2018.go Maiatza 100. zenbakia XXXV. urtea

ihintza

ehun z

orion

!

ZER NON NORK

IHINTZA – Salletarren aldizkaria. 1998. urtean sortua Zuzendaritza eta erredakzioa: La Salle, 851 postakutxa, 20.080 – DonostiaL.G.: SS 485/84 ISSN: 1135-3945Gertu inprimategia

Argitalpen honen laguntzaileak:

Aurkezpena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 03

Ihintza 100Joxe Erzibengoa, IHINTZA ALDIZKARIAREN EHUNGARREN ALEA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 04

Hezitzaileak mintzoFelix Ezama, HARREMANAK ELKARTEAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 07

PoemakWarsan Shire, ETXEA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 08

GogoetakPello Esnal, TXORIA, ARIADNAREN HARIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10Jose Mari Artolain, HAINBAT BURUTAZIO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12Joxe Agustin Arrieta, ZAHARTZEN JAKITEA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Euskal kulturaMartin Jose Lasa, LAZKAOKO BENEDITARREN DOKUMENTAZIO-GUNEA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Kontu kontariJon Lezamiz, AUTOBUSETAKO BERINAPEAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17Joxe Erzibengoa, A DREAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Ikasleen txokoaLa Salle Legazpi, BERTSO PAPERAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20Ane Ruiz, OROITZAPEN AHAZTEZINA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22Uxue Garzia, 1937ko apirilaren 26a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23La Salle Zarautz, ENGRAXI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Ihintza 100Juan Luis Urmeneta, “ESPERANTZARI” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

IHIN

TZA 10

0

3

AurkezpenaAurkezpena

Eta halaxe 0 zenbakidun alea atera zen aipatutako martxoan.

Eta oraingo hau 100 zenbakiduna da. Hara, ale honetako edukien iruzkin laburra.

Ihintza 100. zenbakira iritsi izana hizpide duen itaunketarekin ematen diogu hasiera aldizkariari etaamaitzeko ere gai berari heldu dion ekarpena jarri dugu. Idazle biak Ihintzaren 0 zenbakian idatzizutenetakoak dira. Ale honetan badira 100. zenbakia izateari buruzko beste balioztapenak.

Hezitzaileak mintzo. Elkarte ezberdinen baitako harremanei buruzko gogoeta eskaintzen diguidazleak.

Poemak. Hona ekarri dugu errefuxiatu somaliar baten poema eder bezain lazgarria, Lampedusakogurutzearen aurrean Zarautzen irakurri izan zena.

Gogoetak. Sail honetan hiru ekarpen datoz: Leireko elezaharrari buruzko hirugarrena, idazlearenhainbat burutazio eta zahartzaroari buruzkoak.

Euskal kultura. Lazkaoko beneditarren dokumentazio-gune eta liburutegiko altxorrak azaltzendizkigu idazleak, Lazkaora egindako bisitan ikusi eta entzundakoak, alegia.

Kontu kontari. Madrileko lagunak jarraitzen du bere kontakizun zehatzarekin, iruzkinez betea, eta,besteak, amestutako kontakizuna eskaintzen digu.

Ikasleen txokoa. 100. zenbaki honetan ezin ba falta txoko hau. Batetik ikasmaila ezberdinetakoikasleen olerki eta bertsoak, bestetik bi kontakizun, horietako bat ikastetxeko ikastalde ezberdinenartean burutua, polita benetan.

100. zenbaki honen ondoren Ihintza aldizkariak jarraitu nahi izango du salletarron munduan euskarazidazteko zaletasuna suspertzen. Ateak zabalik jarraituko du. Gerta dakigula suspertzaile!

Jose Manuel Agirrezabalaga

Irakurle adiskide hori:

Ireki berria duzu Ihintza salletar aldizkariaren 100. zenbakia. Pozgarria benetan 1984ko martxoan lehenengoaldiz argia ikusi zuen aldizkaria, 34 urte ondoren, 100. zenbakira ailegatu izana. Zoriontzekoak urte guztihauetan aldizkaria kudeatu izan duten salletar saiatuak eta bereziki idazle andana, zenbakiz zenbaki bereekarpena eskaini duena.

1983ko udan, salletarren ohizko ikastaldi batean planteatu zen aldizkari bat euskara hutsean argitaratzea,salletarron artean euskara zabaltzeko asmoz eta euskaraz idazteko ohitura suspertzeko gure ikastetxeeninguruko Anai, irakasle eta ikasleen artean.

Aldizkariaren izena lehiaketa baten bidez erabaki zen. Eta Anai Dunixi Arzelus zenak, bertso bateanproposatutako Ihintza aukeratu zen. Honela zioen Dunixiren bertsoak:

Herriaren arnasada bere hizkuntza. Bizi nahi diagu,euskaraz hik mintza.

Euskadi orlegiko euskaldunen hitza. Zu zara Salletarrok zuzpertzeko ihintza.

IHIN

TZA

100

4

Ihintza 100Ihintza 100

IHINTZA ALDIZKARIAREN EHUNGARREN ALEA

Joxe ERZIBENGOA

Erantzunak

Ainara Landa (Ikaslea)

1.- Bai, ezagutzen dut. LH 6. mailan Ipurterre ipuinlehiaketa irabazi nuen eta sari banaketan Joxegerturatu zitzaidan. Hark Ihintzari buruzko azalpenlabur bat eman zidan eta idatzitako ipuinaaldizkarian jarri nahi zuela esan zidan. Handik gutxiraidazlanak egiteko eskatu zidan.

2.- Interesgarria iruditzen zait hainbat pertsonaezberdinek idatzitako zerbait irakurtzea. Azkenfinean, nik uste dut nerabe baten eta heldu batenbizitza ikusteko perspektiba ezberdina dela. Ihintzaez da beste aldizkariak bezalakoa. Oro har,aldizkarietan ikuspuntu ezberdin gutxi daude.

3.- Interesgarria iruditzen zait poesia-atal bat izatea.Gaur egun, badira poesia idazten duten pertsonaasko, eta uste dut literatura-mota hori galtzen aridela.

Ihintza aldizkariaren ehungarren alea dela-eta zerbait berezia egitea otu zait. Berezia diot ez delakoohizkoa aldizkarian: itaunketa estiloari buruz ari naiz. Itaunketa hau Azitain Ikastetxeko ikasle eta irakaslebatzuei eskaini diet. Beraz, batetik, lerro hauen ondoren itaunak daude eta, bestetik, jarraian jaso

ditudan erantzunak. Agian, ariketa xume honek nondik nora gabiltzan gure Ihintza-rekin eta nondik noraibili beharko genukeen emango digu jakitera. Esan gabe doa denei eskerrak eman behar dizkiedala erakutsiduten prestutasunagatik.

Galderak:

1.- IHINTZA euskal aldizkariaren 100garren alea ateratzear dago. Ezagutzen al duzu aldizkari hau? Nolaezagutu duzu?

2.- EUSKAL HERRIAN argitaratzen den aldizkaria da. Gure Elkarte eta Ikastetxeetan zabaltzen da, bestehainbat leku eta pertsonarengana ere iristen da. Egokia iruditzen al zaizu? Zergatik bai ala zergatik ez?

3.- EHUNGARREN aleak argia ikusiko du ikasturte honetan. Aurrera begira nolakoa izan beharko lukeelauste duzu kontuan izanda ikasleek, helduek eta aditu batzuek irakurtzen eta begiratzen dutela?

4.- IDATZI al duzu inoiz aldizkari honetan? Bai? Zein gai erabili duzu? Ez? Zer dela eta?

5.- IHINTZAk ez duen atalen bat erantsiko al zenioke? Zein? Zergatik? Nola zabalduko zenuke aldizkarihonekiko zaletasuna gure eskoletako ikasle eta irakasleen artean? Ekimenen bat?

Milesker galderei emandako erantzunengatik. Egizu handia gure aldizkari txikia!

IHIN

TZA 10

0

5

Ihintza 100Ihintza 1004.- Bai. Iaz idazten hasi nintzen. Lehenengoidazlanak nire bizitzari buruzko benetakokontakizunak ziren. Gero erabaki nuen ipuinakasmatzen hastea. Ipuin horietan gaurko egoera ikuszitekeen. Idazki guztietan zerbait ikas daitekeelauste dut edo norberak hausnarketa txiki bat egindezakeela. Hola izan zedin saiatzen nintzen,bederen.

5.- Beharbada, hitzaldiren bat emateak Ihintzaaldizkaria ezagutaraziko luke. Egia esatera, ez dakitongi zer egin daitekeen aldizkari honekiko zale-tasuna zabaltzeko.

Joxe Erzibengoa (Anaia)

1.- Hasteko zorionak Ihintza aldizkaria egiten duzuenguztiei. Ongi ezagutzen dut aldizkari hau. Nolaezagutu dudan? Sortzaileetako bat naiz. Bilbokosalletar ikastetxean uda bateko kurtsu bateanerabaki genuen aldizkaria sortzea euskara zabaltzekoeta idazten ikasteko.

2.- Aldizkari hau, bere txikitasunean, egokia iruditzenzait. Sortzea erabaki genuenean proposatu zirenhelburuak duintasunez betetzen ditu. Nire usteapalean aldizkariaren hasierako euskara etaoraingoa ezberdina da. Ziurtasun handiz esangonuke oraingo euskara duinagoa dela, euskaraeuskaragoa, nolabait esateko. Ikusi besterik ez dagozeintzuek idazten duten orain: ikasleek etairakasleek, idazleek eta irakurleek. Beraz, egokia dagure aldizkaria.

3.- Orain arte egiten ari izan garen aldizkaria duinadela esan dut arestian, beraz, aurrerantzean eretamaina honetako aldizkaria egiten jarraitzeagustatuko litzaidake. Hobetzekotan baina kontuanizanda salletar aldizkaria dela gure eskoletan daudenandereño eta irakasle gehiagoren idazlanak gusturairakurriko nituzke eta ez ikasleenak soilik. Badakitkolorea eskatzea gehiegitxo litzatekeela, bainazergatik ez ausartu urrats bat edo beste emanez?

4.- Bai, noski. Askotan idatzi dut Ihintzan.Sortzaileetako bat naizela esan dut aurreko erantzunbatean. Nire buruarekin eta Ohintzarekin kon-promiso serioa daukat hartua: ale guztietan zerbaitidatziko dudala. Gai anitzak erabili izan ditut, bainamendiko idazlanak eta adiskideekiko gogoetak izandira gai begikoenak. Gogoan dut hasiera batean gaieztabaidagarriak ere erabiltzen nituela, baina garaihaiek joan ziren eta orain bizitzari beste kriteriobatzuekin begiratzen diot.

