programaciÓn departamento de xeografÍa e historia eso eso.pdf · no primeiro grupo atópase o...

1

PROGRAMACIÓN DEPARTAMENTO DE

XEOGRAFÍA E HISTORIA

ESO

CURSO: 2016 / 2017.

2

ÍNDICE

1. INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN .................................................................... 4

1.1 Centro. ................................................................................................................................. 4

1.2 Alumnado. ........................................................................................................................... 4

1.3 Obxectivos adaptados ao contexto do centro e do alumnado .............................................. 5

1.3.1 Obxectivos da educación secundaria obrigatoria ......................................................... 5

1.4 Reparto dos grupos entre o profesorado da materia. ........................................................... 9

2. CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE ........ 12

3. CONCRECIÓN PARA CADA ESTÁNDAR DE APRENDIZAXE AVALIABLE DOS SEGUINTES ASPECTOS: TEMPORALIZACIÓN, GRAO

MÍNIMO DE CONSECUCIÓN PARA SUPERAR A MATERIA, COMPETENCIAS CLAVE E PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE

AVALIACIÓN ............................................................................................................................ 15

3.1 PRIMEIRO DA ESO: XEOGRAFÍA E HISTORIA ....................................................... 15

3.2 PRIMEIRO DA ESO: VALORES ÉTICOS……………………………………………22

3.3 SEGUNDO DA ESO : XEOGRAFÍA E HISTORIA ....................................................... 29

3.4 AGRUPAMENTO ESPECÍFICO:SEGUNDO DA ESO. XEOGRAFÍA E

HISTORIA……………………………………………………………………………..36

3.5 SEGUNDO DA ESO: VALORES ÉTICOS……………………………………..43 3.6 TERCEIRO DA ESO ........................................................................................................ 49

3.7 CUARTO DA ESO ........................................................................................................... 56

3.8 EPA: 2º CICLO…………………………………………………………………..66 4. CONCRECCIÓNS METODOLÓXICAS ........................................................................ 81

5. MATERIAIS E RECURSOS ............................................................................................ 883

6. CRITERIOS SOBRE A AVALIACIÓN, CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN DO ALUMNADO. 84

3

6.1 CRITERIOS DE AVALIACIÓN ...................................................................................... 84

6.2 CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN ................................................................................ 85

6.3 CRITERIOS DE PROMOCIÓN ....................................................................................... 87

7. DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDAS INDIVIDUAIS OU COLECTIVAS QUE SE POIDAN TOMAR EN FUNCIÓN DOS

RESULTADOS ........................................................................................................................... 88

8. ORGANIZACIÓN DOS PROCEDEMENTOS QUE PERMITAN AO ALUMNADO ACREDITAR OS COÑECEMENTOS NECESARIOS EN

DETERMINADAS MATERIAS, EN BACHARELATO. ......................................................... 89

9. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE ........................................................... 91

10 CONCRECCIÓN DOS ELEMENTOS TRANSVERSAIS QUE SE TRABALLARÁN NO CURSO QUE CORRESPONDA. 92

11. AVALIACIÓN DO PROCESO DE ENSINO E DA PRÁCTICA DOCENTE. ........... 993

12. ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES E COMPLEMENTARIAS. ............................ 95

13. MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DO PRESENTE DOCUMENTO E PROCESOS DE MELLORA. 95

4

1. INTRODUCIÓN E CONTEXTUALIZACIÓN

1.1. Centro

O I.E.S. de Vilalonga está emprazado nunha zona rural, no lugar da Salgueira, parroquia de Vilalonga, concello de

Sanxenxo (Pontevedra), e comezou a súa actividade en novembro de 1980 como instituto de Formación Profesional. En

1989 fundiuse baixo a denominación actual co Instituto de Bacharelato que se creara ao seu carón.

A oferta educativa do Centro abarca desde a ESO e o Bacharelato (Científico-Tecnolóxico e de Humanidades e

Ciencias Sociais), os Ciclos Formativos de Grao Medio (Xestión Administrativa e Electromecánica de Vehículos) e Superior

(Administración e Finanzas), a Formación Profesional Básica (Mantemento de Vehículos e servizos Administrativos) até a

ensinanza de adultos (Nivel II de Educación Secundaria de Adultos e a Oferta Modular do Ciclo Medio de Xestión

Administrativa).

1.2. Alumnado

Respecto do alumnado, debemos distinguir dous grupos: o que chega para cursar o 1º curso nos distintos niveis e os

que xa son alumnos do Centro nos demais cursos. No primeiro grupo atópase o alumnado de 1º de ESO, que provén

maioritariamente dos tres centros adscritos de Primaria, (Vilalonga, Nantes e Noalla), mentres que en 1º de Bacharelato a

procedencia é do noso Centro (4º de ESO), do IES de Sanxenxo, do IES de Meaño e do centro concertado Abrente. No que

respecta aos Ciclos Formativos, unha parte do alumnado tamén é do propio Centro e o resto ten distinta orixe: Sanxenxo,

Meaño, O Grove e mesmo Pontevedra. Nos restantes cursos de ESO, Bacharelato e Ciclos o alumnado é o que prosegue os

seus estudos, ao que ocasionalmente se suma algún outro que cambia de centro por diversos motivos.

5

O perfil do alumnado na zona de influencia do centro ten un trazo destacado na falta de esforzo e de valoración do

estudo favorecidas polas dúas actividades económicas máis influentes nos concellos de orixe, que son a vitivinícola e a de

servizos no turismo. Deste xeito, a ligazón do alumnado a estas actividades reduce, ao longo do curso e sobre todo na

convocatoria extraordinaria de setembro, o seu rendemento académico como resultado da importancia que no ámbito

familiar se lle concede ao diñeiro como meta social. Esta dificultade faise máis patente na secundaria obrigatoria e no 1º

curso de Bacharelato porque este alumnado amosa problemas de aprendizaxe por non ter desenvolvidas as habilidades

necesarias para o estudo dado que lles custa traballo aprender e non están afeitos a esforzarse. Por outra parte, os casos de

indisciplina tenden a reducirse nos últimos anos e están localizados case exclusivamente nos primeiros cursos do ensino

obrigatorio (1º e 2º de ESO e FPB).

1.3 Obxectivos adaptados ao contexto do centro e do alumnado

1.3.1 Obxectivos da educación secundaria obrigatoria

A educación secundaria obrigatoria contribuirá a desenvolver nos alumnos e nas alumnas as capacidades que lles permitan:

a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto ás demais persoas, practicar a

tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos

humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e

prepararse para o exercicio da cidadanía democrática. Nun contexto socioeducativo marcado pola disparidade de niveis

económicos e educativos nas familias, o cal repercute de maneira directa no aprendizaxe dos alumnos e alumnas, é

fundamental acadar estes obxectivos que son o fundamento dunha comunidade cohesionada que favoreza un

ambiente óptimo a aprendizaxe e o desenvolvemento.

6

b) Partindo da devandita heteroxeneidade socioeducativa, o noso centro debe actuar como corrector de ditas

desigualdades para o cal un obxectivo primordial é desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo

individual e en equipo, como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de

desenvolvemento persoal.

c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación

das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos

que supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra a muller. Nunha

coxuntura cunha marcada desigualdade de acceso ao traballo entre homes e mulleres, así como a descompensación

manifesta do seu salario, o noso centro educativo debe atender especialmente a fortalecer os valores de igualdade de

dereitos e desbotar calquera actitude machista xa dende o propio proceso educativo, ensinando una mensaxe de

igualdade desde una institución estatal fortalecendo a que as familias envían aos alumnos e alumnas ou, no caso de

que esta mensaxe non chegue desde o ámbito familiar, actuar como corrector de dita situación. Debemos lembrar

que o peso da sociedade tradicional patriarcal na contorna do noso centro é todavía moi notable nalgúns casos.

d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións coas demais persoas,

así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os

conflitos. O noso centro é pioneiro en Galicia na introdución do programa TEI (Titorización entre iguais)

encamiñado a consecución de dito obxectivo.

e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirir novos coñecementos con sentido

crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación. O

acceso competente ás posibilidades da oferta educativa e profesional vía Educación secundaria obrigatoria comeza

coa adquisición de estas capacidades (tanto a de este epígrafe coma a dos catro seguintes) polo que debemos poñer

especial celo en preparar aos nosos alumnos e alumnas para a súa adquisición.

7

f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en materias, así como coñecer e aplicar os

métodos para identificar os problemas en diversos campos do coñecemento e da experiencia.

g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a

capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.

h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua castelá, textos e mensaxes

complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no estudo da literatura.

i) Comprender e expresarse nunha ou máis linguas estranxeiras de maneira apropiada.

l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outras persoas como vía

fundamental a hora de construír climas de acollemento e cohesión grupal fundamentais a hora de previr conflitos e

favorecer así un contexto de aprendizaxe plural. Da mesma maneira incluír aquí o patrimonio artístico e cultural.

Coñecer mulleres e homes que realizaran achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outras culturas do mundo.

m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de

coidado e saúde corporais, e incorporar a educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal

e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos

sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e

á súa mellora.

n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións artísticas, utilizando diversos medios de

expresión e representación.

8

ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, para poder

apreciar de maneira máis inmediata os exemplos que se atopan dentro do ámbito xeográfico e poboacional do centro

educativo e a súa riqueza, o cal redunda no fortalecemento da autoestima do alumnado así como fortalece igualmente

seus vínculos con dito espazo. Participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a diversidade lingüística e

cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste

dereito.

o) Nun contexto socioeconómico claramente marcado por una oposición entre os núcleos propiamente rurais e

pesqueiros cun alto número de familias galegofalantes fronte os núcleos de maior extensión centrados na actividade

turística de maioría castelanfalantes, os alumnos e alumnas han de coñecer e valorar a importancia do uso da lingua

galega como elemento fundamental para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e

expresión de riqueza cultural neste devandito contexto plurilingüe, que permite a comunicación con outras linguas, en

especial coas pertencentes á comunidade lusófona, unas das poucas comunidades emigrantes que posuen

representación no noso centro.

9

1.4 Reparto dos grupos entre o profesorado da materia.

Durante o presente curso 2016-2017 o Departamento de Xeografía e Historia do IES de Vilalonga está integrado por:

Pablo Alonso de Vega.

PES funcionario con destino definitivo no

centro. Xefe de estudos no centro.

_ Historia de España en:

2º BACH- A

2º BACH- C

_ 3 horas.

_ 3 horas.

Mª Teresa Fidalgo Villaverde.


centro. Coordinadora da Biblioteca do centro.

_ Historia de España en 2º BACH- B

_ Valores Éticos en:

1º ESO-B

1º ESO-C

_ Reforzo biblioteca.

_ coordinación biblioteca.

_ 3horas.

_ 1 hora.

_ 1 hora.

_ 2 horas.

_ 10 horas.

10

Mercedes Mora Calvo.


centro. Xefa de Departamento.

_ Xeografía en 2º BACH- B/C

_ Hª da Arte en 2ºBACH- B/C

_ Historia en 4º ESO- A e B

_ Pendentes presencial na ESO.

_ 4 horas.

_ 4 horas.

_ 6 horas.

_ 2 horas.

Manuel Arnau Reboredo.

Profesor interino.

_ Ámbito de Sociedade en adultos :

3º/4º ESA.

_ Xeografía e Historia en:

1º ESO-A (grupo referencia)

1º ESO-B ( grupo referencia)

1º ESO-C ( grupo referencia)


3º ESO-A

3º ESO-B

_ 4horas.

_ 3 horas.

_ 3 horas.

_ 3 horas.

_3 horas.

_3 horas.

11

Florencio González Fernández.

Profesor interino.


2º ESO-A e Agrupamento.

Agrupamento de 2º ESO-B

_Historia do Mundo Contemporáneo:

1º BACH -C

1º BACH -D

_ Titor 1ºBACH- D

_ 3 + 3 horas.

_ 3 horas.

_ 4 horas.

_ 4 horas.

Mª Luisa Castaño Fernández.

Profesora interina.


1º ESO-A . Desdobre.

1º ESO-B . Desdobre.

1º ESO-C . Desdobre.


2º ESO-B

_ Valores Éticos en:

1º ESO-A

2º ESO-A

2º ESO-B

_ 3 horas.

_ 3 horas.

_ 3 horas.

_ 3 horas.

_1 hora.

_1 hora.

12

2. CONTRIBUCIÓN AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS CLAVE

Entendemos as competencias clave como a capacidade de poñer en práctica de forma integrada, en contextos e

situacións diversas, os coñecementos, as habilidades e as actitudes persoais adquiridas. O concepto de competencia inclúe

os saberes, as habilidades e as actitudes que programamos para as materias de Ciencias Sociais.

Os procedementos que empregaremos para desenvolver a nosa actividade docente, e que van permitir acadar as

competencias clave, son os seguintes:

-Indagación e investigación a través de hipóteses e conxecturas, observación e recollida de datos, organización e análise dos

datos, confrontación das hipóteses, interpretación, conclusións e comunicación das mesmas.

-Tratamento da información grazas á recollida e rexistro de datos, análise crítica das informacións, a inferencia e o

contraste.

-A explicación multicausal coa comprensión e análise dos numerosos factores causais que interveñen na determinación dos

fenómenos históricos, xeográficos, sociais e humanos.

O desenvolvemento da área, e en consecuencia posibilitar que o alumnado acade as competencias clave, tamén se levará

a cabo a través das actitudes e valores como o rigor e a curiosidade científica, a conservación e valoración do patrimonio, o

respecto e tolerancia ás ideas e crenzas doutras persoas e sociedades, a valoración e defensa da paz mundial, a

responsabilidade fronte aos problemas colectivos e o sentido da solidariedade. Estas estratexias materializaranse en técnicas

como:

13

• Os mapas de contidos.

• As representacións plásticas.

• Comentarios de texto e obras artísticas.

• O debate, diálogo e coloquio.

► Desenvolvemento das competencias clave nas materias do Departamento de Xeografía e Historia:

1. Competencia en comunicación lingüística. (CCL) A contribución dende a Xeografía e Historia á adquisición desta

competencia está determinada polo uso da lingua como principal instrumento para organizar o pensamento, para aprender e

para explicar, e como vehículo de comunicación no proceso de ensinanza-aprendizaxe. Dende a Xeografía e Historia é

posible adquirir e utilizar correctamente un vocabulario preciso e específico. Permiten o dominio das habilidades de ler e

escribir diferentes tipos de textos como elementos de información social e histórica. Axudan a desenvolver a capacidade de

expoñer clara e sistematicamente as ideas, argumentando con rigor e precisión.

2. Competencia matemática e competencias básicas en ciencia y tecnoloxía. (CMCCT) A Xeografía e Historia

axuda á consecución desta competencia grazas ao traballo con materiais estatísticos (táboas, listados, gráficos ou diagramas)

e á realización de cálculos matemáticos sinxelos para comprender ou comparar fenómenos de carácter social, económico ou

xeográfico.

3. Competencia dixital. (CD ) A Xeografía e Historia vai a contribuír ao desenvolvemento de habilidades para buscar,

obter, procesar e comunicar a información e transformala en coñecemento. Permiten insistir en que a información é preciso

14

saber utilizala, xa que por si mesma non produce unha forma axeitada de coñecemento. Axudan a comprender e integar a

información nos esquemas previos de coñecemento e capacitarse para a transmisión desta información dun xeito eficaz.

4. Competencia para aprender a aprender. (CAA) A Xeografía e Historia, no seu desenvolvemento metodolóxico,

axudan á consecución de ferramentas que facilitan a aprendizaxe e permiten atopar respostas que se correspondan cun

coñecemento racional, orientando os procesos de aprendizaxe.

5. Competencia social e cívicas. (CSC) A Xeografía e Historia facilita as relacións dentro dun modelo de sociedade

cada vez máis plural, e a comprensión da realidade social. Axudan á conformación das identidades sociais e territoriais.

Constrúen as categorías de tempo e espazo social, permitindo a construción de tempo e espazo persoal no alumnado.

Incorporan a visión de que o mundo no que vivimos é froito das decisións que tomaron os nosos antepasados máis ou menos

libremente, permitindo o desenvolvemento dunha competencia social democrática e posibilitando unha interacción

responsable co medio. O alumnado adquire a conciencia de que o futuro está condicionado polas nosas decisións e

actuacións, e adopta unha posición comprometida e responsable ante este. Aplican unhas metodoloxías participativas,

interactivas e dialóxicas, propiciando as habilidades para participar na vida cívica, asumir valores democráticos e cumprir os

deberes.

6. Sentido de iniciativa persoal e espirito emprendedor. (CSIEE) A Xeografía e Historia va a contribuír á

adquisición desta competencia mediante a planificación das tarefas, a racionalización no traballo dos contidos ou a elección

das técnicas de estudo.

7. Conciencia e expresións culturais. (CCEC) A contribución da Xeografía e Historia concrétase facilitando a

selección e coñecemento de obras de arte relevantes, ben polo seu significado na caracterización de estilos e artistas;

permitindo apreciar, comprender e valorar as diferentes manifestacións culturais e artísticas materiais e inmateriais,

utilizalas para o enriquecemento persoal e estimalas como elementos do patrimonio cultural.

15

3. CONCRECIÓN PARA CADA ESTÁNDAR DE APRENDIZAXE AVALIABLE DOS SEGUINTES ASPECTOS: TEMPORALIZACIÓN, GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN PARA SUPERAR A MATERIA, COMPETENCIAS CLAVE E PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN 3.1 PRIMEIRO DA ESO : XEOGRAFÍA E HISTORIA. Unidades: 1. A Terra e a súa representación. 7. O estudo físico de España.

2. O relevo terrestre. 8. A Prehistoria.

3. As augas. 9. As civilizacións fluviais: Mesopotamia e Exipto.

4. O Clima 10. A civilización grega.

5. As paisaxes da terra. 11. A civilización romana.

6. Atlas dos continentes. 12.O territorio de España na antiguedade.

Bloque 1. O medio físico

UNIDADES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

1º 2º 3º GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN COMP. CLAVE PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS

DE AVALIACIÓN

1

4

5

XHB1.1.1. Interpreta como inflúen os movementos astronómicos na distribución da radiación solar e nas zonas bioclimáticas do planeta.

X X Interpreta como inflúen os movementos astronómicos na distribución da radiación solar e nas zonas bioclimáticas do planeta.

CAA

CMCCT

CD

Observación na aula

Actividades de aula escritas recollidas no caderno.

Proba escrita.

XHB1.1.2. Analiza un mapa de fusos horarios e diferencia zonas do planeta de similares horas.

X X .Analiza un mapa de fusos horarios CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

16

1 XHB1.2.1. Clasifica e distingue proxeccións, e compara unha proxección de Mercator con unha de Peters.

X Distingue tipos de mapas. CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

1 - 7 XHB1.3.1. Clasifica e distingue tipos de imaxes de satélite e mapas.

X X Distingue tipos de imaxes de satélite e mapas. CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

1 - 7 XHB1.4.1. Localiza un punto xeográfico nun planisferio e distingue os hemisferios da Terra e as súas principais características.

X X Localiza un punto xeográfico nun planisferio e distingue os hemisferios da Terra.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

XHB1.4.2. Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa, utilizando datos de coordenadas xeográficas.

X X . Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa, utilizando datos de coordenadas xeográficas

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

1 - 7 XHB1.5.1. Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo europeo e mundial.

X X Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo europeo e mundial

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

1 - 7 XHB1.6.1. Localiza nun mapa físico mundial os elementos e as referencias físicas principais: mares e océanos, continentes, illas e arquipélagos máis importantes, ríos e cadeas montañosas principais.

X X Localiza nun mapa físico mundial os elementos e as referencias físicas principais: mares e océanos, continentes, illas e arquipélagos máis importantes, ríos e cadeas montañosas principais.

CAA

CMCCT

CD

CCL



Proba escrita.

XHB1.6.2. Elabora climogramas e mapas que sitúen os climas do mundo e reflictan os elementos máis importantes.

X X Elabora climogramas e mapas que sitúen os climas do mundo e reflictan os elementos máis importantes.

