemplifican os contidos lingüísticos estudados.

Por último, dedicase un bloque ao estudo do léxico, prestando especial atención á

etimoloxía, no só porque esta serve para pór de manifesto o mantemento das raíces latinas nas

linguas modernas, senón porque axuda ao alumnado a adquirir unha mellor comprensión da súa propia lingua, axudándolle a precisar o significado de termos coñecidos ou a descubrir o de outros

que non utilizara anteriormente, e incorporándoos aos seu vocabulario habitual. Abórdase o

estudo das locucións e as expresións latinas de uso actual, non só para coñecer o seu significado, senón para saber empregalas nun contexto adecuado.

Durante o curso 2019-2020 a declaración do estado de alarma mediante o Real Decreto 463/2020

comportou a suspensión da actividade educativa presencial en todos os centros. Esta suspensión da actividade lectiva presencial provocou unha brusca alteración do progreso do curso escolar

obrigando a dar continuidade á actividade lectiva a través doutras modalidades de ensino e

aprendizaxe e repercutindo de xeito significativo no grao de cumprimento da programación. As

autoridades educativas recomendaron dedicar o terceiro trimestre a reforzo e repaso do estudado anteriormente e limitarse a ampliar aqueles aprendizaxes considerados necesarios para a adecuada

progresión do alumnado, partindo da base do aprendido ao longo dos dous trimestres anteriores e

que requirisen para a súa asimilación unha mínima intervención docente. A programación do curso de 2º de Bacharelato de 2020-2021 debe, por tanto, adaptarse para incorporar aquelas

aprendizaxes que o alumnado que cursaba 1º de Bacharelato no curso académico 2019-2020 non

adquiriu e que sexan imprescindibles para a continuidade do seu proceso formativo.

PRIMEIRO TRIMESTRE


CONTIDOS:

Mantemento de elementos lingüísticos latinos nas linguas modernas: palabras

patrimoniais, cultismos e semicultismos. Obxectivos: d, p Criterios de avaliación: -Distinguir e identificar palabras patrimoniais, cultismos e semicultismos.

Estándares de aprendizaxe: Recoñece e distingue a partir do étimo latino termos

patrimoniais, semicultismos e cultismos, e explica as evolucións que se producen

nun e noutro caso.

Competencias clave: CCL, CAA, CCEC

59

Grao mínimo de consecución: A partir dun étimo latino proposto, aporta termos

patrimoniais, semicultismos e cultismos e explica as evolucións.

Evolución morfolóxica e semántica do latín ao galego e ao castelán.

Obxectivos: b, g, p Criterios de avaliación: -Coñecer e aplicar as regras da evolución fonética e recoñecer os procesos de evolución

semántica do latín ao galego e ao castelán, partindo dos étimos latinos.

Estándares de aprendizaxe: Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán, aplicando as regras fonéticas de evolución e recoñece palabras

da súa lingua que sufriron procesos de evolución semántica, valorando a

relación co significado orixinal do étimo latino. Explica o proceso de evolución de termos latinos ás linguas romances,

sinalando cambios fonéticos comúns a distintas linguas dunha mesma

familia e ilústrao con exemplos.

Competencias clave: CCL. CMCCT, CCL. CCEC. CD, CAA Grao mínimo de consecución: A partir dun étimo latino proposto explica as regras da

evolución fonética que interveñen para producir o resultado no galego e no castelán e

recoñece as palabras que sufriron procesos de evolución semántica. BLOQUE 2: MORFOLOXÍA

CONTIDOS: Flexión nominal e pronominal: adxectivos e pronomes.



Estándares de aprendizaxe: Declina e/ou conxuga correctamente pala-

bras propostas segundo a súa categoría, explicando e ilustrando con exemplos as características que diferencian os conceptos de declinación e conxugación.

-Coñecer as declinacións, encadrar as palabras dentro da súa categoría e declinación,

enuncialas e declinalas correctamente. Estándares de aprendizaxe: Enuncia e declina correctamente substantivos,

adxectivos e pronomes en latín, distinguíndoos a partir do seu enunciado e

clasificándoos segundo a súa categoría e a súa declinación.

Declina palabras e sintagmas en concordancia, aplicando correctamente para cada palabra o paradigma de flexión correspondente.

Grao mínimo de consecución: Sabe enunciar e declinar substantivos, adxectivos en grado

positivo, comparativo e superlativo e pronomes persoais, posesivos, demostrativos, in-definidos, relativo e interrogativos. Declínaos formando parte de sintagmas en concor-

dancia.

Morfoloxía nominal e pronominal: formas menos usuais e irregulares.

Obxectivos: i, d, l Criterios de avaliación: - Realizar a análise morfolóxica das palabras dun texto latino e enuncialas.

Estándares de aprendizaxe: Nomea e describe as categorías e sinala os trazos

que as distinguen. Fai unha análise morfolóxica completa das palabras pre-sentes nun texto latino, identifica os seus formantes e sinala o seu enunciado.

-Coñecer, identificar e distinguir os formantes das palabras.

Estándares de aprendizaxe: Identifica e distingue en palabras propostas os seus formantes diferenciando lexemas e morfemas, e procurando exemplos

noutros termos nos que están presentes -Identificar, declinar e traducir todas as formas nominais e pronominais. Estándares de aprendizaxe: Identifica con seguridade e axudándose do

dicionario calquera tipo de formas nominais e pronominais, declínaas e sinala o

seu equivalente en galego e en castelán. Aplica os seus coñecementos da morfoloxía nominal e pronominal la-

tina para realizar traducións e retroversións, axudándose do dicionario.

60

Competencias clave: CAA, CCL, CMCCT. CD

Flexión verbal

Obxectivos: b, g Criterios de cualificación:

-Coñecer as conxugacións, encadrar os verbos dentro da súa conxugación, enuncialos e conxugalos correctamente.

Estándares de aprendizaxe: Conxuga os tempos verbais en voz activa e pasiva,

aplicando correctamente os paradigmas correspondentes. -Analizar o funcionamento dos temas verbais latinos de presente e de perfecto, e recoñe-

cer as formas dos tempos verbais formados a partir deles, tanto en voz activa como en

voz pasiva. Estándares de aprendizaxe: Conxuga e traduce correctamente formas verbais

da voz activa e pasiva do latín ao castelán ou galego e viceversa. Cambia de

voz as formas verbais identificando e manexando con seguridade os formantes

que expresan este accidente verbal. -Diferenciar formas persoais e non persoais do verbo, e recoñecer as categorías gramati-

cais presentes en cada unha.


ficalas.

-Traducir ao galego e ao castelán as formas verbais latinas, e comparar os sistemas verbais. Estándares de aprendizaxe: Traduce correctamente do latín ao galego e ao

castelán e viceversa formas verbais latinas, e compara os tempos e os modos

verbais presentes no latín cos do galego e os do castelán.

Competencias básicas: CAA, CCL, CD Grao de consecución: Sabe conxugar os verbos regulares latinos en todos en tempos da

voz activa e pasiva e sabe traducilos.

