ugalketa dbh 3
TRANSCRIPT
![Page 1: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/1.jpg)
UGALKETABio-Geo DBH 3
Berrio-Otxoa Ikastetxea 2017Mikel Entziondo Txakartegi
![Page 2: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/2.jpg)
Hasi baino lehen. Zer dakigu?
Sexua Ernalketa Ugalketa asexuala
Sexualitatea Nerabezaroa Homosexuala
Metodo antikontzeptiboak Sexu-transmisioko gaixotasunak
![Page 3: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/3.jpg)
1. Ugalketa-funtzioa
Gizakion ugalketa sexu bidezkoa- Sexu desberdineko bi banako behar dira- Gameto mota desberdinak
![Page 4: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/4.jpg)
Ugalketaren prozesuak:1. Gametogenesia: gametoak eratzeko prozesua, gonadetan.
![Page 5: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/5.jpg)
2. Ernalketa: bi gametoak elkartzea, zigotoa eratuz. Barneko prozesua
3. Enbrioiaren garapena: zelula zatitzen, enbrioia sortu.
Hazi eta eraldatu, fetua.
![Page 6: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/6.jpg)
4. Erditzea: haurra jaiotzeko prozesuaBibiparoak gara gu, fetua amaren sabelean garatu.
5. Garapena: gorputza handitzeko prozesua.
![Page 7: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/7.jpg)
Heldutasun sexualeranzko aldaketak
Karaktere sexual primarioak: sexu organoakHorien heldutasuna pubertaroan (10-16 urte)
Sexu-hormonak sortu Aldaketak (karaktere sexual sekundarioak)
Nerabezaroa: pubertarotik helduarora bitarteko garaia (aldaketa fisiko, psikologiko eta sozialak)
![Page 8: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/8.jpg)
Gizonezkoen ugaltze aparatua eta gametoak
![Page 9: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/9.jpg)
Gizonezkoen gametoak: espermatozoideak
Parteak: NukleoaBurua
Akrosoma (obuluaren geruza zeharkatzeko entzimak ditu)
Lepoa (zentrioloa, eta mitokondria ugari energia lortzeko)Isatsa (flageloa)
![Page 10: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/10.jpg)
Emakumezkoen ugaltze aparatua
Barneko organo genitalak:1. Obulutegiak2. Ugaltze-bideak
* Falopioren tronpak* Umetokia* Bagina
![Page 11: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/11.jpg)
1. ObulutegiakEmakumezkoen gonadak (2 dira)Funtzioa: obuluen sorrera
![Page 12: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/12.jpg)
2. Ugaltze-bideak2.1. Falopioren tronpak
Funtzioak:- Obulutegia eta umetokia lotzen duten
hodiak- Finbriek obulua hartu- Zilioek obulua umetokirantz eraman
![Page 13: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/13.jpg)
2.2. Umetokia
Organo hutsa
Funtzioa: izaki berria hartuko du
Pareta lodia(miometrioa)
Endometrioak estali (mukosa)
Umetoki-lepoak baginarekin lotzen du
![Page 14: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/14.jpg)
![Page 15: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/15.jpg)
2.3. BaginaMukosaz estaliriko gihar-paretadun hodia
Irekigune baginala (uretra eta uzkiaren artean)
Funtzioak:a) Organo kopulatzaileab) Fetua kanporatzeko bidea
![Page 16: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/17.jpg)
Emakumeen gametoak
Obulua (emakumeen gametoa)
450 obulu inguru heldu
Zelula esferiko eta handia, 1,5 mm
![Page 18: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/18.jpg)
Obuluen osaketa:BILKINAK
Koroa erradiatua Obulua babesten zelulak
Mintz peluzidoa Kanpoko mintza (babesa / elikatzea)
Mintz plasmatikoa Zitoplasma mugatzen du
ZITOPLASMA Organuluak eta nukleoa barnean
NUKLEOA Esferikoa, barnean nukleoloa
![Page 19: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/19.jpg)
Konparatu gametoak
![Page 20: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/20.jpg)
Obuluen sorrera edo obogenesiaObulu-folikuluak edo obozitoakHilero bakarra helduko, eta obulutegitik irtetean
obulua izango da- Hipofisiko hormonen garrantzia
![Page 21: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/21.jpg)
Hormonak
Hormonak guruin endokrinoek sorturiko substantzia kimikoak dira (lipido edo proteina izan ohi dira), mezulari kimiko ere esaten zaie.
