4 600 Millóns de anos (formación do sistema solar)

3 000 Millóns de anos (as bacterias fotosintetizadoras aportan osíxeno)

300 Millóns de anosNo Paleozoico aparecen case tódolos animais coñecidos hoxe)

Aínda a igrexa no século XIX afirmaba que a Terra non podía ter más de 6 000 anos…segundo a interpretación dos relatos da biblia

o mundo parecía inmutable…..

As evidencias nos campos da Xeoloxía e da Bioloxía decían o

contrario

Os naturalistas dos séculos XVIII e XIX estaban preocupados por:

O enorme número de especies diferentesA súa gran variedadeAs súas adaptacións a diferentes ambientes

Ante o feito da evolución, pódense distinguir dous puntos de vista:• Postura creacionista e fixista“)

Características:Características:

• As especies non cambian ao longo do As especies non cambian ao longo do tempotempo

• Promulga unha orixe separada das Promulga unha orixe separada das especiesespecies

• Baseánse en creencias relixiosasBaseánse en creencias relixiosas

Contradicións:Contradicións:

1.1. Os rexistros fósiles indican que a Terra é máis antigua Os rexistros fósiles indican que a Terra é máis antigua co que di a Bibliaco que di a Biblia

2.2. Non é científico. Baséase na FE, non en probas Non é científico. Baséase na FE, non en probas científicascientíficas

Postura evolucionista

Características:

1. Admiten a existencia de cambios nas especies ao longo do tempo.

2. Existen dúas vías diferenciadas no mecanismo que explica o cambio:

O cambio prodúcese por un “deseo interno” de mellorar

Defende unha orixe separada das especies

1. Defensor da teoría J. B. Lamarck

Evolucionistas perfeccionistas

Evolucionistas darwinistas

O cambio prodúcese por “selección natural”

Defende unha orixe común das especies

1. Defensores da teoría : Darwin,e, Wallace

Paley (1743-1805)

A perfección no deseño da natureza non é máis ca un reflexo de Deus, o gran deseñador

O Xénese no capítulo 1 di que as especies foron creadas por Deus

O CREACIONISMO:As especies foron creadas por Deus e desde entón non cambiaron

Creacionismo: tódalas especies foron creadas por Deus

Génesis según la Bibl iaGénesis según la Bibl ia“Al principio Dios creó los cielos y la Tierra .

La Tierra estaba confusa y vacía y las t inieblas cubrían la faz del abismo;pero el espír itu de Dios se cernía sobre la superf ic ie de las aguas .”

. . .Al primer día: “Y di jo Dios: Sea la luz; y fue la luz..”

. . .Al tercer día: “Y l lamó Dios a lo seco Tierra, y a la reunión de las aguas”

                  l lamó Mares . Y vio Dios que era bueno.                    Después di jo Dios: Produzca la t ierra hierba verde, hierba

                  que de semilla; árbol de fruto que de fruto según su                   género, que su semil la esté en él , sobre la t ierra . Y fue así .

. . .Al cuarto día: “E hizo Dios las dos grandes lumbreras; la lumbrera mayor

                  para que señorease en el día , y la lumbrera menor para que                   señorease en la noche; hizo también las estrel las .”

. . .Al quinto día: “Luego di jo Dios: Produzca la tierra seres vivientes según

                  su género, best ias y serpientes y animales de la t ierra                   según su especie. Y fue así .”

. . .Y, al sexto y último día: “Entonces di jo Dios: Hagamos al hombre a nuestra imagen,

                  conforme a nuestra semejanza; y señoree en los peces del                   mar, en las aves de los cielos, en las best ias , en toda la

                  Tierra, y en todo animal que se arrastra sobre la t ierra.”

En 1650 o arzobispo de Armagh (Irlanda) James Ussher publica a súa obra “Annales veteris testamenti, a prima mundi originae deducti” onde di que o mundo fora creado por Deus io 26 de outubro do 4004 (a.C.) ao mediodía

Posición creacionista

George Cuvier

PaleontólogoAnatomista

O FIXISMO: as especies mantivéronse sempre tal e como as coñecemos agora

QuickTime™ and aPhoto - JPEG decompressor

are needed to see this picture.