Morfoloxía verbal: verbos irregulares e defectivos. Formas nominais do verbo:

xerundio, xerundivo e supino. Conxugación perifrástica Obxectivos: d, l Criterios de avaliación: -Identificar, conxugar, traducir e efectuar a retroversión de todas as formas verbais.

Estándares de aprendizaxe: Identifica con seguridade e axudándose co dicionario calquera tipo de formas verbais, conxúgaas e sinala o seu equivalente

en galego e en castelán. Aplica os seus coñecementos da morfoloxía verbal latina para realizar

traducións e retroversións, axudándose do dicionario.

Competencias clave: CD, CCL, CAA Grao mínimo de consecución: Coñece todas as formas persoais e nominais dos verbos

latinos regulares e irregulares. Fai unha análise morfolóxica completa das que

aparecen nun texto latino e é capaz de traducilas correctamente ao galego ou

ó castelán. BLOQUE 3: SINTAXE

CONTIDOS:

Estudo pormenorizado da sintaxe nominal e pronominal.

Obxectivos: e Criterios de avaliación: -Coñecer e aplicar os coñecementos da sintaxe nominal e pronominal para a tradución

de textos latinos.

Estándares de aprendizaxe: Utiliza axeitadamente a análise da sintaxe nominal e pronominal dun texto para efectuar correctamente a súa tradución.

Competencias clave: CCL, CAA Grao mínimo de consecución: Recoñece as formas nominais e pronominais presentes nun

texto latino, analízaas e tradúceas correctamente. Tipos de oracións e construcións sintácticas.

61


-Recoñecer e clasificar as oracións e as construcións sintácticas latinas.

Estándares de aprendizaxe: Recoñece, distingue e clasifica os tipos de oracións e as construcións sintácticas latinas, e relaciónaas con construcións

análogas existentes noutras linguas que coñeza.

Competencias clave: CAA, CCL Tipos de oracións e construcións sintácticas.

Obxectivos: e, p Criterios de avaliación:

-Relacionar e aplicar coñecementos sobre elementos e construcións sintácticas en interpretación e tradución de textos latinos.

Estándares de aprendizaxe: Identifica na análise de frases e textos de

dificultade graduada elementos sintácticos propios da lingua latina, e

relaciónaos para traducilos cos seus equivalentes en galego e castelán. Competencias clave: CAA, CCL

Oración composta: coordinación e subordinación.

Obxectivos: d Criterios de avaliación: -Definir, comprender e recoñecer os diferentes tipos de oracións compostas coordinadas

e subordinadas.

Estándares de aprendizaxe: Define e comprende os conceptos de oración composta, coordinación e subordinación, sinala exemplos nos textos e

recoñece os tipos de oracións compostas, tanto coordinadas como

subordinadas, así como os nexos que as caracterizan.

Competencias clave: CCL, CAA Grao mínimo de consecución: Coñece e sabe aplicar as regras de concordancia latina.

Construcións de infinitivo, participio, xerundio, xerundivo e supino.

Obxectivos: e Criterios de avaliación: -Coñecer as funcións das formas non persoais do verbo, infinitivo, participio, xerundio,

xerundivo e supino.

Estándares de aprendizaxe: Identifica formas non persoais do verbo en frases

e textos, tradúceas correctamente e explica as súas funcións. Competencias clave: CAA, CCL Grao mínimo de consecución: Realiza a análise sintáctica completa dun texto latino,

recoñecendo e identificando os tipos de oracións e os seus nexos e as construcións latinas e relaciónaos para traducilos cos seus equivalentes en galego e en castelán.

BLOQUE 4: LITERATURA LATINA

CONTIDOS:

Transmisión literaria

Obxectivos: h Criterios de avaliación: -Enumerar os principais factores da transmisión da literatura latina ao longo dos períodos

históricos, e describir os soportes da escritura na Antigüidade e a súa evolución. Estándares de aprendizaxe: Nomea os aspectos máis salientables referentes á

transmisión dos textos clásicos ao longo do tempo.

Xéneros literarios latinos: épica e historiografía.

Obxectivos: n, i, g, d, h, p Criterios de avaliación: -Coñecer as características dos xéneros literarios latinos, os seus autores, as obras máis

representativas e as súas influencias na literatura posterior. Estándares de aprendizaxe: Describe as características esenciais dos xéneros

literarios latinos, e identifica e sinala a súa presenza en textos propostos.

62

-Coñecer os fitos esencias da literatura latina como base literaria da literatura e da cultura

europea e occidental.

Estándares de aprendizaxe: Realiza eixes cronolóxicos e sitúa neles autores,

obras e outros aspectos relacionados coa literatura latina. Nomea autores representativos da literatura latina, encádraos no seu contexto,

cultural, e cita e explica a súas obras máis coñecidas.

-Analizar, interpretar e situar no tempo texto mediante lectura comprensiva, distinguindo xénero, época, características e estrutura, se a extensión da pasaxe o permite.

Estándares de aprendizaxe: Realiza comentarios de textos latinos e sitúaos no

tempo, explicando a súa estrutura, se a extensión da pasaxe o permite, e as súas características esenciais, e identifica o xénero ao que pertencen.

-Establecer relacións e paralelismos entre a literatura clásica e a posterior.

Estándares de aprendizaxe: Analiza o diferente uso que se fixo dos textos

latinos, explorando o mantemento dos xéneros e os temas da literatura latina mediante exemplos da literatura contemporánea.

Recoñece a través de motivos, temas ou personaxes a influencia da tradición

grecolatina en textos de autores/as contemporáneos/as, e sérvese deles para comprender e explicar o mantemento dos xéneros e dos temas procedentes

da cultura grecolatina, describindo os seus aspectos esenciais e os tratamentos

que reciben. Competencias clave: CCEC, CCEC, CSC, CCL, CAA, CD, CMCCT Grao de consecución: Coñece os aspectos máis salientables referentes á transmisión dos

textos clásicos ao longo do tempo; describe as características esenciais da historiografía

e épica latinas, coñece os autores máis representativos, sitúaos cronoloxicamente e no seu contexto cultural, cita e explica as súas obras máis coñecidas (fontes, influencias, estru-

tura, contido, estilo); realiza comentarios de textos latinos, situándoos no tempo, expli-

cando a súa estrutura e características esenciais e identificando o xénero ao que pertencen; coñece a influencia e permanencia dos xéneros e os temas da literatura latina na literatura

posterior. BLOQUE 5: TEXTOS

CONTIDOS: Tradución e interpretación de textos latinos.

Obxectivos: e, d Criterios de avaliación:

-Realizar a tradución e interpretación de textos latinos orixinais. Estándares de aprendizaxe: Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e

sintáctica de textos latinos para efectuar correctamente a súa tradución.

-Utilizar o dicionario, analizar e valorar correctamente a información gramatical que pro-porciona e procurar o termo máis acaído na lingua propia para a tradución do texto.

Estándares de aprendizaxe: Utiliza con seguridade e autonomía o dicionario,

analizando e valorando correctamente a información gramatical que propor-

ciona, e identifica en cada caso o termo máis acaído na lingua propia, en fun-ción do contexto e do estilo empregado polo autor, para unha correcta tradu-

ción do texto.

