GIZA UGALKETA

Egileak:Nekane,Aritz,Ibai eta Goizane.

SEXU-EZAUGARRIAKZER DIRA SEXU-EZAUGARRIAK?

Sexu-ezaugarriak gizon eta emakumeen desberdintasun fisikoak dira.2 mota daude:

1.Mailako sexu-ezaugarriak: Ugaltze-organoak dira.

2.Mailako sexu-ezaugarriak:Ugalketarekin lotura zuzena ez dutenezaugarri fisikoak dira.

PUBERTAROA

Pubertaroan, gizakion ugaltze-aparatua garatu egiten da.

Sexu-hormonek bigarren mailako sexu-ezaugarriak garatzen dituzte.Neskei eta mutilei ilea ateratzen zaie pubisean eta galtzarbeetan.Ez dira adin berean aldatzen.Neskak, hamaika urtetik aurrera eta mutilak, berriz, hamahiru urtetik aurrera.

EMAKUMEEN UGALTZE-APARATUA

Emakumeen ugaltze-aparatua hainbat organoz osatuta dago.Organo horiei sexu-organo deritze.

Obulutegia: Obulu deritzen gameto emeak eta sexu-hormonak sortzen dira.Falopioren tronpak: Obulutegiak eta umetokialotzen dituzte.Umetokia: Organo huts bat da haurra bertan garatzen da.Bagina: Umetokia eta kanpoaldia lotzen dituenkanala da.Alua: Ugaltze-aparatuaren kanpoko zatia da.Bi larruazal-tolesturaz osatuta dago eta bajinako zuloa babesten dute.

GIZONEN UGALTZE-APARATUA

·Barrabilak: Espermatozoideak eta sexu-hormonak sortzen dituzte.

·Hodi deferenteak:Gernubideraino eramaten dituzte, espermatozoideak.

·Gernubidea:Espermatozoideak kanporatzen ditu.·Guruinak: Semen besikulak eta prostata dira.

Espermatoziodeak elikatu eta garraiatzen dituzte.·Eskrotoa: Barrabilak babesten dituen ehun-poltsa da.·Zakila: Gernubidea han amaitzen da.

SEXU-ZELULAK ETA ERNALKETA

SEXU-ZELULA EMEAK

Emakumeen sexu-zelula obuluak dira. Odoljario txiki bat ateratzen da, mestruazio edo hileko esaten zaio.

50 urtekin hilekoa ez da ateratzen eta aldi hori menopausia deritzo.

SEXU-ZELULA ARRAKEspermatozoideak itsas mugikor txiki bat dute, toki

batetik bestera joateko.Barrabiletatik ateratzen dira, eta hodi deferenteetan eta gernubidean zehar ibiltzen

dira.Semen-besikulek eta prostatak sortutako substan-tzia batzuekin nahasten horretatik:semena.

ERNALKETA

Obulu bat eta espermatozoide bat elkartzea da ernalketa. Obulua eta espermatozoidea elkartzean zigoto zelula

sortzen da. Zigoto azkenean hainbat zelula osatutako bola

bat sortzen da, embrioia esaten zaio.

HAURDUNALDIA ETA ERDITZEA ENBRIOIAREN GARAPENA

Enbrioia umetokiko paretan itsatsita geratzen denean, zelula kopurua ugaritu egiten da.Enbrioia likidoz betetako poltsa batean egoten da.Likido

horrek likido amniotiko du izena.Enbrioia plazentaren bidez jasotzen ditu mantenugaiak eta

oxigenoa.Enbrioia zilbor-hestearen bidez dago lotuta plazentara.

FETUAREN GARAPENA

Hirugarren hilabetean,enbrioiaren organo guztiak osatuta daude.Hortik aurrera,enbrioiari fetu esaten

zaio.

Umea jaiotzean,50cm-ko luzera du gutxi gorabehera eta 3.300g-ko pisua.

HAURDUNALDIAHaurtxoa jaio arteko tarteari haurnaldi esaten zaio.Bedera-tzi hilabete inguru irauten du.Haurnaldian,amaren

gorputzakaldaketak izaten ditu.Ez du obulurik sortzen, eta hortaz, ez

du hilekorik izaten.Haurnaldian, emakumeak ezin du edozer

gauza jan, eta ez ditu alkohola eta tabakoa kontsumitu behar;enbrioira iritsi eta kalte egin baitiezaiokete.

ERDITZEA

Haurtxoa amaren baginatik kanpora ateratzeari esaten zaio erditzea.

Ura baginatik ateratzen denean urak botatzea esaten zaio. 4 fase daude:1. Dilatazio-fasea, luzeena. Umetokiaren irteera pixkanaka

irekitzen da.2. Egozte-fasean, haurtxoa baginatik kanpora ateratzen da.3. Jaio eta zilbor-hestea mozten da. Haurtxoari orbain bat geratzen zaio:zilborra.4. Azken fasea, plazenta kanporatzea esaten zaio.

Lehendabiziko hilabeteetan,haurtxoek esnea soilik edatendute.Aldi horri edoskitzaro esaten zaio.

Amaren esnea oso osasungarria da.Izan ere, haurtxoak behar dituen elikagai guztiak ditu bai eta gaisotasun askoren

kontrako defentsak ere.

EDOSKITZEA

BUKAERA