libro frente a las mayorias web lsierra lmacclure

Upload: patricio-yantani-illanes

Post on 27-Feb-2018

216 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    1/270

    FRENTE A LA MAYORA:LEYES SUPRAMAYORITARIAS Y

    TRIBUNAL CONSTITUCIONAL EN CHILE

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    2/270

    Este libro se publica en el marco del Proyecto Auditora a la Democracia, y

    nncdo po Cno d Gondd d PNUD n Oo,

    Gono d C, Pogm d Ncon Und p Doo

    FreNte a la MayOra:leyes sUPraMayOritarias y

    tribUNal CONstitUCiONal eN Chile

    Pm dcn: Ocu d 2011isbN: 978-956-7469-31-4

    Cno d eudo Pco (CeP),Copocn d eudo p lnomc (CiePlaN),

    ld Doo, Pocmc.

    Con poo d Cno d Gondd d PNUD n Ooinnon inu fo Dmocc nd eco anc (iDea).

    Pogm d Ncon Und p Doo (PNUD)

    Dg hmmkjd 3241. Vcu.Cdgo Po 7630412. tfono (56 2) 654 1000sngo d C.

    Diseo de interiores y diagramacin

    David Parra Arias

    Diseo de la portada e impresintpogc

    www.pogc.cl

    impo n CQud pmd poduccn cndo fun

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    3/270

    FRENTE A LA MAYORA:

    LEYES SUPRAMAYORITARIAS YTRIBUNAL CONSTITUCIONAL EN CHILE

    LUCAS SIERRA I. Y LUCAS MAC-CLURE

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    4/270

    Prlogo

    En mo mpo, C vo nfndo un nov-da discusin sobre su ordenamiento poltico institucional y al

    dfo d uc fmu dmocc qu n m p-nv gundo d o dno co d ocdd.Con un dmocc cd vz m mdu, o nuvo dfo qunfn p no n o pocupcon po dd, o o mcnmo fom p gu compn-c n cco pod.

    Conodd dmocc co, o d cu gnn ono ncdd d modnz o fom nucon-dd poc, p d cun d pofund nfomconcuu ocopoc xpmnd n m dcd ,en particular, dar respuesta a las crecientes expectativas de la ciuda-dn po un mo pcpcn, ncun npnc.

    a, x conno n conoc qu gmn dmocco ucu nucon qu o on, n ogdo d -

    dd gondd p, mjondo mmo mpo nfom gncv doo umno d pocn. a pd o ogo, C nfn un ccn dncnmno d ocuddno con dmocc, jo nv d gmdd d nucon dmocc cv (como Congo o pdopoco), dmnucn d pcpcn co pcumn- n o jvn , pn xcun d muj pocn ndgn d o cgo g, dm d oo po-

    m condo con u mco nucon poco.Po o p, quo ducn d pod n

    pod lgvo ejcuvo, o d nucon poc como tun Conucon svco eco on md mpon d n o dfn co qu cmn po

    Benigno Rodrguezrpnn rdn ..

    Pogm d Ncon Und p Doo - C

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    5/270

    fom. l nuz mupd d m poco oquum qudo p po un gcn cn d jcco

    d mo, n o gvo, un m vn cun nm d gondd.

    P conu o d n cuo, gn dfund po-pu d fom gnndo conno mpo n ocddqu unn, qu Pogm d Ncon Und p Doo vndo dondo un poco d coo-cn con cuo d o pncp cno d udo d p: CeP,CiePlaN, ld Doo Pocmc.

    e o qu connucn pnmo p d po-co m mpo dnomndo audo Dmocc qu condo con poo d Cno d Gondd d PNUDn Oo, inuo inncon p Dmocc an-c eco (iDea) d Gono d C. e poco po-pon jumn conu d pco o cdd d dmocc ncdd d mjo co pco d u funco-nmno nucon p juo xpcv d cud-dn o nd nncon n m.

    lo jo ncudo n voumn fuon ppdo poconnodo cdmco ncon pndo dcudo conpc pnvo d un mpo pco poco-do-gco. s d xon o do m nc p go-ndd dmocc n mco d un gmn pdnc: o d tun Conucon quum d upmo n

    jcco d pod gv.agdcmo jo d o uo, so luc s

    luc Mc-Cu, nvgdo d Cno d eudo Pco, o comn qu pcpon n dcun d o odod o udo, so Co Cmon Jog Co su, como o cno d udo qu n coodo connumncon poco.

    e Pogm d Ncon Und p Doo p

    qu o udo pucdo qu n un conucn do funconmno d dmocc n C.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    6/270

    ndice

    La supramayora en la potestad legislativa chilenacomo anomala democrtica

    Lucas Sierra I.

    inoduccn 13

    Fundamento 14

    (i) 171. l g 17

    1.1. l Conucn d 1980 17

    1.2. l Comn Oz 211.3. e Conjo d edo 261.4. e gupo d jo n dco Dgo Po 29

    (ii) 312. l pcc 31

    2.1. aguno do cunvo 312.2. e zonmno 34

    Concun 59

    anxo i 64anxo ii 68

    anxo iii 70

    anxo iV 72snnc 1981-1989 721. Fo (1981-1989) 722. Fo o lOC (1990-2010) 843. Fo po qumno (1990-2010) 147

    bogf 166

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    7/270

    10 Indice

    Tribunal Constitucional y los derechos:La discusin pendiente

    Lucas Mac-Clure

    inoduccn 171

    1. l dmocc pnv tC 1771.1. e tC v--v con Congo Pdn d

    rpc: Un gno conmoo 1781.2. tpo d cono d conucondd pnc d o

    dco n jupudnc d tC 184

    2. l o d ccn d tC: l unc d un d pco

    pofundo o u pod conmoo n m ddco conucon 1892.1. e pm tC: 1970-1973 1912.2. e gundo tC: 1980-2010 198

    3. lo dco ndmncn conucon:t ucon 2093.1. e dco vd pdo d d dpu 2093.2. e dco gudd, dco ud ip 2243.3. lo dco poco, m co pco

    Pco d 1988 2294. e dcudo o o dco n comundd judc 238

    4.1. e conndo d o dco 2404.2. lo modo d npcn conucon 245

    5. e edo d dco, tC ndmncn conucon 2505.1. Dmnon d edo d dco ndmncn 251

    5.1.1. ld judc 2525.1.2. ld poc 2545.1.3. ld pon 256

    5.1.4. Pvcn nucon d d mdn pcn d pod 258

    5.2. agun popu d fom n comunddjudc cn 2605.2.1. Pcdn 2605.2.2. Dfnc gdo dmocco 2615.2.3. Pocdmnmo 2625.2.4. emnndo un nucn condco 263

    6. Concun 264

    bogf 267snnc oo documno oc d tun Conucon 267

    lu 268

    Pn 274

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    8/270

    La supramayora en la

    potestad legislativa chilena comoanomala democrtica

    Lucas Sierra I.

    Lucas Sierra I. aogdo, Unvdd d C. M n Dco (ll.M.) Un-vdd d y. Doco (P.D.) Unvdd d Cmdg. Pofo d Dcon Unvdd d C. invgdo d Cno d eudo Pco (CeP).agdzco un jo d Mn Uz Joqun tujo (Dco, Unv-dd d C) como udn d nvgcn. tmn luc Mc-Cu, CoCmon, Fnndo a, auo Fonn hd b po u nn d-o ovcon. y, mn, pon qu pcpon n un m don-d n qu dcu un odo d infom 21 d juo d 2010, n CeP.en pc, Jog Co s., qun om jo d dmnuz ccmnodo un odo nc. epo poddo cm cgo d u ovco-n. so dc qu nngun d pon n pondd gun poo dco n infom. agdzco, po mo, gnoo poo nnco dPNUD.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    9/270

    INTRODUCCIN

    E nfom d cun d un nvgcn o quumd upmo n jcco d pod gv nC.1inpd n c dmnon pgun fomud po

    iDea inncon p vucn d dmocc, nv-gcn um qu un quum upmoo p , n

    pncpo, fco d d dmocc. eo, pu d ddmocc pud, n pncpo, xg como mxmo md muno d o voo qu pudn m, dc, md m uno do mmo n jcco d conjuno mdo om un dc-n gv. y n co cno, dm, o poco d d quum upmoo dn om, ogomn, un cono pvnvo d conucondd mno d tunConucon, un gno conmoo.

    e mpon n pn qu qu d jcco d pod gv. e dc, d pod mdn cu dcn, modcn o dogn . No d po-d conun, o , d qu qu pon n jcco pdc, modc o dog g conucon. en moco un quum d upmo pnmn jucdo,pu Conucn , pcmn, pco qu mo

    c con mno. e nco, n concunc, d unpod pc d ngoccn, dc, quum pud ud

    1 s d quum d aprobacin, y no del de asistencia. Pu quumde aprobacinqu qu nvg c con ndpndnc d asistencia: o mmo en ejercicio, n pgun po o presentes en la respectivan.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    10/270

    14 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    ncu con mo fuz v n ngoccn d pcofundmn.

    Po no xn mm zon p ponc m-no o d c , d g, no d mco d-ndo po Conucn. en co d , n mgo, nopc jucdo xg m qu md m uno d o voo condco vo, m n nndo un mcnmo d cono d uconucondd. exg m d md m uno mpc d mno, pco d gcn, un pod d vo nogo qujcn pco d Conucn. Po qu? Po qu, fu

    ncopod n Conucn?

    FUNDAMENTO

    Poco gumno pcn m puvo fvo d gd mo n poco gvo n con d d up-

    mo qu qu dpg bcknfd. V pn co nxno:

    Que la decisin de la mayora sea una necesidad interna para la

    democracia resulta tanto del principio de la libertad y de la au-odmncn como d pncpo d gudd dmocc.s d dmocc d pcpcn n qu v ptodos los ciudadanos, y no slo para unos pocos, entonces para

    c un dmndo conndo d odnmno vgnu nco mno, jumn, nmno d mo. s xg mno pjudc qun opo-nn conndo, xg m pjudc quno pdn. y o mmo xg dd gudd. s odo ocuddno n d dpon d o mmo dco poco dpcpcn, p qu ngn mn mm opound-d d nu pocmn, od opnn poc n qu pd como gu. Nngun dfnccn cuv, en base a la intensidad de la participacin en el proceso poltico

    dmocco o n vj dncn d dco cnn-co entre la pars saniory la pars maior, on qu. Pndod gudd dmocc, o voo conddo dd unppcv judc o pudn condo, no ponddo(bcknfd, 2000: 92-93).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    11/270

    15La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    e cv: o voo o pudn condo, no pond-do. lo quum d upmo mpcn un v pond-

    cn d o voo, pu conn mno podd d v vound mo. a, po jmpo, un cupo gvon 120 mmo xg mo ou p om undcn, 61 voo on nco p co. s ummo qu mo on 61 voo mno 59, cd voo d mo d mno cun gu uno, n m n mno. Po o xg un quum upmoo como 4/7 p dcn, ncn 69 voo, no 61. Como mo gu ndo 61, o

    gnc qu o 59 voo d mno cunn 1,12, dc, mqu uno. Covmn, cd uno d o 61 voo d mocun 0,88, dc, mno qu uno. Cu zn qu juc co d qu p c fom gv no conuco-n poduzc cn?

    l pu no fc, como dv n bcknfd:

    l xgnc d mo cucd p om dmnddcon no gnc, po g gn, n un fozmno n

    un pu d dmocc. sv p pog mno pgu con m nndd pnc d copondn- m. e un pod d dcn d mocmn c, co , n mdd n qu coocu, conodn mmo mpo como gn d un -u quo o d qun un fvocdo po (bcknfd,2000: 93).