Competencias clave: CCL, CAA, CD Grao de consecución: Traduce correctamente coa axuda do dicionario os textos propostos.

Comentario e análise histórica, lingüística e literaria de textos latinos orixinais.

Obxectivos: b Criterios de avaliación: -Realizar comentarios lingüísticos, históricos e literarios de textos de autores latinos.

Estándares de aprendizaxe: Aplica os coñecementos adquiridos para realizar

comentarios lingüísticos, históricos e literarios de textos.

Competencias clave: CCL, CAA, CSC, CCEC Grao de consecución: Aplica os coñecementos lingüísticos, históricos e literarios para

comentar textos latinos.

63

Coñecemento do contexto social, cultural e histórico dos textos traducidos.

Obxectivos: a Criterios de avaliación:

-Coñecer o contexto social, cultural e histórico dos textos traducidos.

Estándares de aprendizaxe: Identifica o contexto social, cultural e histórico dos textos propostos partindo de referencias tomadas dos propios textos e aso-

ciándoas con coñecementos adquiridos previamente.

-Identificar as características formais dos textos. Estándares de aprendizaxe: Recoñece e explica a partir de elementos formais

o xénero e o propósito do texto.

Competencias clave: CCL, CCEC, CSC Grao de consecución: Inclúe comentario dos textos propostos referencias ao contexto so-

cial, cultural e histórico e ás características do xénero literario ao que pertencen. BLOQUE 6: LÉXICO

CONTIDOS:

Ampliación de vocabulario básico latino: léxico literario, científico e filosófico

Obxectivos: e, p Criterios de avaliación: -Coñecer, identificar e traducir termos latinos pertencentes ao vocabulario especializado: léxico literario, científico e filosófico

Estándares de aprendizaxe: Identifica e explica termos do léxico literario,

científico e filosófico, e tradúceo correctamente ao galego e ao castelán. Competencias clave: CD

Grao de consecución: Identifica e coñece o significado de léxico latino literario, científico

e filosófico.

Etimoloxía e orixe das palabras da propia lingua.

Obxectivos: d, p, g Criterios de avaliación: -Recoñecer os elementos léxicos latinos que permanecen nas linguas dos/das estudantes.

Estándares de aprendizaxe: Deduce o significado de palabras e expresións la-tinas non estudadas a partir do contexto, ou de palabras ou expresións da súa

lingua ou doutras linguas que coñeza.

Identifica a etimoloxía e coñece o significado de palabras de léxico común e

especializado do galego e do castelán, así como dos topónimos estudados nas clase.

Competencias clave: CCL, CD Grao de consecución: Identifica o significa a etimoloxía e o significado de palabras de léxico común e especializado das linguas que coñece e dos topónimos estudados na clase.

Locucións e expresións latinas incorporadas á lingua coloquial e á literaria.


-Coñecer o significado das principais locucións latinas de uso actual e saber empregalas


Estándares de aprendizaxe: Comprende, explica e emprega na lingua propia e

no contexto axeitado locucións e expresións latinas que se mantiveron na lin-guaxe literaria, xurídica, filosófica, técnica, relixiosa, médica e científica.

Competencias clave: CMCCT, CSC, CD, CCEC, CCL Grao de consecución: Coñece, explica o significado e sabe usar nun contexto apropiado locucións e expresións latinas que perduran nas linguas de uso do alumno/-a.

Composición e derivación culta: lexemas, prefixos e sufixos de orixe latina e grega.

Obxectivos: d, p Criterios de avaliación: - Recoñecer a presenza de latinismos e helenismos na linguaxe científica e na fala culta,

e deducir o seu significado a partir dos correspondentes termos latinos e gregos.

64

Estándares de aprendizaxe: Recoñece e explica o significado dos helenismos

e dos latinismos máis frecuentes utilizados no léxico das linguas faladas en

España, e explica o seu significado a partir do termo de orixe.

Competencias clave: CCL, CCEC Grao de consecución: Coñece o significado dos principais helenismos e latinismos utili-

zados en galego ou en castelán. Recoñece os principais prefixos e sufixos de orixe latina,

coñece o seu significado e é capaz de explicar que significado lle aportan ás palabras castelás ou galegas en que aparecen.

SEGUNDO TRIMESTRE


CONTIDOS:



semántica do latín ao galego e ao castelán, partindo dos étimos latinos.

Estándares de aprendizaxe: Realiza evolucións de termos latinos ao galego e ao castelán, aplicando as regras fonéticas de evolución e recoñece palabras

da súa lingua que sufriron procesos de evolución semántica, valorando a

relación co significado orixinal do étimo latino. Explica o proceso de evolución de termos latinos ás linguas romances,


familia e ilústrao con exemplos.

Competencias clave: CCL. CMCCT, CCL. CCEC. CD, CAA Grao mínimo de consecución: A partir dun étimo latino proposto explica as regras da

evolución fonética que interveñen para producir o resultado no galego e no castelán e

recoñece as palabras que sufriron procesos de evolución semántica. BLOQUE 2: MORFOLOXÍA

CONTIDOS: Morfoloxía nominal e pronominal: formas menos usuais e irregulares.

Obxectivos: d Criterios de avaliación: - Realizar a análise morfolóxica das palabras dun texto latino e enuncialas. Estándares de aprendizaxe: Analiza morfoloxicamente palabras pre-

sentes nun texto latino, identifica correctamente os seus formantes e sinala o seu enunciado.

Competencias clave: CMCCT, CCL

Morfoloxía verbal: verbos irregulares e defectivos. Formas nominais do verbo:

xerundio, xerundivo e supino. Conxugación perifrástica Obxectivos: d, l Criterios de avaliación: -Identificar, conxugar, traducir e efectuar a retroversión de todas as formas verbais.

Estándares de aprendizaxe: Identifica con seguridade e axudándose co dicionario calquera tipo de formas verbais, conxúgaas e sinala o seu equivalente

en galego e en castelán. Aplica os seus coñecementos da morfoloxía verbal latina para realizar

traducións e retroversións, axudándose do dicionario.

Competencias clave: CD, CCL, CAA Grao mínimo de consecución: Coñece todas as formas persoais e nominais dos verbos

latinos regulares e irregulares. Fai unha análise morfolóxica completa das que

aparecen nun texto latino e é capaz de traducilas correctamente ao galego ou

ó castelán. BLOQUE 3: SINTAXE

CONTIDOS:

65

Tipos de oracións e construcións sintácticas.


-Recoñecer e clasificar as oracións e as construcións sintácticas latinas.

Estándares de aprendizaxe: Recoñece, distingue e clasifica os tipos de oracións e as construcións sintácticas latinas, e relaciónaas con construcións

análogas existentes noutras linguas que coñeza.

Competencias clave: CAA, CCL Tipos de oracións e construcións sintácticas.

Obxectivos: e, p Criterios de avaliación:

-Relacionar e aplicar coñecementos sobre elementos e construcións sintácticas en interpretación e tradución de textos latinos.

Estándares de aprendizaxe: Identifica na análise de frases e textos de




Obxectivos: d Criterios de avaliación: -Definir, comprender e recoñecer os diferentes tipos de oracións compostas coordinadas

e subordinadas.

