octubre 2018 34567

34567OCTUBRE 2018

TLEN TIMOMACHTISEJ:DICIEMBRE 3-30, 2018

The Watchtower is published monthly by Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. � 2018Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania.

TLEN NIKAJ UALA��

1918: panotok cien xiuitl

��

DICIEMBRE 3-9Nochipa ma tikijtokaj tlen melauak

DICIEMBRE 10-16Ma titlamachtikaj tlen melauak

Ipan ni tonali, miakej maseualmej momajtokejistlakatij. ¿Kanke pejki moijtoua istlakatili? ¿Tlakeistlakatili tlen tlauel amo kuali moijtok? ¿Tlaketechpaleuis amo ma techkajkayauakaj? Uan,¿kenijkatsa uelis titlamachtisej ika tlen tlaueltijtekiuiaj kema titlamachtiaj? Ni tlamantli tikitasejipan ni ome tlamachtili.

��

TLEN KINPANOTOK TOIKNIUAJJehova tlauel kiteochijtoktlen nijtlapejpenik nijchiuas

��

DICIEMBRE 17-23Ma timotemachikajipan toTlayakanka, Cristo

DICIEMBRE 24-30¿Kenijkatsa tijpias tlaseuilistlimaske mopatlas monemilis?

Nochi titlajtlakolejkej, yeka kemantika tijmatij ouijkema mopatla se keski tlamantli ipan tonemiliso ipan Jehova itlanechikol. Ni ome tlamachtilitechpaleuis amo tlauel ma timotekipachokaj uanma timotemachikaj ipan toTlayakanka, Cristo,maske kemantika panos ipan tonemilis se tlamantlitlen amo timoiljuijtoyaj tlaj panoskia.

��

¿TIJMAJTOYA?

3

6

11

17

22

27

32

34567˙

Octubre de 2018Vol. 4, num. 13 N

´AHUATL DE LA HUASTECA

TLAIXKOPINKAYOTL IPAN IPANTSAJKA:

VENEZUELASe tenaj iuaya ikoneuaj kiijij refresco kematlajtolmoyauaj ipan Telares de Palo Grande(Caracas).

TLAJTOLMOYAUANIJ

149,355KATLI KINMACHTIAJ IKA BIBLIA

209,866KEMA MOILNAMIJKICRISTO IMIKILIS (2017)

478,266

Ni amatl amo monamaka.Ni tlen momoyaua ipan no-chi Tlaltipaktli katli tepale-uia ma kikuamachilikajBiblia, mochiua ika tomijtlen maseualmej temakajika nochi ininyolo.

Tlaj tijneki titemakas tomij,xikita www.jw.org/nch.

Nopa textos katli nikaj uala,mokixtik ipan Itlajtol TotecoNahuatl de la Huasteca Oriental,uan nochi moijkuilok kej namamoijkuiloua nauatl. Kema tikitasTNM, kiijtosneki mokixtik ipanTraduccion del Nuevo Mundo delas Santas Escrituras ika ingles,xiuitl 2013, uan motlajtolkuepkiika nauatl (Huasteca).

Kampa peuayaya nopa pilamochtsi The Watch Towerenero 1, 1918, kiijtouayaya: “¿Tlake panos ipan 1918?”.Maske nopa Ueyi Tlauilankayotl nojua mochijtoyaipan Europa, kema pejki nopa xiuitl panok se keskitlamantli tlen kinextik nopa Estudiantes de la Bibliauan sekinok maseualmej kinpanoskia tlen kuali.

KIIJTOUAJ ONKASKIA TLASEUILISTLIIpan enero 8, 1918, nopa presidente Woodrow

Wilson, temakak se tlamachtili ininixpa nopa Congre-so tlen Estados Unidos uan kiijtok 14 tlamantli tlenmoiljuiyaya monekiyaya kichiuasej uan kiampa “nochialtepemej kipiaskiaj tlaseuilistli uan kuali itstoskiaj”.Ya kiijtok nochi altepemej monekiyaya kimatisej tlenpano ipan sekinok altepemej, ayokmo kichiuaskiajmiak tepostli tlen ika tlateuiaj uan nojkia “mosejkoti-liskiaj altepemej” tlen kinpaleuiskiaj “uejueyi altepe-mej uan tlen amo tlauel uejueyi”. Nopa 14 tlamantlitlen kiijtok kichijki ma onka nopa Sociedad de Nacio-nes uan ma kichiuakaj nopa Tratado de Versalles, tlenkichijki ayokmo ma onka nopa Ueyi Tlauilankayotl.

TIKINTLANKEJ KATLI TECHKUALANKAITAJMaske se xiuitl achtoui nopa Estudiantes de la Biblia

kiixnamiktoyaj miak tlaouijkayotl,� tlen panok ipantlanechikoli tlen kichiua sejse xiuitl nopa corporacionWatch Tower Bible and Tract Society kinextik nojkiapeuaskia itstosej ika tlaseuilistli.Nopa tlanechikoli mochijki ipan enero 5, 1918. No-

paya, miakej tlakamej katli kinixmatiyayaj uan kin-kixtijtoyaj tlen Betel kinejkej inijuantij kiyakanasejtoTeotsij itlanechikol. Toikni Richard Barber, katli ki-paxalouayaya tlanechikoli uan nochipa kuali kitekipa-nok toTeotsij, kipeualtik nopa tlanechikoli ika se tla-

� Xikita Anuario de los testigos de Jehova 2017, kampa kiijto-ua “Cien anos atras: 1917”, ipan iamayo 172-176.

maijtoli. Achtoui kiijtojkej nochi tlen kichijkej ipanxiuitl 1917, uan teipa pejkej kintlapejpeniaj katli tlaya-kanaskiaj, kej kichiuayayaj sejse xiuitl. Toikni Barberkitlapejpenik Joseph Rutherford uan sekinok chikua-sej toikniuaj. Nopaya, se abogado katli kinpaleuiyayakatli techkualankaitayayaj kintlapejpenik sekinok chi-komej tlakamej, sekij eliyayaj katli kinkixtijtoyaj tlenBetel. Inijuantij amo tlatlankej pampa tlauel miakejkitlapejpenijkej toikni Rutherford uan sekinok chi-kuasej toikniuaj katli kuali kitekipanouayayaj toTeo-tsij.Miakej toikniuaj katli itstoyaj nopaya kiijtojkej

“amo kema yajtoyaj ipan se tlanechikoli kampa toTeo-tsij tlauel kinteochijtoya kej ipan nopa tonali”. Masketlauel yolpaktoyaj, amo uejkajki kiampa kiyolmatkej.

TLEN KICHIJKEJ KEMA KISKI AMOCHTLI EL MISTERIOTERMINADONopa Estudiantes de la Biblia miak metstli kimoyaj-

toyaj amochtli The Finished Mystery (El misterio termi-nado). Maseualmej katli kuali ininyolo kuali kiselijkejnopa tlamachtili tlen kipiayaya nopa amochtli, tlenmokixtijtoya ipan Biblia.Toikni Edward Crist, katli kipaxalouayaya tlanechi-

koli ipan Canada, kiijtok se tlakatl iuaya isiua kipojkejnopa amochtli uan san ipan makuili semanas kinejkejkitekipanosej toTeotsij. Kiijtok: “Omej mosentlalijto-kej kitekipanojtosej toTeotsij uan nojua kuali tlanelto-katiauij”.Se tlakatl katli kipojki nopa amochtli nimantsi kinil-

juik iuampoyouaj tlen kiyekojtoya. Uelis tikijtosejnopa amochtli kichijki ma “mosentlachili”. Ya kiijto-ua tlake kipanok: “Ninejnentiauiyaya ipan TerceraAvenida, kema nijmatki, uetsiko ipan noajkol se tla-mantli uan na nimoiljuik eliyaya se ladrillo. ¡Amo ya!Eliyaya El misterio terminado. Nijuikak nochaj uan

1918 PANOTOKCIEN XIUITL

3

nijtlamipojki. [...] Teipa nijmatki eliyaya se predica-dor [...] katli kikuamajkajki ipan ventana pampa tlauelkualantoya. [...] Temachtli nijmati pampa nopa tlakatlkikuamajkajki nopa amochtli kinpaleuik miakej ma-seualmej ma kimatikaj tlen melauak, se tlamantli tlenamo kema kichijtoskia ika nochi tlen tlamachtiya-ya. [...] Uan pampa nopa tlakatl kualanki, nama to-juantij tijueyichiuaj toTeotsij”.Amo san nopa tlakatl amo kuali kiselik nopa amoch-

tli uan kualanki. Ipan Canada, tekichiuanij tlanauatij-kej ayokmo ma kimoyauakaj nopa amochtli pampamoiljuiyayaj kichiuaskia sekinok ma tlaijixnamikikajuan nojkia pampa ayokmo tlapaleuiskiaj ipan tlauilan-kayotl. Nopa panok ipan febrero 12, 1918. Teipa, teki-chiuanij tlen Estados Unidos nojkia kiampa kichijkej.Kintitlankej se keskij tlakamej ma kalakitij ipan Beteluan ipan sekinok kali tlen eltoya ipan Nueva York,Pensilvania uan California. Kitemouayayaj se keskitlamantli tlen ika ueliskia kinteljuisej katli kiyakanaya-yaj toTeotsij itlanechikol. Ipan marzo 14, 1918, nopaDepartamento de Justicia de Estados Unidos kiijtokayokmo ma kimoyauakaj nopa amochtli. Kiijtojkejnopa amochtli kichiuayaya sekinok ayokmo ma tlapa-leuikaj ipan tlauilankayotl uan ma kiixpanokaj nopaley de Espionaje.

KINTSAJKEJIpan mayo 7, 1918, nopa Departamento de Jus-

ticia kinauatijkej ma kintsakua toikniuaj GiovanniDeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Ro-bert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford,William van Amburgh uan Clayton Woodworth. Kiij-tojkej inijuantij “kichiuayayaj maseualmej ma tlaijix-

namikikaj uan amo ma kinekikaj tlapaleuisej ipantlauilankayotl tlen kipiaskia altepetl Estados Unidos”.Ipan junio 3, 1918 pejkej kintlajtolsenkauaj, uan nochikimajtoyaj tlake panoskia. ¿Kenke tikijtouaj nopa?Nopa tekichijketl tlen Estados Unidos kiijtok nopa

ley de Espionaje eliyaya “se tlamantli tlen ika ueliskiajkintlatsakuiltisej” katli kinijixnamikiyayaj tekichiua-nij. Ipan mayo 16, 1918, nopa Congreso kiijtojtoyaamo ueliskiaj momanauisej katli kimoyauayayaj ama-tlajkuiloli kampa kiijtouayayaj “tlen melauak uan tleninijuantij moiljuiyayaj kinpaleuiskia sekinok”. Kemakintlajtolsenkajkej, tlauel kamanaltikej tlen amoch-tli El misterio terminado. Nopa amatl tlen kiijkui-lojkej ipan Congreso de Estados Unidos kiijtoua:“Nopa amochtli tlen itoka El misterio terminado eli setlen nopa tlamantli tlen tlauel kiixpano tlanauatili”.Uan nojkia kiijtoua: “Kichiua soldados ma moiljuikajamo kinamiki tlateuisej uan nojkia sekinok [...] ayok-mo ma kinekikaj tlateuisej”.Ipan junio 20, 1918, tekichiuanij kiijtojkej nopa

chikueyij toikniuaj kena tlaixpanotoyaj. Ualmostla,nopa juez kiijtok kenijkatsa kintlatsakuiltiskiaj, kiij-tok: “Tlen kimoyauaj uan tlen kimanauiaj ni tlaka-mej [...] nelia eli tlauel amo kuali, amo kej se pamitltlen soldados alemanes”. Uan teipa kiijtok: “Monekichikauak tikintlatsakuiltisej”. Kema panok ome sema-nas, nopa chikueyij toikniuaj kintsajkej ipan Peniten-ciarıa Federal (Atlanta, Georgia), uan nopaya tsaktos-kiaj kipano matlaktli xiuitl o nechka 20 xiuitl.

NOJUA TLAJTOLMOYAJKEJNopa Estudiantes de la Biblia tlauel kintlatsakuiltij-

kej. Katli tlatekipanouayayaj ipan Oficina Federal de

OCTUBRE 2018 5

Investigacion (FBI) kitejtemolijkej kenijkatsa kimati-sej nochi tlen kichiuayayaj toikniuaj. Inijuantij kiijkui-lojtiajkej nochi ipan miak amatl, uan nopaya nesikenijkatsa toikniuaj mosentlalijtoyaj nojua tlajtolmo-yauasej.Katli tlayakana kampa asi uan kititlanij amatlajkui-

loli ipan Orlando (Florida), kintlajkuiljuilik katli teki-tij ipan FBI tlen nopa Estudiantes de la Biblia uan kin-iljuik: “Kajkalpa nentinemij, uan nojua tlauel nemijika tlayoua. [...] Nesi kinekij kichiuasej maseualmejma tlaijixnamikikaj”.Se coronel tlen nopa Departamento de Guerra kin-

tlajkuiljuilik katli tekitij ipan FBI tlen toikni FrederickFranz, katli teipa elki se katli kinyakana Jehova itlaj-toltemakauaj. Nopa coronel kiijtok toikni “tlapaleuij-toya ma monamaka tlauel miak amochtli El Misterioterminado”.Charles Fekel, katli nojkia elki se tlen katli kinyaka-

na Jehova itlajtoltemakauaj, nelia tlauel kitlatsakuil-tijkej. Tekichiuanij kiitskijkej pampa kimoyauayayaamochtli El misterio terminado uan pejki kitlachiliaj no-chi tlen kiseliyaya. Se metstli kitsajkej ipan Baltimore(Maryland), uan kiiljuiyayaj “tokualankaitaka austrıa-co”. Kema kinkamanaljuik tlen toTeotsij nochi katlikitlajtlanijkej miak tlamantli, kiilnamijki 1 Corintios9:16, kampa kiijtoua: “Ninelteikneltik na intla axnitla-kamanaloskia itlajtol”.�Pampa tlajtolmoyauayayaj ika miak pakilistli, nopa

Estudiantes de la Biblia pejkej kichiuaj miak tlamantlipampa kinekiyayaj ma kinkixtikaj toikniuaj katli tsak-

� Xikita tlen kipanok toikni Charles Fekel ipan pilamochtsi TheWatchtower, marzo 1, 1969.

toyaj ipan Atlanta. Tosiuaikni Anna Gardner kiilna-mijki ni: “Nochipa tijchiuayayaj miak tlamantli. Kemakintsajkej toikniuaj, timosentlalijkej tiasej kajkalpauan tikintlajtlanijkej maseualmej ma kitlalikaj ininfir-ma.Tlauel miakej techmakakej ininfirma.Tikiniljuiya-yajmaseualmej nopa tlakamej nelia eliyayaj Cristo ito-kilijkauaj uan amo kinamikiyaya ma kintsakuakaj”.

UEJUEYI TLANECHIKOLISTLIIpan nopa tonali kema toikniuaj tlaijiyouijkej, mo-

chijki miak uejueyi tlanechikolistli tlen kinpaleuiskiatoikniuaj nojua kuali ma tlaneltokakaj. Kej kiijtokni pilamochtsi ika ingles, ipan nopa xiuitl mochijkikipano 40 uejueyi tlanechikolistli. Kiijtok: “Miakejkiijtouaj miak kuajkuali tlamantli tlen nochi nopatlanechikolistli. Achtouia mochiuayaya uejueyi tlane-chikolistli san ipan se ome metstli, nama sejse metstlimochiua”.Maseualmej katli kuali ininyolo kuali kitlakakiliya-

yaj tlen titlamachtiyayaj. Ipan se ueyi tlanechikolistlitlen mochijki ipan Cleveland (Ohio), mosentilijkej se1,200 maseualmej uan 42 moatsonpoliuiltijkej. Seokichpil katli moatsonpoliuiltik “tlauel kitlaskamatili-yaya toTeotsij pampa kiixmajtoya, uan pampa namakimaktilijtoya inemilis, kinextiskia nelia kuali kiteki-panoua uan amo kej sekinok maseualmej”.

