(g. elemental e g. profesional) -...
TRANSCRIPT
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
PROGRAMACIÓN OFICIAL LOE (segundo os Decretos 198/2007 e 203/2007)
LINGUAXE MUSICAL (G. Elemental e G. Profesional)
Departamento de Linguaxe Musical
http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 2 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Índice
INTRODUCIÓN ..................................................................................................................... 5
MARCO LEGAL .............................................................................................................................................................. 5
PUNTO DE PARTIDA ..................................................................................................................................................... 5
GRAO ELEMENTAL ....................................................................................................................................................... 5
Descrición da materia.- ...............................................................................................................................5 Temporalización ..........................................................................................................................................6 Obxectivos xerais do grao elemental ..........................................................................................................6 Obxectivos específicos do grao elemental para a materia de linguaxe musical ........................................6 Contidos conceptuais ..................................................................................................................................7 Contidos procedimentais ............................................................................................................................8 Contidos actitudinais ...................................................................................................................................9 Contidos transversais................................................................................................................................10 Tratamento dos contidos ..........................................................................................................................10 Avaliación ..................................................................................................................................................11 Procedementos de avaliación ...................................................................................................................11 Instrumentos de avaliación .......................................................................................................................12 Criterios de cualificación ...........................................................................................................................12 Mínimos exixibles para acadala puntuación positiva ................................................................................12 Metodoloxía ...............................................................................................................................................13 Principios metodolóxicos ..........................................................................................................................13 Metodoloxía específica .............................................................................................................................14 Actividades complementarias e extraescolares ........................................................................................14
1º Curso Linguaxe Musical ............................................................................................................... 14 Obxectivos ................................................................................................................................................14 Contidos ....................................................................................................................................................15 Contidos actitudinais e transversais .........................................................................................................20 Mínimos esixibles para acadalo cinco .....................................................................................................20 Actividades extraescolares e complementarias ........................................................................................20 Convocatorias extraordinarias de xuño e setembro .................................................................................20 Recursos ...................................................................................................................................................20 Libros de texto...........................................................................................................................................20
2º Curso Linguaxe Musical ............................................................................................................... 21 Obxectivos ................................................................................................................................................21 Contidos ....................................................................................................................................................21 Contidos teóricos e analíticos ...............................................................................................................24 Criterios de avaliación ...............................................................................................................................25 Contidos actitudinais e transversais .........................................................................................................27 Mínimos esixibles para acadalo cinco .....................................................................................................27 Actividades extraescolares e complementarias ........................................................................................27 Convocatorias extraordinarias de xuño e setembro .................................................................................27 Recursos ...................................................................................................................................................27 Libros de texto...........................................................................................................................................27
3º Curso Linguaxe Musical ............................................................................................................... 28 Obxectivos ................................................................................................................................................28 Contidos ....................................................................................................................................................29 Criterios de avaliación ...............................................................................................................................32 Contidos actitudinais e transversais .........................................................................................................34 Mínimos esixibles para acadalo cinco .....................................................................................................34 Actividades extraescolares e complementarias ........................................................................................34 Convocatorias extraordinarias de xuño e setembro .................................................................................34 Recursos ...................................................................................................................................................34
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 3 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Libros de texto...........................................................................................................................................34 4º Curso Linguaxe Musical ............................................................................................................... 35
Obxectivos ................................................................................................................................................35 Criterios de avaliación ...............................................................................................................................40 Contidos actitudinais e transversais .........................................................................................................42 Mínimos esixibles para acadalo cinco .....................................................................................................42 Actividades extraescolares e complementarias ........................................................................................42 Convocatorias extraordinarias de xuño e setembro .................................................................................42 Recursos ...................................................................................................................................................42 Libros de texto...........................................................................................................................................42
GRAO PROFESIONAL ..................................................................................................................... 43 Introducción ...............................................................................................................................................43 Obxectivos específicos .............................................................................................................................43
1º Curso do GRAO PROFESIONAL ................................................................................................ 44 Obxectivos ................................................................................................................................................44
CONTIDOS: ...................................................................................................................................... 44 RÍTMICOS. ................................................................................................................................................44 Lecto-Escritura: .........................................................................................................................................45 Psicomotricidade: ......................................................................................................................................45 Melódico-Harmónicos: ..............................................................................................................................46 Harmonía: .................................................................................................................................................46 Auditivos: ...................................................................................................................................................46 Expresión e ornamentación ......................................................................................................................47 Teóricos e analíticos .................................................................................................................................47 Criterios de avaliación ...............................................................................................................................48 Contidos actitudinais e transversais .........................................................................................................50 Mínimos esixibles para acadalo cinco .....................................................................................................50 Actividades extraescolares e complementarias ........................................................................................50 Convocatorias extraordinarias de xuño e setembro .................................................................................50 Recursos ...................................................................................................................................................50 Libros de texto...........................................................................................................................................51
2º GRAO PROFESIONAL ................................................................................................................ 51 OBXECTIVOS: ..........................................................................................................................................51
CONTIDOS ....................................................................................................................................... 52 Rítmicos: ...................................................................................................................................................52 Lecto-escritura: .........................................................................................................................................52 Psicomotricidade: ......................................................................................................................................53 Melódico-Harmónicos ...............................................................................................................................53 Criterios de avaliación ...............................................................................................................................55 Contidos actitudinais e transversais .........................................................................................................57 Mínimos esixibles para acadalo cinco .....................................................................................................57 Actividades extraescolares e complementarias ........................................................................................57 Convocatorias extraordinarias de xuño e setembro .................................................................................57 Recursos ...................................................................................................................................................57 Libros de texto...........................................................................................................................................58
ANEXOS ........................................................................................................................................... 59 ANEXO I ........................................................................................................................................... 59
CONVOCATORIA EXTRAORDINARIA DE XUÑO E SETEMBRO.- .......................................................59 CONVOCATORIA EXTRAORDINARIA DE XUÑO.- ................................................................................59 Procedemento da proba .........................................................................................................................59 Cualificación do exame de xuño: ..............................................................................................................59
DOCUMENTACIÓN E LEXISLACIÓN REFERENTE AO ANTERIORMENTE DISPOSTO: ............ 60 CONVOCATORIA EXTRAORDINARIA DE SETEMBRO.- ......................................................................60
ANEXO II .......................................................................................................................................... 61
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 4 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
AMPLIACIÓNS.- .......................................................................................................................................61 CUALIFICACIÓN DA PROBA.- ................................................................................................................61
ANEXO III ......................................................................................................................................... 61 ACCESO A CURSOS INTERMEDIOS DE GRAO ELEMENTAL.- ...........................................................61
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 5 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
INTRODUCIÓN
MARCO LEGAL
LOE. Ley orgánica de educación. 2/2006 do 3 de Maio.
Decreto 198/2007 DOGA do 27 de setembro polo que se establece a ordenación do
grao elemental das ensinanzas de réxime especial de música.
PUNTO DE PARTIDA
Coñecementos previos.- O alumnado procede dunha proba de aptitude na que se valo-
ran as súas calidades con respecto a aspectos tanto musicais coma de aprendizaxe. Aín-
da que inicialmente non deben ter coñecementos previos, a experiencia amósanos que
en moitos casos non é así.
Características psicolóxicas do alumnado.- O alumnado está, na maioría dos casos, en-
tre as marxes de idade prescritas pola lei (8 -14 anos). Están polo tanto na etapa lóxico-
concreta. Nesa etapa as características psicolóxicas dos cativos teñen en común o em-
prego dos esquemas lóxicos. A súa capacidade de análise lles permite relacionar todo o
que lles rodea, en concreto, tódolos compoñentes dunha actividade musical. A análise
permítelles ser críticos co que están a facer. Por iso terase especial coidado de non lles
presentar tarefas que polas súas características lles resulten imposibles. As súas activi-
dades deben ser totalmente manipulables e que permitan xogar con tódolos elementos
para poder razoalos.
A interrelación de esquemas e actividades será o noso mellor recurso.
A partir dos 11-12 anos se entra na etapa do abstracto que implica sistematización e
abstracción, aspectos que influirán na súa aprendizaxe do canto, a lectura e a escritura
musicais. Ata os 11 anos non son capaces de realizar operacións formais, sendo necesa-
rios a manipulación e a percepción directas. A diferenza entre un rapaz de 8 e outro de
12 anos estriba no grao de desenvolvemento cognitivo (o de 8 permanece no estadio
das operacións concretas e a aprendizaxe depende en cada momento da acción e, polo
contrario o de 12 xa manexa conceptos abstractos e pensa accións posibles que non es-
tán presentes).
GRAO ELEMENTAL
Descrición da materia.-
O grao elemental constitúe unha etapa fundamental, xa que nestes primeiros anos o fu-
turo músico:
Desenvolve uns principios de técnica correctos e eficaces, que encamiñarán os seus
estudos futuros, de maior complexidade.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 6 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Crea uns hábitos de traballo que resultan fundamentais nos estudos musicais, debido
á forte compoñente práctica e de traballo individual que implican.
Interioriza os conceptos musicais que lle posibilitan a comprensión de outros progre-
sivos, de meirande dificultade, propios dos graos Profesional e Superior.
Por en práctica, a través do instrumento, os coñecementos teóricos sobre a linguaxe
musical, o que lle permitirá:
– aprender a ler correctamente a partitura;
– penetrar despois, a través da lectura, no sentido do escrito para poder apreciar o
seu valor estético;
– desenvolver, ó propio tempo, a destreza necesaria no manexo dun instrumento
para que a execución do texto musical adquira a súa plena dimensión de mensaxe
significativo no tocante ó aspecto expresivo.
Síntese involucrado e motivado nos inicios dos seus estudos musicais, grazas a que o
instrumento lle proporciona un medio de tipo práctico, con vistas a facer máis atrac-
tiva a aprendizaxe, dado que a súa vocación musical pode non estar aínda perfecta-
mente definida (debido ás súas características psico-evolutivas e á súa corta idade).
Relaciona os coñecementos que posúe sobre o fenómeno musical, (adquiridos na
etapa escolar ou ao longo da súa existencia, ó estar inmerso nun entorno impregnado
de música), cos novos, máis teóricos, analíticos e especializados, propios da ensi-
nanza específica, empregando para tal fin un instrumento musical.
Observa os elementos sintácticos sobre os que repousa toda estrutura musical a tra-
vés da interpretación de obras.
Desenvolve a capacidade memorística.
Temporalización
O grao elemental estará dividido en catro cursos. Aínda que as materias de Linguaxe
Musical e Educación Auditiva e Vocal son dúas materias independentes non debemos
esquecer que ambas forman parte indisoluble da formación teórico-práctica dos alum-
nos dende os seus inicios e polo tanto será fundamental que o alumnado traballe de
forma coordinada as dúas materias.
Obxectivos xerais do grao elemental
(Consultar Decreto 198/2007 do 27 de setembro, dog do 25 de outubro de 2007)
Obxectivos específicos do grao elemental para a materia de linguaxe musical
Adquirir os coñecementos esenciais adecuados ao nivel educativo.
Desenvolver os recursos da voz como vehículo de expresión musical e de satisfac-
ción inmediata, de xeito que favoreza a comprensión dos elementos constitutivos da
linguaxe musical.
Acceder aos códigos rítmicos necesarios para cada nivel.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 7 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Coñecer e desenvolver o estudo da equivalencia.
Adquirir as bases para o desenvolvemento auditivo.
Educar a memoria como base do oído interno.
Desenvolver a capacidade esencial da escritura como elemento básico.
Propiciar o emprego dunha terminoloxía musical básica.
Contidos conceptuais
Durante todo o grao elemental estarán desenvolvidos en catro apartados principais, a
partir dos cales se organizará o total dos contidos para cada curso. Estes catro apartados
son:
Contidos de rítmica-lectura
Contidos melódicos
Contidos auditivos
Contidos teóricos e analíticos
Estes contidos conclúen á súa vez en 4 recursos sobre os que articulamos fundamental-
mente a actividade docente e formativa da linguaxe musical:
emprego da voz e súa función comunicativa
emprego do corpo para o correcto desenrolo da educación rítmica
escoita musical comprensiva para diferenciar os elementos da música
improvisación para facer propios e funcionais os coñecementos adquiridos
Os catro apartados anteriores, que están detallados na súa condición de mínimos im-
prescindibles no DOGA citado, divídense a súa vez en:
Fundamentos do tratamento da voz.
Respiración, relaxación e afinación.
a. A altura: ton, intensidade, cor, duración, etc.
b. Sensibilización e práctica vocal dos movementos melódicos tonais.
c. Sensibilización e práctica vocal dos movementos melódicos interválicos.
d. Interpretación vocal das obras didácticas adecuadas ao nivel con
acompañamento pianístico.
e. Interpretación vocal de obras didácticas adecuadas ao nivel «a capella».
f. Sensibilización, identificación, coñecemento e interpretación dos termos e
dos signos que afectan á expresión.
g. Improvisación vocal adecuada ao nivel do coñecemento musical do
alumnado, con proposta previa.
Fundamentos do tratamento do ritmo.
Percepción, identificación e interiorización do pulso.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 8 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Percepción e identificación do acento.
Fórmulas rítmicas básicas
Práctica e interiorización do silencio.
Recoñecemento de unidades métricas binarias, ternarias e cuaternarias.
Coñecemento, identificación e práctica de:
Fórmulas rítmicas básicas orixinadas polo pulso binario.
Signos musicais que modifican a duración.
Fórmulas rítmicas básicas orixinadas polo pulso ternario.
Grupos rítmicos ternarios contidos nun pulso binario
Grupos rítmicos binarios contidos nun pulso ternario.
Equivalencias que impliquen pulso=pulso e fracción= fracción.
Aplicación e práctica de textos a ritmos adecuados ao nivel.
Práctica da lectura articulada. Práctica de lectura de notas horizontalmente e verti-
calmente en clave de sol en segunda e fa en cuarta.
Utilización das claves necesarias para a práctica instrumental.
Sensibilización e valoración da importancia musical do tempo e da importancia da
agóxica e da dinámica na música.
Improvisación rítmica adecuada ao nivel de coñecemento musical do alumnado, con
proposta previa.
Audición.
Audición e reprodución escrita de movementos melódicos e rítmicos adaptados a
cada nivel de coñecemento.
Sensibilización do feito tonal e modal.
Identificación auditiva das formas básicas e de composicións escritas en diferentes
épocas.