Estándares de aprendizaxe: Define e comprende os conceptos de oración composta, coordinación e subordinación, sinala exemplos nos textos e

recoñece os tipos de oracións compostas, tanto coordinadas como




Obxectivos: e Criterios de avaliación: -Coñecer as funcións das formas non persoais do verbo, infinitivo, participio, xerundio,

xerundivo e supino.





CONTIDOS:

Xéneros literarios latinos: lírica e oratoria.




-Coñecer os fitos esencias da literatura latina como base literaria da literatura e da cultura europea e occidental.




66

-Analizar, interpretar e situar no tempo texto mediante lectura comprensiva, distinguindo

xénero, época, características e estrutura, se a extensión da pasaxe o permite.

Estándares de aprendizaxe: Realiza comentarios de textos latinos e sitúaos no

tempo, explicando a súa estrutura, se a extensión da pasaxe o permite, e as súas características esenciais, e identifica o xénero ao que pertencen.

-Establecer relacións e paralelismos entre a literatura clásica e a posterior.

Estándares de aprendizaxe: Analiza o diferente uso que se fixo dos textos latinos, explorando o mantemento dos xéneros e os temas da literatura latina

mediante exemplos da literatura contemporánea.

Recoñece a través de motivos, temas ou personaxes a influencia da tradición grecolatina en textos de autores/as contemporáneos/as, e sérvese deles para

comprender e explicar o mantemento dos xéneros e dos temas procedentes

da cultura grecolatina, describindo os seus aspectos esenciais e os tratamentos

que reciben. Competencias clave: CCEC, CCEC, CSC, CCL, CAA, CD, CMCCT Grao de consecución: Describe as características esenciais da lírica e oratoria latinas, co-

ñece os autores máis representativos, sitúaos cronoloxicamente e no seu contexto cultural, cita e explica as súas obras máis coñecidas (fontes, influencias, estrutura, contido, estilo);

realiza comentarios de textos latinos, situándoos no tempo, explicando a súa estrutura e

características esenciais e identificando o xénero ao que pertencen; coñece a influencia e permanencia dos xéneros e os temas da literatura latina na literatura posterior.

BLOQUE 5: TEXTOS

CONTIDOS:

Tradución e interpretación de textos latinos.


-Realizar a tradución e interpretación de textos latinos orixinais. Estándares de aprendizaxe: Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e sintáctica de textos latinos para efectuar correctamente a súa tradución.

-Utilizar o dicionario, analizar e valorar correctamente a información gramatical que pro-

porciona e procurar o termo máis acaído na lingua propia para a tradución do texto.

Estándares de aprendizaxe: Utiliza con seguridade e autonomía o dicionario, analizando e valorando correctamente a información gramatical que propor-

ciona, e identifica en cada caso o termo máis acaído na lingua propia, en fun-

ción do contexto e do estilo empregado polo autor, para unha correcta tradu-ción do texto.

Competencias clave: CCL, CAA, CD Grao de consecución: Traduce correctamente coa axuda do dicionario os textos propostos.


Obxectivos: b Criterios de avaliación:

-Realizar comentarios lingüísticos, históricos e literarios de textos de autores latinos.

Estándares de aprendizaxe: Aplica os coñecementos adquiridos para realizar comentarios lingüísticos, históricos e literarios de textos.

Competencias clave: CCL, CAA, CSC, CCEC Grao de consecución: Aplica os coñecementos lingüísticos, históricos e literarios para comentar textos latinos.


Obxectivos: a Criterios de avaliación: -Coñecer o contexto social, cultural e histórico dos textos traducidos.

Estándares de aprendizaxe: Identifica o contexto social, cultural e histórico

dos textos propostos partindo de referencias tomadas dos propios textos e aso-

ciándoas con coñecementos adquiridos previamente. -Identificar as características formais dos textos.

67

Estándares de aprendizaxe: Recoñece e explica a partir de elementos formais

o xénero e o propósito do texto.

Competencias clave: CCL, CCEC, CSC Grao de consecución: Inclúe comentario dos textos propostos referencias ao contexto so-cial, cultural e histórico e ás características do xénero literario ao que pertencen.

BLOQUE 6: LÉXICO

CONTIDOS:


Obxectivos: e, p Criterios de avaliación: -Coñecer, identificar e traducir termos latinos pertencentes ao vocabulario especializado: léxico literario, científico e filosófico

Estándares de aprendizaxe: Identifica e explica termos do léxico literario,

científico e filosófico, e tradúceo correctamente ao galego e ao castelán.

Competencias clave: CD Grao de consecución: Identifica e coñece o significado de léxico latino literario, científico

e filosófico.



Estándares de aprendizaxe: Deduce o significado de palabras e expresións la-tinas non estudadas a partir do contexto, ou de palabras ou expresións da súa

lingua ou doutras linguas que coñeza.

Identifica a etimoloxía e coñece o significado de palabras de léxico común e

especializado do galego e do castelán, así como dos topónimos estudados nas clase.

Competencias clave: CCL, CD Grao de consecución: Identifica o significa a etimoloxía e o significado de palabras de léxico común e especializado das linguas que coñece e dos topónimos estudados na clase.



-Coñecer o significado das principais locucións latinas de uso actual e saber empregalas nun contexto axeitado.

Estándares de aprendizaxe: Comprende, explica e emprega na lingua propia e

no contexto axeitado locucións e expresións latinas que se mantiveron na lin-guaxe literaria, xurídica, filosófica, técnica, relixiosa, médica e científica.

Competencias clave: CMCCT, CSC, CD, CCEC, CCL Grao de consecución: Coñece, explica o significado e sabe usar nun contexto apropiado locucións e expresións latinas que perduran nas linguas de uso do alumno/-a.


Obxectivos: d, p Criterios de avaliación: - Recoñecer a presenza de latinismos e helenismos na linguaxe científica e na fala culta, e deducir o seu significado a partir dos correspondentes termos latinos e gregos.

Estándares de aprendizaxe: Recoñece e explica o significado dos helenismos

e dos latinismos máis frecuentes utilizados no léxico das linguas faladas en España, e explica o seu significado a partir do termo de orixe.

Competencias clave: CCL, CCEC Grao de consecución: Coñece o significado dos principais helenismos e latinismos utili-zados en galego ou en castelán. Recoñece os principais prefixos e sufixos de orixe latina,

coñece o seu significado e é capaz de explicar que significado lle aportan ás palabras

castelás ou galegas en que aparecen.

68

TERCEIRO TRIMESTRE


CONTIDOS:



semántica do latín ao galego e ao castelán, partindo dos étimos latinos. Estándares de aprendizaxe: Realiza evolucións de termos latinos ao galego

e ao castelán, aplicando as regras fonéticas de evolución e recoñece palabras

da súa lingua que sufriron procesos de evolución semántica, valorando a relación co significado orixinal do étimo latino.