Hormonei esker gure gorputzeko hainbat funtzio kontrolatzen dira, adibidez, metabolismoa, hazkuntza edota emakumezkoen ugaltze-aparatuko zikloa, besteak beste.
Komunikazio mota horri endokrinoa esaten zaio, eta odolean zehar gertatzen da.
![Page 22: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/22.jpg)
![Page 23: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/23.jpg)
![Page 24: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/26.jpg)
Emakumezkoen ugaltzen aparatuaren zikloak
Obulutegietako zikloa Umetokiko zikloa
Hormonak
FSHLH
EstrogenoakProgesterona
Faseak
1. Folikularra2. Obulazioa3. Fase luteoa
1. Hilekoa2. Ugaritzekoa3. Jariaketa
![Page 27: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/27.jpg)
Obulutegietako zikloa
1. Fase folikularraFSH Folikuluak heldu
(bat asko hazi)2. Obulazioa
LH Obulua askatu
3. Fase luteoaLH Folikulua bihurtu
Estrogeno / progesterona
(aldaketak endometrioan: umetokiko fasea)
gorputz luteo
![Page 28: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/28.jpg)
![Page 29: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/29.jpg)
![Page 30: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/30.jpg)
Umetokiko zikloa1. Hilekoa
Endometrioa loditu, askatu2. Ugaritzekoa
Estrogenoa Endometrioa berregiten 3. Jariaketa-fasea
Endometrioak hazten (enbrioia hartzeko)Ernalketarik ezean
- Obulua hil- Gorputz luteoa degeneratu
Obulutegietako progesterona (hilekoa)
![Page 31: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/31.jpg)
![Page 32: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/32.jpg)
![Page 33: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/33.jpg)
4 hormona ikusi ditugu. Adierazi bakoitza non sortzen den, eta zer eragiten duen emakumezkoen ugaltze-zikloan.
FSHLHEstrogenoaProgesterona
![Page 34: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/34.jpg)
FSH: hipofisian / folikuluak heltzeaLH: hipofisian / obulua askatzea eta gorputz luteoa sortzeaEstrogenoa: obulutegian / endometrioa berregiteaProgesterona: obulutegian / hilerokoa (gutxi dagoenean)
![Page 35: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/35.jpg)
ErnalketaEspermatozoideak eta obuluak bat egitea,
zigoto edo obozelula sortuzNukleoak dira batzen direnak
Falopioren tronpetan
Obulua EspermatozoideakBakarra24-48 ordu ernaltzeko
300 milioi3-5 egun
![Page 36: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/36.jpg)
Bilkin babesleak zeharkatuAkrosomaren garrantzia (batzuek koroa erradiatua zulatuko dute, besteei mintz peluzidora heltzea ahalbidetuz)
Zigotoa eratzean, ernalketa-mintza
![Page 37: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/37.jpg)
![Page 38: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/38.jpg)
![Page 39: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/39.jpg)
Gorputz luteoak progesterona jariatzen jarraitu (endometrioko paretak lodi)
Zigotoa umetokiranzko bidean, zatituzMorulaBlastozitoa
7 egunetara: endometrioan ezarri
![Page 41: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/41.jpg)
Haurdunaldiaren garapena
Blastozitoa endometrioan ezartzean hasten da.Enbrioia sortuEgiturak
PlazentaZilbor-hesteaAmniosa
![Page 42: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/42.jpg)
![Page 43: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/43.jpg)