    e uo cp, n mgo, podd dmocc dupmo, po v p o qu n o mno d nvgcn mmo pod conun:

    Dd pncpo d edo d Dco o [quum up-moo] pud cond como go nu p m con pod dmocco n dmndo cmpo mo d vd, d un modo pc n d o dcod d. y dd un puno d v dmocco mo

    cucd jucn n odo c dond pud npgo conndo nuc d odnmno dmocco m-mo, como pudn o dco d d dmocc o odoo d pncpo d gudd dmocc. tmn -n ndo como poccn d mno po o qu dmndo gupo d cuddno n o qu no dd

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    12/270

    16 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    qu omogndd pjudc con o d o cuddnoqu conu pupuo m d gudd dmoc-c (bcknfd, 2000: 93-94).

    e conndo nuc d odn dmocco, o dco dd poccn d mno, on m qu, po n-onom, pncn Conucn. Po o qu juc unquum upmoo. No n gcn. tno m cunoqu x un mcnmo conmoo como vn jud-c, n d gu qu gcn no p v o conn-

    do d Conucn2.e dco, nonc, fundmno qu uc n n-

    vgcn uno d u p d jo: quum u-pmoo p jcco d pod gv no p conun ug un nom dmocc. adm, nC quum ocdo un mcnmo qu mn cun om d dud o foz d dmocc mo-: un cono d conucondd pvnvo ogoo po

    p d un gno no moo como tun Conuco-n (tC), un gno conmoo, m n. l pcc qu dodo tC n compnc, qu nz m jo,ug qu mncond p d jo po c pu-dd. a, como pun Zp, mcnmo upmo-o d l Ognc Conucon (lOC), m u conopvnvo ogoo m m nomn mnn u-dndo d mn xcv fuz poc qu pdn ccon (2008: 403).

    l pcc qu dodo tC n compnc, qu nz m jo, ug qu mncond p d -jo po c pudd.

    2 Un xn o mpnnc dmocc d o quum upm-oo n gcn, gundo bcknfd, con pc fnc

    lOC, pud ncon n a (2009). tmn n Co (2005: 740-741), pop-o d jupudnc dod po tun Conucon dun o2004. O cc lOC, dd puno d v m, ncunn n: Mu-oz (2005), (2006), adun (2005: 77) Zp (2008: 395-458). P von cc, n guno co, udo d lOC, v: bun (1984), (2001); Cd (1982),D Fun (1991-1992), ro (1983), V (1984) Vdugo (2009). P un vncc n xn compd, v, n oo, McGnn (2002).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    13/270

    17La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    P dpg gumno, nfom dvd n do p-. l pm (i) dc gn d g upmo

    vgn n C. e pm p udvd n un fnc Conucn d 1980 (1.1), n un xmn d dcun p-nn n Comn Oz (1.2), n un xmn d dcunpnn n Conjo d edo (1.3), n un fnc gu-po d jo qu n xo n d Conucn d 1980 qu j n dco Dgo Po (1.4).

    lugo, gund p d nfom (ii) ocup d pcc qu n ono g vndo dondo tC

    dd qu mpz con n 1981. aqu co d n fom n qu tC concdo u compnc con cn poco gvo, mpndo o ngndo m dquum upmoo qu Conucn. s mp, n un cud xpnv. s ng n un c-ud uoconnd. y p vov p d jo qu u-c n nfom, un cud xpnv umn nomdmocc, mn un cud uoconnd dmnu. e

    gund p udvd n un dcpcn d pcc dtC n mno cunvo (2.1) n un n d zonmnododo po tC, con n d ccz u cud n omno cn xpuo. epc nf pon n un mpcc: pn d pon d gno o qu Conu-cn xpmn n cn con lOC (2.2).

    Po mo, nfom pn un concun. en cmno d dmnon pgun d iDea inncon qu

    npon. a uz d o co pgun, nfom vngvmn quum upmoo n C.

    (I)

    1. La regla

    1.1. La Constitucin de 1980

    e quum d upmo vmn nuvo n C.Fu cdo cn n Conucn d 1980, qu nodujo,po pm vz, l Ognc Conucon (lOC) nuom judco. e on qu xgn un quum up-

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    14/270

    18 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    moo d 4/7 d o mmo n jcco d m cmd Congo3.

    D modo, po jmpo, puo qu o mmo d C-m d Dpudo on 120, mo ou on 61 voo. equum upmoo d 4/7 d lOC xg 69 voo. equum cc quum upmoo qu n C x-g p modc Conucn, qu d 3/5, dc, 72 voo.C pun, con odo, qu co conndo d Conucnxgn un quum n m o d 2/3, o , 80 voo.

    l conucon no d 1980 no xgon quum

    upmoo p dc, modc o dog . tmpocoo con pcc gv. e m, v d ugmno, con mo mp. a pc n -gun cudo, qu c dd rgmno d 1812 Conucn d 1925:

    Potestad legislativa Potestadconstituyente

    Qurum deasistencia

    Qurum deaprobacin

    Qurum deaprobacin

    Reglamentode 1812

    3/7 No o dmn No o dmn

    Reglamentode 1814

    3/7 No o dmn No o dmn

    Constitucinde 1818

    No o dmn No o dmn lo m sndo

    Constitucinde 1822

    No o dmn No o dmn lo m puo

    Constitucinde 1823

    Cm: 2/5sndo: No o d-termina

    No o dmn No conmpprocedimientos defom

    3 a o dpon a. 66 d Conucn: l nom g cu Conucn con cc d ognc conucon qun, p upocn, modccn o dogcn, d cuo pm p d o dpu-do ndo n jcco.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    15/270

    19La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    Constitucinde 1828

    Mo ou No o dmn lo m un

    Constitucinde 1833

    Mo ou No o dmn 2/3

    Constitucinde 1925

    Cm: 1/5sndo: 1/4

    No o dmn Mo ou

    Po qu quum p jcco gvo n pcdo qu xg p jcco conun?

    l pm p d nvgcn d nnd o-gn zn d d lOC. Cmo po qu gon nuom judco? P pond dud, do o-gn d Conucn d 1980 n ac d Comn Oz,qu j n xo dd 1973 1978, n d Conjo dedo, qu o zo dd 1978 1980.

    hco o, nvgcn ncmn nnd cmo do pcc d m judco n ono . e pc-c ud dd puno d v d pcc judcconqu dodo tun Conucon pco d lOC nz uz d pgun: h mpdo o ducdo tun Conucon cc fco dmocc qunvuv upmo gv? an, n mgo, gunp o xpnc compd.

    rpco d quum mxmo xgdo p jcco d pod gv, g gn n mundo moou. e co, po jmpo, d ognc n Conucn fnc d 1958, qu v d ncdn, gn v m jo, p lOC n C.

    Un co xcpcon, quz nco dc po o, qu ocu n sndo d edo Undo. s d un -

    g upmo qu xg un quum d 3/5 d o ndocon dco voo dun poco gvo. No , n m-go, un g mpu po Conucn, no po cudo dpopo sndo n u gmno nno. tmpoco un g ddcn, popmn ndo, no pocdmn dnd cuu d n d dcn. s n co d qu

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    16/270

    20 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    cd ndo n dco c un uo mdo d pdun dcun d un poco. D o dv un pcc

    qu m libuster, qu con n c uo d p n-dndmn n d qu no vo un poco. s d unmn d oqu un fom. an o, c un g ppod cuu d ( m cloture rule) pocd vo.e g xg 3/5 p d o ndo fvo d cuu d. s upmo no og, jcco d libusterpud gu oqundo, n pcc, un fom, un cundo mo ou qu4. e g n un fco pcco

    qu nogo d nu lOC, n ndo qu c pondo voo m qu cono. Po u zn d u mcncnn on dn, puno qu no c nmn com-p dd un puno d v nomvo, como qu ucn nvgcn. Dco o, vmo gn d co c-no.

    Como m , quum d upmo n-copo pod gv con Conucn dcd n 1980.

    e Conucn conmp, po pm vz, lOC. bjo Con-ucn d 1925 nco d d 1980 quum gvo mo mp, conucon mo ou. e dc,n qu jcco d pod conun xg m qumo ou. Dc a. 108 d Conucn:

    l fom d dpocon conucon om mcon d un poco d , v cpcon qu connucn ndcn: e poco d fom nc p podo n cd Cm, voo confom d mayoradeo Dpudo o sndo n cu jcco (nf ggdo).

    e poco d fom conucon qu Pdn Jogand mnd Congo n juo d 1964 conmp un u-mno d quum p pod conun, dd moou 2/3 d o pmno n jcco, pcv -fom mnoc gmn dmocco pnvo o g-n congd n Cpuo iii d Conucn. en puno, n mgo, fom conucon no conc, puo

    4 P g u conxo, v: p://www.n.gov/fnc/f-nc_ndx_ujc/Cou_vd.mP un nn cc d g, vMw (2003).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    17/270

    21La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    qu l 17.284 d 1970, d fom conucon, no conmp modccn (Cco, 1997, 104-106).

    l upmo gv fu noducd n conxo d dcdu qu gu gop m d 1973, gop qu fcu Conucn d 1925. e pm ncdn d lOC n-cun n Comn d eudo d Nuv Conucn, o,como mjo conoc, Comn Oz. eo, po nom du Pdn, enqu Oz, qun do Mno d Ju-c d Pdn Jog and. e comn fu dgndpo Jun M poco d dpu d gop, con ojo d

    pp un nuvo xo conucon. tj n 1973 1978,o n qu odo qu podujo p Conjo d edo pu udo. C pun qu Conjo d edo pddopo x Pdn Jog and. Vmo poco n Co-mn Oz.

    1.2. La Comisin Ortzar

    Como o do gun u, n Comn Oz p un d dconnz c vound dmocc,mnfd n jugo d mo. e vound umcmn, cpco, vou. en ndo, odo xo og-n d Conucn d 1980 pud v como un mpo fu-zo po conn, nuz o compn vound poc d mo. Quz xpn m nd d n fu nno

    po xpnd Conucn, po u con g conucon-, o m po, m judco. Po o un Conucnn pod, qu gu con muco d m dn- m. eo pond un n po cong poc fuuo popo pn. rj, mn, nmo fundconcon qu dcdu v dn u poco conucon.

    Oo modo n qu mn dc dconnz jugod dmocc, jugo d ufgo unv, como vc

    dc, on o mcnmo conmoo, dc, m-cnmo dndo con vound d mo. Uno fuzo d vn judc, dc, d podd dqu un un dc npc un po pc con Conucn. adm d cuo d npcdd, qu - conmpdo n Conucn d 1925, Conucn d 1980

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    18/270

    22 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    gg un tun Conucon, con pod fozdo o gcn. Po o pono, lOC dn ncmn on

    vo uno d tun n d pomugd.adm d o mcnmo qu podmo m judc-

    , Conucn d 1980 c oo mcnmo p con-n o po xco n qu pod ncu ufgo unv-. Uno d o fu conu un conjuno d nucon cugncn no poduc po ufgo unv. Un un jmpod o fuon uodd gon muncp: Cod Codco. eo povnn d mno d ocdd, d gmo,

    no co po ufgo unv. su mmo n dgndopo o qu n poc m fuz vv d ocdd.l unvdd gon, po jmpo, dgnn u p-nn n gono d gn d comun.

    eo j un fom d pn ocdd copov,compu po gno. s qu n gmn m, oodo n dcd d o 70, uo fuz copov. eo ,modo d pn ocdd como un n ognco. Como

    ovo, fuz pugnon con qu mpun nfo-mcn cp qu nmn mpuo. y pugnon poqun cpmo uc un d d ocdd qu com-pu m n po ndvduo qu pcn, po jmpo, p cgno, como o gono mp. Po on ndvduo,no gno oc. e un d m ocv d oc-dd, mno copov. l d ocv vn mjo con ufgo unv , mn, con mcdo5.

    y oo mcnmo fu qu dnomn, pcmn, d-mocc pogd (pogd d mm), congdo n a. 8 d xo ogn d Conucn d 1980, qu c djugo dmocco c d po co d 6.

