z. s~"

REMEDIA GUINEENSIA,

QUORUM

COLLECTIONEM NONAM ,

CONS. EXP. FAC. MED. UPS.

PR JESIDE

ADAMO AFZELIO,PHIL. ET MED. DOCT., MAT. MED. ET DI.ET. PROF. R. ET K. " O. rREG. ACAD SCIENT. STOCKII. , HEG. SOC. SC1E\T. UPS. , CAESAR.ACAD. NAT. CURIOS. ERLANG., REG. SOC. LOND., ET REG.SOC. LINN. LOND. MEMBRO »

P. P.

CAROLUS AUG. THE T. NINGVESTROGOTHUS;

JN AUDIT. BOTAKICO DIE XIII DEC. MDCCCXV.

U P S A L I A F.

SXCUDEBANT ZEIPEL ET PALMBLAD.

KONUNGENS TRO - MAN

OIFFFVER- FA LT • LAKAREN FOR STOCKHOLMS GARNIZONPROFE.< SORN VID M E DICO-CHIR U RGI SK A INSTITUTETMEDICIN7E DOCTORN OCH CHIRURGIE MAGISTERN

VÄLBORNE OCH VIDTBEROMDE

hmierr joh. wilh. von döbeln,SAMT

KONUNGENS TROTJENAREF. D. DIVISIONS FALT-LÄKAREN

REGEMENTS-LÄKARENTID KONGL. GOTHA ARTILLERIE REGEMENTE

MEDICINiE DOCTORN OCH CHIRURGIA5 MAGISTERN

HÖGÄDLE OCH VJDTBERÖMDE

herr daniel iia j1

V ö r d n adsf u 111 tillegnadt

af

CARL AUG, THELNING.

medicin JE doctokn

och ledamoten af konl. vetenskaps academien

högadle och vidtj3erömde

HERR CHRIST OFFER CARL ANDERsamt

prosten och kyrkoherden

högarevördige och höglarde

herr mag. OLOF CARLANDER

mine vördade valgürare! v

Eder, som jag har at tacka för alt utom lifvet, hembär jagTÖrdoadsfullt närvaraode arbete. Med rördt hjerta erkänner, jag attoffret är lika ringa, som mina förbindelser till Eder äro stora.

carl aug» thelning.

REMEDIO RUM GUI.NEENSIUMCOLLECTIO NONA,

24« ciSSuS produSius, foliis ovato-oblongis fubfetaceo-denticu-Jatis, farmentis longisliuiis lentis, floribus paniculatis.

Timmenenßbus Mabuk'buru.Crefcit in montibus Sierra: Leone frcquens, et fortasfis etiam

alibi in ora Guinea: maritima.

Floret vere et fiuiAus fert maturos anno vergente.

Stirps farmentofa: farmenth omnium, quas vidimus, hujus Ge-neris fpecicrum longislimis procumbentibus difTufisAriatis glabris fufco-caftaneis, ad nodos dilatatis fub-hirtis, ff inferne fiflulofis, iuperne inanibus, liccatiscompresfis, an etiam vivis?; cirrhis medioeribus oppo-litifoliis gracilibus glabris, limplieibus rarius. apicedichotomis ibique tum unibra&eatis, luperne plerum-que dextrorfum plus minusve flexuofo-volubilibus etinterdum fimul tortis.

Folia petiolata alterna remota tenuislima acuminata, dentibusminutis raris fetiformibus Aepe obfoletis eiliata, utrim-que glabra et 1 ubro aliquantuium tindla , luper latu-latisfime viridia, lubtus multo pallidiora ibique cumprimis venofo • nervofa , inferiora ovato - oblonga re-panda, fuperiora ovato - lanceolaria fere inteßerrima.— Petioli longi graciles] ftriati glabri ball fubhirti.— Stipnloe bieviufcu]* oblong» teuues glabi» fuf:ul»decidu».

A In•

64

Jnjlorefcentia maxima oonfufe racemofo-paniculata: panicula perdichotomiam , tricho'om am , aliierquc ramofiafima,gh bra apice hirta, nunc fulca nunc cafLnea; ramisramulisque compresfis flriatis, ad divifloncs pleiumquemagis fhiaiis.