¿TLAKE PANOSKIA IPAN SEYOK XIUITL?Kema nechka tlamiskia 1918, nopa Estudiantes de la

Biblia amo kimatiyayaj tlake kinpanoskia teipa. Kina-makakej se keski kali tlen kipixtoyaj ipan Brooklynuan nama ininoficinas eltoskia ipan Pittsburgh (Pen-silvania). Maske toikniuaj katli tlayakanayayaj tsakto-yaj, kiijtojkej nopa tlanechikolistli tlen mochiua sejsexiuitl mochiuaskia ipan enero 4, 1919. ¿Tlake panos-kia nama?Toikniuaj nojua kichijkej ininteki. Inijuantij tlauel

motemachiyayaj nochi kuesoli mosenkauaskia uanyeka kema kitlapejpenijkej nopa texto tlen xiuitl 1919,kiijtojkej kitekiuiskiaj Isaıas 54:17: “Niyon se tepostlitlen kichijchijtokej tlakamej axuelis inmechtsontla-miltis”. Nechka mopatlaskia miak tlamantli tlen ki-chiuaskia nojua kuali ma tlaneltokatokaj uan tlenkinpaleuiskia ma kichiuakaj nochi tekitl tlen kipias-kiaj.

TEL´EFONO, foco, carro uan refrigerador eli san se keski tlamantli

tlen maseualmej kichijchijtokej uan tlen techpaleuia ipan tonemi-lis. Uan nojkia kichijchijtokej sekinok tlamantli tlen kichiua ma ti-tlaijiyouikaj, kej pistolas, minas tlen toponi tlalchi, cigarros uanbomba atomica. Maske onka ni tlamantli, onka se tlenijki tlen uej-kajkia pejki uan tlen kichijtok maseualmej tlauel amo kuali ma its-tokaj. ¿Tlake eli nopa tlamantli? Istlakatili. Nopa tlajtoli kiijtosnekikema se akajya kimati se tlamantli eli amo melauak uan kiijtouapampa kineki tekajkayauas. Diablo yaya elki nopa achtoui katli is-tlakatki, uan yeka Jesus kiijtok “nochi istlakayotl peua ika ya” (xij-poua Juan 8:44). ¿Kema pejki istlakati?

2 Diablo pejki istlakati ipan Xochimili Eden. Adan uan Eva its-toyaj ika pakilistli ipan nopa tlali tlen toTeotsij kinmakatoya.ToTeotsij kinnauatijtoya amo ma kikuakaj itlajka nopa “kuauitltlen temachiltia tlen kuali uan tlen axkuali”. Inijuantij mikiskiajtlaj amo kineltokaskiaj nopa tlanauatili. Maske Satanas kimajtoyanopa, ika se kouatl kikajkayajki Eva kema kiiljuik nopa achtoui is-tlakatili: “Axneli, axinmikisej”. Uan teipa kiiljuik: “Kuali kimatiDios intla inkikuasej itlajka nopa kuauitl elis keja inmechtlapouilis

1, 2. ¿Tlake tlamantli kichijtok nelia tlauel amo kuali ma itstokaj maseualmej,uan ajkia kipeualtik?

Nochipa ma tikijtokajtlen melauak“Ximokamauikaj se ika seyok ika tlajtoli tlen melauak” (ZAC. 8:16).UIKATL: 56, 124

¿TLAKETITLANANKILISKIA?��

¿Kenijkatsa Satanaskinkajkayaua maseualmej?

��

¿Kenke maseualmej istlakatij?

��

¿Kenijkatsa tijnextiajamo tielij kej maseualmejkatli istlakatij?

6

OCTUBRE 2018 7

inmoixtiyol uan inmotlalnamikilis uan inkima-tisej tlen kuali uan tlen axkuali. Keja nopa in-elisej keja ya” (Gen. 2:15-17; 3:1-5).

3 Satanas kinekiyaya ma kinpano tlenamo kuali kema kinkajkayajki, pampa kimaj-toya Eva mikiskia tlaj kikuaskia nopa kua-uitl itlajka. Ya uan iueue amo kineltokakej to-Teotsij uan yeka teipa mijkej (Gen. 3:6; 5:5).Uan amo san inijuantij kinpanok tlen amo kualipampa “mikilistli” pejki kinasi nochi maseual-mej maske inijuantij “axkiixpanokej se tlanaua-tili keja Adan” (Rom. 5:12, 14). Maseualmejamo elij xitlauakej uan amo itstokej nochipa kejtoTeotsij kinekiyaya, uan san kiijiyouiaj “seten-ta o ochenta xiuitl” uan san kipiaj “tlaouijka-yotl uan kuesoli” (Sal. 90:10). Tlauel amo kualitlen panok san pampa Satanas istlakatki.

4 Kema Jesus kiixtonki tlake kichiua Sata-nas, kiijtok: “Kikokolia nochi tlen melauak uanaxueli kiijtoua tlen melauak”. Uan nojua kiam-pa kichiua, pampa Satanas nojua “kinkajka-yaua nochi tlakamej tlen itstokej kampa ueliipan Tlaltipaktli” (Apoc. [Rev.] 12:9). Tojuantijamo tijnekij ma techkajkayaua. Yeka, tijnankili-sej ni eyi tlajtlanili: ¿Kenijkatsa Satanas kinkaj-kayaua maseualmej? ¿Kenke maseualmej istla-katij? Uan pampa amo tijnekij tielisej kej Adanuan Eva, uan tijnekij nojua timouampojchijto-sej iuaya Jehova, ¿kenijkatsa uelis tijnextisejnochipa tikijtouaj tlen melauak? (Xijpoua Sal-mo 15:1, 2).

¿KENIJKATSA SATAN´AS

KINKAJKAYAUA MASEUALMEJ?5 Apostol Pablo kimajtoya Satanas amo ue-

lis techkajkayauas pampa “kuali tijmatij keja

3. ¿Kenke tikijtouaj Satanas kinekiyaya ma pano tlenamo kuali kema istlakatki uan tlake panok?4. 1) ¿Tlake tlajtlanili moneki tijnankilisej? 2) Kej kiijtouaSalmo 15:1, 2, ¿san ajkia inijuantij uelis mouampojchiua-sej iuaya Jehova?5. ¿Kenijkatsa ipan ni tonali Satanas kinkajkayaua ma-seualmej?

ya moseniljuijtok kejatsa uelis techkajkayauas”(2 Cor. 2:11). Tijmatij Satanas kinauatia Tlalti-paktli uan kinyakana religiones tlen amo me-lauak, tlanauatianij uan nochi katli tlauel tlato-minpiaj pampa tlachtekij (1 Juan 5:19). Yeka,Satanas uan amo kuali ajakamej kichiuaj ka-tli kipiaj tlanauatili ma istlakatikaj (1 Tim. 4:1, 2). Sekij maseualmej katli tlanamakaj sankinkajkayauaj sekinok pampa kinekij kitlanisejtomij maske tlen kinnamakiltiaj amo kinpale-uia.

6 Maseualmej katli kineltokaj tlen kinmach-tiaj ipan religiones tlen amo melauak uan ki-chiuaj tlen toTeotsij amo kipaktia, amo uelisitstosej nochipa. Uan toTeotsij kintlajtlakoltiskatli kinyakanaj (Os. 4:9). Jesus kimajtoya ka-tli tlayakanayayaj ipan religion kema ya itsto-ya san kinkajkayauayayaj maseualmej. Ya kin-ixkoiljuik: “Inteikneltikej inmojuantij, escribasuan fariseos, ¡inkipiaj ome inmoixayak! Pampainkiixkotonaj ueyi atl uan Tlaltipaktli pampainkintemouaj ajkia inmechtokilisej, uan kemainkipantiaj se akajya katli inmechtokilis, inmo-juantij inkichiuaj tlauel ma kipia tlajtlakoli uanyeka kinamiki ma kitsontlamiltikaj uan ayokmokema ma moyolkui, kej nojkia inmechpanos in-mojuantij” (Mat. 23:15, TNM). Jesus xitlauakkiniljuik tlake kinpanoskia, uan kiniljuik kenke:“Inmotata yajaya Axkualtlakatl [Diablo]”, katli“ipa eliyaya se temiktijketl” (Juan 8:44).

7 Ipan nochi Tlaltipaktli itstokej katli tlayaka-naj ipan religiones tlen amo melauak, uan kin-iljuiaj pastores, curas, rabinos, maestros es-pirituales... Sanse kej fariseos, “kitsakuiliajtlen melauak” tlen toTeotsij iTlajtol, uan mas-ke “kimatkej tlen melauak [...], ika ininpaki-lis kitlapejpenijkej para san kimatisej se istla-katili” (Rom. 1:18, 25). Inijuantij tlamachtiaj

6, 7. 1) ¿Kenke toTeotsij kintlajtlakoltis katli tlayakanajipan religiones tlen amo melauak? 2) ¿Tlake istlakatili tij-kaktok tlamachtiaj katli tlayakanaj ipan religiones tlenamo melauak?

tlen amo melauak, kej kema kiijtouaj katliamo kualmej tlaijiyouisej ipan tlitl, tijpiaj sealma tlen amo kema miki, kema se akajya mikisampa yoli ipan seyok maseuali o tlapiali, uankema kiijtouaj toTeotsij amo kenijki kinita katlimosiuanekij o motlakanekij uan kema omej tla-kamej o siuamej mosenkauaj.

8 Polıticos nojkia tlauel kinkajkayajtokej ma-seualmej. Uan nojua poliui se ueyi istlakatilitlen nechka kiijtosej, inijuantij kiijtosej “onkatlaseuilistli uan ya itstokej ika kuali”. Kemakiijtosej nopa istlakatili, “ipan nopa tlaloch-tli kinasis se ueyi tlatsakuiltili”. Amo ma tij-neltokakaj tlen inijuantij kiijtouaj, pampa sankinekij ma timoiljuikaj kuali tiitstosej. To-juantij tijmatij nopa tonali tlen Jehova kiixtla-lijtok asiki kej “se tlachtejketl [asi] ika tlayoua”(1 Tes. 5:1-4).

¿KENKE MASEUALMEJ ISTLAKATIJ?9 Ipan ni tonali nochi maseualmej istlaka-

tij uan amo kenijki kiitaj. Uan amo san katlitlanauatiaj kichiuaj nopa. Ipan se pilamoch-tsi tlen tlauel kiixmatij, kiijkuilojkej “Por quementimos”, nopaya kiijtouayaya: “Nama mia-kej kiitaj nopa istlakatili kej se tlamantli tlennochi maseualmej kipiaj”. Maseualmej istlaka-tij pampa kinekij momanauisej, pampa amo ki-nekij ma kimatikaj tlake amo kuali tlaman-tli kichijtokej, pampa kinekij kipiasej se kualitekitl, kitlanisej miak tomij o kinekij kipia-sej sekinok tlamantli. Nopa pilamochtsi noj-kia kiijtok maseualmej “amo kiouijmatij kinkaj-kayauasej katli amo kinixmatij, katli ininuayatekitij, ininuampoyouaj uan ininchampoyouaj,uan kiampa kichiuaj ika uejueyi o amo tlaueluejueyi istlakatili”.

8. ¿Tlake istlakatili nechka kiijtosej tlanauatianij, uantlake moneki tijchiuasej tojuantij?9, 10. 1) ¿Kenke istlakatij maseualmej, uan tlake panokema kiampa kichiuaj? 2) ¿Tlake moneki tikilnamikisejtlen Jehova?

10 ¿Tlake amo kuali tlamantli pano kematlauel tiistlakatij? Sekinok ayokmo motema-chiaj ipan tojuantij uan ayokmo kuali mouikajtouaya. Ma timoiljuikaj kenijkatsa kimati setlakatl kema isiua kikajkayaua ika seyok tlakatluan istlakati pampa amo kineki ma kimati. Uantlauel amo kuali kema se tlakatl tlachiua kejuakkiiknelia isiua uan ikoneuaj, uan kema itstokichaj kintlaijiyouiltia. Ma tikilnamikikaj Jeho-va kiita “nochi tlen tijchiuaj uan tlen timoyolil-juiaj”, yeka katli kiampa kichiuaj amo uelis ki-tlatilisej yon se tlamantli (Heb. 4:13).

11 Biblia kiijtoua tlen kichijkej se tlakatl iuayaisiua katli itstoyaj ipan achtoui siglo, motokax-tiyayaj Ananıas uan Safira, uan Satanas ki-chijki ma istlakatikaj. Kinamakakej inintlal uanmaske kiniljuijkej apostoles temakayayaj no-chi tomij tlen kinmakakej, inijuantij amo nelianochi temakakej. Kinekiyayaj toikniuaj kualima kinitakaj uan ma moiljuikaj tlauel kualiininyolo uan yeka temakayayaj tlen kipixtoyaj.Jehova kiitak san istlakatiyayaj uan kintlatsa-kuiltik (Hech. 5:1-10).

12 ¿Kenijkatsa kiita Jehova istlakatili? Sata-nas uan nochi katli kinpaktia istlakatisej uanamo moyolkuepaj “yasej ipan nopa tlitl tlenonpano ueyi”. Nopa kiijtosneki kintsontlamil-tisej uan ayokmo moyolkuisej (Apoc. 20:10;21:8; Sal. 5:6). ¿Kenke? Pampa Jehova kinitakatli istlakatij elij sanse kej “chichimej”, pam-pa momajtokej kichiuaj tlamantli tlen toTeotsijamo kipaktia (Apoc. 22:15, TNM).

13 Tijmatij “toTeko axitstok keja titlakamej.Yajaya axistlakati”. Kena, Jehova “axueli istla-kati” (Num. 23:19; Heb. 6:18). Biblia kiijtoua“toTeko axkineki kiitas [...] se tlen teistlaka-

11. ¿Tlake techmachtia tlen kichijkej Ananıas uan Safi-ra? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).12. ¿Tlake kinpanos katli istlakatij uan amo moyolkue-paj, uan kenke?13. ¿Kenijkatsa eli Jehova, uan tlake techyololinia ma tij-chiuakaj?

8 TLEN TEMATILTIA

uia” (Prov. 6:16, 17). Tlaj tijnekij Jehova kualima techita, moneki tijchiuasej tlen technauatiauan amo tiistlakatisej. Moneki tijneltokasej nitlanauatili: “Amo ximoistlakauikaj se ika se-yok” (Col. 3:9).

JEHOV´A ITLAJTOLTEMAKAUAJ

KIIJTOUAJ TLEN MELAUAK14 ¿Kenke amo sanse elij Jehova itlajtoltema-

kauaj ika maseualmej katli itstokej ipan re-ligiones tlen amo melauak? Pampa toTeotsijitekipanojkauaj nochipa tikijtouaj “tlajtoli tlenmelauak” (xijpoua Zacarıas 8:16, 17). Pablokiijtok kema amo tiistlakatij, tijnextiaj nelia“melauak tiitekipanojkauaj toTeko” (2 Cor. 6:4, 7). Jesus kiijtok: “Se tlakatl [kiijtoua] tleneltok ipan iyolo” (Luc. 6:45). Uajka, kemaipan toyolo eltok tlen melauak, amo tiistlaka-tij. Amo tikijtouaj istlakatili tlen uejueyi yontlen amo uejueyi. Nochipa tikiniljuiaj tlen me-lauak katli ininuaya titekitij, touampoyouaj, to-champoyouaj uan nojkia katli amo tikinixma-tij.

15 ¿Tlake kinamiki tijchiuas tlaj tieli titelpo-katl uan tijneki kuali timouikas ininuaya se-

14. 1) ¿Kenke amo sanse tielij ika sekinok maseualmej?2) Xikixtoma tlake tetlajtolmaka Lucas 6:45.15. 1) ¿Kenke amo kinamiki tijtekipanos Jehova uannojkia tijchiuas tlen amo kuali? 2) ¿Tlake mitspaleuisamo tijchiuas tlen sekinok mitstetsopaj xijchiua? (Xikitanopa nota).

kinok? Maske amo kenijki tlaj tijneki nopa,amo kema xijchiua kej sekinok telpokamej.Ipan tlanechikoli uan ipan ininkalijtik tlachiuajkuali kitekipanouaj Jehova maske kichiuaj tlenamo kinamiki kema itstokej ininuaya sekinoktelpokamej o kema kitekiuiaj redes sociales.Tlen ueli popolokaj o tlen ueli kamanaltij, ti-tichtik o tatakatstik moyoyontiaj, kitlakakiliajuikatl tlen kiijtoua amo kuali tlamantli, tlaij,kitekiuiaj drogas, ichtakatsi nemij iuaya seakajya o kichiuaj sekinok tlamantli tlen tlauelamo kuali. Tlauel istlakatij: kinkajkayauaj inin-tatauaj, toikniuaj uan toTeotsij (Sal. 26:4, 5).Maske kiijtouaj kuali kitekipanouaj Jehova, yakimati inijuantij tlauel mouejkatlalijtokej tlenya (Mar. 7:6). Tlauel kuali tlaj tijchiuas kej kiij-toua Proverbios 23:17: “Amo kema xikixtokatijchiuas tlen kichiuaj tlajtlakolchiuanij. Nochi-pa xijmakasi uan xijtlepanita toTeko”.�

16 Uelis tijneki timochiuas precursor regu-lar o nojua senkistok titlatekipanos, kej ipanBetel. Kema tijtemitis se solicitud, mone-ki amo tiistlakatis uan tikijtos tlen melauak

� Ipan pilamochtsi Monankilia 10 tlajtlanili tlen telpokamej ki-nekij kimatisej, xikita tlajtlanili 6, “¿Tlake nechpaleuis amo nij-chiuas tlen sekinok kinekij?”, uan ipan amochtli Los jovenespreguntan, volumen 2, xikita tlamachtili 16, “Una doble vida.¿Por que confesarlo?”.