    5 so copovmo d Comn Oz, n pcu d JmGuzmn, uno d u ngn, nn C (2000: 150:151).

    6 Dc a. 8, o dogdo: todo co d pon o gupo dn-

    do popg docn qu nn con fm, popugnn vonc o unconcpcn d ocdd, d edo o d odn judco, d cc oo ofundd n uc d c, co cono odnmno nucon d rpc. l ognzcon o movmno o pdo poco qu po un o po cvdd d u dn ndn o ojvo, on nconuco-n. Copond tun Conucon conoc d nfccon o d-puo n o nco no. sn pjuco d dm ncon cd n Conucn o n , pon qu ncun o n ncudo n con-

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    19/270

    23La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    a v d odo o mcnmo, nonc, Conucnd 1980 c un qum nucon opcoo d mo-

    , coo d o dvo d ufgo unv. l lOC uquum upmoo mn pondn dconnz.e dconnz qu v d gu odo o qu fupo n pop Conucn, d conuconz o m po- m judco. eo, p d jz, dd, n cmn vvn d mo. Po ugo Comn Oz do cun qu n Conucn no pod gu odo. enoncugon lOC, como un xnn d xo conucon c

    gcn, como un mn d xpnd Conucn c m judco. a, lOC ncon como un cgo nom-v nmd, mdo cmno n Conucn .

    e cgo nomv pc con mo cdd cu-o pnmo o d jo d Comn Oz. en junod 1977, po jmpo, Pdn enqu Oz xp: envdd, odo, unnmmn, n do mp npdo n do qu Conucn d v ncopo o no-

    m m fundmn. sn mgo, po un p, xpncd gmn no, ncdd d pcv o dco d ocuddno, d d mo fuz co pcpo g con n d v qu n fuuo pudn dconocdo condujo Comn noduc dpocon qu n pncpo odomn qu vz no dn n ngo conucon (CO:297 14/06/77: 350)7.

    vncon d pcdnmn no podn op funcon o cgo pco,n o no d ccn popu, po mno d dz o condo dd fc d oucn d tun. tmpoco podn co o dco d cmn-o d duccn n jc n o funcon d nnz, n xpo un mdo dcomunccn oc o dco o dmndo d mmo, n dmp n funcon cond con mn o dfun d opnon o nfomcon; npodn dgn d ognzcon poc o cond con duccn od cc vcn, pofon, mp, ndc, udn o gm n gn-, dun dco pzo. s pon fd nomn uvn fc

    d dccn d tun, n pon d un mpo o cgo pco, o no dccn popu, o pdn, dm, d pno dco. l pon ncondn vud d pcpo, no podn ojo d cn dun pzodo n nco cuo. l ducn d ndd conmpd n cuo v do n co d ncdnc.

    7 l fnc ac d Comn Oz cn : CO (Co-mn Oz): nmo d n, fc d n: nmo d pgn n

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    20/270

    24 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    en mmo ndo ponunc comondo bn,qun dv qu C Fundmn no pud gu con d-

    poco gvo. r u opnn pon d qu ducu un Conucn qu n u gn mo, conngnom gn, poqu, d o cono, un xo d oconduc confom un m poco mu gdo qu pco modc connumn, con u congun dpgo.Pn, , qu n vo puno qu c xncd ognc o compmn d Conucn, d cogd n C fnc d 1958. epccmn, c con-

    j qu pocdmno gvo gudo po un o-gnc, no po o mo gmno d Cm, poqu od mo gn d qu mcn d ju pu d Conucn (CO: 334, 04/04/78: 472).

    y o vz comondo bn: qu n pjucod gun ovcon qu m dn qu f,p mn, dncn qu qu co n nomconucon compmn o conucon.

    ad qu fcvmn dncn x n gun con-ucon modn, como fnc d 1958, conucn qu,unqu n, v. e conucn fnc qu n gunopco c qu pud om como modo nc, c fnc v qu c on ognc. enonc,dop gun pcucon p vc n fom pvnv uconucondd, como un xmn pvo po Conjo Con-ucon Fnc. lugo, c qu, n compmn,

    d ngo nmdo n Conucn odn-, no o qu j, p o fuuo, n pco quumcon cu vn po, no n o xgnc qu congnuna especial y cuidadosa elaboracin, como podra ser la consulta

    ogo Conjo d edo o xo d unxmn pvnvo d conucondd po ognmo com-pn (CO: 297 14/06/77: 357).

    e jmpo d lOC, nonc, omdo d Conucnd V rpc Fnc, Conucn d 1958, d gn DGu. No , n mgo, un npocn xc. lo n cun-

    documno n fomo PDF qu n dpon boc d Congo Nconn: p://www.cn.c/c/cpoc/c_oc-r

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    21/270

    25La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    o uc con gu pco ognco-conucon ,mn, n cuno qu on qu omn ogomn-

    un xmn pvo d conucondd (, po ConjoConucon, c, po tun Conucon). Po no unnpocn dd puno d v qu n nvg-cn: quum. en Fnc no mpon un quumupmoo, no o mo ou.8

    l Comn Oz mn u jo o 1978. enonc poco d nuv Conucn p Conjo d edo. ldconnz c mo co, c pgo d dvo

    qu u ufgo unv, mn uvo vv n -gundo gno. a vc, ncuo, con m nndd qu n Com-n Oz. e poco p con gun m d quump jcco d pod gv conun, gn oum Pdn d comn, enqu Oz:

    [] comn, mo d o mmo pn qu dquv po o mno un co d o mmo n jcco(50 voo); pco d cu Conucn x quum

    pc, mo ou d Dpudo sndo n jcco(76 voo); ognc conucon, quno d o Dpu-do sndo n jcco (90 voo) fom conucon,do co d o Dpudo sndo n jcco (100 voo)(CO: 389, 27/06/78: 405).

    sn mgo, n odo qu v Conjo d edo, quum xgdo p lOC mmo qu p d

    quum ccdo: mo ou d o pmno n j-cco. e dc, un quum qu no upmoo (CO: 417,05/10/78: 1259). No ncondo n ac d ComnOz xpccn gun d cmo, qu quum d 3/5p lOC fu podo n n 389 d juno d mmoo 1978. e quum d mo ou p Conjo d e-do, qu, no on fu dconnz qu n u no p fn mo dmocc, como v con-nucn, po cu fmu popu po Comn O-

    8 e xo d conucn n: p://www.con-conuonn.f/con--conuonn/oo/nk_mm/pgno/conuon-pgno_ju2008.pdf.P ognc, pccmn, v a. 46. P un udo d ognc, v s (1960).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    22/270

    26 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    z. eo , mo ou d o pmno n jccon co d lOC. eo gnc, como o pun bun (1984:

    229), qu quum upmoo d 3/5 fu ncopodo x-o dnvo d Conucn d 1980 po gupo qu, mpod Jun d Gono, j o m d juo goo d 1980,juo n d qu xo om conu pc n p-m d o.

    Vmo o ndnc dcond n jugo dmo-cco qu mpon n Conjo d edo, cu connu-on confomndo conxo n qu con lOC como

    upmo.

    1.3. El Consejo de Estado

    e ognmo mpz dcu n novm d 1978 o-do poducdo po Comn Oz, o j po c doo, juo d 1980. lugo xo p un gupo qu,

    mpo d Jun d Gono, j nnmn n po dom, pco d pm d 1980. Dgcdmn, gupo no dj o d u jo.

    Como ndc m , n Conjo d edo pun n m xpco d dconnz fn mo dmo-cc o, como dc, fn ufgo unv. l pd u Pdn, Jog and, x Pdn d rpc,no pudn m ocun:

    e ufgo unv go cpdo, p qu n pd dmocc conddo un cgo. en nguGc pn qu nvncn n co pc vd o o om vuoo, concpo qu n- d ufgo unv. s mo pmdo po mpo,mnmo dond po nunc nocv d ,d fom qu co d mponc un uno poco.M no pud c (Ce: 56, 28/11/78: 313)9. y, ugo, gu:[] P n o po d m ndco [ dm-gog] cmno dcudo d c nuconconfomd d mn, qu o vco d ufgo unv-

    9 l fnc ac d Conjo d edo cn : Ce (Conjod edo): nmo d n, fc d n nmo d pgn n qupc; n anc et al(2008).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    23/270

    27La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    poduzcn mno do po. s d dpnd... u-pm ufgo unv, convncdo como o d quson muy pocas las personas capacitadas para intervenir en los

    pom d gono (Ce: 66, 21/03/79: 401). y m -ndo qu: con Pdn [d rpc] qu pn cudmn pom zon po cu,no on cond un monuodd qu mnng ufgo unv [] C no pud c o co qu cp-o, poqu no po qu p conn con un ucnnncon n d pgo [] d cmn un o-gnzcn qu duzc mnmo m concunc dufgo unv n oucon d o pod pco.Cond f, dmggc npc popoconqu o m n cndo, como d gupo do vncuo, qu on pop d o po momno d -gmn dmggco n qu vv (Ce: 97, 27/11/79: 647-648).

    e no co d qu n Conjo d edo uo po-u no o m opu ufgo unv. e pou fu

    ncnd po do d u mmo: Pdo iz O. Co C-c. e pmo, po jmpo, mnf un fu cc o-do cdo d Comn Oz, poqu cp n ufgo unv, fmu qu fmn v o pdo po-co, o, o xco dmggco. y, m d, popon:ev dond po ufgo unv d qu pod gv c ejcuvo Pdn d rpc,p d con connudd gmn, o d mn

    podn c c pc o poc d n -zcon mo, no n go, pom o ngo. lugoug fom nucon p o: nuvo m p g-n pod pco do n un dvccn d u ogn(dn fun o cogo p dgncn o ccn d ac-d, Dpudo, sndo, Pdn d rpc Conjo dedo); dcucn d o m, pzo fc n qupocd nov mgu n d v o mno d-

    cu ono pdmo (Ce: 55, 21/11/78: 303, 307).e conjo Co Cc nvn con juco pcdo,

    dcndo qu: d fomu un cnc d po gn, qu d-pu d cucdo xpocn d Conjo o iz gn cc d nuv Conucn dod po

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    24/270

    28 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    don enqu Oz, un dud. s , gg, d g-ncn d o pod pco g n ono ufgo un-

    v. C qu, n d nc d, pco nz mo m. tno mxmo como o gmn d dmoc-c nn un c mud, n cuno qu p o noxn nom mo ojv. P pmo uno cunoud unfo d voucn, p o gundo uno odoo qu pon mo. amo m, po co d noincorporar valores permanentes, producen una sensacin de ines-dd, d ngudd, qu convn cond n d nc

    dcun n d. en mdd n qu ufgo unv pqu odo o nv d gncn d pod pco, mo cndd d mcon qu d conmp Con-ucn, , nv, ufgo c n fom ng-d, mcon dn mno. l pc, po no, qu ndpn j mco dno d cu, n cmpo qu do, funconn nuv nucon qu pcocuc o pc qu pudn m con pco m-

    cnmo (Ce: 56, 28/11/78: 313).Con poo nu d conjo Cc, conjo P-

    do iz g c un popu nv p fuuConucn. e popu comd d mcnmo dn-do m ufgo unv. a m gncn co-ral de las posiciones de poder, propone mecanismos alternativos

    dnmn copov, qu pmn: ev o nu poodo o mdo pdmo qu no o co qu ogn-

    zcn d opnn pc n ndd d ocoo muuo qunn con o n d p; d con Gono undd p, mdn pod qu oog Pdn d rpc congun gvcn d u nunc o od ocdd. en conpocn, conqu d pod mdn u-c co c, ncmn, pofund mu dn d-con , o qu m gv, comnz po dvd popfuz qu unn Gono, dd momno n qu cdcu uc con qu o pojn n vnudd d cm-o poco. y un jmpo conco d po d mcnmo,p uodd gon: inndn gon. Dgn-do po Pdn d rpc po un podo d 4 o,d un n pnd po Cogo gon. Dco cogo