(Debemos sinalar que todos estes aspectos han de traballarse practicamente pero sen
esquecer o tratamento teórico para a súa interiorización e para o enriquecemento con-
ceptual e léxico dos alumnos.)
Contidos procedimentais
(comúns a todos os bloques de contidos e a todos os cursos tanto do Grao elemental como do Profesional).-
A aprendizaxe dos contidos dos diferentes cursos seguirán unha formulación común en
canto ó xeito de traballar na aula para acadar a consecución dos obxectivos e a integra-
ción dos diferentes contidos nas estruturas cognoscitivas do alumnado. Isto se conse-
guirá mediante:
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 9 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
A audición, recoñecemento, memorización, análise, clasificación e comprensión de:
fórmulas rítmicas, intervalos, cambios harmónicos, elementos formais, audición mu-
sical (gravada e en directo), parámetros do son, estilos musicais, análise musical,
etc.
Combinación, manipulación e secuenciación de: parámetros do son e fragmentos
musicais.
Composición de: pequenas pezas, ritmos aplicados a un texto.
Coordinación e práctica da relaxación, respiración, resonancia, articulación e entoa-
ción.
Exploración de: obras musicais, posibilidades dos instrumentos, o corpo e a voz, ma-
teriais musicais, recursos artísticos e estéticos e abuso das posibilidades da música
(ruído).
Exposición dos sentimentos e sensacións producidas pola música.
Previsión de cadencias, efectos sonoros e movementos melódicos.
Gravación das propias músicas.
Imitación e improvisación de: fórmulas rítmicas, melódicas, harmónicas e formais e
da propia voz.
Interpretación instrumental, vocal e de movemento.
Lecto-escritura de partituras.
Organización e planificación de concertos de aula.
Contidos actitudinais
(comúns a tódos os bloques de contidos e a tódolos cursos tanto do Grao elemental co-
mo do Profesional).
1. Participación e colaboración nas actividades do grupo.
2. Respecto polas normas de actuación en grupo e escoita do resto dos alumnos.
3. Coidado e responsabilidade dos instrumentos e demais material da clase.
4. Hábito do traballo persoal diario e consciencia do esforzo e constancia
necesarios para a adquisición de hábitos e demais destrezas.
5. Aprecio da necesidade da memoria musical para a interpretación, a creación e a
audición.
6. Valoración do propio corpo e as súas posibilidades de movemento.
7. Aprecio da importancia da psicomotricidade e a independencia motriz.
8. Valoración do silencio como elemento indispensable para o desenvolvemento
da concentración, a audición interna e o pensamento musical.
9. Creación duns hábitos de traballo, fundamentais nos estudos musicais, seguindo
as indicacións do profesor/a
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 10 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Contidos transversais
(comúns a tódolos bloques de contidos e a tódolos cursos tanto do Grao elemental co-
mo do Profesional)
Educación en valores: A música é ante todo comunicación, de aí que se rexa polos
parámetros do respecto cara ó outro. É actividade en equipo así que as normas de
convivencia son fundamentais. É creación, e polo tanto implica liberdade e toleran-
cia.
Educación para a saúde. A práctica musical é unha actividade física, deberá incidirse
polo tanto na educación postural, adquisición dun correcto ton muscular e aprovei-
tamento e corrección da respiración.
Educación para a tolerancia. Os alumnos deben desenvolver unha actitude de respec-
to polo traballo do profesor e dos compañeiros.
Educación para o ocio. Se fomentará a asistencia a audicións e concertos, de xeito
que estas constitúan unha opción máis nas súas actividades de ocio.
Educación ambiental: a contaminación acústica. Coidado pola produción excesiva
de sons por parte do propio alumno. Valoración do silencio.
Educación para a paz e a tolerancia: respecto aos alumnos con diferenzas: persoais,
con necesidades educativas especiais, sociais, culturais, de raza, relixión, etc.
Educación para o consumo: conservación do material. Trato axeitado do instrumen-
tal e demais medios materiais. Emprego adecuado das fotocopias. Mantemento da
limpeza da aula e do centro.
Tratamento dos contidos
O tratamento na práctica docente se fundamentará en:
As características do alumnado, dende o punto de vista psicoevolutivo e en relación
coa psicoloxía da música.
A evolución corporal e psíquica propia da idade de cada grupo de alumnos.
O modelo constructivista e a aprendizaxe significativa.
O tratamento en espiral dos contidos, de xeito que a unha visión máis xeral seguirá
unha profundación progresiva.
A interdisciplinariedade, considerando a relación con outras materias.
A globalización de contidos con respecto ós de réxime xeral.
Os coñecementos previos adquiridos en cursos anteriores.
A carga horaria.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 11 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Avaliación
(este apartado da introdución e os seguintes serán comúns para os seis cursos de que
consta a aprendizaxe da Linguaxe Musical, valen polo tanto para o Grao elemental co-
mo para o Profesional)
Os criterios de avaliación (os especificados no dito DOGA e que serán logo desenvol-
vidos nos catro cursos do grao elemental e os dous de profesional) establecen o tipo e o
grao de aprendizaxe que se espera dos alumnos nun momento determinado respecto das
capacidades sinaladas nos obxectivos xerais e específicos, neste caso, os propios da lin-
guaxe musical. O nivel de cumprimento destes obxectivos , en relación cos criterios de
avaliación fixados, non debe ser medido de forma mecánica, se non con flexibilidade,
tendo en conta a situación do alumnado (curso formativo no que se encontra, así como
as súas propias características e posibilidades).
A avaliación cumpre fundamentalmente unha función formativa, ó ofrecer ó profesora-
do uns indicadores da evolución dos sucesivos niveis de aprendizaxe do seu alumnado,
coa conseguinte posibilidade de aplicar mecanismos correctores ás insuficiencias ad-
vertidas. Por outra parte estes indicadores constitúen unha fonte de información sobre o
mesmo proceso de ensino. Deste xeito, os criterios de avaliación son un referente fun-
damental de todo o proceso interactivo de ensino e aprendizaxe.
A avaliación da aprendizaxe do alumnado será continua e integradora, aínda que dife-
renciada segundo as materias do currículo. Realizarase polo conxunto do profesorado,
coordinados polo titor, actuando dito profesorado de xeito integrador ó longo do proce-
so de avaliación e na adopción de decisións resultantes do devandito proceso.
O profesorado avaliará tanto o proceso da aprendizaxe do alumnado como os procesos
de ensino e a súa propia práctica docente.
Procedementos de avaliación
O profesor debe:
Observar no alumnado os coñecementos, habilidades, aptitudes, destrezas e valores.
Observar a súa soltura na imitación de modelos: lectura, interpretación, entoación,
etc.
Observar o xeito de recibir a instrución directa por parte do profesor.
Inducir ó alumno a analizar e reflexionar sobre as súas propias actuacións axudándo-
lle a comparalas.
Demostrar unha aprendizaxe globalizada coa interrelación de tódolos elementos si-
nalados anteriormente.
A avaliación será planificada, polo que deberase levar a cabo:
no principio (a avaliación diagnóstica) para coñecer o punto de partida dos
alumnos nas diferentes facetas que ateñen á materia.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 12 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
durante o proceso (avaliación formativa) para obter información sobre a
evolución do alumno e tamén do proceso educativo, para así poder detectar erros
que poidan ser corrixidos.
final (avaliación sumativa), na que se determina si o alumno acadou os
obxectivos propostos e si o proceso foi eficaz.
A avaliación será continua e se seguirá diariamente a evolución do alumnado ( non só o
punto de chegada de cada avaliación).
É tamén importante prever actividades de autoavaliación que desenvolvan no alumnado
a capacidade de reflexión e valoración obxectiva do seu tráballo e aprendizaxe.
Instrumentos de avaliación
Observación da actitude do alumno ou alumna.
Análise dos seus traballos de clase.
A súa participación e comportamento nas clases.
As probas específicas que se consideren necesarias.
Criterios de cualificación
A materia de linguaxe musical divídese en catro apartados principais de contidos, polo
tanto o primeiro e principal criterio de cualificación será a correcta consecución deses
contidos, dende o mínimo exixible que suporá unha puntuación de 5 ate a máxima ex-
celencia en cada un deses catro apartados (tendo polo tanto de marxes as cualificacións
de 5 a 10).
Outros aspectos importantes que influirán na nota final son os seguintes:
Realización de tódos aqueles traballos escritos que lle sexan encomendados dentro
dos contidos e obxectivos propios do curso.
Respeto cara ós profesores, compañeiros e material, ás normas de convivencia e á li-
berdade e tolerancia cara os demais.
Asistencia a clase con puntualidade e regularidade.
Mínimos exixibles para acadala puntuación positiva
(debe cumprirse integramente a totalidade do exposto a continuación).- (de aplicación
en todos e cada un dos seis cursos de que consta a formación completa da materia)
Ler exercicios de ritmo e lectura con soltura e corrección. Avaliarase o sostemento
do pulso, a correcta marcación dos compases, o respecto ó tempo indicado, a preci-
sión rítmica e a soltura na lectura de notas (nas claves indicadas en cada curso dentro
dos contidos de ritmo e lectura, coas dificultades específicas de cada curso, e exclu-
índo os contidos de ampliación).
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 13 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Realizar correctamente exercicios de entoación melódica con acompañamento e “a
capella”. Avaliarase a corrección na emisión e na afinación, o respecto ós termos de
expresión e a aplicación do ritmo e a lectura (coas dificultades específicas do curso).
Resolver correctamente cuestións básicas de teoría de xeito oral ou escrito.
Realizar ditados rítmicos, melódicos e rítmico-melódicos. Avaliarase a fidelidade á
liña melódica e rítmica así como a corrección na escritura. Tamén a adecuación á to-
nalidade e modalidade correcta. No Grao Elemental os ditados mínimos serán a unha
voz e nos dous cursos do grao profesional serán a unha e dúas voces (no 1º curso
cunha liña de baixo harmónico sinxela e no 2º cun baixo de tipo contrapuntístico).
Resolver correctamente exercicios de percepción auditiva sobre aspectos básicos
traballados en cada curso.
Presentar dentro dos prazos establecidos os traballos e exercicios de teoría enco-
mendados polo profesor/a.
Mostrar unha actitude de respecto á música axeitada ós obxectivos propostos.
Mostrar unha actitude correcta na clase con respecto ao/á profesor/a, aos compañei-
ros e compañeiras e ao material de aula e as instalacións do centro.
Manifestar uns hábitos correctos de asistencia, puntualidade, silencio á hora de tra-
ballar, atención, orden e limpeza no material, e de traballo constante.
Metodoloxía
É preciso un continuo entre as vivencias musicais naturais (expresión musical natural) e
a presentación constante de novos contidos. A metodoloxía debe ser natural, integral e
globalizadora, engarzando de xeito natural coas actividades cotiáns do neno, tódolos
aspectos da educación musical.
Principios metodolóxicos
Repaso como estratexia, que permite integrar as aprendizaxes dos distintos exerci-
cios, actividades e xogos deseñados.
Planificación das actividades a través da técnica das aproximacións sucesivas.
Percepción como estadio previo á imaxinación.
Imaxinación como medio de expresión musical e de influencia nos procesos de
aprendizaxe, e como principio xerador do coñecemento.
Improvisación como manifestación da imaxinación creadora.
Atención como punto de partida básico para a percepción e a memorización.
Xogo como ferramenta básica que responde ós desexos e curiosidades do alumno e
serve ós aprendizaxes significativos.
Fomento da actividade como calidade innata do alumnado desta idade.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 14 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Coidado da afectividade, que nesta etapa do desenvolvemento do alumno prima so-
bre a razón e a vontade.
Autoconcepto como motor de garantía de continuidade.
Adquisición progresiva de hábitos musicais.
Estratexias de aprendizaxe por adestramento, por tanteo ou por uso da intelixencia e
a vontade.
Fomento e satisfacción da curiosidade como principal xerador do proceso de apren-
dizaxe.
Metodoloxía específica
Podemos resumilo nunha única idea: a música se aprende facéndoa. Metodoloxía acti-
va, en formato de obradoiro que implica colaboración, compartir vivencias, practicar a
autocrítica construtiva e fomentar o intercambio de opinións e experiencias. Outra das
raíces importantes é o principio de elaboración de material propio. O alumnado vai
construíndo o seu propio método a medida que vai recompilando os resultados das tare-
fas propostas xa que na súa maioría son exercicios de creación.
Actividades complementarias e extraescolares
Durante o curso e de xeito regulado polo/a profesor/a de cada grupo, os alumnos pode-
rán asistir a actividades complementarias que se realicen no centro, tales como: concer-
tos, audicións de alumnos, conferencias, etc. E sempre que dita actividade reverta nu-
nha aprendizaxe cara ós alumnos. Tamén se contempla a posibilidade de que os propios
alumnos do grupo realicen actividades dentro do centro como audicións propias ou vi-
sitas á biblioteca, actividades para as que é posible que necesiten algunha hora extra
fora do horario de clases e sempre respectando os horarios das demais clases ás que
asistan. Así mesmo poderán asistir a actividades fora do centro sempre que se conte coa
autorización da dirección do centro e o permiso por escrito dos pais ou titores legais de
cada alumno ou alumna.
1º Curso Linguaxe Musical
Obxectivos
Compartir vivencias musicais cos compañeiros para iniciar a súa relación afectiva
coa música a través do canto e da audición.
Adquirir os coñecementos indicados no apartado de contidos para enriquecer a súa
relación ca música.
Desenvolver os recursos da voz observando e reproducindo por imitación ó profeso-
rado, unha emisión da voz que lle permita respirar sen esforzo para a reproducción
de exercicios melódicos en xeral.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 15 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Acceder aos códigos rítmicos propios do curso e especificados no apartado de conti-
dos.
Demostrar a coordinación motriz necesaria para a correcta interpretación do pulso
regular e o acento, así como a interiorización de fórmulas rítmicas básicas do 1º cur-
so, empregando as destrezas de asociación e disociación correspondentes.
Coñecer os compases e a transferencia entre distintos tipos de compases (coa mesma
unidade métrica) mantendo a uniformidade do pulso e, iniciación aos compases
compostos a través da tercina.
Educar a memoria como base para a formación do oído interno, o que lle axudará a
relacionar a audición coa súa representación gráfica.
Adquirir bases sólidas para o desenvolvemento auditivo: melódico, rítmico, harmó-
nico e formal.
Iniciar ao alumnado no concepto de análise (forma, harmonía, cadencias, dentro do
nivel de coñecementos do curso).