CAA

CMCCT

CD

CCL



Proba escrita.

2 XHB1.7.1. Explica as características xerais do relevo europeo.

X X Explica as características xerais do relevo europeo. CAA Observación na aula

Actividades de aula escritas recollidas no

17

3

6

7

CMCCT

CD

CCL

CAA

caderno.

Proba escrita.

2

3

6

7

XHB1.8.1. Localiza no mapa as unidades e os elementos principais do relevo europeo.

X X . Localiza no mapa as unidades e os elementos principais do relevo europeo.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

4

5

XHB1.9.1. Clasifica e localiza nun mapa os tipos de clima de Europa.

X X Clasifica e localiza nun mapa os tipos de clima de Europa. CAA

CMCCT

CD

CCL



Proba escrita.

XHB1.9.2. Distingue e localiza nun mapa as zonas bioclimáticas do noso continente.

X X Distingue e localiza nun mapa as zonas bioclimáticas do noso continente

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

2 - 7

XHB1.10.1. Localiza nun mapa e en imaxes de satélite de Europa os principais espazos naturais.

X X XHB1.10.1. Localiza nun mapa e en imaxes de satélite de Europa os principais espazos naturais.

CAA

CMCCT

CD



1 - 7 B1.11.1. Realiza procuras en medios impresos e dixitais referidas a problemas ambientais actuais, e localiza páxinas e recursos da web directamente relacionados con eles.

X X Realiza procuras en medios impresos e dixitais referidas a problemas ambientais actuais

CAA

CMCCT

CD

CCL

Entrega de traballos escritos previos a súa exposición individuais e grupais.

Bloque 3. A Historia

UNIDADES ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE 1º 2º 3º GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN COMP. CLAVE PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

18

8/9/10/11/12 XHB3.1.1. Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos que son herdanza do pasado.

x Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos que son herdanza do pasado.

CSC

CCEC

*Observación de distintos tipos de fontes históricas.

8/9/10/11/12 XHB3.2.1. Nomea e identifica catro clases de fontes históricas. x Identifica fontes históricas.

CSC

CAA

* Lectura de distintos tipos de fontes históricas

XHB3.2.2. Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes, sexan estas restos materiais ou textuais.

x Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes.

CSC

CAA

* Lectura de distintos tipos de fontes históricas

XHB3.2.3. Compara dous relatos a distintas escalas temporais sobre as conquistas de Alexandre.

x Compara dous relatos a distintas escalas temporais.

CSC

CAA

* Lectura comprensiva de textos

8/9/10/11/12 XHB3.3.1. Ordena temporalmente algúns feitos históricos e outros feitos salientables, utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade.

x Escribe por orde as características fundamentais dos feitos históricos e explica como era a forma de vida durante cada periodo

CSC

CMCCT


8/9/10/11/12 XHB3.4.1. Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

x Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

CSC

CMCCT


8/9/10/11/12 XHB3.5.1. Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindible para cada época.

x Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindible para cada época.

CSC

CCL

* Observación na aula.

8 XHB3.6.1. Recoñece os cambios evolutivos ata chegar á especie humana.

x Recoñece os cambios evolutivos ata chegar á especie humana.

CSC

CM



Proba escrita.

9/10/11/

12

XHB3.7.1. Distingue etapas dentro da historia antiga. x Distingue etapas dentro da historia antiga.

CSC

CMC



Proba escrita.

8/9/10/11/12 XHB3.8.1. Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos.

x Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos.

CSC

CMCCT



19

CAA caderno.

8 XHB3.9.1. Explica a diferenza entre os dous períodos en que se divide a prehistoria e describe as características básicas da vida en cada un.

x Explica a diferenza entre os dous períodos en que se divide a prehistoria e describe as características básicas da vida en cada un.

CSC

CCL

CAA



Proba escrita.

XHB3.9.2. Analiza a transcendencia da revolución neolítica e o papel da muller nela.

x Analiza a transcendencia da revolución neolítica e o papel da muller nela.

CSC

CAA



Proba escrita.

8 XHB3.10.1. Recoñece as funcións dos primeiros ritos relixiosos como os da "deusa nai".

x Recoñece as funcións dos primeiros ritos relixiosos.

CSC

CCEC



Proba escrita.

9 XHB3.11.1. Describe formas de organización socio-económica e política, novas ata entón, como os imperios de Mesopotamia e de Exipto.

x Describe formas de organización socio-económica e política, nos imperios de Mesopotamia e de Exipto.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita.

8/9/10/11/12

8/9/10/11/12

XHB3.12.1. Diferencia entre as fontes prehistóricas (restos materiais e ágrafos) e as fontes históricas (textos).

x Diferencia entre as fontes prehistóricas e as fontes históricas

CSC

CAA



9

XHB3.13.1. Interpreta un mapa cronolóxico-xeográfico da expansión exipcia.

X Interpreta un mapa cronolóxico-xeográfico da expansión exipcia.

CSC

CMCCT

CAA



XHB3.13.2. Describe as principais características das etapas históricas en que se divide Exipto.

X Describe as principais características das etapas históricas en que se divide Exipto.

CSC

CCL



Proba escrita.

9 XHB3.14.1. Explica como materializaban os exipcios a súa crenza na vida do alén.

X Explica como materializaban os exipcios a súa crenza na vida do alén.

CSC

CCEC



20

CCL caderno.

Proba escrita.

XHB3.14.2. Realiza un mapa conceptual cos principais deuses do panteón exipcio.

X Realiza un mapa conceptual cos principais deuses do panteón exipcio.

CSC

CCEC

CAA



Proba escrita.

9 XHB3.15.1. Localiza nun mapa os principais exemplos da arquitectura exipcia e da mesopotámica.

X Localiza nun mapa os principais exemplos da arquitectura exipcia e da mesopotámica.

CSC

CCEC

CAA



Proba escrita.

10 XHB3.16.1. Identifica trazos da organización socio-política e económica das polis gregas a partir de fontes históricas de diferentestipos

X Identifica trazos da organización socio-política e económica das polis gregas.

CSC

CAA



Proba escrita.

XHB3.16.2. Describe algunhas das diferenzas entre a democracia grega e as democracias actuais.

X Describe algunhas das diferenzas entre a democracia grega e as democracias actuais.

CSC

CCL

CAA



Proba escrita.

10 XHB3.17.1. Localiza nun mapa histórico as colonias gregas do Mediterráneo.

X Localiza nun mapa histórico as colonias gregas do Mediterráneo.

CSC

CAA



10

XHB3.18.1. Elabora un mapa do imperio de Alexandre. X Elabora un mapa do imperio de Alexandre.

CSC

CAA



Proba escrita.

XHB3.18.2. Contrasta as accións políticas da Atenas de Pericles co imperio de Alexandre Magno.

X Contrasta as accións políticas da Atenas de Pericles co imperio de Alexandre Magno.

CSC

CAA



10 XHB3.19.1. Explica as características esenciais da arte grega e a X Explica as características esenciais da arte grega e a súa evolución CSC Observación na aula

21

súa evolución no tempo. no tempo.

CCEC

CCL


Proba escrita.

XHB3.19.2. Dá exemplos representativos das áreas do saber grego, e discute por que se considera que a cultura europea parte da Grecia clásica.

X Discute por que se considera que a cultura europea parte da Grecia clásica.

CSC

CCEC

CMCCT

CAA

CCL



Proba escrita.

11 XHB3.20.1. Confecciona un mapa coas etapas da expansión de Roma.

X * Confecciona un mapa coas etapas da expansión de Roma.

CSC

CAA



11 XHB3.20.2. Identifica diferenzas e semellanzas entre as formas de vida republicanas e as do imperio na Roma antiga.

X * Identifica diferenzas e semellanzas entre as formas de vida na Roma antiga.

CSC

CAA



10/11/16 XHB3.21.1. Compara obras arquitectónicas e escultóricas de época grega e romana.

X * Compara obras arquitectónicas e escultóricas de época grega e roma.

CSC

CCEC

CAA



Proba escrita.

11/12/16 XHB3.22.1. Fai un mapa da Península Ibérica onde se reflicten os cambios administrativos en época romana.

X * Fai un mapa da Península Ibérica onde se reflicten os cambios administrativos en época romana.

CSC

CAA



11/12/16 XHB3.22.2. Analiza exemplos do legado romano que sobreviven na actualidade.

X * Analiza exemplos do legado romano que sobreviven na actualidade.

CSC

CCEC

CAA



Proba escrita.

11/12/16 XHB3.22.3. Entende o que significou a romanización en distintos ámbitos sociais e xeográficos.

X * Entende o que significou a romanización en distintos ámbitos sociais e xeográficos.

CSC

CCEC



22

3.2. PRIMEIRO DA ESO: VALORES ÉTICOS

Bloque 1. A dignidade da persoa

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE

T1º T2º T3º GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN COMP. CLAVE PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE

AVALIACIÓN

VEB1.1.1. Sinala as dificultades para definir o concepto de persoa, analizando o seu significado etimolóxico.

X Coñece a etimoloxía de persoa. CCL Observación na aula


Proba escrita.

VEB1.1.2. Describe as características principais da persoa: substancia independente, racional e libre.

X Describe as características principais da persoa. CCL Observación na aula


Proba escrita.

VEB1.1.3. Explica e valora a dignidade da persoa que, como ente autónomo, se converte nun "ser moral".

X Entende que a persoa é moral. CSC Observación na aula


Proba escrita.

VEB1.2.1. Coñece información, de fontes diversas, arredor dos grupos de adolescentes, as súas características e a influencia que exercen sobre os seus membros na determinación da súa conduta, e realiza un resumo coa información obtida.

X Coñece a influencia que exercen sobre os seus membros os grupos de adolescentes.

CAA

CSC



Proba escrita.

VEB1.2.2. Elabora conclusións sobre a importancia que ten para o/a adolescente desenvolver a autonomía persoal e ter o control da súa propia conduta conforme aos valores éticos libremente elixidos.

X Elabora conclusións sobre a importancia da autonomía persoal. CSIEE Observación na aula


Proba escrita.

VEB1.3.1. Identifica en que consiste a personalidade e os factores xenéticos, sociais, culturais e do contorno que

X Identifica en que consiste a personalidade. CSC

CSIEE



23

inflúen na súa construción, e aprecia a capacidade de autodeterminación no ser humano.

Proba escrita.

VEB1.4.1. Describe e estima o papel relevante da razón e a liberdade para configurar cos seus propios actos a estrutura da súa personalidade.

X Estima o papel relevante da razón e a liberdade. CSC Observación na aula


Proba escrita.

VEB1.4.2. Realiza unha lista dos valores éticos que estima como desexables para integralos na súa personalidade, e explica as razóns da súa elección.

X Realiza unha lista dos valores éticos que estima como desexables. CSIEE Observación na aula


Proba escrita.

VEB1.5.1. Define a intelixencia emocional e as súas características, valorando a súa importancia na construción moral do ente humano.

X Define a intelixencia emocional. CCL Observación na aula


Proba escrita.

VEB1.5.2. Explica en que consisten as emocións e os sentimentos, e como se relacionan coa vida moral.

X Explica en que consisten as emocións e os sentimentos. CCL Observación na aula


Proba escrita.

VEB1.5.3. Atopa, disertando en grupo, a relación entre algunhas virtudes e valores éticos e o desenvolvemento das capacidades de autocontrol emocional e automotivación, tales como a sinceridade, o respecto, a prudencia, a temperanza, a xustiza e a perseveranza, entre outras

X Atopa, disertando en grupo, a relación entre algunhas virtudes e valores éticos.

CAA

CSC

CSIEE



Proba escrita.

VEB1.6.1. Comprende en que consisten as habilidades emocionais que, segundo Goleman, debe desenvolver o ser humano, e elabora un esquema explicativo arredor do tema, en colaboración en grupo.

X Comprende en que consisten as habilidades emocionais segundo Goleman.

CAA Observación na aula


Proba escrita.

VEB1.6.2. Relaciona o desenvolvemento das habilidades emocionais coa adquisición das virtudes éticas, tales como a perseveranza, a prudencia, a autonomía persoal, a temperanza, a fortaleza da vontade, a honestidade cun mesmo, o respecto á xustiza e a fidelidade aos propios

X Relaciona o desenvolvemento das habilidades emocionais coa adquisición das virtudes éticas.

CSC Observación na aula


Proba escrita.

24

principios éticos, entre outras.

VEB1.6.3. Emprega a introspección como medio para recoñecer as propias emocións, os sentimentos e os estados de ánimo, coa finalidade de ter un maior control deles e ser capaz de automotivarse, converténdose no dono da propia conduta.

X Emprega a introspección como medio para recoñecer as propias emocións.

CAA

CSIEE



VEB1.7.1. Toma conciencia e aprecia a capacidade que posúe para modelar a propia identidade e facer de si mesmo/a unha persoa xusta, sincera, tolerante, amable, xenerosa, respectuosa, solidaria, honesta, libre, etc., nunha palabra, digna de ser apreciada por si mesmo/a.

X Toma conciencia e aprecia a capacidade que posúe para modelar a propia identidade.

CSIEE Observación na aula


VEB1.7.2. Deseña un proxecto de vida persoal conforme o modelo de persoa que quere ser e os valores éticos que desexa adquirir, facendo que a súa propia vida teña un sentido.

X Deseña un proxecto de vida persoal conforme o modelo de persoa que quere ser.

CSIEE Observación na aula


Bloque 2. A comprensión, o respecto e a igualdade nas relacións interpersoais



AVALIACIÓN

VEB2.1.1. Explica por que o ser humano é social por natureza e valora as consecuencias que ten este feito na súa vida persoal e moral.

X Explica por que o ser humano é social por natureza. Observación na aula


Proba escrita.

VEB2.1.2. Discirne e expresa, en pequenos grupos, sobre a influencia mutua que se establece entre o individuo e a sociedade.

X Discirne e expresa, en pequenos grupos, sobre a influencia mutua que se establece entre o individuo e a sociedade.

CCL

CSC



VEB2.1.3. Achega razóns que fundamenten a necesidade de establecer uns valores éticos que guíen as relacións interpersoais e utiliza a iniciativa persoal para elaborar, mediante soportes informáticos, unha presentación gráfica das súas conclusións sobre este tema.

X Achega razóns que fundamenten a necesidade de establecer uns valores éticos que guíen as relacións interpersoais.

CD

CSIEE



Proba escrita.

25

VEB2.2.1. Describe o proceso de socialización e valora a súa importancia na interiorización individual dos valores e as normas morais que rexen a conduta da sociedade en que vive.

X Describe o proceso de socialización. CCL Observación na aula


Proba escrita.

VEB2.2.2. Exemplifica, en colaboración en grupo, a influencia que teñen na configuración da personalidade os valores morais inculcados polos axentes sociais, entre eles a familia, a escola, os amigos e os medios de comunicación masiva, elaborando un esquema e conclusións, utilizando soportes informáticos.

X Exemplifica, en colaboración en grupo, a influencia que teñen na configuración da personalidade os valores morais inculcados polos axentes sociais.

CAA

CD

CSC



VEB2.2.3. Xustifica e aprecia a necesidade da crítica racional, como medio indispensable para adecuar aos valores éticos universais establecidos na DUDH os costumes, as normas, os valores, etc., do seu medio, rexeitando todo o que atente contra a dignidade do humano e os seus dereitos fundamentais.

X Xustifica e aprecia a necesidade da crítica racional das normas e valores.



Proba escrita.

VEB2.3.1. Define os ámbitos da vida privada e a pública, así como o límite da liberdade humana, en ambos os casos.

X Define os ámbitos da vida privada e a pública. CCL Observación na aula


Proba escrita.

VEB2.4.1. Comprende a importancia que para Goleman ten a capacidade de recoñecer as emocións alleas e a de controlar as relacións interpersoais, e elabora un resumo esquemático sobre o tema.

X Comprende a importancia que para Goleman ten a capacidade de recoñecer as emocións alleas.



Proba escrita.

VEB2.5.1. Explica en que consiste a conduta asertiva, facendo unha comparación co comportamento agresivo ou inhibido, e adopta como principio moral fundamental, nas relacións interpersoais, o respecto á dignidade das persoas.

X Explica en que consiste a conduta asertiva, facendo unha comparación co comportamento agresivo ou inhibido.

CCL

CSIEE



Proba escrita.

VEB2.5.2. Amosa, nas relacións interpersoais, unha actitude de respecto cara ao dereito que todos os seres humano teñen a sentir, pensar e actuar de forma diferente, a equivocarse, a gozar do tempo de descanso, a ter unha vida privada, a tomar as súas propias decisións, etc., e

X Amosa, nas relacións interpersoais, unha actitude de respecto cara ao dereito que todos os seres humano teñen a sentir, pensar e actuar de forma diferente.



26

nomeadamente a ser valorado de forma especial polo simple feito de ser persoa, sen discriminar nin menosprezar a ninguén, etc.

VEB2.5.3. Emprega, en diálogos curtos reais ou inventados, habilidades sociais como a empatía, a escoita activa, a interrogación asertiva, etc., coa finalidade de que aprenda a utilizalos de forma natural na súa relación coas demais persoas.

X Emprega, en diálogos curtos reais ou inventados, habilidades sociais.

CAA

CCL



Proba escrita.

VEB2.5.4. Exercita algunhas técnicas de comunicación interpersoal, mediante a realización de diálogos orais, tales como a forma axeitada de dicir non, o disco raiado, o banco de néboa, etc., co obxecto de dominalas e poder utilizalas no momento adecuado.

X Exercita algunhas técnicas de comunicación interpersoal, mediante a realización de diálogos orais.

CAA

CCL

CSIEE



VEB2.6.1. Identifica a adquisición das virtudes éticas como unha condición necesaria para lograr unhas boas relacións interpersoais, entre elas a prudencia, a lealdade, a sinceridade, a xenerosidade, etc.

X Identifica a adquisición das virtudes éticas como unha condición necesaria para lograr unhas boas relacións interpersoais.



Proba escrita.

VEB2.6.2. Elabora unha lista con algúns valores éticos que deben estar presentes nas relacións entre o individuo e a sociedade, tales como responsabilidade, compromiso, tolerancia, pacifismo, lealdade, solidariedade, prudencia, respecto mutuo, xustiza, etc.

X Elabora unha lista con algúns valores éticos que deben estar presentes nas relacións entre o individuo e a sociedade.



Proba escrita.

VEB2.6.3. Destaca o deber moral e cívico que todas as persoas teñen de prestar auxilio e socorro a outras cuxa vida, liberdade e seguridade estean en perigo de xeito inminente, colaborando na medida das súas posibilidades a prestar primeiros auxilios, en casos de emerxencia.

X Destaca o deber moral e cívico que todas as persoas teñen de prestar auxilio e socorro a outras.



27

Bloque 3. A reflexión ética



AVALIACIÓN

VEB3.1.1. Recoñece as diferenzas entre a ética e a moral. X Recoñece as diferenzas entre a ética e a moral. CSC Observación na aula


Proba escrita.

VEB3.1.2. Achega razóns que xustifiquen a importancia da reflexión ética.

X Achega razóns que xustifiquen a importancia da reflexión ética. CSC Observación na aula


Proba escrita.

VEB3.2.1. Distingue entre a conduta instintiva do animal e o comportamento racional e libre do ser humano, destacando a magnitude das súas diferenzas e apreciando as consecuencias que estas teñen na vida das persoas.

X Distingue entre a conduta instintiva do animal e o comportamento racional e libre do ser humano.

CMCCT

CSC



Proba escrita.

VEB3.3.1. Describe a relación entre a liberdade e o concepto de persoa.

X Describe a relación entre a liberdade e o concepto de persoa. CCL Observación na aula


Proba escrita.

VEB3.3.2. Analiza e valora a influencia que teñen na liberdade persoal a intelixencia, que nos permite coñecer posibles opcións para elixir, e a vontade, que nos dá a fortaleza suficiente para facer o que temos decidido facer.

X Analiza e valora a influencia que teñen na liberdade persoal a intelixencia, que nos permite coñecer posibles opcións para elixir, e a vontade, que nos dá a fortaleza suficiente para facer o que temos decidido facer.