Explica o proceso de evolución de termos latinos ás linguas romances,


familia e ilústrao con exemplos. Competencias clave: CCL. CMCCT, CCL. CCEC. CD, CAA Grao mínimo de consecución: A partir dun étimo latino proposto explica as regras da

evolución fonética que interveñen para producir o resultado no galego e no castelán e recoñece as palabras que sufriron procesos de evolución semántica.

BLOQUE 3: SINTAXE

CONTIDOS:

Tipos de oracións e construcións sintácticas. Obxectivos: e, p Criterios de avaliación:

-Relacionar e aplicar coñecementos sobre elementos e construcións sintácticas en

interpretación e tradución de textos latinos. Estándares de aprendizaxe: Identifica na análise de frases e textos de




Obxectivos: d Criterios de avaliación: -Definir, comprender e recoñecer os diferentes tipos de oracións compostas coordinadas e subordinadas.

Estándares de aprendizaxe: Define e comprende os conceptos de oración

composta, coordinación e subordinación, sinala exemplos nos textos e recoñece os tipos de oracións compostas, tanto coordinadas como





-Coñecer as funcións das formas non persoais do verbo, infinitivo, participio, xerundio, xerundivo e supino.





CONTIDOS:

Xéneros literarios latinos: comedia e fábula.

69




-Coñecer os fitos esencias da literatura latina como base literaria da literatura e da cultura europea e occidental.




-Analizar, interpretar e situar no tempo texto mediante lectura comprensiva, distinguindo

xénero, época, características e estrutura, se a extensión da pasaxe o permite. Estándares de aprendizaxe: Realiza comentarios de textos latinos e sitúaos no

tempo, explicando a súa estrutura, se a extensión da pasaxe o permite, e as

súas características esenciais, e identifica o xénero ao que pertencen. -Establecer relacións e paralelismos entre a literatura clásica e a posterior.

Estándares de aprendizaxe: Analiza o diferente uso que se fixo dos textos

latinos, explorando o mantemento dos xéneros e os temas da literatura latina mediante exemplos da literatura contemporánea.

Recoñece a través de motivos, temas ou personaxes a influencia da tradición

grecolatina en textos de autores/as contemporáneos/as, e sérvese deles para

comprender e explicar o mantemento dos xéneros e dos temas procedentes da cultura grecolatina, describindo os seus aspectos esenciais e os tratamentos

que reciben.

Competencias clave: CCEC, CCEC, CSC, CCL, CAA, CD, CMCCT Grao de consecución: Describe as características esenciais da comedia e fábula latinas,

coñece os autores máis representativos, sitúaos cronoloxicamente e no seu contexto cul-

tural, cita e explica as súas obras máis coñecidas (fontes, influencias, estrutura, contido,

estilo); realiza comentarios de textos latinos, situándoos no tempo, explicando a súa estrutura e características esenciais e identificando o xénero ao que pertencen; coñece a

influencia e permanencia dos xéneros e os temas da literatura latina na literatura posterior. BLOQUE 5: TEXTOS

CONTIDOS:

Tradución e interpretación de textos latinos.


-Realizar a tradución e interpretación de textos latinos orixinais. Estándares de aprendizaxe: Utiliza adecuadamente a análise morfolóxica e

sintáctica de textos latinos para efectuar correctamente a súa tradución.

-Utilizar o dicionario, analizar e valorar correctamente a información gramatical que pro-porciona e procurar o termo máis acaído na lingua propia para a tradución do texto.

Estándares de aprendizaxe: Utiliza con seguridade e autonomía o dicionario,

analizando e valorando correctamente a información gramatical que propor-ciona, e identifica en cada caso o termo máis acaído na lingua propia, en fun-

ción do contexto e do estilo empregado polo autor, para unha correcta tradu-

ción do texto. Competencias clave: CCL, CAA, CD

Grao de consecución: Traduce correctamente coa axuda do dicionario os textos propostos.


Obxectivos: b Criterios de avaliación: -Realizar comentarios lingüísticos, históricos e literarios de textos de autores latinos.

70

Estándares de aprendizaxe: Aplica os coñecementos adquiridos para realizar

comentarios lingüísticos, históricos e literarios de textos.

Competencias clave: CCL, CAA, CSC, CCEC Grao de consecución: Aplica os coñecementos lingüísticos, históricos e literarios para comentar textos latinos.


Obxectivos: a Criterios de avaliación: -Coñecer o contexto social, cultural e histórico dos textos traducidos.

Estándares de aprendizaxe: Identifica o contexto social, cultural e histórico

dos textos propostos partindo de referencias tomadas dos propios textos e aso-ciándoas con coñecementos adquiridos previamente.

-Identificar as características formais dos textos.

Estándares de aprendizaxe: Recoñece e explica a partir de elementos formais

o xénero e o propósito do texto. Competencias clave: CCL, CCEC, CSC Grao de consecución: Inclúe comentario dos textos propostos referencias ao contexto so-

cial, cultural e histórico e ás características do xénero literario ao que pertencen. BLOQUE 6: LÉXICO

CONTIDOS:


Obxectivos: e, p Criterios de avaliación: -Coñecer, identificar e traducir termos latinos pertencentes ao vocabulario especializado:

léxico literario, científico e filosófico

Estándares de aprendizaxe: Identifica e explica termos do léxico literario, científico e filosófico, e tradúceo correctamente ao galego e ao castelán.

Competencias clave: CD Grao de consecución: Identifica e coñece o significado de léxico latino literario, científico e filosófico.



Estándares de aprendizaxe: Deduce o significado de palabras e expresións la-

tinas non estudadas a partir do contexto, ou de palabras ou expresións da súa

lingua ou doutras linguas que coñeza. Identifica a etimoloxía e coñece o significado de palabras de léxico común e

especializado do galego e do castelán, así como dos topónimos estudados nas

clase. Competencias clave: CCL, CD Grao de consecución: Identifica o significa a etimoloxía e o significado de palabras de

léxico común e especializado das linguas que coñece e dos topónimos estudados na clase.



-Coñecer o significado das principais locucións latinas de uso actual e saber empregalas

nun contexto axeitado. Estándares de aprendizaxe: Comprende, explica e emprega na lingua propia e

no contexto axeitado locucións e expresións latinas que se mantiveron na lin-

guaxe literaria, xurídica, filosófica, técnica, relixiosa, médica e científica. Competencias clave: CMCCT, CSC, CD, CCEC, CCL Grao de consecución: Coñece, explica o significado e sabe usar nun contexto apropiado

locucións e expresións latinas que perduran nas linguas de uso do alumno/-a.


71

Obxectivos: d, p Criterios de avaliación: - Recoñecer a presenza de latinismos e helenismos na linguaxe científica e na fala culta,

e deducir o seu significado a partir dos correspondentes termos latinos e gregos. Estándares de aprendizaxe: Recoñece e explica o significado dos helenismos

e dos latinismos máis frecuentes utilizados no léxico das linguas faladas en

España, e explica o seu significado a partir do termo de orixe. Competencias clave: CCL, CCEC Grao de consecución: Coñece o significado dos principais helenismos e latinismos utili-

zados en galego ou en castelán. Recoñece os principais prefixos e sufixos de orixe latina, coñece o seu significado e é capaz de explicar que significado lle aportan ás palabras

castelás ou galegas en que aparecen.