Adquirir unhas competencias básicas no emprego das TICs aplicadas á aprendizaxe
da música: xogos musicais, exercicios auditivos ou de teoría online, búsqueda de
música ou videos, etc...
Desenvolver a capacidade da escritura como elemento básico da linguaxe musical.
Propiciar o emprego dunha terminoloxía musical básica a través dos coñecementos
teóricos, para que o alumnado poida comunicalos seus coñecementos.
Contidos
Contidos de rítmica-lectura:
Percepción, identificación e interiorización do pulso.
Percepción e identificación do acento.
Práctica e interiorización do silencio.
Elementos gráficos elementais: Pentagrama, liñas divisorias, dobre barra final, clave
de sol e de fa en cuarta, liñas adicionais, notas (nomes), figuras e silencios (dura-
cións, divisións do pulso): redonda, branca, negra, corchea, semicorchea ↔ silen-
cios: redonda,branca, negra e corchea), signos de compás.
Figuras e fórmulas rítmicas a traballar:
1. Subdivisión binaria:
; ; ; ; ; ;
; ; ; ; ; ,
anacruse de negra ou dúas corcheas, a figura de redonda e o seu silencio.
- Síncope en compases simples:
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 16 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
; ; ;
Contidos de ampliación: ;
Subdivisión ternaria: introdución ó compás de 6/8, rítmicas de: ; ;
;
Unidades métricas: recoñecemento de compases binarios, ternarios e cuaternarios,
iniciación aos compases compostos (6/8). Xestos propios de cada compás. Compa-
ses a traballar no curso: 2/4, 3/4, 4/4 e 6/8. Coñecemento dos signos musicais que
modifican a duración (punto, ligadura e caldeirón).
Indicacións de tempo e agóxica: lento, andante, allegro. Iniciación ós elementos ex-
presivos: coma de respiración, ligaduras, punto, matices: pp, p, mf, f, ff
Iniciación aos cambios de compás.
Aplicación e práctica de textos a ritmos adecuados ao nivel e viceversa (ritmos apli-
cados a textos).
Psicomotricidade: Percusión con ambas mans, unha dela realizando o pulso e a outra
distintos ritmos.
Psicomotricidade: Acompañar unha canción con percusión corporal ou non, mentres
se canta a melodía con ou sen letra.
Práctica de lectura interválica (notas soltas, escalas, intervalos).
Práctica da lectura de notas en clave de sol con liñas adicionais e fa en cuarta (dentro
dos límites do pentagrama e con notas soltas, sen ritmo asociado).
Práctica de lectura articulada (ligadura de expresión). Lectura horizontal e vertical
en claves de sol e fa en cuarta. Lectura polifónica.
Eco rítmico e pregunta (suspensivo) - resposta (conclusivo) rítmica.
Práctica, identificación e coñecemento de feitos rítmicos característicos: síncopes,
anacruse de negra e de dúas corcheas, contratempo (silencio de corchea-corchea).
Práctica de lectura a 1º vista.
Improvisación rítmica adecuada ao nivel con proposta previa.
Traballo de memorización rítmica con fragmentos que irán aumentando de
complexidade e lonxitude para acostumar ós alumnos paulatinamente e dentro
do nivel de contidos do curso.
Contidos melódicos:
Coñecemento da voz e o seu funcionamento: respiración, emisión, articulación, rela-
xación, etc.
Calidades do son: altura, ton, intensidade, cor, duración, afinación.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 17 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Sensibilización e práctica auditiva e vocal dos movementos melódicos tonais.
Sensibilización e práctica auditiva e vocal dos movementos melódicos interválicos.
Traballo dos semitóns da escala de Do Maior: MI-FA, SI-DO
Elementos a traballar: a escala de Do Maior, iniciación, por contraste, do modo me-
nor
Interpretación entoada de obras adecuadas ao nivel, con ou sen texto, con ou sen
acompañamento.
Sensibilización, identificación, coñecemento e interpretación dos termos e dos sig-
nos que afectan á expresión.
Traballo dos elementos necesarios para a entonación a 1ª vista: escalas, arpexos,
exercicios de entoación ou cancións.
Entoación de acordes enlazados de tónica e dominante.
Improvisación vocal axeitada ao nivel, con proposta previa.
Traballo de memorización melódica con fragmentos que irán aumentando de
complexidade e lonxitude para acostumar ós alumnos paulatinamente e dentro
do nivel de contidos do curso.
Reprodución memorizada vocal ou escrita de fragmentos melódicos ou cancións.
Contidos auditivos:
Sensibilización maior-menor.
Traballo intuitivo do transporte, iniciación auditiva ás tonalidades.
Compases simples binarios, ternarios e cuaternarios, introdución ós compases com-
postos por contraste cos simples.
Movementos interválicos (introdución os intervalos): ascendente-descendente, con-
xunto-disxunto, melódico-harmónico.
Tensión-repouso (iniciación ós conceptos de cadencia conclusiva e suspensiva e ós
acordes de tónica e dominante).
Ordenamentos musicais tipo: pregunta-resposta, repetición, imitación, variación e
contraste.
Fórmulas rítmicas (consultar apartado de ritmo).
Reprodución de ditados rítmicos, melódicos e rítmico-melódicos a unha voz coas di-
ficultades propias do curso.
Identificación de erros ou diferenzas entre dous fragmentos escoitados e entre un
fragmento escrito e outro escoitado.
Contidos teóricos e analíticos:
O pulso e o acento. Compases: 2/4, 3/4, 4/4
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 18 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Elementos gráficos elementais: Pentagrama, liñas divisorias, dobre barra final, clave
de sol e de fa en 4ª, liñas adicionais, notas (nomes), figuras e silencios (duracións,
divisións do pulso): redonda, branca, negra, corchea, semicorchea ↔ silencios: re-
donda,branca, negra e corchea), signos de compás, escritura das figuras (cabeza, pli-
ca, corchete).
Anacruse de negra ou dúas corcheas.
A frase musical: pregunta-resposta (tensión-repouso), a frase cadrada, ordenacións
formais sobre obras adaptadas ao nivel: repetición, imitación, variación, contraste.
Coma de respiración ou fraseo.
Signos que modifican a duración: ligadura, punto.
Indicacións de tempo, agóxica e dinámica. Signos e termos de expresión. staccato ou
picado, dinámica, matices (pp, p, mf, f, ff), matiz (cambios graduais). tempo ou
movemento (lento, andante, allegro) O caldeirón. A dobre barra de repetición. O
metrónomo.
Escala musical (oitava, escala de Do, graos da escala, tónica-dominante). Ton e se-
mitón. Semitóns: mi-fa, si-do,
Intervalos iniciación (clasificación: ascendentes-descendentes, conxuntos-disxuntos,
melódicos-harmónicos, simples-compostos), unísono, 8ª alta e baixa, acorde, acorde
tríada, acorde maior e menor.
Tempos fortes e débiles. Fraccións (subdivisión). Notas a contratempo. Síncope.
Cadro de valores (equivalencias entre as diferentes figuras musicais). Formas de in-
dicar os compases.
Alteracións.
Improvisación-creación
Utilización improvisada dos elementos da linguaxe con ou sin proposta previa (im-
provisando pequenas formas musicais).
Criterios de avaliación
a. Imitar estruturas melódicas e rítmicas breves coa voz e coa percusión extraídas
dos contidos do curso para comprobar o grao de memoria e a capacidade de
reproducir con fidelidade a mensaxe recibida tanto nos seus aspectos sonoros
como na súa realización motriz.
b. Recoñecer auditivamente o pulso dunha obra ou fragmento, así coma o acento
periódico, dentro dos compases traballados durante o curso. Comprobando así a
correcta percepción do acento periódico, base do compás, o recoñecemento do
carácter binario, ternario ou cuaternario deste, e o carácter binario ou ternario
dentro de cada pulso.
c. Manter o pulso durante períodos breves de silencio para comprobar a súa
interiorización, percutíndoo durante a audición de fragmentos musicais ou o canto
de cancións memorizadas previamente, nas que se intercalen varios compases de
silencio.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 19 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
d. Executar a través da percusión corporal ou instrumental, estruturas rítmicas dunha
obra ou fragmento coas dificultades especificadas no apartado dos contidos, e con
melodía asociada ou non no que se valorarán as capacidades de: repetición,
memoria rítmica e corrección no encadeamento de fórmulas rítmicas con
precisión e dentro dun tempo establecido.
e. Ler correctamente fragmentos breves melódico-rítmicos nos que se inclúan os
contidos de ritmo, lectura, métrica e expresión propios do curso para comprobar o
nivel de asimilación destes contidos por parte do alumnado.
f. Aplicar un texto a un ritmo sinxelo ou viceversa asociando correctamente as
rítmicas ás palabras e viceversa.
g. Identificar auditivamente e interpretar cambios sinxelos de compás coa
equivalencia de pulso igual a pulso dentro dos compases traballados no curso ou
de forma auditiva con outro tipo de compases sen especificar o nome do compás.
h. Entoar unha melodía ou canción tonal con acompañamento pianístico ou sen el,
para comprobar a capacidade do alumnado para aplicar as súas técnicas de
entoación, grao de interiorización dos sons e xusteza de afinación a un fragmento
tonal aplicando indicacións expresivas presentes na partitura. De ser con
acompañamento, este non reproducirá a melodía cunha harmonía sinxela e
facilitadora tanto melódica como ritmicamente.
i. Ler internamente, nun tempo dado un texto musical sinxelo adaptado ós contidos
do curso e reproducilo de memoria.
j. Identificar auditivamente o modo maior ou menor dunha obra, fragmento ou
canción, que teña como característica o cambio de modalidade nunha melodía de
similar interválica e na que o terceiro grao da tonalidade figure repetidamente
identificando o diferente carácter expresivo de ámbolos dous modos.
k. Reproducir modelos melódicos sinxelos ou cancións (memorizados previamente e
co inicio previo dado), escalas ou acordes a partir de diferentes alturas, no que se
xulgará a capacidade do alumnado de conservar a interválica dun fragmento,
dentro dun nivel adecuado ó curso.
l. Improvisar breves frases rítmicas a partir dunha proposta previa na que se
utilizarán os elementos rítmicos e métricos traballados no curso o que permitirá
comprobar a asimilación destes conceptos por parte do alumnado, facendo uso
libre dos elementos propostos.
m. Improvisar melodías tonais breves a partir dunha proposta previa na que se
utilizarán os elementos melódicos traballados no curso o que permitirá comprobar
a asimilación dos conceptos tonais básicos por parte do alumnado, facendo uso
libre dos elementos propostos.
n. Reproducir por escrito fragmentos musicais breves escoitados (aproximadamente
4 compases): rítmicos, melódicos e melódico-rítmicos cos parámetros rítmicos,
métricos e melódicos traballados durante o curso para comprobar o grado de
asimilación dos diferentes contidos do curso por parte do alumnado.
o. Describir, despois da audición, os trazos característicos dunha obra, canción ou
fragmento musical, dirixindo a atención do alumnado ós aspectos rítmicos,
melódicos, harmónicos, formais, cadenciais, de fraseo, etc., ou deixando que
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 20 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
identifiquen libremente os aspectos que lle resulten mais notorios. Trátase de
comproba-lo grao de sensibilización auditiva ós diferentes elementos traballados,
en dous graos diferentes, dun lado na atención dirixida, e doutro na atención libre.
p. Amosar a capacidade de aprendizaxe progresiva individual nos estudos e os
métodos de traballo. Verificando así que o alumnado é capaz de aplicar no seu
estudo os métodos de traballo e as indicacións do profesorado, desenvolvendo así
unha autonomía que lle permita unha certa valoración do rendemento.
q. Presentar no prazo establecido os traballos escritos ou exercicios de teoría
encomendados polo profesor. Trátase de comprobar así a correcta asimilación dos
contidos teórico-prácticos así como a corrección na presentación e caligrafía dos
cadernos dos alumnos.
Contidos actitudinais e transversais
(consultar introdución da programación na páxina 8).
Mínimos esixibles para acadalo cinco
(contidos e criterios de avaliación asociados aos obxectivos do curso) (consultar intro-
dución da programación na páxina 11).
Actividades extraescolares e complementarias
(consultar introdución da programación na páxina 13).
Convocatorias extraordinarias de xuño e setembro
(consultar Anexo 1, páxina 61)
Recursos
Os recursos desexables en calquera aula de Linguaxe musical son: piano, instrumental
Orff, equipo de son con altofalantes, ordenador con conexión a internet e canón de vi-
deo, micrófono para gravación de son e/ou cámara de video e pizarra dixital
Dado que non tódalas aulas dispoñen do mesmo equipamento o uso dos recursos que-
dará supeditado á súa dispoñibilidade.
Libros de texto
"El lenguaje de la música 1". Ana María Navarrete. Sociedad Didáctico Musi-
cal
Segundo o profesor/a, pode ser recomendada a compra de "Nuevos cuadernos de te-
oría 1 Grado elemental" Ibáñez-Cursá. Real Musical.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 21 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
2º Curso Linguaxe Musical
Obxectivos
O segundo curso da Linguaxe musical do Grao Elemental terá como finalidade contri-
buír a desenvolver no alumnado as capacidades seguintes:
Compartir vivencias musicais cos/as compañeiros/as.
Adquirir os coñecementos esenciais adecuados ao nivel que permita enriquecer a re-
lación do alumno coa música.
Adquirir os coñecementos indicados no apartado de contidos.
Desenvolver os recursos da voz, como vehículo de expresión musical, co obxecto da
comprensión dos elementos da linguaxe musical.
Valorar na entoación a afinación e interiorización dos sons nas tonalidades estudadas
durante o curso como necesidade imprescindible para a práctica instrumental e coral.
Coñecer e desenvolver o estudo da equivalencia (cambios de compás simple a com-
posto ou viceversa).
Adquirir as bases para o desenvolvemento auditivo, melódico, rítmico, harmónico e
formal.
Educar a memoria como base para a formación do oído interno e o seu desenvolve-
mento progresivo.
Adquirir a capacidade esencial da escritura musical, como elemento básico da lin-
guaxe musical.
Propiciar o emprego dunha terminoloxía musical básica que lle permita comunicar
os seus coñecementos.
Iniciar ao alumnado no concepto de análise (forma, harmonía, cadencias, dentro do
nivel de coñecementos do curso).
Adquirir unhas competencias básicas no emprego das TICs aplicadas a aprendizaxe
da música: xogos musicais, exercicios auditivos ou de teoría online, búsqueda de
música ou videos, etc...