Proba escrita.

VEB3.3.3. Analiza algúns factores biolóxicos, psicolóxicos, sociais, culturais e ambientais, que inflúen no desenvolvemento da intelixencia e a vontade, nomeadamente o papel da educación, e expón as súas conclusións de forma clara, mediante unha presentación realizada con soportes informáticos e audiovisuais.

X Analiza algúns factores biolóxicos, psicolóxicos, sociais, culturais e ambientais, que inflúen no desenvolvemento da intelixencia e a vontade.

CCL

CD

CMCCT



Proba escrita.

VEB3.4.1. Explica o que son os valores e as súas principais características, e aprecia a súa importancia na vida individual e colectiva das persoas.

X Explica o que son os valores e as súas principais características. CCL Observación na aula


Proba escrita.

28

VEB3.4.2. Procura e selecciona información sobre a existencia de clases de valores: relixiosos, afectivos, intelectuais, vitais, etc.

X Procura e selecciona información sobre a existencia de clases de valores: relixiosos, afectivos, intelectuais, vitais, etc.

CAA

CSC



Proba escrita.

VEB3.4.3. Realiza, en traballo en grupo, unha xerarquía de valores, explicando a súa fundamentación racional, mediante unha exposición usando medios informáticos ou audiovisuais.

X Realiza, en traballo en grupo, unha xerarquía de valores, explicando a súa fundamentación racional.

CD

CSC



Proba escrita.

VEB3.5.1. Explica a diferenza entre os valores éticos e o resto dos valores, e valora a importancia para a persoa dos valores éticos.

X Explica a diferenza entre os valores éticos e o resto dos valores. CSC Observación na aula


Proba escrita.

VEB3.6.1. Destaca algunhas das consecuencias negativas que, a nivel individual e comunitario, ten a ausencia de valores e normas éticas, tales como o egoísmo, a corrupción, a mentira, o abuso de poder, a intolerancia, a insolidariedade, a violación dos dereitos humanos, etc.

X Destaca algunhas das consecuencias negativas que, a nivel individual e comunitario, ten a ausencia de valores e normas éticas.



Proba escrita.

VEB3.6.2. Emprende, utilizando a iniciativa persoal e a colaboración en grupo, a organización e o desenvolvemento dunha campaña no seu medio, co fin de promover o recoñecemento dos valores éticos como elementos fundamentais do pleno desenvolvemento persoal e social.

X Busca noticias sobre campañas baseadas en certos valores. CAA

CSC

CSIEE



Bloque 5. Os valores éticos, o dereito, a Declaración Universal dos Dereitos Humanos (DUDH) e outros tratados internacionais sobre dereitos

humanos



AVALIACIÓN

VEB5.1.1. Explica e aprecia en que consiste a dignidade que esta declaración recoñece ao ser humano como persoa, posuidora duns dereitos universais, inalienables e innatos, mediante a lectura do seu preámbulo.

X Lectura do seu preámbulo. CCL Observación na aula


VEB5.2.1. Dá razóns sobre a orixe histórica do problema dos dereitos da muller, recoñecendo os patróns económicos

X Dá razóns sobre a orixe histórica do problema dos dereitos da muller.


29

e socioculturais que fomentaron a violencia e a desigualdade de xénero.


Proba escrita

VEB5.2.2. Xustifica a necesidade de actuar en defensa dos dereitos da infancia, loitando contra a violencia e o abuso do que nenos e as nenas son vítimas no século XXI, tales como o abuso sexual, o traballo infantil, ou a súa utilización como soldados/as, etc.

X Xustifica a necesidade de actuar en defensa dos dereitos da infancia.



Proba escrita

VEB5.2.3. Emprende, en colaboración en grupo, a elaboración dunha campaña contra a discriminación da muller e a violencia de xénero no seu medio familiar, escolar e social, e avalía os resultados obtidos.

X Emprende, en colaboración en grupo, a elaboración dunha campaña contra a discriminación da muller e a violencia de xénero.

CSC

CSIEE



VEB5.3.1. Indaga, en traballo en colaboración, sobre o traballo de institucións e voluntarios/as que, en todo o mundo, traballan polo cumprimento dos dereitos humanos (Amnistía Internacional, e ONG como Mans Unidas, Médicos sen Fronteiras e Cáritas, entre outros), e elabora e expresa as súas conclusións.

X Indaga, en traballo en colaboración, sobre o traballo de institucións e voluntarios/as.

CAA

CSC

CCL



3.3. SEGUNDO DA ESO : XEOGRAFÍA E HISTORIA. Unidades:

1. O inicio da Idade Media. 7. O estudo físico de España e de Galicia.

2.A Europa feudal. 8. A poboación do mundo

3.O desenvolvemento das cidades na Idade Media. 9. As cidades.

4.A cultura e a arte na Idade Media. 10.O continente europeo.Poboación e cidades.

5.Al-Andalus 11.España e Galicia: territorio, poboación e cidades.

6.Os reinos cristiáns hispánicos

30


UNIDADES

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE 1 2 3 GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN COMP. CLAVE PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

7 XHB1.1.1. Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa de España e de Galicia, utilizando datos de coordenadas xeográficas.

X * Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa de España e de Galicia, utilizando datos de coordenadas xeográficas.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

7 XHB1.2.1. Enumera e describe as peculiaridades do medio físico español e galego.

X .* Enumera e describe as peculiaridades do medio físico español e galego.

CAA

CMCCT

CD

CCL



Proba escrita.

7 XHB1.3.1. Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo español.

X . Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo español.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

7 XHB1.3.2. Describe as unidades de relevo con axuda do mapa físico de España.

X . Describe as unidades de relevo con axuda do mapa físico de España.

CAA

CMCCT

CD

CCL



Proba escrita.

7 XHB1.4.1. Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo galego.

X . Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo galego.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

7 XHB1.4.2. Describe as unidades de relevo con axuda do mapa físico de Galicia.

X . Describe as unidades de relevo con axuda do mapa físico de Galicia.

CAA

CMCCT

CD

CCL



Proba escrita.

7 XHB1.5.1. Localiza nun mapa os grandes conxuntos ou espazos bioclimáticos de España.

X . Localiza nun mapa os grandes conxuntos ou espazos bioclimáticos de España.

CAA

CMCCT



31

CD

CCL

Proba escrita.

7 XHB1.5.2. Analiza e compara as zonas bioclimáticas españolas utilizando gráficos e imaxes.

X Analiza e compara as zonas bioclimáticas españolas utilizando gráficos e imaxes.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

7 XHB1.5.3. Localiza nun mapa os espazos bioclimáticos de Galicia.

X . Localiza nun mapa os espazos bioclimáticos de Galicia.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

7 XHB1.6.1. Distingue e localiza nun mapa as paisaxes de España e de Galicia.

X Distingue e localiza nun mapa as paisaxes de España e de Galicia.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

7 XHB1.7.1. Realiza procuras en medios impresos e dixitais referidas a problemas ambientais actuais en España e en Galicia, e localiza páxinas e recursos da web directamente relacionados con eles.

X Realiza procuras en medios impresos e dixitais referidas a problemas ambientais actuais en España e en Galicia, e localiza páxinas e recursos da web directamente relacionados con eles.

CAA

CMCCT

CD

CCL


Bloque 2. O espazo humano


8 XHB2.1.1. Localiza no mapa mundial os continentes e as áreas máis densamente poboadas.

X X * Localiza no mapa mundial os continentes e as áreas máis densamente poboadas.

CAA

CMCCT

CSC

CD



Proba escrita.

8 /10 /11 XHB2.1.2. Explica o impacto das ondas migratorias nos países de orixe e nos de acollemento.

X X * Explica o impacto das migracións nos países de orixe e nos de acollemento.

CAA

CMCCT

CSC

CD



Proba escrita.

8 / 10 XHB2.2.1. Explica as características da poboación europea. X X * Explica as características da poboación europea. CAA Observación na aula

32

CCL

CSC

CD


Proba escrita.

10 / 11 XHB2.2.2. Compara entre países a poboación europea segundo a súa distribución, a súa evolución e a súa dinámica.

X * Compara entre países a poboación europea. CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

11 XHB2.3.1. Explica a pirámide de poboación de España e das súas comunidades autónomas.

X * Explica a pirámide de poboación de España. CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

11 XHB2.3.2. Analiza en distintos medios os movementos migratorios nas últimas tres décadas en España. décadas en décadas en España.

X * Analiza en distintos medios os movementos migratorios nas últimas tres décadas en España.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

11 XHB2.4.1. Coñece o proceso da emigración galega, as súas etapas e os destinos principais.

X Coñece o proceso da emigración galega, as súas etapas e os destinos principais

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

9 / 10 / 11 XHB2.5.1. Realiza un gráfico con datos da evolución do crecemento da poboación urbana no mundo.

X Realiza un gráfico con datos da evolución do crecemento da poboación urbana no mundo.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

9 / 10 / 11 XHB2.5.2. Sitúa no mapa do mundo as vinte cidades máis poboadas, di a que país pertencen e explica a súa

X Sitúa no mapa do mundo as cidades máis poboadas, di a que país pertencen e explica a súa posición


33

posición económica. económica CMCCT

CSC

CD

CCL


Proba escrita.

10 / 11 XHB2.6.1. Resume elementos que diferencien o urbano e o rural en Europa.

X . Identifica elementos que diferencien o urbano e o rural en Europa.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

10 / 11 XHB2.6.2. Distingue os tipos de cidades do noso continente. X . Distingue os tipos de cidades do noso continente. CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

11 XHB2.7.1. Interpreta textos que expliquen as características das cidades de España e de Galicia, axudándose de internet ou de medios de comunicación escrita.

X . Interpreta textos que expliquen as características das cidades de España e de Galicia.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

11 XHB2.8.1. Sitúa os parques naturais españois nun mapa, e explica a situación actual dalgúns deles.

X . Sitúa os parques naturais españois nun mapa, e explica a situación actual dalgúns deles.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



8/ 9 / 10 /11 XHB2.8.2. Elabora gráficos de distinto tipo (lineais, de barra e de sectores) en soportes virtuais ou analóxicos, que reflictan información económica e demográfica de países ou áreas xeográficas a partir dos datos elixidos.

X . Elabora gráficos de distinto tipo, que reflictan información económica e demográfica de países ou áreas xeográficas a partir dos datos elixidos

CAA

CMCCT

CCL

CD



Proba escrita.

11 XHB2.9.1. Clasifica as principais paisaxes humanizadas españolas a través de imaxes.

X . Clasifica as principais paisaxes humanizadas españolas a través de imaxes.


34

CMCCT

CSC

CD

CCL


11 XHB2.10.1. Compara paisaxes humanizadas españolas segundo a súa actividade económica.

X . Compara paisaxes humanizadas españolas. CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Bloque 3. A historia


1/2/3/4/5/6 XHB3.1.1. Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos que son herdanza do pasado.

X X . Identifica elementos que son herdanza do pasado. CSC

CCEC


1/2/3/4/5/6 XHB3.2.1. Nomea e identifica catro clases de fontes históricas.

X X Nomea e identifica distintas fontes históricas. CSC

CAA


1/2/3/4/5/6 XHB3.2.2. Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes, xa sexan estas restos materiais ou textuais.

X X . Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes.

CSC

CAA


1/2/3/4/5/6 XHB3.3.1. Ordena temporalmente algúns feitos históricos e outros feitos salientables, utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade.

X X . Ordena temporalmente algúns feitos históricos. CSC

CMCCT



1/2/3/4/5/6 XHB3.3.2. Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos.

X X . Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos

CSC

CMCCT



1/2/3/4/5/6 XHB3.4.1. Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

X X . Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

CSC

CMCCT



Proba escrita.

35

1/2/3/4/5/6 XHB3.5.1. Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindible para cada época.

X X . Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindible para cada época.

CSC

CCL



Proba escrita.

1/2/3/4/5/6 XHB3.6.1. Utiliza as fontes históricas e entende os límites do que se pode escribir sobre o pasado.

X X . Utiliza as fontes históricas e entende os límites do que se pode escribir sobre o pasado.

CSC

CAA


1 XHB3.7.1. Compara as formas de vida (en diversos aspectos) do Imperio Romano coas dos reinos xermánicos

X . Compara as formas de vida do Imperio Romano coas dos reinos xermánicos.

CSC

CAA



Proba escrita.

1/2/3/4/5/6 XHB3.8.1. Caracteriza a sociedade feudal e as relacións entre señores e campesiños.

X X . Coñece a sociedade feudal. CSC Observación na aula


Proba escrita.

4/5 XHB3.9.1. Comprende as orixes do Islam e o seu alcance posterior.

X X . Comprende as orixes do Islam e o seu alcance posterior.

CSC

CCEC



Proba escrita.

4/5/6 XHB3.9.2. Explica a importancia de Al-Andalus na Idade Media.

X X . Explica a importancia de Al-Andalus na Idade Media. CSC

CCEC

CMCCT

CCL



Proba escrita.

6 XHB3.10.1. Interpreta mapas que describen os procesos de conquista e repoboación cristiás na Península Ibérica.

X . Interpreta mapas que describen os procesos de conquista e repoboación cristiás na Península Ibérica.

CSC

CAA



6 XHB3.10.2. Explica a importancia do Camiño de Santiago. X . Coñece a importancia do Camiño de Santiago CSC

CCEC

CCL



6 XHB3.11.1. Comprende o impacto dunha crise demográfica e económica nas sociedades medievais europeas.

X . Comprende o impacto dunha crise demográfica e económica nas sociedades medievais europeas.



Proba escrita.

36

4 XHB3.12.1. Describe características da arte románica, gótica e islámica.

X . Describe características da arte románica, gótica e islámica.

CSC

CCEC

CCL



Proba escrita.

3.4. AGRUPAMENTO ESPECÍFICO 2º ESO: XEOGRAFÍA E HISTORIA.

No I.E.S de Vilalonga existe un programa de agrupamento específico (A. E.) para alumnos e alumnas de 2º

nivel do Ensino Secundario Obrigatorio nas materias de Lingua Castelá, Matemáticas, Ciencias Naturais e Xeografía e

Historia. A vantaxe deste programa radica en que os alumnos e alumnas poden ser incluídos nel ó longo do curso cando

precisan un reforzo e, poden volver ó grupo de referencia onde cursan o resto das materias se conseguen mellorar as súas

habilidades, capacidades ou actitudes. Temos que ter en conta que o A. E. é moi flexible. En primeiro lugar, ten tres sesións,

como as do grupo de referencia, aínda que os alumnos de reforzo teñen necesidade de tempo e atención especial. En

segundo lugar, o alumnado pode integrarse no seu grupo de referencia ó remate da 1ª avaliación, se a Xunta de Avaliación

así o decide por ter estes acadado o nivel esixido, do mesmo xeito este proceso pode realizarse á inversa. Deste modo vemos

que os contidos (conceptos, procedementos e actitudes) non deben variar no A. E. para facilitar o intercambio do alumnado

entre este e o grupo de referencia ó que pertencen. A vantaxe deste A. E. é a de contar cun número moi reducido de

37

alumnado o que permite unha atención moi individualizada con actividades de reforzo e un seguimento minucioso do

progreso na súa aprendizaxe.


UNIDADES

ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE 1 2 3 GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN COMP. CLAVE PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

7 XHB1.1.1. Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa de España e de Galicia, utilizando datos de coordenadas xeográficas.

X * Localiza espazos xeográficos utilizando datos de coordenadas xeográficas.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

7 XHB1.2.1. Enumera e describe as peculiaridades do medio físico español e galego.

X .*Describe o medio físico español e galego.

CAA

CMCCT

CD

CCL



Proba escrita.

7 XHB1.3.1. Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo español.

X . Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo español.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

7 XHB1.3.2. Describe as unidades de relevo con axuda do mapa físico de España.

X . Describe as unidades de relevo con axuda do mapa físico de España.

CAA

CMCCT

CD

CCL



Proba escrita.

7 XHB1.4.1. Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo galego.

X . Sitúa nun mapa físico as principais unidades do relevo galego.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

7 XHB1.4.2. Describe as unidades de relevo con axuda do mapa físico de Galicia.

X . Describe as unidades de relevo con axuda do mapa físico de Galicia.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

38

CCL

7 XHB1.5.1. Localiza nun mapa os grandes conxuntos ou espazos bioclimáticos de España.

X . Localiza nun mapa os grandes conxuntos ou espazos bioclimáticos de España.

CAA

CMCCT

CD

CCL



Proba escrita.

7 XHB1.5.2. Analiza e compara as zonas bioclimáticas españolas utilizando gráficos e imaxes.

X Analiza as zonas bioclimáticas españolas utilizando gráficos e imaxes.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

7 XHB1.5.3. Localiza nun mapa os espazos bioclimáticos de Galicia.

X . Localiza nun mapa os espazos bioclimáticos de Galicia.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

7 XHB1.6.1. Distingue e localiza nun mapa as paisaxes de España e de Galicia.

X Distingue e localiza nun mapa as paisaxes de España e de Galicia.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

7 XHB1.7.1. Realiza procuras en medios impresos e dixitais referidas a problemas ambientais actuais en España e en Galicia, e localiza páxinas e recursos da web directamente relacionados con eles.

X Realiza procuras en medios impresos e dixitais referidas a problemas ambientais actuais en España e en Galicia.

CAA

CMCCT

CD

CCL




8 XHB2.1.1. Localiza no mapa mundial os continentes e as áreas máis densamente poboadas.

X X * Localiza no mapa mundial os continentes e as áreas máis densamente poboadas.

CAA

CMCCT

CSC

CD



Proba escrita.

8 /10 /11 XHB2.1.2. Explica o impacto das ondas migratorias nos países de orixe e nos de acollemento.

X X * Explica o impacto das migracións nos países de orixe e nos de acollemento.

CAA

CMCCT

CSC

CD



Proba escrita.

39

8 / 10 XHB2.2.1. Explica as características da poboación europea.

X X * Explica as características da poboación europea. CAA

CCL

CSC

CD



Proba escrita.

10 / 11 XHB2.2.2. Compara entre países a poboación europea segundo a súa distribución, a súa evolución e a súa dinámica.

X * Compara entre países a poboación europea. CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

11 XHB2.3.1. Explica a pirámide de poboación de España e das súas comunidades autónomas.

X * Explica a pirámide de poboación de España. CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

11 XHB2.3.2. Analiza en distintos medios os movementos migratorios nas últimas tres décadas en España.

X * Analiza os movementos migratorios nas últimas tres décadas en España.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

11 XHB2.4.1. Coñece o proceso da emigración galega, as súas etapas e os destinos principais.

X Coñece o proceso da emigración galega. CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

9 / 10 / 11 XHB2.5.1. Realiza un gráfico con datos da evolución do crecemento da poboación urbana no mundo.

X Realiza un gráfico con datos da evolución do crecemento da poboación urbana no mundo.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

40

9 / 10 / 11 XHB2.5.2. Sitúa no mapa do mundo as vinte cidades máis poboadas, di a que país pertencen e explica a súa posición económica.

X Sitúa no mapa do mundo as cidades máis poboadas. CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

10 / 11 XHB2.6.1. Resume elementos que diferencien o urbano e o rural en Europa.

X . Identifica elementos que diferencien o urbano e o rural .

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

10 / 11 XHB2.6.2. Distingue os tipos de cidades do noso continente. X . Distingue os tipos de cidades do noso continente. CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



Proba escrita.

11 XHB2.7.1. Interpreta textos que expliquen as características das cidades de España e de Galicia, axudándose de internet ou de medios de comunicación escrita.

X . Interpreta textos que expliquen as características das cidades de España e de Galicia.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



11 XHB2.8.1. Sitúa os parques naturais españois nun mapa, e explica a situación actual dalgúns deles.

X . Sitúa os parques naturais españois nun mapa. CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



8/ 9 / 10 /11 XHB2.8.2. Elabora gráficos de distinto tipo (lineais, de barra e de sectores) en soportes virtuais ou analóxicos, que reflictan información económica e demográfica de países ou áreas xeográficas a partir dos datos elixidos.