1726-1797

James Hutton describiu que a Terra cambia lentamente. Os procesos que a moldean hoxe son os mesmos do pasado

1744-1829Botánico de formación

Encargado, despois da revolución francesa, do departamento de animais inferiores

Científico en desgracia

TEORÍAS EVOLUCIONISTAS:COMEZO XIX

“AS ESPECIES CAMBIAN AO LONGO DO TEMPO”

Lamarck científico con creencias peculiares.

Controversias con Cuvier e Lavoisier

Teoría dos cuatro elementos: aire, auga, terra e lume(a idea da xeneración espontánea de Aristóteles perdurou ata o século XIX no que Pasteur a descartou definitivamente)

Uniformista convencido: Neptuniano.

Os organismos adáptanse gradualmente aos

cambios que ocorren no seu ambiente

1. As condicións do medio varían co tempo

3. Os cambios ambientais crean novas necesidades que levan con sigo a modificación de hábitos e condutas

5. Os novos hábitos irán acompañados dun maior uso ou desuso de certos órganos o cal provocará cambios neles

7. Estas modificacións serían herdables(este punto foi o que recibiu máis críticas)

O TRANSFORMISMO DE LAMARCK

Estes novos caracteres serían transmitidos aos seus descendentes

De tanto estirar para alcanzar as árbores, estirouselles o pescozo e as patas

As proto-xirafas, de pescozo máis curto, en época de seca tiñan que estirar o pescozo para acadar as follas a máis altura

A escaleira da vida

A vida progresa de estados inferiores a superiores.

A vida crease constantemente e vai “enchendo” o escalón máis baixo.

Charles Darwin, 1809-1882Charles Darwin, 1809-1882

18161816 18541854 18801880

Charles DarwinCharles Darwin 1809-1882•Familia ben acomodada

•O seu pai foi médico.; Súa nai foi filla de James Wedgewood. Seu abo foi Eramus Darwin, tamén médico. Criouse no campo

•A súa familia practicaba a cría de palomas

•Estudiante máis ben malo

•Abandonou a escola de medicina

•Estudou Teoloxía, e, estivo a punto de ser crego anglicano

•Coleccionista de insectos

Darwin no H.M.S Darwin no H.M.S BeagleBeagle1831-18361831-1836

A viaxe de Darwin noA viaxe de Darwin no Beagle como naturalistaBeagle como naturalista

Durante a súa viaxe Darwin recolleu Durante a súa viaxe Darwin recolleu moitas evidencias que máis tarde lle moitas evidencias que máis tarde lle axudaron a consolidar a súa teoría axudaron a consolidar a súa teoría da evolución das especies.da evolución das especies.

En Brasil contemplou a selva En Brasil contemplou a selva amazónica e apreciou a súa gran amazónica e apreciou a súa gran biodiversidade.biodiversidade.

En Chile foi testigo da devastación En Chile foi testigo da devastación producida por un terremoto. producida por un terremoto. Encontrou fósiles mariños a gran Encontrou fósiles mariños a gran altura. Chegou ás illas Galápagos, altura. Chegou ás illas Galápagos, fronte as costas de Ecuador onde fronte as costas de Ecuador onde fixo observacións importantes.fixo observacións importantes.

Darwin recolectou 37 pinzóns de nove variedades diferentes, Darwin recolectou 37 pinzóns de nove variedades diferentes, que máis tarde foron un exemplo moi claro da súa teoría.que máis tarde foron un exemplo moi claro da súa teoría.

Nas illas hai 13 especies de pinzóns que se especializaron en Nas illas hai 13 especies de pinzóns que se especializaron en diversas alternativas de alimentación.diversas alternativas de alimentación.

Algúns comen cactus, outros follas verdes, sementes e Algúns comen cactus, outros follas verdes, sementes e inclusive hai unha especie que se alimenta dos parásitos das inclusive hai unha especie que se alimenta dos parásitos das iguanas.iguanas.

Pinzóns das Galápagos

Creese que as catorce especies de pinzóns das illas Galápagos evolucionaron a partir dunha soa. O pinzón ancestral, co seu pico curto e robusto especializado para aplastar sementes, emigrou, con toda probabilidade, dende o continente as illas.Os seus descendentes, libres para explotar recursos que en condicións normais terían que compartir con sílvidos, paxaros carpinteiros e outras aves, adaptáronse a tódolos hábitats (árbores, cactus ou solo) e alimentos (sementes, cactus, froitos ou insectos) dispoñibeis. A forma e o tamaño dos picos son un exemplo de adaptación.