16. ¿Tlake moneki tijchiuasej kema tijtemitisej se amatltlen kiijtoua tijnekij senkistok titlatekipanosej?

¿Tikita kenijkatsa mokuapolojtok ni ichpokatl?(Xikita parrafos 15, 16).

kema tijnankilis nopa tlajtlanili tlen nopayauala kampa kiijtoua tlaj timokokoua o amo, ikatlake timoyolpakiltia uan tlaj kuali timonej-nemiltia (Heb. 13:18). ¿Uan tlake moneki tij-chiuas tlaj tijchijtok se tlamantli tlen amo kualiuan amo aka kimati? Xikiniljui ueuejtlakamejma mitspaleuikaj uan kiampa nojua uelis kualitijtekipanojtos Jehova uan amo mitsyolkokosmotlalnamikilis (Rom. 9:1; Gal. 6:1).

17 Uan tlaj tekichiuanij kiijtosej ayokmoma tijchiuakaj se keski tlamantli tlen ika tijue-yichiuaj toTeotsij uan techiljuisej ma tikiniljui-kaj se keski tlamantli tlen toikniuaj, ¿kinamikitikiniljuisej nochi tlen tijmajtokej? Ma tikilna-mikikaj tlake kichijki Jesus. Kema se tlanaua-tijketl kitlajtlanik se keski tlamantli, ya kichijkikej Biblia kiijtoua: “Onka tonali para timoka-matsakuas uan onka tonali para tikama[nal]-tis” uan yeka kemantika amo tleno kiijtok (Ecl.3:1, 7; Mat. 27:11-14). Kema kiampa techpanos,moneki kuali tikitasej tlake tikijtosej uan kiam-pa amo tleno kinchiuilisej toikniuaj (Prov. 10:19; 11:12).

18 Nama ma tikitakaj tlake moneki tijchiuasej

17. ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj techtlajtlanisej se keskitlamantli tlen toikniuaj?18. ¿Tlake moneki tijchiuasej kema ueuejtlakamej tech-tlatsintokisej tlen se toikni?

tlaj tijmatij se akajya tlajtlakolchijtok. Pam-pa ueuejtlakamej moneki kinmokuitlauisej to-ikniuaj tlen tlanechikoli, uelis techtlatsintoki-sej tlake tlamantli tijmatij. ¿Tlake tikiniljuisej?¿Uan tlaj katli tlajtlakolchijtok eli se touampoo se tlen tochampoyouaj? Biblia kiijtoua seakajya katli xitlauak, “kiijtoua nochi tlen sen-kistok melauak” (Prov. 12:17; 21:28). Uajka,moneki tikiniljuisej ueuejtlakamej nochi tlentijmatij uan amo tijtlatisej o tijpatlasej se keskitlamantli. Inijuantij kinamiki kimatisej nochitlen panotok uan kiampa kimatisej kenijkatsakipaleuisej katli tlajtlakolchijtok sampa kualima mouika iuaya Jehova (Sant. 5:14, 15).

19 David kiiljuik Jehova kema momaijtok:“Ta tijneki se tlakatl ma mitstlepanita ipan iyo-lo; tijneki ma tijchiuakaj san tlen melauak”(Sal. 51:6). David kimajtoya tlauel monekitijpatiitasej tlen melauak. Cristo itokilijkauajnochipa tikijtouaj tlen melauak uan amo ti-mokajkayauaj, kej kiijtoua nopa texto kampamokixtijtok ni tlamachtili. Uan nojkia tijnex-tiaj toTeotsij itekipanojkauaj amo tielij sansekej sekinok pampa tojuantij tikinmachtiaj ma-seualmej tlen melauak. Ipan seyok tlamachtilitikitasej kenijkatsa uelis tijchiuasej.

19. ¿Tlake tikitasej ipan seyok tlamachtili?

¿Tlake techpaleuis ma tijmatikaj kema kinamiki amo tleno tikijtosejuan kema moneki tikijtosej nochi tlen melauak?

(Xikita parrafos 17, 18).

JESUCRISTO eliyaya se kuaxinketl uan se tlamachtijketl (Mar. 6:3;Juan 13:13). Uan kuali kichiuayaya nopa ome tlamantli. Jesus kiye-kok kenijkatsa kuali kitekiuis tlen kitekiuiyayaj kuaximanij uan kiam-pa uelki kichijchijki kuajkuali tlamantli tlen kitekiuiskiaj maseualmej.Uan nojkia nochi tlamantli tlen kiyekojtoya ipan toTeotsij iTlajtol ki-tekiuik kema kinpaleuik maseualmej ma kikuamachilikaj nochi nopatlamachtili (Mat. 7:28; Luc. 24:32, 45). Kema kipixtoya 30 xiuitl, Je-sus kikajki iteki uan mosentlalik san kimoyauas toTeotsij iTlanauatij-kayo. Kimatiyaya san nopa tekitl tlauel ipati pampa Jehova yekakiualtitlantoya ipan Tlaltipaktli (Mat. 20:28; Luc. 3:23; 4:43). Nochi-pa san mosentlalik tlauel tlajtolmoyauas, uan kinejki sekinok nojkiakiampa ma kichiuakaj (Mat. 9:35-38).

2 Maske miakej tlen tojuantij amo tikuaximaj, nochi titlamachtiajnopa kuali tlamachtili. Ni tekitl nelia tlauel ipati, uan yeka toTeotsijnojkia kichiua nopa tekitl. Biblia kiijtoua “sansejko titekitij iuaya to-Teko” (1 Cor. 3:9; 2 Cor. 6:4). Tijmatij toTeotsij iTlajtol “senkistokmelauak” (Sal. 119:159, 160). Uan tijchiuaj kampeka kuali “tijtekiuisejuan tikixtomasej [toTeotsij] iTlajtol tlen melauak” kema titlajtolmo-yauaj (xijpoua 2 Timoteo 2:15). Yeka, nochipa moneki tijchijtosejkampeka kuali tijtekiuisej Biblia, tlen techpaleuia ma tikinmachtikajmaseualmej ajkia eli Jehova, Jesus uan tlake eli iTlanauatijkayo.Jehova itlanechikol kineki techpaleuis nojua kuali ma tijchiuakaj

1, 2. 1) ¿Tlake mosentlalik kichiuas Jesus, uan kenke? 2) ¿Tlake moneki tijchiua-sej tlaj tijnekij kuali titekitisej “iuaya toTeko”?

Ma titlamachtikaj tlen melauak“ToTeko, [...] nochi motlajtol senkistok melauak” (SAL. 119:159, 160).

UIKATL: 29, 53

¿KENIJKATSATITLANANKILISKIA?��

¿Ipan tlake monekitimosentlalisej ipantlajtolmoyaualistli?

��

¿Kenke techiljuijkejma tijtekiuikaj se keskiamatlajkuiloli kematitlamachtiaj?

��

¿Tlake tlamantli nojuamoneki kuali tijtekiuis?

11

12 TLEN TEMATILTIA

toteki, yeka kitlapejpenijtok se keski tlamantlitlen moneki kuali tikixmatisej. Nochi nopa tla-mantli eli tlen tlauel tijtekiuiaj kema titlamach-tiaj (kit de ensenanza).

3 Uelis timotlajtlaniaj kenke tikiljuiaj tlentlauel tijtekiuiaj kema titlamachtiaj uan amo tlentlauel tijtekiuiaj kema titlajtolmoyauaj. Kema ti-kamanaltij tlen tlajtolmoyaualistli san tijnekij ti-kijtosej titematiltiaj tlamachtili. Uan kema tikij-touaj titlamachtiaj, tijnekij tikijtosej tikixtomajse tlamachtili uan kiampa se maseuali ma kikua-machili uan ma kiyololini kichiuas ipan inemi-lis tlen kiyekoua. Ipan ni tonali kema nech-ka kintsontlamiltisej katli amo kualmej, monekitimosentlalisej tikinmachtisej maseualmej uanma kimatikaj tlen melauak. Yeka, moneki tij-chiuasej kampeka tikintemosej maseualmej katlikuali ininyolo uan katli kinekij itstosej nochipauan tikinpaleuisej ma mochiuakaj Jehova iteki-panojkauaj (xijpoua Hechos 13:44-47; 13:48,TNM�).

4 ¿Tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij tikin-pantisej katli kinekij “itstosej nochipa”? Kej ipanachtoui siglo, moneki titlajtolmoyauasej. Yeka,moneki tijchiuasej tlen Jesus kiijtok: “Kema in-asitij ipan se altepetl [...], xitlajtlanikaj intla its-tok se kuali tlakatl” (Mat. 10:11). Maseualmej ka-tli amo kuali ininyolo, katli moueyimatij uankatli amo kinekij kiixmatisej toTeotsij amo ki-nekisej techtlakakilisej. Tojuantij tikintemouajmaseualmej katli kuali ininyolo uan moechka-pantlaliaj, uan katli kinekij kimatisej tlen Bibliatlamachtia. Ma timoiljuikaj ipan ni tlamantli.Kema Jesus eliyaya kuaxinketl, ya kitemouayaya

� Hechos 13:48, TNM: “Kema katli amo elij judıos kikajkej ni,pejkej yolpakij uan kitlaskamatkej Jehova iTlajtol uan nochi ka-tli kipixtoyaj kuali ininyolo uan kinekiyayaj itstosej nochipa pej-kej tlaneltokaj”.

3. 1) ¿Tlake moneki timosentlalisej tijchiuasej ni itlamiatonali? 2) Kej kiijtoua Hechos 13:48, ¿ajkia inijuantij mo-neki tikintemosej?4. ¿Kenijkatsa uelis tikinpantisej maseualmej katli kinekij“itstosej nochipa”?

kuajkuali kuauitl tlen ika kichiuaskia tlamantlitlen maseualmej kitekiuiskiaj. Kema kipantiyaya,kuali kitekiuiyaya nochi tlen kipixtoya uan kiam-pa kichijchiuayaya nopa tlamantli. Tojuantij noj-kia kiampa moneki tijchiuasej, achtoui monekitikintemosej maseualmej katli kuali ininyolo uanteipa kuali tijtekiuisej nochi tlen tijpiaj uan kiam-pa tikinpaleuisej ma mochiuakaj Jesus itokilijka-uaj (Mat. 28:19, 20, TNM).

5 Amo nochi tlamantli tlen tijtekiuiaj ipan tote-ki sanse motekiuia. Ma timoiljuikaj ipan tla-mantli tlen kitekiuiyaya Jesus kema kuaximaya-ya.� Se keski kitekiuiyaya kema kimachiotiyayao kitamachiuayaya kuauitl; sekinok ika kite-kiyaya, kikoyoniyaya o kiyektlaliyaya uan ikasekinok kixitlauayaya o kimotskiltiyaya. Nojkiakiampa pano ika amatlajkuiloli tlen tlauel tijteki-uiaj kema titlamachtiaj, pampa amo nochi sansemotekiuia. Nochi nopa amatlajkuiloli tlauel ipa-ti, yeka ma tikitakaj kenijkatsa uelis tijtekiuisej.

TLEN TIJTEKIUIAJ KEMAACHTOUI TIKINNOJNOTSAJ

6 Tarjetas de contacto.Maske amo uejueyi nipilamatsitsij, nelia tlauel techpaleuia kema ach-toui tikinnojnotsaj maseualmej uan kinpaleuiama kiitakaj kampa titlamachtiaj ipan Internet.Nopaya uelis kimatisej ajkia inijuantij elij Jehovaitlajtoltemakauaj uan tlajtlanisej ma kinmachti-kaj ika Biblia. Ipan ni tonali kipano 400,000 ma-seualmej tlajtlantokej ipan jw.org ma kinmach-tikaj ika Biblia. ¡Uan mojmostla nojua tlauelmiakej tlajtlanij ma kinmachtikaj! Yeka, nochipama tijnemiltikaj tarjetas de contacto. Kiampa,maske kampa ueli tiitstosej, uelis titlajtolmo-yauasej.

� Xikita tlamachtili “El oficio de carpintero” uan nopa recua-dro “La caja de herramientas”, ipan La Atalaya, agosto 1, 2010.

5. Xikijto ika se neskayotl kenke moneki kuali tikixmatisejnochi amatlajkuiloli tlen tlauel tijtekiuiaj kema titlamach-tiaj (xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl).6, 7. 1) ¿Kenijkatsa tijtekiuijtok tarjetas de contacto?2) ¿Ipan tlake ome tlamantli techpaleuia nopa amatl tlenika titetlaneuij ma yakaj tlanechikoli?

7 Amatl tlen ika titetlaneuij. Nopa amatl tlenika titetlaneuij ma yakaj tlanechikoli techpale-uia ipan ome tlamantli. Nopaya kiijtoua: “Ti-mitstlaneuij ximomachti Biblia ininuaya Jehovaitlajtoltemakauaj”. Teipa nopa amatl kiijtoua semaseuali uelis momachtis ipan tlanechikoli oipan ichaj kimachtisej ika Biblia. Uajka, ni amatlamo san techpaleuia kema achtoui tikinnojno-tsaj maseualmej, nojkia kintlaneui “katli kimatijmoneki momachtisej toTeotsij iTlajtol” ma kine-kikaj momachtisej touaya (Mat. 5:3, TNM). Uanmaske se maseuali amo kinejki ma tijmachtikajika Biblia, nojkia kuali tijseliaj kema yaui tlane-chikoli. Tlaj yas ipan tlanechikoli, kiitas kenijka-tsa kiyekos miak tlamantli tlen Biblia.

8 Tlauel moneki nochipa ma tikintlaneuikajmaseualmej ma yakaj tlanechikoli. ¿Kenke tlauelipati? Pampa kiampa kiitasej amo tielij sanse kejreligiones tlen amo melauak, pampa titlamach-tiaj tlen Biblia kiijtoua uan tikinpaleuiaj ma-seualmej ma kiixmatikaj toTeotsij (Is. 65:13). Kejnopa kinpanok Ray iuaya isiua Linda, katli euajEstados Unidos. Inijuantij tlaneltokayayaj ipantoTeotsij uan kinekiyayaj yasej iglesia pampa ki-nekiyayaj kuali kiixmatisej. Inijuantij mosentla-lijkej yasej ipan sejse iglesia tlen eltoya ipanininaltepe. Tlauel miak religiones uan iglesiasonkayaya. Achtoui, inijuantij moiljuijtoyaj mo-kauaskiaj ipan se iglesia tlen kichiuaskia ometlamantli. Se, monekiyaya kiyekosej se tlenijkikema se akajya tlamachtiskia ipan se iglesia. Uanome, nochi katli mosentiliskiaj ipan nopa iglesiamonekiyaya moyoyontisej kej kinamiki moyo-yontisej toTeotsij itekipanojkauaj. Kema panokse keski xiuitl, yajtoyaj ipan nochi iglesias uantlauel mokuesojtoyaj pampa amo tleno kiyekoj-toyaj uan katli mosentiliyayaj amo moyoyontiya-yaj kej kinamiki. Inijuantij kichijtoyaj se listakampa moiljuijtoyaj yasej. Kema kiskej tlen nopaiglesia tlen kinpolouayaya, Linda yajki tekiti uanRay yajki ichaj. Kema yauiyaya ichaj, kiitak se

8. ¿Kenke tlauel moneki nochipa ma tikintlaneuikaj ma-seualmej ma yakaj tlanechikoli? Xikijto se neskayotl.