X . Elabora gráficos de distinto tipo, que reflictan información económica e demográfica.

CAA

CMCCT

CCL

CD


Actividades de aula escritas recollidas no caderno

41

11 XHB2.9.1. Clasifica as principais paisaxes humanizadas españolas a través de imaxes.

X . Clasifica as principais paisaxes humanizadas españolas a través de imaxes.

CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL



11 XHB2.10.1. Compara paisaxes humanizadas españolas segundo a súa actividade económica.

X . Compara paisaxes humanizadas españolas. CAA

CMCCT

CSC

CD

CCL





1/2/3/4/5/6 XHB3.1.1. Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos que son herdanza do pasado.

X X . Identifica elementos que son herdanza do pasado. CSC

CCEC


1/2/3/4/5/6 XHB3.2.1. Nomea e identifica catro clases de fontes históricas.

X X Nomea e identifica distintas fontes históricas. CSC

CAA


1/2/3/4/5/6 XHB3.2.2. Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes, xa sexan estas restos materiais ou textuais.

X X . Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes.

CSC

CAA


1/2/3/4/5/6 XHB3.3.1. Ordena temporalmente algúns feitos históricos e outros feitos salientables, utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade.

X X . Ordena temporalmente algúns feitos históricos. CSC

CMCCT



1/2/3/4/5/6 XHB3.3.2. Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos.

X X . Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos

CSC

CMCCT



1/2/3/4/5/6 XHB3.4.1. Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

X X . Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

CSC

CMCCT



1/2/3/4/5/6 XHB3.5.1. Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindible para cada época.

X X . Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindible para cada época.


42

CCL Actividades de aula escritas recollidas no caderno.

Proba escrita.

1/2/3/4/5/6 XHB3.6.1. Utiliza as fontes históricas e entende os límites do que se pode escribir sobre o pasado.

X X . Utiliza as fontes históricas . CSC

CAA

Observación na aula.

1 XHB3.7.1. Compara as formas de vida (en diversos aspectos) do Imperio Romano coas dos reinos xermánicos

X . Compara as formas de vida do Imperio Romano coas dos reinos xermánicos.

CSC

CAA



Proba escrita.

1/2/3/4/5/6 XHB3.8.1. Caracteriza a sociedade feudal e as relacións entre señores e campesiños.

X X . Coñece a sociedade feudal. CSC Observación na aula


Proba escrita.

4/5 XHB3.9.1. Comprende as orixes do Islam e o seu alcance posterior.

X X . Comprende as orixes do Islam e o seu alcance posterior.

CSC

CCEC



Proba escrita.

4/5/6 XHB3.9.2. Explica a importancia de Al-Andalus na Idade Media.

X X . Explica a importancia de Al-Andalus na Idade Media. CSC

CCEC

CMCCT

CCL



Proba escrita.

6 XHB3.10.1. Interpreta mapas que describen os procesos de conquista e repoboación cristiás na Península Ibérica.

X . Interpreta mapas que describen os procesos de conquista e repoboación cristiás na Península Ibérica.

CSC

CAA


Actividades de aula escritas recollidas no caderno

6 XHB3.10.2. Explica a importancia do Camiño de Santiago. X . Coñece a importancia do Camiño de Santiago CSC

CCEC

CCL



6 XHB3.11.1. Comprende o impacto dunha crise demográfica e económica nas sociedades medievais europeas.

X . Comprende o impacto dunha crise demográfica e económica nas sociedades medievais europeas.



Proba escrita.

43

4 XHB3.12.1. Describe características da arte románica, gótica e islámica.

X . Describe características da arte románica, gótica e islámica.

CSC

CCEC

CCL



Proba escrita.

3.5.SEGUNDO DA ESO : VALORES ÉTICOS.

Bloque 1. A dignidade da persoa



AVALIACIÓN

VEB1.1.1. Sinala as dificultades para definir o concepto de persoa, analizando algunhas definicións achegadas por filósofos/as.

X

Sinala as dificultades para definir o concepto de persoa, analizando algunhas definicións achegadas por filósofos/as.

CAA

CMCCT

CSC



VEB1.2.1. Explica a concepción kantiana do concepto de

persoa, como suxeito autónomo capaz de ditar as súas

propias normas morais.

X Explica a concepción kantiana do concepto de persoa. CCL

CMCCT

CSC



VEB1.2.2. Comenta e valora a idea de Kant ao concibir a

persoa como un fin en si mesma, rexeitando a posibilidade

de ser tratada por outros como instrumento para alcanzar fins

alleos a ela.

X Comenta e valora a idea de Kant ao concibir a persoa como un fin en si mesma.

CD

CSIEE



VEB1.3.1. Sinala en que consiste a virtude e as súas

características en Aristóteles, indicando a súa relación cos

actos, os hábitos e o carácter.

X Sinala en que consiste a virtude e as súas características en Aristóteles, indicando a súa relación cos actos, os hábitos e o carácter.

CMCCT Observación na aula


VEB1.3.2. Enumera algúns dos beneficios que, segundo

Aristóteles, achegan as virtudes éticas ao ser humano,

identifica algunhas destas e ordénaas segundo un criterio

racional.

X Enumera algúns dos beneficios que, segundo Aristóteles, achegan as virtudes éticas ao ser humano.

CCL

CMCCT

CSC



44

Bloque 2. A comprensión, o respecto e a igualdade nas relacións interpersoais ESTÁNDARES DE APRENDIZAXE


AVALIACIÓN

VEB2.1.1. Distingue entre os ámbitos de acción que corresponden á ética e ao dereito, e expón as súas conclusións mediante unha presentación elaborada con medios informática.

X Distingue entre os ámbitos de acción que corresponden á ética e ao dereito.

CCL

CD



VEB2.1.2. Reflexiona arredor do problema da relación entre estes dous campos, o privado e o público, e a posibilidade de que exista un conflito de valores éticos entre ambos, así como a forma de atopar unha solución baseada nos valores éticos, exemplificando de maneira concreta tales casos, e expón as súas posibles solucións fundamentadas eticamente.

X Reflexiona arredor do problema da relación entre estes dous campos, o privado e o público, e a posibilidade de que exista un conflito de valores éticos entre ambos.

CCL

CSC

CSIEE



Bloque 3. A reflexión ética



AVALIACIÓN

VEB3.1.1. Recoñece as diferenzas entre a ética e a moral, no que se refire á súa orixe e á súa finalidade.

x Recoñece as diferenzas entre a ética e a moral. CSC Observación na aula


VEB3.1.2. Achega razóns que xustifiquen a importancia da reflexión ética, como unha guía racional de conduta necesaria na vida do ser humano, expresando de forma apropiada os argumentos en que se fundamenta.

x Achega razóns que xustifiquen a importancia da reflexión ética.



VEB3.2.1. Sinala en que consiste a estrutura moral da persoa como ser racional e libre, razón pola que esta é responsable da súa conduta e das consecuencias desta.

x Sinala en que consiste a estrutura moral da persoa como ser racional e libre.



VEB3.2.2. Explica as tres etapas do desenvolvemento moral na persoa, segundo a teoría de Piaget ou a de Köhlberg, e as características propias de cada unha, destacando como se pasa da heteronomía á autonomía moral.

x Explica as tres etapas do desenvolvemento moral na persoa, segundo a teoría de Piaget ou a de Köhlberg.

CCL

CSC



45

VEB3.3.1. Describe a relación entre a liberdade e os conceptos de persoa e estrutura moral.

x Describe a relación entre a liberdade e os conceptos de persoa e estrutura moral.

CCL Observación na aula


VEB3.4.1. Describe as características distintivas dos valores éticos, utilizando exemplos concretos deles e apreciando a súa relación esencial coa dignidade humana e a conformación dunha personalidade xusta e satisfactoria.

x Describe as características distintivas dos valores éticos, utilizando exemplos concretos deles.



VEB3.4.2. Emprega o espírito emprendedor para realizar, en grupo, unha campaña destinada a difundir a importancia de respectar os valores éticos, tanto na vida persoal como na social.

x Identifica valores éticos nas noticias dos medios de comunicación.

CSC

CSIEE



VEB3.5.1. Define o concepto de norma e de norma ética, distinguíndoa das normas xurídicas, relixiosas, etc.

x Define o concepto de norma e de norma ética, distinguíndoa das normas xurídicas, relixiosas, etc.



VEB3.5.2. Sinala quen foron os sofistas e algúns dos feitos e das razóns en que se fundamentaba a súa teoría relativista da moral, destacando as consecuencias que esta ten na vida das persoas.

x Sinala quen foron os sofistas e algúns dos feitos e das razóns en que se fundamentaba a súa teoría relativista da moral.

CCEC Observación na aula


VEB3.5.3. Coñece os motivos que levaron a Sócrates a afirmar o "intelectualismo moral", e explica en que consiste e a postura de Platón ao respecto.

x Coñece os motivos que levaron a Sócrates a afirmar o "intelectualismo moral".



VEB3.5.4. Compara o relativismo e o obxectivismo moral apreciando a vixencia destas teorías éticas na actualidade, e expresa opinións de forma argumentada.

x Compara o relativismo e o obxectivismo moral. CCL

CSC



VEB3.6.1. Enuncia os elementos distintivos das "teorías éticas" e argumenta a súa clasificación en éticas de fins e éticas procedementais, e elabora un esquema coas súas características máis destacadas.

x Enuncia os elementos distintivos das "teorías éticas" e argumenta a súa clasificación en éticas de fins e éticas procedementais.

CAA

CCL



VEB3.6.2. Enuncia os aspectos fundamentais da teoría hedonista de Epicuro e os valores éticos que defende,

x Enuncia os aspectos fundamentais da teoría hedonista de Epicuro.



46

destacando as características que a identifican como unha ética de fins.

VEB3.6.3. Elabora, en colaboración co grupo, argumentos a favor e/ou en contra do epicureísmo, e expón as súas conclusións cos argumentos racionais correspondentes.

x Elabora, en colaboración co grupo, argumentos a favor e/ou en contra do epicureísmo

CAA

CCL



VEB3.7.1. Explica o significado do termo "eudemonismo" e o que para Aristóteles significa a felicidade como ben supremo, e elabora e expresa conclusións.

X Explica o significado do termo "eudemonismo" e o que para Aristóteles significa a felicidade como ben supremo.



VEB3.7.2. Distingue os tres tipos de tendencias que hai no ser humano, segundo Aristóteles, e a súa relación co que el considera como ben supremo da persoa.

X Distingue os tres tipos de tendencias que hai no ser humano, segundo Aristóteles, e a súa relación co que el considera como ben supremo da persoa.



VEB3.7.3. Achega razóns para clasificar o eudemonismo de Aristóteles dentro da categoría da ética de fins.

X Achega razóns para clasificar o eudemonismo de Aristóteles dentro da categoría da ética de fins.



VEB3.8.1. Fai unha recensión das ideas fundamentais da ética utilitarista: o principio de utilidade, o concepto de pracer, a compatibilidade do egoísmo individual co altruísmo universal e a localización do valor moral nas consecuencias da acción, entre outras.

X Fai unha recensión das ideas fundamentais da ética utilitarista.



VEB3.8.2. Enumera as características que fan do utilitarismo e do epicureísmo unhas éticas de fins.

X

Enumera as características que fan do utilitarismo e do epicureísmo unhas éticas de fins.



VEB3.8.3. Argumenta racionalmente as súas opinións sobre a ética utilitarista.

X Argumenta racionalmente as súas opinións sobre a ética utilitarista.

CCL

CSIEE



47

Bloque 4. A xustiza e a política



AVALIACIÓN

VEB4.1.1. Explica e aprecia as razóns que dá Aristóteles para establecer un vínculo necesario entre ética, política e xustiza.

X Explica e aprecia as razóns que dá Aristóteles para establecer un vínculo necesario entre ética, política e xustiza.



VEB4.1.2. Utiliza e selecciona información sobre os valores éticos e cívicos, identificando e apreciando as semellanzas, as diferenzas e as relacións entre eles.

X Utiliza e selecciona información sobre os valores éticos e cívicos, identificando e apreciando as semellanzas, as diferenzas e as relacións entre eles.



VEB4.2.1. Elabora, recorrendo á súa iniciativa persoal, unha presentación con soporte informático, sobre a política aristotélica como unha teoría organicista, cunha finalidade ética e que atribúe a función educativa ao Estado.

X Entende a política aristotélica como unha teoría organicista, cunha finalidade ética e que atribúe a función educativa ao Estado.

CSIEE

CD

CSC



VEB4.2.2. Selecciona e usa información, en colaboración co grupo, para entender e apreciar a importancia que Aristóteles lle dá á xustiza como valor ético no que se fundamenta a lexitimidade do Estado e a súa relación coa felicidade e o ben común, e expón as súas conclusións persoais debidamente fundamentadas.

X Expón as súas conclusións persoais debidamente fundamentadas.

CAA

CCL



Bloque 5. Os valores éticos, o dereito, a Declaración Universal dos Dereitos Humanos (DUDH) e outros tratados internacionais sobre dereitos

humanos



AVALIACIÓN

VEB5.1.1. Procura e selecciona información en páxinas web, para identificar as diferenzas, as semellanzas e os vínculos entre a ética e o dereito.

X Identificar as diferenzas, as semellanzas e os vínculos entre a ética e o dereito.

CCL

CD



48

Bloque 6. Os valores éticos e a súa relación coa ciencia e a tecnología



AVALIACIÓN

VEB6.1.1. Utiliza información de distintas fontes para analizar a dimensión moral da ciencia e a tecnoloxía, avaliando o impacto positivo e negativo que estas poden ter en todos os ámbitos da vida humana (social, económico, político, ético e ecolóxico, etc.).

X Analiza a dimensión moral da ciencia e a tecnoloxía. CAA

CMCCT

CSC



VEB6.1.2. Achega argumentos que fundamenten a necesidade de pór límites éticos e xurídicos á investigación práctica, tanto científica como tecnolóxica, tomando a dignidade humana e os valores éticos recoñecidos na DUDH como criterio normativo.

X Achega argumentos que fundamenten a necesidade de pór límites éticos e xurídicos á investigación práctica.

CCL

CMCCT

CSC



VEB6.1.3. Recorre á súa iniciativa persoal para expor as súas conclusións sobre o tema tratado, utilizando medios informáticos e audiovisuais, de xeito argumentado e ordenado racionalmente.

X Expón as súas conclusións sobre o tema tratado de xeito argumentado e ordenado racionalmente.

CD

CSIEE



VEB6.2.1. Destaca o problema e o perigo que representa para o ser humano a tecnodependencia, sinalando os seus síntomas e as súas causas, e estimando as súas consecuencias negativas, como unha adición incontrolada aos dispositivos electrónicos, aos videoxogos e ás redes sociais, que conduce as persoas cara a unha progresiva deshumanización.

X Destaca o problema e o perigo que representa para o ser humano a tecnodependencia.

CMCCT Observación na aula


VEB6.3.1. Analiza información seleccionada de diversas fontes, coa finalidade de coñecer en que consisten algúns dos avances en medicina e biotecnoloxía, que formulan dilemas morais (utilización de células nai, clonación, euxénese, etc.), sinalando algúns perigos que estes encerran de prescindir do respecto á dignidade humana e os seus valores fundamentais.

X Analiza información seleccionada de diversas fontes, coa finalidade de coñecer en que consisten algúns dos avances en medicina e biotecnoloxía, que formulan dilemas morais.

CCL

CMCCT

CSC



VEB6.3.2. Presenta unha actitude de tolerancia e respecto ante as opinións que se expresan na confrontación de ideas, coa finalidade de solucionar os dilemas éticos, sen

X Presenta unha actitude de tolerancia e respecto ante as opinións que se expresan na confrontación de ideas.

CSC

CSIEE



49

esquecer a necesidade de empregar o rigor na fundamentación racional e ética de todas as alternativas de solución formuladas.

3.6. TERCEIRO DA ESO. Unidades: 1. O estudo físico do mundo. 9. A Idade Moderna. Unha nova era.

2. A poboación mundial. 10.Novas formas de pensar. Renacemento e Reforma. 3. O espazo urbano. 11. A formación do Imperio español. 4. O setor primario. 12. A Europa do Barroco. 5.Mineria, enerxía e industria. 6.Os servizos. 7.O reto do desenvolvemento 8.A sostenibilidade medioambiental.



1 XHB1.1.1. Clasifica e distingue tipos de mapas e imaxes satélite.

X Clasifica e distingue tipos de mapas e imaxes satélite.

CAA

CMCCT

CCL

CD


1 XHB1.1.2. Localiza espazos xeográficos e lugares nun mapa utilizando datos de coordenadas xeográficas.

X Localiza un lugar no mapa segundo as súas coordenadas xeográficas.

CAA

CMCCT

CD



Proba escrita.

50

1/ 2/ 3/ 4/ 5/

6/ 7/ 8

XHB1.1.3. Coñece e interpreta os tipos mapas temáticos X X Coñece e interpreta os tipos mapas temáticos CAA

CMCCT

CCL

CD





2/ 3/ 4/ 6 XHB2.1.1. Distingue nun mapa político a distribución territorial de España: comunidades autónomas, capitais, provincias e illas.

X X Distingue nun mapa político a distribución territorial de España e das diferentes comunidades autónomas.

CCL

CMCCT

CD

CAA

CSC



Proba escrita.

2 / 3/ 4/ 6 XHB2.2.1. Compara a poboación activa de cada sector en diversos países e analiza o grao de desenvolvemento que amosan estes datos.

X X Compara a poboación activa de cada sector en diversos países.

CCL

CMCCT

CD

CAA

CSC



Proba escrita.

3 / 4 / 6 XHB2.3.1. Diferencia os sectores económicos europeos. X X Diferencia os sectores económicos. CCL

CMCCT

CAA

CSC



Proba escrita.

3 / 4 / 6 XHB2.4.1. Diferencia aspectos concretos e a súa interrelación dentro dun sistema económico.

X X Diferencia aspectos concretos e a súa interrelación dentro dun sistema económico

CCL

CSIEE

CCL

CAA

CSC



Proba escrita.

7 / 8 XHB2.5.1. Define o desenvolvemento sustentable e describe conceptos clave relacionados con el.

X Define o desenvolvemento sustentable. CCL

CMCCT

CD

CAA



Proba escrita.

51

CSC

4 XHB2.6.1. Sitúa no mapa as principais zonas cerealistas, como exemplo de recurso agrario no mundo, e as máis importantes masas forestais do mundo.

X Sitúa no mapa as principais zonas cerealistas, e as

máis importantes masas forestais do mundo.

CAA

CD

CMCCT



Proba escrita.

5 XHB2.6.2. Localiza e identifica nun mapa as principais zonas produtoras de minerais no mundo.

X Localiza e identifica nun mapa as principais zonas

produtoras de minerais no mundo.

CAA

CSIEE

CD

CMCCT



Proba escrita.

6 XHB2.6.3. Localiza e identifica nun mapa as principais zonas produtoras e consumidoras de enerxía no mundo.

X Localiza e identifica nun mapa as principais zonas

produtoras e consumidoras de enerxía no mundo.

CD

CAA

CSIEE

CMCCT



Proba escrita.

6 XHB2.6.4. Identifica e nomea algunhas enerxías alternativas.

X Identifica e nomea algunhas enerxías alternativas. CCL

CAA

CSIEE

CMCCT



Proba escrita.

4 XHB2.7.1. Procura información sobre a sobreexplotación dos caladoiros de pesca, usando recursos impresos e dixitais.

X Procura información sobre a sobreexplotación dos caladoiros de pesca

CCL

CMCCT

CD

CAA

CSC

CSIEE



5 / 6 XHB2.8.1. Localiza nun mapa os países máis industrializados do mundo, a través de lendas e símbolos adecuados.

X Localiza nun mapa os países máis industrializados do mundo, a través de lendas e símbolos adecuados.

CCL

CAA

CSIEE



Proba escrita.

4 / 6 XHB2.9.1. Traza sobre un mapamundi o itinerario que segue un produto agrario e outro gandeiro desde a súa colleita ata o seu consumo en zonas afastadas, e extrae

X X Traza un mapa do mundo relacionado co transporte de mercadorías.