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    25/270

    29La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    n ccunco un nmo no nfo 200 n upo 1.500 pon qu ocupn pocon m mpon d

    gn, ncundo mmo d cogo pofon, d ogn-zcon gm no o como pon, d o cgoduccon, pdn d cno d pd, cno d pog-o, nucon como CeMa, ognzcon dpov, c. (Ce:64, 27/03/79: 421, 422).

    en conxo, nonc, no cpcn d conj-o iz popu d lOC qu vn d Comn Oz: npoco conu v conucon, oco

    gn c [] en pncpo d cudo, con fmu, pono con co d qu pqu n conc (Ce: 55,21/11/78: 300).

    a odo, Conjo d edo mnuvo quum d m-o ou d pmno n jcco p lOC, p d quum ccdo (Ce: 88, 04/09/79, 572), como gdd Comn Oz10. eo gnc qu, dd un pun-o d v pocdmn, nc dfnc n o do pod co d qu lOC dn p po conopvnvo d conucondd n tun Conucon. eumno d quum p lOC, nonc, podujo n gupoqu dgn Jun d Gono p vn n d odod nuv Conucn qu podujo Conjo d edo.

    1.4. El grupo de trabajo en el edificio Diego Portales

    e fu un gupo qu j nnmn n dco DgoPo, d d Jun d Gono, dun o m d juo goo d 1980, nndo xo pco d cu convoc n-mn vo 11 d pm d o. l nodujo vmodccon. en , d quum upmoo p lOC, como gun vz convdo n Comn O-z o : 3/5 d o pmno n jcco.

    10 P xo conucon compo ugdo po Conjo d edo,v bun (1981: 309-396).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    26/270

    30 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    e dcn n cz pfcmn con cm dcon-do d mo, d ufgo unv, qu p dun-

    odo poco qu dd 1973 v Conucn d 1980.l vdd qu pud nnd un pc d cumncn d poco n m d quum gvo. e un m qu gupo d jo n Dgo Po no djdo ac ngo guno d u jo, p poddo o con mcz11.

    l g nmn qud n a. 63 d Conucn d1980 : l cu Conucn con cc-

    d ognc conucon qu npn o pcpoconucon, ncn p u pocn, modccn o d-ogcn, d o quno d o dpudo ndo n jc-co. l d quum ccdo qun p u pocn,modccn o dogcn, d mo ou d o dpudo ndo n jcco.

    Po no cnz pc, poqu fu cmd n 1989. t pco d 1988, uo un fom conucon qu ngo-c con opocn qu unfdo n pco (andd:1991). en fom qu nodujon d quump pod gv. s j u nndd conmo-: dd 3/5 o 4/7 d o pmno n jcco. e gun- cudo mu voucn, xo cu, fomdo o 2005. e m fom, n mgo, no quum d4/7 jdo n 1989 (v cudo gun).

    rvd gn d g d upmo gvn C, nfom ncmn ccz u pcc, p ocu, concn n jupudnc d tun Conucon(tC) n u mcnmo d cono d o poco d lOC.

    11 e nn dcpcn qu cn d gupo d jo Cvo etal. (1997: 269-273).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    27/270

    31La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    Potestad legislativa Potestadconstituyente

    Qurum deasistencia

    Qurum de aprobacin Qurum deaprobacin

    Constitucin de1980DL 3464(Texto original)

    1/3 l ogncconucon: 3/5l d quumccdo:Mo oul comun:No o dmn

    3/5 2/3sgn m

    Constitucin de1980Ley N 18.825(Reforma de1989)

    1/3 l ogncconucon: 4/7l d quumccdo:Mo oul comun:Mo mp

    3/5 2/3sgn m

    Constitucin de1980(Texto vigente)

    1/3 l ogncconucon: 4/7l d quumccdo:Mo oul comun:Mo mp

    3/5 2/3sgn m

    (II)

    2. La prctica

    2.1. Algunos datos cuantitativos

    exn do v p qu tC jz cono d o po-co d lOC. Un ocud qu c d Congo pqu tC ponunc o conucondd d un pocod qu Congo cond conn m d lOC. e v m uu. l o qumno qu c tC, co

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    28/270

    32 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    po Pdn d rpc o po un gupo dmndo dpmno, p qu ponunc o conucondd

    d dpocon connd n un poco d qu Pdnd rpc o gupo d pmno no Congo con-d o no como m d lOC. aqu pn un cund conucondd, qu un v m xcpcon. e a. 93d Conucn do v :

    a. 93.- son ucon d tun Conucon:

    1 ejc cono d conucondd d qu n-pn gn pcpo d Conucn, d ognc

    conucon d nom d un do qu vn om pop d m, n d u pomugcn []

    3 rov cuon o conucondd qu uc-n dun mcn d o poco d o d fomconstitucional y de los tratados sometidos a la aprobacin del

    Congo12.

    e guo d cvdd d tC n ono lOC og-

    ndo v d pm v, unqu mn x un mpo-n cvdd v d gund13. P nfom v-

    12 l lOC d popo tC n gun nom o v. a, u a.34 dpon qu, n co d pm v, copond Pdn d C-m d ogn nv tun o poco d ognc conucon d qu npn gn pcpo d Conucn. e pzo d cnco d[] con dd qu qud omn mdo po Congo pocopcvo, o qu cc sco d Cm d ogn. y p gundv, dpon u a. 38: [] o qumno dn fomudo tund mn qu n o nco gun. e qumno d Pdnd rpc d v, mn, m d Mno d edo copon-dn. Cundo qun fu gun d Cm, comunccn d md po pcvo Pdn uozd po sco. s qu-mno mn d un cu p d o mmo n jcco d un d Cm, pod fomu po conduco d sco d pcv Copocno dcmn n tun. en uno oo co, dn m o pmn-o ocun uoz u m po sco do o po d tun

    Conucon. smp d cd qu o mn conun o mno nmo d pmno xgdo po Conucn. en pcvo qu-mno d dgn uno d o pmno mn como pnnd o qun n mcn d u cmcn.

    13 Un cudo qu mu, po podo, nmo d nnc d cudo v po cu ponunc tC, m udo d ponuncmn-o, n anxo i, infrap. 37.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    29/270

    33La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    on od nnc d tC v lOC, no ogndmdn pm v, como po gund. Cundo d

    m, dc xpmn. s nd dc, d nn-d qu pcv nnc ogn v d pmv. e podo cu dd nnc tC/4 dcd 26 d no-vm d 1981, tC/1704 dcd 27 d d o2010. son 430 nnc14. Dd puno d v d md lOC qu ocon, cvdd d tC x o gun -udo, dvdndo n u podo p-dmocc (1981-1989) u podo n dmocc (1990-2010). e cudo d o-

    cn pop:

    El TC y las materias de LOC durante ambos perodos comparados

    14 en anxo iV un go do con od nnc, con unnc dcpcn d cd un. V nf p. 44. a m d gun pud m ncn co d qu nvgcn no dngu, fco d nz jupudnc d tC, n u dcon n dpu d 11 d mzo d 1990.e dc, no dngu n do fom d gmn poco n qu jdo tC. e un un puno. Po upuo, no cp nvgcn vnc

    qu gmn poco pud n p o n d jupudnc conu-con. e vnc uc n nvgcn, po no ud xpmn no c n, cundo concu. l nvgcn pgun po un no-m dmocc. e pgun o n ndo n dmocc, no n dcdu.adm, qu , cmn, d ccz puno d v nno d tC.y dd puno d v, cmo d gmn poco ocudo 11 d mzo d1990 npn.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    30/270

    34 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    2.2. El razonamiento

    Vmo o cmo zondo tC o lOC cu do u cud n cn n odn.s xpnd cmpo d lOC, dmnu cmpo d odn, vcv. Como xpc nco d nfom, xpnd cmpo d lOC, umn nom dmoccqu nvuv upmo gv.

    Con popo nzn v dcon qu tC omdo o go d o o, dd nco d u opcon n

    1981. son dcon o dn m, po un p mqu o: jcn d pn d pon. e un m -vn qu, pu conu un un ndcdo d cud d tC.so do co n qu Conucn xpmn pn d pon: cundo lOC d Fuzamd (a. 102 105), cundo mm lOC dtC (a. 92 nco n). ncmn n mo co d jcn d pn: Un ognc conucon dmn

    u ognzcn, funconmno, pocdmno j pn,gmn d muncon uo d u pon. en cod Fuz amd o quo d ncopocn pn, po no u jcn.

    eo pc conn con co d qu g gnn m d jcn d pn d pon comn. eguo d pn d pon n edo copond o

    mno vco pco, qu jn po gcn dcc comn.

    todo conxo c qu pn n un un ndcdod cud d tC, pu pn pgun po fom n qu nnddo xcpcondd con qu Conucn como m d lOC. Vmo n d pcc ju-pudnc d tC.

    2.2.1. La actitud autocontenida inicial

    l jupudnc d tC n ono lOC nc con nd n vgnc d pncpo d dcd d 1980, nd n vgnc d nuvo xo conucon n 1981 o,m n, d u Dpocon tno.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    31/270

    35La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    l pm vz qu tC ponunc con gun dnddconcpu o lOC fu 26 d novm d 1981, n u

    nnc o nmo 4 (d o n dn nnc uo vn : tC/nmo d o. en co, po no, tC/4). s d un modccn Cdgo d Comco nm d d cmo pg. l Jun d Gono mdo tC poco d con ojo d qu, si lo estima

    procedente, jz cono d conucondd qu pvn -cuo 82, N 1, n cn con cuo 74 d Conucn []en lo relativo al nuevo sistema de protesto de las letras de cambio y

    pg [nf ggdo]15

    .l o d jupudnc conucon o lOC,

    po no, mpz con un conocmno mpco po p d Jun d Gono gdo d poc n ndo d qu cccn dnv d un como lOC d tC. y ccz n u nnc:

    Qu p c conndo pcco d m -vd ognc conucon fundmn npresente el espritu del constituyente al incorporarlas a nuestro

    m judco, jdo n o pcpo qu congn, nu ojvo n u ccc nc.

    Fommn cczn po v o d-mnd m qu Conucn do d un modoxpco dd mponc qu u; ncn p u

    15 l nnc no ponuncon o lOC, po o -mon dc qu o pcpo gvo nzdo no n cono Con-ucn. sgn cun bo (2005: 320-323), pm co qu tC conoc, quugo dmoc nmn n u nnc tC/1 d 4 d mo d 1981 o upop lOC, uvo n po co d qu tC m nconucon c-o pcpo d poco qu cdo d Jun d Gono, n pc podd d qu o vco d ngnc popoconn pu c tC cundo conoc d cu vncud nguo a. 8 d Conucn,pu pod mnz dco dfn. lo po d tC fuon comuncdo

    cmn Mn d Juc d poc, qun d fom mn co nfom Jun d Gono, ndo convnnc d qu nmndu popu gv uz d Conucn. todo cmo jucn podd d qu conocmno pco d dcpnc n tC Jun pudn n un pcun pc pjudc o n upod p, no po d pm l Ognc Conucon d qu d co-noc, cuno po conndo mmo d dpocn pd (bo, 2005: 321).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    32/270

    36 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    pocn, modccn o dogcn d o quno d o d-pudo ndo n jcco; m vd no

    pudn ojo d dgcn d fcud gv dn omd n d u pomugcn tun Conuconp u cono d conucondd.

