haziaren bitartez egindako ugalketa

7/23/2019 Haziaren bitartez egindako ugalketa

http://slidepdf.com/reader/full/haziaren-bitartez-egindako-ugalketa 1/35



Proiektuaren bultzatzaileak

Laguntzaileak

Hizkuntz koordinazioa

L ANBIDE EKIMENA

L ANBIDE EKIMENA



Egilea(k): Mari Jose Maiz. Mendikoi-Fraisoro Nekazaritza Eskola

Zuzenketak : Elhuyar Hizkuntz Zerbitzuak

Maketa: Agurne Lizaso

Azalaren diseinua: Naiara Beasain

Ikasmaterial honek Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren egokitasun-aitormena jaso du: 2002-07-19

2004an prestatua



LANBIDE EKIMENA

1

HAZIAREN BITARTEZ

EGINDAKO UGALKETA.

HASTAPENAK ETA TEKNIKAK



Natura eta Paisaia Baliabideen Kudeaketa eta Antolamendua

LANBIDE EKIMENA

2

1. HAZI-EKOIZPENA

1.1. Nortasun genetikoa mantentzeko metodoak

* Kutsadura-iturriak

Polen arrotzak barietate bat ernaltzea (haziak emango dituena), hainbat arrazoi direla medio gerta

daiteke (adibidez, inguruan antzeko barietateak daudelako). Honez gain, hazien bilketan, aukeraketan eta garbi-

tasunean gerta daitezkeen hazi-nahasketek ere (nahi ez direnak ) hazi-sortaren purutasunaren galera eragin

dezakete.

* Isolamendua

Metodo hau barietateen polinizazio gurutzatua eta uzta-nahasketa saihesteko erabiltzen da. Lehen

helburua landaketen artean tartea utziz edota polinizazio artifiziala erabiliz lortzen da. Bigarren helburua,

berriz, uzta biltzeko eta aukeratzeko makinaren garbitasunaren bitartez lortzen da.

Landare autogamoek alogamoek baino isolamendu-neurri txikiagoak behar dituzte.

Landare alogamoen barietateen arteko distantzia, eragile polinizatzailearen (haizea, intsektuak ) eta landu

beharreko espeziearen (gurutzatzeko erraztasuna) araberakoa izango da.

* Baztertzea

Nahiz eta kontrol zorrotza egin, hazi bidez ugaldutako landare batzuek (gero, landare ama bezala erabili nahi

direnak ) desberdintasun handiagoak edo txikiagoak izan ditzakete, lortu nahi den barietatearen ohiko

ezaugarriekin alderatuz gero. Hori dela-eta, gainerako landareak polinizatu eta kutsatu baino lehen,

kendu egin beharko dira hazkuntza-eremutik motarekin bat ez datozenak.

* Azterketa

Hazi-ekoizpenerako barietateak, aldian behin, aztertu egin beharko dira, beren purutasun genetikoa

egiaztatzeko.

* Ziurtagiria

Hazien ziurtagiriaren helburu nagusia barietatearen nortasun genetikoa babestea da, mesedegarriak

diren neurriak zorrotz zainduta. Ziurtagiri hori dagokion erakundeak emango du.

1.2. Belarkien hazi-ekoizpena

* Enpresa-ekoizlea

Loreen, barazkien, zerealen... hazien jatorria hauen patentearen jabe-konpainiak mantentzen du, oro

har, eta horrek langile trebeak ditu hazia purutasun-mailarik gorenean mantentzeko.



Landarezaintzaren Kudeaketa eta Antolamendua

LANBIDE EKIMENA

3

Hazia, kontratu bidez, zenbait nekazari ekoizleri ematen zaio hazkuntzarako eta, ondoren, ekoitzitako

haziak konpainia nagusiak eskuratuko eta merkaturatuko ditu.

* Barietate hibridoak

Espezie bateko barietateen artean nahita egindako nahastea, helburu jakin batekin egiten da, hau da,beste ezaugarri onuragarri batzuekin batera (usaina, kolorea, egokitzapena...) sendotasun hibridoa duten

indibiduoak lortzeko, hain zuzen ere.

“Aitaren aldeko lerroak” deiturikoak elkarren ondoan hazi behar dira, polinizazio kontrolatua errazteko.

Lehenengo belaunaldian (F1) lortutako hazia da merkaturatzen dena; izan ere, indibiduoak oso

heterozigotoak (kromosoma bikoitian desberdintasunak ) direnez, hurrengo belaunaldiak (F2 ) desberdintasun

nabariak izaten ditu F2 indibiduoen artean eta F1 indibiduoekiko.

* Polinizazio kontrolatua

Espezie- eta ustiapen-motaren arabera metodoak aldatzen badira ere, gehienetan, urrats jakin batzuk

betetzen dira: eskuak eta erabilitako tresnak garbitu; ireki baino lehen anterak bildu; bertan dagoen polena

bildu eta kontserbatu (tenperatura eta hezetasun baxuan hobe); landare autogamoetan anterak ireki baino lehen

estamineak kendu edo karpeloa isolatu; polena estigman jarri pintzela, orratz hipodermikoa... erabiliz eta

gurutzaketaren identifikazio-etiketa jarri.

1.3. Landare iraunkorren hazi-ekoizpena

* Aldakortasun genetikoa

Zuhaixka eta zuhaitz gehienak oso heterozigotoak eta polinizazio gurutzatukoak dira. Ondorioz, landare

alabek aldakortasun genetiko handia izaten dute. Arazo hori konpontzeko, landare-ugalketa begetatiboaren

(asexuala) metodoak erabili beharko dira edo hazien aukeraketan eta ekoizpenean beharrezkoa izango da

lan zorrotzak egitea.

* Aukeraketa-irizpideak

Haziaren jatorriak hazi hori lortu den inguru geografikoaren (klima...) berri ematen digu. Oso datu garrantzitsua

da; izan ere, latitude (ekuatorera dagoen distantzia), longitude (Grenwicheko meridianora dagoen distantzia) eta altitude (itsas

mailarekiko) jakin batean kokatua dagoen ingurune batean lortutako hazia, ingurune-baldintza desberdinak

dituen beste ingurune batean hazten jarriz gero eta jatorrizko lekukoekin alderatuz gero, landare desberdinak

(gehiago edo gutxiago) ekoiztuko dituzte.

Irizpide garrantzitsu bat bertako hazia (edo antzeko habitatetatik datorrena) erabiltzea izango da, beste jato-

rrietako haziek emaitza hobeak ematen ez badituzte, behintzat.