Adquirilo hábito do traballo persoal diario.
Contidos
Contidos rítmica-lectura:
Percepción, identificación e interiorización do pulso e o acento. Manter e recoñecer
o pulso dunha canción ou obra musical.
Práctica e interiorización do silencio.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 22 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Unidades métricas: Compases de 2, 3 e 4 tempos con unidade negra e compostos de
2 e 3 tempos con unidade negra con punto. Compases a traballar: 2/4, 3/4 e 4/4 ou C,
2/8, 3/8, 6/8 e 9/8. Os compases: 2/8 e 3/8 se traballarán a un tempo.
Figuras rítmicas: redonda, branca, negra, corchea e semicorchea e os seus silencios
agás o de semicorchea (con tódalas rítmicas posibles):
Figuras e fórmulas rítmicas a traballar:
Subdivisión binaria:
; ; ; ; ;
; ; ; ; ;
; ; ; ; ;
– Subdivisión ternaria:
; ; ; ; ; ;
; ;
Valoración especial: Dosillo e tresillo como proceso de transferencia entre os com-
pases simples e compostos.
Ligadura e punto: En compases simples e compostos con rítmica sinxela.
Síncope:
1. en compases simples:
; ;
2. en 6/8:
; ;
Anacruse:
1. En compases simples: de unha ou dúas corcheas, de negra e de dúas semicorche-
as.
2. En compases compostos: de unha, dúas e tres corcheas.
Equivalencias de pulso=pulso cambios de compás entre compases simples ou entre
compases compostos, sempre coa equivalencia pulso=pulso, exemplos: 2/4-3/4-4/4.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 23 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Equivalencias de pulso=pulso en cambios de compás simple a composto ou vicever-
sa.
Aplicación de textos a ritmos adecuados ao nivel. Conversa rítmica.
Clave de fa en 4ª (coas dificultades rítmicas do 1º curso). Práctica de lectura hori-
zontal e vertical nas claves de sol e fa en 4º. Lectura interválica como introdución ás
demais claves (notas soltas, escalas, intervalos, exercicios con notas correlativas).
Sensibilización e valoración da importancia musical do tempo e da agóxica e a di-
námica. Introdución á expresión musical (ligadura de expresión ou legato, picado,
acento ˄ ), lectura articulada, repetición: 1ª e 2ª vez, reguladores, termos para modi-
ficar o movemento gradualmente (accelerando, ritardando), termos para restablecer
o movemento.
Outros elementos de lectura e escritura musical: alteracións, dobre barra de repeti-
ción, lectura polifónica, exercicios de transporte escrito, etc.
Psicomotricidade: Percusión con ambas mans de dous ritmos simultáneos ou diso-
ciados, ritmo percutido con instrumentos corporais a dúas e tres voces (entre varios
alumnos), canción acompañada de percusión, ritmo percutido a dúas e tres voces
instrumentais (entre varios alumnos).
Improvisación rítmica adecuada ao nivel con proposta previa, ou non.
Práctica de lectura a 1º vista.
Recoñecemento e interpretación de comezos téticos, anacrúsicos e acéfalos.
Traballo de memorización rítmica con fragmentos que irán aumentando de comple-
xidade e lonxitude para acostumar ós alumnos paulatinamente e dentro do nivel de
contidos do curso.
Contidos melódicos
Entoación de movementos melódicos ascendentes, descendentes ou horizontais.
Interpretación vocal das obras didácticas do nivel con acompañamento pianístico e
sen el, en tonalidades de Do M, Sol M e Fa M e as de la m, mi m e re m e de Do
menor e La M en contraposición coas súas homónimas.
Contraposición e alternancia dos modos maior e menor (utilizando as tonalidades
homónimas de do m e La M), introdución a outras tonalidades: Mi M, si m, Sib M
e sol m.
Entoación de cancións con cambio de modo, que preferentemente inclúan o penta-
cordo.
Entoación en modalidade de la menor dos tipos de escalas natural e harmónica.
Interpretación dos termos e signos que afectan á expresión musical (ligadura de ex-
presión o legato, picado, acento ˄), ligadura de unión, reguladores, etc. alteracións:
entoación con alteracións.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 24 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Interválica: cantar semitóns enfrontados ós tons, práctica de intervalos encadeados:
intervalos maiores e menores con notas naturais, traballando de xeito consciente os
intervalos de 2º e 3º M - m e de 4º, 5º e 8º xustas.
Formas musicais sinxelas, panxoliña, canción popular a dúas voces, canon a tres ou
catro voces, etc.
Polifonía: entoación a dúas e a tres voces, canción acompañada de percusión.
Entoación de acordes de Tónica, Dominante e Subdominante (notas propias e estra-
ñas: floreos e notas de paso).
Traballo dos elementos necesarios para a entonación a 1ª vista: escalas, arpexos,
exercicios de entoación ou cancións.
Improvisación vocal sobre os acordes de I e V graos, con escritura previa.
Entoación consciente dos grados da escala coas escalas traballadas no curso
Creación de melodías ou cancións, adecuadas ao nivel, con proposta previa ou non,
facendo propios e funcionais os coñecementos adquiridos. improvisación melódica.
Entoación de melodías memorizadas, percibindo conscientemente os elementos
musicais melódicos, rítmicos e expresivos.
Contidos auditivos
Audición e reprodución escrita de movementos melódicos, rítmicos e rítmicomeló-
dicos adecuados ao nivel.
Sensibilización do feito tonal e modal.
Audición de fragmentos melódicos con representación gráfica no pentagrama, apli-
cando o oído interno e asociando a melodía coa escritura, para diferenciar estruturas
formais sinxelas, e elementos expresivos elementais (forte-piano, adagio-andante-
allegro, crescendo-diminuendo).
Recoñecemento auditivo e escritura, cando sexa posible, de parámetros melódicos,
rítmicos, harmónicos, formais, tímbricos, nos niveis descritos nos diferentes aparta-
dos, melódicos e rítmicos.
Recoñecemento auditivo e visual dos acordes de tónica, subdominante e dominante.
Práctica auditiva dos intervalos traballados no apartado de entoación: 2ª e 3ª M e m e
4ª, 5ª e 8ª Xustas
Diferenciación do carácter expresivo das cadencias cos acordes de Tónica e Domi-
nante (cadencia perfecta e semicadencia).
Contido de ampliación: diferenciar timbres na audición de fragmentos musicais es-
collidos.
Contidos teóricos e analíticos
Modalidade e tonalidade.
As escalas e as tonalidades. As alteracións. As armaduras.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 25 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Os tipos de escalas menores (modelo La menor): natural e harmónica.
Os graos da escala.
Os intervalos ata o de 8ª (número e especie).
Signos e termos de tempo, dinámica, agóxica e expresión. Diminutivos superlativos
adverbios engadidos ós termos de tempo, Indicacións de movemento. Termos que
modifican o movemento: aumentar, diminuír, suspender, restablecer
Signos de repetición (dous puntos, 1ª e 2ª vez, signos especiais de repetición, Da
Capo), Coda
Iniciación ás cadencias.
Acordes tríadas maiores e menores.
Os acordes de tónica, subdominante e dominante. Diferente carácter expresivo-
cadencial dos acordes de I, IV e V.
Compases simples e compostos.
O dosillo e o tresillo. Grupos de valoración especial.
Síncope. Notas a contratempo.
Ligadura e punto.
Anacruse.
Equivalencias.
Tipos de comezo e de final.
As claves.
A forma musical: Estrutura binaria e ternaria. A repetición, a variación e o contraste
como recursos da composición musical. Pregunta(suspensivo)-resposta(conclusivo).
A cadencia conclusiva e maila suspensiva.
Criterios de avaliación
Imitar estruturas melódicas e rítmicas breves coa voz e coa percusión extraídas dos
contidos do curso para comprobar o grao de memoria e a capacidade de reproducir
con fidelidade a mensaxe recibida tanto nos seus aspectos sonoros como na súa rea-
lización motriz.
Recoñecer auditivamente o pulso dunha obra ou fragmento, así coma o acento pe-
riódico. dentro dos compases traballados durante o curso. Comprobando así a co-
rrecta percepción do acento periódico, base do compás, o recoñecemento do carácter
binario, ternario ou cuaternario deste, e o carácter binario ou ternario dentro de cada
pulso.
Mantelo pulso durante períodos breves de silencio para comprobar a súa interioriza-
ción, percutíndoo durante a audición de fragmentos musicais ou o canto de cancións
memorizadas previamente, nas que se intercalen varios compases de silencio.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 26 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Executar a través da percusión corporal ou instrumental, estruturas rítmicas dunha
obra ou fragmento coas dificultades especificadas no apartado dos contidos, e con
melodía asociada ou non no que se valorarán as capacidades de: repetición, memoria
rítmica e corrección no encadeamento de fórmulas rítmicas con precisión e dentro
dun tempo establecido.
Ler correctamente a primeira vista fragmentos breves melódico-rítmicos nos que se
inclúan os contidos de ritmo, lectura, métrica e expresión propios do curso para
comprobar o nivel de asimilación destes contidos por parte do alumnado.
Aplicar un texto a un ritmo sinxelo ou viceversa asociando correctamente as rítmicas
ás palabras e viceversa non máximo de catro compases.
Identificar auditivamente e interpretar cambios sinxelos de compás coa equivalencia
de pulso igual a pulso dentro dos compases traballados no curso ou de forma auditi-
va con outro tipo de compases sen especificar o nome do compás.
Entoar unha melodía ou canción tonal con acompañamento pianístico ou sen el, para
comprobar a capacidade do alumnado para aplicar as súas técnicas de entoación,
grao de interiorización dos sons e xusteza de afinación a un fragmento tonal aplican-
do indicacións expresivas presentes na partitura. De ser con acompañamento, este
non reproducirá a melodía.
Ler internamente, nun tempo dado un texto musical sinxelo adaptado ós contidos do
curso e reproducilo de memoria.
Reproducir modelos melódicos sinxelos ou cancións (memorizados previamente e
co inicio previo dado), escalas ou acordes a partir de diferentes alturas, no que se
xulgará a capacidade do alumnado de conservar a interválica dun fragment dentro
dun nivel adecuado ó curso.
Improvisar breves frases rítmicas a partir dunha proposta previa na que se utilizarán
os elementos rítmicos e métricos traballados no curso o que permitirá comprobar a
asimilación destes conceptos por parte do alumnado, facendo uso libre dos elemen-
tos propostos.
Improvisar melodías tonais breves a partir dunha proposta previa na que se utilizarán
os elementos melódicos traballados no curso o que permitirá comprobar a asimila-
ción dos conceptos tonais básicos por parte do alumnado, facendo uso libre dos ele-
mentos propostos.
Reproducir por escrito fragmentos musicais breves escoitados (aproximadamente 8
compases): rítmicos, melódicos e melódico-rítmicos cos parámetros rítmicos, métri-
cos e melódicos traballados durante o curso para comprobar o grado de asimilación
dos diferentes contidos do curso por parte dos alumnos.
Describir, despois da audición, os trazos característicos dunha obra, canción ou
fragmento musical, dirixindo a atención do alumnado ós aspectos rítmicos, melódi-
cos, harmónicos, formais, cadenciais, de fraseo, etc., ou deixando que identifiquen
libremente os aspectos que lle resulten mais notorios. Trátase de comproba-lo grao
de sensibilización auditiva ós diferentes elementos traballados, en dous graos dife-
rentes, o 1º de atención dirixida, e o 2º de atención libre.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 27 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Amosar a capacidade de aprendizaxe progresiva individual nos estudos e os métodos
de traballo. Este criterio pretende verificar que o alumnado é capaz de aplicar no seu
estudo os métodos de traballo e as indicacións do profesorado, desenvolvendo así
unha autonomía que lle permita unha certa valoración do rendemento.
Presentar no prazo establecido os traballos escritos ou exercicios de teoría encomen-
dados polo profesor. Trátase de comprobar así a correcta asimilación dos contidos
teórico-prácticos así como a corrección na presentación e caligrafía dos cadernos dos
alumnos.
Contidos actitudinais e transversais
(consultar introdución da programación na páxina 8).
Mínimos esixibles para acadalo cinco
(contidos e criterios de avaliación asociados aos obxectivos do curso) (consultar intro-
dución da programación na páxina 11).
Actividades extraescolares e complementarias
(consultar introdución da programación na páxina 13).
Convocatorias extraordinarias de xuño e setembro
(consultar Anexo 1, páxina 61)
Recursos
Os recursos desexables en calquera aula de Linguaxe musical son: piano, instrumental
Orff, equipo de son con altofalantes, ordenador con conexión a internet e canón de vi-
deo, micrófono para gravación de son e/ou cámara de video e pizarra dixital.
Dado que non tódalas aulas dispoñen do mesmo equipamento o uso dos recursos que-
dará supeditado á súa dispoñibilidade.
Libros de texto
"El lenguaje de la música 2". Ana María Navarrete. Sociedad Didáctico Musi-
cal
Segundo o profesor/a, pode ser recomendada a compra de "Nuevos cuadernos de te-
oría 2 Grado elemental" Ibáñez-Cursá. Real Musical
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 28 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
3º Curso Linguaxe Musical
Obxectivos
A ensinanza da linguaxe musical no terceiro curso de grao elemental terá como obxec-
tivo contribuír a desenvolver no alumnado as capacidades seguintes:
Compartir vivencias musicais cos/as compañeiros/as.
Adquirir os coñecementos indicados no apartado de contidos.
Desenvolver os recursos da voz, como vehículo de expresión musical, co obxecto da
comprensión dos elementos da linguaxe musical.
Valorar na entoación a afinación e interiorización dos sons nas tonalidades estudadas
durante o curso como necesidade imprescindible para a práctica instrumental e coral.
Cantar melodías e cancións memorizadas, como base para o desenvolvemento da
memoria e valora-la importancia desta facultade na interpretación instrumental, per-
cibindo conscientemente os elementos musicais melódicos, rítmicos e expresivos
presentes na melodía ou fragmento.
Traballar a memoria rítmica con fragmentos de rítmica paulatinamente máis com-
plexa.
Coñecer e desenvolver o estudo da equivalencia (cambios de compás simple a com-
posto ou viceversa).
Aplicar percusión corporal progresivamente máis complexa á música oída ou canta-
da para lograr a habilidade necesaria de asociación, disociación e interiorización
rítmica das fórmulas do terceiro curso e conseguir unha pulsación regular podendo
empregar tamén instrumentos sinxelos como claves, pandeiros, caixas chinesas, etc.
para acada-lo mesmo obxectivo.