5.- Gauza jakina da gure zonaldean arduradun askodaudela. Ongi ikusiko nuke Ihintza argitaratzensaiatzen direnak gure eskoletatik pasatzea etairakasleak, ikasleak eta langileak oro har aurreanizanik bizpahiru hitz botatzea eta idazteraanimatzea, aldizkaria zer den, norentzat etazertarako den esateaz bat. Dena beharko daluzaroan irauteko.

Sorkunde Lapeira (Andereñoa)

1.- Bai, eskolan ezagutu dut, duela urte batzuk.

2.- Jakina egokia dela. Halako ekimenak sortzeaprimeran dago. Edozeinek idazteko aukera,paregabea dela iruditzen zait eta eskolan (ikasgelan)zabaldu beharko genuke.

3.- Dagoen moduan antolatuta ongi deritzot, atalaketa hori…

4.- Ez, ez naiz hain ausarta.

5.- Azaldu gelaz gela. Oraindik ez dutela ezagutzenuste dut.

Miren Ferrero (Ikaslea)

Bai, nire idazlan bat aleetako batean atera zeneanezagutu nuen. Hala ere, ez nuen fisikoki ezagutu ezbaitzidaten eman.

Amaia Ecenarro (Irakaslea)

1.- Bai. Lankide bati esker.

2.- Bai. Euskaraz egina delako eta gaiak interes-garriak.

3.- Formatu modernoagoa.

4.- Bai. Behin. Idaztearen ekintza edo jarduerariburuzkoa.

5.- Aurrekontua izan beharko litzateke gogoan.Ikasle, irakasle guztiengana heltzeko, agian, formatudigitala aukera bat izan daiteke, Sallenet-en,adibidez.

IHIN

TZA

100

6

Ihintza 100Ihintza 100Joseba Agirrezabalaga (Irakaslea)

1.- Bai ezagutzen dut. Ikastetxean lanean hasinintzenean, aldizka ikusten nuen irakasle gelan, etaanai Joxek eman zidan beraren berri.

2.- Bai, egokia iruditzen zait askori idazteko aukeraematen diolako, norberaren iritzien, egitasmoen,gertakizunen berri emateko aukera.

3.- Bere horretan ondo ikusten dut, baina agian,zabalkunde handiagoa emango nioke, garaiberrietara egokituz, online zabalduz, sare sozialakaprobetxatuz.

4.- Bai, idatzi nuen, beste irakaskide batekin. Ikaslebatzuekin egindako bidaiaz idatzi genuen.

5.- 3. galderan aipatu ditut zenbait puntu. Horiezgain, ondo ikusten dut.

………………

Ihintza zurixka batek argi dezala gure bidea,euskararen bidea, gure euskaraldia etengabea izandadin gure artean, gure eskoletako ikasleen etairakasleen artean, gurasoen artean eta salletarespiritua dutenen bihotz-bihotzetan.

IHIN

TZA 10

0

7

Hezitzaileak mintzoHezitzaileak mintzo

HARREMANAK ELKARTEETANFelix EZAMA

“GureEskola.com” La Salle – Legazpiko aldizkaridigitala da eta edonork ikus dezake ikastetxeko WEBorrian (lasallezumarraga.eus). Aldizkariaren aurrekoalean “Anaia” hitz magikoaren inguruko gogoetaegin nuen, bere zentzu zabalera barreiatuz. Hala ere,errealitate horrek bizirik iraun dezan, aproposa dengune bat behar du non heldu, hazi eta konprometidaitekeen. Harreman osasuntsuzko Elkarte batbehar du. Eta horretaz doa hausnarketa labur hau.

Harremana, pertsonaren oxigenoa, habitat edohumusa da. Harremanean nire burua ematen dut, ninaizena ematen dut; eta, era berean, jasotzen dut;partaide izatearen sentimendua dago: fio naiz,trukean ezer eskatu gabe nire burua ematen dut.Harreman honek askatasuna du oinarri: nik nahidudalako, ez behartzen nautelako. Adiskidetasunasortzen duen askatasun uhin bat da. Zentzu honetanadiskidetasunak definitzen nau eta pertsona bezalaontzen nau. “Zu” hitzak “ni” izaten laguntzen dit. Zugabe nia galdu egiten da. Pertsonak bere funtsa,bere aroma, bere xarma galtzen du; berekoiabilakatzen da eta pertsona bezala atrofiatu egitenda. Ezbeharra sortarazten du eta bizitzak jada ezdauka zentzurik. Hortaz, zertarako bizirik jarraitu?

Harreman hori esparru desberdinetan bizidaiteke: familian, eskolan, lagunartean, aisialdian,parrokian,… Harreman esparru hauei Elkarte deritze.Elkarte orok harremana eskatzen du, ez bakarrikhainbat pertsonaz osatuta dagoelako, gure asmoezharantzago barne dinamikotasun bat sortzenduelako ere. Elkarte honetan pertsona gusturasentitzen da, bere eguneroko bizitzari zentzuaaurkitzen dion lekua da. Elkarteak aintzat hartzennau; sentitzen dut baloratzen nautela, maite nautelaeta misio batera bultzatzen nau, nire bokazioagaratzera bultzatzen nau. Harreman honetan dagoendoakotasuna gure desioez harantzago doan ur emarifresko eta gardena da. Doakotasuna harremanosasuntsuen iturburuak isurarazten dituen ur-bila-tzailea da.

Familia Elkarte gisa. Familiak lehenengo“elkartea” izan beharko luke, non harreman guztiakdoakoak diren, bakoitzak egiten duenaren edobakoitzak etxetik kanpo daukagun iruditik haran-tzago dagoena. Familian pertsona bakoitzakdauzkagun amets bikainenek islatuta egon beharkolukete. Zentzu honetan Famili Elkartea gizaharremanen laborategi antzeko bat da.

Adiskidetasuna. Giza harremanen formaperfektuena da. Izan ere, adiskidetasuna da gizakionarteko agindurik, betebeharrik, debekurik gabekoharreman bakarra. Adiskidetasunak bere oinarria,funtsa, beregan dauka. Horregatik guztiz askea da.Lagun bat, askatasun osoz berak nahi duelako, maitenauen edo estimatzen nauen pertsona bat da. Gurelagunik onenak gure gurasoek, anaiek, arrebek izanbeharko lukete; bikotekideek elkarren artean,gurasoek beraien seme-alabekin. Dietrich Bon-hoeffer-ek lagun bati ondorengoa idatzi zionBigarren Mundu Gerran naziek erail baino lehenago:“Askatasunaren esparruan adiskidetasuna onda-sunik preziatuena eta arraroena dela uste dut”.

La Salleko Joan Bautistaren intuizio handia.“Elkarrekin eta asoziazioz” lelopean gaur egunSalletar Elkartea deritzoguna sortu zuen.Konpromiso pertsonal desberdinak dituzten per-tsonez osatutako elkarteak dira: Anaienak,Sekularrarenak, Anaia eta Sekularrarenak elkar-rekin,… Salletar Elkarte desberdinak. Salletar Eskolaere Elkarte bat da. Azken finean, Salletar Elkarteakdinamizaturiko Eskola Elkartea. Horrela, pertsonadesberdinen arteko harremanak (zuzendaritza,irakasleak, gurasoak, administrariak, begiraleak,garbiketakoak…) ekintza hezgarriaren efektu posi-tiboak ugaritzen ditu.

Jesus, harreman soilaz harantzago. Nazareth-ekoJesusek maitatzen, sendatzen, predikatzen duenean,doan egiten du. Horregatik jende xumea gerturatzenzaio, eta daukaten guztia ematen diote, baitaberaien gaixotasunak, akatsak eta bekatuak ere, etaJesusek bedeinkatzen ditu, sendatzen, bizitza berribat ematen die. Doako adiskidetasunetik eta ema-tetik sortzen den bizitza berria. Giza harremangorena da.

IHIN

TZA

100

8

PoemakPoemak

ETXEAWarsan Shire

inork ez du etxea uztenetxea marrazo-aho izan ezeanmugarantz egiten duzu korri soilikhiri osoa ere korrika ikusten duzunean

bizilagunak zu baino azkarrago korrikaeztarrietan odoltsu arnasaeskolara zurekin joan zen mutilalata fabrika zaharraren atzean mozolo musu emanzizunagorputza baino handiagoko fusila eskuanetxea uzten duzu soiliketxeak geratzen uzten ez dizunean

inork ez du etxea uzten etxea jarraika izan ezeanoinpean suaodol beroa sabeleaninoiz ez zenuen halakorik egiterik pentsatuerre zizun arte labana-ahoak lepoamehatxuzeta orduan ere himnoari eutsi zenionahopeanpasaportea aireportuko komunetan negar-zotinkapuskatzeakpaper ahokadaka bakoitzak baino ez zuen argi utziez zenuela atzera egingo

ulertu behar duzuinork ez dituela seme-alabak ontziratzenura lurra baino seguruagoa izan ezeaninork ez ditu esku-ahurrak erretzentrenen azpialdeanbagoipeaninork ez ditu egunak eta gauak ematen kamioibaten urdaileanegunkariak janez, egindako kilometroakbidaia baino zerbait gehiago izan ezeaninor ez da hesi azpitik arrastaka igarotzeninork ez du jipoirikerrukirik nahi

inork ez ditu errefuxiatu-eremuakedo gorputza minberaturik uzten dutenarroparik gabeko miaketak hautatzenedo espetxea,seguruagoa delako espetxeasuzko hiri bat bainoeta espetxe-zaindari batgaueanhobe delako zure aitaren eitekokamioikada bat gizon bainoinork ezingo luke jasaninork ezingo luke pairatuinoren larrua ez litzateke hain sendo

Martxoaren 21ean Lampedusako gurutzearen inguruko parrokiako ekitaldian parte hartuzuten Zarauzko La Salleko zenbait irakaslek eta ikaslek ere euren marrazkiekin. Eta eskolangoizeko gogoetan ere landu genuen errefuxiatuen gaia.Parrokiako ekitaldian Warsan Shire errefuxiatu somaliarraren ondoren doan poema ederbezain lazgarria irakurri zen (Itzultzailea: Garazi Ugalde Pikabea).