    No mdo nco nuo m judco dn -cnc concpu d ognc conucon. Qud po no np dmn n cd co u conndo pcco df-ncndo, po un p, d o pcpo conucon u npv , po o, d comn. e pm-

    c no dco conndo mpcnd como u -mno compmno ndpn, o , quo mnoqu, gcmn, dn nnd ncopodo n ngo po-po d dmnd ognc conucon. (Condndo4. en dn, o nmo d o condndo vn :C/nmo. e dc, n co C/4.)

    e tC u ncdd d qu np, co co, j cc d lOC d un dpocn gv, dngundod dpocon conucon, d gv qu n-pn Conucn d gv d cc comn. ag-g qu cv n m qu Conucn -vdo xpcmn p gud mdn lOC. y nuncun fmu qu ugo mpon n u jupudnc: m dnn mdn dncn d do co: u con-ndo mpcnd u mno compmno ndpn-. e un fmu o qu vov m d.

    en pm dcn, tC m u condcn d n-p d cc d lOC, po, mmo mpo, condcnfu concd d un fom vmn md, vmnuoconnd. s d un poco d qu modc np uo judco d o noo. en C o noo nvncudo Pod Judc, como ux d dmncnd juc. l cun, nonc, fu dmn pc qu

    dpocn conucon qu : Un ognc con-ucon dmn ognzcn ucon d o un- qu fun nco p pon cumpd dmncnd juc n odo oo d rpc. s pc, lOC.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    33/270

    37La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    l mo d tC cond qu no pc. su gumno nn: Qu n dud concpo ognzcn uco-

    n d o un mpdo n cuo 74 d Conucn ucu c d Pod Judc n cuno no gd po pop C Fundmn, pu dc cncon o nco p pon cumpd dmncn d ju-c n odo oo d rpc. y o vn u cuduomd: e popo conun ncgdo d dvqu no odo o condo con m qud jo mod ognc conucon, pu vdo compn-

    c d comn, n u cuo 60, N 3, o pcpo qu onojo d codccn, cv, comc, poc, pn u o, n N 17 d mmo pcpo dj comn cudd n cu d funcon Co supm (C/6). lugom cud: ovo qu no od u pccpudn vd cgo d mno compmnondpn d ognc conucon qu gu og-nzcn ucn d o un (C/7).

    Un mno d tC, n cmo, uvo un cud m xpn-v, undo cc d lOC m n cun: aco-ddo con voo n con d mno Co, qun uvo pofcu cono d conucondd, mpndo mpop d lOC pu como Cdgo Ognco d tun g ognzcn ucon d o un p un cumpddmncn d juc, d modc f pc qudco Cdgo con o noo, u vdn qu

    d un modccn un ognc conucon, unqu fom no mncon, po o tun d ponunco conu fomud16.

    e oncn uoconnd d mo d tC fn lOC, pd n u cu nnc, connu po gn m-po. an pn cud d Jun d Gono, n n-tido de someter a su decisin el control de constitucionalidad de

    po lOC, mo d tC mnuvo po un mpo un co

    ngdo no xpnvo.

    16 e mno enqu Co l fu d mm opnn, o , dmp cmpo d lOC, n nnc tC/7, tC/13, tC/14 tC/17. en anxo ii, infrap. 40, un con odo o mmo qu ndo tC, conun fnc uodd qu nom cd uno.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    34/270

    38 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    en od nnc, tC m qu o poco m-do no nn cc d ognc conucon, co qu

    pud mdo Jun d Gono ocdou ponuncmno. a dn mo d lOC , popompo, u pop compnc pco d , tC dun fmu poncmn xpnv: conndo mpcnd- o mno compmno ndpn d m- mncond n Conucn p gud mdnlOC. No o nco d m (u conndo mpcn-d), no mn u pf (u mno compmno

    ndpn). Po fmu poncmn mp (nco compmno) pcd con co po u cdo.

    Un nnc d n d pm o, tC/7 d 22 d d-cm d 1981, j dco co. D nuvo m fu Pod Judc: poponn modccon fom n qu dun o xoo n judccn d Co d apco-n d Pdo agu Cd. D nuvo, un cun como do noo m n ngnc judcu. s d un

    m pop d ognzcn ucon d o unqu fun nco p pon cumpd dmncn djuc n odo oo d rpc, como odn Con-ucn gu v d lOC?

    Como n co no d o noo, mo d tC -m qu no, qu no m d lOC. Po qu? Poqu m- d lOC n md ucu c d PodJudc, mndo mpcmn qu m no vncud dc ucu c, como d o noo ducnd xoo, n m d comn, no d lOC (C/10). y n co d Pod Judc, ouvo mo, dc m vn-cud ucu c d judcu n n gundp d nco pmo d a. 74 d Conucn: cd-d qu pcvmn dn n o juc nmo d oqu dn jcdo pofn d ogdo pon qu

    fun nomd mno d Co o juc do. e n m d lOC. D o mn, zon mo, u nun-ccn xpc n xo conucon no nd ndo. eo,pu u do con pm p d nco pmo,con u fnc gnc ucu c d judcu.Dc mo:

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    35/270

    39La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    [] sn dud, conndo d ognc conucond m qu nom qu gun ucu cd Pod Judc n cuno no gd po popC Fundmn, conndo n cu qudn compndd,numn, m pcc qu n n -gund p d nco pmo d cuo 74 d Conucn(C/8).

    l dm m, nonc, como d o noo o d-ucn d cu, no n m d lOC , po no, d comn, n cono pvnvo po p d tC. e tC conn

    mmo.e nn pun con odo, qu n mm nnc

    tC/7, mpo d cond md u compnc fn comn, tC m un opnn n ound o cc d lOC u pocn n pod nomv.am qu lOC n n Conucn comn. sonun cgo nmd: sgn u oof mz, pud dc

    qu nuv cgo d md ocup un ugnmdo n Conucn comn (C/8). Como vom , d ccu dun dccn d xo qu conv ugo n Conucn d 1980. Po dd mpno docn no compdo, onndo, cdmn, qun lOC odn no un jqu dn, no qu,undo n mm jqu jo Conucn, m -nn mo d compnc dno17. Como v m jo,

    n mgo, tC modc m d u co nc n m-, nndo con docn.

    en v d u nnc, nonc, tC pc qucompnd mdmn, codmn, cgo nom-v pc, nmd con un poco d Conucn oo nod . Po jmpo, nnc: tC/14 d 14 d ocu d 1982(lOC d tun), tC/20 d 6 d mzo d 1983 (lOC d t-un), tC/35 d 23 d dcm d 1985 (lOC d ennz),

    tC/37 d 8 d juo d 1986 (lOC d Muncpdd), tC/52 d 29

    17 P d n Comn Oz d lOC como nmd n Conucn odn, v supra p. 9. P docn qu cz d, v, n oo, bun (1984), Cd (1985), bcun (1998), Co (2004) Zp (2008).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    36/270

    40 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    d no d 1988 (lOC d Muncpdd), tC/68 d 27 d d 1989 (lOC d Muncpdd), tC/69 d 18 d mo d 1989

    (lOC d Muncpdd), tC/73 d 21 d juno d 1989 (lOC dMuncpdd), tC/86 d 5 d dcm d 1989 (lOC d Mu-ncpdd).

    e nnc ponuncon n co n qu Jun dGono oc tC cv u mcnmo d cono pvn-vo ogoo popo d lOC, dc, o qu qu momdo pm v. Po cud uoconnd qu u-gn pc mn n nnc dcd popo d u

    mcnmo d cono poo, cundo tC qudo po-nunc o un cun d conucondd: gundv. en mo co mn dn u compnc como gocodo, nfzndo cc conco no co d fom d cono d conucondd. Un un jmpo n-nc tC/23 d 26 d pm d 1984:

    e tun Conucon, pu, no un gno d conuo ndo cnc d pcpv conucon qu

    pud ncd n fuuo poco d , n mpoco uo-zdo p m dcmn dun mcn d dcopoco, o m judco-conucon c ogn (C/6).

    Po co n cm. tmpnmn tC comnzmn mo gno d qu cud uoconnd o lOC, n ndo d co u cmpo fn comn,

    no un cud ou. eo, pu o nnc vn podd d un cud xpnv o lOC, dc, uncud poncmn nvo fn comn.

    2.2.2. Hacia una actitud expansiva

    Un jmpo nnc tC/5 d 9 d novm d 1981.

    s d un qumno fomudo po Jun d Gono n d qu tC ov un cun d conucondd qu uc n mcn d poco d lOC o conconmn. e puno fu dcn dmncn d un-c conc no conc o no m d lOC. epuno uc p d o dpuo n N 24 d a. 19 d

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    37/270

    41La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    Conucn, qu n un pm momno , mpmn, d p f unc qu pudn o no conc,

    po poco dpu xpmn d lOC cundo ducn, dco ogcon ocd un concn.txumn, :

    [] Copond dmn qu unc [] pudn ojo d concon d xpocn o d xpocn. Dcconcon conun mp po oucn judc n-dn ducn, confn o dco mpondn o-gcon qu xp, qu nd cc d ognc

    conucon.

    l cun . Dd puno d v d po-d gv, m d unc conc podnnd pfcmn n fom pd d gmn d concon oogd. enndo conmdo n - m un cud cu, uoconnd, qu m cc- d lOC o mno po , , cmpo gdo

    comn. Po tC no om cmno. egmndo ncddd un npcn mc, dcd qu dnd dmn unc conc un lOC. en o p-, xpo cc d lOC dd ug dond unmncn xp po Conucn, un ug n qu no .a zon:

    Que interpretar la ley separando las distintas oraciones de un

    mismo precepto, prescindiendo de su correspondencia y armo-

    n, no vn con cco pncpo d mnuc jud-c. Como n o dco Co supm: ndo d unley no resulta de un precepto considerado aisladamente, sino del

    conjuno d pcpcon d mm nuz qu -n un mm nucn (C/2).

    Qu n d nz dccn gmc d xo, conv-ne determinar el sentido o intencin del constituyente al estable-co. Nuo gmn d popdd mn conndo ncnco nco d N 24 d cuo 19 d Conucn Poc.[] todo o pcpo, d n cndnc, n don , d mn qu u vdn qu mn un ognc conucon connd n nco pmo, n nncn d conun, d compnd odo (C/3).

    Qu [] p m upon qu conun

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    38/270

    42 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    v domno d comn dmncn d u-nc conc compnc d un ognc con-ucon gmn judco qu gu concn, mpoun ncongunc qu no po u conun,poqu o gnc dg d nco nc (gmnjudco d concn) upuo nco mpcnd(unc mn conc) p qu dco nco nc n-g uonom [] en fco, ducn d un o m- n d dno ngo gnc qu cmpo d p-ccn d ognc conucon , n co modo,condcondo comn pco d concon n noconud, qu dco cmpo d ccn mo o mnogn fu mo o mno nmo d unc concqu dmn comn. t fco no u concuncon m nudo n nu cu Conucn - muo pnccn d fuu xpocon xpo-con, co qu d cudo con pu d conun pnd v (C/5).

    e cuoo zonmno d tC. No qudn c -

    zon po cu cz podd d un jugo n comn lOC n ono unc conc u gmn ju-dco. e pfcmn zon pn qu Conucn quou cc d lOC ojo d nz gu gmnjudco d concon, mpo qu dj m ojod concn mo xdd d comn. l un-c conc vn, pu dpndn d uo qu g d d conocmno qu o ngmo. son un cun d-

    nmc, v, n comp con mo xdd d comn. adm, o qu qu nz pog n concon oogd, uno, dd u oogmno poxpo mndo d Conucn, n pogd po gn gn d popdd po pcudd d ugmn judco, m m qu xpmn d lOC.eo no v dc o como no conc ununc qu conc po comn o po lOC. Un zon-miento expansivo, sin duda18.