LANBIDE EKIMENA

4

Kalitateko haziak lortzeko garrantzi handia du hazitarako zuhaitzen aukeraketan, inguruko zuhaitzekin

alderatuz gero, ezaugarri hobeak dituzten “plus” zuhaitzak aukeratzea.

Beste metodo bat landare-materiala hazitegi-eremu batera eramatea izango da, bertan hazteko eta

ondoren txertaketa eta polinizazio kontrolatua erabiliz, kalitateko hazia lortzeko.

* Ekoizpen-eremuak

- Hazien bilketa-lekua: kanpotik etor daitekeen polenarekin kutsadura-arriskurik izan gabe,

polinizazio gurutzatua ziurta dezakeen leku edo inguru nahikoa handia.

- Hazien ekoizpen-lekua: bereziki hazi-iturri izateko dagoen zuhaitz-multzoa bere baitan hartuko

duen lekua edo ingurua izango da. Babestu beharreko indibiduoen ezaugarriak ebaluatu ondoren,

motarekin bat ez datozen landareak baztertu egiten dira eta leku horren inguruan isolamendu-hesi

bat ziurtatzen da.

- Hazitegiak: edo ale-ekoizleak hazten diren “baratzak”. Bertan polinizazio artifizial kontrolatua

erabiltzen da.

Oinordekoen jatorriaren arabera, polinizazio kontrolatua erabili den oinordekoetatik datozen plantulak,

eta ugalketa begetatibo bidez lortutako oinordekoen klon-baratzeak bereiziko ditugu.

Batean zein bestean, polen arrotzaren kutsadura-arriskurik bada, ustiategiak isolamendu-hesi bat eduki

behar du.

* Hazi hibridoen ekoizpena

F1 haziaren ekoizpena era askotara lor daiteke: polinizazio artifizialaren bidez (oso garestia), hazitegi-

-“baratzetan” aukeratutako eta tartekatutako oinordeko zuhaitzek ekoizten dituzten haziak bilduz, edo

gurutzaketa naturala egiten den lekuetan.

Hibridazioak erabiltzen edo ezagutzen diren generorik ezagunenen artean honako baso-espezieak aipa-

tuko ditugu: besteak beste, pinus ( pinua), cupresus (altzifrea), cedrus (zedroa), populus (makala), salix (sahatsa),

castanea (gaztainondoa), acer ( astigarra) eta quercus (haritza).

Bigarren belaunaldiko (F2 ) hibridoek ez dute balioko indibiduoen homogeneotasuna beharrezkoa den

egoeretan (txerto-oinak, lorezaintza...). Hala ere, zenbaitzuk, garapenari, eragile kaltegarriei erresistentzia

izateari... dagokionez, ezaugarri onuragarriak izan ditzakete.

* Kalitate-baremoak

Gaur egun, gero eta zorrotzagoak gara landarea merkaturatzearekin zerikusia duen guztiarekin. Adibide

gisa, basoko haziak hartuko ditugu, merkaturatutako materialaren etiketetarako kolore desberdinak

erabiltzen baitira.




LANBIDE EKIMENA

5

Urdin-kolorea material kontrolatuarentzat eta berdea aukeratutako materialarentzat (bi horiek goi-mailako

kalitate-baremoak dituzte). Etiketa horia, berriz, identifikatutako materialarentzat ( jatorrizko herrialdea zein den

zehazten duena).

1.4. Hazi-bilketa

* Bilketa-lekuak

Nekazarientzako edota zaletuentzako belarkien hazien, hala nola zerealen, barazkien eta loreen,

ekoizpena eta merkaturatzea jarduera handia eta espezializatua da, eta horretarako prestatuta dauden

ustiategietan egiten da.

Orokorrean, zuhaitz eta zuhaixken hazia (hazitegi-baratzeak izan ezik ), beren haziagatik soilik hazten ez diren

landareetatik biltzen da, hala nola ipurditik moztutako zuhaitzetatik (moztu ondoren), parke edo bideetan

zutikako zuhaitz edo zuhaixketatik edo industria transformatzaileetako fruta-arbolen oin batzuetatik

(sagardotarako sagarrondoa).

Hazi komertzialak ingurune-baldintzak ekoizpenerako mesedegarriak diren inguruetan ekoizten dira,

batez ere, eta oso ezaugarri desberdinak dituzten leku urrunetara bana daitezke.

Hala ere, eta lehen esan dugun moduan, gero eta zorrotzagoak dira hazi-ekoizpena eta merkaturatzea

arautzen duten arauak, beti ere, plantulen osasuna eta kalitatea ziurtatzeko asmoz.

* Haziaren heldutasuna

Hazi bat helduta dagoela esango dugu, bere bizigaitasuna (ernatzeko gaitasuna) galdu gabe fruitutik edota

landaretik ken daitekeenean.

Fruitua biltzean, enbrioiak behar bezalako garapena lortu ez badu, ziurrenik hazia mehea, zimurtua eta

pisu gutxikoa izango da, kalitate txarrekoa eta bizitza motzekoa, alegia. Bestalde, bilketa gehiegi atzeratzen

bada, fruitua edo hazia askatu egin daiteke, lurrera erori edo animaliek jan edo eraman egin dezakete.

* Bilketa-unea

Haziak une egokian biltzeko asmoz, hiru motako hazi helduak ezagutzen dira, beti ere, fruituaren

arabera:

- Fruitu lehorrak, dehiszenteak: hazia erraz askatzen dutenak eta ireki baino lehen bildu

beharrekoak. Lehortu egiten dira, ondoren hazia ateratzeko.

- Fruitu lehorrak, dehiszenteak ez direnak: hazia erraz barreiatzen ez dutenak. Fruituak ia

lehorturik daudenean biltzen dira zutikako landareetatik, lehortu ondoren haziak ateratzeko.

- Fruitu mamitsuak: erabat heldu baino lehen bildu behar dira, haziak ateratzeko.




LANBIDE EKIMENA

6

* Haziak ateratzeko prozesuak

- Fruitu lehorretan eta dehiszenteetan: hala nola dragoi-mutur, pentsamendu, petunia, tipula,

aza, babarrun... edo arkazi, makal, sahats eta abarretan. Fruituak ireki baino lehen bildu behar

dira. Olanaren edo antzeko zerbaiten gainean jarri eta lehortzen utzi (2-3 aste). Eultzitu (eskuz edo

mekanikoki ) eta haziak bereizi egiten dira, galbahe edo hazi-makina erabiliz.

- Fruitu lehorrak eta dehiszenteak ez direnetan: zerealetan, adibidez, bilketa mekanizatua (sega-

-makina) egingo da, lanaldi bakar batean dena egiteko: alegia, moztu, eultzitu eta hazia bereizi.