Pinzóns das GalápagosPinzóns das Galápagos

Tartarugas das GalápagosTartarugas das Galápagos

Resultado da viaxe do BeagleResultado da viaxe do Beagle

• BioxeografíaBioxeografíaVariación das tartarugas das diferentes Variación das tartarugas das diferentes illas Galápagos. illas Galápagos. O mesmo cos pinzóns.O mesmo cos pinzóns.

• Aparen diferentes animais en diferentes Aparen diferentes animais en diferentes continentes con diferentes climas.continentes con diferentes climas.

• Extinción: encontra Fósiles da idade do Extinción: encontra Fósiles da idade do xeoxeo

• Atolóns de CoralAtolóns de Coral

InfluenciasInfluencias

• Thomas Malthus: (A competencia polo alimento Thomas Malthus: (A competencia polo alimento e o espazo fai que as poboacións se manteñan e o espazo fai que as poboacións se manteñan constantes )constantes )

Darwin extraeu de MalthusDarwin extraeu de Malthus A loita pola supervivenviaA loita pola supervivenvia• Lyell uniformismoLyell uniformismo OsOs cambios son graduaiscambios son graduais e ase as Cáusas son hoxe as mesmas do Cáusas son hoxe as mesmas do pasadopasado• Capitán FitzroyCapitán Fitzroy Lyel l

Estaba especialmente interesado no poder das “pequenas forzas” que actúan durante

moitísimo tempo

Conclusión 1.Conclusión 1. Unha loita pola Unha loita pola existencia establécese entre os existencia establécese entre os individuos, o que leva a que só unha individuos, o que leva a que só unha fracción da poboación sobrevivafracción da poboación sobreviva

Feitos:1. As Poboacións poden crecer rápidamente.1. As Poboacións poden crecer rápidamente.

2. As Poboacións son estábeis en tamaño 2. As Poboacións son estábeis en tamaño (variacións estacionais).(variacións estacionais).

3. Os recursos son limitados.3. Os recursos son limitados.

Sobreprodución deSobreprodución demillóns de esporasmillóns de esporas

neste funngoneste funngo

¿desperdicio?¿desperdicio?

Feitos:

4.4. Os individuos dentro duhna poboación varían Os individuos dentro duhna poboación varían nas súas características.nas súas características.

5. Moitas das variacións son herdables5. Moitas das variacións son herdables

Conclusión2.Conclusión2. A supervivencia non é A supervivencia non é aleatoria. Algúns individuos deixan máis aleatoria. Algúns individuos deixan máis descendencia que outros.descendencia que outros.

Conclusión 3.Conclusión 3. Esta supervivencia Esta supervivencia diferencial determina os cambios na diferencial determina os cambios na seguinte xeración.seguinte xeración.

August Weismann (1834-1914): demostra a imposibilidade da herdanza dos caracteres adquiridos

Selección NaturalSelección Natural• ““Supervivencia do máis apto” Supervivencia do máis apto”

• ““Supervivencia do máis forte”Supervivencia do máis forte”

•Reprodución diferencial. Algúns individuos Reprodución diferencial. Algúns individuos nunha poboación poden deixar máis nunha poboación poden deixar máis

descendencia. Os caracteres que fan esto descendencia. Os caracteres que fan esto posible pasarán á seguinte xeración.posible pasarán á seguinte xeración.

Reprodución Reprodución diferencial.diferencial.

Algúns individuos non se Algúns individuos non se reproducen, ou a súa reproducen, ou a súa descendencia non descendencia non sobrevivesobrevive

““Descendencia con modificación”Descendencia con modificación”

Proceso lento e gradualProceso lento e gradual

Descendencia con modificación

Alfred WallaceAlfred Wallace1823-1913

Xoven naturalista que chegou a idea da evolución das especies de forma independente pero simultánea a Darwin

A orixe das especies

1859

Teoría da evolución por selección natural

1. Existen pequenas variacións entre os individuos dunha especie . A maioría son herdables

2. Entre os membros dunha especie establécese unha loita pola supervivencia xa que os recursos son limitados

3. Os individuos que teñan variacións máis favorables reproduciranse e deixaran máis descencencia

4. A especie cambia de forma gradual e continua xa que as condicións mais favorables perduran e as menos favorables desaparecen

