LITOLOXÍA

DEFINICIÓNS:LITOLOXÍA e EDAFOLOXÍA

• LITOLOXÍA: ciencia que estudia as características físicas e químicas das rochas. Forma parte da Xeoloxía.

• EDAFOLOXÍA: estudio do solo, a súa composición, estrutura, clasificación, formación e potencialidades agrícolas.

CLASIFICACIÓN DE ROCHAS

Carbóns (hulla, antracita, lignito)Petróleo

Orgánicas

CalcáreaDolomiaXesoSales

Químicas

Conglomerados, brechasAreíscaAreas, arxilas, grixos

Clásticas ouDetríticas

SEDIMENTARIAS

Maior

Metamorfismo

MármoreLousaMicacitaXistoCuarcitaGneisAnfibolitaGranulitaEcloxitaMigmatita

Menor

METAMÓRFICAS

BasaltoAndesitaPiroclastosRiolitas

Extrusivas ou volcánicas(cristalizan no exterior)

GranitoGranodioritaGabrosPeridotitaPegmatitaAplito

Intrusivas ou plutónicas (cristalizan no interior)

ÍGNEAS

LITOLOXÍA PENINSULAR

TERREOS SILICEOS: GRANITOS, GNEIS, CUARCITAS E LOUSASTERREOS CALIZOS: CALIZAS, ARENISCAS E CONGLOMERADOSTERREOS ARXILOSOS: ARXILAS, MARGAS E XESOS

MAPA LITOLÓXICO DA PENÍNSULA IBÉRICA

Fuente: http://www.aularagon.org/files/espa/Atlas/relieveespanaindex.htm#

A evolución xeolóxica determina que na península Ibérica poidan distinguirse tres áreas de acordo coa natureza do rochedo: áreas siliceas, calizas e arxilosas. En cada unha moldeanse distintos tipos de relevo en función das características da rocha e do seu comportamento fronte á erosión.

A ESPAÑA SILÍCEA

-Integrada por rochas antigas (precámbrico e paleozoico)- Localización: Zona Oeste peninsular (Galicia, León, Extremadura e Huelva) con ramificacións no occidente da Cordilleira Cantábrica, o Sistema Central, os Montes de Toledo e Serra Morena. Illadamente pódese atopar noutras áreas de orixe antigo: Pireneo Axial, sectores do Sistema Ibérico, Cordilleira Costeiro Catalana e Cordilleira Penibética.

- Rocha predominante o Granito (Tamén hai lousa, cuarcitas e gneis).

-Paisaxes: - A alteración química en profundidade pola auga produce a descomposición dos seus cristais e a transformación en areas pardoamarelas que poden alcanzar grandes espesores en vals e zonas de escasa pendente.- Alteración física mediante a rede de diáclases:

-En áreas de montaña mediante a xelifracción, resultando cristas agudas, escarpadas e dentadas e acumulación dos fragmentos en pedreiras (de lousa e cuarcita).-En zonas pouco elevadas: prodúcese a escamación ou disgregación lenta do granito a partir da rede perpendicular de diáclases, co resultado de penedos (cando aparecen con certo orde unhas bolas encima das outras (pedra cabaleira) ou de caos granítico cando aparecen de forma caprichosa nas ladeiras montañosas.

GRANITO

GRANITO: PENEDOSMONTE PINDO

GRANITOFERVENZAS DO XALLAS

GRANITOXALLAS (ÉZARO.DUMBRÍA)

GRANITOMODELAXE: PILANCÓNS (FERVENZAS DO XALLAS)

As diáclases son os lugares máis débiles do granito, por onde poden actuar os axentes erosivos. Neste caso trátase dun arbusto que enraizou no interior dunha diáclase, actuando como unha cuña que exerce presión sobre os bloques da rocha ata producir a súa fractura definitiva

A ESPAÑA SILÍCEA:Meteorización do granito

A ESPAÑA SILÍCEA:Alteración química

Solo arenoso procedente da descomposición do granito

Canchal o pedreira. Acumulación de materiais arrancados no cumio por xelifracción e crioclastia, que se depositaron por gravidade.