Adquirir as bases para o desenvolvemento auditivo, melódico, rítmico, harmónico e
formal.
Recoñecer auditivamente e escribir cando sexa posible, parámetros melódicos, rít-
micos, harmónicos, formais, tímbricos, etcétera, nos niveis que se citan nos contidos
do curso.
Adquirir a capacidade esencial da escritura musical, como elemento básico da lin-
guaxe musical.
Propiciar o emprego dunha terminoloxía musical que lle permita comunicar os seus
coñecementos.
Iniciar ao alumnado no concepto de análise (forma, harmonía, cadencias, dentro do
nivel de coñecementos do curso).
Traballar os contidos teóricos e analíticos propios do curso.
Experimentar creando melodías, ritmos, cancións, etc., facendo propios e funcionais
os coñecementos adquiridos.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 29 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Mellorar a competencia no uso das TICs como ferramenta de apoio para a aprendi-
zaxe musical.
Adquirilo hábito do traballo persoal diario.
Contidos
Contidos Rítmica-Lectura:
Percepción, identificación e interiorización do pulso, o acento e a subdivisión.
Práctica e interiorización do silencio (pulso interno).
Unidades métricas:
Compases simples de 2, 3 e 4 tempos de unidade negra, 2/8 a un tempo e subdividi-
do. compás de 2/2 (contido de ampliación)
Compases compostos de 2, 3, e 4 tempos de unidade negra con punto, 3/8 a un tem-
po e subdividido
Coñecemento, identificación e práctica dos seguintes elementos rítmicos:
1. Compases simples de unidade negra:
; ; ; ; ;
; ; ; ; ;
; ; ; (contidos de am-
pliación): tresillo irregular ;
2. (contido de ampliación): compás de 2/2:
; ; ; ; ; ; ;
; ; ; ;
3. Compases compostos de unidade negra con punto (6/8, 9/8, 12/8):
; ; ; ; ; ;
; ; ; ; e outras combinacións de semi-
corcheas con silencios de semicorcheas; dosillo irregular ; ;
; ;
Tercina e dobrete. A valoración especial como proceso de transferencia entre os
compases binarios e ternarios.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 30 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
O catriño e o seisiño.
A ligadura e o punto: Punto en compases simples: na negra precedida do silencio de
corchea. Ligadura en compases compostos: corchea con punto seguida de semicor-
chea e corchea. Ligaduras de figuras con semicorcheas.
Anacruse: En compases simples: de corchea, de unha, dúas ou tres semicorcheas.
En compases compostos: de corchea, dúas corcheas, de dúas semicorcheas.
Interpretación de dous ritmos simultáneos.
Interpretación de polirritmias de 3 contra 2 e 3 contra 4 con percusión corporal (en-
tre dúas persoas).
Equivalencias de pulso=pulso. Cambios de compás entre compases simples e entre
compostos.
Aplicación e práctica de textos a ritmos adecuados ao nivel a unha ou varias voces.
Práctica da lectura articulada.
Lectura en clave de fa en 4ª (coas dificultades rítmicas do 2º curso). Lectura intervá-
lica como introdución ás demais claves (notas soltas, escalas, intervalos, exercicios
por graos conxuntos, terceiras...).
Lectura polifónica. Práctica de lectura de notas horizontal e verticalmente en clave
de sol en segunda e fa en cuarta. Iniciación ás de do en 3ª e 4ª liña.
Práctica de lectura a 1º vista.
Improvisación e creación rítmica adecuadas ao nivel con proposta previa ou sen ela.
Traballo de memorización rítmica con fragmentos que irán aumentando de comple-
xidade e lonxitude para acostumar ós alumnos paulatinamente e dentro do nivel de
contidos do curso.
Contido de ampliación: Síncope: En compases binarios. De negra precedida e segui-
da de corchea, seu silencio ou dúas semicorcheas. De corchea precedida e seguida de
semicorchea. 2/2: síncope de negra-branca-negra, corchea-negra-corchea
Contido de ampliación: polirritmia de 3 contra 2 realizada polo mesmo neno.
Contidos Melódicos:
Sensibilización do feito tonal e modal por medio da entoación e do recoñecemento
do repertorio instrumental traballado.
Movementos melódicos ascendentes, descendentes e horizontais. Movementos me-
lódicos tonais, movementos interválicos.
Interpretación vocal das obras adecuadas ó nivel, con acompañamento pianístico ou
non, nas tonalidades de Do maior e menor, La menor e maior, Fa M e menor, Sol M
e menor, Re M e menor, Si b Maior e Mi menor.
Como contidos de ampliación se traballarán ademais as seguintes tonalidades: si
menor, Mi Maior, do # m, Mi b Maior, fa # m, La b M).
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 31 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Cancións que inclúan os contidos melódicos do curso a unha ou máis voces (diferen-
tes ou en canon), canción tradicional, popular ou de autor.
Modalidade: escalas menores nos catro tipos. Cambio de modo en cancións memori-
zadas con letra, con melodías que preferentemente inclúan o pentacordo.
Introdución á modulación.
Intervalos: De 2ª maior e menor, de 3ª maior e menor, de 4ª, 5ª , 8ª xusta, dentro e
fora do contexto tonal tanto melódicos coma harmónicos. Ascendentes e descenden-
tes. Unísono. Enharmonías. Diferenciación dos intervalos correlativos dos de salto.
Conciencia dos intervalos en cancións e fragmentos memorizados.
Traballo dos elementos necesarios para a entonación a 1ª vista: escalas, arpexos,
exercicios de entoación ou cancións.
Improvisación vocal sobre os acordes I, IV e V, con escritura previa.
Variación e creación vocal adecuada ao nivel do coñecemento musical do alumnado
sobre os acordes de I, IV e V con floreos, iniciado con escritura previa.
Traballo de memorización melódica con fragmentos que irán aumentando de com-
plexidade e lonxitude para acostumar ós alumnos paulatinamente e dentro do nivel
de contidos do curso.
Entoación de melodías memorizadas, percibindo conscientemente os elementos mu-
sicais melódicos, rítmicos e expresivos
Outro tipo de exercicios de relación entre o feito melódico, rítmico e psicomotor: re-
citado rítmico, percusión corporal acompañando á entoación, etc.
Contidos Auditivos:
Sensibilización do feito tonal e modal a través de fragmentos musicais e exercicios.
Audición e reprodución escrita de movementos, fragmentos ou exercicios rítmicos,
melódicos e rítmico-melódicos.
Recoñecemento auditivo e visual da correspondencia entre a armadura e a tonalidade
(maior e menor).
Recoñecemento auditivo e reprodución escrita de intervalos melódicos e harmónicos
de : 2ª M e m, 3ª M e m, 4ª, 5ª e 8ª Xustas.
Recoñecemento auditivo dos graos tonais I- IV-V
Introdución ás cadencias: perfecta, semicadencia e plagal.
Achegamento ao análise: coñecemento e identificación das diferentes frases ou par-
tes dunha melodía ou canción. Identificación de cadencias. Estruturas formais bási-
cas: binaria, ternaria e variacións.
Contidos teóricos e analíticos:
Catrillo (excedente e deficiente), seisillo. tresillo e dobrete irregulares
As equivalencias.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 32 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Continuación do estudo dos intervalos: semitón diatónico e cromático Intervalos
(especies). Intervalos simples (todos). Efecto das alteracións sobre os intervalos
(regra para identificar un intervalo entre notas alteradas). Inversión de inter-
valos. Táboa de intervalos. Enharmonías
Tonalidades. Graos da escala e da tonalidade. Serie xeral de quintas. Tons relativos
táboa de tonalidades e número de alteracións
Os catro tipos de escala menor.
Iniciación á modulación.
Os acordes tríada Maior e menor. O acorde de sétima de dominante.
Acordes de tónica, dominante e subdominante. Diferente carácter expresivo-
cadencial dos acordes de I, IV e V.
A cadencia auténtica, a plagal e a semicadencia. Diferente carácter expresivo das
cadencias que, delimitando a frase musical, lle confiren o mesmo carácter a esta.
Tempo: Movemento: Adagio, Andante, Allegro. Termos que modifican o movemen-
to. Articulación e acentuación. Sensibilización, identificación, coñecemento e inter-
pretación dos termos e dos signos que afectan á expresión: staccato, stacattísimo, le-
gato, subraiado, acento, etc. A ligadura expresiva. Os matices: forte, piano, mezzo
forte.
As sete claves (Sol, Fa, Do). Relación entre elas
A forma musical: A frase. Correspondencia entre a frase oral e a frase musical. A
repetición, a variación e o contraste como recursos da composición musical. A for-
ma binaria e ternaria.
Contido de ampliación: Analiza-lo repertorio do seu instrumento dende o punto de
vista rítmico, melódico, harmónico e expresivo, aplicando os coñecementos adquiri-
dos.
Criterios de avaliación
a) Imitar estruturas melódicas e rítmicas breves coa voz e coa percusión extraídas dos
contidos do curso para comprobar o grao de memoria e a capacidade de reproducir con
fidelidade a mensaxe recibida tanto nos seus aspectos sonoros como na súa realización
motriz.
b) Recoñecer auditivamente o pulso dunha obra ou fragmento, así coma o acento periódico.
dentro dos compases traballados durante o curso. Comprobando así a correcta percepción
do acento periódico, base do compás, o recoñecemento do carácter binario, ternario ou
cuaternario deste, e o carácter binario ou ternario dentro de cada pulso.
c) Manter o pulso durante períodos breves de silencio para comprobar a súa interiorización,
percutíndoo durante a audición de fragmentos musicais ou o canto de cancións
memorizadas previamente, nas que se intercalen varios compases de silencio.
d) Executar a través da percusión corporal, estruturas rítmicas dunha obra ou fragmento
coas dificultades especificadas no apartado dos contidos, e con melodía asociada ou non
no que se valorarán as capacidades de: repetición, memoria rítmica e corrección no
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 33 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
encadeamento de fórmulas rítmicas con precisión e dentro dun tempo establecido.
e) Ler correctamente fragmentos breves melódico-rítmicos nos que se inclúan os contidos
de ritmo, lectura, métrica e expresión propios do curso para comprobar o nivel de
asimilación destes contidos por parte do alumnado.Aplicar un texto a un ritmo sinxelo ou
viceversa asociando correctamente as rítmicas ás palabras e viceversa non máximo de
catro compases.
f) Ler internamente, nun tempo dado un texto musical sinxelo adaptado ós contidos do
curso e reproducilo de memoria.
g) Identificar auditivamente e interpretar cambios sinxelos de compás coa equivalencia de
pulso igual a pulso dentro dos compases traballados no curso ou de forma auditiva con
outro tipo de compases sen especificar o nome do compás.
h) Entoar unha melodía ou canción tonal con acompañamento pianístico ou sen el, para
comprobar a capacidade do alumnado para aplicar as súas técnicas de entoación, grao de
interiorización dos sons e xusteza de afinación a un fragmento tonal aplicando
indicacións expresivas presentes na partitura. De ser con acompañamento, este non
reproducirá a melodía.
i) Identificar auditivamente o modo maior ou menor dunha obra ou canción, que teña como
característica o cambio de modalidade nunha melodía de similar interválica e na que o
terceiro grao da tonalidade figure repetidamente identificando o diferente carácter
expresivo de ámbolos dous modos.
j) Reproducir modelos melódicos sinxelos ou cancións (memorizados previamente), escalas
ou acordes a partir de diferentes alturas, no que se xulgará a capacidade do alumnado de
conservar a interválica dun fragmento dentro dun nivel adecuado ó curso.
k) Improvisar breves frases rítmicas a partir dunha proposta previa na que se utilizarán os
elementos rítmicos e métricos traballados no curso o que permitirá comprobar a
asimilación destes conceptos por parte do alumnado, facendo uso libre dos elementos
propostos.
l) Improvisar melodías tonais breves a partir dunha proposta previa na que se utilizarán os
elementos melódicos traballados no curso o que permitirá comprobar a asimilación dos
conceptos tonais básicos por parte do alumnado, facendo uso libre dos elementos
propostos.
m) Reproducir por escrito fragmentos musicais breves escoitados: rítmicos, melódicos e
melódico-rítmicos cos parámetros rítmicos, métricos e melódicos traballados durante o
curso para comprobar o grado de asimilación dos diferentes contidos do curso por parte
dos alumnos.
n) Describir, despois da audición, os trazos característicos dunha obra, canción ou
fragmento musical, dirixindo a atención do alumnado ós aspectos rítmicos, melódicos,
harmónicos, formais, cadenciais, de fraseo, etc., ou deixando que identifiquen libremente
os aspectos que lle resulten mais notorios. Trátase de comproba-lo grao de sensibilización
auditiva ós diferentes elementos traballados, en dous graos diferentes, tanto no de
atención dirixida, como no de atención libre.
o) Amosar a capacidade de aprendizaxe progresiva individual nos estudos e os métodos de
traballo. Este criterio pretende verificar que o alumnado é capaz de aplicar no seu estudo
os métodos de traballo e as indicacións do profesorado, desenvolvendo así unha
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 34 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
autonomía que lle permita unha certa valoración do rendemento.
p) Presentar no prazo establecido os traballos escritos ou exercicios de teoría encomendados
polo profesor. Trátase de comprobar así a correcta asimilación dos contidos teórico-
prácticos así como a corrección na presentación e caligrafía dos cadernos dos alumnos.
Contidos actitudinais e transversais
(consultar introdución da programación na páxina 8).
Mínimos esixibles para acadalo cinco
(consultar introdución da programación na páxina 11).
Actividades extraescolares e complementarias
(consultar introdución da programación na páxina 13).
Convocatorias extraordinarias de xuño e setembro
(consultar Anexo 1, páxina 61)
Recursos
Os recursos desexables en calquera aula de Linguaxe musical son: piano, instrumental
Orff, equipo de son con altofalantes, ordenador con conexión a internet e canon de vi-
deo, micrófono para gravación de son e/ou cámara de video e pizarra dixital
Dado que non tódalas aulas dispoñen do mesmo equipamento o uso dos recursos que-
dará supeditado á súa dispoñibilidade.