- Fruitu mamitsuak: tomatea, piperra, berenjena, meloia, mahatsa, arana eta abar. Heldutakoan

bildu behar dira eta, ondoren, haziak atera, eskuz (kopuru txikiak ) edo makinak erabiliz (mekanikoki,

hartzidura...). Ondoren, ateratako haziak garbitu eta lehortu egingo ditugu. Industria transformatzai-

leetatik datozenak mamitik bereizi egin beharko dira, hau hartzitu baino lehen.

Haziek samarak (hego antzekoak) badituzte (pinuak, izeiak... bezala), zati hau ezabatzen saiatuko gara,

eskuz igurtziz edo mekanikoki, enbrioiari kalterik egin gabe.

1.5. Hazien biltegiratzea

* Berezko bizigaitasuna

Edo ondo mantendutako haziaren iraupena ernatzeko duen gaitasuna galdu gabe.

Honi dagokionez, landareak ondoren adierazitako moduan sailkatuko ditugu:

- Bizitza motzeko espezieak: azkar ereiten ez badira (lau bat egun eta urtebete bitartean),

enbrioia hil egiten da.

Adibide gisa, bizitza motzeko hazi-espezie batzuk aipatuko ditugu: acer espezie batzuk (astigarra),

alnus (haltza), cedrus (zedroa), chamaecyparis lawsoniana (altzifre falsua), liquidambar (likidanbarra),

liriodendron (tuliperoa), magnolia (magnolia), populus (makala), salix (sahatsa), taxus (hagina) eta ulmus(zumarra).

- Erdi-mailako bizitza duten espezieak: 12 eta 15 urte bitartean manten dezakete ernatzeko

gaitasuna (konifero gehienak, barazkiak, zerealak eta loreak ).

- Bizitza luzeko espezieak: hauen gaitasuna, berriz, 15-20 urtez luza daiteke, batez ere, azal

gogorrekoak eta urarekiko iragazgaitzak izateagatik.




LANBIDE EKIMENA

7

* Biltegiratze-baldintzak

Haziaren bizitza ahalik eta gehien luzatzeko asmoz, haziaren arnasketa-prozesuak eta prozesu metabo-

likoak ahalik eta gehien moteldu behar dira, baina enbrioia hil gabe. Hori, tenperaturaren eta hezetasu-

naren arteko harremana kontrolatuz lortzen da.

Hezetasunari dagokionez, bizitza motzeko hazi askori bizitza murriztu egiten zaie lehortzen badira, eta,

aldiz, bizitza luzekoak hobeto mantentzen dira horrela. Hala ere, hobe da hezetasun handiagoarekin

biltegiratzea eta tenperatura jaistea.

Tenperatura baxuak hazien ernatzeko gaitasuna luzatu egiten du eta, orokorrean, hezetasun-eduki

handiko eragina indarrik gabe uzten du.

Bestalde, aire-hutsuneak sortuz biltegiratze-giroa aldatzen badugu (karbono dioxidoa gehitu, oxigenoaren ordez

nitrogenoa erabili, ontziak zigilatzea...), hazi askoren biltegiratzea hobetu daiteke, batez ere bizitza motzeko haziena.

* Biltegiratze-motak

Urte batetik bestera ugari merkaturatzen diren landare-espezie askoren haziak, aletegi, zaku edo beste

mota bateko ontzietan mantentzen dira, zigilatzerik eta tenperatura- nahiz hezetasun-kontrolik gabe, beti

ere hazi-motaren bizitza-luzeraren eta nagusi diren tenperatura- eta hezetasun-baldintzen arabera

(okerrago klima epeletan eta hezeetan).

Hazi asko, lehorturik daudenean, aldi luzeagoetarako biltegira daitezke hezetasun kontrolatuko ganbe-

retan edo hezetasunarekiko erresistenteak diren zigilatutako ontzietan.

Aldi luzeetarako erabiltzen den beste metodo bat hezetasunaren (baxua) kontrolarekin hotzean (10 ºC baino

gutxiago) egiten den biltegiratzea da. Esate baterako, abies (izeia), acer batzuk (astigarra), arbutus (gurbitza),

berberis (berberisa), cupresus (altzifrea), fraxinus (lizarra), juniperus (ipurua), larix (alertzea), malus (sagarrondoa ),

picea ( izei gorria), pinus ( pinua), populus (makala), pseudotsuga (douglas izeia), sambucus ( intsusa), thuja (tuia)

eta vitis (mahatsondoa).

Azkenik, lehorketarekin beren ernatzeko gaitasuna gal dezaketen zenbait espezie (bizitza motzekoak, oro har )

hezetasun-maila handian ( % 80-90 ) eta tenperatura baxuan (0-10 ºC ) mantendu behar dira. Esate baterako,

aesculus ( indiar gaztainondoa), castanea (gaztainondoa ), corylus (hurritza), citrus (zitrikoak ), fagus ( pagoa), juglans

(intxaurrondoa) eta quercus (haritza).




LANBIDE EKIMENA

8

2. ERNATZE-PROZESUA

2.1. Letargia

* Zer den

Landare gehienen haziak fruituaren barruan daudenean ez dira ernatzeko gai izaten, ezta fruitua heldu

ondoren hazia barreiatu ondorengo aldi batean ere.

Letargia, baldintza egokietan dagoen hazi bat ernatu ahal izateko pasatzen den denboraldia da.

* Letargia-motak

Hiru dira letargia-mota nagusiak:

- Kanpoko letargia edo exogenoa: hazien azalak hezetasunarekiko iragazgaitzak direlako, en-

brioiaren hedadurarekiko erresistenteak direlako edo ernaketaren inhibitzaile kimikoak dituzte-

lako gertatzen da.

- Barruko letargia edo endogenoa: haziaren barruko ehunek ( enbrioia edota albumena) eragindakoa

da eta mailaren arabera, azalekoa edo sakona izango da.

- Letargia bikoitza: aurreko bien batuketak sortutakoa. Denetan luzeena eta hausten zailena da.

Horretarako, gero ikusiko ditugun teknikak erabili beharko dira.

2.2. Ernaketa

* Oinarrizko baldintzak

Hazi bat behar den moduan erna dadin, bere organo guztiak helduta izan behar ditu eta enbrioia bizirik;

ez du letargian egon behar (letargian egoteko arrazoi guztiak desagertuta egon behar dute) eta ingurune-baldintzak

(hezetasuna, tenperatura, oxigenoa, argia...) egokiak izan behar dute.