A ESPAÑA SILÍCEA:Canchais ou pedreiras

USO DO GRANITO NA ARQUITECTURA

RÚA DO VILLAR.SANTIAGO

GRANITOPENEDOS DE PASARELA (Vimianzo-Laxe)

PENEDOSMONTE PINDO

APLICACIÓNS DO GRANITO

MINA. O PORRIÑO

APLICACIÓN DO GRANITO

BAR BOO. CLÍNICA POVISA.VIGO

LOUSA E XISTOPRAIA DAS CATEDRAIS

CANTEIRA DE LOUSACARBALLEDA DE VALDEORRAS

LOUSA

LOUSAAPLICACIÓNS NA CONSTRUCCIÓN

CANTÍS DE GNEIS PRAIA DE AREA (VIVEIRO)

GNEIS “OLLO DE SAPO”PRAIA DE BARES (MAÑÓN)

CUARCITA: PICO SACROEROSIÓN DIFERENCIAL: CRESTAS

CUARCITA NO COUREL

BASALTO NA GOMERA

BASALTO DE ESPASANTE

CANTIL DE BASALTO.CANARIAS

APLICACIÓNS DO BASALTO

A ESPAÑA CALCARIA

-Formadas por sedimentos marinos da era secundaria plegados durante o terciario.

- Localízanse seguindo unha Z invertida :Prepirineos, Montes Vascos, o sector oriental da Cordilleira Cantábrica, o Sistema Ibérico, parte da Cordilleira Costeiro-Catalana e a Cordilleira Subbética

-A rocha predominante é a Calcaria, rocha dura que se fractura formando grietas o diáclases, pero que se disolve fácilmente coa auga de choiva, dando lugar ó relevo karstico, cuxas formas son:

-Lapiás ou lenares na superficie, ben sexan surcos ou xa formen cavidades.- Gargantas ou foces (canóns) (vales estreitos e profundos escavados polos ríos)-Dolina pequena depresión de fondo horizontal. Cando se unen varias dolinas fórmase unha uvala. Cando a depresión é máis grande fórmase un polxé- (véxase máis adiante)-Covas: Cando se infiltra o auga polas fisuras e circula de forma soterránea vai excavando covas, nas que pode depositarse a caliza disolta en forma de estalactitas (colgantes do teito), estalagmitas (depositada no solo) ou columnas cuando se unen ambas.-Simas: aberturas estreitas que comunican a superficie coas galerías soterráneas.

A ESPAÑA CALCARIABloque-diagrama

ROCA CALCARIAPROCESO DE DISOLUCIÓN

ROCA CALCARIAMODELAXE

• Modelado kárstico: nome derivado da rexión de Karst que indica o modelado sobre rochas calizas producido pola disolución da mesma ante augas con alto contido en CO2, e por tanto disolvendo a cal en bicarbonatos cálcicos e creando formas peculiares como dolinas, uvalas, lapiaces ou poljes.

• Dolina: depresión pechada, máis ou menos circular, de profundidade e diámetro variables (dende uns poucos metros ata un centenar), propia das rexións calcárias e asociada a procesos de disolución. No seu fondo acumúlanse materiais coluviales, especialmente terra rossa, arxilas avermelladas de descalcificación.

A ESPAÑA CALCARIASuperficie: dolina

Fuente: http://sapiens.no.sapo.pt/m-carsico/model-carsico-estruturas.htm y wikipedia

Prof. Isaac Buzo Sánchez

CALCARIAMODELAXE: Gran Dolina (Atapuerca. Burgos)

A ESPAÑA CALCÁRIA

• Normalmente orixínase a partir dun sumidoiro, punto no que unha corrente superficial fíltrase cara ao interior da terra nun terreo calizo. Cando varias dolinas únense dan lugar ás chamadas uvalas, que presentan unhas maiores dimensións e un contorno sinuoso. En España algúns autores fan sinónimos os termos dolina e torca, aínda que outros prefiren reservar este segundo para aludir a dolinas de afundimento, algunhas ocupadas por charcas permanentes ou temporais no seu fondo. Constitúen formas típicas do relevo cárstico (véxase Modelado calizo).

A ESPAÑA CALCARIASuperficie: uvala

Fuente: http://sapiens.no.sapo.pt/m-carsico/model-carsico-estruturas.htm

Prof. Isaac Buzo Sánchez

ROCA CALIZAMODELAXE

• Lapiás: superficies rochosas con numerosas canalizacións e sucos.

• Polxé: depresión de tipo cárstico delimitada por barrancos abruptos.