CD

CAA

CSC



Proba escrita.

52

conclusións. CSIEE

4 / 5 / 6 XHB2.10.1. Define os indicadores que miden os intercambios económicos dun país.

X X Define os indicadores que miden os intercambios económicos dun país.

CAA

CD

CCL

CMCCT

CSIEE



Proba escrita.

6 XHB2.10.2. Describe as características do comercio internacional na actualidade.

X Describe as características do comercio internacional na actualidade.

CAA

CCL

CSC

CSIEE



Proba escrita.

6 XHB2.10.3. Enumera as características dos bloques comerciais e as razóns polas que se constitúen.

X Enumera as características dos bloques comerciais CAA

CCL

CSC

CSIEE



Proba escrita.

6 / 7 / 8 XHB2.11.1. Identifica os tipos de turismo e os seus efectos

X Identifica os tipos de turismo CAA

CCL

CCEC

CSIEE

CD



Proba escrita.

6 / 7 / 8 XHB2.11.2. Valora a importancia do turismo na economía española e galega.

X Valora a importancia do turismo na economía española e galega.

CAA

CCL

CCEC

CSIEE

CD



Proba escrita.

4 / 5 / 6 XHB2.12.1. Comparar as características do consumo interior de países como Brasil e Francia.

X X Comparar as características do consumo interior

de países como Brasil e Francia

CCL

CCEC

CSIEE



6 XHB2.12.2. Crea mapas conceptuais, usando recursos impresos e dixitais, para explicar o funcionamento do

X Crea mapas conceptuais,para explicar o funcionamento do comercio, e sinala os organismos

CAA

CCL



53

comercio, e sinala os organismos que agrupan as zonas comerciais.

que agrupan as zonas comerciais. CSIEE

CD

Proba escrita.

6 XHB2.12.3. Describe o funcionamento dos intercambios a nivel internacional, utilizando mapas temáticos e gráficos nos que se reflictan as liñas de intercambio.

X Describe o funcionamento dos intercambios a nivel internacional.

CAA

CMCCT

CSIEE

CD

CCL



Proba escrita.

4 / 5 / 6 / 7 XHB2.13.1. Realiza un informe sobre as medidas para tratar de superar as situacións de pobreza.

X X Enumerar medidas para tratar de superar as situacións de pobreza.

CAA

CSC

CSIEE

CCL

Entrega de traballos escritos.

4 / 5 / 6 XHB2.13.2. Sinala áreas de conflito bélico no mapamundi e relaciónaas con factores económicos.

X X Sinala áreas de conflito bélico no mapamundi e relaciónaas con factores económicos.

CCL

CAA

CSC

CSIEE





9 / 10 / 11 / 12

XHB3.1.1. Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos que son herdanza do pasado

X Identifica elementos materiais, culturais ou ideolóxicos que son herdanza do pasado.

CSC

CAA

CCEC


9 / 10 / 11 / 12

XHB3.2.1. Nomea e identifica catro clases de fontes históricas.

X Identifica as fontes escritas que utilizan os historiadores.

CSC

CAA


9 / 10 / 11 / 12

XHB3.2.2. Comprende que a historia non se pode escribir sen fontes, xa sexan estas restos materiais ou textuais.

X Identifica e describe fontes escritas e non escritas. CSC

CAA


9 / 10 / 11 / XHB3.3.1. Ordena temporalmente algúns feitos históricos X Ordena temporalmente algúns feitos históricos. CSC Observación na aula

54

12 e outros feitos salientables, utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade.

CMCCT Actividades de aula escritas recollidas no caderno.

9 / 10 / 11 / 12

XHB3.3.2. Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos.

X Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos.

CSC

CMCCT


Actividades de aula escritas recollidas no caderno..

9 / 10 / 11 / 12

XHB3.4.1. Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

X Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

CSC

CMCCT



9 / 10 / 11 / 12

XHB3.5.1. Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindible para cada época.

X Utiliza o vocabulario histórico e artístico imprescindible para cada época.

CSC

CCL



Proba escrita.

9 / 10 / 11 / 12

XHB3.6.1. Distingue modos de periodización histórica (Idade Moderna, Renacemento, Barroco, Absolutismo, etc.).

X Distingue modos de periodización histórica (Idade Moderna, Renacemento, Barroco, Absolutismo, etc.).

CSC

CAA



Proba escrita.

10 /11 XHB3.7.1. Identifica trazos do Renacemento e do Humanismo na historia europea, a partir de fontes históricas de diversos tipos.

X Identifica trazos do Renacemento e do Humanismo na historia europea.

CSC

CCEC

CAA

CCL



Proba escrita.

10 / 11 XHB3.8.1. Coñece obras e legado de artistas, humanistas e científicos da época.

X Identifica e relaciona as obras cos artistas. CSC

CCEC

CMCCT

CCL



Proba escrita.

10 / 11 XHB3.9.1. Analiza obras, ou fragmentos delas, dalgúns autores desta época no seu contexto.

X Identifica e analiza as obras cos artistas. CSC

CCEC

CAA

CCL



Proba escrita.

10 / 11 / 12 XHB3.10.1. Distingue as características de réximes monárquicos autoritarios, parlamentarios e absolutos.

X . Distingue as características de réximes monárquicos autoritarios, parlamentarios e absolutos.

CSC

CAA



55

Proba escrita.

11 XHB3.11.1. Comprende os conceptos de cambio e continuidade en relación co reinado dos Reis Católicos.

X Comprende os conceptos en relación co reinado dos Reis Católicos.

CSC

CAA



Proba escrita.

9 / 10 / 11 /

12

XHB3.12.1. Explica as causas que conduciron á descuberta de América para Europa, a súa conquista e a súa colonización.

X Explica as causas que conduciron á descuberta de América para Europa.

CSC

CMCCT

CAA

CCL



Proba escrita.

11 XHB3.12.2. Coñece os principais feitos da expansión de Aragón e de Castela polo mundo.

X Coñece os principais feitos da expansión de Aragón e de Castela polo mundo.



Proba escrita.

9 / 10 / 11 /

12

XHB3.12.3. Sopesa interpretacións conflitivas sobre a conquista e a colonización de América.

X Sopesa interpretacións conflitivas sobre a conquista e a colonización de América.

CSC

CAA

CCL



12 XHB3.13.1. Analiza as relacións entre os reinos europeos que conducen a guerras como a dos "Trinta Anos".

X . Analiza as relacións entre os reinos europeos CSC

CAA



Proba escrita

56

3.7. CUARTO DA ESO. Unidades: 1.- A crise do Antigo Réxime. 7.- A Segunda Guerra Mundial. 2.- Revolucións liberais e nacionalismos 8.-España: da crise do 98 á Guerra Civil 3.- A Revolución industrial e os cambios sociais. 9.-A Guerra Fría. 4.- España no século XIX 10.- A descolonización e o terceiro Mundo. 5.-Imperialismo, guerra e revolución. 11.- O mundo desde 1945 ata a actualidade. 6.- O mundo de entreguerras. 12.- España: da ditadura á democracia.

Bloque 1. O século XVIII en Europa ata 1789


1º 2º 3º GRAO MÍNIMO DE CONSECUCIÓN COMP. CLAVE PROCEDEMENTOS E INSTRUMENTOS DE AVALIACIÓN

1 / 2 / 3 /4 XHB1.1.1. Establece, a través da análise de textos, a diferenza entre o Absolutismo e o Parlamentarismo.

X Establece, a diferenza entre o Absolutismo e o Parlamentarismo.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita.

1 / 2 XHB1.1.2. Distingue conceptos históricos como Antigo Réxime e Ilustración.

X Distingue conceptos históricos como Antigo Réxime e Ilustración.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita

1 XHB1.2.1. Describe as características da cultura da Ilustración e as implicacións que ten nalgunhas monarquías.

X Describe as características da cultura da Ilustración e as implicacións que ten nalgunhas monarquías.

CSC

CCEC

CCL



Proba escrita

1 XHB1.3.1. Aprecia os avances científicos e a súa aplicación á vida diaria, e contextualiza o papel dos científicos na súa propia época.

X Aprecia os avances científicos e a súa aplicación á vida diaria, no século XVIII

CSC

CMCCT

CAA



Proba escrita.

57

1 XHB1.3.2. Comprende as implicacións do empiricismo e o método científico nunha variedade de áreas.

X Comprende as implicacións do empiricismo e o método científico .

CSC

CMCCT



Proba escrita

Bloque 2. A era das revolucións liberais



2 XHB2.1.1. Sopesa as razóns dos revolucionarios para actuar como o fixeron.

X Sopesa as razóns dos revolucionarios para actuar como o fixeron.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita.

2 XHB2.1.2. Recoñece, mediante a análise de fontes de diversas épocas, o valor destas non só como información senón tamén como evidencia para os/as historiadores/as.

X Recoñece, mediante a análise de fontes de diversas épocas, o valor destas, sobre as revolucións liberais.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita

2 XHB2.2.1. Redacta unha narrativa sintética cos principais feitos dalgunha das revolucións burguesas da primeira metade do século XIX, acudindo a explicacións causais, e sinala os proles e os contras.

X Redacta unha narrativa sintética cos principais feitos dalgunha das revolucións burguesas da primeira metade do século XIX

CSC

CAA

CCL



Proba escrita

2 XHB2.2.2. Redacta unha narrativa sintética cos principais feitos dalgunha das revolucións burguesas do século XVIII, acudindo a explicacións causais, e indica os proles e os contras.

X Redacta unha narrativa sintética cos principais feitos dalgunha das revolucións burguesas do século XVIII,

CSC

CAA

CCL



Proba escrita

2 XHB2.2.3. Discute as implicacións da violencia empregando diversos tipos de fontes.

X Discute as implicacións da violencia. CSC

CAA

CCL


58

Bloque 3. A Revolución Industrial



3 XHB3.1.1. Analiza os proles e os contras da primeira Revolución Industrial en Inglaterra.

X Analiza os proles e os contras da primeira Revolución Industrial en Inglaterra.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita.

3 XHB3.2.1. Analiza e compara a industrialización de diferentes países de Europa, América e Asia, nas súas distintas escalas temporais e xeográficas.

X Analiza e compara a industrialización de diferentes países de Europa.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita

3 XHB3.2.1. Compara o proceso de industrialización en Inglaterra e nos países nórdicos.

X Compara o proceso de industrialización en Inglaterra e nos países nórdicos.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita.

3 / 4 XHB3.3.1. Explica a situación laboral feminina e infantil nas cidades industriais.

X Explica a situación laboral feminina e infantil nas cidades industriais.

CSC

CSIEE

CCL



Proba escrita

3 / 4 XHB3.4.1. Especifica algunhas repercusións políticas como consecuencia dos cambios económicos en España.

X Especifica algunhas repercusións políticas como consecuencia dos cambios económicos en España.



Proba escrita.

3 XHB3.5.1. Elabora un eixe cronolóxico, diacrónico e sincrónico, cos principais avances científicos e tecnolóxicos do século XIX.

X Elabora un eixe cronolóxico, cos principais avances científicos e tecnolóxicos do século XIX.

CSC

CAA

CMCCT



Proba escrita

59

Bloque 4. O Imperialismo do século XIX e a I Guerra Mundial



5 XHB4.1.1. Explica razoadamente que o concepto imperialismo reflicte unha realidade que influirá na xeopolítica mundial e nas relacións económicas transnacionais.

X Explica como o Imperialismo influe na xeopolítica mundial e nas relacións económicas.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita.

5 XHB4.1.2. Elabora discusións sobre eurocentrismo e a globalización.

X Elabora discusións sobre eurocentrismo e a globalización.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita

5 XHB4.2.1. Sabe recoñecer cadeas e interconexións causais entre colonialismo, imperialismo e a Gran Guerra de 1914.

X Recoñece as interconexións entre colonialismo, imperialismo e a Gran Guerra de 1914.

CSC

CAA



Proba escrita.

5 XHB4.3.1. Diferencia os acontecementos dos procesos, nunha explicación histórica, da I Guerra Mundial.

X Explica as causas e procesos da I Guerra Mundial. CSC

CAA



Proba escrita

5 XHB4.3.2. Analiza o novo mapa político de Europa. X Analiza o novo mapa político de Europa. CSC

CAA



Proba escrita.

5 XHB4.3.3. Describe a derrota de Alemaña desde a súa propia perspectiva e desde a dos aliados.

X Describe a derrota de Alemaña. CSC

CAA

CCL



Proba escrita

5 XHB4.4.1. Contrasta algunhas interpretacións do alcance da Revolución Rusa na súa época e na actualidade.

X Analiza o alcance da Revolución Rusa. CSC

CAA

CCL



Proba escrita.

60

5 XHB4.5.1. Comenta analiticamente cadros, esculturas e exemplos arquitectónicos da arte do século XIX.

X Analiza cadros, esculturas e exemplos arquitectónicos da arte do século XIX.

CSC

CAA

CCL

CCEC



Proba escrita

5 XHB4.5.2. Compara movementos artísticos europeos e asiáticos.

X Compara movementos artísticos europeos e asiáticos.

CSC

CAA

CCL

CCEC



Bloque 5. A época de entreguerras (1919-1945)



6 XHB5.1.1. Analiza interpretacións diversas de fontes históricas e historiográficas de distinta procedencia.

X X X Analiza interpretacións diversas de fontes históricas e historiográficas de distinta procedencia.

CSC

CAA

CCL



6 XHB5.1.2. Relaciona algunhas cuestións concretas do pasado co presente e as posibilidades do futuro, como o alcance das crises financeiras de 1929 e de 2008.

X Relaciona algunhas cuestións concretas do pasado co presente e as posibilidades do futuro, como o alcance das crises financeiras de 1929 e de 2008

CSC

CAA



6 XHB5.1.3. Discute as circunstancias da loita polo sufraxio da muller.

X Analiza as circunstancias da loita polo sufraxio da muller.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita.

6 XHB5.2.1. Explica diversos factores que fixeron posible o auxe do fascismo en Europa.

X Explica diversos factores que fixeron posible o auxe do fascismo en Europa.

CSC

CCL



Proba escrita

8 XHB5.3.1. Explica as principais reformas durante a II República española, e reaccións a elas.

X Explica as principais reformas durante a II República española..

CSC

CCL



Proba escrita.

61

8 XHB5.3.2. Explica as causas da Guerra Civil española no contexto europeo e internacional.

X Explica as causas da Guerra Civil española. CSC

CAA

CCL



Proba escrita

Bloque 6. As causas e consecuencias da II Guerra Mundial (1939-1945)



7 XHB6.1.1. Recoñece a xerarquía causal (diferente importancia dunhas causas ou outras segundo as narrativas).

X Analiza as causas da II Guerra Mundial. CSC

CAA



Proba escrita.

7 XHB6.2.1. Sitúa nun mapa as fases do conflito. X Localiza as fases do conflicto. CSC

CAA



Proba escrita

7 XHB6.2.2. Dá unha interpretación de por que rematou antes a guerra europea que a mundial.

X Dá unha interpretación de por que rematou antes a guerra europea que a mundial

CSC

CAA

CCL



Proba escrita.

7 XHB6.2.3. Elabora unha narrativa explicativa das causas e as consecuencias da II Guerra Mundial, a distintos niveis temporais e xeográficos.

X Analiza as causas e consecuencias da II Guerra Mundial.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita

7 XHB6.3.1. Recoñece a significación do Holocausto na historia mundial.

X Recoñece a significación do Holocausto na historia mundial



9 XHB6.4.1. Utilizando fontes históricas e historiográficas, explica algúns dos conflitos enmarcados na época da Guerra Fría.

X Explica algúns dos conflitos enmarcados na época da Guerra Fría.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita

9 XHB6.4.2. Describe as consecuencias da guerra de X Describe as consecuencias da guerra de Vietnam. CSC Observación na aula

62

Vietnam. CAA

CCL


Proba escrita.

10 XHB6.5.1. Describe os feitos relevantes do proceso descolonizador.

X Describe os feitos relevantes do proceso descolonizador.

CSC

CCL



Proba escrita

10 XHB6.5.2. Distingue entre contextos diferentes do mesmo proceso, por exemplo, África subsahariana (anos 50 e 60) e a India (1947).

X Distingue entre contextos diferentes do mesmo proceso.

CSC

CAA



Bloque 7. A estabilización do Capitalismo e o illamento económico do bloque soviético



9 XHB7.1.1. Explica os avances dos réximes soviéticos e do "Welfare State" en Europa.

X Explica os avances dos réximes soviéticos en Europa.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita.

11 XHB7.1.2. Recoñece os cambios sociais derivados da incorporación da muller ao traballo asalariado.

X Recoñece os cambios sociais derivados da incorporación da muller ao traballo asalariado



Proba escrita

11 XHB7.2.1. Compara a crise enerxética de 1973 coa financeira de 2008.

X Compara a crise enerxética de 1973 coa financeira de 2008

CSC

CAA

CCL



12 XHB7.3.1. Coñece a situación da posguerra e a represión en España, así como as fases da ditadura de Franco

X Explica as fases da ditadura de Franco. CSC Observación na aula


Proba escrita

12 XHB7.3.2. Discute como se entende en España e en Europa o concepto de memoria histórica

X Discute como se entende en España o concepto de memoria histórica

CSC

CAA



63

CCL

Bloque 8. O mundo recente entre os séculos XX e XXI



11 XHB8.1.1. Interpreta o renacemento e o declive das nacións no novo mapa político europeo desa época

X Interpreta o renacemento e o declive das nacións no novo mapa político europeo desa época

CSC

CAA



Proba escrita.

11 XHB8.1.2. Comprende os proles e contras do estado do benestar.

X Comprende os proles e contras do estado do benestar.



Proba escrita

11 XHB8.2.1. Analiza aspectos políticos, económicos e culturais dos cambios producidos tralo colapso da URSS.

X Analiza aspectos políticos, económicos e culturais dos cambios producidos tralo colapso da URSS.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita.

12 XHB8.3.1. Compara interpretacións sobre a Transición española nos anos setenta do século XX e na actualidade.

X Compara interpretacións sobre a Transición española nos anos setenta do século XX e na actualidade.

CSC

CAA

CCL



Proba escrita

12 XHB8.3.2. Enumera e describe algúns dos principais fitos que deron lugar ao cambio na sociedade española da transición: coroación de Xoán Carlos I, lei para a reforma política de 1976, lei de amnistía de 1977, apertura de Cortes Constituíntes, aprobación da Constitución de 1978, primeiras eleccións xerais, creación do Estado das autonomías, etc.

X Enumera e describe algúns dos principais fitos que deron lugar ao cambio na sociedade española da transición.

CSC

CCL



Proba escrita.

12 XHB8.3.3. Analiza o problema do terrorismo en España durante esta etapa (ETA, GRAPO, Terra Lliure, etc.): a xénese e a historia das organizacións terroristas, a aparición dos primeiros movementos asociativos en

X Analiza o problema do terrorismo en España. CSC

CAA

CCL



Proba escrita

64

defensa das vítimas, etc.

11 XHB8.4.1. Discute sobre a construción da Unión Europea e do seu futuro.

X Discute sobre a construción da Unión Europea . CSC

CAA

CCL


Bloque 9. A Revolución Tecnolóxica e a globalización a finais do século XX e principio do XXI



11 XHB9.1.1. Procura na prensa novas dalgún sector con relacións globalizadas, e elabora argumentos a favor e en contra.

X Procura na prensa novas dalgún sector con relacións globalizadas, e elabora argumentos a favor e en contra.

CSC

CD

CCL

CAA

CSIEE


11 XHB9.1.2. Elabora discusións sobre o eurocentrismo e a globalización.

X Elabora discusións sobre o eurocentrismo e a globalización

CSC

CAA

CCL


11 XHB9.2.1. Analiza algunhas ideas de progreso e retroceso na implantación das recentes tecnoloxías da información e da comunicación, a distintos niveis xeográficos.