Flores in apice ramu'orum paniculae plures, fed quot dici ne-quit, nam quos ad manum habemus, nondum evolutifunt. In aliis vero extmplaribus , quac folos frudlusferunt, funt hi racemofi et numero , ut videtur, natu¬raliter tres, quorum tamen unus alterve eft fere ab-ortivus.

Cahjx parvus acetabuliformis integer, una ruin membranulaantehac Aaminifera , fub frudu perfiftens.

Bacca drupacea ovalis: carnt exteriore crasfa firma, interiorequteve proximé circumdat Ttßam duram tubercuJatatnalbidain Cotyledones (anne pelliculatas ?) includentcm,tenuiore pulpoio-gelatinofa amara.

cissus liicce Sicyoidi, Linn. cognatione adeo videtur pro-xirnus, ut revera dubiteinus, an fpecie ab illo differat. Sedfeparatim eum propofuinuis, donec meliora in poOerum edocAi,qua; heic dixinius, vel reCle corrigere vel jure confirmare certiposfimus,

dolorem capitis, fime ifte fymptoina febrientis an ab aliaproficilcatur causfa quacumque, qu«mdo patiuntur, qui Guineas o-ras incolunt, popu-li, variis utuntur inedicamentis aromaticis,flypticis, amaris, quae tantum non oinnia externe capiti appii-eant, et quorum jam ante p, lp. 32. & 34. nominata lunt tria.His nunc addamus fruitum Cisfi produfti, quo contufo non fu-luin recente frontem et tempora circumiigaut, fed ttiam ficcatocaput idemtidem fricant.

25.

===== 6s

25. citrus Medieay Linn.

Timmentnßbus Limri.Crefcit copiofe in Sierra Leone et quse ei circumjacent, terris

infulisque omnibus, iinmo per totam Guinea; oram, quamhabent Sufuenfes, Mandingenfes, Timmenenfes, IJuilo-menfes aliaque nationes inferse, Ted vix vel faltim multoinfrequentior apud eas, quae fupra Humen Nttnez inco-lunt. Rf ro invenitur omnino filvertris, Ted plerumquecirca pagos quafi cu'ta ibique non numquam in tantumauda, ut magna conflituat citreta. Arque adeo Ii velaJiunde, ut quidam poftulant, olim adveda fuerit lata-que, nunc line ulJo dubio fponte procreata, inter flirpesverc indigenas merito numerari debeat.

Floret Majo, Junio, & frudus profert maturos Novembri, De-cembri.

Arbufeufa läppe biorgyalis, late frudicans vel in modum fruticiscircumcirca fuccrefcens.

Frußfus occurrit duplex, nempe minor ovatus apice in papil-lam produdus acidisliinus, qui Limon live Malum Li-monium apellarur, et major ovali • oblongus apice papiliadefliiutus minusque acidus, qui Citrum feu Malum cimtreum dicitur. llle licet vulgatislimus maximi tarnen x-ftimatur, fed hic multo rarior feime vilipenditur.

uti olim apud Romanos ob fragrantiam medicasque vir-tutes multum celebrata fuit Malus AsJyria, et uti adhuc hodieapud Europrcos aliasque orbis terrarum gentes in genere, itaetiam in Ipecie apud Guineas indigenas easdem ob eausfas in de-liciis habetur inque variis eorum continetur inedicamentorum

com-

66

compofitionibus. Sunt vero in primis folia, fruEtus ct hujusfuccus partes Citri il las, quae ad curandos morbos adhibenturmultos heic infra recenfendos.

pollent fcilicet folia varietatis Limonice dida: contraDolorem capitis, quando primum in mortario tufa, deinde inolla ferrea calefada et tandem linteolo inclufa fronti imponun-tur calida; contra Tumorem tefticulorum, quum illis aqua ad-funditur calida et vapori inde exhalanti pars malo adfeda ex-ponitur, tumque praeterea corpus panno xylino tegitur amplo,ut generalis excitetur diaphorefis j et contra Morbos denique pe¬ctoris graviore praefertim Tusß fociatos, quando decodi eorumcalidi menfura cochlearis Theae (Thefkedblad) frequenter manefumitur, unde vomitus cietur et interdum fequitur etiam pur-gatio alvi.