Coñecer os elementos da morfoloxía regular e irregular e da sintaxe da oración simple

e composta, comparándoos con outras linguas.

Realizar unha análise morfolóxica e sintáctica completa dun texto latino proposto.

Traducir de modo coherente textos latinos de certa complexidade pertencentes a

diversos xéneros literarios.

Dominar os procedementos de derivación e composición na formación do léxico

latino. Analizar as variacións de significado que aportan os distintos prefixos e sufixos

grecolatinos, definindo con propiedade os termos a partir do significado dos compoñentes etimolóxicos.

Coñecer o vocabulario básico traballado na clase.

Coñecer o significado das principais locucións latinas empregadas en galego ou

castelán e aplicalas nos contextos apropiados.

Explicar a orixe e significado dos topónimos estudados.

Aplicar as normas de evolución fonética do léxico latino.

Identificar as relacións entre o vocabulario latino e o da propia lingua.

Coñecer as características dos xéneros literarios estudados (poesía épica, poesía lírica,

historiografía, oratoria, comedia e fábula), os autores latinos máis representativos e as súas obras máis salientables e afondar no coñecemento dun autor destacado de cada un deles

(Virxilio, Horacio, Tito Livio, Cicerón e Plauto), en canto á súa contextualización, datos

biográficos máis importantes, obra, características da mesma, estilo… Comentar e identificar trazos literarios esenciais de textos traducidos

correspondentes a diversos xéneros e recoñecer neles as súas características.




a programación consistirá en: Exposición dos contidos que se van estudar na unidade e formulación de cuestións que

permitan á profesora coñecer o nivel de coñecementos do que se parte e as ideas previas do alumnado sobre o tema, as posibles relacións e subsistencia dos aspectos a tratar coa sociedade

actual. Debe suscitarse o interese do alumno/a polo que respecta á realidade que se ten que

aprender. En cada un dos bloques que conforman cada unidade (legado, lingua latina e léxico):

Realización de preguntas coa finalidade de descubrir as ideas previas do alumnado sobre

o tema, as posibles relacións e subsistencia dos aspectos a tratar coa sociedade actual.

Exposición, explicación e análise dos contidos do bloque, subliñando os conceptos

fundamentais, baseando a exposición nos coñecementos previos correctos do alumnado e

72

revisando e corrixindo os erróneos, con referencias a contidos relacionados doutras materias ou,

no seu caso, de unidades xa estudadas.

Realización das actividades correspondentes a cada un dos bloques que procedan, a

criterio da profesora. Elaboración de esquemas, resumos e/ou mapas conceptuais.

Revisión de actividades e traballos do alumnado por parte do profesor e corrección dos

erros.

Realización de actividades de consolidación, recuperación, ampliación e avaliación

complementarias das realizadas. Permiten contrastar as ideas novas coas previas dos alumnos/as,

así como aplicar as aprendizaxes. Prográmanse tamén para o alumnado que non acadou os

coñecementos traballados. Permiten así mesmo afondar nos contidos a aqueles alumnos/as que realizaron correctamente as actividades de desenvolvemento.

No proceso de ensino-aprendizaxe deberán estar presentes continuamente os seguintes

principios básicos:


graduada, é dicir, acorde aos coñecementos do alumno/a, suxestiva polo seu contido e relación co

tema tratado na unidade, continuada e controlada baixo a dirección e a orientación da profesora.

A correcta interpretación dun fragmento implicará a súa contextualización, a análise dos

aspectos gramaticais que nel aparecen e a captación e o comentario da mensaxe que transmite.

Dada a dificultade de presentar textos orixinais para reflectir todos os conceptos culturais

da unidade, recorrerase tamén á lectura de fragmentos traducidos ou bilingües de autores latinos, cando a profesora o xulgue oportuno.



A asimilación dos contidos lingüísticos e culturais terá o dobre obxectivo de comprender

a sociedade e a cultura romanas e coñecer a súa permanencia no mundo occidental.

A metodoloxía será en todo momento activa e impulsora da participación do alumnado,

que estimule a súa imaxinación e ordene as súas ideas, de xeito que a aprendizaxe sexa

significativa e funcional.


expresión das súas opinións persoais, á confrontación de puntos de vista distintos, á realización de autoavaliación e á posta en práctica de actuacións en función dos resultados da mesma.






Material incorporado á aula virtual.

Material fotocopiado proporcionado pola profesora.

Unha comedia latina traducida destinada á lectura á lectura na clase.

Película Golfus de Roma. Diverso tipo de material audiovisual (documentais ou películas) e informático.

Dicionario latino


Os procedementos para obter información no proceso de avaliación serán variados e incluirán entre outros:

9. Observación: Atención ao proceso de aprendizaxe do alumnado, dirixida a

seleccionar información de acordo con indicadores previamente fixados (asiste a clase con regularidade ou non, asiste a clase con puntualidade ou non, asiste a clase

provisto do material necesario para levar un correcto seguimento das actividades que

se realice ou non, realiza os exercicios encomendados ou non, a calidade da

73

execución dos exercicios é satisfactoria ou non, amosa unha actitude participativa nas

clases ou non, ten un comportamento axeitado na clase, …)

10. Interrogación: Preguntar directamente ao alumnado mediante entrevista ou

cuestionario para obter información sobre o proceso de aprendizaxe. 11. Análise das producións dos alumnos/as: traballos individuais ou en grupo realizados

na clase ou na casa, caderno de clase dos alumnos.

12. Probas nas súas diversas modalidades (orais, escritas, individuais, colectivas)


13. Información rexistrada no caderno de clase da profesora, obtida mediante a

observación da actitude e traballo do alumnado na clase, a valoración realizada pola profesora das intervencións do alumnado, dos exercicios e traballos presentados, do

caderno de clase do alumno/a, dos exames e probas …

14. Traballos realizados polo alumnado. 15. Probas realizadas polo alumnado.


Realizarase como mínimo cada trimestre un exame que inclúa os contidos

correspondentes aos bloques 1, 5 e 7 e outro que inclúa os contidos correspondentes

aos bloques 2, 3, 4 e 6. Por acordo entre o profesor/a e os alumnos/as poderanse

realizar ata dúas probas correspondentes a cada parte que computarán por igual.

A cualificación das avaliacións parciais (1ª, 2ª e 3ª ) será o resultado da aplicación

dos seguintes parámetros de ponderación.

Porcentaxe da cualificación

Bloque de contido/ Estándares de aprendizaxe avaliables.

15% LATÍN ORIXE DAS LINGUAS ROMANCES E

LÉXICO

Explica procedementos de derivación e composición

produtivos en latín e os seus resultados na lingua

galega ou castelá

-Identifica a etimoloxía dos topónimos estudados na

clase

-Coñece o significado das principais locucións latinas

de uso actual e sabe empregalas no seu contexto

adecuado cando se expresa na súa propia lingua.

15% LITERATURA LATINA Describe as características principais dos xéneros litera-

rios latinos e explica os autores e as obras más represen-

tativos

74

10% MORFOLOXÍA E SINTAXE

Identifica correctamente as clases de palabras e indica os

seus accidentes gramaticais.