Kali kampa mosentiliaj Jehova itlajtoltemakauaj,uan moiljuik: “¿Uan tlaj nikalakis uan nikitas tla-ke kichiuaj?”. Ya tlauel kipaktik tlen kiitak. No-chi kuali kiselijkej uan kuali moyoyontijtoyaj.Ray moseuik ipan achtoui sillas uan tlauel kipak-tik tlen kiyekok. Kiyolmatki kej kiijtok apos-tol Pablo kiyolmatij maseualmej katli peuaj ya-uij tlanechikoli: “Nelia toTeko itstok inmouaya”(1 Cor. 14:23-25). Ray pejki nochipa yaui tlane-chikoli ipan domingos uan teipa ipan sekinok to-nali. Linda nojkia pejki yaui. Uan maske ya kipix-toyaj kipano 70 xiuitl, kinejkej ma kinmachtikajika Biblia uan moatsonpoliuiltijkej.

AMATLAJKUILOLI TLEN TIJTEKIUIAJKEMA PEUA TITEKAMANALJUIAJ

9 Pilamatsitsij. Tijpiaj chikueyi pilamatsitsijtlen amo ouij tijtekiuisej uan tlauel techpaleuiakema peua titekamanaljuiaj. Ni pejki mochiuaipan 2013 uan kichijtiualajtokej se cinco mil mi-llones tlen pilamatsitsij. Kema peua timomach-tiaj kenijkatsa tijtekiuisej se tlen ni pilamatsitsij,techpaleuia nojkia ma tijmatikaj kenijkatsa tijte-kiuisej nopa sekinok pilamatsitsij pampa kej mo-chijchijtok eli sanse. ¿Kenijkatsa uelis tijtekiuisejkema achtoui titenojnotsasej?

10 Ma timoiljuikaj tijtekiuiaj nopa pilamatsi¿Tlake nopa toTeotsij iTlanauatijkayo? Uelis tij-nextilisej nopa maseuali nopa pilamatsi uan ti-kiljuisej: “¿Timotlajtlanijtok tlake eli toTeotsijiTlanauatijkayo? Tlen ni eyi tlamantli, ¿tlake ti-moiljuia kinankilia ni tlajtlanili?”. Amo ma tikil-juikaj tlaj kuali tlanankilik o amo, ma tikitakaj se-yok iamayo, ma tikixtomilikaj kampa kiijtoua“Tlen kiijtoua Biblia” uan ma tijpouilikaj Da-niel 2:44 uan Isaıas 9:6, tlen nopaya ijkuilij-tok. Tlaj ueli, nojua ma timokamanaljuikaj iua-ya. Teipa, ma tijnextilikaj nopa tlajtlanili tleneltok ipan iamayo 4, kampa kiijtoua “Ximoil-jui”: “¿Kenijkatsa tiitstosej kema tekichijtos to-Teotsij iTlanauatijkayo?”. Tlaj kiampa tijchiuasej

9, 10. 1) ¿Kenke amo ouij tijtekiuisej pilamatsitsij? 2) Xi-kixtoma kenijkatsa uelis tijtekiuisej pilamatsi ¿Tlake nopatoTeotsij iTlanauatijkayo?

OCTUBRE 2018 13

14 TLEN TEMATILTIA

techpaleuis sampa ma tijpaxalotij. Kema sampatimokamanaljuisej iuaya, uelis tijnextilisej tla-machtili 7 ipan pilamochtsi ¡ToTeotsij techmakakuali tlamachtili!, tlen tijtekiuiaj kema peua titla-machtiaj ika Biblia.

AMATLAJKUILOLI TLENKINYOLTILANA MASEUALMEJ

11 Pilamochtsitsij. Tlen Tematiltia uan ¡Desper-tad! motlajtolkueptok ipan miak tlajtoli uan mo-moyaua ipan nochi Tlaltipaktli. Ipan miak alte-pemej maseualmej kipouaj, yeka moneki kualimotlapejpenis tlake itoka elis nopa pilamochtsiuan kiampa kinyoltilanas maseualmej katli itsto-kej ipan nochi Tlaltipaktli. Moneki tijtekiuisejtlamachtili tlen kichiuas maseualmej ma kineki-kaj kimatisej tlen nelia ipati. Tlaj tijnekij tijmati-sej ajkia uelis tijmakasej ni pilamochtsi, monekitikitasej kenijkatsa kichijchijtokej uan ajkia ini-juantij uelis kinpaleuis.

12 Nopa pilamochtsi ¡Despertad! kinpaleuiamaseualmej katli amo kimatij miak tlamantli tlenBiblia o amo kimatij yon tleno. Uelis amo kimatijtlen Biblia tlamachtia, amo motemachiaj ipanyon se religion o amo kimatij tlen Biblia kiijtouauelis kinpaleuis ipan ininnemilis. Ni pilamoch-tsi kichijchijtokej pampa kinpaleuia maseualmejma motemachikaj toTeotsij nelia itstok (Rom. 1:20; Heb. 11:6). Nojkia kinpaleuia mamotemachi-kaj Biblia nelia eli toTeotsij iTlajtol (1 Tes. 2:13).Nopa eyi pilamochtsitsij ¡Despertad! tlen mochij-ki ipan xiuitl 2018 itoka “El camino de la felici-dad”, “12 claves para una familia feliz” uan “Ayu-da para quienes estan de duelo”.

13 Nopa pilamochtsi Tlen Tematiltia tlen ika ti-tlajtolmoyauaj, kinixtomilia tlen Biblia tlamach-

11. ¿Kenijkatsa kichijchijtokej pilamochtsitsij uan tlakemoneki tijmatisej?12. 1) ¿Ajkia inijuantij kinpaleuia pilamochtsi ¡Desper-tad! uan kenke kichijchijtokej? 2) ¿Tlake kuali tlamantlimitspanotok pampa tijtekiuijtok ni pilamochtsi?13. 1) ¿Ajkia inijuantij kinpaleuia pilamochtsi Tlen Tema-tiltia tlen ika titlajtolmoyauaj? 2) ¿Tlake kuali tlamantlimitspanotok pampa tijtekiuijtok ni pilamochtsi?

tia maseualmej katli kitlepanitaj toTeotsij uaniTlajtol. Maske kimatij se keski tlamantli tlen Bi-blia kiijtoua, amo kuali kikuamachiliaj (Rom.10:2; 1 Tim. 2:3, 4). Nopa eyi pilamochtsitsij TlenTematiltia tlen mochijki ipan xiuitl 2018 itoka:“¿Nojua tepaleuia Biblia ipan ni tonali?”, “¿Tlakepanos teipa?” uan “¿Kitekipachoua toTeotsij tlenmitspano?”.

TLEN KINYOLOLINIA MASEUALMEJ14 Videos. Kema Jesus itstoya, kuaximanij san

kipixtoyaj se keski tlamantli tlen ika tekitiyayaj,uan nama kipiaj sekinok tepostli tlen ika tekitijkej sierra mecanica, taladro, lijadora uan clava-dora. Ika tojuantij nojkia kiampa pano pampanama amo san tijpiaj amatlajkuiloli, nojkia tijpiajvideos tlen tlauel techpaleuia kema titlajtolmo-yauaj. Naui tlen nopa videos eli tlen tlauel tij-tekiuiaj kema titlamachtiaj: ¿Kenke moneki ti-momachtis Biblia?, ¿Kenijkatsa titlamachtiaj ikaBiblia?, ¿Tlake tijchiuaj ipan Kali kampa timo-sentiliaj? uan ¿Ajkia inijuantij Jehova itlajtolte-makauaj? Nopa videos katli uejkaua amo kipanodos minutos uelis tijtekiuisej kema tijnojnotsasejnopa maseuali. Uan videos katli uejkaua kipa-no dos minutos uelis tikinnextilisej maseual-mej katli sampa tikinpaxalouaj uan nojkia katliamo tlauel motekiuijtokej. Nochi ni videos ueliskinpaleuis maseualmej ma kinekikaj momachti-sej Biblia uan ma yakaj tlanechikoli.

15 Ma tikitakaj kenijkatsa videos tlauel kinpale-uia maseualmej. Se tosiuaikni kipantik se siuatlkatli euayaya Micronesia uan kinextilik nopa vi-deo ¿Kenke moneki timomachtis Biblia? ipan yapes,tlen eli itlajtol. Kema pejki nopa video, nopasiuatl kiijtok: “¡Amo ueli nijneltoka, eltok ipannotlajtol! Nopa tlakatl katli kamanalti ipan ni vi-deo kamanalti kej maseualmej katli itstokej kam-pa na nieua. ¡Kamanalti kej na!”. Teipa, kiijtok

14. 1) ¿Kenijkatsa techpaleuia nopa naui videos tlentlauel tijtekiuiaj kema titlamachtiaj? 2) ¿Tlake kuali tla-mantli mitspanotok kema tijtekiuijtok ni videos?15. Xikijto tlake kinpanotok toikniuaj kema kinextiliaj semaseuali se video ipan itlajtol.

OCTUBRE 2018 15

kipouaskia uan kitlachiliskia nochi tlen eltokipan jw.org ipan tlajtoli yapes (nojkia xikita He-chos 2:8, 11). Nojkia, se tosiuaikni katli itstokipan Estados Unidos kititlanilik imachkone, katliitstok ipan seyok altepetl, nopa video ¿Kenke mo-neki timomachtis Biblia? Kema kiitak nopa video,imachkone kitlajkuiljuilik ipan correo uan kiil-juik: “Ipan video moijtoua se akajya katli kipiatlauel miak chikaualistli uan tlauel mosisinia ki-yakana ni Tlaltipaktli, uan nopa kichijki nojuama nijneki nijmatis sekinok tlamantli. Nitlajtlan-ki ma nechmachtikaj ika Biblia”. Nopa telpokatlitstok ipan se altepetl kampa amo techkauajma tijtekipanokaj Jehova.

AMATLAJKUILOLI TLEN TIJTEKIUIAJKEMA TITLAMACHTIAJ

16 Pilamochtsitsij. Tlaj se maseuali amo kualitlapoua o amo onka amatlajkuiloli ipan itlajtol,¿kenijkatsa uelis tijmachtisej tlen melauak? Tij-piaj se tlamantli tlen uelis techpaleuis: pilamoch-tsi Xijtlakakili toTeotsij uan xiitsto nochipa.� Se-yok tlamantli tlen techpaleuia ma tijpeualtikajtikinmachtisej maseualmej eli nopa pilamochtsi¡ToTeotsij techmaka kuali tlamachtili! Uelis tij-nextilisej nopa 14 tlamachtili tlen eltok iika nopapilamochtsi, tikiljuisej tlake kipaktiskia kimatisuan teipa peuas tijmachtisej ika tlen kineki kima-tis. ¿Kiampa tijchiuaj kema sampa tikinpaxalouajmaseualmej? Nopa seyok tlamantli tlen techpale-uia eli nopa pilamochtsi ¿Ajkia inijuantij kichiuajtlen Jehova kineki ipan ni tonali? Kinpaleuia ka-tli tikinmachtiaj ma kiixmatikaj Jehova itlane-chikol. Tlaj tijnekij tijmatisej kenijkatsa tijtekiui-sej, ma tikitakaj pilamatsi Tlen tijchiuasej ipantlanechikoli Kej Timonejnemiltiaj uan Titlajtolmo-yauaj, marzo 2017.

� Katli amo uelij tlapouaj uelis tikinnextilisej pilamochtsi Xij-tlakakili toTeotsij, pampa kipia miak tlaixkopinkayotl.

16. Xikixtoma kenijkatsa techpaleuia ni pilamochtsi-tsij: 1) Xijtlakakili toTeotsij uan xiitsto nochipa. 2) ¡ToTeo-tsij techmaka kuali tlamachtili! 3) ¿Ajkia inijuantij kichi-uaj tlen Jehova kineki ipan ni tonali?

17 Amochtli. Tlaj tijpeualtijkej titlamachtiajika se pilamochtsi, uelis tijpatlasej uan ti-tlamachtisej ika amochtli ¿Tlake nelnelia tla-machtia Biblia?, maske ayamo tijtlamiltiaj nopapilamochtsi. Ika ni amochtli, katli tijmachtiaj ue-lis kiyekojtias tlamachtili tlen tlauel ipati tlenuala ipan Biblia. Uan tlaj katli tijmachtiaj kitla-miltia ni amochtli uan kuali tlaneltokatia, uaj-ka uelis tijmachtisej ika amochtli Xijchiuakajma inmechiknelijto toTeotsij. Ni amochtli kipa-leuis ma kichiua ipan inemilis tlen Biblia tetlaj-tolmaka.� Ma tikilnamikikaj katli tikinmachtiajmoneki kitlamiltisej ni ome amochtli maske yamoatsonpoliuiltijtosej. Tlaj kiampa kichiuasej,kinpaleuis kuali ma kitekipanokaj Jehova (xij-poua Colosenses 2:6, 7).

18 Jehova itlajtoltemakauaj moneki tijmoyaua-sej nopa kuali tlamachtili pampa uelis kinpaleuismaseualmej ma itstokaj nochipa (Col. 1:5; xij-poua 1 Timoteo 4:16). Tlaj tijnekij kiampa tij-chiuasej, uelis techpaleuis tlen tlauel tijtekiuiajkema titlamachtiaj (xikita nopa recuadro “Tlentlauel tijtekiuiaj kema titlamachtiaj”). Ma tij-chiuakaj kampeka kuali tijtekiuisej. Nochi to-juantij uelis tijtlapejpenisej tlake tlamantli tijte-kiuisej uan kema tijchiuasej. Ma tikilnamikikajamo san tijnekij titemajmakasej amatlajkuiloli.Nojkia moneki amo tikinmakasej amatlajkuilo-li maseualmej katli amo kinekij kimatisej tlenmelauak. Tijnekij tikinpaleuisej ma mochiuakajCristo itokilijkauaj nochi katli kinekij ‘itstosejnochipa’, inijuantij elij katli kinekij kimatisej tlenmelauak, katli amo moueyimatij uan katli kua-li ininyolo (Hech. 13:48, TNM; Mat. 28:19, 20,TNM).

� Moneki tijtekiuis amochtli ¿Que nos ensena la Biblia? uanContinue en el amor de Dios kema eltos ika nauatl (Huasteca).

17. 1) ¿Kenijkatsa techpaleuia amochtli tlen tijtekiuiajkema titlamachtiaj? 2) ¿Tlakemoneki kichiuasej nochi ka-tli moatsonpoliuiltiaj uan kenke?18. 1) Kej kiijtoua 1 Timoteo 4:16, ¿tlake moneki tijchiua-sej uan tlake panos tlaj kiampa tijchiuasej? 2) ¿Kenkemoneki tijtekiuisej nopa amatlajkuiloli uan videos tlentlauel tijtekiuiaj kema titlamachtiaj?

¿Ajkiakinauatia niTlaltipaktli?

Timoiljuia:

˙ ¿ToTeotsij?

˙ ¿Maseualmej?

˙ ¿Satanás?

¿Tlake mitspaleuisxiyolpaki ininuayamochampoyouaj?

Timoiljuia moneki:

˙ ¿Inmoiknelisej?

˙ ¿Inkipiasej miak tomij?

˙ ¿O seyok tlamantli?

¿Tlake timoiljuiapanos teipa?

Timoiljuia ipan Tlaltipaktli:

˙ ¿San kej ipa tiitstosej?

˙ ¿Momiakilijtias tlen amo kuali?

˙ ¿Tlamis tlen amo kuali?

¿Tlake timoiljuiaijkuilijtok ipanBiblia?

Timoiljuia:

˙ ¿San maseualmej

inintlalnamikilis?

˙ ¿San se tlapoualistli tlen

amo melauak?

˙ ¿ToTeotsij iTlajtol?

Xijtlakakili toTeotsijuan xiitsto nochipa

¿A JKIA INIJUANTIJ KICHIUAJ

TLEN JEHOV´

A KINEKIIPAN NI TONALI?

¿Uelistechnankilisejnopa tlajtlanilitlen tlauel ipati?

Uelis technankilisej:

˙ ¿Katli ixtlamatij?

˙ ¿Katli tlauel momachtijtokej?

˙ ¿Ipan Biblia?

¿Tlakenopa toTeotsijiTlanauatijkayo?

Timoiljuia:

˙ ¿Se tlenijki tlen eltok

ipan toyolo?

˙ ¿Tlen san kiixnextia se tlenijki?

˙ ¿Se tlanauatijkayotl

tlen eltok iluikak?

¿Uelismoyolkuisejkatli miktokej?

Timoiljuia:

˙ ¿Kena?

˙ ¿Amo?

˙ ¿Uelis kena?

¿Asis se tonalikema ayokmotitlaijiyouisej?

Timoiljuia:

˙ ¿Kena?

˙ ¿Amo?