IHIN

TZA 10

0

9

PoemakPoemakzoazte-etxerabeltzakerrefuxiatuakimmigrante zikinakasilo-eskatzaileakgure herrialdea xurgatzen ari zaretenakeskuak kanpoan dituzten beltzakusain arraroa dutebasatiaberen herrialdeak hondatu eta oraingeureak hondatu nahi dituztenola erortzen ote zaizkizue hitzakbegirada zikinakbizkarrean beheraakaso kolpea leunagoa delakogorputz-adar erauzi bat baino

edo samurrago direlako hitzakzure hankarteanhamalau gizon bainoedo errazagoak irenstenirainakzaborra bainohezurrak bainozure haur gorputzzatikatua baino.

etxera joan nahi dut,baina etxea marrazo-ahoa daetxea arma baten kanoia daeta inork ez luke etxea utzikoetxeak kostaraino jarraitu ezeanetxeak esan ezeanazkartu hankakutzi atzean arropakzoaz arrastaka desertuanigaro ozeanoakito zaitezsalbatuizan goseibili eskeanahaztu harrotasunakontuzkoago zaizu bizirautea

inork ez du etxea uzten etxea belarrian ahotsizerditu izan arteanesanez:zoaz,zoaz orain nigandik urrunez dakit zer bihurtu naizenbaina badakit seguruago zaudelahemen baino beste inon

Jatorrizkoa interneten: http://www.revistafogal.com/2016/03/15/warsan-shire-dos-poemas/

IHIN

TZA

100

10

GogoetakGogoetak

TXORIA, ARIADNAREN HARIAPello ESNAL

Birila abadearen elezaharra aztertzen hasiginen 98. alean, “Leireko elezaharra” lant-xoan. Azterketa horretan jarraitu genuen

99.ean, “Abadea bere labirintoan” izenekoan. Hiru-garren honetarako utzi genuen Ariadnaren haria-rena: abadeak non eta nola aurkitu zuenlabirintoaren irteera.

Hiru atal bereiz ditzakegu elezahar honetan ere,ohiko kontakizunetan bezala: planteamendua, kora-piloa eta amaiera edo askaera.

Lehengo atala, aurreko alean aztertu genuen.Monje zintzoa omen zen Birila abadea. Zenbat aldiz kan-

tatu ote zuen koruan salmo hura: “Mila urte zure aurrean,Jauna, atzo pasa zen eguna bezalakoxea da”? Eta beti gal-dera bera egiten bere buruari: nola pasa ote daitezke milaurte egun bat bezain azkar? Eta eternitatearen beldur aba-dea: ez ote zen aspertuko eternitate osoan, eguna joan etaeguna etorri…

Esanguratsuak dira amaierako eten-puntu horiek.Alegia, nahi adina luza daitekeela atala. Halaxe eginda urteen joanean. Laburrago kontatzen du AgirreAsteasukoak, duela berrehun urteko sermoi idatzian.

Davidec canta batean dio: Jauna, milla urte zure aurreanatzo igaro zan eguna bezala dira. Erligioso batec eciñ adituzuan itz oetan Davidec diona, eta erregutu cion Jaunari,eman ceguiola gauz onen ezagüera.

Eta puntu. Asteasuko erretoreak ez du aipatzen ezbeldurrik eta ez asperdurarik. Baina guri ondo etorri

zitzaizkigun kontu erantsi horiek, bai abadearen la-birintoa hobeto azaltzeko eta bai, aldi berean,gaurko gizakiona egokiago adierazteko ere. Zer egi-ten dut hemen, eguna joan eta eguna etorri, tartekaasper-asper eginda? Zertan ari naiz lan eta lan, as-perduratik ihesi, edo jo batera eta jo bestera, ez laneta ez jomuga, ihesitik ere ihesi? Zer balio dute di-ruak eta botereak eta txaloak eta aldizkako arrakas-tek? Eta, galdera galderaren gain, non hartu arnasa?Nora joan argi, atseden eta askatasun bila? Non aur-kitu, azken batean, labirinto honen ateraino era-mango gaituen Ariadnaren haria?

Galdera horiei erantzutera dator, hain zuzen, kon-takizunaren bigarren atal soila.

[Birila] Udaberri egun batez, atseden hartzera irten daLeireko basora. Eta iturritxo baten ondora iritsi. Han zego-ela, txoritxo bat kantari.

–Bai txorrotxio liluragarria! Musika hoberik ba ote dainon?

Eta, hobeto entzutearren, harri konkor baten gaineaneseri eta begiak itxi zituen. Hura zoramena!

Harridura-markaz amaitzen da atala. Hor ez dagoeten-punturik. Ez dago kontu gehiago erantsi beha-rrik. Esana dago esan beharreko guztia. Askatutadaude korapilo guztiak. Hortxe du abadeak Ariadna-ren haria.

Baina, hala ere, jarraitu egiten du kontakizunak.Izan ere, nahiz eta gertatu beharreko guztia gertatuden, oraindik ez dakigu zer gertatu den. Horixe esa-

tera dator hirugarren atala, kontakizunaapainduz eta luzatuz, suspensearen ha-rira.

Txoria isildutakoan, etxerako bidea hartu zuen[abadeak]. Eta basotik irten zenean, abadia osoaldatuta eta handituta ikusi. Zer da hau?

Hurbildu da eta monje batekin topo.

–Nor zaitugu?

–Nor naizen? Hemengo abadea. Paseatzerairten eta etxera natorrena.

–Hori ezin liteke. Hemengo abadea hortxedago. Oraintxe esango diot etortzeko.

Etorri da abadea, etorri dira gainerako mon-jeak, eta inork ezagutzen ez Birila gizajoa. Etadenak galdezka nor izan daitekeen basoko monjehura.

Horretan ari zirela, hor joan da monje bat li-

IHIN

TZA 10

0

11

GogoetakGogoetakburutegira, monasterio hartako kroniken liburu zaharrarenbila. Ekarri du liburua, aztertu dute eta hantxe bila zebilt-zana:

–Orain hirurehun urte, Birila izeneko bat izan zen he-mengo abade. Basoan galdu eta ez omen zen azaldu ge-hiago.

Orduan ikusi omen zuten denek zer gertatu zen: hirure-hun urte pasa abadeak txoriari entzunez.

Hor amai zitekeen kontakizuna. Argi dago zer ger-tatu zen basoan: hirurehun urte iraun zuela abade-aren zoramenak. Baina zergatik ez are gehiagobiribildu, izurra izurtuz?

Eta, elizara joanda, salmo hura hasi kantari, Jainkoari es-kerrak emanez: “Mila urte zure aurrean, Jauna, atzo pasazen eguna bezalakoxea da”.

Orduan, txori bat hegan sartu omen zen elizan, eraztunbat mokoan zekarrela: Birilaren abade-eraztuna. Eta honenbehatzean sartu omen zuen.

Eta ahots bat entzun omen zen elizan:

–Txoritxo baten kantua baino hobea ez al da izango mi-lioika aldiz Zeruko Jaunaren edertasuna?

Soilago kontatu zuen Asteasuko erretoreak. Etaare soilago Lizarraga Elkanokoak, Asteasukoarengarai bertsuan. Hiru esalditan eratu zuen kontaki-zuna bere dotrinan:

Milla úrte nola atzóco egúna iduritucodá án [zeruan].Onen pensácen dagoláic Mongebát Leiren nola ceiquenéguia izán, atraracizué chori báten cántuac oiangáiec bárna;eta egoncé chsoraturíc; cémbat úrte ustedúze, aditzen?Irueún ta yágo, etzequióla iduritu ordu bát.

Horra hor, hitz gutxitan esanda, zer-nolako goza-mena izango duen gorputz berpiztuak zeruan, eter-nitate osoan, hango hizketak, kantak eta musikakentzunez, egun bat iruditzeraino mila urte.

Hain zuzen, horrexetarako sortu zuen kontakizunaelizgizonen batek, seguruenik XII. mendean eta Eu-ropa erdialdean: adibide moduan –exemplum gisa–erabiltzeko sermoietan-eta, eternitatea –hain kon-tzeptu abstraktua– zer den herri xeheak hobeto ulerzezan. Eta Europa erdialdetik zabaldu zen, batik bat,Alemaniara eta Frantziara; eta iritsi zen Iberiar pe-nintsulara ere, tokian tokiko pertsonaia ospetsu batkontakizuneko protagonista bihurtuz –Nafarroan, Bi-rila (Tiermas, 870 – Leire, 950) Leireko abadea–.

Eta horrela –exemplum gisa– erabili ohi izan dagutxienez zazpi mendetan. Halaxe erabili zuten Agi-rre Asteasukoak (1742 – 1823) eta Lizarraga Elkano-koak ere (1748 – 1835), duela bi mende.

Gaur, bizirik dago kontakizuna, elezahar moduan.Eta, xarma ez ezik, egia ere badario. Anakronikoakizango dira lehen eta hirugarren atalak. Baina betikojakinduria dario bigarrenari, gaurko labirintoaren ir-teeraren erakusle. Hiru liburu balia ditzakegu jakin-duria hori ustiatzeko, nork geure senaren harira:Biografía del silencio (Pablo d’Ors), El silencio crea-dor (Federico Delclaux) eta La sabiduría recobrada(Mónica Cavallé).

IHIN

TZA

100

12

GogoetakGogoetak

HAINBAT BURUTAZIOJose Mari ARTOLAIN

Hainbat burutazio dabilkit aspaldi honetanganbaran bueltaka, desordenan, nahas-mahas, zurrunbilo batean. Haiek txukun eta

modu ulergarrian adierazten asmatuko ote dudanhonezkero zalantzan, paper zuri baten aurrean,arkatza eskuan, abiatu egingo naiz. Zatika datozgogoetak, ataletan; beraz, irakurri ere horrelaxe egindaiteke atal batetik bestera jauzika. Saia dadila,ordea, irakurlea artikulu osoari batasuna eman nahidion haria bilatzen.

PALE BLUE DOT (PUNTU URDIN ZURBILA)1

1977ko abuztuaren 20an bidali zuten Cañaverallurmuturretik Voyager 1 espazio-zunda, gure eguzki-sistemako urrutiko planetak eta parajeak ikertzekoasmoz. 1990eko otsailaren 14an zundak argazki batatera zion Lurrari 6.000 milioi kilometrokodistantziatik, inoiz Lurrari egin zaion argazkirikurrunena1. Irudiak tanto ñimiño bat bezalakoaerakusten du Lurra, eguzkiaren dirdiraz apenasantzematen den argi puntu bat bezalakoa. CarlSagan zientzia-dibulgatzaile ospetsuak NASAri eginzion eskaeraren ondorio izan zen ekintza hura.Eguzki-sistemaren mugalderantz zihoala, zunda bereardatzarekiko birarazi zuten guregana zuzenduz.“Puntu urdin zurbila” jarri zion izen Saganekargazkiari. Honela zioen argazki horrek eragin zionzirraran inspiraturik idatzi zuen liburuarenhitzaurrean:

Ikuspuntu urrun horretatik, Lurrak ez dirudiinteresgarria. Baina guretzat ez da horrela. Erreparaiezaiozu berriro. Hemen da hori. Gure etxea da hori.Geu gara hori. Maite izan dituzun, ezagutu dituzunpertsona guztiak, inoiz izan diren gizaki guztiakbertan bizi izan dira (…) hauts-tanto batean zintzilikeguzki-izpi batean.