Explica as estruturas sintácticas e as funcións de cada un

dos elementos que integran esas estruturas.

60,00% TEXTOS

Coa axuda do dicionario, traduce ao galego ou ao

castelán un fragmento proposto da obra de Eutropio

ou da de Fedro, demostrando que comprende

correctamente o texto orixinal, que recoñece con

exactitude o seu léxico e as súas estruturas

gramaticais e que é capaz de traslada todo o seu

contido de forma precisa e equivalente na lingua de

destino.

Se se realizan dous exames ao longo do trimestre,

estes computarán por igual cando a cualificación

do último sexa inferior á do primeiro. Se a

cualificación do último é superior á do primeiro, só

computará a do último. Só computará se é igual ou

superior a 3/10.

A cualificación obtida poderá redondearse, de ser o caso, por dúas vías:

con carácter xeral, redondearase de xeito que o decimal se asimilará ao enteiro

superior se o seu valor é 0´5 ou superior e ao anterior nos restantes casos.

cando o profesor/a considere que o comportamento do alumno/a na clase o mereza, o

redondeo poderá realizarse sumando ata 0,9 puntos á media obtida nos exames. Para

sumarlle esta gratificación á cualificación obtida nas probas escritas, o profesor/-a

valorará a asistencia regular e puntual do alumno/a provisto do material necesario

para levar un correcto seguimento do traballo da clase, o cumprimento das tarefas

encomendadas na clase e na casa, a participación, a conduta respectuosa co profesor/a

e cos compañeiros/as, a progresión ao longo do trimestre e do curso.

A cualificación final obterase da media das cualificacións das avaliacións finais. A

cualificación obtida redondearase, de ser o caso, de xeito que o decimal se asimilará

ao enteiro superior se o seu valor é 0´5 ou superior e ao anterior nos restantes casos. Considerarase superada a materia cando, despois de efectuado, no seu caso, o

redondeo, se obteña unha puntuación igual ou superior a 5 puntos.

Os alumnos/as que non superen a materia na avaliación ordinaria do mes de xuño,

deberán realizar unha proba no mes de xullo, segundo o calendario e horario fixado

polo Centro. A proba recollerá cuestións relativas a todos os contidos traballados ao

longo do curso e a ponderación dos contidos correspondentes a cada bloque será a

recollida na táboa superior. A cualificación obtida redondearase, de ser o caso, de

xeito que o decimal se asimilará ao enteiro superior se o seu valor é 0´5 ou superior e

ao anterior nos restantes casos. Considerarase superada a materia cando, despois de

efectuado, no seu caso, o redondeo, se obteña unha puntuación igual ou superior a 5

puntos. Aquel alumnado que, por motivo de reiterado absentismo, non reúna condicións para ser

obxecto de avaliación continua, será avaliado mediante unha proba similar á da convoca-

toria de xullo, que inclúa cuestións relativas a tódolos bloques traballados na clase e cuxa ponderación se axuste á recollida na táboa. O mesmo tratamento recibirá o alumnado do

ensino de adultos que incurra en perda do dereito a asistencia e avaliación continua.

75


MATERIAS PENDENTES

No curso 2020-2021 hai tres alumnos de 2ºBAC coa materia pendente de 1º (un deles por cambio

de modalidade). O departamento non dispón de ningunha hora contemplada no seu horario para atender a este alumnado, pero a profesora que lles dá clase en segundo será a mesma que os ten

que avaliar dos contidos da materia de 1º, polo que lle poderá resolver todas as dúbidas que lle

presenten ou proporcionarlle exercicios de recuperación e reforzo. Teñen así mesmo á súa

disposición na aula virtual todo o material necesario. O alumnado terá a posibilidade de superar a materia por dúas vías: ou ben superando exames parciais cos contidos previamente acordados

entre a profesora e o alumnado; ou ben superando un exame global, no que se aplicarán os

mesmos criterios de cualificación que se aplica ao alumnado na convocatoria de setembro, con dúas convocatorias nas datas que estableza a dirección do centro, unha no mes de febreiro e outra

en maio. De superar o exame de febreiro, quedan xa aprobados; en caso contrario, deben

presentarse outra vez en maio. En caso de optar polas probas parciais, superarán a materia aqueles alumnos-as que acaden unha cualificación igual ou superior a 5 na media de todos eles.

Dadas as circunstancias peculiares do curso 2020-2021 motivadas polas restricións obrigadas para

evitar a propagación da pandemia do COVID19, ofreceralles aos alumnos pendentes a

posibilidade de recuperar a materia remitindo a través da aula virtual unha serie de traballos que periodicamente a profesora irá propoñendo e que abranguerán todos os bloques programados para

1º BAC. Para cualificar estes traballos terase en conta o seguimento regular dos mesmos a través

da aula virtual, a súa entrega puntual e a súa corrección. Superarán a materia aqueles alumnos/as que acaden unha cualificación de 5 ou superior.


PRÁCTICA DOCENTE



DIVERSIDADE:






PROGRAMACIÓN:


materia.


alumnos.



interese para os alumnos, significatividade para o proceso de aprendizaxe, baseadas nos

intereses do alumnado, con obxectivos ben definidos, propostas de aprendizaxe

colaborativa…

ACTIVIDADES DE AULA





Organizo o tempo de clase. Organizo a forma de traballo. Desenvolvo diferentes materiais.



76



axuda adecuada para facelos progresar no desenvolvemento dos seus esquemas

cognitivos, de lograr que todos participan activamente, e consigan o seu nivel máximo

de desenvolvemento.

AVALIACIÓN

Utilizo diferentes tipos de probas para realizar a avaliación.


profesor: tarefas realizadas de forma satisfactoria ou non, achegas, competencias básicas,

etc.)

Na sesión de avaliación, proporciono ao titor/a todos os datos que precisa, para que poda

completar correctamente todos os apartados da acta, concretar a recuperación do

alumnado e realizar, a posteriori, unha mellor interpretación dos resultados do grupo.




RESULTADOS

O segundo curso de é unha continuación natural do primeiro de Bacharelato, polo que o alumnado

deberá acceder a el un coñecemento mínimo da morfoloxía básica regular latina e da sintaxe básica das oración simples, así como do contexto xeográfico, histórico e cultural esencial do

mundo da Antiga Roma.

As primeiras semanas de clase dedicaranse a refrescar a memoria dos contidos estudados nos

cursos anteriores e a profesora procurará a través da observación detectar aqueles alumnos que poden ter maiores dificultades de principio para ofrecerlles dende o comezo as medidas de apoio

ou reforzo necesarias.

O medio de recadar esta información poderá consistir en probas escritas, mediante a observación das dificultades que cada alumno presenta á hora de realizar actividades encomendadas ou

mediante a interrogación directa ao alumnado na clase.

En función dos resultados, o profesor/a deberá adaptar a metodoloxía, o ritmo e o punto de partida das explicacións. Tamén adaptará individualmente ou colectivamete os exercicios e actividades á

variedade de alumnado da clase.