˙ ¿Uelis kena?

34567Pilamochtsi 1, 2018

¿Nojua tepaleuiaBiblia ipan ni tonali?

Jehová itlajtoltemakauaj s

s

TimitstlaneuijXIMOMACHTI BIBLIA ININUAYA

JEHOVÁ ITLAJTOLTEMAKAUAJ

“[Tlauel yolpakij] nopa tlakamej tlen kikakijitlajtol toTeko uan kineltokiliaj.” (LUCAS 11:28)

XIJCHIUAKAJ

MA INMECHIKNELIJTOTOTEOTSIJ

%&'() 2018, NÚMERO 1

EL CAMINO

DE LA FELICIDAD

¡TOTEOTSIJ TECHMAKAKUALI TLAMACHTILI!

¿Tlake nelneliatlamachtia Biblia?

TLEN TLAUEL TIJTEKIUIAJ KEMA TITLAMACHTIAJ

TARJETAS DE CONTACTO UANAMATLTLEN IKA TITETLANEUIJ PILAMATSITSIJ

PILAMOCHTSITSIJ

VIDEOS

w w w w

PILAMOCHTSITSIJ UAN AMOCHTLI

OCTUBRE 2018 17

NITLAKATKI ipan 1934. Notatauaj, Fred uan EdnaMolohan, kipiayayaj 20 xiuitl ika mochijtoyaj Estu-diantes de la Biblia (Jehova itlajtoltemakauaj).Tlauel nikintlaskamatilia pampa nechpaleuijkejma nikikneli toTeotsij. Tiitstoyaj Parsons, se pil-altepetsi tlen mokaua ika sureste tlen Kansas.Ipan totlanechikol itstoyaj miakej toikniuaj katlimotemachiyayaj yasej iluikak. Nochipa tiauiyayajtlanechikoli uan tijmoyauayayaj toTeotsij itlajtol.Kemantika, sabado ika tiotlak nochipa titlajtolmo-yauayayaj ipan ojtli tlen nama tikiljuiaj titlajtolmo-yauaj kampa nemij miakej. Maske kemantika tisi-auiyayaj, kema titlamiyayaj notata techkouiyayahelado.Totlanechikol kinamikiyaya tlajtolmoyauas ipan

miak altepemej uan granjas tlen nechka mokauaya-ya. Tikinmakayayaj maseualmej amatlajkuiloli uaninijuantij techmakayayaj teksistli, piyomej uan tlenkitokayayaj. Pampa amo tijpixtoyaj miak tomij uannotata ya temakatoya tomij kema tijseliyayaj ama-

tlajkuiloli, tlen techmakayayaj techpaleuiyaya ikama timopanoltikaj.

TITLAJTOLMOYAJKEJ IPAN CAMPA˜NAS

Notatauaj kipixtoyaj se gramofono tlen ika tlaj-tolmoyauayayaj. Maske na amo ueliyaya nijteki-uia pampa nojua nieliyaya se pilokichpiltsi, tlauelnechpaktiyaya nikinpaleuis notatauaj ma kitlali-kaj tlamachtili tlen kipanoltiyaya toikni Ruther-ford kema sampa kinpaxalouayayaj maseualmejuan kema tlamachtiyayaj ika Biblia.Notata kitlali se bocina uejkapa tlen tocarro

tlen eliyaya se Ford 1936. Ni carro tlauel techpa-leuik ipan tlajtolmoyaualistli. Achtoui tijtlaliyayajse uikatl pampa tijnekiyaya maseualmej ma tech-tlakakilikaj uan teipa tijtlaliyayaj se tlamachtili.Kema tlamiyaya nopa tlamachtili tikinmajmakaya-yaj amatlajkuiloli maseualmej katli kinekiyayaj ki-matisej sekinok tlamantli.Ipan se pilaltepetsi tlen Kansas tlen itoka Cher-

ryvale, se policıa amo kikajki notata ma kitlali

TLEN KINPANOTOK TOIKNIUAJ

Jehova tlauel kiteochijtoktlen nijtlapejpenik nijchiuasNI KIPANOK CHARLES MOLOHAN

Ipan xiuitl 1939 timejkej tlayoua uan tiajkej kipano se hora ipancarro uan tiasitoj ipan se pilaltepetsi tlen itoka Joplin, tlen mokauaika suroeste tlen Misuri (Estados Unidos). Ichtakatsi tijnenkej ipan nopaaltepetl uan tijkauatoj puertatsintla se pilamatsi. Kema titlankej, yatlanestiualayaya, nochi timokalakitoj kampa carro uan tiajkej kampatimoiljuijkej timoitaskiaj ininuaya sekinok toikniuaj. ¿Kenke tiajkejtitlajtolmoyauato tlayoua uan kenke nimantsi titlakuepilijkej? Teipaniinmechixtomilis.

nopa grabaciones ipan se parque, kampa miakejmaseualmej yauiyayaj mosiajketsa ipan domingos.Maske amo kikajki nopaya ma kitlali, kena kikaj-ki ma kitlali kalixpa tlen nopa parque. Notataamo kualanki uan kiijkuinik nopa carro, kiketskiipan seyok calle tlen nopa parque. Teipa, sampa ki-tlalik nopa grabacion pampa kinekiyaya maseual-mej nojua ma kitlakakilikaj nopa tlamachtili. Natlauel nechpaktiyaya tlen techpanoyaya iuaya nota-ta uan noikni katli achtouiejketl Jerry.Nechka xiuitl 1940, titlajtolmoyajkej se keski

tonali ipan altepemej kampa amo techkauayayajma titlajtolmoyauakaj nopa kiiljuiyayaj “campanasrelampago”. Kej nikijtok achtouia kema tiajkej ipanJoplin (Misuri), timejkej kema ayamo tlanesiya-ya uan ichtakatsi tijkauayayaj pilamatsitsij o pil-amochtsitsij puertatsintla. Teipa, kaltempa tlennopa altepetl timonechikouayayaj uan tikitayayajtlaj se toikni amo kiitskitoyaj policıas.Ipan nopa xiuitl, tlauel nechpaktiyaya nitlajtol-

moyauas ipan ojtli ika pancartas. Toyolixko uantokuitlapaj tijuikayayaj se keski pancartas, timo-tekpantiyauiyayaj kema tijmoyauayayaj toTeotsijiTlanauatijkayo. Nikilnamiki tlen mochijki kampana nieua. Toikniuaj kiuikayayaj se pancarta tlenkiijtouayaya: “Nopa religion eli kejuak se lazo uanse istlakatili”. Kistejkej nochaj uan nejnenkej ki-pano se kilometro uan tlajko uan teipa sampatlakuepilijkej. Maske amo kinpantijkej maseual-mej katli techkualankaitayayaj, kena itstoyaj mia-kej maseualmej katli mosentlachiliyayaj kema kin-itayayaj.

KEMA ACHTOUI NIAJKI IPAN UEJUEYITLANECHIKOLISTLIKema tiauiyayaj ipan uejueyi tlanechikolistli, no-

champoyouaj kisteuayayaj Kansas uan onasiyayajTexas. Notata tekitiyaya kampa eltoyaj trenes, tlenkisteuayayaj Misuri uan onasiyayaj Kansas uanteipa onasiyayaj Texas, yeka amo titlaxtlauaya-yaj kema tiauiyayaj tikinpaxalouaj touikaljuaj uankema tiauiyayaj uejueyi tlanechikolistli. Iikni nona-na, katli achtouiejketl, Fred Wismar uan isiua Eu-lalie mochantijtoyaj ipan Temple (Texas). Teipatlen xiuitl 1900, notıo Fred kimatki tlen melauak,kema nojua eliyaya telpokatl moatsonpoliuiltik uankinmachtik tlen melauak isiuaikniuaj uan nonananojkia kimachtik. Toikniuaj tlen itstoyaj Texas kua-li kiixmatiyayaj, pampa nopaya tlatekipanok kejkatli tepaxaloua chijchikuasej metstli. Katli itstoyaiuaya kuali kiyolmatiyayaj pampa kuali tenojnotsa-yaya uan nochipa yolpaktoya. Tlauel kipatiitayayatlen melauak uan tlauel nechpaleuik kema nieliya-ya nitelpokatl.Ipan 1941, tiajkej ika tren ipan San Luis (Misuri)

pampa nopayamochiuaskia se ueyi tlanechikolistli.Nochi konemej uan telpokamej techiljuijkej ma ti-moseuikaj sansejko uan ma tijtlakakilikaj nopa tla-machtili “Hijos del rey”, tlen kipanoltiskia toikniRutherford. Tieliyayaj kipano 15 mil. Kema tlankitlamachtia, toikni Rutherford uan itlapaleuijkauajtechmakakej se yankuik amochtli tlen itoka Hijos.Ipan abril 1943, tiajkej Coffeyville (Kansas) pam-

pa nopaya mochijki se ueyi tlanechikolistli tlen ito-ka “Llamada a la Accion”. Nopaya moijtok ipan

Notatauaj uan na nechka tocarrrotlen kipia se bocina.

Timokualchijchiuaj pampatijpanoltisej se tlamachtili ipanestacion de radio WBBR.

Titemajmakayayaj amatl kampakiijtouayaya tlen mopanoltiskia ipan

estacion de radio WBBR.

18 TLEN TEMATILTIA

OCTUBRE 2018 19

nochi tlanechikolistli peuaskia mochiuas Kam-pa techmachtiaj kenijki titlajtolmoyauasej. Nojkiatechmakakej se yankuik pilamochtsi tlen kipiayaya52 tlamachtili tlen motekiuiskia ipan nopa escuela.Teipa, ipan nopa xiuitl nijpanoltik noachtoui tla-machtil. Nojkia, ipan nopa ueyi tlanechikolistlitlauel ipati elki pampa nopaya nimoatsonpoliuiltikininuaya sekinok maseualmej kampa momantoyaatl ipan se granja.

NIJNEKIYAYA NITLATEKIPANOTI BETELIpan 1951, kema tlanki nimomachtia secunda-

ria, monejki nijtlapejpenis tlake nijchiuaskia ipannonemilis. Tlauel nijnekiyaya nias Betel. Kampaachtouia tlatekipanojtoya noikni Jerry. Nimantsinijtemitik se solicitud uan nijtitlanki Brooklyn.Amo uejkajki nechtlanejkej ma nitlatekipanoti Be-tel, nijpeualtik ipan marzo 10, 1952. Pampa kualinijtlapejpenik tlen nijchiuas ipan nonemilis nech-paleuik nojua kuali ma nitlaneltoka.Nijnekiyaya nitlatekipanos ipan imprenta pampa

nijnekiyaya nitlapaleuis kampa mochijchiua pil-amochtsitsij uan sekinok amatlajkuiloli. Maske nij-nekiyaya nopaya nitlatekipanos, amo kema uelkipampa nechiljuijkej nitlatekipanoskia kej mesero ocamarero uan teipa ipan cocina. Nechpaktiyayatlen nijchiuayaya uan nijyekok miak tlamantli. Ka-tli tiitstoyaj ipan cocina titlatekipanouayayaj ikaturnos, yeka ika tonaya ueliyaya nimomachtia ipanbiblioteca tlen eltoya ipan Betel. Ni nechpaleuikkuali ma nimouampojchiua iuaya Jehova, kualima nitlaneltoka uan nojuama nitlatekipanojto ipanBetel. Noikni Jerry kiski Betel ipan xiuitl 1949 uanmosenkajki iuaya se tosiuaikni katli itoka Patricia,inijuantij mochantijtoyaj Brooklyn. Kema amo uej-kajtoya niitstoya Betel, inijuantij nochipa nechpa-leuijkej uan tlauel nechyolchikajkej.Kema amo uejkajtoya niitstoya Betel, toikniuaj

pejkej kintlapejpeniaj sekinok toikniuaj katli uelis-kiaj yasej tlamachtitij ipan sekij tlanechikoli tlenmokauayaya se 322 kilometros iuejkaka Brooklyn.Ipan se xiuitl kiniljuiyayaj kanke yaskiaj tlamachti-tij. Monekiyaya kipanoltisej se tlamachtili tlen uej-kauayaya se hora uan tlajtolmoyauasej ininuaya to-ikniuaj. Na nojkia nechtlapejpenijkej. Kema pejki

nitepaxaloua uan nitlamachtia, tlauel nimajmaui-yaya. Miakpa niajki ipan tren. Nikilnamiki tlen pa-nok se domingo ika tiotlak ipan 1954 kema tlaueltlaseseyayaya. Kema nitlakuepiliyaya ipan altepetlNuevaYork, nimoiljuiyaya niasiskia Betel kema tla-tlayouaskia. Amo kiampa panok pampa pejki uetsimiak nieve uan tlauel chikauak tlaajakayaya uantlaseseyayaya yeka nopamotores tlen nopa tren so-solijki. Niasito lunes a las cinco ika ijnalok kampamoketsa tren ipan Nueva York. Nitlejkok ipan semetro tlen yauiyaya Brooklyn uan niasito ipan co-cina, kampa nitekitiyaya. Niasito kema ya pejtoyajtekitij uan tlauel nisiajtoya pampa nochi se youaliamo nikochki. Maske nechpanok nopa, amo kenij-ki nimoiljuiyaya pampa tlauel nechpaktiyaya nikin-tekipanos toikniuaj uan nimouampojchiuas ininua-ya sekinok toikniuaj tlen nikinixmatiyaya kemaniauiyaya inintlanechikol.Se keski xiuitl kema ya niitstoya Betel, nechtla-

nejkej ma nitlapaleui ipan nopa estacion de radioWBBR. Ipan nopa tonali, nopa estacion eltoya ipanome piso tlen nopa calle Columbia Heights, nume-ro 124. Sejse semana se keski toikniuaj kiixnextiya-yaj kejuak momachtiyayaj Biblia sansejko. Na noj-kia nitlapaleuiyaya. Toikni A. H. Macmillan, katliika tlaiknelili tikiljuiyayaj toikni Mac, nojkia tlapa-leuiyaya ipan tlen mopanoltiyaya ipan estacion deradio. Miak xiuitl tlatekipanok ipan Betel, uantlauel techpaleuik katli pejtoyaj titlatekipanouajBetel pampa ya amo kema kitlauelkajki Jehova.Ipan 1958 nechtlanejkej ma nitlapaleui ipan Es-

cuela de Galaad. Na nikinpaleuiyaya misionerosma kikixtikaj amatl tlen ika ueliskia yasej ipan se-yok altepetl uan nikitayaya kenijkatsa yaskiaj. Ipannopa tonali tlauel patiyo eliyaya kema se akajyayauiyaya ipan avion, yeka miakej toikniuaj amo ue-liyayaj yauij ipan avion. Toikniuaj katli kintitlankejAfrica uan Lejano Oriente yauiyayaj ipan barcostlen kiuikayaya tlamamali. Kema ayokmo patiyoelki, toikniuaj pejkej yauij ipan avion.

TIAJKEJ IPAN UEJUEYI TLANECHIKOLISTLINijpixki miak tekitl ipan xiuitl 1960 pampa nech-

iljuijkej ma nikintlaneui aviones tlen kisteuas-kiaj Estados Unidos uan onasiskiaj Europa kampa

20 TLEN TEMATILTIA

mochiuaskia uejueyi tlanechikolistli internaciona-les ipan xiuitl 1961. Na nojkia niajki ipan se tlennopa aviones tlen kistejki Nueva York uan asitoHamburgo (Alemania). Kema tlanki nopa ueyi tla-nechikolistli, eyij betelitas uan na tijtlanejkej se ca-rro uan tiajkej Italia, nopaya tikixmatitoj kali Be-tel, tlen eltok ipan Roma. Teipa, tiajkej Francia,tipanokej ipan cordillera de los Pirineos uan ti-asitoj Espana, kampa amo kinkauayayaj toikniuajma tlajtolmoyauakaj. Tlauel nechpaktik nikinixma-tis toikniuaj tlen Barcelona uan nikinmakas ichta-katsi se keski amatlajkuiloli. Tikistejkej Espana uantiasitoj Amsterdam, teipa tikistejkej nopaya uantiasitoj Nueva York.Teipa, kema panok se xiuitl, nechiljuijkej ma ni-

kita kenijkatsa yaskiaj 583 toikniuaj ipan miak alte-pemej kampa mochiuaskia uejueyi tlanechikolistliinternacionales. Nopa uejueyi tlanechikolistli in-ternacionales motokaxtik “Buenas Nuevas Eter-nas”, tlen mochijki ipan xiuitl 1963. Ni uejueyitlanechikolistli internacionales mochiuaskiaj ipanEuropa, Asia, uan Pacıfico Sur uan teipa ipan Ho-nolulu (Hawai) uan ipan Pasadena (California). Ti-moiljuijtoyaj nopa avion moketsaskia ipan Lıbanouan ipan Jordania pampa tijnekiyayaj tikixmatisejnopa altepemej tlen Biblia kiijtoua. Kampa na nite-kitiyaya amo san monekiyaya tikintlaneuisej avio-nes nojkia monekiyaya tijkixtisej amatl tlen ika to-ikniuaj ueliskiaj yasej ipan seyok altepetl.