Baina, Lurra, bere txikian, altxorrik preziatuenarengordelekua da: bizitza kontzientea, geu gerok,gizakiok. Izan ere, existitu ote liteke ezerunibertsoan, horren berri dakien izakirik ez balego?

LAGUNARTEKO AFARIAN2

Aurreko paragrafoaren bukaerako galdera bertsua,lagun batek mahai gaineratua dator bigarren atalhonetan. Hilean behin edo, elkartu egiten garamahai baten inguruan, afaria aitzaki, aspaldikolagunok. Beti izango da aspaldi hartan gertatutakopasadizoren bat, nahiz farregarri nahiz penagarri;baina interesgarriagoak dira gaurkotasuna dutenmintzagaiak, edo betikoak direnak. Gai-zerrendarikez dago, eta iritziak eta esamesak batetik besteradabiltza, zenbat eta afaria aurrerago orduan etabiziago. Halakoren batean, hitzetik hortzera Juanjok:eboluzioak beste bide batetik jo izan balu etagizakiok sortu izan ez bagina, existitu ote zirendinosauroak? Edo bestela, litekeena al da hotsaentzulerik ez badago?

1 Merezi du argazki hori ikustea, IHINTZA aldizkari honetan ezin liteke behar bezala inprimatu. Nahi duenak hemen bila dezake:https://www.taringa.net/posts/ciencia-educacion/19978734/La-fotografia-mas-lejana-del-planeta-Tierra.html

IHIN

TZA 10

0

13

GogoetakGogoetak

ANDOAINGO BURUNTZA TALDEA: FEDEARI3BURUZKO GOGOETA

La Salle Berrozpeko Buruntza kristau elkartekobilera batean landutako testu batetik hainbatzertzelada:

Onartzea da fedea. Gainditzen gaituena onartzea.Bizitza ez ulertzea eta haren jabe ez izatea onartzea.Arau guztiak irakurtzen ez diren jolas neurrigabekobatean parte hartzea.

Urtean baino urtean aurrera noala, misterioakhartzen nau, zentzugabearen gainetik. Enigma handibaten zati bat naiz, baina ezkutatzen zait harensekretua.

HOMO SAPIENS. 4

(Wikipedia) Yuval Noah Harari (hebreeraz:

Kiryat Ata, Israel, 1976ko otsailaren

24a) israeldar historialaria da, JerusalemgoUnibertsitate Hebrearreko Historia Saileko irakasleaeta mundu osoan salduenen artean egon denSapiens: A Brief History of Humankind (euskaraz,Sapiens: Gizateriaren historia laburra) liburuarenegilea.

2015ean, bere bigarren liburua argitaratu zuen,oraingoan hebreeraz:

(Homo Deus: Etorkizunaren historia laburra).

Y.N. Harariren2 ustez zientzia modernoak, aurrekotradizioek ez bezala, ezjakintasuna onartzeko jarreraerakutsi du. Ontzat ematen du ez dakigula dena, etahorrek zirikatzen gaitu jakintasunaren bila jodezagun. Areago, ez kontzepturik, ez ideiarik hardaiteke sakratutzat.

Iraultza zientifikoa abian jarri zuen aurkikuntzazera izan zen: gizakiek ez dakizkite beren galderanagusien erantzun guztiak.

2 Lotura interesgarri bat: Iñaki Gabilondo kazetariak idazle horri egin zion elkarrizketa:https://www.youtube.com/watch?v=hxuKo_VdM9o

ZAHARTZEN JAKITEAJoxe Agustin ARRIETA

100. alea

IHINTZA aldizkariak ehun aletara iritsi da.Zenbakia borobila da, baita bere edukia eta mamiaere. Aldizkari xumea eta apala, gaurko kulturan etagizartean zerbaiten zirrikitu argia eta garbiadakusana. Eta hau zerbait garrantzitsua da. Beldurraeta mesfidantza nagusitu zaizkigu. Batzuetanhorrelako lerro-buruak irakurtzen ditut: “Zibilizaziogiltzaduna eta giltzatua dugu”. Produkzioa, biltzea,pilatzea, edukitzea baitira gure gizartearen ezaugarriargienak. Zenbat eta gehiago eduki, orduan etaaberatsagoak gara. Badirudi horretatik kanpokogogoetak eta burutazioak ez direla gure gizarteanonartzen. Ongi dakigu gure gizartea, hartzearen etabiltzearen legean lehian dabilela.

Sarri askotan gure komunikabideak, eguna joaneguna etorri, eskandalu berriek eta gezur borobilakagertzen dizkigute han-hemen, legez kanpokoaberasteak salatuz. Izan ere, ongi bizitzea etaalbokoari begiratu gabe ibiltzea, ongizatearenmorroi bihurtu dugu. Produkzioa eta irabazteabalore nagusitzat jarri eta hartzeak, ondorio onak aldakartza?

Udaberri giroko aldizkaria ikusten dut IHINTZA.Haize freskoa eta garbia daramana, beltzaranezidatzia, baina margozko airea eta kutsua duena.Aldizkari zabala, besteei begiratzen diena etabaloreetan oinarritua dagoena. Eskola eta kultura,euskara eta eguneroko ihardun txukuna irakaskuntzaarloan uztartzen dakiena.

Edukitzearen eta pilatzearen grinak, barrutikhilda gaudela erakusten du; eta, alderantziz,ematearen eta banatzearen jarrerak, barrutik bizirikgaudela erakusten. Ez dut uste ematearen pozarekinberdindu daitekeen pozik inon eta ezertan denik. Ezdut pentsatzen, eman eta galtzearen ustearekin inorgeratu denik. Emateak bihotza muga berrietarazabaltzen baitu. Emateak bizirik gaudela erakustendigu. Eta bizitza da, bizi duintasunez eta justiziaz,daukagun aberastasunik handiena. Azkenean,ematean dago irabazia. Norbera emana denean,edozer ematen dugularik ere, asko ematen dugu.ZORIONAK, IHINTZA!

IHIN

TZA

100

14

GogoetakGogoetak

Zahartzaroaren aterabideak

Beti esaten dugu gogotsu eta zuhurtziaz bizitzenikasi behar dugula eta ez erori inoiz mingostasuneaneta etsipenean. Egia da. Zenbat aldiz ez ote duguesan edo irakurri, garrantzitsuena ez dela gurebizitzari urteak eranstea, urteei bizia ematea baizik.Egia borobila. Hala da. Pertsona asko bizi dazentzurik ezaren hutsak harrapaturik, horrekondoezik handiena eta bizitzaren deuseztatzeadakarkiola ohartu gabe. Zentzurik ezak, maiz,jokaera kaltegarrietara bultzatu ohi du gizakia.

Nik uste maitasun ezagatik dagoela gaixorikpertsona asko. Besteek ez dutela onartzen,maitatzen eta ulertzen iruditzen zaiona erraz jartzenda kolokan, erraz sumintzen da, bere buruagutxiesten du eta nekez hazten da. Osasuntsubizitzeko eta bizitza maitatzeko sumatu beharra dupertsonak besteek onartzen eta maitatzen dutela;eta bera maite dutela bera denagatik, ez lortu duenarrakasta edota egin dituen merezimenduengatik.

Hainbat jende Hirugarren Adinean sartuak gara.Badugu lan eta aterabide, zereginak, noski, ugaridira-eta. Hainbat gerontologoei entzun izan dietzahartzaro aktiboan garrantzitsuak direla:

1. Eskerronezko terapia eta orain arte egin-dakoaren ontasuna eta ondo egitearenahalegina.

2. Lasaitasunaren terapia eta ez estutasunareneta larritasunaren egoera; bakoitzak bere bideaegin behar du, bere martxan eta abiaduran.

3. Bizikidetza onaren terapia eta ondo eta pozikegotearena.

4. Bakean bizitzearen terapia, konfiantza etabizipoza galdu gabe.

Gizon-emakume orok izan behar dugunlehendabiziko arreta bizitzea da. Bizitza maitatu,zaindu, bere ahalbide guztietan garatu etabetetasunerantz zuzentzea. Horregatik, izatearenpoza gozatu behar dugu lehendabizi. Atsekabeakatsekabe, ezbeharrak ezbehar, nekeak neke.

Ondorioak

Gizakiari dagokion eran bizi. Bizia onartu etabizitzeko, ez da aski gorputza bere alderdi fisikoanongi ibili dadin saiatzea, edota norberaren psikismoaegokia izan dadin; beharrezkoa da pertsonaridagokion eran bizitzen saiatzea, gizakiaren ahalbideguztiak garatzen eta zabaltzen ahaleginduz.

Bizitzeko hezi. Salletarron ezaugarrienetako batdugu. Gure baloreetan garrantzia ematen dioguna:bizia zaindu, biziagatik eskerrak eman eta biziarenaldeko irakasle / ikasle sutsuak izan.

Bizitzen irakatsi. Biziaren balioa ikustera eta biziababestera eragingo duen heziketa ematea da eginbeharreko beste lana, zentzu etikoa irakatsiko duenheziketa, osasunari buruzko ikuspegi bete eta zabalaemango duen heziketa. Ondoren datozenbelaunaldiek “bizitzen irakatsiko dieten maisuak”aurkitu behar dituzte guraso eta hezitzaileengan.Zientzia, informazioa eta ideologiaz gainera, bizibideegokia eta norabide zuzena erakutsiko dien norbaitere behar dute ondorengo belaunaldi horiek.

Bizitza osasuntsua arretaz bizitzea eta horidenentzat lortzen saiatzea da gizartea gizakoiagoegiteko bidea. Izan gaitezen elkarrentzat bidelaguneta bizipoz emaile. Badugu nahiko lan!

IHIN

TZA 10

0

15

Euskal kulturaEuskal kultura

LAZKAOKO BENEDITARRENDOKUMENTAZIO-GUNEA

Martin Jose LASA

Aspaldiko ohiturari jarraituz GipuzkoakoSalletar Anaiok Pazko ondorengoasteazkenean, apirilaren 4an, urteroko

txangoa egin genuen. Aurten Beasainen izan ginen.Eta sei Anaiek aprobetxatu genuen LazkaokoBeneditarren dokumentazio-gunea eta monas-terioko liburutegia bisitatzeko. Juan Jose Agirrebeneditarrak harrera beroa egin zigun.

Dokumentazio-gunea

2010ean inauguratu zuten dokumentazio-gunea.Lazkaoko Beneditarren monasterioari itsatsitakoeraikin berri batean dago.

Fundazio batek babesten du dokumentazio-gunehori. Gipuzkoako Foru Aldundia, Lazkaoko Udala etaLazkaoko Beneditarrak dira Fundazioko patronatu-kide.