X Analiza algunhas ideas de progreso e retroceso na implantación das recentes tecnoloxías da información e da comunicación

CSC

CAA

CCL

CD


11 XHB9.3.1. Crea contidos que inclúen recursos como textos, mapas e gráficos, para presentar algún aspecto conflitivo das condicións sociais do proceso de globalización.

X Analiza algun aspecto conflictivo da globalización. CSC

CD

CAA

CCL

CMCCT

CSIEE


65

Bloque 10. A relación entre o pasado, o presente e o futuro a través da historia e a xeografía



11 XHB10.1.1. Formula posibles beneficios e desvantaxes para as sociedades humanas e para o medio natural dalgunhas consecuencias do quecemento global, como o desxeamento do Báltico.

X Formula posibles beneficios e desvantaxes para as sociedades humanas e para o medio natural dalgunhas consecuencias do quecemento global.

CSC

CMCCT

CAA

CCL


11 XHB10.1.2. Sopesa como unha Europa en guerra durante o século XX pode chegar a unha unión económica e política no século XXI.

X Sopesa como unha Europa en guerra durante o século XX pode chegar a unha unión económica e política no século XXI.

CSC

CAA


11 XHB10.1.3. Compara (nun aspecto ou en varios) as revolucións industriais do século XIX coa revolución tecnolóxica de finais do século XX e principio do XXI.

X Compara as revolucións industriais do século XIX coa revolución tecnolóxica de finais do século XX e principio do XXI.

CSC

CMCCT

CAA


1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12

XHB10.2.1. Ordena temporalmente algúns feitos históricos e outros feitos salientables, utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade.

X X X Ordena temporalmente algúns feitos históricos e outros feitos salientables, utilizando para iso as nocións básicas de sucesión, duración e simultaneidade.

CSC

CMCCT


1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12

XHB10.2.2. Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos.

X X X Realiza diversos tipos de eixes cronolóxicos e mapas históricos.

CSC

CMCCT


1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12

XHB10.3.1. Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

X X X Entende que varias culturas convivían á vez en diferentes enclaves xeográficos.

CSC

CMCCT


1 / 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 7 / 8 / 9 / 10 / 11 / 12

XHB10.4.1. Utiliza con fluidez e precisión o vocabulario histórico e artístico necesario.

X X X Utiliza con fluidez e precisión o vocabulario histórico e artístico necesario.

CSC

CCL


66

Ademais dos Procedementos e Instrumentos de Avaliación sinalados en cada estandar de aprendizaxe, engadimos para

todos eles e en todolos cursos os seguintes:

Observación por parte do profesorado da actitude e do traballo diario do alumnado durante a clase.

Observación da expresión oral de cada alumno, especialmente a través das súas intervencións en clase: preguntas,

corrección de exercicios, coloquios e debates.

Valoración do traballo realizado polo alumnado (caderno de clase, monografías ou dossieres sobre temas concretos,

definición de conceptos, comentarios de textos, gráficos, mapas).

Sempre e en todos os casos valoraremos unha correcta expresión oral e escrita, puntuándose aspectos como a claridade e

corrección escrita.

Correcta pronunciación das frases nos exercicios orais, a boa presentación e que o alumnado se axuste ó tema sen

divagacións.

Proxectos persoais e grupais.

3.8. E.P.A SEGUNDO CICLO.

O ámbito social.

O ámbito social, de acordo co regulado na disposición adicional primeira do Real decreto 1631/2006, integra os aspectos

básicos das materias de ciencias sociais, xeografía e historia, no presente curso 2016-2017 e este seminario impartirá un

grupo de este nivel. Este ámbito integra, polo tanto, tres tipos de aspectos: os que permiten unha comprensión e visión

crítica das relacións do home co medio xeográfico, e do home como froito da evolución histórica; os que, cunha raíz

profundamente ética, lle facilitan desenvolver unha comprensión das diferenzas e do respecto por elas dentro da sociedade

democrática, co fin de prepararas persoas para unha cidadanía activa; e os que lle permiten un achegamento activo e de gozo

da linguaxe visual e musical.

67

Nivel II.Contidos:

Módulo 3: das sociedades prehistóricas á sociedade industrial.

Bloque 1: das sociedades prehistóricas á introdución da

industria.

Neste bloque inclúense contidos relacionados coa evolución histórica da sociedade occidental desde os seus comezos ata a

aparición da industria. Abórdase, polo tanto, desde o inicio da humanización do espazo natural, as principais contribucións

das civilizacións clásicas, a sociedade feudal, o Renacemento, o Antigo Réxime, a Ilustración... Abórdanse tamén contidos

relacionados cos elementos básicos dos estilos artísticos. Trátase de contidos inabarcables nos períodos lectivos dedicados

ao desenvolvemento do bloque se se

queren abordar de xeito descritivo e minucioso, polo que é imprescindible insistir nos aspectos procedementais, de métodos

de traballo. A metodoloxía debe insistir na busca de información en diversas fontes, arqueolóxicas, escritas, iconográficas;

na comparación e interpretación da información obtida; no uso das TIC para obter esa información; na valoración crítica das

interpretacións históricas; na localización no espazo e no tempo dos períodos e acontecementos históricos mediante

procedementos diversos, incluída a representación gráfica de secuencias temporais; e na valoración dos vestixios do pasado

existentes no contorno do alumnado e do patrimonio inmaterial como manifestación da memoria colectiva.

Contidos.

-As sociedades paleolíticas. A revolución neolítica: transformacións e avances. A prehistoria na Península Ibérica. A cultura

castrexa.

-O inicio da humanización do espazo natural: as primeiras civilizacións urbanas do Crecente Fértil.

-As principais contribucións das civilizacións urbanas clásicas: Grecia e Roma. Hispania e Gallaecia.

-A expansión do cristianismo: do politeísmo ao monoteísmo. A ruralización do occidente europeo. O reino suevo.

-A sociedade feudal: fundamentos demográficos, económicos, sociais, ideolóxicos e políticos. Orixe e expansión do Islam.

O rexurdimento das cidades e do comercio: aparición da burguesía. A Península Ibérica na Idade Media: Al Andalus e os

68

reinos cristiáns. Galicia na Idade Media: a era compostelá e as crises baixomedievais. O papel da espiritualidade na arte

medieval: catedrais e mesquitas.

-As características do Estado moderno. O significado do Renacemento. A Península Ibérica na época moderna. A nova

imaxe do mundo: descubrimento e colonización de América. Galicia: fidalgos e foreiros. O Barroco galego.

-O Antigo Réxime no século XVIII: trazos básicos e quebra. A crise da Monarquía Absoluta. A Ilustración. O reformismo

borbónico en España e Galicia.

-Obtención de información de fontes diversas: iconográficas, arqueolóxicas, escritas, proporcionadas polas TIC, etc.

Elaboración escrita da información obtida.

-Localización no tempo e no espazo dos períodos, culturas e civilizacións e acontecementos históricos. Nocións de

simultaneidade e evolución. Representación gráfica de secuencias temporais.

-Identificación das causas e consecuencias dos feitos históricos e dos procesos de evolución e cambio, relacionándoos cos

factores que os orixinaron.

-Recoñecemento dos elementos básicos que caracterizan os estilos plásticos e musicais máis relevantes.

-Valoración crítica das interpretacións subxectivas que, ás veces, se dan da historia e interese por explicacións máis

obxectivas sobre ela.

-Valoración dos restos e vestixios do pasado existentes no contorno galego e do seu patrimonio inmaterial como

manifestación da memoria colectiva.

Criterios de avaliación.

1. Recoñecer as interaccións que se producen entre os grupos humanos paleolíticos, neolíticos o medio natural, os avances e

logros técnicos que favoreceron o crecente dominio do medio, analizando e obtendo conclusións sobre a importancia das

novas tecnoloxías agrarias, gandeiras e construtivas para o desenvolvemento humano e comprendendo os trazos

característicos da cultura castrexa.

Este criterio pretende avaliar se o alumnado é capaz de identificar os elementos básicos que conformaron as sociedades

depredadoras e os cambios que supuxo a revolución neolítica, considerando as consecuencias que esta tivo para a evolución

69

da humanidade. Valorarase a importancia cultural da arte rupestre e do megalitismo atlántico e a comprensión dos trazos

característicos da cultura castrexa.

2. Situar espacial e temporalmente a Grecia clásica e o Imperio Romano, utilizando mapas históricos; recoñecer e valorar as

achegas e avances realizados polas civilizacións grega e romana como bases que fundamentan as formas de vida e

convivencia actuais, e identificar as pegadas da civilización hispanorromana no territorio galego. Con este criterio quérese

valorar se o alumnado é capaz de situar espacial e temporalmente a Grecia clásica e o ImperioRomano. Igualmente, se

recoñece as principais achegas materiais e culturais clásicas e a súa contribución á civilización occidental.

3. Identificar e caracterizar os trazos económicos, sociais, políticos e culturais da época medieval, situando no tempo e no

espazo as diferentes culturas que coexistiron na Península Ibérica, con especial referencia ao Reino Suevo e ao Camiño de

Santiago, destacando e valorando o papel hexemónico das relixións na ordenación global da vida do medievo. Trátase de

avaliar se o alumnado recoñece os elementos básicos que caracterizan esta época, identifica os reinos cristiáns e Al-Andalus

e as súas características fundamentais, recoñece a súa contribución cultural e artística a partir do estudo dalgunhas obras da

arte románica e valora o momento de auxe do Reino de Galicia, cos seus episodios de crise social.

4. Identificar os cambios que conducen ao fortalecemento da autoridade monárquica ata a aparición do Estado moderno,

distinguindo os principais momentos da súa evolución e as características máis relevantes da monarquía hispana e do seu

imperio colonial, así como os estilos artísticos renacentista e barroco. Búscase comprobar se se identifican as distintas etapas

da monarquía hispana, recoñecendo a importancia económica e política do imperio colonial español, destacando a posición

dependente de Galicia e diferenciando os trazos básicos dos estilos renacentista e barroco galego.

5. Explicar os trazos básicos económicos, sociais e políticos do Antigo Réxime, a importancia da ideología da Ilustración

como factor desencadeante da crise e descomposición deste modelo sociopolítico e as características do reformismo

borbónico en España e Galicia.

Este criterio trata de comprobar se se recoñecen os cambios producidos no século XVIII, describindo o carácter

centralizador e reformista do despotismo ilustrado en España.

6. Recoñecer e situar nun eixe cronolóxico os feitos históricos estudados, representando algunhas relacións causais dos

cambios históricos. Preténdese que o alumnado elabore cadros temporais como medio de avaliación da comprensión e

70

expresión da orde e duración dos grandes acontecementos que conforman o tempo histórico, así como da sucesión ou da

simultaneidade dos feitos relevantes.

7. Recoñecer e valorar as pegadas do pasado histórico galego na linguaxe, nos costumes, nos restos materiais, nas

manifestacións artísticas e na vida cotiá como elementos constitutivos da nosa identidade individual e colectiva. Este criterio

busca comprobar que o alumnado entende e explica a presenza viva na nosa vida e no noso contorno do noso patrimonio

material e inmaterial.

Bloque 2: un século de revolucións: da Marsellesa á Internacional.

Neste bloque intégranse os contidos relativos á evolución histórica da sociedade occidental desde finais do século XVIII ata

comezos do século XX. Abórdanse polo tanto as grandes transformacións económicas, sociais e políticas que teñen lugar

neses máis de cen anos: a renovación das estruturas agrarias, a industrialización, a Revolución Francesa, a construción do

estado liberal, a nova sociedade organizada en clases, a loita polo sufraxio universal,o nacemento dos nacionalismos, etc.

Como se afirmaba na introdución ao bloque anterior, estes contidos son inabarcables nos períodos lectivos que se lle dedican

se se queren abordar de xeito descritivo e minucioso, polo que é imprescindible unha vez máis insistir nos aspectos de

métodos de traballo e de valoración. Neste bloque, á parte dos aspectos sinalados no anterior, hai que insistir especialmente

na valoración do papel das mulleres e homes anónimos na loita contra a desigualdade e en favor da liberdade, na

identificación da multiplicidade causal dos acontecementos históricos, na diferenciación de causas e consecuencias na súa

explicación, na busca de información en diversas fontes, e na comparación e interpretación da información obtida. Un

elemento especialmente significativo é a valoración da democracia e benestar económico das nosas sociedades como froito

do esforzo colectivo das xeracións pasadas e da actual.

Contidos.

-As transformacións políticas no século XIX.

Antecedentes: a independencia dos Estados Unidos de América e a Revolución Francesa. Características do modelo liberal.

Os movementos nacionalistas en Europa.

71

-A construción do Estado liberal na España do século XIX. A fin do imperio colonial español. As desamortizacións e a súa

importancia en Galicia. As orixes do pensamento nacionalista en Galicia e o primeiro galeguismo.

-As transformacións económicas no século XIX: formación, desenvolvemento e trazos esenciais do sistema capitalista. A

renovación das estruturas agrarias. A industrialización en Europa e España. As grandes potencias europeas a finais desta

centuria. Galicia: o fracaso das industrias téxtil e siderúrxica; o inicio da industria conserveira.

-As transformacións sociais no século XIX: da sociedade estamental á sociedade de clases. A nova sociedade: a burguesía e

os obreiros industriais. O movemento obreiro: as ideoloxías anticapitalistas. As novas formas de vida na sociedade

industrial.

-O avance democrático liberal en Europa a finais do século XIX: a loita polo sufraxio universal e os dereitos sociais. A

exclusión das mulleres dos avances sociais e políticos: o sufraxismo e o dereito á educación.

-As artes plásticas a finais do Antigo Réxime e a súa evolución no século XIX ao compás dos cambios sociais e políticos. A

relación entre a arte e as ideas políticas: Romanticismo e Nacionalismo.

-Identificación da multiplicidade causal nos acontecementos históricos.

-Valoración do papel de mulleres e homes anónimos, ata agora silenciados, recoñecéndolles o protagonismo histórico que

lles corresponde na loita contra a desigualdade e a falta de liberdade.

-Identificación dos factores que interveñen nos procesos de cambio histórico, considerando as súas interrelacións.

Diferenciación de causas e consecuencias nestes cambios.

-Obtención e selección de información de fontes escritas, especialmente a través das TIC, diferenciando os feitos das

opinións. Contraste de informacións contraditorias referidas a un mesmo feito histórico.

-Recoñecemento e valoración da situación de democracia e benestar económico actual nas sociedades occidentais como

froito da loita e do esforzo colectivo das xeracións pasadas e da actual.

72


1. Identificar e analizar, utilizando o vocabulario e os conceptos apropiados, as ideas básicas dos grandes movementos

ideolóxicos e dos procesos revolucionarios de fins do século XVIII e do XIX. Con este criterio preténdese valorar o

coñecemento por parte do alumnado dos principais movementos:

-liberalismo, nacionalismo, socialismo, anarquismo e sufraxismo- deste período histórico, recoñecendo por medio de

exemplos a súa influencia na sociedade actual, e analizando as súas particularidades en España e Galicia, coa significación

que aquí ten o proceso desamortizador e o sistema político caciquil.

2. Caracterizar e valorar as transformacións económicas e sociais que se producen en Europa, España e Galicia como

consecuencia da Revolución Industrial. Este criterio trata de avaliar se se recoñecen os cambios que esta revolución

introduciu na produción, así como as transformacións sociais que provocaron a aparición de novos grupos sociais, con

profundas

diferenzas de clase e de xénero, e que os desfavorecidos suscitan reivindicacións desde posicións ideolóxicas socialistas ou

anarquistas, valorando a ambivalencia -mellora pero tamén deterioración- dos profundos cambios acontecidos no período.

Tamén se valorará a comprensión dos factores causais que explican a fortaleza económica das grandes potencias europeas a

finais do século XIX.

3. Recoñecer e valorar os logros e as conquistas democráticas desta época, comprometéndose na profundización da herdanza

de dereitos e libertades que arrancan do século XIX.

Preténdese con este criterio valorar a comprensión da vinculación da maior parte dos dereitos, libertades e benestar

económico que hoxe gozamos co compromiso e a loita colectiva de homes e mulleres, anónimos e silenciados, ao longo dos

dous últimos séculos.

4. Distinguir os trazos básicos dos estilos artísticos máis importantes do período, realizando comentarios de imaxes

relacionadas coas artes plásticas dos séculos XVIII e XIX.

Trátase de comprobar que o comentario de obras de arte lle proporciona ao alumnado un vocabulario básico de termos

artísticos, así como a capacidade de distinción de estilos e movementos artísticos, relacionados coa situación social,

ideolóxica e política do momento.

73

5. Utilizar as TIC para encontrar e comunicar información que responda a cuestións relacionadas coas grandes

transformacións acontecidas no século XIX, de modo individual ou en pequenos grupos. Con este criterio valórase a

adquisición por parte do alumnado adulto da competencia dixital e de tratamento de información, aplicada á comprensión

dos factores causais que explican os devanditos cambios.

6. Analizar e comentar, oralmente e por escrito, textos históricos, así como obter e comunicar información significativa

procedente de mapas históricos que representen e sitúen temporalmente os feitos e os procesos estudados, como a

industrialización ou os procesos revolucionarios. Con este criterio preténdese avaliar a capacidade do alumnado adulto de

valorar a información contida en textos históricos e de obter información de documentos como mapas históricos,

distinguindo a información principal da accesoria, e expoñendo de forma argumentada a propia opinión sobre determinados

aspectos do texto ou do mapa.

Módulo 4: un mundo globalizado: bases históricas, evolución e situación actual.

Bloque 1: o século XX e os comezos do terceiro milenio.

Neste bloque abórdanse as grandes transformacións económicas, sociais, políticas e culturais acontecidas no século XX e

nos comezos do XXI. Iníciase o bloque co estudo do imperialismo, a primeira guerra europea e a Revolución Soviética.

Estúdanse a seguir as transformacións na España do século XX: a crise do Estado liberal, a Segunda República, a Guerra

Civil e o franquismo. O estudo da Segunda Guerra Mundial dá paso á análise do mundo dividido en grandes bloques nacido

dese conflito bélico e á descrición dos grandes cambios acontecidos na linguaxe artística no século XX. Os acontecementos

abordados neste bloque están xa máis cerca da experiencia persoal do alumnado e o volume de documentos gráficos e

sonoros existente sobre eles é moi grande. Isto permite un tratamento altamente motivador dos contidos do bloque e unha

presenza moi significativa das TIC como ferramenta de busca de documentación. Haberá que insistir no tratamento daqueles

contados que teñen maior significado para interpretar axeitadamente a situación actual do mundo e da nosa sociedade e,

unha vez máis, nos aspectos relacionados cos métodos e técnicas de traballo e coa valoración dos acontecementos históricos.

A toma de consciencia dos problemas existentes na actualidade debería conducir a asumir a responsabilidade persoal e

colectiva de participar en actividades que perseguen a mellora das situacións de desigualdade e desequilibrios sociais.

74

Contidos.

-Grandes cambios e conflitos na primeira metade do século XX. Imperialismo, guerra e revolución. A depresión de 1929 e o

auxe dos fascismos. A revolución soviética.

-Transformacións na España do século XX: crise do Estado liberal; a II República; guerra civil e represión en Galicia;

franquismo. As reivindicacións periféricas: o nacionalismo galego.

-A orde política e económica mundial na segunda metade do século XX: bloques de poder e modelos socioeconómicos. A

Guerra Fría. Os procesos de descolonización e o terceiro mundo. O neocolonialismo. O papel da ONU e doutros organismos

internacionais.

-A desaparición da URSS e a nova orde mundial: globalización e novos centros de poder xeopolítico. Focos de tensión e

perspectivas no mundo actual.

-Identificación das principias institucións e dos conceptos fundamentais que definen un sistema democrático. Os sistemas de

votación democrática.

-Arte e cultura na época contemporánea. Recoñecemento e valoración da presenza e influencia da imaxe no noso tempo.

Análise e interpretación de obras significativas da arquitectura, das artes plásticas e da música.

-A pluralidade de estilos na música actual. Valoración dos recursos tecnolóxicos como instrumentos para o coñecemento e

gozo da música. Sensibilización e actitude crítica ante o consumo indiscriminado de música e a contaminación sonora.