KATLI PEJKI IUAYA NIJPAXALOUAXiuitl 1963 eli tlauel ipati pampa nimosiuaj-

tik. Ipan junio 29 nimosenkajki iuaya Lila Rogers,

se tosiuaikni tlen eua Misuri, katli eyi xiuitl tla-tekipanojtoya Betel. Kema panok se semana ikatimosenkajkej, tiajkej ininuaya toikniuaj katli paxa-louayayaj ipanmiak altepemej, tiajkej Grecia, Egip-to, uan Lıbano. Teipa tikistejkej Beirut uan tiasitojJordania. Ipan Jordania toikniuaj amo kinkauiliya-yaj ma kichiuakaj se keski tlamantli uan nojkiatechiljuijtoyaj amo kinkauiliyayajma kalakikaj ipannopa altepetl sekinok toikniuaj, yeka timoiljuiyayajtlake panoskia kema tiasiskiaj nopaya. Timosentla-chilijkej kema tikitakej se keskij toikniuaj techchix-toyaj ika se ueyi amatl tlen kiijtouayaya “Kua-li tiinmechseliaj Jehova itlajtoltemakauaj”. Tlaueltechpaktik tikixmatisej nopa tlali: kampa itstoyajisraeleuanij ininuejkapantatauaj, kampa tlajtolmo-yajkej Jesus uan apostoles, uan kampa toTeo-tsij itlajtol pejki momoyaua “hasta kampa mas uej-ka ipan Tlaltipaktli” (Hech. 13:47).Ipan 55 xiuitl, Lila nechpaleuijtok ipan nochi

tlen nechtekimakatokej. Sansejko miakpa tiajkejEspana uan Portugal kema nopaya amo kinkauaya-yaj toikniuajma kitekipanokaj Jehova.Tikinyolchi-kajkej toikniuaj uan tikinuikilijkej amatlajkuiloliuan sekinok tlamantli tlen kinpolouayaya. Nojkiatiajkej tikinitatoj toikniuaj katli kintsaktoyaj ipanCadiz (Espana), ipan se kali kampa achtouia itsto-yaj soldados. Tlauel niyolpajki pampa uelki nikin-yolchikaua toikniuaj ika se tlamachtili tlen nijpa-noltik.Ipan xiuitl 1963, pejki nikinpaleuia toikniuaj

ma yakaj ipan uejueyi tlanechikolistli internaciona-les tlenmochijki ipan Africa, America Central y del

Iuaya Patricia uan Jerry Molohan kema tiauiyayajipan ueyi tlanechikolistli tlen motokaxtik “Paz en laTierra”, ipan xiuitl 1969.

Nijkualchijchiua diplomas tlen tikinmakasej katlimomachtijkej ipan Galaad.

OCTUBRE 2018 21

Sur, Australia, Europa, Hawai, el Lejano Oriente,Nueva Zelanda uan Puerto Rico. Lila uan na tiajkejipan miak uejueyi tlanechikolistli tlen amo tikil-kauaj, kej kema tiajkej ipan Varsovia (Polonia),ipan xiuitl 1989. Miakej toikniuaj tlen Rusia itstoyajipan ni ueyi tlanechikolistli, inijuantij amo kemayajtoyaj ipan se ueyi tlanechikolistli. Miakej toik-niuaj tlen tikinixmatkej tsaktoyaj miak xiuitl pam-pa amo kinejkej kitlauelkauasej Jehova.Seyok kualtsi tekitl tlen nijpia eli kema nia nikin-

yolchikaua toikniuaj tlen itstokej ipan kali Beteluan misioneros katli itstokej ipan miak altepemej.Amo uejkajtok tiajkej Corea del Sur uan nopaya ti-kinixmatkej 50 toikniuaj katli tsaktokej ipan Su-won. Nochi tlauel yolpakiyayaj uan kinekiyaya sam-pa kitekipanosej Jehova kema kisaskiaj. Tlauelnimoyolchikajki pampa nikinixmatki (Rom. 1:11,12).

NIYOLPAKI PAMPA MOMIAKILIJTOKEJTOTEOTSIJ ITEKIPANOJKAUAJIpan nochi xiuitl tlen panotok, nikitstok kenijka-

tsa Jehova itlanechikol momiakilijtok pampa ya ki-teochijtok. Kema nimoatsonpoliuiltik, ipan xiuitl1943, tieliyayaj se cien mil tlajtolmoyauanij. Uanipan ni tonali, kipano ocho millones Jehova itlaj-toltemakauaj tlajtolmoyauaj ipan 240 altepemejuan pilaltepetsitsij. Nochi ni tlamantli uelki mo-chiua pampa misioneros tlauel tlapaleuijkej. Tlauelniyolpaki pampa uelki nikinpaleuia miakej misio-neros uan kiampa uelkej yauij ipan altepemej kam-pa kintitlankej.Tlauel niyolpaki pampa nijtlapejpenik nijteki-

panos Jehova kema nojua nieliyaya nitelpokatluan pampa nijtemitik nopa solicitud tlen ika ue-liskia nitlatekipanos Betel. Jehova tlauel nech-teochijtiualajtok. Lila uan na tlauel tiyolpaktokejpampa titlatekipanojtokej ipan Betel, nojkia tiyol-paktokej pampa titlatekipanojkej miak xiuitl ipanse keski tlanechikoli tlen Brooklyn, nopa kichij-tok ma timouampojchiuakaj ininuaya miakej toik-niuaj.Ipan ni tonali nojua nitlatekipanoua ipan Betel

uan Lila tlauel nechpaleuia. Nama nijpia kipano 84

xiuitl uan nojua ueli nitlapaleuia, na nijselia ama-tlajkuiloli tlen kititlanij Betel.Tlauel niyolpaki niitstos ipan Jehova itlanechi-

kol uan nikitas kenijkatsa moaxitia tlen kiijtouaMalaquıas 3:18: “Inkiitasej tlake tlamantli tlen kua-li nikinchiuilis tlakamej tlen kipiaj ininnemilis xitla-uak noixpa. Uan inkiitasej tlake tlamantli fiero ni-kinchiuilis tlen fiero ininnemilis. Uan inkimatisejpara axsan se tlamantli kipantisej tlakamej tlennechueyitlepanitaj ika tlakamej tlen axnechtlepani-taj”. Kej panotia tonali tikitaj kenijkatsa maseual-mej amo kuali itstokej uan amo kichiaj kuali itsto-sej. Uan katli tikikneliaj uan tijtekipanouaj Jehovatlauel tiyolpakij, maske kemantika nojkia tijpiajkuesoli, pampa tijchiaj teipa kuali tiitstosej. Tij-piaj se ueyi tlateochiualistli pampa ueli tikinma-tiltiaj maseualmej tlen toTeotsij iTlanauatijkayo(Mat. 24:14). Ni Tlanauatijkayotl kitsontlamiltistlen amo kuali tlen pano ipan ni Tlaltipaktli uan ki-chiuas ma eli se xochimili. ¡Tijnekij ma asi nopa to-nali! Ipan nopa tonali, toTeotsij itekipanojkauajnochipa yolpaktosej pampa amo kema mokokosejuan itstosej nochipa ipan Tlaltipaktli.

Iuaya Lila ipan ni tonali

JOSU´E nojua kiilnamikiyaya tlen Jehova kiiljuik: “Ya mijki notlateki-

panojka Moises. Uajka ama moneki para ta ininuaya nochi ni tlakamejximokualtlalikaj uan xikixkotonakaj ni atemitl Jordan para inyasejipan nopa tlali tlen niinmechmakas” (Jos. 1:1, 2). ¡Nimantsi mopatlaknochi! Josue achtoui san kitekipanouayaya Moises, 40 xiuitl kiampakichijki, uan nama ya kiyakanaskia altepetl Israel.

2 Uelis Josue moiljuiyaya tlake kichiuaskiaj israeleuanij kema ki-matiskiaj yaya kinyakanaskia, pampa inijuantij momajtoyaj Moisesma kinyakana miak xiuitl (Deut. 34:8, 10-12). Se amochtli kiijtouatlen Josue 1:1, 2: “Kej pano ipan ni tonali, uejkajkia nochi tlauel ouijkimatiyayaj kema mopatlayaya inintlanauatijka”.

3 Maske Josue majmajki, kema panok se keski tonali nimantsi pejkikiita tlake kichiuaskia uan motemachik ipan Jehova (Jos. 1:9-11).Uan tlauel kuali pampa kiampa kichijki, pampa Biblia kiijtoua Jeho-va kiyakanki ya uan israeleuanij ika se iluikaejketl. Uan timoiljuiajnopa iluikaejketl elki nopa “Tlajtoli”, toTeotsij iachtouiKone (

´Ex. 23:

20-23; Juan 1:1, TNM).

1, 2. ¿Tlake tekitl kimakakej Josue kema Moises mijki?3, 4. ¿Kenijkatsa tijmatij Josue amo mokuapolok pampa motemachik ipan Jeho-va, uan tlake uelis timotlajtlanisej?

Ma timotemachikaj ipantoTlayakanka, Cristo“San na niCristo [...] niinmotlayakanka” (MAT. 23:10).

UIKATL: 16, 14

¿TIKILNAMIKI?��

¿Kenijkatsa Jehovakinyakanki itekipanojkauajkema itstoya Josue?

��

¿Tlake techmachtia kematikitaj kenijkatsa Cristokiyakanki tlanechikoli ipanachtoui siglo?

��

¿Kenke uelis timotemachisejCristo kuali techyakana ipanni tonali?

22

4 Pampa Jehova kinpaleuik, israeleuanijamo ouij kimatkej kipiasej nopa yankuik inintla-yakanka Josue. Ipan ni tonali nojkia mopatla-tia miak tlamantli. Yeka, uelis timotlajtlaniaj:“Nama, pampa toTeotsij itlanechikol tlauel chi-kauak tekititok, ¿kinamiki timotemachisej ipantoTlayakanka Jesus?” (xijpoua Mateo 23:10).Ma tikitakaj kenijkatsa uejkajkia Jehova kinya-kanki itekipanojkauaj kema mopatlak se keskitlamantli.

¿AJKIA KINUIKAK ISRAELEUANIJ IPAN NOPATLALI TLEN KINMAKASKIAJ?

5 Se kentsi teipa kema Israel kiixkotonki ue-yatl Jordan, Josue kipanok se tlamantli tlenamo kema moiljuijtoya tlaj panoskia. Nechka al-tepetl Jerico, kiitak se tlakatl katli kiuikayayaimako se espada. Pampa amo kiixmatki, kitlajtla-nik: “¿Tiitstok touaya o tiitstok ininuaya tokua-lankaitakauaj?”. Nopa tlakatl kiiljuik ajkia eliya-ya: “Niualajtok pampa nitlayakanketl tlen masniueyi tlen iiluikaejkauaj toTeko”. Uan kiiljuikmokualchijchijtoya kinmanauis toTeotsij itekipa-nojkauaj (xijpoua Josue 5:13-15). Maske nopatlapoualistli kiijtoua Jehova kinojnotsayaya Jo-sue, tijmatij ya san kichiuayaya ika nopa iluikaej-ketl, kej miakpa kichijtoya (

´Ex. 3:2-4; Jos. 4:1,

15; 5:2, 9; Hech. 7:38; Gal. 3:19).6 Josue ya kiiljuijtoyaj kenijkatsa moaxkatiskia

Jerico. Uelis achtoui Josue amo kikuamachilikkenke kiiljuiyayaj ma kichiua se keski tlamantli,kej kema kinnauatik nochi tlakamej ma mochiui-likaj circuncision. Pampa kiampa kichiuaskiaj, sekeski tonali nopa tlateuianij amo ueliskiaj tla-teuisej. ¿Kinamikiyaya ipan nopa tonali ma kin-chiuilikaj circuncision? (Gen. 34:24, 25; Jos. 5:2, 8).

7 Nopa tlakamej uelis moiljuiyayaj kenijkatsa

5. ¿Ajkia kipantik Josue nechka Jerico? (Xikita nopa ach-toui tlaixkopinkayotl).6-8. 1) ¿Kenke uelis sekij moiljuijkej amo kinpaleuiskiatlen Jehova kiniljuik? 2) ¿Kenke tlauel kinpaleuik tlen kin-iljuik? (Xikita nopa nota).

kinmokuitlauiskiaj ininchampoyouaj tlaj inin-kualankaitakauaj kinteuiskiaj. Nopa tlakamejtlen Jerico amo kinteuijkej pampa tlauel maj-mauiyayaj uan kichijkej seyok tlamantli. Bi-blia kiijtoua: “Axaka ueliyaya kalakis, niyon ki-sas tlen altepetl Jerico pampa kuali kitsaktoyajnopa puertas [...] pampa inijuantij kinmakasiya-yaj nopa israelitajmej” (Jos. 6:1). ¿Kenijkatsa ti-moiljuia kiyolmatkej israeleuanij kema kiitakejtlen panok? Inijuantij nojua tlauel motemachij-kej Jehova nelia kuali kinyakana.

8 Nojkia, Jehova kiniljuik amoma kiteuikaj Je-rico. Kiniljuik ipan se tonal ma kiyaualokaj nopaaltepetl, uan kiampa kichijkej ipan chikuasej to-nali, uan seyok tonali monekiyaya chikompa ki-yaualosej. Maske kiampa moiljuiyayaj, Jehovakatli kiyakanayaya altepetl Israel kuali kimatiya-ya tlen kichiuayaya. Pampa kichijkej tlen Jehovakiniljuik kinpaleuik israeleuanij ma moaxkatikajnopa altepetl uan nojua kuali ma tlaneltokakaj.Nopa nojkia kinpaleuik israeleuanij amo ma mo-teuikaj ininuaya tlateuianij tlen Jerico (Jos. 6:2-5; Heb. 11:30).�

9 ¿Tlake techmachtia tlen panok? Uelis ke-mantika amo tijkuamachiliaj kenke Jehova itla-nechikol kichiua se keski tlamantli. Achtouiauelis amo kuali tikitayayaj tijtekiuisej com-putadoras, celulares uan tabletas kema timo-machtiyayaj toselti, ipan tlajtolmoyaualistli uanipan tlanechikoli. Uan nama tikitaj kenijkatsani tlamantli tlauel techpaleuia. Yeka, maske ke-mantika amo tijmatij kenke Jehova itlanechi-kol techiljuia ma tijchiuakaj se keski tlamantli,

� Kampa achtoui eltoya altepetl Jerico, arqueologos kipantij-kej miak tlakualistli tlen amo kitekiuijtoyaj. Ni tlamantli kinextiaamo miak tonali kiyaualojtoyaj nopa altepetl uan yeka maseual-mej amo kikuajkej nopa tlakualistli. Maske israeleuanij amo kin-kajkej ma kiuikakaj tlen eltoya ipan Jerico, onkayaya miak tla-kualistli ipan nopa altepetl pampa ipan nopa tonali pixkayayaj.Yeka, tlauel kuali pampa israeleuanij moaxkatijkej nopa altepetlipan nopa tonali (Jos. 5:10-12).

9. ¿Kenke moneki tijchiuasej tlen Jehova itlanechikoltechiljuia? Xikijto se neskayotl.

OCTUBRE 2018 23

moneki titlaneltokasej. Uajka, kema tikitaj kenij-katsa techpaleuia se keski tlamantli tlen mopa-tla, kichiua kuali ma titlaneltokakaj uan sansejkoma tiitstokaj.

CRISTO KINYAKANKI ITOKILIJKAUAJ KATLIITSTOYAJ IPAN ACHTOUI SIGLO

10 Cornelio, se tlakatl katli amo eliyaya judıo,mochijki se Cristo itokilijka uan kema panoto-ya 13 xiuitl se keskij judıos nojua kichiuayayajnopa circuncision (Hech. 15:1, 2). Ipan Antio-quıa amo nochi sanse moiljuiyayaj tlen ni tla-mantli, yeka kiiljuijkej Pablo ma yaui Jerusalenuan ma kiiljuiti nopa cuerpo gobernante tlen pa-noyaya. ¿Ajkia kinauatik kiampa ma kichiua? Pa-blo kiijtok: “Niajki pampa toTeko [Jesus] nech-nextilik ma nia”. Uajka, Jesus kipaleuik nopacuerpo gobernante uan kiampa uelki kisenkauanopa kuesoli (Gal. 2:1-3).

