o bocadillo das once. en defensa do ensino pÚblico.pdf

7/27/2019 O BOCADILLO DAS ONCE. EN DEFENSA DO ENSINO PBLICO.pdf

1/6

O BOCADILLO DAS ONCE

EN DEFENSA DO ENSINO PBLICO

Un da de outubro de 1954 san da casa coa carteira do colexio na

man. an dentro, entre outras ferramentas imprescindbeis, un exemplar da

ultramontana e, mesmo as, saudosa- Enciclopedia lvarez, o estoxo das

pinturas Abeto, unha goma de borrar Miln e o bocadillo das once, bolo de

pan de Viena preado cunha onza de marmreo e indixerbel chocolate La

Perfeccin. Cincuenta e seis anos despois, a finais de xuo de 2010, deixeipor fin a escola e voltei casa, coa carteira que contia anda o bocadillo

de chocolate ao que nunca fun quen de fincar o dente. Foron cincuenta e

seis anos interrumpidos s pola pausa incivil do servizo militar- de

permanencia no cole, nos ollos sempre un horizonte de encerados negros

ou verdes, tapizados por un palimpsesto imborrbel de ecuacins, frmulas,

paradigmas e polgonos irregulares. Ao longo de case sesenta dcadas

puiden certificar a ineficacia radical dos borradores, que nunca serviron

para suprimir as pegadas das sucesivas leccins sobre o lenzo docente. As

permanecen tamn, en equilibrio de confusa superposicin sobre o

taboleiro da mia memoria, os decisivos aforismos da primeira

aprendizaxe, mi mam me ama, el gato juega con la lana; a hiprbole

incomprensbel do nmero pi; a frmula SO4H2, cuxo significado

esquecn; a columna de formas do pretrito indefinido do verbo temer; ou o

reincidente esquema do proceso da comunicacin: emisor, canal, mensaxe,

receptor, cdigo e referente. Eu mesmo fun responsbel durante trinta e

sete anos de perseverancia didctica do trazado de guins, listados,

resumos e modelos de diversa entidade que o borrador non conseguir

nunca eliminar.

1


2/6


3/6

Eu, profesor xubilado de Lingua e Literatura Castel, son anda o

alumno de Cecilia Armendriz, de Pedro Nez, de Margarita Rodrguez

Solano, de Ovidio Martnez, de ngeles Vzquez de Parga, de Xos Luis

Mndez Ferrn, de Lenides de Carlos, de Evaristo Gonzlez, de

Clementina Gonzlez... referentes decisivos todos eles e outros e outras

que non cito para non abafar- da mia formacin. Eles, elas, constiten

unha parte crucial do claustro do Santa Irene, o instituto de Vigo, mixto

anda no momento en que eu comecei a habitar o elegante emonumental

edificio que o alberga, magnfica obra de Antonio Cominges, de 1941. Al

gobernaban os principios e o estilo, vixentes hoxe e sempre, do ensinopblico, interclasista, de calidade, cientfico e racional, malia a presin

perforadora do dogma catlico, do nacional-catolicismo franquista en plena

ditadura, inoculado nas clases de relixin, disciplina obrigatoria e

evalubel, como pretenden as autoridades actuais da caverna

gubernamental. Pero no Santa Irene, centro presidido por un solemne

paraninfo que, daquela, era o mellor auditorio pblico da cidade, non habacapela, e s nos mandaba rezar no comezo das clases certa profesora

fantasmal cuxo nome esquecn. Os meus amigos estudantes dos xesutas e

dos maristas envexaban a nosa vestimenta libre, pluriforme, anda que

maiormente humilde, fronte uniformidade estpida das sas roupias.

Admiraban, sorprendidos, a nosa condicin de mozos e mozas en proceso

de aprendizaxe de claves de independencia, responsabilidade persoal e

espritu crtico. Algns soaban coa posibilidade de que os seus pais lles

permitisen matricularse no Santa Irene, aquel centro dirixido por

catedrticos de recoecido prestixio, de alto nivel de formacin, varios

deles autores de libros de investigacin e creacin, conferenciantes e

xornalistas, e a maiora formados nos alicerces progresistas da Repblica.

Entre eles habitaban docentes represaliados e vixiados polo fascismo

golpista do 36 e militantes clandestinos da esquerda antifranquista. Era un

3


4/6

colectivo situado obviamente no territorio antpoda ao que ocupaban os

padres e hermanos das ordes relixiosas que se encargaban de

encarreirar, en rumbo de orde e control, os fillos e fillas das familias que

nunca souberon nin quixeron coecer as cualidades superiores do ensino

pblico.

Nas ras de Compostela e antes nas de Oviedo, onde cursei o

Preuniversitario e aprobei a Proba de Madurez, fun aprendendo tamn

leccins de resistencia e enfrontamento ditadura, aln de moitas outras

ensinanzas formativas, vitais e culturais, mis ricas e trascendentes que as

que procederon das aulas da Facultade de Filosofa e Letras, de cuxoclaustro escollera hoxe apenas tres ou catro nomes, os poucos dos que

conservo unha memoria tan agradecida como a que cultivo en lembranza

do meu instituto Santa Irene.