    18 e tC mp un fom xpnv pcd, unqu m dcmndvd d xo conucon, n u nnc tC/17 d 22 d dcm d 1981.tmn d un qumno po cuon d nconucondd ugd dun-

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    39/270

    43La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    2.2.3. El desmembramiento

    so un m dpu, n u nnc tC/10 d 22 d dcm- d 1981, tC om o dcn qu vno n concuncxpnv p u compnc o lOC. rc n mmopoco d lOC o cu c u nnc tC/5: conco-n mn. Con nnc tC mpz nd un cmnoqu, con zn, do ccdo po u, n pc pobuc soo (2005). s d dmmmno d lOC.

    e dmmmno opon undd d lOC. suundd nnd o nd nomvo como cupo c-do. e dc, m d lOC dn gud n un ooxo uovo, n un mm undd nomv. e dmm-mno, n cmo, upon podd d qu un mmo xouovo conng gcn d cc lOC d cc d comn.

    e popo tC pdcdo undd pco d lOCn u nnc tC/7 d 22 d dcm d 1981: ojvo d lOC do n un xo mnco mco o pcp-o conucon n qu m qu conun vdo dc (C/8). Po mu coo nd, n u n-nc tC/10, tC omp podd d un xo mnco mco p lOC. eo, pu dcd:

    Qu tun no ponunc o cuo co n-

    oo d poco [] poqu, d cudo xo xpo dnco gundo d dpocn gund no d Con-ucn, m d qu no pop d ogncconucon, no d Cdgo d Mn (C/3).

    a, ponunc pco d un cupo gvo om qu Conucn mncon como d lOC conconmn, n co, tC cp dcn d lgvo n ndo d qu dco cupo conuv dpocon qu no nncc d lOC. y ugo mn do co qu n cupo no-

    mcn d poco d p un nuvo Cdgo d Mn. e tC dcdqu no o cu d cducdd po ncumpmno d gmn d mpon m d lOC, no qu mn d mp xncn d domno o concn como, po jmpo, nunc voun po p d un concono.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    40/270

    44 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    mvo n o qu mo p d dpocon n d comn, nn gun qu n cc d lOC19.

    e pcc d dmmmno d lOC fu fomzdcon fom conucon d 1989, qu modc a. 63 d Conucn n gun ndo: dond dc l cu Conucn con cc d ognc conuco-n qun, p u pocn, modccn o dogcn,con fom do: l nom g cu Conucncon cc d ognc conucon qun

    e cmo dd c nom g uvo n-tencin de admitir constitucionalmente la convivencia, en unmmo xo uovo, d dpocon gv comun ognc conucon20. a o ondo xpmn tCn u nnc tC/309 d 4 d goo d 2000:

    Qu cuo 63, nco gundo, d C Fundmn, -c: l nom g cu Conucn con cc d ognc conucon qun, p u po-cn, modccn o dogcn, d cuo pm p

    d o dpudo ndo n jcco.l cdd d nom no qu d mo comno,po d pcn qu dpu d modccn noduc-d u xo po d fom conucon N 18.825 -conoc, nv conucon, o qu n uo po v jupudnc, n ndo qu un mmo xo d pud conn nom pop d ognc conucon d comn qu quum xgdo p pm o

    pc . a dpnd, con cdd, d uucn d p po nom g (C/16).

    19 Un d pm nnc qu cp convvnc n un mmoxo uovo d dpocon ognc conucon d comn futC/13 d 24 d pm d 1982. s d un poco d qu c cgon Co d apcon, qu ugo nfom n l 18.176. a dcd tC: Qu o cuo 1 4, 10, 11, 12 1 4 noo d poco mdoon conucon; [] Qu no copond tun ponunc o

    o -cuo 5 9 2 3 noo d poco, po v o mqu no on pop d ognc conucon. a p d nnc tC/ 31 mpzn d muco co d dmmmno (tC/ 36, tC/38, tC/39, tC/41,tC/42, tC/43, tC/44, tC/45, tC/49, tC/51, tC/57, tC/58, tC/59 tC/61). eo codpcn c 1988, pcn c n d 1989 1990 (tC/79, tC/80, tC/81,tC/83, tC/88, tC/91, tC/92, tC/96, tC/98, tC/101, tC/102, tC/103, tC/110, tC/119).

    20 so o, v buc soo (2005: 257).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    41/270

    45La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    lo mmo fu conmdo nuv o dpu, n nnctC/1410 d 20 d juo d 2009, qu c fnc xp

    cn cd nnc tC/309 d o 2000:Un npcn como ozd pod n o u-o po Mgu n nnc ro N 309, d 4 d go-o d 2000, qu dcd qu, n co d o do nn-con, cundo o conmpn nom d dn nuz pon o czn pcndo quum qu copon-d o dno gupo d (condndo 25) ggndoqu no d cuo 50 (54), N 1) og po ocz cudo d un do; po no mpd dvd vo-

    cn d u nom, confom nuz d , o qu uoz cuo 63 d C Fundmn, (condndo26) (C/46).

    e dmmmno d lOC, d mn qu u d-pocon pudn mzcd con dpocon d odn,fc un cud xpnv po p d tC. eo, pu po nvncn d un n un pco mu mpo d j-

    cco d pod gv21.todo o po ncmnon tC p qu n 1986 n,

    xpcmn, un cud xpnv, no m uoconnd, ncn con lOC. Fu n nnc tC/38, d 8 d pmd 1986 o ncpcon co svco eco. Po n- d p n d nnc nco dn unmomno n o, dcd un o n, n cu mn p-c un cud poco uoconnd. s d nnc tC/33d 24 d pm d 1985, fd poco d lOC o tun Ccdo d eccon.

    2.2.4. La sentencia TC/33 de 1985: la irona de un TC expansivo edictadura

    e fu un nnc mu mpon no fc, como n

    o dm co, cc cud xpnv qu n ov.eo, pu cud qu qu dop mo d tC fu fun-con poco d ucn dmocc. e, po no, un

    21 en anxo iii, infrap. 41, pud v, po podo n 1990 2010, popocn compd n nnc d tC con n dmm mno.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    42/270

    46 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    nnc qu pn un on: d cudo pm d jo, c cud d tC m xpnv, umn no-

    m dmocc. Po n co xpnn fu funcon podd d dmocc. Po qu?

    Cndo mn d Dpocon Undcm Vgmpm tno d Conucn d 1980, Jund Gono dc un poco d lOC o tun Ccdod eccon, d qu dj fu pco qu c 5d ocu d 1988. D cudo co d Jun d Gono,y a la letra de las mencionadas disposiciones constitucionales tran-

    o, co pco no c jo nom p-mnn d cccn co cd n Conucn,pcmn n u a. 18, 84-86.

    l Dpocn Undcm no : e cuo 84d Conucn vo tun Ccdo d eccon, co-mnz g n fc qu copond d cudo con respectiva, con ocasin de la primera eleccin de senadores y dipu-do, u mmo dn dgndo con n d dncpcn fc. e dc, no tun Ccdo deccon p pco d 1988. Po mo d tC po-puo un npcn mc , cndo p n , dpuoqu gun xpn qu u Dpocn Vgmo-pm tno qu c connucn, no d nndcomo un odn, no como p d lOC fd n a. 18 d Conucn p un m co pco: epco d fcu no n d n n dpu d n- d d popocn copondn v fco n fom qu dpong . a o do tC n u nnc tC/33:

    e qu ud dpocn cd , n ug dud, ognc conucon qu cuo 18 d C Fundmn, qu , pcmn, qu d -gu fom n qu zn o poco pco nodo o no pvo po Conucn (C/13).

    e tC xpnd d fom m d lOC. en po-co n mn dpocon o jcn d pn d po-n. Nd oj qu fun condd lOC.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    43/270

    47La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    Po , mn, tC con cud xpnv og qu cuc pco d 5 d ocu d 1988 c con un t-

    un Ccdo conudo con gn dvd d co. eo conu, n dud, un co pco mpo ono d dmocc. No un nnc fc d cc22.

    sn mgo, tC connu con cud xpnv n d-con qu, dfnc d u nnc tC/33, on m fcd cc, pu no uvon fco d m n ndod ud vu d dmocc. e co d nnctC/38 d 8 d pm d 1986, nuncd m . en ,

    tC u dncn n conndo mpcnd mnocompmno ndpn, qu mpnmn con u nnc tC/4 d 1981, n d pc m qu Conucn mncon como d lOC. Po, dfnc d unnc no, n qu pc d d mno comp-mno ndpn d un fom connd, qu pc dun fom xpnv, xndndo pn d pon dsvco eco. e dc, un m qu pcmn d

    odn, como qu j pn d pon d un gnopco, n nnc tC/38 d 1986 p m d lOCp co d svco eco23. Do tC:

    Qu p concu n fom ndcd n numndo n-o, tun conddo cc pc d cuo18 d Conucn n cuno dpon qu m d ognc conucon ognzcn funconmno d -m co pco fom n qu zn o poc-

    o co pco, n odo o no pvo po Con-ucn, pcpo qu dno qu vound d conun qu cd ng ngo d ognc conucon noo n u nco nc no mn n qu m qun u compmno ndpn, no on qu , con-dd dmn, n pop d comn (C/5).

    22Fu un dcn dvdd. Po mo uvon Pdn JoM ezgu ecv o mno eugno Vnzu somv, Juo

    Ppp izqudo lu Mdondo boggno. Po mno uvon o mn-o Mco auo Oco, enqu Oz eco edudo Uz Mno. Pun vvdo o d nnc n conxo poco d poc, v Cvo et al.(1997: 473-474).

    23 so puno, v cc d Zp (2008: 422-425).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    44/270

    48 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    e tC conoc, nonc, qu, po g gn o, como do,condd dmn, pn d pon on m

    d odn. Po pn d pon vncud -m co pco qu mncon Conucn on m dlOC. e dc, go n nno, n ocdo opcn dom-c d un gno pco, como on pon qu jn n ,d d mdn quum upmoo d lOC.a o ouvo:

    Qu dmodo qu nom qu gun svco eco- on pop d ognc conucon d nnd

    qu mn o on qu jn pn d u pon, qu dmn pon nco p funconmno d ndd. sp m upon qu C Fun-dmn v domno d ognc conucon gmn judco qu gu svco eco compn-c d comn pn d pon qu o un, gn-c uodn cc d un ognc conucon vound d comn, qu nd ond con nun comp ucu judc d svco , popo mpo,

    no con con un pn d pon dcud p cdd (C/32)24.

    e nn gumncn d tC n ndo d qucond jcn d pn d pon po odn g-nc uodn cc d un ognc conucon vound d comn. a d uodncn, tC pcndo d d qu cn qu md n lOC

    odn jquc, d qu do nd n unnc tC/7 d 1981, dc qu lOC on un cgo n-

    24 sn mgo, n mm nnc tC/38, tC n d xpnd cc d lOC qu gu svco d rgo Cv idnccn.eo, pu cond qu svco o coodo d m co, poo qu no u compmno ndpn. Do tC: Qu ccunnc quun ndd pc o dmndo funcono d ndo n coodod un vco pco o d un m cu gucn C Fundmn -

    vdo domno d un ognc conucon, no uoz gdo pncuo dno d mo d , qu o mpo xnd compnc d ognc pco qu vn m d nco nc o d compmnondpn d m qu Conucn dmndo como pop d. lo no u n m co nom qu xnd mo d ognc m xp qu gun un ndd compmn dm po qu no n cc d nc (C/37).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    45/270

    49La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    md n Conucn comn. Como vmo mjo, n 1997 n co, onndo qu n lOC

    odn un dfnc n mo d compnc, nod jqu.

    en u nnc tC/41 d 18 d novm d 1986, tC -m u co n ndo d qu pn d pon dsvco eco n m d lOC. Po o m d, n1992, tC o cm n ndo d qu pn d pond o gno o qu Conucn ud n fnc unlOC, n m d lOC.