11 Jesus kitekiuik nopa cuerpo gobernante uan

10. ¿Ajkia kiyakanki nopa tlanechikoli tlen mochijki ipanJerusalen?11. 1) ¿Kenijkatsa kiitayayaj nopa circuncision miakej ju-dıos katli eliyayaj Jesus itokilijkauaj? 2) ¿Kenijkatsa Pablokinextik kinpaleuiyaya ueuejtlakamej tlen Jerusalen? (Xi-kita nopa nota).

kiampa kinmatiltik itokilijkauaj katli amo eliya-yaj judıos amo monekiyaya mochiuilisej nopacircuncision (Hech. 15:19, 20). Maske ya panoto-ya miak xiuitl, miakej judıos katli mochijtoyajCristo itokilijkauaj nojua kinchiuiliyayaj ininko-neuaj nopa circuncision. Uan kema ueuejtlaka-mej tlen Jerusalen kimatkej sekij kiijtouayayajPablo amo kineltokayaya nopa Tlanauatili tlenkimakakej Moises, kinauatijkej ma kichiua se tla-mantli tlen amo moiljuijtoya (Hech. 21:20-26).�Kiiljuijkej ma kinuika nauij tlakamej ipan teo-kali uan ma motlapajpakchiuakaj uan kiampamaseualmej kiitaskiaj Pablo kena kineltokayayanopa Tlanauatili tlen kimakakej Moises. Mas-ke Pablo ueltoskia kiijtos nopa amo kinamiki-yaya kichiuas pampa eliyayaj nopa judıos katliamo kuali kikuamachiliyayaj nopa circuncision,ya amo kiampa kichijki. Pablo tlaneltokak pam-pa kimatiyaya ueuejtlakamej kinauatijkej nopapampa kinekiyayaj sansejko ma itstokaj. Namauelis timotlajtlaniaj: “Tlaj Jesus kichijki ma tlaminopa Tlanauatili tlen kimakakej Moises, ¿kenke

� Xikita nopa recuadro “Pablo afronta con humildad unaprueba” ipan La Atalaya, marzo 15, 2003, iamayo 24.

Ipan achtoui siglo, neski kenijkatsa Cristo kinyakanayaya itokilijkauaj.(Xikita parrafos 10, 11).

kikajki ma pano miak xiuitl uan kiampa mosen-kajki nopa tlamantli?” (Col. 2:13, 14).

12 Sekij amo nima momatij kineltokasej se tla-machtili tlen mopatla. Tlaneltokanij judıos kiam-pa kinpanok pampa monejki panos miak tonaliuan kiampa ayokmo kiitakej nopa circunci-sion kej achtouia kiitayayaj (Juan 16:12). Sekijouij kimatiyayaj kineltokasej nopa circuncisionayokmo kinpaleuiyaya kuali ma mouikakaj iuayaJehova (Gen. 17:9-12). Sekij majmauiyayaj pam-pa moiljuiyayaj kintlaijiyouiltiskiaj ipan ininalte-pe pampa amo moiljuiyayaj kej sekinok (Gal. 6:12). Uan teipa Cristo kinpaleuik nojua kualima kikuamachilikaj ni tlamantli ika nopa ama-tlajkuiloli tlen Pablo kiijkuilok (Rom. 2:28, 29;Gal. 3:23-25).

CRISTO NOJUA KIYAKANA ITLANECHIKOL13 Kema amo tijkuamachiliaj kenke Jehova itla-

nechikol kipatla se keski tlamantli, tlauel tech-paleuis ma timoiljuikaj kenijkatsa Cristo kinya-kanki toTeotsij itekipanojkauaj katli uejkajkiaitstoyaj. Kej kema Josue itstoya uan ipan ach-toui siglo, nochipa kuali kinyakantok uan kiam-pa kinmanauijtok, kinpaleuijtok nojua kualima tlaneltokakaj uan ma itstokaj sansejko (Heb.13:8).

14 Nopa “tlalnamijkatlatekipanojketl” techya-kana kema kinamiki (Mat. 24:45). Nopa ki-nextia kenijkatsa Jesus techiknelia uan kinekikuali ma titlaneltokakaj. Marc, katli kinpia na-uij ikoneuaj, kiijtoua: “Satanas kineki tocham-poyouaj ayokmo kuali ma tlaneltokakaj pampakimati kiampa toikniuaj ayokmo kuali kiteki-panosej Jehova. Yeka, nochipa techilnamikiliajmoneki timomachtisej ininuaya tochampoyouaj

12. ¿Kenke Cristo uelis kikajki ma pano se keski tonaliuan kiampa kisenkajki kej kiitayayaj nopa circuncision?13. ¿Tlake techpaleuis ma tijkauakaj ma techyakanaCristo?14-16. ¿Kenijkatsa Jesus kinextia kineki kuali ma titlanel-tokakaj ika nopa tlapaleuili tlen techmaka “tlalnamijkatla-tekipanojketl”?

sejse chikueyi. Katli tlayakanaj ipan se kali mo-neki nochipa kiilnamikisej: moneki kinmokui-tlauisej ininchampoyouaj”.

15 Kema tikitaj kenijkatsa Cristo techyakana,kichiua ma timoiljuikaj ya kineki techpaleuiskuali ma titlaneltokakaj. Se ueuejtlakatl katli ito-ka Patrick, kiijtoua: “Achtouia se keskij amo kin-paktiyaya mosentilisej ininuaya san se keskijtoikniuaj kema yauiyayaj tlajtolmoyauaj saba-dos uan domingos. Uan tlen moijtok mochiuastechpaleuia ma timoiljuikaj ika se kuali tlaman-tli tlen Jesus kinextia: kineki kinpaleuis katliamomoueyimatij. Toikniuaj katli tlauel pinauaj okatli amo tlauel tlajtolmoyauayayaj, nama kima-tij tlauel kinpatiitaj uan nojua ueli kuali tlapale-uiaj. Uan yeka, nama nojua kuali kitekipanouajJehova”.

16 Cristo amo san techpaleuia kuali ma titlanel-tokakaj. Nojkia, ipan ni tonali techpaleuia ma ti-mosentlalikaj ipan se tekitl tlen tlauel ipati (xij-poua Marcos 13:10). Andre eli se toikni katlinamanok elki ueuejtlakatl uan katli nochipa ki-neki kichiuas nopa tlamantli tlen Jehova itla-nechikol kipatlatia. Ya kiijtoua: “Pampa namaayokmo miakej tlatekipanouaj ipan Betel tech-ilnamikilia tiitstokej ipan itlamia tonali uan yekamoneki timosentlalisej titlajtolmoyauasej”.

MA TIJKAUAKAJ CRISTOMA TECHYAKANA

17 Kej toTlanauatijka Cristo techyakana tech-paleuia ipan ni tonali uan nojkia techpaleuis tei-pa. Yeka, moneki tipakisej kema timoiljuisej ke-nijkatsa techpaleuia kema mopatla se tlamantli.Kema timomachtiaj ininuaya tochampoyouaj ue-lis timomachtisej kenijkatsa techpaleuijtok tla-mantli tlen mopatlatok ipan tlanechikoli uanipan tlajtolmoyaualistli. Nopa nelia tlauel tech-yolchikauas.

18 Tlaj tikilnamiktosej ajkia kiyakana Jehova

17, 18. ¿Kenke kinamiki timoiljuisej kenijkatsa techpale-uia tlamantli tlen mopatlatok?

OCTUBRE 2018 25

itlanechikol uan kenijkatsa techpaleuia, titlanel-tokasej ika pakilistli. Uelis nelia tiyolpakij kematikitaj kenijkatsa ayokmo motekiuia miak tomijpampa ayokmo mochijchiua miak amatlajkuiloli.Uan pampa tijpiaj yajyankuik tlamantli tlen uelistijtekiuisej, nopa kinpaleuia miakej maseualmejma kikakikaj Jehova itlajtol. Uajka, ¿ueliskia no-jua tlauel tijtekiuisej amatlajkuiloli tlen eltokipan Internet, videos uan audios? Tlaj kiampatijchiuasej, tijnextisej tijchiuaj kej Jesus pampakuali tijtekiuisej tlen Jehova itlanechikol tech-makatok.

19 Kema tijkauaj Cristo ma techyakana techpa-leuia kuali ma titlaneltokakaj uan ma tiitstokajsansejko ininuaya toikniuaj. Andre, toikni ka-tli achtoui tikijtojkej, kiijtok kenijkatsa moiljuiapampa ayokmo itstokej miakej toikniuaj ipan Be-tel: “Kema nikita katli kiskej tlen Betel nojuakuali tlaneltokaj uan ika pakilistli kichiuaj nopatekitl tlen nama kinmakatokej, kichiua ma ni-kintlepanita uan ma nimotemachi ipan Jesus.Ipan tlen ueli tekitl tlen kinmakaj tlauel yolpa-kij, kiampa kinextiaj kikauaj Jehova itlanechikolma kinyakana”.

19. ¿Kenke moneki tijkauasej Cristo ma techyakana?

MA TITLANELTOKAKAJ UANMA TIMOTEMACHIKAJ IPAN CRISTO

20 Nechka poliui Jesucristo katli eli toTlaya-kanka, tlatlanis uan kichiuas uejueyi tlamantli(Apoc. [Rev.] 6:2; Sal. 45:4). Uan ipan ni tonali,kinmachtia toTeotsij itekipanojkauaj kenijkatsauelis itstosej ipan yankuik Tlaltipaktli uan kenij-katsa kichiuasej nopa tekitl tlen nopaya mone-kis. Kej kema tikinmachtisej katli moyolkuisejuan kema titlapaleuisej ipan nochi Tlaltipaktlima mochiua se yejyektsi xochimili.

21 ToTlanauatijka Jesucristo nelia kichiuasma tiitstokaj ipan yankuik Tlaltipaktli, yekanama moneki nochipa ma timotemachikaj ipanya maske mopatlas se keski tlamantli (xijpouaSalmo 46:1-3). Kemantika uelis tijmatisej ouijtijchiuasej se keski tlamantli tlen mopatla ipanJehova itlanechikol, uan nojua tlauel ouij tijma-tij kema moneki tijpatlasej se keski tlamantliipan tonemilis. Kema kiampa techpanos, ¿kenij-katsa uelis tijpiasej tlaseuilistli uan nochipa ti-motemachisej ipan Jehova? Ni tikitasej ipan se-yok tlamachtili.

20, 21. 1) ¿Kenke uelis timotemachisej ipan toTlayakan-ka Cristo? 2) ¿Tlake tikitasej ipan seyok tlamachtili?

¿Tikinpaleuiaj tochampoyouaj uan sekinok toikniuaj nojkiama kichiuakaj tlen Jehova itlanechikol techiljuia?

(Xikita parrafos 17, 18).

LLOYD UAN ALEXANDRA itstoyaj kipano 25 xiuitl ipan Beteluan kema kiniljuijkej ayokmo tlatekipanoskiaj nopaya, motekipa-chojkej. Lloyd kiijtok: “Tlauel nechpaktiyaya nitlatekipanos ipanBetel uan nimoiljuiyaya amo ueliskia nijchiuas seyok tlamantli.Maske nijkuamachiliyaya kenke monekiyaya ma mopatla se keskitlamantli, kema panok se keski semanas uan se keski metstli, nij-matiyaya amo aka nechnekiyaya. Nimantsi mopatlayaya tlen nij-yolmatiyaya. Kemantika kuali nimomachiliyaya uan kemantikanojua tlauel nimotekipachouayaya”.

2 Kema ipan tonemilis pano se tlamantli tlen amo timoiljuijto-yaj, uelis timotekipachouaj uan amo kuali tijyolmatij (Prov. 12:25). Uan uelis ouij tijmatisej tijselisej nopa seyok tekitl. ¿Tla-ke techpaleuis amo tlauel ma timotekipachokaj uan ma tijpia-kaj tlaseuilistli? (Xijpoua Salmo 131:1; 131:2, TNM�; 131:3).

� Salmo 131:2, TNM: “Amo, na nimoyoltlalijtok uan nimoyolseuijtok kej se okichpil katliayokmo kichichitia inana. Na kuali nijyolmati kej se okichpil katli ayokmo kichichitiaj”.

1, 2. 1) ¿Tlake uelis tijyolmatisej kema panos ipan tonemilis se tlamantli tlenamo timoiljuijtoyaj? (Xikita nopa achtoui tlaixkopinkayotl). 2) Kej kiijtoua Salmo131, ¿tlake uelis techpaleuis amo tlauel ma timotekipachokaj?

¿Kenijkatsa tijpias tlaseuilistlimaske mopatlas monemilis?“Na nimoyoltlalijtok uan nimoyolseuijtok” (SAL. 131:2, TNM).

UIKATL: 128, 129

¿TIKILNAMIKI?��

¿Kenijkatsa uelis techpaleuisnopa tlaseuilistli tlen toTeotsijtechmaka?

��

¿Kenijkatsa uelis tijchiuasejkej Jose kema pano setlamantli tlen amo timoiljuij-toyaj tlaj panoskia?

��

¿Tlake tijyekouaj kematimoiljuiaj tlen kichijkitlajtolmoyajketl Felipe?

27

28 TLEN TEMATILTIA

Ma tikitakaj tlake kichijkej se keskij toTeo-tsij itekipanojkauaj katli uejkajkia itstoyajuan katli itstokej ipan ni tonali uan kiampaamo tlauel motekipachojkej kema mopatlak sekeski tlamantli ipan ininnemilis.

¿KENIJKATSA UELIS TECHPALEUIS NOPATLASEUILISTLI TLEN TOTEOTSIJ TECHMAKA?

3 Jacob san Jose tlauel kiikneliyaya. Yeka,iikniuaj tlauel kikualankaitakej uan kema ki-pixtoya se 17 xiuitl kinamakakej kej se tlateki-panojketl (Gen. 37:2-4, 23-28). Jose tlateki-panok uan tsaktoya ipan Egipto se 13 xiuitl,itstoya tlauel uejka tlen itata Jacob. ¿Tlake ki-paleuik ma kipia iyolo uan amo ma moyol-koko?

4 Kema Jose tlaijiyouiyaya kampa tsakto-ya, uelis timotemachisej ya moiljuiyaya ke-nijkatsa Jehova kiteochiuayaya (Gen. 39:21;Sal. 105:17-19). Nojkia, tlen Jose kitemijkikema eliyaya telpokatl, kipaleuik nojua tlauelma motemachi ipan Jehova (Gen. 37:5-11).Uan nojkia uelis timoiljuisej kenijkatsa miak-pa momaijtok (Sal. 145:18). Jehova kinankilikJose kema kipaleuik ma motemachi ya nochi-pa itstoskia iuaya maske kipanoskia tlen uelitlamantli (Hech. 7:9, 10).�

5 Ipan ni tonali, uelis nojkia tijpiasej tlaouij-kayotl. Uan kema kiampa techpanos, nojkiauelis tijmachilisej kenijkatsa toTeotsij techma-kas tlaseuilistli tlen “kiyaualtsakuas” totlalna-mikilis (xijpoua Filipenses 4:6, 7). Uajka,kema tlauel timotekipachosej ma tikiljuikaj

� Teipa kema Jose ya kistoya kampa tsaktoya, kiitak kenijka-tsa Jehova kipaleuijtoya ma kiilkaua nochi tlen kiijiyouik kemakimakak se ikone. Iachtouikone kitokaxtik Manases, uan kiijtok:“ToTeko Dios kichijtok ma nikilkaua [...] nochi tlen nitlaijiyouij-tok” (Gen. 41:51).

3. ¿Tlake kipanok Jose?4. 1) ¿Ipan tlake tlamantli moiljuiyaya Jose kema tsakto-ya? 2) ¿Kenijkatsa Jehova kinankilik?5. ¿Kenijkatsa techpaleuia nopa tlaseuilistli tlen toTeotsijtechmaka ma tijchiuakaj tlen timosentlalijtokej?

Jehova ma techpaleui. Tlaj kiampa tijchiuasej,techmakas tlaseuilistli tlen techpaleuis ma tij-chiuakaj tlen timosentlalijtokej uan ma tikiji-youikaj tlen techpano. Ma tikitakaj kenijka-tsa tlen kinpanok se keskij toikniuaj kinextianopa.