Daquela primeira aprendizaxe poltica durante a xeira universitaria

procede en gran medida a posicin crtica, anovadora e combativa do

profesorado que estreou, que estreamos, praza fixa ou contrato comoprofesores non numerarios (os penenes da segunda metade da dcada dos

setenta) durante a transicin e que permanecimos, e permanecemos anda,

activos na defensa do ensino pblico. Somos hoxe mozos e mozas de mis

de sesenta anos. Entendemos sempre o labor docente como tarefa

inseparbel dunha actividade poltica atravs da que, no duro proceso de

derrubamento dos muros da escola franquista, temos loitado, con todas as

frmulas de mobilizacin posbeis, pola mellora da calidade do ensino,

pola democratizacin dos claustros, pola instauracin do galego como

lingua vehicular, pola dignificacin da nosa condicin de profesionais da

docencia...

Hoxe, cuarenta anos xustos logo da mia estrea curso 73-74- como

profesor non numerario no Instituto Arcebispo Xelmrez de Santiago de

Compostela, sinto o arreguizo dun cadoiro de augas turbas que semellan

4


5/6

correr cara atrs, ro arriba, en direccin s fontes da noite dictatorial.

Como se todo o esforzo colectivo de quen fomos acendendo luces

democrticas nas galeras subterrneas resultase intil. As brigadas de

demolicin pretenden facernos regresar aos das do nacional-catolicismo

autoritario, clasista, espaolizante e privatizador. Ao seu mando traballa o

capataz Ignacio Wert, quen, por certo, fixo os seus estudos primarios e

secundarios, como Jos Mara Aznar, Po Garca Escudero, Luis Mara

Ansn ou Fernando Snchez Drag, entre outros prceres da ultradereita,

no colexio de Nuestra Seora del Pilar de Madrid, empresa dos irmns

marianistas, que veen ser curmns dos maristas, mestres dos meus amigosda adolescencia. Algns deles lembran hoxe a sa experiencia como

vtimas da fraternal fruicin pederasta dun daqueles hermanos.

Unha perigosa carga explosiva reaccionaria e mercantilista foi

instalada nos sotos do edificio da instrucin pblica. Por iso as camadas da

seita multinacional Opus Dei poden continuar a crirense en alcobas

afastadas, que as os quere o deus da ortodoxia castrante. Educacin para acidadana? Non. A cambio: Formacin del Espritu Nacional Espaol

contra o capricho do rdago independentista, como repiten incansbeis

insacibeis- os xornais do poder, ou sexa, toda a prensa. E no canto de

Ciencias para o mundo contemporneo, outra volta Relixin, dogma

catlico evalubel, con tres posbeis cualificacins: inferno, purgatorio,

ceo. A supersticin, a ollada irracional sobre o mundo en equilibrio coa

perspectiva cientfica, a fbula creacionista en dilogo (ou en combate

apoloxtico e con pretensin de vitoria) coa Teora da evolucin das

especies por seleccin natural. Programas uniformados desde Madrid;

revlidas que cheiran a mofo cuarteleiro da dcada dos cincuenta; asalto da

empresa privada s salas de avaliacin; aumento do horario lectivo do

profesorado e, naturalmente, incremento do nmero de alumnos por aula;

nomeamento dixital de directores xerentes dotados da potestade para

5


6/6

seleccionar o profesorado; aterraxe de urxencia da aeronave da santsima

trindade lingstica (espaol, lingua indxena e ingls) en prestidixitacin

de trilingismo harmnico destinado a debilitar o papel da nai, da lingua

histrica e propia, en beneficio do pai e do espritu santo. Estes son algns

dos aparellos da estratexia involutiva que o poder neoliberal, con Ignacio

Wert como decidido executor, quere aplicar ao ensino pblico.

Ignacio Wert foi destinado en comisin de servizos a este labor de

destrucin masiva. un mercenario preparado para trasladarse a outra

fronte de combate no momento en que reclamen a sa asistencia. Obedece,

como xerente local da multinacional capitalista, ordes que veen de arriba.E, sen dbida, cumpriu con brillante eficacia a sa misin. Pero nin el nin

os seus xefes de seccin, gobernantes espaois e galegos do Partido

Popular, nin os mesmos propietarios do negocio mundial van poder impedir

o estouro de insumisin co que a comunidade escolar do Ensino Pblico e a

cidadana toda se enfrontar violencia dun poder econmico e poltico

mis esmagante que nunca. Eu estou hoxe regresando escola, de ondetalvez nunca marchei, coa mia carteira e o bocadillo de chocolate de

sempre e con novas razns de ira xusta para a revolta. En defensa activa,

brava e democrtica do Ensino Pblico.

Xos Mara lvarez Cccamo

Outubro, 2013.

6

o bocadillo das once. en defensa do ensino pÚblico.pdf

Documents