• Na península Ibérica pódense atopar numerosos exemplos de torcas escavadas sobre material calizo, como no Parque natural Cidade Encantada, nas Torcas (ambos os situados na provincia de Cuenca, en Castela-A Mancha) ou na Paraxe natural do Torcal de Antequera (na provincia de Málaga, Andalucía).

CALCARIAMODELAXE: LAPIÁS

Lenar o lapiaz, superficie na que a rocha caliza non tiene ninguna cobertera edáfica ni vegetal por la que los agentes atmosféricos, especialmente el agua, le erosiona formando canales mas o menos profundos y anchos por los que el agua se infiltra.

CALCARIAMODELAXE: POLXÉ

VAL DE MATIENZO (CANTABRIA)

POLXÉ

CALIZAROCA CALCARIADESFILADEIRO DO CARES

ROCA CALCARIAPAISAXE.KÁRSTICO. CIDADE ENCANTADA

CALIZAMODELAXE: ESTALACTITAS E ESTALAGMITAS e

COLUMNAS

FOUCES DO RÍO DURATÓN

Unha foz é un val fluvial cuxo fondo é o mesmo cauce do río. Como consecuencia, as súas paredes son moi verticais. Son típicas de terreos calcarios. É característico que no trazado dos canóns formense fouces, alí onde o río flúe máis encaixado.

A ESPAÑA ARXILOSA

-Os materiais son sedimentarios continentais pouco resistentes: arxilas, margas e xesos, depositados a finais do terciario e no cuaternario.

-Localización: depresións da submeseta norte y sur, as depresións do Ebro e do Guadalquivir e as chairas costeiras.

-Relevo horizontal, xa que non se viron afectados por pregamentos posteriores. -A súa erosión é rápida debido ó brando dos seus materiais. Os ríos abren vales que separan estruturas horizontais, que cando se erosionan dan lugar a campiñas suavemente onduladas.-Nas zonas áridas con períodos curtos de choivas torrenciais, nos que non hai cobertera vexetal, prodúcese un desgaste das vertentes dando lugar ás cárcavas. Si se desenvolven de xeito amplo por unha zona dan lugar á paisaxe chamado badlands.

A ESPAÑA ARXILOSALocalización

Fuente: google.maps modificado

A ESPAÑA ARXILOSA

Relevo: a erosión actúa de xeito diferencial, dependendo da orixe e resistencia da rocha, dando lugar a distintos relevos:

-Cos estratos horizontais: mesas ou páramos (grandes extensións coa cima horizontal, coincidindo cun estrato duro). O flanco será suave, si o estrato é brando ou recto si é duro. As mesas coa erosión acaban reducidas a cerros testemuñas e antecerros.

-Cos estratos lixeiramente inclinados e con alternancia de materiais duros e brandos, temos as paisaxes en costa, onde o dorso ou reverso está formado polo estrato duro e a fronte que terá a parte superior con forte pendente (polo estrato duro) seguiralle unha parte inferior cóncava coincidindo coa parte branda. A erosión das costas tamén dá lugar a cerros testemuñas e antecerros.

ARXILA

ARENITO

APLICACIÓNCONSTRUCIÓN

CONGLOMERADOSMONTSERRAT (BARCELONA)

TRATAMENTO DE ARXILA

APLICACIÓNS DE ARXILA

MARGAS(Marganell. Barcelona)

XESOSBarbastro. Huesca

A ESPAÑA ARXILOSAModelaxe: Cárcavas

Fuente: wikipedia

A ESPAÑA ARXILOSAModelaxe: badlands (Monegros)

Fuente: wikipedia

A ESPAÑA AXILOSAModelaxe: relevos horizontais

Son relevos que non sufriron presións. Situados en concas sedimentarias amplas que permiten a distribución dos sedimentos en capas. Cada estrato, dependendo da súa litoloxía, actúa de xeito diferente á erosión (erosión diferencial), o que dá lugar a unha variedade de formas: páramos, mesas, pilares, cerros testemuña....

Fuente:http://club.telepolis.com/geografo/geomorfologia/aclinal.htm y http://roble.cnice.mecd.es/~imaj0003/geomorf/geomorf.htm

A ESPAÑA AXILOSAModelaxe: relevos horizontais

DORSOFRONTEEstrato duro

Estratos brandos

Fuente: elaboración propia