Libros de texto
"El lenguaje de la música 3". Ana María Navarrete. Sociedad Didáctico Musi-
cal
Segundo o profesor/a, pode ser recomendada a compra de "Nuevos cuadernos de te-
oría 3 Grado elemental" Ibáñez-Cursá. Real Musical
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 35 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
4º Curso Linguaxe Musical
Obxectivos
Adquirir os coñecementos esenciais adecuados ao nivel de cuarto, que lle permitan
ao alumnado enriquecer a súa relación coa música.
Desenvolver os recursos da voz como vehículo de expresión musical e de satisfac-
ción inmediata, proporcionando as capacidades necesarias para a compresión dos
elementos constitutivos da linguaxe musical.
Acceder aos códigos rítmicos que require o nivel de cuarto de linguaxe musical.
Coñecer e desenvolver o estudo da equivalencia.
Adquirir as bases para o desenvolvemento auditivo (melódico, rítmico, formal, etc.).
Emprega-lo “oído interno” para relacionar a audición ca súa representación gráfica,
coa finalidade de interiorizar e sentir previamente os coñecementos a adquirir e con-
tribuír ó asentamento dos xa adquiridos, mediante a realización de ditados e autodi-
tados de cancións ou pezas musicais previamente memorizadas.
Educar a memoria como base para a formación do oído interno e o seu desenvolve-
mento progresivo.
Desenvolver a capacidade esencial da escritura como elemento básico da linguaxe
musical.
Propiciar o emprego dunha terminoloxía musical básica que lle permita ao alumnado
comunicar os seus coñecementos.
Iniciar ao alumnado no concepto de análise (forma, harmonía, cadencias, etc...) den-
tro do nivel de coñecementos do curso.
Relacionar os coñecementos prácticos de lectura e escritura adquiridos, co repertorio
do seu instrumento para percibir a importancia da funcionalidade da linguaxe musi-
cal, a través do análise rítmico, melódico, expresivo e formal.
Realizar experiencias harmónicas, formais, tímbricas, etc... que lles permitan come-
zar a adquirir conciencia da necesidade do pensamento musical consciente, partindo
da práctica auditiva, vocal e instrumental.
Experimentar creando melodías, ritmos, cancións, etc. para facer propio e funcional
o coñecemento adquirido, realizando improvisacións con ou sen proposta previa, e
incluso compoñendo pezas sinxelas ó final de cada unidade servindo incluso de ava-
liación final e autoavaliación.
Mellorar a competencia no uso das TICs como ferramenta de apoio para a aprendi-
zaxe musical.
Contidos
Contidos rítmica-lectura:
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 36 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Percepción, identificación e interiorización do pulso. Práctica da subdivisión nos
compases traballados
Recoñecemento de unidades métricas binarias, ternarias e cuaternarias
Percepción e identificación do acento nos compases traballados en cursos anteriores
ademais dos de 3/2, 4/2, 6/4, 9/4, 12/4. Iniciación ós compases de partes desiguais:
5/8.
Práctica e interiorización do silencio. Práctica de varios compases de silencio egui-
dos
Coñecemento, identificación e práctica de fórmulas básicas orixinadas polo pulso
binario:
Compases de unidade negra:
; ; ; ; ; ; ; ;
; ; ; ; ; ; ;
compases de unidade branca:
; ; ; ; ; anacruse de negra ;
;
Coñecemento, identificación e práctica dos grupos rítmicos ternarios contidos nun
pulso binario:
- Unidade negra:
tresillo irregular de corcheas, tresillo irregular que inclúa silencios de corchea
; ; ; ; tresillo irregular de semicorcheas ; ;
- Unidade branca:
;
Compases de unidade negra con puntillo:
; ; ; iniciación ó tresillo en dúas partes (negras) me-
diante ligaduras ; ; ; ; ; ; ; ;
; ; ; ; ; ; ; ;
; ; ; ; ; ; ;
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 37 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
; ; síncopes irregulares
Coñecemento, identificación e práctica dos grupos rítmicos binarios contidos
nun pulso ternario:
; dobretes irregulares ;
Coñecemento, identificación e práctica dos signos que modifican a duración: puntos
(dobre e triplo) e ligaduras, adecuados ao nivel de cuarto curso
Improvisación e creación rítmica con e sen proposta previa.
Práctica de lectura a 1º vista.
Ritmo e lectura sobre ritmos tradicionais españois: seguidilla, xota aragonesa, mui-
ñeira, petenera, zortzico, bolero, etc.
Coñecemento, identificación e práctica das equivalencias que impliquen pul-
so=pulso e fracción=fracción entre tódolos compases traballados no curso
Coñecemento, identificación e práctica dos grupos de valoración especial traballados
en cursos anteriores, ademais dos cinquillos e setillos
Aplicación e práctica de textos a ritmos adecuados ó nivel de cuarto
Práctica de lectura de notas verticalmente en clave de fa en cuarta e clave de sol en
segunda
Emprego das claves necesarias para a práctica instrumental do alumnado. Práctica
da lectura interválica
Exercicios de transporte escrito
Sensibilización e valoración da importancia musical do tempo e da importancia da
agóxica e da dinámica na música
Identificación e interpretación de tódolos signos que afectan ó tempo e á agóxica,
ademais dos fundamentais que ateñen ó carácter: articulacións (ligaduras expresivas,
acentos, etc.), articulacións que desprazan a acentuación.
Traballo de memorización rítmica e melódica con fragmentos que irán aumentando
de complexidade e lonxitude para acostumar ós alumnos paulatinamente e dentro do
nivel de contidos do curso.
Psicomotricidade: ritmo percutido a dúas e tres voces, ostinato rítmico, lectura
acompañada de percusión, exercicio rítmico-prosódico a varias voces.
Contidos melódicos:
Coñecemento da voz e o seu funcionamento: respiración, afinación e sensibilización
na práctica da emisión.
Adquirir o equilibrio necesario para entoar diferentes alturas co correcto ton, inten-
sidade, cor, duración, etc.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 38 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Interpretación vocal de obras didácticas adecuadas ao nivel con acompañamento
pianístico e a capella.
Músicas tradicionais españolas e de outras culturas ou épocas
Entoación a varias voces con ou sen letra, ou combinando o canto e a percusión
Reprodución memorizada vocal ou escrita de fragmentos melódicos ou cancións.
Sensibilización, identificación, coñecemento e interpretación de escalas diatónicas
maiores e menores ata 4 alteracións (os catro tipos) e outras: melódica-mixta, penta-
tónicas: do, do# e sol, cromática.
Sensibilización e práctica vocal dos movementos melódicos tonais de ata catro alte-
racións na armadura, tanto en modo maior como en modo menor, distinguindo os ca-
tro tipos de escala.
Sensibilización, identificación, coñecemento e interpretación de alteracións acciden-
tais producidas polos diferentes tipos de escalas traballados ou polas notas estrañas
ós acordes.
Sensibilización, identificación, coñecemento e interpretación de flexións e modula-
cións. Cambios de modo.
Sensibilización e práctica vocal dos movementos melódicos interválicos dentro do
ámbito da oitava, maiores, menores e xustos (todos incluídos desde os de 2ª ós de
8ª).
Reprodución vocal e escrita de acordes maiores e menores, tanto de tónica como de
dominante e subdominante, nas tonalidades de ata catro alteracións na armadura.
Sensibilización, identificación, coñecemento e interpretación dos termos e dos sig-
nos que afectan á expresión: ligaduras expresivas, articulacións, dinámicas, etc. ana-
lizando a forma e outros elementos interpretativos: signos de repetición, indicación
D.C. e FIN, Coda e pedal, etc.
Improvisación vocal con ou sen proposta previa en base aos acordes de tónica, 7ª de
dominante e subdominante das tonalidades de ata catro alteracións na armadura, in-
cluíndo notas estrañas ós acordes indicados: notas de paso, floreos e apoiaturas, em-
pregando diferentes articulacións e matices expresivos.
Traballo dos elementos necesarios para a entonación a 1ª vista: escalas, arpexos,
exercicios de entoación ou cancións.
Contidos auditivos:
Sensibilización do feito tonal e modal.
Audición e reprodución escrita de movementos melódicos e rítmicos contidos dentro
dos apartados anteriores, a unha voz.
Recoñecemento auditivo de arpexos e acordes de tónica, dominante e subdominante
dentro das tonalidades traballadas durante o curso.
Recoñecemento auditivo de intervalos melódicos simples e de intervalos harmónicos
maiores, menores e xustos, dentro ou fóra do contexto tonal.Recoñecemento auditi-
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 39 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
vo de intervalos melódicos simples e de intervalos harmónicos maiores, menores e
xustos, dentro ou fóra do contexto tonal.
Introdución ás cadencias: perfecta, semicadencia e plagal.
Identificación de erros ou de diferenzas nunha audición contando ca visualización da
partitura.
Identificación auditiva das formas básicas binarias e ternarias ademais da forma ron-
dó e da variación, dentro de composicións escritas en diferentes épocas, contando ou
non ca partitura, e analizando igualmente os graos tonais, as cadencias (perfecta, im-
perfecta, plagal, rota, semicadencia, picarda, etc), os diferentes timbres (corda, vento
madeira, vento metal e teclados), as modulacións (definitivas ou pasaxeiras) e o em-
prego de ordenacións formais (imitación ou contraste).
Contidos teóricos e analíticos:
A subdivisión binaria e ternaria. Compases a un tempo. Compases de partes desi-
guais: 5/8 e 7/8
Dobre e triplo punto
Equivalencias: pulso=pulso e figura=figura (tempos desiguais)
Abreviacións: repetición dunha nota, de dúas notas de valor igual, de fragmentos, de
notas e acordes, compases en silencio, outras abreviacións, glissando, portamento
Grupos de valoración especial: (por exceso e por defecto): dobrete, tresillo, catrillo,
seisillo (dobre tresillo), cinquillo, setillo
Escala maior: tipos.
Escala menor: tipos.
Ampliación da tonalidade: a modulación.
Ampliación do tema de escalas, as escalas exóticas: escala pentatónica, escala cro-
mática, escala exátona ou de tons enteiros.
Repaso: grados tonais, grados modais. As notas estrañas: notas de paso, floreos e
apoiaturas As dominantes secundarias.
Acordes tríadas: repaso, os catro tipos, inversión dos acordes, diferenza entre nota
fundamental e nota do baixo
Duplicacións. Acorde de 7ª de dominante: constitución e inversións
Notas de adorno: apoiatura, trino, mordente. Mordente superior, dunha nota, recto.
Tierce coulé, grupeto (de tres e de catro notas, sobre notas con punto ou notas liga-
das, con alteracións). Trino apoiado. Trino con preparación, resolución e prepara-
ción e resolución.
Repaso de tonalidades ata sete alteracións con sostidos e bemoles. Tonalidades veci-
ñas e relativas.
Alteracións dobres e enharmonías (notas, intervalos e tonalidades)
Repaso das cadencias: conclusivas e suspensivas
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 40 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Ampliación do tema das cadencias: conclusivas ( auténtica perfecta, imperfecta, pla-
gal) e suspensivas (semicadencia e rota)
Repaso de intervalos: maiores, menores, aumentados e diminuídos. A inversión de
intervalos.
Repaso: signos de expresión: dinámica, tempo e agóxica, carácter, ligaduras, etc.
A forma musical: A frase (tipos: primaria, secundaria, ternaria, cuaternaria). formas
sinxelas binarias, e ternarias, a forma rondó, a variación e o minuetto. Os diferentes
estilos e épocas da historia da música: o barroco, o clasicismo, o romanticismo e o
século XX.
Normas para atopala tonalidade dunha obra musical
Análise visual de melodías e pequenas pezas sinxelas seguindo tódolos parámetros
traballados neste apartado de coñecementos teóricos e analíticos.
Criterios de avaliación
a) Imitar estruturas melódicas e rítmicas breves coa voz e coa percusión extraídas dos
contidos do curso para comprobar o grao de memoria e a capacidade de reproducir con
fidelidade a mensaxe recibida tanto nos seus aspectos sonoros como na súa realización
motriz.
b) Recoñecer auditivamente o pulso dunha obra ou fragmento, así coma o acento periódico.
dentro dos compases traballados durante o curso. Comprobando así a correcta percepción
do acento periódico, base do compás, o recoñecemento do carácter binario, ternario ou
cuaternario deste, e o carácter binario ou ternario dentro de cada pulso e o carácter
binario ou ternario dentro de cada pulso.
c) Mantelo pulso durante períodos breves de silencio para comprobar a súa interiorización,
percutíndoo durante a audición de fragmentos musicais ou o canto de cancións
memorizadas previamente, nas que se intercalen varios compases de silencio.
d) Executar a través da percusión corporal ou instrumental, estruturas rítmicas dunha obra
ou fragmento coas dificultades especificadas no apartado dos contidos, e con melodía
asociada ou non no que se valorarán as capacidades de: repetición, memoria rítmica e
corrección no encadeamento de fórmulas rítmicas con precisión e dentro dun tempo
establecido.
e) Reproducir modelos melódicos sinxelos ou cancións (memorizados previamente e co
inicio previo dado), escalas ou acordes a partir de diferentes alturas, no que se xulgará a
capacidade do alumnado de conservar a interválica dun fragmento. dentro dun nivel
adecuado ó curso.
f) Ler correctamente fragmentos breves melódico-rítmicos nos que se inclúan os contidos
de ritmo, lectura, métrica e expresión propios do curso para comprobar o nivel de
asimilación destes contidos por parte do alumnado.
g) Entoar unha melodía ou canción tonal con acompañamento pianístico ou sen el, para
comprobar a capacidade do alumnado para aplicar as súas técnicas de entoación, grao de
interiorización dos sons e xusteza de afinación a un fragmento tonal aplicando
indicacións expresivas presentes na partitura. De ser con acompañamento, este non
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 41 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
reproducirá a melodía.
h) Identificar e entoar intervalos simples melódicos maiores, menores e xustos. Este criterio
de avaliación permite detectar o dominio do intervalo por parte do alumnado, como
elemento indispensable de aplicación a estruturas tonais ou non.
i) Identificar intervalos harmónicos maiores, menores e xustos nun rexistro medio.