A evolución é unha teoría ben asentada e fundamentada (aínda que en certos países como E.E.UU sigan sostendo o creacionismo)

As probas nas que se basea a evolución son:

Probas paleontolóxicas

Probas bioxeográficas

Probas morfolóxicas

Probas embriolóxicas

Probas xenéticas

ARGUMENTOS A PROL DA EVOLUCIÓN

Probas paleontolóxicas

Baseadas nos fósiles. Os máis antigos teñen uns 3500 millóns de anos e corresponden aos estromatolitos. Moitos dos organismos xa non existen

Estromatolitos

Fósil en ámbar

Columna estratigráfica

Os fósiles conservados nos estratos de rocha ofrecen pistas sobre a historia da evolución. Esta columna estratigráfica baséase en sinais paleontolóxicas e mostra a orde na que apareceron os organismos no paleozoico, rico en fósiles. Cada capa representa un periodo de tempo particular e mostra aos organismos que prosperaron nel. Aínda que rara vez se encontran fósiles segundo este modelo ideal, sí solen estar dispostos, máis o menos, en orde cronológica. En xeral, los fósiles máis antigos sitúanse nas capas inferiores, e os máis recientes nas superiores, así esta disposición pode axudar na datación dos restos.

Fósil en ámbar

Probas bioxeográficas

Proceden dun antecesor común, pero ao quedar illados evolucionaron de forma independente

Probas morfolóxicas

Probas embriolóxicas

Probas xenéticas

Humanos30,000 xenes

XENOMAS

Chimpancé30,000 xenes

A. thaliana25,000 xenes

Rato30,000 xenes

C. elegans19,000 xenes

D. melanogaster13,000 xenes

95% idéntico

70%

20% 60%

De 289 xenes humanos implicados en enfermidades, hai 177 cercanamente similares aos xenes da Drosophila.

Entre unha persoa e outra o ADN só difire nun 0.2%

IDENTIDADE XENÉTICA

Xenética molecular

Maneiras actuais de ver a Evolución

Neo-Darwinismo

Darwin no século XX

Actualmente sabemos as variacións débense a dous fenómenos:As mutacións xenéticas (orixe da variabilidade nos xenes)As recombinacións xenéticas nos organismos de reprodución sexual (orixe das combinacións entre os xenes)

Darwin afirmaba que as diferencias hereditarias entre os individuos dunha especie permitían a evolución por selección natural. Non puido explicar cómo se orixinaban as variacións nin como se transmitían

A existencia da variabilidade xénica é unha condición necesaria para que haxa evolución. Se para un xen só hai homozigosis, as frecuencias alélicas non podrían variar dunha xeración a otra co que a resposta a posibles cambios ambientais sería nula, provocando a extinción de dita información.

Neodarwinismo (Teoría sintética da evolución)

Esta teoría foi elaborada entre os anos 1940 e 1950, polos xenetistas R. A. Fisher, J.B.S. Haldane e Sewall Wright e consolidada polos descubrimientos posteriores de paleontólogos e a ecoloxía.Outros descubrimentos que contribuiron a consolidar dita teoría foron:

A. Weismann (1834), negou a herdanza dos caracteres adquiridos H. Spencer (1820), cos conceptos de loita pola supervivencia, ind. máis apto,… Dobzhansky (1937), en xenética G.H. Hardy & W. Weinberg, en matemáticas,…. …

J.B.S. Haldane

Neodarwinismo (Teoría sintética da evolución)

Esta teoría pode resumirse da seguiente maneira:

• Evolucionan as poboacións, non os individuos. As poboacións perduran e cambian a medida que cambian as frecuencias xénicas das poboacións, mentras que os individuos morren co mesmo xenotipo co que naceron

• A orixe da variabilidade de alelos son as mutacións (crean novos alelos) e as recombinacións xenéticas (crean novas combinacións de xenes)

• Certos fenotipos confírenlles aos individuos que os posúen máis posibilidade de deixaren descendencia. Os alelos responsábeis destes xenotipos serán cada vez máis frecuentes

• Os factores que fan variar as frecuencias xénicas dunha poboación son a SELECCIÓN NATURAL, AS MUTACIÓNS, AS MIGRACIÓNS e a DERIVA XENÉTICA

• A evolución prodúcese por un cambio gradual na estrutura xenética das poboacións

1.

E os neodarwinistas, como explican a orixe do pescozo nas xirafas … ?