Gunearen helburua da Lazkaoko Beneditarrekeuskal gaien inguruan osatutako bildumak etajasotako artxiboak aberastu, ezagutzera eman etaikerketarako tresna moderno bihurtzea.

Funts horien bilketaren hasieran Aita Juan JoseAgirre egon da eta berak eman dio jarraipena.Montserrateko monasterioan 70eko hamarkadanegindako egonaldian izan zuen inspirazio, hanzeukatena eta egiten ari zirena ikusiz. Hamarkadahartan hasi zen Juan Jose bilketak egiten. Urte bitxieta biziak haiek politikoki: Francoren azken urteak(1975ean hil zen), gero Trantsizioa, Hauteskundeak,Konstituzioa… Liburu eta aldizkariez aparteinformazio nahiz propaganda paper pila jasotzen

ahalegindu zen: kartelak, eranskailuak, paskinak…,asko klandestinoak eta ilegalak.

Fundazioak, Juan Josek urteetan zehar, argitasuneta adore handiz, egindako lanaren etorkizunaziurtatu du: ez da museo hila izango, etengabekodokumentazio-gune bizia baizik, horretarakojasotako eraikinari esker, lan talde iraunkorrari eta

sostengatzen duen ekonomiari esker.Ikertzaile eta kontsultari ugariek

idatzitako edo martxan dituztenliburu eta tesi askok kreditatzendute gune honen filosofiaren balioaeta eragingarritasuna. Juan MariTorrealdaik Lazkaoko Beneditarrendokumentazio-gunea. Juan JoseAgirreren artxiboa liburuan dioenbezala, “kontua da gaur egun JuanJosek Lazkao dokumentazio-guneenmapan kokatu duela, EuskalHerriaren historia soziopolitiko

modernoa idatzi nahi duen inork ezinduela Lazkao bazter utzi” (7. or.).

Dokumentazio-guneak bi solairu ditu, behekoanlangileen bulegoak eta ikertzaileen gela daude, gehibiltegia. Goikoan dokumentuen gordailua, metal-ezko altzari modernoetan, eta erakusketa gela. JuanJosek astiro erakutsi zizkigun bigarren solairukofuntsak eta artxiboak eta aipatu politikoki kritikoakizan ziren uneetan –edo susmopean egondakoetan–pasatako kezkak eta kinka larriak.

Euskal gaien hemeroteka erakutsi zigun, nongordetzen diren euskal kulturako aldizkari askorenbildumak, zaharrak eta gaur egunekoak, EAJrenhastapeneko aldizkari gehienak, klandestinitatekozein erbesteko aldizkariak.

Segidan, mota guztietako panfleto, pegatina,kartel pila, guztiak euskal gaien ingurukoak,Gordailuko planero berrietan eta apaletan txukunsailkatuta. 20.000ren bat kartel eta 25.000 pegatina.

Eraikin berrian gordetzen dira Bildumak etaArtxiboak ere. Bilduma deitzen diote gai edogertakari jakin baten inguruan urtetan bildu dituztenmaterial-multzoei. Artxibo izena, berriz, kanpokobatek osatu eta jasotako dokumentu-multzoei.

IHIN

TZA

100

16

Euskal kulturaEuskal kultura

90ren bat Bilduma dituzte Fundazio gunean,Artxiboak, berriz, 13 (Ikus J.M. Torrealdairen liburua58. or.).

Monasterioko liburutegia

Ondoren Monasterioko liburutegi handia erakutsizigun Juan Josek. Bertan 40.000 liburuki daudeinformatizatuta eta beste 2.000-3.000 gehiago ereizango dira. Batzuk desamortizazio aurretikokarmeldarren liburuak dira, beste batzuk Beloketikekarritakoak (Lazkaora lehen beneditarrak Beloketiketorri ziren XX. mendearen hasieran), beste zenbaitAita Mauro Elizondok Parisen erosiak. Horretazaparte, komunitateak berak eskuratutakoak, erositaedo dohaintza bidez. Altxor ugari dago liburuenartean, antzinatasuna nahiz edukia kontuan hartuta:9 inkunable, “inkunable osteko” beste asko, XVI.mendekoak 402 liburu.

Euskal Biblioteka. Ahalegin handia egin zutenbeneditarrek arlo honetan XX. mendearen hasieranLazkaoko monasteriora etorri ondoren, hasiera-

hasieratik. Gaur egun 19.000 ale izango ditu euskalliburutegi honek. 1900 urte aurreko liburuek osatzendute fondo zaharra deiturikoa. Badira hor altxorpreziatuak. Juan Josek beste bi alderdi ere aipatuzizkigun: Bat, bildumak osatzen egindako ahaleginberezia. Bi, frankismo garaian diasporako euskal-dunek idatzi zutena biltzen egindakoa.

Miresgarria da nola kutsatzen dizun Aita JuanJosek liburuei, euskal liburu eta dokumentuei dienmaitasuna. Mirestekoa berak alor horietan eginduen eta egiten ari den lan bikaina, buru argiz egina.

Hiru orduko bisita bukatu ondoren, aipatutakoJoan Mari Torrealdaik idatzitako liburua oparituzigun: Lazkaoko Beneditarren dokumentazio-gunea. Juan Jose Agirreren artxiboa (LazkaokoBeneditarren Fundazioa, 2011, 60 orr.). Bizikigomendagarria Juan Jose beraren eta Doku-mentazio-gunearen historia eta edukia ezagutu nahiduenarentzat.

IHIN

TZA 10

0

17

AUTOBUSETAKO BERINAPEAKJon LEZAMIZ

Kontu kontariKontu kontari

La Sallek App bat sortu zuen Anaiek eskura izanzezaten eguneroko gorabeheretan, informazioartxibo bat. La Sallek oso erabilia izan zen

vademecum bat argitaratu zuen aspaldian, 1711nhain zuzen. Gazteleraz La colección de variostrataditos izenarekin ezagutu genuen, jatorrizkoizena Recueil de différents petits traités à l’usage desFrères des Écoles Chrétiennes izanik. Liburuxkahorretan badaude, beste gauza askoren artean,eguneroko jarduerak fede-espirituaz burutzekoBibliatik hartutako esaldien zerrenda luzea. Adibidez,goizean jaikitzean hauxe proposatzen zen: “Esnazaitez, lo zauden hori, jaiki hildakoen artetik etaKristok argituko zaitu” (Ef 5,14). Egia esan, batzukoso egokiak dira, beste batzuk, ordea, hari-haritikaterata eta, akaso, irrigarri. Baina gaur ez dut ustehorrelakorik behar dugunik. Zertarako heme-zortzigarren mendeko liburuxka gainean eraman,kaleetan berinape edo markesinetako iragarkienmezuak nonahi badaude?

Ni bizi naizen tokitikAlutxeko metro

g e l t o k i r a i n ogurutze-bidekogeldialdiak baino

ugariagoak diraautobusetako

berinapeak edo markesinak.Guztietan iragarkiak daude.Bina iragarki, gutxienez. Asko

dira. Nahi izanez gero ere, ez diezaieket guztiei kasuegin, kontzienteki bederen. Ez naiz gauza hainbesteestimulu kudeatzeko jarraian. Ezin dut hainbesteinformazio iragazi pentsamendu kontziente gal-bahetik.

Alutxeko metrora oinez hurbiltzen naizenbakoitzean gogoeta egiten dut sarri. Meditazioa hasiaurretik burua zeroan ipintzen dut. Gero bideantopatzen ditudan mezuei jaramon egiten diet. Ianahigabe, automatikoki. Gaur, kasurako, propio

miatu ditut berinapeetako kartelak. Lehenengoa,etxeko atetik bost metrotara dago. Markesinakobarruko aldean behatzen dut lehen iragarkia.Futboleko liga-txapelketari buruzkoa da. Bertan zeraikusten da: pizza banatzaile bat, kaskoa eta guzti,bikote forofo baten artean, hirurak pizza jaten,egunduko pasioaz telebistatik bista kendu gabe.Testuak dio “Pizza ekartzera etorri zen eta guretaldeko zaletu bilakatu zen. Hau ez da futbola. Ligada”. Nik zera erantsiko nioke: Hau bai zoramena. Ezda futbola, hau negozio hutsa da. Negozio ustela,gainera. Bart, whatsappak eurrez izan dira.Sarkasmo, trufa, iseka eta ironiaz gainezka. NonbaitBarçak pot egin zuen Erromako eskuadraren aurka,Europako txapelketatik kanpo geldituz. Deigarriagertatzen zait zenbat pertsonek sentitzen dutenberealdiko poza auzokoen porrotekin! Ez, ez dafutbola. Eromena da. Aurrerago jarraitzean istoriobereko beste paskin bat kausitzen dut. Bertanmutiko txinatar bat dago irribarretsu, besapeanbaloia daramala. Testuak dio: “Bere aitonaren izena,Feng; bere aitaren izena, Feng; bere izena, Cristiano”.Eta berriro ditxosozko errepika: “Hau ez da futbola.Liga da”. Beno, baina ez sinesteko modukoa izanarren, hau ez da horrela amaitzen. Ehun metrotarasail bereko beste kartel bat dago, non azaltzen denbadaudela pertsonak partidu bat ikusteagatik bereezkontza propiora berandu iritsiko direnak. Egiatan,hau ez da futbola. Hau zoramena da. Eta fitxajeenkontuan ez naiz sartu!

Ba, ehun metro ez dira izan aurreko markesinatik,eta beste markesina bat. Hemen iragarkia ordaintzenduena antzerki nazionala da (Centro dramáticonacional). Azaltzen den irudian larruzko zapata parebat ikusten da zola gora begira. Fin eta dotoreak,ezkongaien zapaten itxura dute. Bikote batirudikatzen dute. Iragarkiaren testua: “Ez bazintudanezagutu izan. Sergi Belbel. Vallé-Inclán antzokia”.Sergi Belbel da antzerkiaren zuzendaria etatestugilea. Zapata pareak Eduardo eta Elisairudikatzen ditu. Eduardok ezbeharrez galdu omendu bere emaztea. Trauma hori gainditzeko denborazatzera egin nahi du, ea Elisa ekidin dezakeen, eaElisarekin topo ez egitea gertatzen ote zaion. SergiBelbelen airean utzitako galderak hauek lirateke:patuaren menpe daude gure bizitzak ala guk geukgertaeren bidezidorra markatzen dugu hartzenditugun erabakien bidez? Aldez aurretik jazoeren

IHIN

TZA

100

18

Kontu kontariKontu kontarimarra eginda dago ala hartzen ditugun hautapenezetorkizuna marrazten dugu?… Gogora datorkit LaSalleren hasiera-memorialean idatzitakoa: “Jainkoak,zeinak dena egiten baitu jakituria eta atsegin handizeta ez baitu gizakiaren borondatea bortxatu nahiizaten, eskolak nire bizkar har nitzan nahi izan zuen,eta hori emeki-emeki egin zuen eta ez bat-batean;honela konpromiso batek hurrengo batera eramanninduen, hasieran nik uste ez bezala”.