MA TIKILJUIKAJ JEHOV´A MA TECHPALEUI

NOJUA MA TIJPIAKAJ TLASEUILISTLI6 Kema Ryan uan Juliette kiniljuijkej ayok-

mo tlatekipanoskiaj kej precursores espe-ciales, tlauel motekipachojkej. Ryan kiijtouanimantsi momaijtojkej. Nojkia kiijtoua: “Tij-matiyayaj ueliskia tijnextisej kenijkatsa timo-temachiyayaj ipan Jehova. Miakej toikniuajtlen itstoyaj ipan totlanechikol sanok pej-toyaj kitekipanouaj Jehova, yeka tikiljuijkejJehova ma techpaleui kuali ma titlaneltoka-kaj uan kiampa inijuantij nojkia kuali tlanelto-kaskiaj”.

7 ¿Kenijkatsa kinpaleuik Jehova? Ryan ki-ijtoua: “Kema tlanki timomaijtouaj, ayok-mo timotekipachojkej uan kuali tijyolmat-kej. Nopa tlaseuilistli tlen toTeotsij techmakakkiyaualtsajki totlalnamikilis uan toyolo. Tij-kuamachilijkej Jehova nojua techkauaskiama tijtekipanokaj tlaj kuali tikitaskiaj tlen yakiijtoua”.

8 ToTeotsij itonal amo san techpaleuia ma ti-moyolseuikaj, nojkia uelis techpaleuis ma ti-kilnamikikaj se keski textos tlen techpaleuiskuali ma tijtekipanojtokaj Jehova (xijpouaJuan 14:26, 27). Ma tikitakaj tlen kipanokPhilip uan isiua Mary katli tlatekipanojkejnechka se 25 xiuitl ipan Betel. Ipan naui mets-tli mijki inana Philip uan inana Mary, uan noj-kia mijki seyok iuikal Philip. Nojkia monejki

6, 7. ¿Kenijkatsa techpaleuia Jehova kema tikiljuiaj ikatlake tlamantli tijnekij ma techpaleui? Xikijto se neska-yotl.8-10. 1) ¿Kenijkatsa toTeotsij itonal techpaleuiaamo tlauel ma timotekipachokaj? 2) ¿Kenijkatsa techpa-leuis Jehova tlaj tijchiuasej kampeka timoiljuisej kej yamoiljuia?

kimokuitlauisej Mary itata katli kipixtoya sekokolistli tlen itoka demencia.

9 Philip kiijtoua: “Maske nimoiljuiyaya kualinikijiyouiyaya nopa kuesoli, nechpolouayayase tlamantli. Se tonali, kema nijpouayaya setlamachtili ipan pilamochtsi Tlen Tematiltia,nimoiljuik ipan tlen kiijtoua Colosenses 1:11. Nikitak maske kena nikijiyouiyaya, nech-polouayaya nijchiuas seyok tlamantli. Nopaversıculo nechpaleuik ma nikita monekiyayanijpias noyolo uan nipakis kema nikijiyouiskianopa kuesoli. Uan nopa nechilnamikilik to-Teotsij itonal ueliskia nechpaleuis ma niyolpa-ki maske nechpanoskia tlen ueli kuesoli ipannonemilis”.

10 Philip uan Mary kichijkej kampeka moil-juisej kej Jehova moiljuia ika nopa kuesolitlen kipixtoyaj uan Jehova kinteochijki ikamiak tlamantli. Kema panotoya se keski tonaliika kistoyaj Betel, kinpantijkej maseualmej ka-tli kinekiyayaj ma kinmachtikaj ika Biblia sekeski tonali ipan se semana uan kuali tlanelto-kakej. Mary moiljuia tlen panok uan kiijtoua:“Inijuantij kichijkej ma tiyolpakikaj uan kiam-pa Jehova kejuak techiljuik kuali tiitstoskiaj”.

MA TIJCHIUAKAJ TLAMANTLITLEN JEHOV

´A UELIS KITEOCHIUAS

11 Kema ipan tonemilis mopatla se keski tla-mantli uelis timajmauij uan amo tijmatij tla-ke tijchiuasej. Maske ya nopa uelis kipanokJose, ya kichijki tlen kimatiyaya ueliskia ki-chiuas pampa kinekiyaya Jehova ma kiteo-chiua. Yeka, kema tsaktoya kichijki kampekakuali kichiuas tlen kinauatiyayaj, sanse kej ki-chijki kema kitekipanouayaya Potifar (Gen.39:21-23).

12 Se tonali, kinauatijkej ma kinmokuitlauitiomej tlakamej katli achtouia kipixtoyaj miaktlanauatili kema tlatekipanouayayaj ichaj fa-

11, 12. 1) ¿Tlake kichijki Jose pampa kinekiyaya Jeho-va ma kiteochiua? 2) ¿Kenijkatsa Jehova kiteochijkiJose?

raon. Jose kuali kinmokuitlauik, yeka se to-nali kiiljuijkej nochi tlen kintekipachouayayauan tlen kitemiktoyaj ipan se youali (Gen. 40:5-8). Maske Jose amo kimatiyaya, tlen panokkipaleuiskia ma mopatla inemilis. Uan maskenojua tsaktoya ome xiuitl, ipan nopa tonalikema kikixtijkej kimakakej tlauel miak tla-nauatili; teipa tlen faraon san ya kipixki miaktlanauatili ipan Egipto (Gen. 41:1, 14-16, 39-41).

13 Sanse kej Jose, uelis kemantika tijpiaj sekuesoli tlen amo tijmatij kenijkatsa tijsen-kauasej o amo uelis tijsenkauasej. Uan tlaj tij-piaj toyolo uan tijchiuaj kampeka tijchiua-sej tlen tiuelij, Jehova techteochiuas (Sal.37:5). Uajka maske kemantika amo tijmati-sej tlake tijchiuasej, kena onkas se tlamantlitlen uelis tijchiuasej kej kiijtok apostol Pablo

13. Maske techpanos tlen ueli tlamantli ipan tonemilis,¿tlake moneki tijchiuasej tlaj tijnekij Jehova ma tech-teochiua?

¿Kenijkatsa uelis tijchiuasej kej Jose maskemopatlas se keski tlamantli ipan tonemilis?(Xikita parrafos 11-13).

(2 Cor. 4:8). Tikitasej nelnelia tlen Pablo kiij-tok tlaj timosentlalisej titlajtolmoyauasej.

MA TIMOSENTLALIKAJ TITLAJTOLMOYAUASEJ14 Tlen kichijki tlajtolmoyajketl Felipe tech-

paleuia ma timosentlalikaj titlajtolmoyauasejmaske mopatla se keski tlamantli ipan tonemi-lis. Felipe kimakakej se yankuik tekitl ipan tla-nechikoli tlen Jerusalen (Hech. 6:1-6). Teipa,kema ya kimiktijtoyaj Esteban tlauel kintlaiji-youiltijkej Cristo itokilijkauaj.� Kema Felipekiitak miakej tlaneltokanij kistejkej tlen Jeru-salen, amo san nopaya mokajki. Yajki tlaj-tolmoyaua Samaria, se altepetl kampa sanokpejtoyaj tlajtolmoyauaj (Mat. 10:5; Hech. 8:1, 5).

15 Felipe kikajki toTeotsij itonal ma kiuikakampa Jehova kinekiyaya. Yeka, Jehova kite-kimakak ma tlajtolmoyaua kampa amo akatlajtolmoyajtoya. Ipan nopa tonali, judıos kin-kualankaitayayaj samariaeuanij. Uan Felipeamo kinchikoitak, yeka inijuantij kuali kiyol-matkej kema itstoyaj iuaya, uan kuali kitlaka-kilijkej (Hech. 8:6-8).

16 ToTeotsij itonal kichijki Felipe ma yaui

� Ipan ni pilamochtsi xikita nopa tlamachtili “¿Tijmajtoya?”.

14-16. ¿Tlake kichijki tlajtolmoyajketl Felipe kema mopa-tlak se keski tlamantli ipan inemilis?

Azoto [Asdod] uan Cesarea, ome altepetlkampa itstoyaj miakej katli amo eliyayaj ju-dıos (Hech. 8:39, 40). Kema panotoya se 20xiuitl ika tlajtolmoyajtoya Samaria, nesi mo-patlatoya inemilis Felipe pampa nama kin-pixtoya ichampoyouaj uan tlajtolmoyauayayakampa mochantijtoya. Maske mopatlak miaktlamantli ipan inemilis, ya mosentlalik tlajtol-moyauas, yeka Jehova tlauel kiteochijki yauan ichampoyouaj (Hech. 21:8, 9).

17 Miakej Jehova itekipanojkauaj katli sen-kistok tlatekipanouaj kiitstokej kenijkatsakinpaleuijtok amo tlauel ma motekipacho-kaj kema mosentlaliaj tlajtolmoyauasej maskemopatla se keski tlamantli ipan ininnemilis.Ma tikitakaj tlen kinpanok Osborne iuayaisiua Polite, katli itstokej Sudafrica. Kema kis-kej Betel moiljuijkej nimantsi kipantiskiaj setekitl uan kampa itstoskiaj. Uan, ¿tlake pa-nok? Osborne kiijtoua: “Amo nimantsi tij-pantijkej tekitl kej timoiljuijtoyaj”. Uan Poli-te kiijtoua: “Eyi metstli amo tijpixkej tekitluan amo tikajoktoyaj tomij. Tlauel ouij tijmat-kej”.

18 ¿Tlake kinpaleuik? Osborne kiijtoua:

17, 18. ¿Kenijkatsa techpaleuia kema timosentlaliaj ti-tlajtolmoyauasej maske mopatla se keski tlamantli ipantonemilis?

“Kema titlajtolmoyauayayaj ininuaya toik-niuaj techpaleuik ma timosentlalikaj ipan kua-li tlamantli tlen techpanoyaya. Amo san ti-motekipachojtoyaj, tojuantij timosentlalijkejtitlajtolmoyauasej uan nopa kichijki tlauelma tiyolpakikaj. Kampa ueli tijtemojkej tekitluan kena tijpantijkej”.

MA TIJPIAKAJ TOYOLO UANMA TIMOTEMACHIKAJ IPAN JEHOV

´A

19 Tlen kinpanok toTeotsij itekipanojkauajkinextia tlaj tijchiuaj kampeka tijchiuasej no-chi tlen tiuelij uan timotemachisej ipan Jeho-va, tijpiasej tlaseuilistli (xijpoua Miqueas7:7, TNM�). Uelis tikitstokej kenijkatsa tlenmopatlatok ipan tonemilis techpaleuijtok no-jua kuali ma titlaneltokakaj. Ika tlen kipa-nok Polite kiijtoua: “Kema nijselik se yan-kuik tekitl nechpaleuik ma nijkuamachili tlakekiijtosneki timotemachis ipan Jehova mas-ke tijpias miak kuesoli. Nama nelia kuali ni-mouampojchijtok iuaya Jehova”.

20 Mary, tlen tikijtojkej ipan parrafo 8, no-

� Miqueas 7:7, TNM: “Na kuali nitlachixtos. Nelnelia nijchiasJehova ma nechmanaui. NoTeotsij nechtlakakilis”.

19-21. 1) ¿Tlake techpaleuis nojua ma tijpixtokajtlaseuilistli? 2) ¿Kenijkatsa techpaleuis tlaj timomati-sej tijchiuasej se keski tlamantli tlen mopatla ipan tone-milis?

jua kimokuitlauijtok itata uan eli precursora.Ya kiijtoua: “Kema nimotekipachoua nijyekoj-tok moneki nimoiljuis, nimomaijtos uan ni-moyoltlalis. Tlen nechpanotok nechpaleuijtokma nijkaua nokuesoljuaj imako Jehova. Uanteipa nojua tlauel monekis nijnextis nimote-machia ipan Jehova”.

21 Lloyd uan Alexandra, katli achtoui tikij-tojkej, kiijtouaj tlamantli tlen mopatlak ipanininnemilis kichijki ma kinextikaj tlaj ne-lia kuali tlaneltokayayaj. Kiijtouaj: “Kema tij-piaj kuesoli kichiua ma nesi tlaj totlaneltokilistechpaleuis uan techyoltlalis kema tijpiasejtlaouijkayotl. Nama nojua kuali timonejnemil-tiaj”.

22 Tlaj mopatla kej tiitstokej uelis pampatechmakaj se yankuik tekitl, pampa timoko-kouaj o pampa moneki tikinmokuitlauisej to-champoyouaj, ma timotemachikaj Jehova ki-tekipachoua tlen techpano uan techpaleuiskema kinamiki (Heb. 4:16; 1 Ped. 5:6, 7).Yeka,ma tijchiuakaj tlen uelis tijchiuasej. Ma tij-nechkauikaj Jehova ika tlamaijtoli uan ma tij-kauakaj Jehova ma techmokuitlaui. Kiampaamo tlauel timotekipachosej maske mopatlasse keski tlamantli ipan tonemilis.

22. ¿Ipan tlake tlamantli uelis timotemachisej tlaj tijchi-uasej nochi tlen tiuelij?

Kema mopatla se keskitlamantli ipan tonemilis kichiuama tijselikaj tlateochiualistli tlenamo timoiljuijtoyaj tijseliskiaj.(Xikita parrafos 19-21).

31

w1

8.1

0-N

HH

18

06

25s

Xijkixti ni uan sekinokamatlajkuiloli uanamo mitsinamasej

Xijpoua Traducciondel Nuevo Mundoipan Internet

Xikita ipanwww.jw.org/ncho ika ni codigo

no

p

ESTEBAN ijkatok ininixpa tlakamej katli kikualan-kaitaj, eliyayaj 71 tetlajtolsenkauanij tlen itstoyajipan nopa ueyi tlasentilistli, tlen kiiljuiyayaj Sane-drın, tlen kinyakanayaya judıos. Eliyayaj se keskijtlakamej katli kipixtoyaj miak tlanauatili ipan nopaaltepetl. Kinsentilijtoya nopa sacerdote Caifas, yayakatli tlayakanki kema kitlajtolsenkajkej Jesus kam-pa moijtok kinamikiyaya mikis, amo kipixtoya miakmetstli ika panotoya nopa tlamantli (Mat. 26:57,59; Hech. 6:8-12). Miakej kiistlakauiyayaj. Uajka, ka-tli mosentilijtoyaj mosentlachilijkej pampa Estebanixayak “nesiyaya keja ixayak se iluikaejketl” (Hech.6:13-15).¿Kenke Esteban amo majmauiyaya kema itsto-

ya kampa Sanedrın? Kema ayamo kichiualtiyayajma yaui kampa nopa Sanedrın, Esteban mosentla-lijtoya tlatekipanos ipan tlanechikoli ika itlapaleuiltoTeotsij itonal (Hech. 6:3-7). Kema kitlajtolsen-kauayayaj, toTeotsij itonal kiyolchikajki uan kipa-leuik ma kiilnamiki se keski tlamantli (Juan 14:16).Ipan capıtulo 7 tlen Hechos kiijtoua kema Estebanmomanauiyaya uan nopaya nesi kenijkatsa toTeo-tsij itonal kipaleuik ma kiilnamiki se veinte tlapoua-listli tlen eltok ipan Escrituras Hebreas (Juan 14:26). Kema Esteban kiitak “Jesus ijkatoya ika inej-matl toTeko” kipaleuik nojua kuali ma tlaneltoka(Hech. 7:54-56, 59, 60).Se tonali uelis nojkia kinekisej techchiuilisej tlen

amo kuali uan techtlatsakuiltisej (Juan 15:20). Tlajtimomajtokej timomachtiaj toTeotsij iTlajtol uan ti-mosentlalijtokej titlajtolmoyauasej, tijkauasej toTeo-tsij itonal ma techyakana ipan tonemilis. Nojkiatikijiyouisej kema techtlatsakuiltisej uan amo timaj-mauisej (1 Ped. 4:12-14).

¿TIJMAJTOYA?

¿Kenke Esteban amo majmauiyaya kemaitstoya ininixpa katli kikualankaitayayaj?

http://www.jw.org/finder?wtlocale=NHH&srcid=pdf

http://www.jw.org/finder?wtlocale=NHH&docid=1011209&srcid=pdf

http://www.jw.org/finder?wtlocale=S&docid=1011208&srcid=pdf

http://www.jw.org/finder?wtlocale=NHH&srcid=pdf

octubre 2018 34567

Documents