Un dos principios básicos que debe ter en conta a intervención educativa é o da individualización,

consistente en que o sistema educativo ofreza a cada alumno/a a axuda pedagóxica que precisa en

función das súas motivacións, intereses e capacidades de aprendizaxe. De aí a necesidade de atender á esta diversidade. No Bacharelato, a organización do ensino permite que os propios

alumnos/as dean resposta a esta diversidade mediante a elección de modalidades e optativas. Non

obstante, é conveniente que tamén dende as mesmas materias se dea resposta á diversidade de intereses, motivacións, capacidades e estilos de aprendizaxe que manifesta o alumnado.

Os procedementos para dar atención a esta diversidade serán:


co fin de facilitar unha idea precisa dos coñecementos previos do alumnado.

Repaso das nocións xa vistas con anterioridade e consideradas necesarias para a

comprensión da unidade, tomando nota das lagoas e dificultades detectadas.




abundantes e variados que sexa preciso, co fin de afianzar os contidos lingüísticos, culturais e


77

Nas actividades de recuperación e ampliación, co fin de atender a aqueles alumnos/as que

presenten problemas na asimilación dos diversos contidos, prepararanse exercicios breves de

dificultade graduada para os temas lingüísticos e léxicos. Para os temas culturais, pediránselles

lecturas breves coa confección de esquemas alusivos, sempre coa axuda da profesora.


alcanzado satisfactoriamente os contidos propostos realizarán tarefas preparadas de antemán para afondar neles, como traballos de investigación sobre temas culturais, lecturas complementarias e

ampliación de léxico da propia lingua relacionado co tema, mediante dicionarios ou textos

apropiados.


tamén no proceso. É de gran importancia ter en conta o traballo en grupo e a colaboración entre

alumnado con diferentes graos de dominio dos contidos.






consecuencias.













diferenzas e as súas semellanzas con outras culturas, para fomentar, así, actitudes de respecto cara

outros pobos. Valorar a diversidade e a riqueza patrimonial procedente do mundo clásico, e promover unha disposición favorable a actuar na súa defensa e conservación.

Co fin de promover unha educación non discriminatoria por razón de sexo e que favoreza





En principio, a día de hoxe, as condición sanitarias non permiten a realización de ningún

tipo de actividade complementaria e extraescolar.







78


adecuación da programación didáctica ao contexto da clase e a consecuencia desta análise

estableceranse as medidas de mellora que se consideren oportunas.



A información obtida permitirá, se fose necesario, reconducir e mellorar a programación, os seus procesos de aplicación e os resultados da súa posta en marcha.

saber onde poden consultala integramente.

O resultado desta avaliación plasmarase nas actas periódicas das reunións de departamento e na memoria final de curso. Será necesario comprobar polo menos os seguintes aspectos






parecer insuficiente, estudar os motivos e propoñer medidas para remedialo (exercicios de reforzo, ampliación, recuperación, maior afondamento nas explicacións, ampliación do tempo

dedicado …)

ADAPTACIÓNS POLA IMPLANTACIÓN DE DOCENCIA SEMIPRESENCIAL E NO

CASO DE IMPLANTARSE A NON PRESENCIAL


suspensión da actividade lectiva presencial que repercutiu notablemente no desenvolvemento do

proceso de ensino-aprendizaxe. Fíxose necesario pasar de xeito repentino dunha modalidade de

ensino presencial a unha modalidade de ensino a través de medios telemáticos e facer unha adaptación da metodoloxía e un axuste dos obxectivos relativos ás aprendizaxes imprescindibles

para a adquisición das competencias clave e os instrumentos e procedementos de avaliación.

As aprendizaxes imprescindibles que non puideron ser abordados en de 1º de BAC debido aos axustes realizados no curso 2019-2020 deberán ser incluídos nos obxectivos do presente curso e

foron incorporados na presente programación. Neste curso 2020-2021, dado que a pandemia do COVID19 segue a constituír unha ameaza sanitaria que está a alterar o noso xeito de vida e modo de relación, é razoable facer previsión das

repercusións que poida ter no ámbito educativo. O curso de 2º BAC empeza de xeito presencial.

Pero non podemos descartar a posibilidade de que ao longo do curso algún alumno de xeito

individual, un grupo de alumnos, un curso completo ou incluso o centro na súa totalidade teña de verse confinado no seu domicilio e continuar o curso por medios telemáticos. Esa circunstancia obriga a adaptar a metodoloxía aplicada para continuar o proceso educativo do

alumnado que permaneza na casa. O medio prioritario de comunicación e intercambio de información entre o alumnado e a profesora será a aula virtual. O alumnado será informado dende

o comezo do curso de que, nos períodos de suspensión da actividade lectiva presencial, tanto se

esta afecta parcial ou totalmente ao grupo, esta ser as ferramenta básica para continuar o curso. A

profesora interesarase por se algún alumno ou alumna ten dificultade para empregar estes medios e tratará de poñerlle remedio. Para familiarizar ao alumnado con eles, incluso na actividade

ordinaria, empregarase de xeito complementario e asiduamente a aula virtual para depositar

contidos que o alumnado deberá consultar ou para realizar actividades e exercicios. A profesora depositará na aula virtual os contidos a aprender explicados de xeito claro e partindo

sempre do aprendido anteriormente e propoñerá os exercicios a realizar polo alumnado. Estes

exercicios serán de autocorrección ou para remitir nun prazo de tempo fixado á profesora que os revisará e responderá cos comentarios precisos para aclarar os erros. Tamén sería necesario posiblemente revisar os obxectivos e aprendizaxes imprescindibles para a

adquisición das competencias clave. A comezo de curso e sen ter coñecemento da extensión

temporal que esa eventual suspensión da actividade lectiva presencial puidera adquirir, faise imposible precisar o alcance desa revisión. En todo caso o progreso da materia seguiría a orde

cronolóxica recollida nesta programación e adaptaríase con relación ao grao de avance no mesmo.

79

No presente curso, salvo indicación en sentido contrario, trataríase de proseguir co

desenvolvemento dos contidos programados, aínda que sen dúbida o ritmo veríase desacelerado. Sempre que sexa posible realizar os exames de xeito presencial, respectaranse os criterios de

avaliación contemplados máis arriba no apartado correspondente desta programación. En caso de non ser posible a realización presencial dos exames, para levar a cabo a avaliación do alumnado,

cobrarían especial valor o seguimento regular da actividade lectiva a través da aula virtual, o

cumprimento persoal das actividades encomendadas e o grao de corrección das mesmas. A cualificación final do curso será resultado da media das cualificacións obtidas en cada

avaliación. A cualificación das avaliacións parciais, en caso de non realizarse exames presenciais,

será o resultado de: - a cualificación obtida pola valoración feita pola profesora nos conceptos de seguimento regular

da actividade lectiva a través da aula virtual, o cumprimento persoal das actividades

encomendadas e o grao de corrección das mesmas que ponderará un 40% e - a cualificación obtida nos exames realizados a través dos medios virtuais mencionados máis arriba que ponderarán un 60%

En Santiago, a 14 de outubro de 2020

Montserrat López Suárez

Xefa do Departamento

i.e.s. a. xelmirez i

Documents