* Prozesua: ernaketa hasi eta bukatu artean hiru urrats garrantzitsu bereiz daitezke:

- Ur-xurgapena: hasieran, xurgapen-abiadura bizia da, baina gero egonkortu egingo da. Ondo-

rioz, azalak bigundu egingo dira, protoplasma (eduki zelularra) hidratatu eta, era berean, proteinen

sintesi-sistema (RNA- eta DNA-molekulak ) lanean hasiko da. Entzimak sortuko dira eta enbrioiak

beste prozesu fisiologiko batzuk egin ahal izateko adina energia (mitokondrioak ) izango du.

- Erreserba-gaien liseriketa: hots, karbohidratoen, grasen eta proteinen liseriketa eta horiek

konposatu sinpleagoetan transformatzea. Azken horiek izango dira enbrioiaren hazkuntza-

-gunera garraiatuko direnak.

- Enbrioiaren hazkuntza-guneen zatiketa zelularra: erradikularen eta gemularen (koleoptiloa kotiledoi-

bakarretan) hazkuntza eta ondorengo luzapena.




LANBIDE EKIMENA

9

* Ernaketa-motak

Landare kotiledoibakarren eta kotiledoibikoen arteko ernaketan alde nabarmena dago.

- Kotiledoibakarretan enbrioiaren bi muturrak (erradikula, azpikoa eta koleoptiloa, gainekoa) garatu egiten

dira eta kotiledoiak lurpean jarraitzen du ( lurpeko ernaketa).

- Kotiledoibikoetan, aldiz, gerta daiteke zurtoinak kotiledoiak lurrazaletik gora altxatzea (lurgaineko

ernaketa) edo kotiledoiak lur azpian jarraitzea (lurpeko ernaketa).

* Eragin handiko faktoreak

- Ura eskura izatea: askotan, tenperatura eta antzeko faktoreekin lotuta ageriko zaigu (zenbat eta

tenperatura altuagoa, hainbat eta ur gehiago beharko da), baina, dena dela, ura eskura izan beharko dugu,

inolako arazorik gabe azalak biguntzeko eta enbrioiaren garapena ahalbidetuko duten prozesuenergetikoak eta metabolikoak gauzatu ahal izateko.

Aditu gehienen ustetan, espezie gehienek hezetasun handia behar dute hazia dagoen inguruan

behar den moduan ernatu ahal izateko, nahiz eta ondoren txikiagotu egin beharko den.

- Tenperatura: tenperatura da ernaketan eragina duen beste faktore bat. Espezie bakoitzak

tenperatura minimo bat behar du eta horren azpitik ez da ernatzen; tenperatura igotzen den

neurrian, ernaketaren abiadura ere handitu egingo da, tenperatura egokia lortu arte; tenpera-

tura egoki hori gaindituz gero, ernaketaren abiadura moteldu egingo da. Enbrioia kaltetu

egingo da eta, ondorioz, ernaketa bera ere bai.

Espeziearen arabera, ernaketaren tenperatura-aukera oso zabala bada ere, gehienak bi talde

handitan sailka ditzakegu:

- Talde batean, beren ernaketarako tenperatura hotz-epelak (maximoa, 25 ºC inguru) behar dituzten

espezieak izango ditugu (gehienak, inguru epeletakoak edo inguru epel-hotzetakoak ).

- Beste taldean, berriz, 10-15 ºC-ko tenperatura minimoak dituzte (espezie tropikalak edo subtropikalak ).

Kontuan izan behar da ernaketan bertan nahiz ondoren eguneko (gehiago) eta gaueko tenperaturen

(gutxiago) artean aldea izatea komeni dela. Era berean, kontuan izan behar dugu jaioberriak diren plan-

tulek zenbat eta tenperatura altuagoak izan, hainbat eta argi eta hezetasun gehiago beharko dutela.

- Ereintza-azpiaren oxigenazioa: haziaren prozesu metabolikoa nahiz arnasketa-prozesua gau-

zatzeko beharrezkoa den ereintza-azpiaren oxigenazioa, inguruan dagoen ur-kopuruaren (zenbat

eta ur gehiago, hainbat eta oxigeno gutxiago) eta giroko oxigenoa substratuan sartzeko aukeraren (zolda

sortzeak eragindako arazoa) mende egongo da.




LANBIDE EKIMENA

10

Hezetasuna eta oxigenazioa hertsiki loturik ageri zaizkigu; izan ere, ernaketaren lehenengo fasean

uraren beharra nagusitzen bada ere, berehala oxigenoaren beharra dugu aipatutako prozesuak

gauzatu ahal izateko.

- Argia: oro har, oso txikiak diren zenbait landareren (gutxi ) hazien ernaketa susper dezake. Horrezgain, hazi horiek lurperatuz gero, askoz okerrago ernatzen dira edo ez dira ernatzen, batez ere,

erreserbak bukatu egiten direlako.

Hala ere, hazi gehienak argiaren eraginarekiko neutroak izaten dira eta, oro har, lurperatu egiten dira

edo ernaketa ilunpean egin behar izaten dute.

Hazia argitara ateratzen denetik argia beharrezkoa da eta maila handiagoetan gainera ( tenperatura altuagoa

denean argi gehiago beharko da); izan ere, bestela landarearen zurtoina gehiegi luzatzen da, ahul hazten da

eta, gehienetan, ez da erabat bere onera etortzen.

* Ereintzaren sakonera

Orain arte esandako guztiaz gain, garrantzitsua da hazia zein sakoneratan jarri behar dugun jakitea

(lurperatzen bada); izan ere, gehiegizko sakonerak oxigenazio txikiagoa eskaintzen du, eta, batez ere, nahiz

eta hazia ernatu, lurrazalera atera eta bere burua aski izan baino lehen, albumeneko (edo kotiledoietako)

erreserba guztiak xahutzea eragiten du.

Aitzitik, azaleko ereintzak hezetasun gutxiago du (lurrinketa) eta, ondorioz, ureztaketa zaindu egin beharko

da; gainera, plantulak ez dio lurrari hain ondo eutsiko eta, horren ondorioz, edozein eragilek ( ureztaketako

tanta lodiak, haizeak...) hazia mugitu, sustraitik atera edota erradikula puskatu egin dezake.




LANBIDE EKIMENA

11

3. HAZIEN BIDEZ EGINDAKO UGALKETA-TEKNIKAK

3.1. Hazien kalitatearen azterketa

* Kalitateko hazia

Barietatearen edo espeziearen ezaugarri genetikoak zehatz mantendu behar ditu. Era berean, ernaketa-

-tasa altua izan behar du eta ez du, ez eragile kaltegarririk, ez beste haziekin nahasketarik izan behar.