Outras teorías …

• Teoría neutralista (teoría neutralista da evolución molecular)

Proposta por Motoo Kimura en 1968 despois de observar diferencias nalgunhas proteínas en individuos dunha mesma especieA partir de 1980, cando se comeza a secuenciar o ADN, detéctase que as diferencias individuais son aínda maiores (debido a que varios tripletes codifican un mesmo aa.)

Segúndo esta teoría, a maior parte das mutacións moleculares non son nin favorábeis nin desfavorábeis, son neutras. Por ese motivo a selección natural non as afecta.

Consecuentemente, a evolución das proteínas e do ADN dependería máis do azar que da selección natural. A maioría dos cambios evolutivos non serían adaptativos

A teoría neutral foi moi discutida cando se propuxo por primeira vez, ao ser mal interpretada e incluso entendida de forma errónea como antidarwiniana. Dende entón gañou terreo ,e, na actualidade é apoiada pola maioría.

O Concepto de adaptación biolóxica

As mutacións orixinan diferenzas hereditarias entre os membros dunha poboación

Os individuos portadores dos caracteres vantaxosos deixarán máis descendentes

ADAPTACIÓN: Proceso seguido por unha poboación dende que algún individuo sufriu unha mutación vantaxosa ata que esta se extendeu pola poboación permitindo unha maior adaptación ao medio

Cando cambian as características do medio ponse en marcha a selección natural

Se non hai individuos con características vantaxosas a poboación terminará extinguíndose

A evolución non actúa sobre os individuos senón sobre as poboacións, sobre os conxuntos xenéticos.

ADÁPTANSE AS POBOACIÓNS NON OS INDIVIDUOS

Mecanismos Da formación dunha nova especie

O proceso polo que unha especie se divide en dúas denomínase especiación

Para que se produzan novas especies, debe producirse un ILLAMIENTO dunha poboación que impida o intercambio xenético

As principais formas de illamento son:

Xenético: (especiación cuántica): as mutacións poden impedir que un grupo de individuos dunha poboación poidan reproducirse co el resto (ej.: poliploidias en vexetais)

Xeográfico: (especiación por illamento): as especies quedan illadas por accidentes xeográficos (mares, ríos, desertos, …). É a máis común

Etapas na formación dunha nova especie

• ILLAMANTO DE POBOACIÓNS

• DIFERENCIACIÓN GRADUAL

As mutacións producirán diferenzas nas dúas poboacións

Se as condicións ambientais son diferentes, as diferenzas orixinadas aumentarán

As diferenzas entre as poboacións serán cada vez maiores

6. PERDA DA CAPACIDADE DE CRUZAMENTO ENTRE POBOACIÓNS.

A partir deste momento teremos especies distintas aínda que desaparezan as barreiras

Teorías sobre a orixe da Vida na

Terra

Teoría da Xeración Espontánea

Postula que os seres vivos se originan permanentemente a partir de materia inerte, como lixo, barro e restos de seres vivos en descomposición.

Os seres vivos orixínanse espontáneamente da materia inerte. O seu autor é o filósofo giego Aristóteles.

Van Helmont apoiouna cun experimento no que usou roupa sucia e trigo para “crear” Ratos.

Bioxénese: a xeración espontánea

Francisco Redi cuestionou a teoría da xeración espontánea, e, en 1668 realizou unha serie de experimentos que lle permitiron comprobar que as larvas que aparecen na carne en descomposición proveñen dos ovos das moscas, e non son produto da xeración espontánea.

Redi

Pola súa parte Lázaro Spallanzani demostrou que ao ferver caldos nutritivos en frascos, e logo tapalos, non había crecimento de microorganismos, pero ao entrar en contacto co aire, estos aparecían.

• ¿Cuál es la conclusión?

Finalmente, Louis Pasteur (1823-1895)demostrou que no aire hai gran cantidade de microorganismos, que son os responsábeis da descomposición da materia orgánica.

O colo en forma de S impide a entrada de microorganismos

Ao romper o colo entran microrganismos producindo a descomposición

A ORIXE DA VIDA

Os experimentos de Redi e Pasteur desterraron para sempre a doutrina da xeración espontánea, Admitir que …

1. Todo ser vivo procede doutro swer vivo (Pasteur)

2. Tódolos seres vivos teñen un antepasado común (Darwin)

Pero se isto era certo ….

