UGALKETAUGALKETAFUNTZIOAKFUNTZIOAK

KONTZEPTUA: KONTZEPTUA: Espezieek irauten jarraitzeko indibiduo berriak sortzea da ugalketaren helburua. Izaki bizidunek ezaugarri berdinak dituzten indibiduoak sortzen dituzte prozesu honen bidez.

UgalketaUgalketa

GarapenaGarapena

Organismo Organismo helduaheldua

Zelula isolatuak Zelula isolatuak edo zelula taldeakedo zelula taldeak

ZELULAREN UGALKETAZELULAREN UGALKETA Zelularen hazkuntza

eta zatiketako jarduera multzoa.

2 aldi nagusi:

Interfasea: G1: hazkuntza S: ADNren

bikoizketa G2:

Zatiketarako egiturak eraikitzen hasten dira.

Mitosia.

Izaki bizidunak bi eratara ugal daitezke:

ASEXUALA

Ugalketa begetatiboa ere esaten zaio.

Progenitore bakarra. Bi edo zati gehiagotan zatitzen da eta bakoitzetik indibiduo berri bat sortuko da.

Ugalketa mota honen oinaria MITOSIA da; hau da, material genetikoa ez da nahasten eta ondorengoak genetikoki berdinak dira (klonak) baita progenitorearen berdin-berdinak ere.

ORGANISMOEN UGALKETAORGANISMOEN UGALKETA

Sexugabeko ugalketa motak

Erdibiketa Zatiketa Gemazioa Esporulazioa

Motak

Erdibiketa Zelula bakarretan (Monera eta Protoktista). Organismo bat bi zelula kume berdinetan bereizten da.

Adb.bakterioak

Gemazioa

Zelulabakarretan (Adb. legamiak):

Zelula ama, mitosiz, asimetrikoki zatitzen da bitan; zitoplasma gutxien duen zelula kumea (begia) askatuko da eta organismo heldua izateko garatuko da.

Zelulanitzetan (belakiak eta cnidarioetan) gorputz bati koskor txikia (begia) jaiotzen zaio. Hortik, organismo berri bilakatuko da. Adb. Ur gezako hidra

Kromosona

Pareta zelularra Zitoplasma eta ADNaren zatiketa

Zelula berrien eraketa

Legamia Begiaren eraketa

ERNAMUINAK edo ZILAK: ERNAMUINAK edo ZILAK: Organismoaren azalatik Organismoaren azalatik

ateratzen diren zelula-multzoakateratzen diren zelula-multzoak

Eta hazi ahala indibiduo Eta hazi ahala indibiduo berriak sortzen dituztenakberriak sortzen dituztenak

Ind. helduaInd. heldua

Polipoen koloniak osatu ahal diraPolipoen koloniak osatu ahal dira

Mikroorganismoetan ere gerta daiteke, esaterako legamietan

Zatiketa

Esporulazioa

Zelulanitzetan: progenitorea zati batzutan zatitu egiten da; horietako bakoitzetik indibiduo berri bat sortuko da.

Adb. Likenak, itsas-izarrak, landareetako errizomak, erraboilak, tuberkuluak,…

Esporen eraketa.

Adb. Onddoak eta Esporozooak.

EsporangioaEsporak

BEREIZKETA edo ZATIKETABEREIZKETA edo ZATIKETA

Abantailak

Oso sinplea da.

Ez du energia gehiegi eskatzen.

Oso azkarra da.

Ondorengo ugari ekoizten ditu.

Desabantailak

Aldakortasun genetikorik ez.

SEXUALA

Espezializatutako zelulen bidez (gametoakgametoak) egiten da. Ernalketan elkartu, eta zigotozigoto izeneko zelula osatzen dute; zelula hori garatu eta organismo berri batean bilakatuko da.

Normalean bi progenitore daude..

Material genetikoa nahastu egiten da gametoak, meiosi prozesu bidez, sortzean;hau da, aldakortasun genetikoa dago.

KANPO ERNALKETAKANPO ERNALKETA

BARNE ERNALKETABARNE ERNALKETA

Abantailak

Aldakortasun genetikoa dago.

Desabantailak

Gastu energetiko altua.

Prozesu geldoagoa eta ondorengo gutxi izaten dira.

Konbinaketa genetiko askok ez dute balio.

Ugalketa asexuala Ugalketa sexuala

MITOSIAMITOSIA

Helburuak: -Hazkuntza-Zelulen ordezkapena

MEIOSIAMEIOSIAHelburua:

- Gametoak edo esporak sortzea.

Gameto edo esporak (megasporak) sortzeko segindan gertatzen diren bi zatiketa nuklearren sekuentzia.

Kromosomen bikoizketa S aldian gertatzen da.

Zatiketek MEIOSI I eta MEIOSI II deritze.

ZIKLO BIOLOGIKOAK (I)

ZIKLO HAPLONTEA

Zigoto diploidean meiosia (R!) gertatzen da.

Sortzen diren 4 zelula haploide sexugabekoek heldu haploidea sortzen dute..Helduak sortzen ditu gametoak meiosirik gabe.

Ernaldu eta jarraian meiosia ematen da.

Haplonteak dira zenbait alga, onddoak eta protistak..

ZIKLO BIOLOGIKOAK (II)

2. Ziklo diplontea2. Ziklo diplonteaZIKLO DIPLONTEA

Meiosia ernalketa baino lehenagogertatzen da.

Heldua diploidea da (2n) eta gametoak haploideak (n)

Ziklo diplontea animaliek, eta algaeta fungi erreinuko zenbait espezie zelulabakarrek dute..

ZIKLO BIOLOGIKOAK (III)

ZIKLO HAPLODIPLONTEA

Zigototik belaunaldi diploidea sortzen da.

Honetan meiosia gertatzen da, ez gametoak sortzeko espora haploideak baizik.

Esporak garatzen diralandare haploideak sortuz. Hauek diragametoak sortzen dituztenak.

Ziklo hau goroldio, garoa etagoi mailako landareek dute