-Toma de consciencia dos graves problemas existentes na actualidade e da responsabilidade colectiva na promoción da paz.

-Disposición a participar e colaborar con organismos e institucións gobernamentais e non gobernamentais (asociacións,

ONG, etc.) que perseguen a mellora das situacións de desigualdade e desequilibrios sociais. A participación non

institucionalizada e a participación política institucionalizada.

-Valoración da liberdade, a xustiza e a igualdade como valores en que se fundamenta a democracia. Valoración do sistema

de dereitos e deberes como base da convivencia política nas sociedades do século XXI.

75


1. Caracterizar e situar cronolóxica e xeograficamente as grandes transformacións e conflitos mundiais que tiveron lugar na

primeira metade do século XX. Comprender e identificar os principais acontecementos e procesos e as súas interaccións no

panorama internacional desta época (Imperialismo, a Revolución Rusa, as guerras mundiais, a depresión de 1929 e o auxe

dos fascismos), contraponiendo os trazos básicos dos totalitarismos cos dos réximes

democráticos. Con este criterio trátase de avaliar se o alumnado adulto identifica e analiza as causas e as consecuencias da

Primeira Guerra Mundial e as da Revolución Rusa e se comprende o modelo político, económico e social resultante,

comparándoo co modelo do liberalismo democrático. Igualmente se comprende as causas da crise de 1929, o carácter cíclico

do capitalismo e os cambios producidos na teoría económica capitalista (paso do liberalismo económico clásico ás teorías

reguladoras). Tratarase de avaliar tamén se comprende e analiza as causas do auxe dos fascismos e as súas consecuencias

inmediatas

(Segunda Guerra Mundial).

2. Analizar os cambios acontecidos no mundo desde a segunda metade do século XX (nacemento dos grandes bloques de

poder político e modelos socioeconómicos enfrontados), e identificar as tensións resultantes da súa existencia. Igualmente,

analizar as causas e as consecuencias dos procesos de descolonización, identificando as características do chamado terceiro

mundo e as súas reivindicacións. Identificar os acontecementos que conduciron á desaparición da URSS e á creación dunha

nova orde mundial. Trátase de comprobar que o alumnado adulto é capaz de analizar e comprender a división do mundo en

bloques de poder político con modelos socioeconómicos enfrontados e as tensións resultantes. Igualmente, trátase de valorar

se o alumnado coñece as causas e as consecuencias dos procesos de descolonización e o nacemento dunha nova orde

mundial, co fin de comprender mellor a realidade presente. Prestarase especial atención á habilidade de localizar

xeograficamente os feitos e os procesos.

3. Identificar e caracterizar as distintas etapas da evolución económica, social e política, de España e de Galicia durante o

século XX (crise do Estado liberal, II República e Guerra Civil; o franquismo; as reivindicacións periféricas e o

nacionalismo galego) todo iso con especial referencia á situación de Galicia. Con este criterio trátase de avaliar se o

alumnado adulto recoñece as causas da crise da monarquía da Restauración, as políticas reformistas emprendidas durante a

76

Segunda República e os enfrontamentos resultantes dela. Valorarase se se analizan adecuadamente as causas e as

consecuencias da Guerra Civil e a quebra que esta supón no proceso democratizador, e as características e a evolución do

réxime franquista.

4. Identificar e localizar os principais focos de tensión e as súas perspectivas no mundo actual (situacións graves de

desigualdade, grandes desequilibrios sociais, conflitos bélicos), analizando o papel que desempeñan neles as organizacións

internacionais, as forzas de pacificación e as institucións gobernamentais e non gobernamentais. Distinguir entre formas de

participación non institucionalizada e a participación política institucionalizada e recoñecer o diálogo e o consenso como

vías para a solución dos conflitos persoais e grupais.

Trátase de valorar con este criterio se o alumnado adulto identifica os principais focos de tensión no mundo actual e se toma

consciencia da responsabilidade colectiva na promoción da paz e da xustiza, e do papel que xogan os organismos

gobernamentais e non gobernamentais na solución dos conflitos. Poñerase especial énfase na valoración da importancia da

participación humanitaria para paliar as consecuencias dos conflitos, das formas de participación institucionalizada e non

institucionalizada e do papel do diálogo para solucionar os conflitos.

5. Comprender e recoñecer os trazos característicos da arte na época contemporánea dentro do seu contexto histórico.

Coñecer a pluralidade de estilos na música actual e dos recursos tecnolóxicos como instrumentos para o coñecemento e gozo

da música, manifestando unha actitude crítica ante a contaminación sonora e o consumo indiscriminado de música.

Con este criterio preténdese que o alumnado adulto sexa quen de analizar e interpretar as obras significativas da

arquitectura, das artes plásticas e da música do século XX, dentro do seu contexto histórico e artístico. Valorarase o

coñecemento da pluralidade de estilos na música actual e o coñecemento dos recursos tecnolóxicos como instrumentos para

o coñecemento e gozo da música e o grao de sensibilización ante o consumo indiscriminado de música e a contaminación

sonora.

6. Buscar e seleccionar información en diferentes fontes, incluídas as TIC, contrastando versións diferentes dos mesmos

feitos, para realizar traballos individuais e en grupo sobre algún foco de tensión política ou social do mundo actual,

indagando os seus antecedentes históricos, analizando as causas e prevendo posibles desenlaces. Trátase de avaliar a

capacidade do alumnado para abordar, asesorado polo profesor, o estudo dunha situación do mundo en que vive, buscando

os antecedentes e causas que a orixinan, e aplicando os seus coñecementos para prever, desde a lóxica, as súas posibles

77

consecuencias. Comprobarase a capacidade para valorar o papel que xogan as persoas anónimas nos procesos históricos, de

poñer en xogo un método de investigación e de elaborar conclusións a partir dos diferentes datos. Comprobarase se ten

iniciativa para planificar o traballo, acceder con certa autonomía a diversas fontes de información, analizar e organizar esta e

presentar as conclusións

de maneira clara, con coherencia na exposición das ideas, utilizando precisión léxica, corrección na sintaxe e claridade na

expresión.

Bloque 2.

Dereitos e deberes dos cidadáns e das cidadás.

Como indica o seu título, este bloque céntrase no traballo sobre un aspecto central da nosa vida como cidadáns activos: os

nosos dereitos e deberes, que son a base da convivencia democrática. Iníciase o bloque co estudo da transición política en

España cara ao establecemento dun réxime democrático, e coa identificación dos dereitos e deberes recollidos na

Constitución e os que ten o alumnado como integrantes da comunidade educativa.

Abórdase despois o estudo da loita histórica en favor dos dereitos dos homes e das mulleres, con especial referencia á loita

destas últimas en favor da igualdade en todos os terreos.

Xunto a esta dimensión de estudo histórico, o bloque ten un aspecto fundamental relacionado coa educación dos cidadáns e

das cidadás. Para iso, é imprescindible a posta en xogo dunha metodología participativa baseada no diálogo, na análise de

situacións e casos, na simulación, etc. Así, xunto ao estudo dos aspectos máis significativos da Constitución, abórdanse as

formas de participación cidadá, o recoñecemento das diferenzas de xénero como enriquecedoras das relacións persoais e o

recoñecemento da igualdade de dereitos de homes e mulleres e o rexeitamento de toda forma de violencia. Faise especial

énfase na necesidade de respectar os dereitos dos demais nas situacións de desprazamento nas vías públicas, como

condutores e como peóns.

Contidos.

-Transición política e configuración do Estado democrático en España. O Estatuto de autonomía de Galicia. España e

Galicia dentro da Unión Europea hoxe.

78

-Identificación e exercicio dos deberes e dereitos que os alumnos e alumnas teñen como alumnado dun centro.

-Coñecemento da Declaración universal dos dereitos humanos, e asunción dos deberes e responsabilidades que dela derivan.

-Recompilación de información sobre os distintos tipos de documentos que recollen a legislación internacional sobre os

dereitos humanos (declaracións, pactos, convenios...) e sobre os mecanismos de control e protección dos acordos.

-Identificación das principias etapas históricas na conquista dos dereitos humanos e valoración das novas reivindicacións

(terceira xeración de dereitos). Identificación e condena de situacións de violacións dos dereitos humanos e coñecemento

dos recursos para denunciar e combater a violación dos dereitos.

-Coñecemento da loita das mulleres e das súas organizacións para a conquista da igualdade de dereitos e oportunidades e o

seu recoñecemento como suxeitos históricos de dereitos e de cidadanía. Análise das causas e factores da discriminación das

mulleres.

-Identificación e coñecemento dos principios, dereitos e deberes fundamentais recoñecidos na

Constitución española e no Estatuto de autonomía de Galicia e da regulación do seu exercicio.

-Identificación e valoración das diversas formas de participación cidadá: cooperación, asociacionismo e voluntariado.

-Valoración dos dereitos humanos como exixencia mínima de xustiza. Implicación na defensa efectiva dos dereitos

humanos. Identificación e rexeitamento das actitudes de intolerancia, inxustiza e exclusión.

-Recoñecemento e valoración das diferenzas de xénero como enriquecedoras das relacións persoais.

-Recoñecemento da igualdade de dereitos de mulleres e homes e identificación e rexeitamento das situacións de

discriminación de feito das cales aínda son vítimas as mulleres. Rexeitamento da violencia de xénero. Recompilación de

información sobre as medidas destinadas á prevención e protección integral da violencia contra as mulleres.

-Valoración do exercicio dunha cidadanía activa, que coñece os seus dereitos e asume as súas responsabilidades. Valoración

da importancia da participación cidadá para o funcionamento das institucións democráticas.

-Coñecemento e respecto dos dereitos dos demais e asunción dos deberes propios nas situacións de desprazamento nas vías

públicas, como condutores e peóns, para facer posible nelas unha convivencia pacífica e sen riscos.

79


1. Identificar e analizar os feitos fundamentais do proceso da transición política e da configuración do Estado democrático

en España. Recoñecer os principios, os dereitos e os deberes fundamentais recoñecidos na Constitución española e no

Estatuto de autonomía de Galicia, valorando o seu papel na consolidación do Estado democrático e autonómico. Identificar

os feitos máis importantes no proceso de construción da Unión Europea e da pertenza de España e de Galicia a ela. Trátase

de comprobar se o alumnado adulto identifica e valora os conceptos fundamentais que definen un sistema democrático tal e

como están reflectados na Constitución española e se coñece e valora a importancia do proceso de transición política e de

configuración do Estado democrático en España.

Igualmente, se coñece os feitos fundamentais no proceso de construción da Unión Europea.

2. Coñecer a importancia da Declaración universal dos dereitos humanos, e asumir os deberes e responsabilidades que dela

derivan. Igualmente, identificar e coñecer as principias etapas históricas na conquista dos dereitos humanos, os textos que os

conteñen (declaracións, pactos, convenios...) e valorar as novas reivindicacións (terceira xeración de dereitos).

Identificar e condenar as situacións de violacións dos dereitos humanos, rexeitando as desigualdades, en particular as que

afectan as mulleres e coñecer os recursos para denunciar e combater as violacións de dereitos. Este criterio avalía o grao de

coñecemento das declaracións internacionais de dereitos humanos e da súa evolución histórica, e se o alumnado adulto

recoñece as situacións de violación de dereitos humanos no mundo actual, as discriminacións que aínda sofren algúns

colectivos, tanto na lexislación, como na vida real e, particularmente, se identifica e rexeita a discriminación de feito e de

dereito que afecta as mulleres. Valorarase se o alumnado é capaz de implicarse na defensa efectiva dos dereitos humanos,

mesmo no ámbito escolar, denunciando as súas violacións e se identifica e rexeita as actitudes de intolerancia, inxustiza e

exclusión.

3. Identificar e analizar o camiño percorrido polas mulleres e polas súas organizacións cara á conquista da igualdade de

dereitos e oportunidades e do seu recoñecemento como suxeitos históricos de dereitos e de cidadanía. Analizar as causas da

discriminación das mulleres, da evolución histórica ata o recoñecemento da súa igualdade de dereitos, poñendo de manifesto

as súas contribucións en todos os campos do saber ao longo da historia e no coidado dos seres humanos. Identificar e

rexeitar as causas e factores de discriminación, así como as situacións de violencia machista de que son vítimas. Con este

criterio trátase de avaliar se as alumnas e os alumnos recoñecen a igualdade efectiva de dereitos e de dignidade de mulleres e

80

homes, sen discriminación. Se distinguen os elementos que están na base dalgunhas discriminacións, e se identifican as

contribucións das mulleres nos diferentes campos do saber ao longo da historia e no coidado dos seres humanos. Valorarase

especialmente o coñecemento da evolución histórica na conquista dos dereitos políticos das mulleres e da igualdade no

ámbito familiar e laboral, se identifican e localizan as situacións de discriminación que aínda sofren nas sociedades actuais e

se rexeitan activamente a violencia contra elas.

4. Valorar o exercicio dunha cidadanía activa, que coñece os seus dereitos e asume as súas responsabilidades. Valorar de

forma argumentada a importancia da participación cidadá para o funcionamento das institucións democráticas e da

formación da opinión a través das súas diferentes modalidades (cooperación, asociacionismo e voluntariado). Valorarase

especialmente o respecto dos dereitos dos demais e a asunción dos deberes propios nas situacións de desprazamento nas vías

públicas, como condutores, pasaxeiros e peóns, para facer posible nelas unha convivencia pacífica e sen riscos. Trátase de

comprobar se as alumnas e os alumnos valoran a importancia da participación cidadá para o funcionamento dos sistemas

democráticos e da formación de opinión, fronte ao seguimento acrítico da opinión difundida polos medios de comunicación,

así como a responsabilidade dos poderes públicos cara á cidadanía. Se coñecen e respectan os dereitos dos demais e asumen

os deberes propios en todas as situacións de convivencia, especialmente nas situacións de desprazamento nas vías públicas,

como condutores, pasaxeiros e peóns, para facer posible nelas unha convivencia pacífica e sen riscos.

5. Participar en debates sobre cuestións relacionadas cos dereitos humanos, coa violación destes, coa discriminación das

mulleres e coa violencia de xénero, argumentando as propias opinións e manifestando actitudes de solidariedade e

tolerancia. Trátase de comprobar a sensibilidade do alumnado ante os dereitos humanos e o rexeitamento activo da súa

violación, especialmente das situacións de racismo, sexismo e discriminación, a través da súa participación en debates con

esa temática. Avaliarase o uso axeitado dunha linguaxe oral respectuosa e non discriminatoria, a aceptación das normas que

rexen o diálogo e a intervención en grupo, a argumentación, a coherencia na exposición das ideas, así como a precisión

léxica e a claridade na expresión.

6. Buscar e seleccionar información en diferentes fontes (prensa, bibliografía, páxinas web, etc.), contrastando versións

diferentes dos mesmos feitos, para realizar traballos individuais e en grupo sobre as principias etapas históricas na conquista

dos dereitos humanos e sobre a lexislación internacional en torno a eles (declaracións, pactos, convenios...); sobre a

evolución histórica cara ao recoñecemento da igualdade de dereitos das mulleres e as súas contribucións en todos os campos

81

do saber ao longo da historia e o coidado dos seres humanos, utilizando fontes diversas (prensa, bibliografía, páxinas web,

etc.). Valorarase especialmente a capacidade de seleccionar a información máis relevante, de integrala nun esquema ou

guión, e de comunicar os resultados do estudo de forma intelixible. Trátase de avaliar en que medida o alumnado é capaz de

planificar e realizar un pequeno traballo de síntese ou indagación, se selecciona a información pertinente en función do

obxectivo proposto e se a organiza adecuadamente. Por outra parte, permitirá comprobar se asume con responsabilidade as

tarefas que lle corresponden como membro dun grupo.

4.CONCRECCIÓNS METODOLÓXICAS.

Partir dos coñecementos previos do alumnado e construír paulatinamente os novos contidos a través de actividades de

adquisición, repaso e reforzo.

Relacionar os contidos curriculares coa vida cotiá próxima ao alumnado co obxectivo de crear interese e motivación.

Desenvolver a reflexión e o espírito crítico para fomentar a capacidade de razoamento e as iniciativas persoais.

Crear un clima escolar de aceptación mutua e de cooperación.

Proporcionar os medios necesarios para acadar unha atención individualizada, desenvolvendo as medidas de reforzo,

agrupamento e adaptacións curriculares que sexan precisas.

Diversificar os instrumentos de avaliación e potenciar o seu carácter formativo.

Favorecer a reflexión e a intuición para conseguir que o alumnado teña unha iniciativa investigadora.

82

Potenciar a lectura e a busca de información e tratamento da información como fonte de coñecemento e entretemento.

Fomentar habilidades no alumnado para que sexa capaz de continuar a aprendizaxe de forma autónoma.

Potenciar as metodoloxías activas e participativas, combinando o traballo individual e o cooperativo.

Potenciar a aprendizaxe por proxectos.

Facer un uso habitual das TIC.

Recalcar o papel facilitador do profesorado.

Os contidos da área presentaranse organizados en conxuntos temáticos de carácter analítico e disciplinar, que aparecen

denominados como bloques.

A Xeografía e Historia permite desenvolver unha metodoloxía que compare o inmediato e o afastado, o propio e o alleo,

o máis concreto e o máis abstracto, xustificando así a importancia que no currículo debe concederse aos aspectos da

XeografÍa, a Historia, e a cultura de Galicia. Non se pode esquecer, á hora de introducir contidos metodolóxicos, a

importancia de saber interpretar fontes de diversa tipoloxía, a comprensión da multicausalidade e a intencionalidade na

interpretación dos procesos, o uso adecuado da información e o manexo da documentación. A finalidade destas materias

concrétase en dar unha visión global do mundo e un conxunto de valores para que os/as alumnos/as adopten unha actitude

ética e comprometida dentro dunha sociedade plural e solidaria. O alumnado ten que se implicar na aprendizaxe e ten que

adquirir as habilidades que lle permitan construír os seus propios esquemas explicativos para comprender o mundo no que

vive, construír a súa identidade persoal, interactuar en situacións variadas e continuar aprendendo. Na nosa práctica docente

empregaremos os recursos didácticos necesarios que permitan desenvolver os contidos das materias de Ciencias Sociais

(como compoñentes das competencias básicas) e, deste xeito, poder alcanzar os obxectivos en cada materia.

83

5. MATERIAIS E RECURSOS

En tódolos niveis, pero sobre todo nos primeiros cursos, é indispensable a utilización de dicionarios para axudar aos

alumnos a adquirir un vocabulario propio da Xeografía e Historia e tamén para mellorar a súa capacidade linguística. Para a

materia de Xeografía e Historia é fundamental a utilización de mapas murais tanto xeográficos como políticos, temáticos e

históricos. Sería desexable que os alumnos dispuxeran de atlas propio, en su defecto deberán utilizar os do instituto.

Consideramos fundamental para o traballo dos alumnos a utilización dun libro de texto que facilite o estudio da materia que

explica o profesor, ademais é conveniente que teñan recollidos nun único libro os exercicios que se farán ao longo do curso;

neste caso o departamento elexiu para os cursos de 1º, 2º, 3º e 4º ESO :

_ Xeografía e Historia . Editorial Santillana. Proxecto Saber facer.

Na EPA utilizarase o material que para este ámbito ten colgado a xunta no seu portal educativo.

Tamén é importante a utilización de prensa, o IES dispón dunha completa biblioteca, que conta con varios periódicos

diarios e semanais; cunha amplia colección de documentais e numerosas películas.

Como todas as aulas contan con pizarra dixital, utilizaranse todos os medios tecnolóxicos que fan posibles a

creación de materiais didácticos. Estas ferramentas ou materiais permiten ao profesor a xeración de dicionarios dixitais,

biografías interactivas,o uso de blogues educativos e a publicación de documentos en bibliotecas dixitais, é dicir, a creación

de contidos e información complementaria ao material didáctico.