Beste berinape bat ibilbidean. Gosaldu berria izanarren, afarirako deia jasotzen dut hurrengoberinapean. “McDelivery. Ding, dong… Afaria prestdago! Eska ezazu gure McDelivery-a gure App-ean”.Uf, zer nazka. Gosaldutako esnea eta laboreaknahastu zaizkit bokatak duen ketchup saltsaz. Irudianzera ikusten da, Coca-cola botila klasikoa, geruzaaskotako hanburgesa pottolo bat, patata frijituak,“happy” hitz koloredun kilikagarria daraman poltsabaten ondoan. Baina gaurkoratutako bibliak dioenez,“gizakia ez da McDonaldez bakarrik bizi!”.Hebrearrek Moisesen legedian hauxe idatzi zuten:“Behar gorrian jarri zintuzten, gosea pasarazi etamana eman zizuen jaten, ez zuek, ez zuen arbasoek,ezagutzen ez zenuten janaria, zuei jakinarazteko,gizakia ez dela ogiz bakarrik bizi, baizik Jaunak esatenduenetik bizi dela” (Dt 8,3). Ahanzturaren zakar-rontzira jaurtiki dut hanburgesa.

Berrehun metroetan ez dago berinaperik, zeondo! Baina, semaforoa pasa eta beste markesinabatekin topo egin dut eta, jakina, beste iragarki bat.Kolore aniztun bolatxoz betetako putzuan jauziegiten duen neska bat ikusten da. Ondoan, “Swatch– Swiss made” erloju bat. Ene, denbora korrika etapresaka pasa da. Ea, zortziak eta laurdeneko metroaharrapatzen dudan! Izerditan iritsiko naiz. Baina eznaiz beldur. Afro itxurako orrazkera daramanemakume ederra, eskuan lurrin-flaskoa sakatzen aridela, keinu egin dit: “Yes I Am. Le nouveau parfum.Cacharel”. Burura datozkit hitz hauek: “Bai, neu naiz,ez izan beldur!”. Tira ba, ea Magdalako Mariakezagutu zuen Jesus lurrinaren usaiagatik.

Bai, kolonia eskura izan behar dugu, zeren ezbaitugu txukun jokatzen kaleetan. Garbitasunasustatzeko asmoz Madrileko udalak kanpaina batjarri du martxan. Horren adibidea agertzen dahurrengo markesinan. Gorotzak azaltzen dira belardierdian eta testuak dio: “Kakak berak ere badaki hauez dela bere tokia”. Eta beste tokietan ere ikustendut honen letania: “Kartoiak berak ere, … zabor-poltsak berak ere,…; paperak berak ere… badaki horiez dela bere lekua”. Paulok korintoarrei zera

aldarrikatu zien: “Eskerrak ematen dizkiot Jainkoari…gure bitartez, Kristoren ezagutza usain gozoa bezalaleku guztietan zabaltzen duelako. Izan ere, KristokJainkoari eskaintzen dion intsentsuaren usainabezala gara salbatzen direnentzat, bizitza ematenduen bizi-usain” (2 Kor 2, 14-16).

Alutxe tren eta metro inguruan hamarnakamarkesina daude. Baina, lasai. Gertu-gertu bibakarrik daude. Azken aurreko kartelean bi nerabezoro moduan ari dira playstation batekin pantailabaten aurrean. Eta testuak dio: “Etxea zuntzarenarabera aukeratzen dugunok gara. Bizitzeko moduberri bat da. Bizi gaitezen elkarrekin. Love. Orangedendak (1Gbps + WIFI)”. Beste aldean, nerabe bikotebera zurturik ari da tableta eta mugikorrarekin. “Aldiberean bi gauza egiteko pertsonak gara” dio testuak.Etxea zuntzaren arabera aukeratzen badute,paperezko etxean biziko dira “wifirik gabe ezin bizidirenak”. A, baina “Paperezko etxea” netflix-en seriebat omen da. Ez dut uste harkaitzean eraikitakoetxea izango denik. Paskinean hiru txanodunazaltzen dira hoodie gorriz jantzita. Euren itxura iluneta hitsa da. Propagandak dionaren arabera, “ez dainor aberastu arauak gordez”. To! Hori marka etikoa!Zenbait politikoentzako master berezi batenpropaganda ematen du. “Bidegabeko diruaerabiltzen fidatzekoak izan ez bazarete, nork utzizuen esku egiazko ondasuna?” (Lk 16,11).

Eta topatzen dudan azken mezuaren testuahonelakoa da: “Haur somaliarra gose izateaNORMALA DA (letra larriz). Jateko euro bat emateaZOROENA DA. UNHCR ACNUR. Errefuxiatuen aldekoNazio Batuetako agentzia”. Azpian eta letra txikiekinhonako hau irakur daiteke: “Axolagabe jarduteanormala denean, zoro izatea da itxaropen bakarra”.Kartelaren goiko aldean haur bat dago besoetan.Behekoan, berriz, neska boluntarioa. Honekeskuetan argazki bat dauka, non haziz betetakolapiko bat daraman beste haur bat ikusten den. Pufff(lasaitasunezko hasperena), hau ikusi eta gero,berriro munduarekin adiskidetu naiz. “Benetandiotsuet: Nire seniderik txikien hauetako edozeiniegin zeniotena, neuri egin zenidaten” (Mt 25,40).

Tarjeta atera dut metrora joateko. Bidai batbakarrik geratzen zait. Bueltan kargatu beharko dutbeste hamar bidaiekin. Eskailera mekanikoetan goranoalarik, aurrean doan neskak trapuzko poltsandaraman testua polita da: “A veces, sí. A veces, no.A besos, siempre”. Ba bai, batzuetan, bai; besteetan,ez; baina muxuka eta goxo, beti!. Hala bedi.

IHIN

TZA 10

0

19

A DREAMJoxe ERZIBENGOA

Kontu kontariKontu kontari

Beñat nire buruan neukan lagun atsegin batzen egin nuen ametsean, eta nireirudimenean soilik bizi zen, nik hola uste dut,

bederen, nahiz eta munduan zehar, batik bat EuskalHerrian, beste Beñat batzuk izango diren, baina eznire ametsetan. Atsegina, jatorra eta zintzoa zen.Hiru adjektibo hauek gutxienez bazituen nirefantasian, nire ametsean, nire gauean. Galdetukobazenidate zergatik deitzen zen Beñat eta ez Añaut,esate baterako, bada, ez nuke jakingo esaten, nahizeta hamaika buelta eman nire buruari arrazoia bilatunahiz. Nire buruan Beñat hau soilik agertu zenmendira joateko asmoarekin, eta, beharbada hau daarrazoia, berarekin maitemindu nintzen ametsetanari nintzen bitartean. Bera pozik ari zen mendihartako tontorrera iritsi nahiz, nahiz eta nik bezalaberak ere ez zuen uste mendi hura existitzen zenikerrealitatean. Baina, ametsetan bai, ametsetanbazen eta erpinera igo nahi zuen.

Kontua da ametsa ostiraleko gau batean izannuela, eta ni lotan nengoen bezala nire ametsetakoBeñat hortik barrena zebilela mendietan, garaibateko Heidi xarmangarria ez dakit nongomendietan ibiltzen zen bezala, ama edo bere laguna,batek daki, bilatu nahiz. Hola ikusi nuen nireametsetako jokalaria ostiraleko gau hartanametsetan ari nintzela.

Lurralde ezezagun batean ari zen saiatzen eta,zoritxarrez saiakera guztiak ez ziren egokiak,aidanean. Aldapa bat igotzen hasten zen, bainanahiz eta gogorregia ez iruditu, ez zuen oso egokiaematen gorantz igotzeko, eta honek izutzen zuenneurri batean. Alabaina, azkenean lortu zuen aldapahura igo eta beste aldean zer zegoen ikustea. Eraikinizugarri handi batekin egin zuen topo. Horrekaztoratu zuen espezial. Beñat ameslariak ez zuenhorrelakorik aurkitzea espero harana baten itxurazuen leku orlegi hartan.

Eraikina klasikoa zen nonbait, hala erantzuten zionBeñatek leku hartan zertan zebilen galdetzen zionorori, eta arrazoi zuen. Zutabe handiko eraikina zenErroman, Grezian, Babilonian eta Egipton aurkidaitezkeen tamainako zutabeak zeuzkana, eta,erdialden, igarobide luze baten gibelean, elizetarasartzeko ate klasikoak agertzen ziren, etaateburuetan pantokrator edo Kristo-almendra bateliza erromanikoetan agertzen dena bezalakoa edo

antzekoa, bederen. Beñatek, ordea, ez zuen elizarasartzeko asmorik, ez gau horretan behintzat.Beñatek izena ez zekien mendi hartako erpinera joannahi zuen. Jakina, hara iristeko eraikin klasiko,xelebre eta ahalguztidun hartatik iragan behar zuennahitaez. Egia da ametsak, amets guztiak, ez direlaamesten diren bezalakoak, beste aurpegi batekinagertzen dira errealitatera jaisten direnean. Halere,ez zion garrantzirik eman eraikinari buelta eman etalehen ekarritako bideari berriro ekitea erabakizuenean. Bazekien nondik jo, hori uste zuen berak.Arrazoi zuen ametsak. Hasierako bidea hartu zuenberriz eta ardibide bezalako batean sartu zen ia nahigabe. Hantxe aurkitu zuen marra zuri-gorria,hainbestetan erabili izan zuena mendian gora etamendian behera ibili izan zenean errealitatean.Poztu zen. Ibilaldiaren alde desegoki guztiakbaztertu zituen, eta haietaz burua libratu zuenean,gora begira jarri zen zenbat denbora beharko zuenoraindik asmatzeko, gutxi gorabehera.

Erpina ikusi zuen. Goialdeko hodei baten itzalakerpinean zegoen zutoin biribila iluntzen zuen.Zutoinaren gainean banderatxo bat ere bazen.Ametsetan soilik ikusten zituen halako banderatxoakharrizko eta porlanezko zutoin biribil eta ilunetan.Hortik atera zuen handik aurrera ez zegoela besteerpinik, beraz, hara iritsitakoan beteko zuela buruanizandako asmoa. Heldu zen. Neke-neke eginda helduere. Banderatxoa hartzera abiatu zenean, ordea,honek ihesari eman zion eta esku hutsik gelditu zenitzartzeko ordua zela ohartu zen unean berean.Ametsa bete zuen Beñatek, baina errealitateak ezzion ondoriorik ezagutzen utzi. Errealitatea bestekontu bat zen: banderatxorik gabeko errealitatea,latza eta egiazkoa.