![Page 44: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/44.jpg)
Erditzea
Haurra jaiotzeko prozesua
Dilatazioa3 fase Egozpena
Haurlaguna botatzea
![Page 45: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/45.jpg)
![Page 46: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/46.jpg)
Dilatazioa Egozpena Haurlaguna botatzea
Umetokia uzkurtzen hasi
Umetokiko lepoa dilatatu
Zorro amniotikoa apurtu(urak bota)
Burua erdialdeko kanalera
Lehen aldian 8-14 h
Umetokia gehiago uzkurtu
Diafragma uzkurtu
Baginatik atera(lehenik burua)
Zilbor-hesteari matxardez eutsi eta moztu (orbaina zilborra)
1-30 minutu
Umetokia berriro uzkurtu (haurra jaio ostean)
Plazenta askatzeko
Oritza sortu amaren ugatzek (mantenugaiak, antigorputzak)
Ondoren esnea
![Page 47: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/47.jpg)
Antzutasuna. Laguntza bidezko ugalketa teknikak
- Antzutasuna: seme-alabarik izateko berezko ezintasuna
Ez obulatzea
Enbrioia ezartzean arazoak
Falopioren tronpen buxadura
Espermatozoide gutxi sortzea
Espermatozoide heldugabe edo malformatuak
Baginako mukiarekin
bateraezintasuna
Hodi deferenteen buxadura
![Page 48: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/48.jpg)
Laguntza bidezko ugalketa teknikakIntseminazio artifiziala In vitro ernalketa
Espermatozoideek obuluraino ezin iritsi
Gizonezkoaren semena artifizialki sartu umetokian edo Falopioren tronpetan (emakumea obulatzen ari denean)
Emakumezkoek hormona bidezko tratamendua, hainbat obulu sortuz
Atera, eta laborategian ernaldu gizonezkoaren espermatozoideekin
Enbrioiak ezarri emakumezkoaren umetokian
Haurdunaldi anizkoitzak
![Page 49: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/49.jpg)
Sexu transmisioko gaixotasunak
STG: sexu-harreman bidez kutsatzen diren gaixotasun infekziosoak
Eragileak
Treponema pallidum GIB Candida albicans
Bakterioak Birusak Onddoak
![Page 50: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/50.jpg)
Nola kutsatzen dira?
Larruazaleko zaurien bidez
Genitaletako, ahoko edo uzkiko mukosetako lesioen bidez
Gorputzeko fluidoen bidez (semena, odola, baginako jariakinak, gernua…)
![Page 51: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/51.jpg)
Sintomak
Jariakin zurixkak zakiletik edo baginatik kanpora
Lesio ultzerosoak (herpes genitala edo sifilisa)
Garatxo itxurako lesioak (papiloma)
Mina, azkura, erresumina genitaletan
![Page 52: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/52.jpg)
Sifilisa- Treponema pallidum (bakterioa)- Sintomak (3 fase)
1) Txankroa agertu (lehen zauria) genitaletan (21 egun)2) Lesio gorriak, sukarra, ganglioak handituta (2 hilabete)3) Arazo larriagoak nerbio sisteman eta bihotzean, sendatuta zegoela uste arren (hamar urtetara ager daitezke)
![Page 53: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/53.jpg)
BIRUSAKHerpes genitala HIESA
![Page 54: Ugalketa dbh 3](https://reader037.vdocuments.co/reader037/viewer/2022102408/58ef75321a28ab31508b4591/html5/thumbnails/54.jpg)
Intereseko bideoakObulazioahttps://www.youtube.com/watch?v=fHV8cv_mRB8Ernalketahttps://www.youtube.com/watch?v=_5OvgQW6FG4Ernalketa anitzakhttps://www.youtube.com/watch?v=M6e1uHYX294Intseminazio artifizialahttps://www.youtube.com/watch?v=S6FmkzOf9aoIn vitrohttps://www.youtube.com/watch?v=uXsCngh89fIhttps://www.youtube.com/watch?v=-qDCZH0uIFshttps://www.youtube.com/watch?v=ciDwpSDRDA4