¿Cómo se formou o “primeiro ser vivo”?

Preséntanse tres hipóteses:

۩ CREACIONISMO : a vida foi creada por un ser supremo que non pode ser discutido pola ciencia

۩ PANSPERMIA : a vida procede doutros planetas

۩ SÍNTESE PREBIÓTICA orixinouse na Terra a partir de materia orgánica(Oparin 1930)

Os seres vivos formáronse na Terra

Sabemos:

Idade da Terra: 4500 millóns de anos

Fósiles máis antigos: 3500 millóns de anos

¿Qué pasou nestes 1000 millóns de anos?

En 1924, o bioquímico ruso Alexander Oparin foi o primeiro en propoñer a idea de que a vida se formara na Tierra primitiva, nunhas condicións que non encontramos na actualidade

Da atmósfera primitiva sabemos:

۩ Era pobre en O2: a materia orgánica pode acumularse.

۩ Non había O3 : A radiación ultravioleta solar chegaba ata a superficie da Terra (enerxía para a síntese da materia orgánica)

۩ Era rica en CH4, NH3, H2 , H2Ov ,N2

Ademáis,

۩ A t™ de la Tierra era elevada.

۩ Gran actividade volcánica.

۩ “Inestable” (impactos de meteoritos)

Propoñía que nestas condicións era posible a síntese das biomoléculas necesarias para a vida (aa, bases nitroxenadas, glúcidos, …)

Na década dos 50, diferentes investigadores, reproducindo no laboratorio as condicións atmosféricas primitivas, sintetizaron aa, bases nitrogenadas, ácidos carboxílicos, ...

Entre os investigadores destacan: 1953: S. Miller e Urey sintetizan aminoácidos e outros compostos orgánicos; 1960: Joan Oró sintetiza adenina a partir do ác. cianhídrico

Stanley Miller

Urey

Joan Oró

60 000 V

Todas estas moléculas formadas nos mares primitivos fóronse acumulando e aumentando en complexidade (polimerización) creando a “sopa primitiva”

O seguinte paso foi a formación de coacervados, pequenas gotiñas formadas por diferentes polímeros en solucións acuosas. Estes polímeros estarían formados por combinacións de proteínas, proteínas e ácidos nucleicos,…

Posteriormente, ditos coacervados separaríanse do medio a través dunha membrana e poderían estabilizarse cun metabolismo primitivo. Estes coacervados con metabolismo poden medrar ata un tamaño límite (aprox. 500 micras) a partir do cal se rompen espontáneamente en dous

O último requisito para ter unha “célula” é a existencia dun material xenético asociado aos coacervados sobre o cal a selección natural poida actuar e escoller aquelas combinacións máis idóneas. (Originariamente, el ácido nucleico era de ARN, para posteriormente cambiar a ADN)

Esta evolución orixinaría os primeiros protobiontes e despois as primeiras células

La evolución celular es el siguiente:

•PROTOBIONTES 3700 millóns de anos

PROCARIOTAS (heterótrofas anaeróbicas) 3500 millóns de anos

PROCARIOTAS (autótrofas anaeróbicas) 2500 millóns de anos

PROCARIOTAS (aeróbicas) 2200 millóns de anos

EUCARIOTAS 1800 millóns de anos

Formación atmósfera oxidante 2300 millóns de anos

Atmósfera oxidante actual 750 millóns de anos

PANSPERMIA os seres vivos provienen del espacio exterior

Esta idea foi introducida no s. XIX por S. Arrhenius e se coñécese como Panspermia.

Dita teoría defende que a vida na Terra se propagaría dun sistema solar a outro por medio de esporas de microorganismos que viaxaban en meteoritos

A favor ten o feitode que:

Nalgúns cometas e meteoritos encontráronse moléculas orgánicas

Algúns meteoritos chegados á Terra teñen fósiles do que parecen bacterias

En contra:

Non se pode probar nin rebatir

Pero, ¿Como se orixinou a vida?

En 1972, Francis Crick e Leslie Orgel emitiron a hipótese de que a Terra, e outros planetas, foi sementada deliberadamente por seres intelixentes que vivían en sistemas solares millóns de anos por diante de nos (Panspermia dirixida)

¿EXISTE VIDA INTELIXENTE?...

¿… E NO ESPAZO EXTERIOR?