IHIN

TZA

100

20

Ikasleen txokoaIkasleen txokoa

BERTSO-PAPERAKLa Salle Legazpi ZUMARRAGA - LH 5

Zumarragako bertso-paper lehiaketan saritutako bertsoak

Gaia: Amona negarrez ikusi dut gaur

Julen LESMES1.go saria

Arratsaldean bisitatu dutnire amona zaharraeta sukaldean eseritazegoen triste xamarra.Gerturatu eta ikusi diotbegietatik negarramasailean muxu bat emandairten zaio irribarra.

Eguna pasatzen du lanean,erratza eta fregona,eta nirekin beti jolastenkatxondeo eta broma.Haserretzen den momentuetanda pixkatxo bat mandonabaina hala eta guztiz ereasko maite dut amona.

Oier AGIRREZABALAipamen berezia

Amonaren etxera heldu naizarratsaldeko bostetan.Negarrez aurkitu dut amonaez dakit zer duen benetan.Oheratu naiz preokupatutagoizeko ordubietan,gehiegi kostatu zait jartzeabere sentikizunetan

Ohetik jaikitzean joan naiznire amona ikustera.Irribarre bat egin dit etajun naiz zer dun galdetzera.–Galdu dut Asensio aitonarendiamantezko pultsera!–Ez da izango sofa azpiandagoena buruz behera?

IHIN

TZA 10

0

21

Ikasleen txokoaIkasleen txokoaIker JIMENEZ

Aipamen berezia

Amona triste dago,zahartzen ari da,denbora pasatzen duatzera begira

Baina tokatu zaioorain loteriaeta alaitu zaiohorrekin begia.

Diru mordoa daukata ez du gastatu nahi.–Denerako duzu tagasta zazu lasai!

Amonak paga igotzeahala ere ez uste.Zaharrek euroak ondojasotzen dituzte.

Miren Karmele GALDONAAipamen berezia

Tristura sentitu dutamona ikustean,negarrez hasi da taesan didanean:

Txakurra hil zaiolaeta dauka pena,lau urte zeukan etaLagun bere izena.

Nik esan diot –Lasai,amona mesedez!Aurkitu behar dugubeste bat bere ordez

Eta aurkitu arteantxakur dotorea,denbora baterakozuk hartu nerea.

IHIN

TZA

100

22

Ikasleen txokoaIkasleen txokoa

1937ko apirilaren 26aUxue GARZIA

La Salle BEASAIN - DBH 3

Gaur osteguna da eta nola ez, astero bezala,amama Asunekin joan naiz meriendatzera.Baina gaur, bere begiradan tristura sumatzen

dut. Egunean zehar gertatutako bizipenei buruz hitzegiten hasi naiz, baina ala eta guztiz ere kasurikegiten ez zidala konturatu eta galdezka hasi naiz.

–Zer duzu amama? –Galdetzearekin batera malkozbete dira bere begi urdinak.

–Ba al dakizu zein egun den gaur Nikolas?

–Apirilaren 26a dela uste dut, zergatik?

–Orain dela 50 urte gure herrian zer gertatu zenbadakizu, baina nik nola bizi izan nuen jakitekogaraia dela uste dut.

Hamahiru urte nituen nik Gernikako bonbardaketagertatu zenean. Laino beltz batek estali zuen herriaegun hartan. Bat-batean zeru beltz hura hegazkinerraldoiez josten hasi zen, baina ez, ez zirenbidaiatzeko erabiltzen ziren hegazkin horiek ez,bertan gizon handi, indartsu, altu eta serioak ikustenziren leiho txiki haietatik begira. Momentu hartan,kalean geunden pertsonak zerura begira jarri ginen,etxean zeudenak, leihoetatik zerura begira jarri zireneta dendetan zeudenak ere, zerura begira. Herriguztia zerura begira geunden eta zegoena ikusita,bagenekien ez zela ezer onik gertatuko.

Ezer jakin gabe, hegazkin haietatik, gauza borobilhandiak erortzen hasi ziren, eta ez ziren pilotak ez,bonbak baizik, bonbardaketa hasi zen. Segundobakar batean gauzak alda daitezkeela esan ohi da,eta egia da. Etxeak, lantegiak, dendak, plazak etakaleak sutan zeuden, eraikinak erabat hondatuak.

Sekulako zalaparta zegoen herrian. Jendea builakaeta korrika zihoan mendialdera, baina ni, herriangelditu nintzen, bakarrik, minez eta negarrez. Eznekien non zeuden nire senideak, ezta herritarrakere. Bi hiru orduko gauza izan zen, baina nik, eta ziurasko denek, egunak eta egunak igaro balira bezalasentitu zuten une hura.

Hegazkin guztiak joan bezain laster, herrianlasaitasun puntu bat sentitu zen, baina ez asko.Kaleak, etxeak, eraikinak, lantegiak, plazak etadendak sutan eta hondatuak zeuden erabat.Mendian zeudenak, bertatik jaisten hasi eta

familiartekoen bila hasi ziren. Nire familiartekoakbilatzen saiatu nintzen, baina bakarrik, nire ama etaaita aurkitu ahal izan nituen. Nire anaia falta zen.Kale eta leku guztietan bilatzen hasi ginen, eta bat-batean, lurrean aurkitu genuen, zauriz josia. Ahalizan genuen modura joan ginen korrika bere bila,baina beranduegi zen.

–Ez nekien nik hori guztia bizi izan zenuenikamama.

Lepotik heldu, besarkada potolo bat eman etabuelta txiki bat ematera joan gara zuhaitzeraino,berari hainbeste gustatzen zaion bezala. Hemendikaurrera, niri ere ez zait inoiz ahaztuko apirilaren 26a.Nola ahaztu… gogoan dugunak etorkizuna ereitenbaitu. Bakez. Hala bedi.

IHIN

TZA 10

0

23

Ikasleen txokoaIkasleen txokoa

OROITZAPEN AHAZTEZINAAne RUIZ

La Salle BEASAIN - DBH 3

Lurralde bakartietan etsai zaitut,bihotzen hezitzaile zara laztana, mendi gailurretik entzun gabezia maitea,zugandik daukat gaur joan beharra.

Oraindik oroitzen naizzure erokeria galduaz

ahaztu zuri lotzen nauen oroitzapena

ahaztu zure berezko usaina

ahaztuzure melodia

ahaztuiragana,

PIZTU ETORKIZUNA

Desira...

Zu ikusteko egonezina,irrika,

zure ezpainetako margotanitotzea,ilusioa,

egun ilunetan nire argia,

Lasaitasuna...

Zure taupadak gertu sentitzea

Nire amets guztien errege, eguneroko nahien laguntzaile,

bizipen guztien gako,aurrera egin ezin

tristezia malko gardenetan ezkutatuz,

zure maitasuna sumatuz,

BAZOAZ.

Agur...

Doinua: ETA-ren su-etenetik

Bigarren batxilergoanheldu nintzen Andoaina,nola beste hiru lagunnerekin nitun engaina,bertan beste hainbat lagunere egin alajaina.Gelari eman geniongiro on baten usaina,azkenerako lan pixkatere egin genun bainaguretzako izandu zanikasturte bat bikainaikasten pasatu degunurterik onena adina.

Eta pentsatzen jarritanere etorkizunaganiaz nola Andoainenurte ona nun iragan,mekanizado modulobatez hasiz abiadanespektatiba altuabaitauka azken boladan.Gogotsu hasiak ginenguztiak arrapalada,nere bidea egitea nola garrantzitsua dannik ere nere bizitzamekanizatu dezadan.

ESPERIENTZIA BIKAINAAndoni MUJIKA

La Salle Berrozpe ANDOAIN -GMHK 1

IHIN

TZA

100

24

Ikasleen txokoaIkasleen txokoa

ENGRAXILa Salle ZARAUTZ

Urduri dago Engraxi txerria. Oraingoan SanMartini ihes egin dio, baina Anastasio oraindikere bere bila etor daitekeela pentsatze hutsak

urduri jartzen du. Santotomasak laster dira, eta txerribatentzat egun horrek beti du bere arriskua.

Ikuiluan ezkutatzea erabaki du, eta Rosi behiak etaTxuri zaldiak bere nagusiari tranpa bat jartzenlagunduko diotela agindu diote. Berriketan ari direla,zalaparta ikaragarria sortu da ikuiluan, Anastasiobertan sartu denean.

Zer du halako ordu arrarotan ikuilura bisitanetortzeko? Engraxiren bila datorrela pentsatu duteguztiek, baina… Ez… Rosi jeztera etorri da, itxuraz lasterZarauzko La Sallen antolatzekoak diren gaztalehiaketan parte hartzeko asmoz dabil gurebaserritarra.

Sustoa pasa eta, gauean, ikuiluko abere guztiekbilera egin dute, zer egin erabakia azkar hartu behardutelako: Ezin egunak beldurrak airean eman. Txurikproposatutako ideia bikaina dela iritzi diote guztiek:Engraxi mozorrotu behar dute. Baina… Engraxizerrikote handia da, eta bera bezain handia izango denmozorroa behar dutenez, elefantez janztea erabakidute.

Biharamunean, Anastasiok ezin du begien aurreanduena ulertu; zur eta lur gelditu da, bere ikuiluanelefante bat topatu duenean. Artean, Engraxik badakikurrin-kurrin eginez gero Anastasiok erraz askoantzemango duela, eta elefantearen soinuak imitatzensaiatu da. Hain gaizki! Ikuiluko animaliek barreadisimulatzen nahikoa lan!

Ikasturte honetan, aurrekoetan bezala, euskararen egunaren harira Zarauzko La SalleIkastetxeko ikastalde guztien artean ipuin bat osatu genuen, eta abenduaren 3an guztiokelkartu eta denon aurrean irakurri. Hauxe duzue.

Noizbait ikastolatikanegin beharko det alde,bai hemengo irakasleeta hemengo lan talde.Enpresek egin ezkeroapustu gazteen aldenahiz eta hemen bizitzainork eztaukan debaldeni naiz ikasketak utzita lanean hasi zale.Berriz etorri behar balitzni pozik nentorke, balebaina etortzen ez banaizongi dijoan seinale.

IHIN

TZA 10

0

25

Ikasleen txokoaIkasleen txokoaAnastasiok, zer egin jakin ez eta, ezusteko elefante

hori zoologikora eramatea erabaki du. Eta bertanhasiko dira Engraxi txerriarentzat benetako arazoak:Elefante guztiek aurpegi arraroz begiratzen diote, etaEngraxik berak ez daki haiekin nola komunikatu. Horigutxi ez eta, euria hasi duenean, bere mozorroapuskatzen hasi zaio, eta grix koloreko zena arrosabilakatu da.