    C mncon qu Conucn con dn n-ndd dno gno n no m d lOC. en n-do, pud nnd qu fnc qu a. 18 c ognzcn funconmno d m co pco, fom n qu zn o poco co pco,n odo o no pvo po Conucn, un fom p-cmn nn, qu juqu cond pn d ponocd m co pco como m d lOC. sn m-go, qu d cond a. 92 d Conucn. edmn qu lOC d popo tC d compnd u-o d pon d un. e dpocn d n ono d nndd, n ndo d qu cundo Conucnqu qu pn d pon n m d lOC, o dcxpmn. Cundo no o dc xpmn, como n cod od dm fnc m d lOC, d nndqu m d comn. sgmo o con jupudncd tC.

    2.2.5. Sentencia TC/160 de 1992: vuelta a una actitud autocontenida

    s d nnc tC/160 d 30 d pm d 1992.e co fu pc, pu d un qumno fomudopo Gono, no fu p d cono pvnvo ogoo

    qu d c tC. en co, Gono uc un cu-tin de constitucionalidad durante la tramitacin de un proyecto de

    qu modc pn d pon d Cono Gnd rpc. e Congo cc como lOC, po Gono opuo cccn, npuo qumn-o. e tC ncon zn, ccndo dc como odn.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    46/270

    50 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    Po p g dcn uvo qu c cgo d u n-nc tC/38 d 1986 , mn, no tC/33 d 1985. Cmo

    o zo?agumn qu co d nnc tC/33 tC/38 fu x-

    cpcon, popo d xcpcon cc d m co fom n qu Conucn o cong. Do tC:

    Qu p o d mn dc [n nnc tC/38], -pco d svco eco, tun uvo n condcn cc pcmo d cuo 18 d Conucn Po-c n cuno dpon qu m d ognc con-

    ucon ognzcn funconmno d m copco fom n qu zn o poco co pco, n odo o no pvo po Conucn. Como pn d svco no n pv n C Fun-dmn ovo u qu nn qu gud po un ognc conucon, no po co d qu fomn p- d ognzcn funconmno d svco, no po-qu n condd po Conucn dno d go-dd ucu d m co mmo (C/5).

    sodo pcdn d o o 1985 1986, tC dop- cud uoconnd qu pc n u pm nn-c. P ng compnc d lOC fn jcn dpn d pon, ouvo:

    Qu po o qu cundo Conucn ncg o-gnc conucon ognzcn funconmno d unPod d edo o d un ognmo unomo, no pud -

    gdo ognco c o ncuon n odo o d quo upon ng qu m dn ucu co fundmn d qu nucon p og un xpdofunconmno n pcc. adm do popo con-un qu ncgdo d dv qu no odo o -condo con ognzcn o funconmno d gun nddpc qud jo mo d ognc conucon,pu vdo compnc d comn n-cv d Pdn d rpc, n u cuo 60, N 14n cn con cuo 62, nco cuo, N 2 d Con-ucn, fcud d c nuvo vco pco o mpondo n c, mc, unomo, d mpd edo o muncp; upmo dmn u funcono ucon. y , po o dm, co con popCono Gn d rpc modc u pn po

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    47/270

    51La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    d cc mp gnd con o nmo 18.899 d 30d dcm d 1989, n u cuo 66 19.056 d 8 d d1991, n u cuo 5 (C/10).

    y gg un gumno nn d npcn conu-con:

    Qu mo undmno d qu cundo con-un quo qu ognc conucon gu pc-cmn pn d pon d un dmndo gno o doxpmn n pcpv v tun Conucon.No o zo, n cmo, cundo ognzcn fun-conmno d o un d juc (cuo 74 d Con-ucn), d bnco Cn (cuo 97 d Conucn), d oconjo d doo gon (cuo 102 d Conucn) d muncpdd (cuo 108 d Conucn), o qundc cmn qu no fu u nncn ncu pnd pon n pcv nomv, poqu d oco oogdo un xmd gdz un pcomnnmn cnco qu u ndo xdd conqu dc pn dn dcu p cz dmpo d nucon d pcdnmn. lo mmo ocucon pn d Fuz amd Cno, qu n Conucn dpon qu ncopocn dc n confomdd ognc conucon co-pondn, u jcn no pnc cmpo popo d qu (C/12).

    e dc, p qu cc d lOC n qu un

    dccn xp n ndo n xo conucon. s no , um qu m pop d odn, no dlOC. Cm u pcdn tC. Un o m d, n 1993, mo d tC conn cuo d ccn xon, dm,o cmo d u pcdn.

    2.2.6. Sentencia TC/171 de 1993: autocontencin y cambio de losprecedentes

    e nnc ponunc o un poco d qu cJuzgdo d Poc loc n v comun. e Congo o mn-d c compo cono d conucondd como lOC. Po mo d tC cond qu v d dpocon no

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    48/270

    52 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    n m d lOC (como un qu gu o uno judc,po jmpo), pu no punn ucu c d Pod

    Judc. Vov o qu ondo mu mpnmn,n u nnc tC/4 d 198125. y o u cmo d opnn d-pu nuvo cmo con nnc tC/160 d 1992, tC/171 d 1993, gg:

    Qu, po mo, d mn n n condcn p -ov cc d convnnc d mnn zn dcoconmpd n fo no d tun Conucon ncn un m dmnd, qu o c cz -

    gudd judc nc p odo quo qun pudn /o fc o qu uv o puno. lo cm-o d docn judc po o gn dn poduc mpqu xn movo o zon fundmn qu o juqun(C/15).

    y tC pc pv n n d nuvo pcdn-, m uoconnd, m d u pm nnc, qu, u vz, do mpzdo po xpnv, qu z p d 1985, poxmdmn. l nnc tC/255, d 20 dmo d 1997, mu con cdd fom uomd con qu,po nonc, tC m u o lOC.

    en co tC ponunc o un poco d quuc mjo muncon d guno pofon d duccn. e Congo oc jc cono pvnvo po-po d lOC. Po tC cz ponunc, po no cond

    m d poco pop d lOC, un cundo ocn m- d muncpdd (n pofo muncpzdo), unm qu d lOC.

    Po tC no pn o mmo qu Congo. rcz po-nunc o poco po cond qu no md lOC. a zon:

    Qu [] cuo 5 d l N 18.695, Ognc Conu-con d Muncpdd [] qu on m pop

    d ognc conucon ucon nc d omuncpo, po qu, dm, o ndn qu no n-c qu conn o qu vn o m qu Conucn Poc d rpc xpmn nc-

    25 V suprap. 16.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    49/270

    53La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    gdo n gud po comn, cu, como pudov, d qud ncud n un d cc xc-dn u pop nuz cmpo d pccn. Como -ndo ocn d mnfo tun, ud nomd npcn qu dn mp n m d p-c, n mn gun dn vno xnd mod pccn d ognc conucon m do nco pmdo po Conucn, qu copv nuo m g d un qud convnnxdd, ddo o quum qu xg c d p u pocn, modccn o dogcn (C/7)26.

    y gu con d nd n 1981, o ncddqu dn n m gud po lOC:

    Qu, n co, nuo odnmno conucon no conddo nco dn concpo d ognc con-ucon, u vdn qu, d cudo con ndo popod c d , gn o qu xpdo n con-dndo no, o dn conmp ucu -c, conndo unc d nucn qu n md gu, como mn u mno compmno nd-pn, o , quo qu, como o ndcdo con no-dd tun, gcmn dn nnd ncopodon (C/6).

    y m:

    Qu, d n d dpocon connd n o cuo7 9 d poco d mdo, dpnd qu -nn po ojo po un p, oog un ndmnzcn p-c o pofon d duccn qu pn vco nlos establecimientos educacionales del sector municipal y, por la

    o, fcu o muncpo p oc ncpo d u-vncn qu n o cuo 9 9 d Dco conFuz d l N 2, d educcn, d 1996.

    D fom, nom n d n un u-cn pcu, qu fc un co dmndo d pofo-

    n d duccn qu n md poduc fco pcn dno d un v podo n d d oucn unpom conco punu.

    26 e d o dmnucn d xdd gv qu nvuvn lOC do xpd n nnc tC/50 d 29 d fo d 1988 (C/8).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    50/270

    54 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    ru co, nonc, qu ucon qu n oo-gn muncpdd no dcn cn con qucpopo, nom pmnn qu o gno n mdo do d cudo con o dpuo n o cuo 107 gun d Conucn Poc d rpc (C/8).

    Qu, po o no, ndd nuz pop d o-gnc conucon ccc d nom o-md conocmno d tun, ucon qu n concdn muncpdd no pudn ccdd nc (C/9).

    e tC mn mo cud uoconnd n o n-nc d o 1997. Un tC/257 d 2 d pm d o. e Congo nv p cono pvnvo un poco ocpccn mpo. Un d u dpocon c un Ocnd infomcn lo n muncpdd, m mqu Conucn como d lOC. Po tC no condqu dc ocn fom p d m:

    Qu, muncpdd nn po ojo, gn o dpon cuo 107 d Conucn Poc d rpc, f-c ncdd d comundd oc gu u pc-pcn n pogo conmco, oc cuu d comun(C/17).

    Qu, como pud ov, ucon qu muncp-dd n md jc v d Ocn d info-mcn lo qu c n cuo 73 n xmn, no dcncn con quo qu m popo nn cvd-

    d qu dco gno copond do, zn po cu no pudn condd nc (C/18).