84

6. CRITERIOS SOBRE A AVALIACIÓN, CUALIFICACIÓN E PROMOCIÓN DO ALUMNADO.

6.1. CRITERIOS DE AVALIACIÓN

Os instrumentos de avaliación empregados polo docente concrétanse en actividades a realizar polos alumnos: resposta

a preguntas, presentación orais, resolución de exercicios, búsquedas de información, debates, etc.

O docente dará ó alumnado as instruccións para realizar cada unha das actividades, pero todas elas, tanto exames

como intervencións orais, tanto traballos escritos na libreta como entregados aparte, serán valoradas seguindo uns criterios

de cualificación que explicitamos a continuación:

Corrección: para que unha actividade sexa correcta, teñen que darse unha serie de condicións:

Adecuación: a actividade ocúpase do asunto que se pregunta e non outro calquera.

Coerencia: na argumentación non hai contradiccións.

Claridade: as explicacións son facilmente intelixibles (non son "escuras").

Distinción: os conceptos empregados están definidos (non son "confusos").

Actividade completa: significa que a actividade é desenvolvida esgotando, na medida do posible, o asunto do que

trata. A actividade completa maniféstase no emprego de tódolos conceptos relacionados co asunto.

Boa presentación: significa que o resultado final da actividade ten calidade estilística. A boa presentación maniféstase

no coidado do material impreso, da ortografía e a dicción.

Autonomía: significa que a actividade é realizada por un mesmo. A autonomía maniféstase no uso dunha linguaxe

propia, na reflexión sincera e no emprego de exemplos orixinais.

Adicación: significa que o alumno tentou superar as súas dificultades sen escatimar tempo e esforzo para que o

resultado sexa satisfactorio.

Pertinencia: significa que as intervencións van dirixidas a realizar as actividades e non a obstaculizalas.

85

Respecto: significa que a palabra dos outros compañeiros e do profesor é escoitada de forma activa, e que a súa

postura é valorada.

Colaboración: significa que nas actividades de grupo o resultado colectivo prima sobre as inclinacións individuais.

Puntualidade: significa que se respectan os tempos establecidaos para as actividades. A puntualidade maniféstase na

asistencia ás aulas, no remate das actividades e na entrega dos traballos.

6.2. CRITERIOS DE CUALIFICACIÓN

O docente decidirá para cada actividade cales son os criterios relevantes a ter en conta. Por exemplo nunha exposición

oral son relevantes a corrección, completude, presentación e autonomía. Nunha búsqueda de información en grupo, en

cambio, a colaboración e o respecto poden ser tamén relevantes, namentres poden non selo a completude e a presentación.

Unha vez determinados os criterios relevantes o docente poderá empregar a seguinte rúbrica xenérica para a cualificación

das actividades:

CUALIFICACIÓN SIGNIFICADO VALOR DA NOTA

MM Moi mal: a actividade non foi realizada ou foino de modo

que non satisfai ningún criterio.

0%

M Mal: a actividade foi realizada de modo que satisfai de

modo insuficiente os criterios de cualificación.

25%

R Regular: a actividade foi realizada de modo que satisfai de

modo suficiente os criterios de cualificación.

50%

B Ben: a actividade foi realizada de modo que satisfai de

modo notable os criterios de cualificación.

75%

MB Moi ben: a actividade foi realizada de modo que satisfai

de modo excelente os criterios de cualificación.

100%

86

Os catro derradeiros criterios do listado –adicación, pertinencia, respecto e colaboración- non se refiren ó contido das

actividades, senón á actitude que as favorece. A ponderación destes criterios actitudinais consistirá na adición de decimais

para o redondeo da cualificación da avaliación acadando o enteiro superior (por exemplo, un aluno que ten un 6.3 como

resultado da avaliación sumativa, poderá acadar un 7 en función de se foi cualificado positivamente atendendo a estes

criterios).

A cualificación de cada avaliación será a suma da cualificación das probas formais (ata 8 puntos) e da cualificación das

actividades diarias recollidas no caderno, en documentos separados e en intervencións orais (ata 2 puntos). Por tanto a

avaliación sumativa final consistirá nun 80% en probas formais e nun 20% en traballo diario.

Con carácter xeral, a cualificación da avaliación final será a media das avaliacións parciais, acadando o enteiro

superior ou inferior por redondeo en función de se se acadan as 5 décimas ou non respectivamente. O docente poderá valorar

os criterios actitudinais de modo que a súa cualificación permita o redondeo da cualificación de avaliación no enteiro

superior, tal como se especificou máis arriba. De modo extraordinario, un alumno poderá acadar unha cualificación superior

á media aritmética correspondente cando a súa progresión durante o curso sexa tan intensa que acade un grao de aprendizaxe

dos estándares moi superior ao realizado nas primeiras avaliacións.

87

6.3 CRITERIOS DE PROMOCIÓN.

Promocionarán a materia todos aqueles alumos que acaden alomenos un 5 na cualificación final ordinaria.

Se farán un ou dous exames por avaliación. No segundo caso farase a media das dúas notas, agás se unha delas está

cualificada con menos de tres puntos (consideramos que unha nota tan baixa demostra total descoñecemento da materia),

valorarase o traballo diario cun máximo de 2 puntos.

A recuperación de cada avaliación será global e ao principio do seguinte trimestre. Tódolos alumnos suspensos deberán

facer as recuperacións propostas polo profesor.

As faltas de ortografía suporán o desconto de 0,10 puntos por cada unha, ata un máximo de 3 puntos.

Para superar a materia a nota media total deberá ser, como mínimo, un cinco;

para obter a cualificación global, sumaranse as notas dos exames (cun mínimo de 3 puntos para facer media) o traballo

diario do alumno e a actitude.

Os exámes supoñen o 80% da nota, o traballo diario e a actitude o 20%.

En caso de non ter superadas as tres avaliacións ó final do curso, o departamento, para facilitar o aprobado, propón un

exame final (non obrigatorio) sempre que o alumno haxa feito tódolos exames parciais, as recuperacións, asistira

regularmente a clase e tivera unha actitude positiva.

Aqueles alumnos que cursen o Ámbito Social na EPA e que non acaden os obxectivos do módulo tres no mes de febreiro,

teñen a posibilidade de recuperar no mes de maio, con un exame escrito global. Os de cuarto poden recuperar no mes de

setembro.

As datas das probas serán marcadas pola xefatura de estudos.

En caso de copiar nun exame, o alumno suspenderá a avaliación a que corresponda e deberá facer a recuperación, se o

exame é o final de xuño ou o extraordinario de setembro suspenderá toda a materia.

88

Dado que a avaliación é contínua, entendemos como procedemento de avaliación extraordinario aquel que se aplique

unha vez que a avaliación final ordinaria sexa negativa. Para eses casos haberá unha proba formal escrita no mes de xuño

que puntuará sobre 10 puntos e onde haberá que dar conta dos contidos mínimos esixibles para unha avaliación positiva.

No caso de suspender a proba extraordinaria de xuño haberá outra en setembro coas mesmas características.

Nas probas extraordinarias, o alumnado deberá ser moi escrupuloso coa puntualidade, xa que o seu incumprimento

considerarase unha falta leve. Para unificar criterios o Departamento decide que cando se celebren os exames, o alumnado

terá que esperar quince minutos para poder saír, e a partir dese momento non se deixará entrar a ninguén baixo ningún

concepto.

Con respecto ós exames finais e extraordinarios, estes exames deben ser comúns para todos os alumnos e alumnas do

mesmo nivel.

7. DESEÑO DA AVALIACIÓN INICIAL E MEDIDAS INDIVIDUAIS OU COLECTIVAS QUE SE POIDAN TOMAR

EN FUNCIÓN DOS RESULTADOS

Durante a dúas primeiras semanas de clase, faranse actividades de comprensión e expresión seleccionadas para comprobar

en que medida se posúen as competencias necesarias para o seguimento da programación. Unha vez correxidas as

actividades o docente adecuará o nivel de esixencia dos estándares de aprendizaxe ó nivel de competencias rexistradas no

alumnado. Así mesmo contará coa información pertinente para, unha vez contrastada cos outros membros da xunta de

avaliación inicial, decidir que medidas ordinarias ou extraordinarias de atención á diversidade deberá aplicar.

Os instrumentos para realizar dita avaliación pode ser un ou varios dos seguintes:

- Observación sistemática.

- Entrevista oral.

89

- Cuestionario.

- Análise de producións escritas.

- Proba específica.

8.ORGANIZACIÓN DAS ACTIVIDADES DE SEGUIMENTO, RECUPERACIÓN E AVALIACIÓN DAS MATERIAS

PENDENTES.

O alumnado que promocione de curso sen ter superadas todas as materias debe seguir un programa de reforzo para

recuperalas e deberá superar a avaliación correspondente.

1. Na ESO os departamento de xeografía e historia, terá unha hora semanal fóra do horario lectivo de clases para

recuperación da materia pendente. O alumnado que non asista a estas clases recibirán actividades de recuperación.

2. Realizaranse, como mínimo, dous exames e, para o alumnado que o precise, un exame final no mes de maio. Ademais

haberá un exame extraordinario en Setembro.

3. O departamento poderá establecer actividades complementarias que se poderán ter en conta no proceso de avaliación

de materias pendentes, pero sempre se respectará o dereito do alumnado aos exames antes sinalados.

90

4. O calendario de exames será establecido e comunicado pola Xefatura de Estudos.

5. No caso particular do alumnado do Plan de Mellora, o profesorado do curso realizará as actividades de reforzo e de apoio

que lle permitan a recuperación das materias pendentes ao longo do desenvolvemento do programa, sendo a avaliación

competencia do profesorado que imparte clase nel, coa colaboración dos departamentos implicados.

A profesora do Departamento Mercedes Mora Calvo impartirá clases voluntarias para os alumnos, os mércores pola tarde,

fora do horario lectivo, unha hora para 1º de ESO e outra para 2º e 3º. Se o alumno quere asistir ás clases de recuperación

deberá comprometerse a non faltar, a manter a orde, levar o material necesario, facer o traballo… . Para evitar a falta de

control sobre os alumnos, tres faltas de asistencia sen xustificación serán motivo de perda do dereito ás clases de

recuperación; tres faltas leves ou unha grave, respecto á profesora ou aos compañeiros, suporán tamén a perda do dereito a

asistir. Tendo en conta o exposto anteriormente, a cualificación final das materias pendentes terá en conta:

1) As notas dos exames parciais (cun 3 como mínimo para facer media).

2) O traballo, actitude, esforzo… do alumno nas clases de pendentes (máximo de 2 puntos polo traballo na clase e na

casa) .

91

9. MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

Para atender as diferenzas entre o alumnado desta área contémplanse tres tipos de medidas ordinarias nos tempos e

espazos das aulas habituais:

Adaptación dos instrumentos de avaliación en forma de actividades de reforzo para os alumnos que teñan grandes

dificultades para acadar o grao mínimo de consecución dos estándares de aprendizaxe.

Adaptación dos instrumentos de avaliación en forma de actividades de ampliación para os alumnos que manifesten

unha grande capacidade na aprendizaxe dos estándares.

Adaptación das metodoloxías de ensino-aprendizaxe en forma de traballo colaborativo entre alumnado con grao

heteroxéneo de desenvolvemento de capacidades de modo que os máis avanzados titoricen aos que precisan algún tipo

de reforzo.

Cando as medidas ordinarias se manifesten insuficientes o docente presentará á Xunta de avaliación inicial –na sesión

correspondente- ou ao Departamento de orientación –en calquera momento do curso- a proposta para iniciar algunha das

medidas extraordinarias de atención á diversidade habilitadas no centro: ACI ou reforzo educativo co docente de Pedagoxía

terapéutica. Na avaliación final dos primeiros cursos da ESO o docente poderá propoñer, en caso de consideralo necesario, a

execución de medidas extraordinarias de atención á diversidade de cara ao vindeiro curso, como son: agrupamentos

específicos ( 2º ESO), reforzo en lingua ou/e matemáticas (en 1º ESO), titorías de estudo (2º ESO), reforzo de galego (aos

exentos de francés) e Plan mellora (en 2º e 3º).

92

10.CONCRECCIÓN DOS ELEMENTOS TRANSVERSAIS QUE SE TRABALLARÁN NO CURSO QUE

CORRESPONDA.

A materia de Xeografía e Historia pretende, segundo o nivel, adquirir ou consolidar nos alumnos e alumnas unha

madurez social, un espírito crítico e unha sensibilidade que lles permita coñecer e valorar a natureza e o seu patrimonio

histórico e artístico e, actuar de forma responsable e autónoma na sociedade actual. Isto supón a incorporación daqueles

elementos que demanda a sociedade actual, tales como a educación para os dereitos humanos e a paz, educación cidadá,

educación para a igualdade entre os sexos, educación ambiental, educación multicultural e europea …

Estes temas transversais se desenvolverán de forma integrada nos contidos das diferentes materias e niveis.

A educación para os dereitos humanos e a paz pretende: apreciar os dereitos e liberdades humanas como un logro

irrenunciable da humanidade. Desenvolver actitudes de rexeitamento ás desigualdades sociais e económicas dos pobos e

promover actitudes democráticas e de solidariedade con outros pobos e etnias.

A educación cívica pretende: desenvolver actitudes de tolerancia e respecto por ideas, opinións e crenzas que no

coinciden coas propias. Formar un xuízo crítico e razoado dos problemas das sociedades contemporáneas. Comprender

aqueles contidos de gran impacto social como a emigración, a violencia, o racismo…

A educación para a igualdade entre os sexos pretende: analizar criticamente a realidade e corrixir xuízos sexistas,

rexeitar a violencia de xénero dando un tratamento equivalente e equilibrado ao papel semellante que xogan homes e

mulleres no devir histórico. Consolidar hábitos non discriminatorios.

A educación ambiental pretende: comprender as consecuencias medioambientais que se derivan de certos

acontecementos políticos, económicos ou científicos: conflitos bélicos, explotación abusiva de recursos naturais, os

incendios forestais… valorar e respectar o patrimonio histórico, artístico, cultural e social, asumindo a responsabilidade

da súa conservación e mellora.

A educación multicultural pretende: comprender o significado histórico de culturas non europeas. Desenvolver

actitudes de tolerancia e valoración respecto aos demais.

93

Os temas transversais da Xeografía e Historia teñen varios temas comúns con outros departamentos como o de

Ciencias naturais, o de Galego, o de Lingua e Literatura española… cos que poderá intercambiar material ou compartir

actividades.

11. AVALIACIÓN DO PROCESO DE ENSINO E DA PRÁCTICA DOCENTE.

Para avaliar o proceso de ensino-aprendizaxe o docente guiarase polos seguintes indicadores:

Dimensión Indicadores

Planificación 1. Programo a materia tendo en conta os estándares de aprendizaxe previstos nas leis educativas.

2. Programo a materia tendo en conta o tempo dispoñible para o desenvolvemento desta.

3. Selecciono e secuencio de forma progresiva os contidos da programación da aula tendo en conta as particularidades de

cada un dos grupos.

4. Programo actividades e estratexias en función dos estándares de aprendizaxe.

5. Planifico as clases de modo flexible, preparo actividades e recursos axustados á programación da aula e ás necesidades e

aos intereses do alumnado.

6. Establezo os criterios, procedementos e os instrumentos de avaliación e autoavaliación que permiten facer o seguimento

do progreso de aprendizaxe dos meus alumnos e alumnas.

7. Coordino a miña actividade co profesorado doutros departamentos que poidan ter contidos afíns á miña materia.

Motivación do

alumnado

1. Proporciono un plan de traballo ao principio de cada unidade.

2. Considero situacións que introduzan a unidade (lecturas, debates, diálogos...).

3. Relaciono as aprendizaxes con aplicacións reais ou coa súa funcionalidade.

4. Informo sobre os progresos conseguidos e as dificultades encontradas.

5. Relaciono os contidos e as actividades cos intereses do alumnado.

6. Estimulo a participación activa dos estudantes na clase.

7. Promovo a reflexión dos temas tratados.

Desenvolvemento 1. Resumo as ideas fundamentais discutidas antes de pasar a unha nova unidade ou tema con mapas conceptuais, esquemas...

94

Dimensión Indicadores

da ensinanza 2. Cando introduzo conceptos novos, relaciónoos, se é posible, cos xa coñecidos; intercalo preguntas aclaratorias; poño

exemplos...

3. Teño predisposición para aclarar dúbidas e ofrecer asesorías dentro e fóra das clases.

4. Optimizo o tempo dispoñible para o desenvolvemento de cada unidade didáctica.

5. Utilizo axuda audiovisual ou doutro tipo para apoiar os contidos na aula.

6. Promovo o traballo cooperativo e manteño unha comunicación fluída co alumnado.

7. Desenvolvo os contidos dunha forma ordenada e comprensible para os alumnos e as alumnas.

8. Presento actividades que permitan a adquisición dos estándares de aprendizaxe e as destrezas propias da etapa educativa.

9. Presento actividades de grupo e individuais.

Seguimento e

avaliación do

proceso de

ensinanza-

aprendizaxe

1. Realizo a avaliación inicial ao principio do curso para axustar a programación ao nivel do alumnado.

2. Detecto os coñecementos previos de cada unidade didáctica.

3. Reviso, con frecuencia, os traballos propostos na aula e fóra dela.

4. Proporciono a información necesaria sobre a resolución das tarefas e como poden melloralas.

5. Corrixo e explico de forma habitual os traballos e as actividades dos alumnos e das alumnas, e dou pautas para a mellora

das súas aprendizaxes.

6. Utilizo suficientes criterios de avaliación que atendan de xeito equilibrado a avaliación dos diferentes contidos.

7. Favorezo os procesos de autoavaliación e coavaliación.

8. Propoño novas actividades que faciliten a adquisición de obxectivos cando estes non foron alcanzados suficientemente.

9. Propoño novas actividades de maior nivel cando os obxectivos foron alcanzados con suficiencia.

10. Utilizo diferentes técnicas de avaliación en función dos contidos, do nivel do alumnado, etc.

11. Emprego diferentes medios para informar dos resultados ao alumnado e aos pais.

95

12.ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES E COMPLEMENTARIAS.

O departamento plantexará coa suficiente antelación á Vicedirección a realización de actividades complementarias e

extraescolares.

13.MECANISMOS DE REVISIÓN, AVALIACIÓN E MODIFICACIÓN DO PRESENTE DOCUMENTO E

PROCESOS DE MELLORA.

Os obxectivos da avaliación da programación ou da práctica docente no Departamento de,Xeografía e Historia son:

Detectar necesidades educativas concretas no alumnado e aplicar as medidas de atención á diversidade necesarias

segundo as dificultades de aprendizaxe que presente cada alumno/a.

Coñecer o grao de cumprimento das programacións didácticas nas distintas materias.

Valorar a posibilidade de introducir modificacións no desenvolvemento das programacións didácticas das materias do

Departamento.

Ter un seguimento dos resultados académicos nas avaliacións nas materias de Xeografía e Historia. Valorar estes

resultados e facer un seguimento ao longo do curso.

Os instrumentos para a avaliación da programación ou da práctica docente son, fundamentalmente despois de cada

avaliación:

96

_Aplicación de medidas de atención á diversidade nas materias de Xeografía e Historia.

_ Informes de Xefatura de Estudos sobre resultados académicos.

_ Valoracións presentadas polos membros do Departamento durante as reunións do Departamento.

_ Resultados académicos obtidos polo alumnado nas materias de Xeografía e Historia nas avaliacións.

Os membros do departamento revisarán mensualmente a temporalización dos contidos de cada materia, así como os

aspectos didácticos necesarios para o seu mellor aproveitamento por parte dos alumnos.

Os membros do departamento analizarán ao final de cada avaliación os distintos aspectos do proceso de ensino-

aprendizaxe en función dos resultados sumativos obtidos polos alumnos, implementando eventuais correccións durante o

seguinte trimestre.

Na derradeira reunión os membros do departamento farán unha revisión xeral do curso e da programación para decidir

que cousas modificar de cara ó curso vindeiro. Tal revisión e modificación ficará explícita na memoria de fin de curso.

programaciÓn departamento de xeografÍa e historia eso eso.pdf · no primeiro grupo atópase o...

Documents