Procúrase con este criterio de avaliación, coñecer a capacidade do alumnado para a
audición simultánea entre diferentes relacións interválicas
j) Aplicar un texto a un ritmo sinxelo ou viceversa asociando correctamente as rítmicas ás
palabras e viceversa-
k) Identificar auditivamente e interpretar cambios sinxelos de compás coa equivalencia de
pulso igual a pulso e figura igual a figura dentro dos compases traballados no curso ou de
forma auditiva con outro tipo de compases sen especificar o nome do compás.
l) Improvisar breves frases rítmicas a partir dunha proposta previa na que se utilizarán os
elementos rítmicos e métricos traballados no curso o que permitirá comprobar a
asimilación destes conceptos por parte do alumnado, facendo uso libre dos elementos
propostos.
m) Improvisar melodías tonais breves a partir dunha proposta previa na que se utilizarán os
elementos melódicos traballados no curso o que permitirá comprobar a asimilación dos
conceptos tonais básicos por parte do alumnado, facendo uso libre dos elementos
propostos.
n) Describir, despois da audición, os trazos característicos dunha obra, canción ou
fragmento musical, dirixindo a atención do alumnado ós aspectos rítmicos, melódicos,
harmónicos, formais, cadenciais, de fraseo, etc., ou deixando que identifiquen libremente
os aspectos que lle resulten mais notorios. Trátase de comproba-lo grao de sensibilización
auditiva ós diferentes elementos traballados, en dous graos diferentes, o 1º de atención
dirixida, e o 2º de atención libre.
o) Ler internamente, nun tempo dado un texto musical sinxelo adaptado ós contidos do
curso e reproducilo de memoria.
p) Reproducir por escrito fragmentos musicais escoitados rítmicos, melódicos e melódico-
rítmicos cos parámetros traballados durante o curso para comprobar o grado de
asimilación dos diferentes contidos do curso por parte dos alumnos.
q) Identificar auditivamente o modo maior ou menor dunha obra ou canción, que teña como
característica o cambio de modalidade nunha melodía de similar interválica e na que o
terceiro grao da tonalidade figure repetidamente identificando o diferente carácter
expresivo de ámbolos dous modos.
r) Amosar a capacidade de aprendizaxe progresiva individual nos estudos e nos métodos de
traballo. Este criterio pretende verificar que o alumnado é capaz de aplicar no seu estudo
os métodos de traballo e as indicacións do profesorado, desenvolvendo así unha
autonomía que lle permita unha certa valoración do rendemento.
s) Presentar no prazo establecido os traballos escritos ou exercicios de teoría encomendados
polo profesor. Trátase de comprobar así a correcta asimilación dos contidos teórico-
prácticos así como a corrección na presentación e caligrafía dos cadernos dos alumnos.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 42 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Contidos actitudinais e transversais
(consultar introdución da programación na páxina 8).
Mínimos esixibles para acadalo cinco
(contidos e criterios de avaliación asociados aos obxectivos do curso) (consultar intro-
dución da programación na páxina 11).
Actividades extraescolares e complementarias
(consultar introdución da programación na páxina 13).
Convocatorias extraordinarias de xuño e setembro
(consultar Anexo 1, páxina 61).
Recursos
Os recursos desexables en calquera aula de Linguaxe musical son: piano, instrumental
Orff, equipo de son con altofalantes, ordenador con conexión a internet e canón de vi-
deo, micrófono para gravación de son e/ou cámara de video e pizarra dixital
Dado que non tódalas aulas dispoñen do mesmo equipamento o uso dos recursos que-
dará supeditado á súa dispoñibilidade.
Libros de texto
"El lenguaje de la música 4". Ana María Navarrete. Sociedad Didáctico Musi-
cal
Segundo o profesor/a, pode ser recomendada a compra de "Nuevos cuadernos de te-
oría 4 Grado elemental" Ibáñez-Cursá. Real Musical
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 43 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
GRAO PROFESIONAL
Introducción
Unha vez acadados os obxectivos básicos de escoitar, entoar, ler i escreber propios do
Grao Elemental, atopámonos en situación idónea de ir enriquecendo esa linguaxe pri-
maria.
A Linguaxe Musical no Grao profesional debe aclarar todos os conceptos e facilitar a
tarefa de realizar, analizar, aprender e aprehender todo o que as obras musicais signifi-
can percorrendo para tal fin as diferentes épocas e estilos.
Este é o momento idóneo para a introdución de novas unidades métricas, de ritmos
complexos, de abordar a linguaxe postonal e atonal, así como un sinxelo pero necesario
achegamento ós rudimentos da practica harmónico-contrapuntística.
Continuarase o traballo de improvisación e creación, así como o desenvolvemento e
perfeccionamento da audición e a memoria musical.
Afondarase no coñecemento das regras da escritura musical ó mesmo tempo que se do-
tará ós alumnos e alumnas dunha bagaxe teórica para a súa maior comprensión dos
contidos o que, ó mesmo tempo, servirá para facilitarlles unha linguaxe rica e fluída.
Obxectivos específicos
O ensino da linguaxe musical no Grao Profesional terá como obxectivo contribuír a de-
senvolver nos alumnos as capacidades seguintes:
Interpretar correctamente os símbolos gráficos e coñecer os que son propios da lin-
guaxe musical contemporánea.
Empregala disociación motriz e auditiva necesarias para executar ou escoitar con in-
dependencia desenvolvementos rítmicos ou melódicos simultáneos.
Recoñecer e representar graficamente obras, fragmentos musicais a unha ou dúas
voces realizadas con diferentes instrumentos.
Recoñecer a través da audición e da lectura estruturas harmónicas básicas.
Coñecelos elementos da linguaxe musical e a súa evolución histórica, para relacio-
nalos coas obras musicais dentro do seu tempo e a súa circunstancia.
Emprega-los coñecementos sobre a linguaxe musical para afianzar e desenvolver
hábitos de estudio que propicien unha interpretación consciente.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 44 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
1º Curso do GRAO PROFESIONAL
Obxectivos
a) Compartir vivencias musicais en grupo valorando a participación e a colaboración.
b) Apreciar a música como linguaxe universal, cunha actitude aberta ás novas tendencias.
c) Coñecer a evolución histórica dos elementos da linguaxe musical.
d) Adquirir a capacidade de análise dos elementos da linguaxe musical nas obras para facer
posible a total comprensión no seu marco histórico.
e) Interpretar correctamente tódolos signos gráficos musicais.
f) Experimentar creando melodías, ritmos ou cancións, facendo propios e funcionais os
coñecementos adquiridos.
g) Adquirir a capacidade de expresarse mediante a voz e o propio instrumento aplicando os
coñecementos da linguaxe musical.
h) Recoñecer mediante a audición e a lectura elementos harmónicos e formais cada vez máis
complexos.
i) Conseguir a flexibilidade rítmica que permita abordar a música do século XX.
j) Utilizar a disociación motriz e auditiva necesaria para executar ou escoitar ritmos e
melodías simultáneas.
k) Acadar un grao de memoria musical que permita a apreciación global do feito musical.
l) Lograr corrección na escritura a unha e varias voces.
m) Afianzar e desenvolver hábitos de estudio que propicien unha interpretación consciente.
CONTIDOS:
RÍTMICOS.
Ritmo e Métrica:
Compases simples de unidade negra, corchea, branca ou redonda.
Compases compostos de unidade negra e corchea con punto.
Compases de amalgama: 5/4(3/4+2/4), 7/4(3/4+4/4)
Práctica, identificación e coñecemento de compases orixinados por dous ou mais
pulsos desiguais. Ritmos “coxos” ou “aksak”:
Compases dispares:5/8 7/8 8/8 ( en estruturas regulares e irregulares, ou
mediante métrica indicada).
Compases de fracción engadida e sustraída: 3+1/2 /4 3-1/2 /4
Práctica de cambios de compás con unidades iguais ou diferentes. Aplicación de
equivalencias e interpretacións metronómicas indicadas.
Fórmulas rítmicas: todas as figuras e os seus silencios en todas as combinacións po-
sibles. Cambios de acentuación que provoquen: síncopes, silencios, notas a contra-
tempo, etc.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 45 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Ritmos sen compasear (Ritmo libre, medido).
Interpretación de ritmos simultáneos que supoñan divisións distintas da unidade:
dous contra tres, tres contra catro.
Recoñecemento e práctica de grupos de valoración especial:
.1 Todo tipo de grupos regulares e irregulares nun tempo ou fracción de tempo.
.2 Grupos regulares e irregulares en varios tempos: Dobrete en tres, Tercina en dous
e catro, Catrillo en tres.
Improvisación sobre esquemas rítmicos establecidos ou libres.
Lecto-Escritura:
Lectura e escritura horizontal en clave de sol e fa en 4ª coas dificultades rítmicas,
compases e indicacións metrónomicas traballadas no curso.
Lectura de agrupacións verticais nas claves de Sol e Fa en cuarta en un ou en varios
pentagramas.
Coñecemento e práctica de normas de escritura melódica, harmónica, e de abreviatu-
ras.
Coñecemento de notas e tonalidades en alemán e inglés.
Práctica de lectura interválica de notas sen clave.
Coñecemento do ámbito sonoro das sete claves.
Identificación e escritura de notas no seu correcto rexistro. Índices de altura dos
sons.
Lectura horizontal en tódalas claves, de fragmentos sinxelos aplicando a lectura
interválica.
Iniciación ás grafías da música antiga e contemporánea.
Práctica da lectura a primeira vista.
Práctica de lectura expresiva: Lectura de elementos expresivos tales como:
dinámicas, agóxica, articulacións que impliquen cambios de acentuación, dentro
dun compás ou de un a outro compás, etc.
Práctica de transporte escrito. (contido de ampliación)
Práctica de técnicas de escritura rápida.
Psicomotricidade:
Realización de exercicios que axuden a potenciar as capacidades psicomotrices dos
alumnos na dobre perspectiva corporal e musical con exercicios onde se combinen va-
rias actividades ó mesmo tempo, tales como: exercicios a dúas voces: unha melódico
rítmica e outra de percusión con palmas (para realizar por un só alumno), ou a tres vo-
ces: unha melódica e dúas de acompañamento rítmico (tanto para un só alumno como
para varios coordinados).
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 46 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Melódico-Harmónicos:
Práctica da entoación nas tonalidades maiores e menores ata seis alteracións propias,
incluíndo os catro tipos de escala maior e menor, con enriquecemento mediante fle-
xións, e modulacións ós tons homónimos, da dominante e da subdominante, con
acompañamento de piano, de percusión ou a capella
Práctica auditiva e vocal de obras modais. Manifestacións históricas e folklóricas.
Práctica de interválica pura e aplicación a obras postonais ou atonais. Intervalos me-
lódicos maiores, menores e xustos, 2ª e 4º A e 5ª D
Entoación dos intervalos harmónicos anteriores.
Entoación tonal a unha, dúas, tres e catro voces.
Entoación interválica a unha e dúas voces.
Entoación de acordes PM, Pm, 7ª de Dominante, 5º Disminuida, e 5ª aumentada.
Improvisación sobre esquemas harmónicos e formais establecidos ou libres, sobre
os graos tonais con inclusión de notas estrañas de paso e floreos.
Aplicación vocal ou escrita de baixos a fragmentos tonais sen modulacións.
Desenvolvemento de hábitos interpretativos partindo do coñecemento e análise de
elementos melódicos e harmónicos: tonalidade, modulacións, cadencias, interválica,
etc.
Interválica pura: Entonación de exercicios de audición e de corrección de erros a
unha e dúas voces, con referencia tonal ou sen ela de tódolos intervalos simples me-
lódicos maiores, menores e xustos, e de 2ª e 4º A e 5ª D
Educación vocal: clasificación de voces, exercicios de relaxación, de respiración e
de vocalización, como preparación para a execución de cancións a unha e varias vo-
ces do repertorio vocal dos diferentes estilos traballados no curso.
Entoación de melodías tonais transportadas a calquera tonalidade incluíndo altera-
cións accidentais (contido de ampliación).
Harmonía:
Construcción, cualificación, entoación, formación, identificación, cifrado e conver-
sión de acordes: Acordes perfectos maiores e menores, acordes tríadas aumentados e
diminuidos, acordes de sétima. Acordes tonais.
Cadencias: cadencias conclusivas: auténtica e plagal. Cadencias suspensivas: rota,
semicadencia de dominante e de subdominante. Outras. Análise de cadencias.
Auditivos:
Identificación dos elementos rítmicos, melódicos, modulatorios, cadenciais, formais,
tímbricos e estilísticos de obras escoitadas.
Identificación de erros ou diferenzas entre un fragmento escrito e o escoitado.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 47 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Práctica de memorización previa á escritura de frases ou fragmentos progresivamen-
te máis amplos.
Recoñecemento, memorización e escritura de fragmentos en diferentes alturas e to-
nalidades: nas tonalidades maiores e menores ata seis alteracións propias, incluíndo
os catro tipos de escala maior e menor, con enriquecemento mediante flexións, e
modulacións ós tons homónimos, da dominante e da subdominante.
Escritura de ditados rítmicos, melódicos e rítmico-melódicos:
a unha voz: tonais, ditado rítmico con fórmulas rítmicas preestablecidas, sen
compasear, modais, fragmentos predeterminados,etc.
a dúas voces: unha melódica e outra rítmica, 2ª voz: grados tonais e dúas voces
contrapuntísticas, con valores agregados e de diminución, con melodías
ornamentadas, etc.
Recoñecemento de elementos estudados en fragmentos escoitados.
Identificación auditiva de intervalos melódicos, e harmónicos.
Identificación auditiva de acordes tríades en estado fundamental e con inversions.
Identificación auditiva de notas estrañas diatónicas e cromáticas: notas de paso, bor-
daduras.
Identificación auditiva de funcións tonais: tónica, dominante e subdominante.
Audicións de obras ou fragmentos, interpretados por diferentes instrumentos e agru-
pacións en directo ou escoitadas en reprodutores, nas que se recoñezan elementos es-
tudados na materia de linguaxe musical.
Recoñecemento auditivo e análise de formas simples: binaria, ternaria, lied, etc.
Expresión e ornamentación
Coñecemento e aplicación de signos, termos e abreviaturas relativas á dinámica,
agóxica, carácter e articulación.
Coñecemento dos signos característicos na escritura dos instrumentos.
Teóricos e analíticos
Os compases: continuación do seu estudo, compases de amalgama e dispares, com-
pases normais como dispares, polimetría, compases con valores agregados e de di-
minución, ritmos coxos ou "aksak", música sen compasear.
Intervalos: repaso do xa traballado no grao elemental: Diversas clasificacións dos
intervalos (ascendentes-descendentes, melódicos-harmónicos, simples-compostos,
etc.). Clasificación numérica, especies, inversións (simples e compostos), amplia-
ción e redución. Intervalos harmónicos: consoancias e disonancias.
Tonalidades, continuación: tonalidades con dobres alteracións. Dobres alteracións.