Ondorioz, hazien enpresa-ekoizleei, ernatzeko ahalmenari dagokionez (haziak behar den moduan erabiliz gero,

enpresak ziurtatzen duen gutxieneko ernaketa-ehunekoa), gutxieneko ehuneko batzuk zehaztea eta mantentzea

eskatzen zaie. Purutasun-maila izango da, bestalde, enpresa-ekoizle horiei eskatzen zaien beste

ezaugarria; alegia, enpresak ziurtatu egiten du, salerosketa-kontratuan edo ontzian, adierazten den

barietateari dagokiola saldu duenaren gutxieneko portzentaje bat.

* Laginketa

Beharrezkoa da, gero bildutako hazien azterketa egiteko.

Aztertu nahi den sortaren lagin adierazgarria lortu behar da eta horretarako sortaren zenbait gunetan

pusketa edo zati berdinak hartuko dira; nahastu, sorta txikiagotan zatitu eta sortutako sortak izango dira

lanerako erabiliko ditugun laginak.

* Purutasun-azterketa

Lagina pisatu ondoren, hazi purua, garbia, aukeratzen da. Beste landare batzuena, sasitzarena eta

materia bizigabearena, baztertu egingo dira; horrela, hazi-kopuru garbia kalkulatu ahal izango dugu.

* Haziak ernatzeko duen gaitasunaren proba

Ernaketa-ehunekoa egiaztatzeko erabiltzen diren metodoak desberdinak izan arren, erabilienak ondoko

urratsak beteko ditu:

- Ausaz, 400 hazi hartu.

- 100 haziko 4 sorta egin.

- Sortak ernatzeko makina batean sartu, ereintza-azpi moduan xukapapera, kotoia, hondarra,

bermikulita… erabiliz.

- Ondo ernatzeko argia, tenperatura eta hezetasun egokiak izatea ziurtatu.

Edozein sortaren emaitzak % 10 baino desberdintasun handiagoa badu, proba errepikatu egin beharko

da, eta emaitza homogeneoagoa bada, lau sorten batez bestekoa izango da ehunekoa.




LANBIDE EKIMENA

12

3.2. Haziak prestatzea, erein baino lehen

* Helburuak

Ahalik eta ernaketarik homogeneoena eta azkarrena lortzeko asmoz, hazi asko prestatu egin behar dira,

ondoren aipatuko dugun metodoren bat erabiliz:

* Areaketa mekanikoa

Prozesu honen bidez, zenbait haziren azal gogorren edota urarekiko iragazgaitzak direnen haustura edo

higadura lortu nahi da, beti ere azalak biguntzeko edo iragazkortzeko.

Horretarako, paper latza, limak, mailuak... erabil daitezke. Baita makina bereziak ere. Hala ere, oso

kontuz ibili behar dugu, enbrioiari eta albumenari kalterik ez egiteko. Horrela prestatutako haziak erein

edo biltegira daitezke (biltegiratu nahi izanez gero, kontuan izan behar dugu sentikorragoak izango direla

eragile patogenoekiko).

* Areaketa azidoarekin

Haziak azido sulfuriko kontzentratuan 10 minutu eta 6 ordu bitartean edukitzen baditugu ( kontuz

maneiuarekin), eta noizbehinka gozo gozo eraginez gero, azal gogorrak eta iragazgaitzak bigundu egiten

dira, normalean.

Hazien egoera begiratzea komeni da, izan ere, bustialdiak gehiegi irauten badu, enbrioia kaltetu egin

daiteke. Ondoren, azidoa xukatu egiten da, haziak uretan garbitu eta erein egiten dira. Biltegiratu nahi

badira, lehortu egiten dira.

* Haziak uretan

Helburua, azal gogorrak aldatzea, inhibitzaileak garbitzea eta hazia biguntzea izango da, beti ere

ernaketa azkarragoa izan dadin.

Haziak ur hotzetan, epeletan edo berotan sar daitezke (estalita geratu behar dute). Hona hemen metodo bat:

ura berotzen jarri eta irakiten hasten denean sua itzali, pixka bat itxaron eta, haziak sartu ondoren,

hozten utzi.

* Geruzapena (edo hozketa hezea)

Metodo honek zuhaitz eta zuhaixka askoren hazien enbrioian aldaketa fisiologikoak gertatzea izango du

helburu, ernaketa azkar eta homogeneoa ahalbidetzeko.

Haziak uretan jartzen dira, 12 eta 24 ordu bitartean, eta, xukatu ondoren, hezetasuna bere horretan

mantenduko duen eta, era berean, aireztapena posible egingo duen (zohikatzaren eta hondar lodiaren

nahastea...) gai batekin nahasten dira. Beste aukera bat aldizkako geruzetan jartzea da. Ontziak (itxita

ez) 2 eta 7 ºC bitarteko tenperaturan jarriko dira, hilabete batetik laura bitartean, beti ere espeziearen

arabera. Hezetu egingo da, lehortzen ari dela sumatuz gero.

Horrela prestatutako hazien ernaketa tenperatura hotz samarrean egin behar da (ohikoena udaberri

hasieran) eta ezingo dira haziak biltegiratu.




LANBIDE EKIMENA

13

* Kasu bereziak

Letargia bikoitzeko (kanpokoa eta barrukoa) kasuetan emaitza onak lortzen dira eskarifikazioarekin edo,

uretan eduki ondoren, hozketa hezearekin. Baita, haziak baldintza heze-epeletan zenbait astetan eduki

ondoren, hozketa hezearekin ere.

* Bizigarri kimikoak

Landare-hormonen ur-disoluzioetan sartuz gero, hazi askoren ernaketa hobetu egiten da (giberelina-

-motakoak, 10-10.000 ppm, 24 orduz; zitokininak, 100 ppm; nitrato potasikoarena % 0,2… ).

* Tratamendu fitosanitarioak

Haziek izan ditzaketen kanpoko nahiz barruko eragile kaltegarriak ezabatzeko edo horietatik babesteko

erabiltzen dira.

Kaltzio hipokloritoarekin kanpoko eragileak kentzen dira, ur beroaren bidez barruko eragileak ezabatzen

dira eta haziak fungizidekin (kobrezkoekin, batez ere), intsektizidekin, edota txoriak eta karraskariak uxatzeko

produktuekin bustiz, babestu egiten dira.

Prestaketa horiek lehorrean edo erabili beharreko produktuaren ur-disoluzioarekin bustiz egin daitezke.

3.3. Ereintza-metodo nagusiak

* Hazia jartzeko erabilitako bitartekoen arabera

Bi motako ereintza desberdinduko ditugu:

- Eskuz egindakoa: langileek eskuz jarriko dituzte haziak.

- Mekanizatua: hazia jartzeko, automatizatutako makina erabiliko da.

* Haziaren banaketaren arabera

Hiru metodo bereiziko ditugu.