    Que, por lo anteriormente expuesto y, tomando en consideracin

    las normas constitucionales aplicables en la especie, las disposi-ciones comprendidas en el precepto en examen no son propias

    d ognc conucon (C/19).

    y cud uoconnd v n nnc tC/260 d 1997,

    jndo d un mn qu nn: cn qu m-d n lOC odn. aqu mn cm un pcdnqu pco do cdo n d 1981, o c-c d dc cn. en 1981 dco qu cc jquco, puo qu lOC n un cgo nmd n Conucn odn. en 1997 cm d opnn.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    51/270

    55La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    2.2.7. Sentencia TC/260 de 1997: Hay jerarqua entre LOC y leyordinaria?

    en u nnc tC/7 d 22 d dcm d 1981, tC doqu cn n dpocon nomv d jqu,pu lOC ucn mdo cmno n Conucn las leyes27. txumn, m: sgn u oof mz, puddc qu nuv cgo d md ocup unug nmdo n Conucn comn (C/8). eno, como mn vo n nfom, tC j d

    la lnea sostenida por la mayor parte de la doctrina, en el sentidod qu m on dpocon gv n qu no un dfnc d jqu, no qu d ducn d mo dcompnc.

    l nnc tC/260 d 13 d ocu d 1997 p d tC/7, p n con docn. l ponunc tC pop-o d un qumno co po un gupo d pmnod opocn, n mco d un poco d fom d Cdgo

    d agu. lo qun onn qu gun dpocon dpoco n podo con quum d odn, n c-cunnc qu gun n m d d quum ccdo o n m d lOC. Pnon cun d conuco-ndd qu dpocon n podo con quumd odn.

    e tC no fu d mm opnn. Pvndo n u cuduoconnd, u cc xcpcon d dpocongv gmd po o qun. en o p, Conucn nd m d , n djvo, d nnd- odn. Do tC:

    Qu dmnd nuz ojvo d o cuo dpoco n udo, ug nogn o cu d nom judc qu gu dqucn ogn d dcod povcmno [d gu] dno d nuo odnmnoconucon. l pu pgun no d, n pmmno, cuo 19, N 24, nco n, d C Fundmn-, dpon lo dco d o pcu o gu,conocdo o conudo n confomdd , oogn u u popdd o o. Como pud pc

    27 V suprap. 19.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    52/270

    56 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    conun con mdn cdd ngdo , nccvo, gucn o conucn d dco o gu , n concunc, np d nnd qu comn u odn, no poqu cundo Conucn n djvo nnd qu comn,como poqu dc c d pnn g gn nnuo Cdgo Poco, conundo npv, ognc conucon d quum ccdo x-cpcn dno d dnomncn gnc d . C cpn, dm, cc pc d v g quo vncu con m pcc d conocmno conucn d o dco o gu, nuz p-cu qu, confom mnuc judc, n pccnpfn o cuqu o nom gn, n cu cun, dd , cuo 19, N 23, d Conucn, qu od c d n. a gu concun no conv cuo 60, N 3, d C Fundmn, xp qu oon m d odn l qu on ojo d codc-cn, cv, comc, poc, pn u o, pu nomd poco n udo, co qu on pop d Cdgo dagu (C/10).

    y connucn tC foz u gumno, cndo gudd jquc n o dno po d qu c Conucn:

    Qu n fcvo qu conun ngdo dv- m gucn d ognc conucon, ono mpc qu ngn un jqu upo o muco mno qu pudn m l Fun-dmn.

    D udo d nuo u qu ognc con-ucon n C no pudn m como pcpo con-ucon o on nom compmn d l Fund-mn (C/24).

    Qu ondo qu ognc conuconnn un jqu nmd n Conucn (-on Nos. 344, 353 358, d Comn d eudo d Nu-v Conucn ro N 7, d 22 d dcm d 1981, d t-un Conucon) o o poqu pop Conucn xgdo mo quo d fom, o qu n docn dnomn un upgdd d fom, po no poqu qudo pv ognc d u jqu nomv d fn upo qu Conucn. D qu qu

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    53/270

    57La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    problema respecto de los distintos tipos de leyes sea de compe-nc no d jqu (C/25).

    Qu ognc conucon congd n m d , d cudo con cuo 60 d C Fund-mn, no c o concun qu no qu un un pcpo g no pud m concpo d Con-ucn (C/26).

    e dc, dfnc n lOC odn qu pm n uj un upgdd d fom, po omo quo qu dn cump, po m on dpoco-

    n gv qu n n un p d gudd jo Con-ucn.

    Do o m d, popo d poco d lOC qu -c Mno Pco, tC u compomo con uncud uoconnd, con un vn m n md d mod lOC. s d nnc tC/293 d 22 d pmd 1999:

    [] qu nom d npcn mpd d cu- con pudnc, poqu n mn gun dn vno xnd mo d pccn d ognc conu-con m d o nco pmdo po Conucn, qu co pv nuo m g d un qu-d convnn xdd, ddo o quum qu xg c d p u pocn, modccn o dogcn(C/7).

    l cud uoconnd qu jn dcon mgcon cdd nuvmn un dcno m d. en u nnctC/720 d 26 d no d 2007, popo d poco d quc XiV rgn d lo ro Povnc d rnco n uoo, tC cond qu pn d pon d gunogno, qu Conucn cond como m d lOC, non cnzd po cc: n m d odn. y un fmu conocd:

    Qu cuo 6 d poco d pc, qu modc pn d pon d svco eco, no dc cn con m qu ndcn n ognc conucon d qu cuo 18 d Conucn Poc , n concunc,no popo d qu (C/18).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    54/270

    58 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    Po c poco odo vov cm. Po nnc tC/1135d 2008 tC/1508 d 2009, tC dcd o qu pn d

    pon on m d lOC. e tC co un cud xpn-v m qu uvo n d o o 1980.

    2.2.8 Las sentencias TC/1135 de 2008, TC/1140 y TC/1508 de 2009: laactitud expansiva otra vez

    a pcn d Congo, nnc tC/1135 d 27 d mod 2008 ponunc o poco d qu c cgo n

    Dccn rgon d svco eco d rgn d ac Parinacota, y estableca normas relativas a los partidos polticos en

    nuv gon cd n p.

    sn mncon qu nnc tC/160 d 1992 tC/720d 2007, unnmdd d tC cond qu pn d po-n d vco m d lOC. Juo o cono qu ondo n nnc. Vov , n dco, u pmompo, nnc tC/33 d 1985, tC/38 tC/41 d 1986. e-cumn, m:

    Qu l N 18.583 qu j pn d svco eco fupod con cc d ognc conucon. Po movo, cuo 1 d poco n n, modc -cuo 1 d dco cupo g, n u mm nuz (C/7).

    e tC gu mm n n u nnc tC/1508 d 27 docu d 2009. a ocud d Congo, n ndo d qu ponunc o un poco d p modnz svcoeco, mo d tC vov on qu dpoconqu jn pn d pon d dco vco n m dlOC. Nomn, mo vuv gno nnc nqu ouvo qu m no o . so qunnc n qu ouvo qu o n:

    Qu, confom jupudnc d d Mgu-

    , connd n nnc ro N 38 (condndo 32 33), ro N 41 (condndo 5), ro N 160 (condndo 5) ro N 1135 (condndo 7), jcn d pn d sv-co eco od vz qu dmn pon nco p funconmno d ndd , uz d o dpuo n cuo 18, nco pmo, d C Fundmn, mpop d ognc conucon (C/6).

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    55/270

    59La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    y d un gumno gu d nnc tC/1135 d2008, n ndo d qu l 18.583 fu pod n 1986 como

    lOC:Qu, n mon con o do n condndo no[C/6], l N 18.583, qu j pn d svco eco,fu pod con cc d ognc conucon. Po movo, cuo nco d poco n n, mod-c cuo 1 d dco cupo g c un nuvpn d funcono p svco, como u cuo 1 7 noo, c g confom cu d-c pn mpmn, nn mm nuz (C/7).

    lo nn n nnc tC/1538 d 2009 voo dmno qu og po un cud mno xpnv d tC n m- d lOC28. e mno po om cud qu uvo nu pmo o, qu pd n 1985 con nnc tC/33 tC/38, qu cup n 1992 con tC/160, ud dmocc. l mno cud xpnv como unjupudnc upd:

    Qu condmo qu xn zon p cm o uon nnc o 38 , po no, p cond m dpoco nzdo como pop d comn. en pm ug,poqu nnc o 38 copond un poc d ju-pudnc d tun Conucon qu ncun upd(C/3).

    s ncun, mn, upd jupudnc?

    CONCLUSIN

    a o d concu nfom, nco vov o dmnon pgun d iDea (inu fo Dmocc ndeco anc) inncon qu npon nvgcnqu o ncd. e dmnon pgun on qu gun:

    28 Po mo uvon Pdn, Mco Vng Pco, omno Jo lu C eg, r bn rpo, Mo Fnndz bz, M-o P to enqu Nvo bn. Po mno uvon o mn-o Co Cmon snnd, Fncco Fnndz Fd hnn Vodnovcscnk.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    56/270

    60 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    Dmnn iDea 2.3. Gono cz con cpcdd d -pu.

    bn pud uno pgun gono n C, nnd-do como pncn d mo, cz n mno dv pco pond u pocupcon jo g u-pmo xpu. l un mn mpon p gono d v pco pond u pocupcon. emu po, n mgo, qu quum upmoo gm dfc , po pod d vo qu d mno,

    no o con, no qu pond u voo, po cono pvn-vo n mno d tC.

    lo mm concun fuz con Pgun iDea:

    2.3.1. h qu puno gono co cpz d nunco cono qu cuon mpon p vd d ucuddno, n qu mdd cun con nfomcn, ogn-zcn cuo p co?

    2.3.6. Cun connz n cuddn n cpcdd d

    gono p oucon o pncp pom qu nfn ocdd, n u pop cpcdd p nu n ?

    tmn pcn C u g upmo un unco d pccn p o dmnn iDea o pgun jiDea:

    2.4. l cc dmocc d pmno. e pmno o m gv, conun d mn cz poco

    dmocco?

    a u vz, vn p co gun pguniDea:

    2.4.2. Cu on cnc gdo d cc d fcu-d d pmno o m gv p nc, xm-n fom gcn?

    Pu n. en C g d upmo qu x-dd opcn d edo d gono. exg un connodmdo xnddo p dc . Como do pncpod nfom, o no un pom, d Conu-cn d o cudo poco co qu conn. en cod Conucn, quum upmoo coco, pu

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    57/270

    61La supramayora en la potestad legislativa chilena / Lucas Sierra I.

    mu mpon xnd cudo o m po. Po Conucn upmc conucon, po qu xg o mmo

    p , qu ocupn d cuon m pcc dn-mc? Po qu xg m d md m uno d qun dndcd? e un pgun qu dn pond qun ognpo un quum upmoo, no qun o ccn. eo, pu upmo dcu, con gun nndd, cc cp-cdd d pu d edo gono po qu pgun Dmnn iDea 2.3. lo conno xnddo mponn coo dnccn, po o fc qu dmnun cnc cp-

    cdd d pu.y co gv con nvncn ogo d tC n

    poco gvo upmoo. Dd cupcn d dmocc n 1990 fc, tC nvndo po movod lOC n 20%, poxmdmn, d odo poco g-vo.29e popocn do fcd po dmmmnod lOC qu tC pmdo dodo. s u mn-ndo lOC como cupo dmdo, no dmmdo, u

    nvncn n poco gvo pudo do m dnd,m cod. Po dmmmno o c nvn mucom gnmn.

    en gn ndo, nonc, tC un pc d ccm gv qu, mponndo u vound o Cmd Dpudo sndo, n m p o un cmpompon d gcn. l cuddn no gdo ommo d tC. lo n co oo gno d edo. y cu-ddn no pud cmo mdn u voo no d cu-do con u dcon, como pud co pco d gono Congo. e qu, n pcc, d un ccm gv no c, do xcd po un mnopmn qu, v upd po mo n un pocod , pn qumno n tC gmndo qu d m d lOC. a, tC ncun zn, ponc u

    cpcdd ngocdo pondndo cd uno d u voo n mqu uno.

    29 D poco m d 2.400 qu n dcdo n 1981 2010, tC ponuncdo po cu d lOC n 430. e dc, nvndo n poxmd-mn un x p d odo poco gvo.

    Frentealam

    ayora:leyessupramayoritariasyTribunalConstitucionalenChile.

    CentrodeEstudiosPblicos(CEP),C

    orporacindeEstudiosparaL

    atinoamrica(CIEPLAN),Libe

    rtadyDesarrollo,

    Proyectam

    rica.

  • 7/25/2019 Libro Frente a Las Mayorias Web LSierra LMacClure

    58/270

    62 Frente a la mayora: Leyes supramayoritarias y TC

    e cono pvnvo qu tC c d lOC , po d-ncn, un cono co, no conco. s qu ponunc po

    cu d cono ogoo (pm v) o po qumno (-gund v), tC no un co dmndo popod cu con un con Conucn, como c