Engraxi dardarka hasi da, eta Peru zaintzailea zergertatzen ote zaion galdetzera gerturatu zaio. Engraxik,kirioak dantzan, bere urduritasunari ezin eutsi eta kakaegin du… Peruk berehala antzeman du kaka hori ezdela elefante batena, eta Anastasiori telefonoz deiegitea erabaki du.

–Aizu, Anastasio! Ekarri zenidan elefantea arrosakolorekoa da, eta kurrinka egiten du. Elefantea baino,txerria dela esango nuke!

–Ziria sartu nahian ala? Nik txerri bakarra dut,Engraxi, eta ikuiluan dago beste animaliekin batera.

Anastasio berehala joan da ikuilura, eta bazterguztiak miatu ondoren, Engraxi desagertu delakonturatu da. Azkar batean hartu du zoologikorakobidea, noski!

Bitartean, gure Engraxik zoologikotik ihes egitekomodua topatu du. Baina, halako batean, Matilda sugeaagertu zaio bidera, erabat zorabiatuta, kumeak izatekopuntuan baitago… eta bere egonezin horretan,sabeleko festa arrautzak krixkatze bilakatzen zaionunean, Engraxiri koska egin dio, eta gure txerriakkonortea galdu du. Sugekume jaioberriak gose dira, etaEngraxi, hain da ederra!

Hirugiharra lehenik, saiheskiak ondoren, urdailaazkenik… Konortea berreskuratu duenean, Engraxirenaieneak inguru zabalean entzuten dira, baina…Beranduegi. Anastasiok halako egoera tamalgarriantopatu du bere txerria, eta albaitariarenera eramanbadu ere, ezinezkoa dela aitortu dio honek. GureEngraxi ez da Santotomasetara iritsiko.

Baina… gure Engraxiren istorioa ez dahonela amaituko, izan lasai!

Txerri zintzoa izan denez, zeruetarakobidea hartuko du, eta San Pedrori sartzenutziko ote dion galdetu dionean… zeruetakozaintzaileak, mozorrotzea gustuko duelagogoratuz, baietz, zeruan badela bera-rentzako tokirik, baina bere arimak, beremamuak alegia, inauterietan Anastasiorenbaserrira itzuli beharko duela esan dio.

Eta, hala, heldu dira inauteriak.

Hori zalaparta!

Txuri eta Rosik ezin dute Engraxi haiekin dagoelasinetsi, eta gehiagotan elkarrekin egotea gustatukolitzaiekeenez, San Pedrori inauterietan bakarrik ez,Halloween gauean ere baserrira etortzeko baimenaeskatu beharko liokeela esan diote. San Pedrok jatorraematen du, eta baimena emango dio, ziur!

Engraxik bere gora-behera guztiak kontatu eta,zeruetako lasaitasuna gehiegizkoa dela pentsatuta,Halloween gauerako parranda ederra prestatu nahiizan du bere lagunekin. Anastasiori susto ederraemango diote, bai horixe! Ikuiluko animalia denak joeta ke jardun dira Santu guztien bezperara arte.

Abenduaren lehena. Gauerdia baino lehen,Anastasiok baserriko ikuiluan zarata arraroak entzunditu. Bertaratu, eta elefante mordoxka topatu dubertan. Bai, bai! Elefante mordoxka! Begiak igurtzi,berriz begiratu, eta…. Baietz! Elefanteak direla!

Tira! Gaueko afariak kalte egin diola pentsatu etabihar bertan bere betiko animaliak topatuko dituelapentsatu, eta badoa berriz ohera.

Kaka! Planak kale egin die! Gure Anastasio ez dabatere larritu, eta ezin haren lepotik barre egin… Baina,gure ikuiluko lagunak praktikoak dira oso, eta guztiakmozorrotuta daudela aprobetxatuz, mozorro festaitzela antolatu dute minutu gutxian.

Ohetik, Anastasiok sekulako burrunba entzun du:musika, zarata eta iskanbila. Baina, nor ote dabil berebaserrian? Zer ari da gertatzen gaur gauean?

Berriz ere altxatu, eta ikuilura gerturatu da. Ateazabaltzean, filmetan bezala, dena bat-batean mutugelditu dela dirudi, denak geldi, zer gertatu zain.Anastasioren erreakzioaren zain dira denak, batzukirribarre maltzurrez, elkarri begira.

Anastasio aho bete hortz gelditu da, baina ez dabatere izutu. Alderantziz. Gaua begirik bildu ezinikemango duela aurreikusita, eta festa giroa ikaragarrigustatzen zaionez, musikaren doinu atseginarekinbatera gogo biziz dantzan hasi da gure gizona. Eta,

IHIN

TZA

100

26

Ikasleen txokoaIkasleen txokoahalako batean, mutu eta geldi-geldi ziren animaliadenak bere inguruan dantzan hasi dira, salto etabrinko, Anastasioren mugimendu xelebreak imitatuz.Hori ezustekoa!

Engraxi, baina, ez dago batere pozik. Bere planak,orain ere, porrot egin du, eta Anastasiok ez dumendeku gisa nahi duen sustorik jaso. Zerbait eginbehar du kosta ala kosta, eta pentsatu eta pentsatu,eta ezer bururatzen ez zaionez, amorratuta, Anastasiozangotrabatu du, eta gaixoa lurrera erori da. Buruazlurra jo, eta konortea galdu du… eta, esnatzean, bereinguruan txistorrak eta txistorrak, txistorrak besterikez ditu ikusten! Baserriaren inguruan txistorrazaparrada, ai ene!

Tira! Kolpeak sortutako lozorrotik bene-benetanesnatzean, aurreko guztia paranoia hutsa izan delakonturatu da: ikuiluan ez da festarik, ez dagomozorrotutako animaliarik… Egun berriarekin batera,gauzak bere onera itzuli direla dirudi.

Anastasiok, oraindik bere paranoia xelebreaburutik kendu ezinik, merkatuan Pernando, bere

eskolako lagun zaharra topatu du, eta guztia kontatudio… a zer barreak egin dituztenak.

Eta… gure Engraxi? Triste dago. Berak sustoa emannahi zion Anastasiori, baina ez zuen hark minikhartzerik nahi… Anastasio ere triste dabil, bere txerriagaldu baitu… Hau bai istorio aldrebesa: mozorrotutakoanimaliak, elefanteak, ikuiluko festa… eta gure ipuinakamaiera kaxkarra izan behar ote du? Ez horixe!Datorren urtera arte ez dugu ipuin berririk, eta festagiroa mantentzea komeni, ez al zaizue iruditzen?

San Pedrorekin elkarrizketa luzea izan du Engraxik,berak oraindik zeruan lekurik ez duela behar esan dio…Eta San Pedrori ez zaio gaizki iruditu: Engraxik berrizikuilura itzultzeko baimena eskatu, eta baiezkoa jasodu. Anastasiok, berriz, Engraxi txorixo eta lukainkakbaino gehiago dela ulertu du, eta Santotomasetanikuiluan txerri txikiak izatea zoragarria litzatekeelapentsatu du. Ikuiluko Rosi eta Txuri ikaragarri pozikdaude, animalien arteko adiskidetasunak Engraxilagunartera itzuli duelako. Aurten ez da Engra-xirentzako Santotomasik.

IHIN

TZA 10

0

27

Ihintza 100Ihintza 100Nire talaiatik

“ESPERANTZARI”Juan Luis URMENETA

MARTXOAK 19 – “Blowin in the wind”

Goizean leihoa ireki dudanean haize freskobatek zekarren lurrin gozoak esna arazteaz gainilusio puntu bat ere jarri dio egun berriari. Blowinin the wind heldu zait IHINTZA hau ehungarrenzenbakira heltzear den berria eta gauza dadinnire harri-koskorra eskatuz. Nola ez hasiera-hasierakoak bizirik badiraute oraindik gogoan!Garai hartako –34 urte– Anaia euskaldun berrieiidazteko plaza txokoa eskaintzeko sortu zeneta, bakarrik egon ez zitezen, baita euskaldunzaharrei ere. Bete du bere zeregina etabetetzen ari da izan ere zoko horretara lagunasko biltzen joan da. Bizirik dagoenaren haizefreskoak piztu dit eguna Gandiagak“Esperantzari” eginiko poemak egindakohasierako galderari gaur baiezko erantzunaatera baitzait.

APIRILAK 7 – Joan B. La Sallekoa.

EHUN ez da ibilbidea neurtzen zenbakia soiliklanaren ezaugarria ere bada. IHINTZA eskuzEHUNdutako oihala da han-hemenka harribitxiz apaindua. Ongi trebatutako eskuzbatzuetan edo trebatzen ari direnenazbesteetan, esku nekatuez eta energiazbeterikoez, erraz idazten dutenenez edomilitantziagatik izerditan amaitzen dutenenez …Ez da, seguruenik, hari dotorez atera den oihalikusgarria jai egunetan harro puntu batezerakusten diren horietakoa, baina bai bereapaltasunean eta apaltasunetik harro egotekomodukoa.

Pilareko Ama Birjinari jantzia aldatzen omendiote noizean behin, ospatzen den egunarenarabera. Euskararekin antzeko zerbait egingobalitz ehuntzen joan garen IHINTZAz jantzitaagertuko beharko luke. Ez noski jai handietanbaina, hain harroak ez baikara. Bai ordea,besterik ez bada ere, gaueko ordu batzuetanjasaten ari den hotza zertxobait arintzeko eginabaita.

APIRILAK 21 – Ehun eta bat

Badirudi bizitza 100 zenbakira heltzen deneanegin beharrekoak egintzat jotzen ditugula.Lehendabiziko oroitzapenak zilarrez janztenditugu, urrez hurrengoak, diamantez … etaehunera iristean badirudi ez daukagula bitxirik.Bihozminez jantzita etorriko zaizkigu beharbada, orduan ohartzen baikara gure sorkariakgu baino luzaroago irauten dutela. Baina 101zenbakiak biziberritu egiten gaitu berriro atzerabegira jarri beharrean aurrera begira jartzengaituelako. Biak esperientziak uztar daitezkeIHINTZA honetan ehungarren zenbakia izanikargitaratzen den ehun eta batgarren alea baita.Izan ere, aurretik 0 zenbakia izan zuen, 1984komartxoan argitaratua. Hemen duzuena. Topadagigun luzaroan bizi dadin!

GURE HEZKUNTZA SAREA EUSKAL HERRIAN

Andoain - Beasain - Donostia La Salle - Donostia San Luis Eibar Azitain - Eibar Isasi - Irungo La Salle - Zarautz - Zumarraga

Bilbo La Salle - Bilbo Elkarbanatuz - Sestao Andra Mari - Sestao Artizar

Euskara...Euskara...Euskara...Euskara...

jalgi dadila salletarron plazarajalgi dadila salletarron plazara