- Haziak homogeneoki eta elkarren artean tarte erregularrak eta geometrikoak gorde gabe

banatzen badira, purran egindako ereintza dela esango dugu. Egun, landare-ekoizpenean gero

eta gutxiago erabiltzen da sistema hori (tipula, porrua...), izan ere, oro har, hazi gehiegi alferrik

galtzen dira eta zaila da banaketa homogeneoa egitea. Horrek gero bakandu beharra ekartzen

du, hazitegietan hutsuneak sortzen ditu eta abar.

- Eragozpen horiek arintzeko, ilaran deituriko ereintza egingo da; beste modu batera esanda,

haziak ilara batean jarriko dira, ilaren arteko tarte erregularrak mantenduz.

- Erabiltzen den beste ereintza-mota banan-banakoa deituriko sistema da, hots, hasieratik

mantenduko dira hazien eta ilaren arteko tarte erregularrak (erretilu albeolodunak, adibidez ).




LANBIDE EKIMENA

14

* Haziaren kokapenaren arabera

Landare-ekoizpenean ereintza ez da inoiz hazkuntzako behin-betiko lekuan egiten; izan ere, jarduera

hau zehar-aldatua edo landatua izango den landare-ekoizpenerako da.

- Babesturik ez dauden hazitegiak: hain delikatuak ez diren haziekin, ereintza-ingurune on batekin(substratua edo lurra) edota inguruneko baldintza naturalak (tenperatura eta hezetasuna bereziki ) ernaketarako

onuragarriak direnean, ereintza babesturik ez dauden hazitegietan egiten da, kanpoan, alegia.

- Babestutako hazitegiak: aitzitik, haziak berez delikatuak badira, banaketa zailekoak ( txikiak ),

ereintza-ingurunea egokia ez bada (oso lodia...) edota sasoitik kanpo ekoiztu nahi bada, ernaketa

baldintza artifizialetan egin beharko da (substratuak, azpi hotzak, azpi beroak...), hau da, hazitegi

babestuetan.

3.4. Ereiteko-prozesua

* Hazkuntzan erabiliko den ingurua prestatzea

Babesturik ez dauden hazitegietan lurraren prestaketa-lanak egin beharko dira, hots, egoeraren ara-

bera, lurra landu beharko da, beharrezkoa den materia organikoa gehitu beharko da (10 t/ha inguru).

Azterketaren arabera, N, P, K ongarriak ere gehitu beharko dira eta rotabatorea erabiliz, lurperatu eta

lurra harrotu.

Babestutako hazitegietan, berriz, substratua osagaien nahastea egokia eginez prestatuko da (3 zohikatz-

-zati edo pinu-azala; hondar lodia edo bermikulita-zati bat ), ongarria gehituz (gero eta ohikoagoa da askapen motelekoak eta

“mini” tamainakoak diren ongarriak erabiltzea ) eta nahaste hori urarekin bustiz.

* Ereintza-azpiaren banaketa

Orokorrean, babestutako instalazioetako ekoizpenean egiten da, bai purrakako hazi-erretiluetan, bai

erretilu albeolodunetan. Kontuan hartu behar da kasu guztietan substratuak berdinduta gelditu behar

duela, gutxi trinkotuta, bikorrik gabe eta erretiluaren albotik beherago.

* Hazien banaketa

3.3 atalean aipatutako sistemaren bat erabiliz eta ereintzaren dentsitatea, banaketaren homogeneo-

tasuna (zenbait hazi, oso txikiak direnak, materia bizigabearekin nahastu beharko dira edo pilulatxoetan

erosi) eta sakonera (babestu gabeko hazitegietan hazia bere gutxieneko diametroa baino 2-3 aldiz

handiagoa den sakoneran jartzea komeni da) zainduz.

* Hazia estaltzea

Hazitegi babestuetan eta babesik ez duten zenbait hazitegitan (barazkiak...) haziak jarri ondoren, estali

egin behar dira, hala behar izanez gero ereintza-azpiaren antzeko substratu bat erabiliz eta hazia egokia

den sakonera batean utziz. Jarraian, arin trinkotuko eta ureztatuko da substratua, hazia eta substra-tuaren kontaktua hobetzeko asmoz.




LANBIDE EKIMENA

15

* Ingurune-baldintzen kontrola

Azpi beroko hazitegietan berogailua piztu eta termostatoa tenperatura egokian jarriko da; ernaketarako

argia behar duten haziei, behar adina emango zaie; hezetasuna mantentzeko, hala behar izanez gero,

hazitegiak estali egingo dira eta behar den tenperatura mantentzeko, termostatoa eta beharrezkoak

diren hozketa-sistemak (aireztapena, colling system... ) erabiliko dira.

Kasu guztietan komenigarria izango da dagozkion ureztaketak egitea, espeziearen, erabilitako ereintza-

-metodoaren, nagusi diren ingurune-baldintzen eta ernaketaren garapenaren arabera, kopurua eta

maiztasuna aldatuz. Hala ere, ezinbestekoa izango da, haziaren tamaina txikiagoa den heinean, tantaren

tamaina ere txikitzea, mikroihinztadura bilakatu arte. Ganbera klimatizatuak erabili haziak txikiak

direnean edo substratuarekin estaltzen ez direnean, batez ere.

* Ernaketan zehar ager daitezkeen gaixotasunak

Hazkuntzaren fase honetan ager daitezkeen eragile kaltegarriak hazietatik, substratuetatik, ontzietatik

edota kutsatutako instalazioetatik, maiz bustitzen diren lur edo substratuetatik... sor daitezke. Honez

gain, ernaketarako onuragarriak diren ingurune-baldintzak mantentzeak ere (tenperatura altuak, hezetasun-

-maila altuak...) errazten du eragile kaltegarri horiek abiadura bizian zabaltzea eta, era berean, askotan

akatsak sorraraziko ditu, bai ernaketan eta baita ondorengo plantulen garapenean ere.

Hazitegiko lehenengo faseetan eraso dezaketen eragile kaltegarriak, phytium, rhizoctonia, botrytis eta

phytopthora-motako onddoak dira. Horien kontra egiteko, lehenbizi, oinarrizkoak diren higiene-arauak

bete behar dira (materia osasuntsua, substratu eta ontzi berriak...) edota neurri prebentibo gisa instalazioen,

tresnen... tratamendu desinfektatzaileak egingo dira (berriro erabili behar izatekotan ). Neurri horiek bete

ondoren eta beharrezkoak baldin badira, hazitegietan aldizkako prebentzio-tratamenduak egitea

komeni da.