ad frußfum quod attinet, ejus in primis fucco utuntur v*E-thiopes extrinfecus in Ulceribus, Framboeßa et Serp iginc , at-tjue intrinfecus in Gonorrhoea, Helminthiaß, Vomitu et Alvofoluta,

vt fanentur Ulcera, illis imponitur pulpa Limonum tofio-rum, quae tarnen acutum dolorem excitat et faepe etiam cfficit,ut pejus veniat latiusque ferpat ulcus. Melior igitur efl atquemagis commendafur mixtura hujus frudus fucci et ferruginis adfpisfitudinem pultis redada, qua; impofita quoque die mutatur.

descriptioni diri iftius morbi Frambotfice fupra p. /']•& 6t. data; heic addantur fequentia: Ejus continuatio valde eilincerta, fed ex finita puftularum eruptione certo modo pendet.E'enim quando plures ejusmodi non spparent, et quae in cutcconfpiciuntur, non amplius augentur, morbus irflimatur ad lum-r - muin

inum pervenisfe fafligium. Tum plerumque accidit, ut una vclplures puflulte cettris multo crefcant latiores, et tandem magni-tudine thalerum nofhum imperialem faepe fuperent. Speciem ha-bcnt ulceris et quando reliqua: fuper cutem funt elatac, hac mul-tum e contrario videntur depresfse. Superficies earum eft fpurcaet fordida, atque emittendo malignum ichorern, qui partes cir-cumcirca fanas corrodit, femper dilatatur, Talis pullula voca-tur Framborfice mäter, et ut illa rcmoveatur, ad remedia valen-tisflma refugiunt indigenos, frequentisfimc ad fuccum Limonio-rum atque ierrum. Scilicet fudem ferream bene candefadamLimone fricant in duss partes disfedo, et inde elicitum ferven-rem fuccum inflillant matri ifli, quod ut fucile intelligatur, ve- ,hementisfimum adfert dolorem. Intcrdum vero fucco Limonnmincodam ferrugißem, admixta certa Formicarum quantitate, iilicalidam imponunt, qvod ut caullicum operatur et crudam fu-perficiei inducit. — Hac eadem mixtura, exemtis Formicis,non numquam etianr futigofas illas Frambceßce excrefcentias Mo-rum referentes exflirpare tentant > quas tarnen inde evaduntnigra: & vix fanabiles.

ad curandam Serpigiuem ligni fruflulo tam diu fricaturmorbofa pars, donec fangvis copiofe effluar, & tum foliorumtritorum flirpis adhuc ignotaf fed Sufuenfibus Bangbi vocatae la¬vatur decodo, cui non nihil additum fuit falis & fucci Limonif.Quar deinde operatio quoque die repetenda ef, usque dum malumdepellatur.

iNTER efficacia Gonorrhoen remedia numerant Guineenfes, fiplurium Limonum per medium fedorum tertia pars in olla ferreadecoquitur, de liujus decodi frigefadi fcutula Thea: bis vel tervel etiam frepius bibitur de die, donec alvum bene movebit.Hoc

68

Hoc decocftum vehementer operatur, & modo quo prarfcri-bitur, continuate fumtum acgrotum valde debilitat atque vires tjujtandem omriino frangit. _ Multo igitur magis celebrantur frutjcisSufuenfibus Biilleutah didi, ceteroquin incogniti, folia, quoruminanipulo, una cum duobus Malis Limoniis contufo 5 per aliquotlioras adfundiiur aqua calida. Er scgro dtinde ter vel quater quo-que die bibenda datur fcurula These hujus iutufi, quod valentcrquidem, fed fine ullis fere torminibus aliisve incommodis, alvuinpurgat. Ejus aliquantulum pro re nara in urethram quoque inji-citur calidum, quod non nifi parum facit doioris,

hujus etiam fiuticis Bnllentah folia in mortario confritacum aqua & fucco Limoniorum, qui territorium Malgha didumincolunr, Mandingenles fubigunr in. masfam , quam infantibusfuis edendam curant, quanao Vermibus infeftantur.

succus denique Limonum per totam Guineas oram ufur-patur ad cohibendum in ftbribus vomitum & ptseferea ad fi.ftandum tum hunc tum alutim, quando medicamen quodcum-que purgans vel etneticum fatis operatum fuit, vel quando tamvehemens cfl, ut operari non definatj cui Eni fufficit Limoniumfaspe unicum.