…E POR RIBA TEMOS ARTE

A construción da Catedral de Santiago, como todas as catedrais románicas comeza a partir da cabeceira. Primeiro as ábsidas e o deambulatorio, despois, formando unha planta de cruz latina, as naves coa súa tribuna sobre as laterais

…e aos pés do edificio era necesario crear a porta de acceso a unha igrexa de peregrinación que acollería a peregrinos chegados de todas partes do mundo, a través dunha infinidade de camiños. Era importante exercer sobre estes espectadores privilexiados un recibimento impactante. O mestre Mateo sabíao e creou todo un universo simbólico, a obra cume da arte románico na que se pode albiscar o que será a plástica gótica...

O PÓRTICO DA GLORIA (1168-1188)

UN PERCORRIDO VISUAL E LITERARIO

UN PROGRAMA ICONOGRÁFICO DE ALTURA: O PÓRTICO

REPRESENTA A ZONA CELESTIAL, A GLORIA, NA QUE TEN

LUGAR O XUIZO FINAL

"Estiven na cripta. Imaxineina coas grandes lámpadas medievais, co

cheiro a graxa de balea, da luz. A brazo aberto loitaban ás veces os

pescadores para que as hostes do bispo non levasen os cetáceos

varados. Sería o lóxico que a cripta tivese o cheiro das entrañas do

gran peixe."

"Aí está todo, en panorámica, desde o Alfa ata o Omega. Nun nártex

de 17 metros de longo e 4,50 de ancho. O que Shakespeare chamaría

"o gran escenario da humanidade", pero labrado en granito e

elevándose polo traballo da luz, desde a cripta cara á tribuna, onde

se esmera día e noite, co obturador dun rosetón, o enigmático

director de fotografía." Manuel Rivas: "O gran "biopic" de Jesús"

"Agora o viaxeiro está en plena praza do Obradoiro. (…) A vella praza do

Hospital, o lugar onde un día estivo o obradoiro dos canteiros que tallaron

pedra a pedra a fachada principal e as súas dúas torres, segue sendo o

lugar cosmopolita que xa era na Idade Media, cando se xeneralizaron en

toda Europa as peregrinacións cara a Santiago."

XULLO LLAMAZARES: "As rosas de pedra"

A PORTA MAIS FERMOSA DA TERRA…

"O Pórtico da Gloria, a obra en pedra máis fabulosa de todas as

do seu estilo... Debida á inspiración do Mestre Mateo, o artista máis

xenial de cantos interviñeron neste

templo, e ao impulso económico e

político do monarca leonés Fernando II,

que foi quen o financiou, o pórtico da

Gloria constitúe, segundo a guía do

viaxeiro, «a representación en pedra

máis completa e máis fermosa da

teoloxía cristiá». Non será el quen o

negue. Ao contrario, cando por fin

chega ao pórtico, empuxado pola xente

que se apiña na escaleira, queda tan

extasiado, tan impactado pola súa

beleza, que, durante uns minutos,

permanece alleo á xente e ao

cerimonial estraño que se desenvolve

diante del tras admirar brevemente o

pórtico, que merecería toda unha vida,

os peregrinos van pasando baixo el,

pondo a man aberta no parteluz central e, despois, ao dorso deste, se

arrodillan ou se inclinan para dar tres cabezazos sobre o misterioso

busto que a tradición pretende sexa o do Mestre Mateo, a pesar de

que os composteláns bautizárono fai tempo co máis castizo nome de

Santo dous Croques.

(…) O mítico lugar onde conflúen camiños e peregrinos procedentes

de todos os países da Terra, seguindo as pisadas doutros moitos

anteriores que, ao longo dos séculos, chegaron a esta cidade atraídos

pola súa estrela e a súa fama milagrosa, igual que fixese anos antes -

no 813- o bispo de Iria Flavia Teodomiro, que foi o primeiro en

chegar e o que descubriu o sepulcro sobre o que hoxe se levanta a

catedral.

Unha catedral que é, como a maioría delas, o resumo de moitas

catedrais superpuestas, desde aquel templo inicial que ordenou

construír o rei Afonso II o Casto a raíz do descubrimento dos restos

do apóstolo e en torno ao que xurdiría a cidade de Compostela.

XULLO LLAMAZARES: "As rosas de pedra"

"O MESTRE MATEO"

O ESCENARIO DA HUMANIDADE LABRADO EN PEDRA

"E aquí álzase, no tímpano central, a forma da esperanza apocalíptica:

a cidade celeste, na que habitarán os inscritos no "libro da vida."

(…) Desde o paraíso perdido e o cativerio ata o Xuízo Final, coa magnífica

pesada das almas. O gran "biopic" de Xesucristo, coa novidade iconográfica

da árbore genealógico de Jesé. A visión orixinal dun Deus tan carnal que

ensina as chagas da tortura, acompañado de anxos que mostran as

ferramentas, as arma Christi, con que foi

executada. Está o pánico na mirada

dunha nai que abraza ao fillo ante o

horror das guerras do pasado e do

futuro, talvez a mesma que grita con

angustia no Guernika. Están os anxos,

ben chamados os "satélites do Señor",

guiando aos bienaventurados, que na

obra son corenta extras. A vida urdida

coa natureza real e fantástica,

monstruosa e protectora, sempre

simbólica, onde ata aparece un polbo

románico. Aquí vemos, como ensinaba

Lévi-Strauss, que os animais son bos

para pensar e non hai máis que ver aos

evanxelistas, empezando polo mesmo

San Juan coa súa aguia."

Manuel Rivas

OS ANCIÁNS DO APOCALIPSE E OS PROFETAS:

UNHA NOVA VITALIDADE

O BESTIARIO MEDIEVAL