3.5. Ernaketaren ondorengo lanak

* Ingurune-baldintzen kontrola

Babesturik ez dauden hazitegietan ezin da kontrol-lanik egin. Hala ere, haize-babesak jar daitezke,

zenbaitetan ureztaketa erabil daiteke eta abar.

Hazitegi babestuetan, aldiz, arruntagoa da argia, substratuaren hezetasuna, tenperatura... neurtuko eta

kontrolatuko dituen tresnak ezartzea.




LANBIDE EKIMENA

16

* Eragile kaltegarrien kontrola

Aukeratutako metodoa eraginkorra, merkea eta ingurumena errespetatzen duena izatea komeni da.

Oso oinarrizkoak diren neurri batzuk aipatuko ditugu: pertsonentzako eta animalia handi samarrentzako

itxiturak, laboreen gainean sareak, txorientzako detonagailuak, marraskarien aurkako zepoak... babes-

turik ez dauden hazitegietan.

Gaixotasunik ez agertzeko, onuragarriak diren ingurune-baldintzak mantendu beharko dira (landareak

gogortzea, aireztapena...), batez ere, hazitegi babestuetan. Neurri hauez gain, prebentziokoak nahiz sendaga-

rriak diren tratamendu kimikoak egoki erabili ahal izango dira (bakoitzaren beharrak ondo aztertu ondoren).

* Zehar-aldaketa

Nahiz eta zenbait landare zuzenean bere ereintza-azpian ( purrakako hazitegiak, erretilu albeolodunak...) edo

sustrai hutsean (zenbait barazki eta fruta-arbola) saldu, beste zenbaitetan landareen garapena hobea izan

dadin, lekuz aldatzen da ( plantulak argi gehiago izango du goiko gunean eta substratu- edo lur-bolumen handiago sustraien

ondoan). Gehienetan, leku-aldaketa hori sustrai nagusiak inausteko baliatzen da, sustrai gutxiko sustrai-

-sistema garatzeko espezie batzuek duten joera aldatuz.

Landareak hainbat lekutan zehar-aldatzen dira: batzuetan, purraka ereindako hazitegietatik erretilu

albeolodunetara pasata; lekuz aldatzen direnean (landare apaingarri iraunkorrak, fruta- arbolak eta baso-arbolak ), eta

beste batzuetan, aldiz, zehar-aldaketa (sustrai-sistema inaustea) leku-aldaketarik egin gabe egiten da ( pala

batekin edo traktoreari lanabesen bat erantsiz ).




LANBIDE EKIMENA

17

BIZITZA MOTZEKO LANDARE BATZUK

Acer (astigarra) Magnolia (magnolia)

Alnus (haltza) Populus (makala)

Aralia (aralia) Potentilla (zaingorri bostorria)

Cedrus (zedroa) Rhus (zumakea)

Chamaecyparis lawsoniana (Lawson altzifrea) Salix (sahatsa)

Liquidambar (likidanbarra) Taxus (hagina)

Lyriodendron (tuliperoa) Ulmus (zumarra)

HOTZEAN ETA HEZETASUN BAXUAN BILTEGIRATU BEHAR DIRENESPEZIE BATZUK

Abies sp. (izeia) Populus sp. (makala)

Acer (astigarra) Prunus sp. (hezurdun fruta-arbola)

Arbutus sp. (gurbitza) Pseudotsuga menziesii (douglas izeia)

Berberis (berberisa) Rhus sp. (zumakea)

Fraxinus sp. (lizarra) Rubus sp. (masusta)

Juniperus sp. (ipurua) Sambucus sp. (intsusa)

Larix sp. (alertzea) Sequoia sempervirens sp. (sekuoia)

Liquidambar sp. (likidanbarra) Thuja sp. (tuia)

Malus sp. (sagarrondoa) Vitis sp. (mahatsondoa)

Pinus sp. (pinua)

HOTZEAN ETA HEZETASUN ALTUAN BILTEGIRATU BEHAR DIREN

EZPEZIE BATZUK

Acer saccharinum (astigarra) Eriobotrya japonica (mizpirondo japoniarra)

Aesculus sp. (indigaztainondoa) Fagus sp. (pagoa)

Carya sp. (intxaurrondo beltza) Juglans sp. (intxaurrondoa)

Castanea sp. (gaztainondoa) Persea (ahuakatondoa)

Quercus sp. (haritza)



LANBIDE EKIMENA

18

GAI HONETAKO

IRUDIAK




LANBIDE EKIMENA

19




LANBIDE EKIMENA

20

FRUITU MAMITSUEN HAZIAKBEREIZTEKO MAKINA

HAZI LEHORREN SORTA TXIKIAKGARBITZEKO KAXA

SORTA BATEKO HAZIEN

PURUTASUNAREN AZTERKETA

HAZIEN BIDERAGARRITASUN-PROBA

EGITEKO MAKINA

AZALAK HIGATZEKOAREA MEKANIKOA



LANBIDE EKIMENA

21

GALDERAK




LANBIDE EKIMENA

22

1. HAZI-EKOIZPENA

1.1. Nortasun genetikoa mantentzeko metodoak

1.- Noiz eta zergatik gal daiteke nortasun genetikoa?

2.- Sorten isolamenduari buruz, esan:

Zertan datzan

Zer helbururekin egiten den

Zein egoeratan egiten den

Landare autogamoak eta alogamoak alderatuz gero, gerta daitezkeen arriskuak

Zein diren sorten arteko tartea zehazten duen faktoreak

3.- Isolamenduaz gain, zer gehiago hartu behar da kontuan:

Hazkuntzak irauten duen bitartean?

Hazkuntzaren ondoren?

4.- Ondorengo lanen helburuak.

Hazi-analisia

Hazi-ziurtagiria

1.2. Belarkien hazi-ekoizpena

5.- Nola egiten da, normalean, kalitateko hazi-ekoizpena? Parte hartzen duten enpresa-motak eta

bakoitzak zer egiten duen.

6.- Barietate hibridoei buruz, esan:

Zer diren

Zergatik ekoizten diren

Gehien ekoizten diren hibrido-motak, eta ezaugarri genetikoak mantentzeko bete beharreko

ezaugarriak.




LANBIDE EKIMENA

23

1.3. Landare iraunkorren hazi-ekoizpena

8.- Ezaugarri genetiko arruntak eta ezaugarri horiek mantentzeko irtenbideak.

9.- Hazia aukeratzerakoan jatorriaren garrantzia. Arrazoiak azaldu.

10.- Kalitateko hazia ekoizteko metodoak.

11.- Hazia ekoizteko lursailei buruz, esan zer den:

Hazia biltzeko lekua

Hazia ekoizteko lekua

Hazitegia

12.- Hazitegiko landare amak lortzeko metodoak.

13.- Hazi hibridoen ekoizpenari buruz, esan:

Ekoizteko metodoak

Erabiltzen edota ezagutzen diren generoak

F2-en alde txarrak

14.- Baso-landareen hazien kalitatea bermatzeko etiketak.




LANBIDE EKIMENA

24

1.4. Hazi-bilketa

15.- Ondorengo landareen kalitateko haziak noiz biltzen diren.

Belarkiak

Zuhaitzak eta zuhaixkak

16.- Haziaren heldutasunari buruz, esan:

Noiz esan daitekeen hazia helduta dagoela

Goizegi edota beranduegi egindako bilketaren alde txarrak

17.- Ondorengo fruituen ezaugarriak eta biltzeko unea.

Lehorrak eta dehiszenteak

Fruitu mamitsuak

Lehorrak eta dehiszenteak ez direnak

18.- Haziak eta fruituak nola bereizi

Fruitu lehorretan eta dehiszenteetan

Fruitu mamitsuetan

Fruitu lehor eta dehiszente ez direnetan

Samaran dauden fruituetan

1.5. Hazien biltegiratzea

19.- Zer da haziaren berezko bizigaitasuna?

Hazi-motak, bakoitzaren bizigaitasunaren iraupenaren arabera (izena eta iraupena)

20.- Haziak biltegiratzean zaindu behar diren prozesuak eta ingurune-baldintzak. Arrazoiak azaldu.

Bizitza luzeko eta motzeko hazien arteko berdintasunak eta desberdintasunak.

21.- Biltegiratze-motak eta bakoitzaren ezaugarriak.




LANBIDE EKIMENA

25

2. ERNATZE-PROZESUA

2.1. Letargia

22.- Zer da haziaren letargia?

23.- Letargia-motak eta bakoitzaren arrazoiak.

2.2. Ernatzea

24.- Hazia ondo ernatu ahal izateko oinarrizko baldintzak.

25.- Ernatze-prozesuan ematen diren urratsak eta bakoitzean zer gertatzen den.

26.- Haziaren enbrioiaren hazkuntza-punturik garrantzitsuenak eta eratutako organoak.

27.- Landare Kotiledoibakarren ernatze-modurik arruntena.

28.- Landare Kotiledoibikoen ernatze-motak eta beraien arteko desberdintasuna.

29.- Ernatze-prozesua eragotz dezaketen faktorerik garrantzitsuenak.

30.- Esan (aipatu bakarrik) zein diren ernatze-prozesuan eragin handia duten kanpoko faktoreak.

31.- Zer-nolako eragina du ondorengo faktore bakoitzak? Arrazoiak azaldu erantzun bakoitzean.

Substratuaren hezetasunak Tenperaturak

Oxigeno-kopuruak Argiak

Ereintzaren sakonerak

32.- Hazi-motak, ernatzeko behar duten tenperaturaren arabera.

33.- Zein da substratu batean izan daitekeen oxigeno-kopurua zehazten duen faktorea?

34.- Ernaketan zehar hezetasun- eta oxigeno-kopuruak nola aldatzen diren.

35.- Ereintzan ondorengo sakonerak dituzten alde txarrak

Sakona Azalekoa




LANBIDE EKIMENA

26

3. HAZI BIDEZ EGINDAKO UGALKETA-TEKNIKAK

3.1. Hazien kalitatearen azterketa

36.- Haziaren kalitatea adierazten duten hiru ezaugarriak.

37.- Hazi-sorta baten kalitate-parametroak. Esan zer den:

Ernatzeko ahalmena

Garbitasun-maila

38.- Zertan datza hazi-sorta baten laginketa?

39.- Hazi-sorta bateko lagin baten purutasun-azterketan ematen diren urratsak.

40.- Hazi-sorta baten ernatzeko ahalmen-azterketan erabiltzen den metodorik arruntena.

3.2. Haziak prestatzea, erein baino lehen

41.- Hazia prestatzearen helburuak.

42.- Esan (aipatu bakarrik) haziak prestatzeko erabilitako metodoak zein diren.

43.- Areaketa mekanikoari buruz, esan:

Zein den lortu nahi den helburua

Nola egiten den

Egitean eta gordetzean egin beharreko zainketak




LANBIDE EKIMENA

27

44.- Areaketa kimikoari buruz, esan:

Helburuak

Nola gauzatzen den

Zainketak

Egin ondoren, hazia gordetzeko ahalmena

45.- Haziak uretan sartzeari buruz, esan:

Helbururik garrantzitsuenak

Ur berotan sartzean ematen diren urratsak

Egin ondoren, haziak biltegiratzeko aukera

46.- Estratifikazioari buruz, esan:

Helburu nagusiak

Eman behar diren urratsak

Egin ondoren haziak gorde daitezkeen

47.- Letargia bikoitza duten haziak nola prestatu behar diren.

48.- Bizigarri kimikoen bitartez egindako prestakuntza.

49.- Haziei egiten zaizkien tratamendu fitosanitariorik garrantzitsuenak.

3.3. Ereintza-metodo nagusiak

50.- Ereintza-metodoak eta bakoitzaren ezaugarriak.

Eduki behar diren bitartekoak

Haziak nola banatzen diren

Haziak non jartzen diren




LANBIDE EKIMENA

28

51.- Purraka edo zoriz egindako ereintzaren alde txarrak (adibideak ipini).

52.- Zein kasutan egin daiteke ereintza hazitegi:

Babestuetan

Babesturik ez daudenetan?

3.4. Ereiteko prozesua

53.- Substratuaren edo lurraren prestakuntza:

Hazitegi Babestuetan

Babesturik ez daudenetan

54.- Substratuaren banaketa babestutako hazitegietan.

55.- Hazien banaketa babesturiko hazitegietan.

56.- Hazien estalketa babestutako hazitegietan.

57.- Ereintza egin ondoren, lortu behar diren ingurune-baldintzak eta nola egin.

58.- Tantaren tamaina eta ureztaketa-kopurua eta maiztasuna babesturiko hazitegietan.

59.- Ernatzean sor daitezkeen gaitzak.

Kutsadura-iturriak

Hedatzeko arrazoiak

Eragile kaltegarririk garrantzitsuenak

Horiei aurre egiteko moduak




LANBIDE EKIMENA

29

3.5. Ernaketa ondorengo lanak

60.- Ingurune-baldintzak nola kontrolatu.

Babestutako hazitegietan


61.- Eragile kaltegarrien kontrola.

Babestutako hazitegietan


62.- Zehar-aldaketari buruz, esan:

Zertan datzan

Nola egiten den

Helburua

Zehar-aldaketarako lekuak

haziaren bitartez egindako ugalketa

Documents