Acordes, continuación: tríadas, cuatríadas. Cifrados dos acorde tríadas en tódalas sú-
as inversións. Cifrados dos acordes fundamentales de sétima e novena. Acorde de
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 48 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
sétima de dominante, inversións e cifrado. Acorde de sétima diminuída. Baixo cifra-
do.
Enharmonías: notas, intervalos, tonos, escalas e acordes. Enharmonía total e parcial
(intervalos sinónimos).
Claves: repaso e relación entre elas.
Normas de escritura musical: plicas, barrado, silencios, alteracións, puntos, articula-
cións.
Notas estrañas: notas de paso, bordaduras (floreos), nota escapada, anticipación, re-
tardo, apoiatura, nota pedal, melodía ornamentada.
Cadencias: conclusivas: perfecta, imperfecta, plagal, completa, seis-catro cadencial,
terceira picarda, cadencia andaluza (frixia) e, suspensivas: rota, semicadencia (de
dominante e de subdominante).
Sistemas musicais antigos: gregos (tabla dos oito modos, notación vocal e instru-
mental) e eclesiásticos (nomenclatura: os oito modos, exacordos, solmisación, mú-
sica ficta, orixe das alteracións, octocordo, figuras antigas). O canto gregoriano: ca-
racterísticas, estilos, notación, modos, exemplificación dos modos. A música profa-
na na Idade Media.
Nomenclatura extranxeira das tonalidades.
Escalas: repaso: tonalidade, modalidade. Continuación do seu estudo: escalas diató-
nicas, escalas cromáticas, pentatónicas e exátonas, modos exóticos, escalas “artifi-
ciais”: enigmática, hispano-árabe, acústica. Outras: menor oriental, cromática-
dodecafónica, escalas creadas ou personalizadas polos compositores.
A orquestra: épocas. Clasificación dos instrumentos. Colocación dos instrumentos
nunha orquestra sinfónica. Instrumentos de corda (frotada, pulsada ou punteada, per-
cutida). Instrumentos de vento (soplo humano: v. madeira, v. metal, acción mecáni-
ca). Instrumentos de percusión (son determinado, son indeterminado). Instrumentos
eléctricos (mecánico-eléctricos, radioeléctricos).
Notas de adorno: repaso do traballado no grao elemental. Continuación do seu estu-
do: Apoiaturas breves. Apoiatura dobre. Mordente apoiado. Trino corto (semitrino).
Acciaccatura. Acorde arpexiado.
Ritmos característicos: manifestacións folclóricas: aire de zortziko, de muiñeira, de
dansa, petenera, de sevillana, etc.
A voz humana: tesitura das voces. Índices acústicos: índice acústico franco-belga.
O metrónomo.
Nocións de historia da música.
Criterios de avaliación
a) Manter o pulso percutindo ou interiorizando durante períodos de silencio intercalados
nunca audición ou durante o seguimento dunha partitura. Trátase de avaliar a
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 49 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
interiorización do pulso que permita unha execución correcta individual ou en conxunto.
b) Recoñecer ou executar vocalmente, xunto coa lectura das notas ou mediante a percusión,
fragmentos rítmicos con suxeición ás indicacións metronómicas e ás equivalencias
indicadas, nun tempo establecido. Trátase de avaliala capacidade de encadear as fórmulas
rítmicas estudadas, a aplicación correcta de calquera equivalencia nos cambios de
compás e a interiorización aproximada das velocidades metronómicas.
c) Entoar repentizando e aplicando indicacións expresivas, unha melodía ou canción modal,
tonal, ou postonal, sen ou con acompañamento que non inclúa a melodía. O obxecto é
comprobar a capacidade do alumno para aplicar as técnicas de entoación e a xusteza de
afinación, así como a consciencia das características tonais , modais ou postonais.
d) Ler internamente nun tempo breve e sen verificar a entoación, un fragmento e
reproducilo de memoria. Trátase de comprobar a capacidade de reproducir e memorizar
imaxes sonoras a partires da partitura.
e) ldentificar auditivamente e entoar os intervalos melódicos ( citados nos contidos) en
series de dez intervalos atendendo ó número e á especie. Trátase de comproba-lo dominio
da interválica para a súa aplicación a estruturas tonais ou atonais.
f) Identificar intervalos harmónicos (citados nos contidos) e escribilos no seu rexistro
correcto, en series de dez intervalos, ca mesma nota no baixo ou con notas diferentes.
Trátase de comproba-la capacidade de percepción simultánea de dous sons en diferentes
relacións interválicas e a identificación de diferentes rexistros sonoros.
g) Reproducir entoando modelos melódicos, escalísticos ou acordais en diferentes alturas
con catro alteracións como máximo na armadura e con alteracións accidentais. Trátase de
comprobar a destreza na transposición e a consciencia da utilización das alteracións
necesarias.
h) Aplicar libremente ritmos percutidos a un fragmento musical de dezaseis compases.
Comprobaremos tanto a capacidade de iniciativa na creación improvisada, como o
recoñecemento rápido dos aspectos rítmicos do fragmento escoitado.
i) Improvisar melodías tonais de oito compases nas tonalidades traballadas, que inclúan
alteracións accidentais que impliquen ou non modulacións ós tonos homónimos, da
dominante e da subdominante. Preténdese comprobala comprensión dos conceptos tonais
básicos e da lóxica estrutural.
j) Identificar e reproducir por escrito fragmentos musicais escoitados a unha voz coas
características melódicas sinaladas no apartado correspondente. Trátase de avaliala
capacidade de relacionalo feito musical coa representación gráfica.
k) Reproducir por escrito fragmentos musicais escoitados a dúas voces, con baixos que
conteñan preferentemente acordes tonais, e con melodías baseadas nestes acordes nas que
se intercalen notas de paso e de floreo e alteracións accidentais que non impliquen
modulacións. Trátase de avaliala percepción de aspectos polifónicos.
l) Recoñecer i escribir fragmentos musicais interpretados por instrumentos diferentes ó
piano. Preténdese comprobar a correcta apreciación de diferentes timbres instrumentais.
m) Recoñecer auditivamente aspectos formais, cadenciais, modos de ataque, articulacións,
matices, ornamentos, timbres, situando coa maior aproximación posible o estilo e a época
das obras ou fragmentos escoitados. Trátase de comprobalo grao de sensibilización
auditiva dos aspectos sintácticos, expresivos, interpretativos e estilísticos, fomentando a
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 50 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
curiosidade e a atención do alumnado ó escoitar música.
n) Aplicar baixos harmónicos (vocalmente, instrumentalmente ou por escrito) a unha
melodía dada, empregando os acordes de I, IV e V (tamén con sétima). Preténdese busca-
la asociación melodía-harmonía, imaxinando esta a partires da melodía.
o) Improvisar vocal, instrumentalmente ou por escrito sobre un esquema harmónico dado
que conteña os acordes citados no apartado anterior, e utilizando notas de paso e de
floreo. Trátase de buscala asociación melodía-harmonía, imaxinando unha a partires da
outra.
p) Entoar fragmentos memorizados de obras do propio repertorio instrumental dos alumnos.
Trátase de potenciala memorización e o coñecemento de obras de repertorio.
q) Entoar fragmentos a dúas, tres ou catro voces. Trátase de avaliala correcta afinación,
fraseo, emisión, empaste, respiración e posición corporal, así como o grao de implicación
e responsabilidade co grupo.
r) Analizar unha obra do propio repertorio instrumental atendendo a tódolos elementos
traballados no curso. Inténtase potencialos hábitos de estudo intelixente e riguroso
facéndose consciente das circunstancias técnicas e de estilo de cada obra.
s) Presentar os traballos encomendados polo profesor/a nos prazos establecidos cunha
correcta presentación e caligrafía.
Contidos actitudinais e transversais
(consultar introdución da programación na páxina 8).
Mínimos esixibles para acadalo cinco
(contidos e criterios de avaliación asociados aos obxectivos do curso) (consultar intro-
dución da programación na páxina 11).
Actividades extraescolares e complementarias
(consultar introdución da programación na páxina 13).
Convocatorias extraordinarias de xuño e setembro
(consultar Anexo 1, páxinas 61).
Recursos
Os recursos desexables en calquera aula de Linguaxe musical son: piano, instrumental
Orff, equipo de son con altofalantes, ordenador con conexión a internet e canón de vi-
deo, micrófono para gravación de son e/ou cámara de video e pizarra dixital
Dado que non tódalas aulas dispoñen do mesmo equipamento o uso dos recursos que-
dará supeditado á súa dispoñibilidade.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 51 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Libros de texto
Sen libro de texto obligatorio
2º GRAO PROFESIONAL
OBXECTIVOS:
Entoar melodías tonais en calquera tonalidade, incluíndo os catro tipos de escalas,
cos intervalos de 2ª, 3ª, 6ª e 7ª (Maior e Menor), e os de 4ª, 5ª e 8ª Xusta, Aumentada
e Diminuída con posibles modulacións ós tons veciños.
Entoar melodías baseadas nos modos medievais e nos da música popular, así coma
nalgunhas escalas exóticas: pentatónicas, exátona, etc.
Entoar intervalos de 2ª, 3ª, 6ª e 7ª Maiores e Menores e os de 4ª, 5ª e 8ª Xustos, Au-
mentados e Diminuídos, fora do contexto tonal, e aplicados a obras post-tonais e
atonais.
Entoar melodías tonais transportando a calquera tonalidade.
Cantar a 2, 3 e 4 voces iguales ou mixtas con expresividade musical, correcta afina-
ción, fraseo, emisión adecuada da voz, respiración e posición corporal axeitadas, ex-
perimentando a afectividade da música e compartíndoa co grupo.
Ler con axilidade fragmentos escritos:
En clave de sol coas fórmulas rítmicas e compases traballados.
Ler horizontalmente fragmentos sinxelos en tódalas claves.
Ler horizontal e verticalmente fragmentos en clave de sol e de fa en 4ª.
Ler verticalmente fragmentos a 4 voces nas claves tradicionais.
Interpretar correctamente os signos gráficos convencionais e coñecer os propios da
linguaxe contemporánea.
Obtela disociación motriz necesaria para entender e realizar as melodías e ritmos
simultáneos que se traballan no curso.
Recoñecer auditivamente i escribir fragmentos musicais similares ós do apartado A)
utilizando diferentes instrumentos (os propios dos alumnos-as):
A unha voz.
A dúas voces con baixos nos que figuren os acordes de calquera grao da escala.
Intervalos citados no apartado C).
Estruturas harmónicas.
Coñecer os elementos característicos dos estilos musicais dos séculos XIX e XX pa-
ra poder situar as obras musicais dentro do seu tempo e interpretalas correctamente.
Experimentar creando melodías, ritmos, cancións, etc.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 52 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Improvisar sobre esquemas rítmicos fixos ou libres.
Perfeccionar os hábitos interpretativos a partir do coñecemento e análise dos ele-
mentos rítmicos.
Fomentar a investigación e o desenvolvemento cultural e lingüístico do alumnado
mediante os coñecementos teóricos e a incentivación da lectura e a busca de respos-
tas.
CONTIDOS
Rítmicos:
Compases:
Repaso de tódolos compases traballados nos cursos anteriores.
Mixtos de 5/8, 7/8, 8/8, 9/8, 10/8, 11/8 e 12/8 en estruturas regulares e irregulares,
tamén con métrica indicada, incluíndo figuras ata a semicorchea e o seu silencio.
Compases irregulares ou ritmos aksak (acento irregular dentro do compás), coxos
(quebrados: 2/4 + (2/3)/8), valor engadido e de diminución: 2+(1/2)/4, 3-(1/2)/4.
Estruturas rítmicas atípicas en compases convencionais. Grafías non convencionais.
Rítmica:
Todas as combinacións posibles de figuras e silencios (semicorcheas, fusas e semi-
fusas) e estas cos grupos de valoración especial. (ver o apartado de compases)
Rítmicas características de diferentes formas populares ou tradicionais.
Equivalencias:
Tres a catro figuras iguais, exemplo: 2/2 a 6/8, 3/16 a ¾, 3/8 a 2/2.
Alternancia de compases pulso = pulso e figura = figura entre os compases traballa-
dos.
Combinatoria que supoña pulsacións diferentes en proporción de dobre/metade,
exemplo: 4/2 a 2/4, 3/8 a 9/4, 3/8 a 3/16.
Polirritmias e Polimetrías: cambios sistemáticos de compás. Obstinatos rítmicos.
Deseño rítmico indicado por barrado e/ou ligaduras.
Valoración especial: setillo en dous tempos regular.
Lecto-escritura:
Lectura rítmica na clave de sol con todos os elementos descritos no apartado de rit-
mo.
Lectura interválica horizontal nas sete claves.
Lectura interválica relativa de notas sen clave.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 53 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Lectura i escritura horizontal e vertical nas claves de sol e fa en cuarta en un e dous
pentagramas.
Lectura vertical a catro voces nas claves tradicionais.
Ámbito sonoro das sete craves.
Rexistro exacto das craves.
Iniciación ás grafías contemporáneas.
Práctica de lectura a primeira vista.
Psicomotricidade:
Desenvolver actividades, exercicios e fragmentos musicais exclusivamente percusi-
vos para continuar co traballo iniciado nos cursos anteriores.
Traballar coas propias mans, utilizando diversa percusión corporal, ou instrumentos
de pequena percusión, diversas combinacións rítmicas: polirritmias, grupos de valo-
ración especial combinados (tresillo e dosillo, cinquillo e dosillo, setillo e dosillo e
cuatrillo e tresillo), ritmos combinando as dúas mans, etc.
Combinar exercicios de percusión manual con pequenas melodías cantadas ou frag-
mentos lidos.
Melódico-Harmónicos
TONALIDADE:
Flexións e modulacións ás cinco tonalidades veciñas.
Entoación de estruturas tonais enriquecidas por flexións ou modulacións realizadas
de xeito consciente.
Práctica da entoación a primeira vista.
INTERVÁLICA:
Intervalos melódicos e harmónicos de segunda, terceira, sexta e sétima maiores e
menores, de cuarta, quinta e oitava xustas e de cuarta e quinta aumentados e diminu-
ídos, dentro dun contexto melódico.
Interválica pura cos intervalos citados.
TRANSPORTE:
De melodías tonais con calquera armadura, incluíndo alteracións accidentais e posi-
bles modulacións ás cinco tonalidades veciñas.
ACORDES:
Tríadas maior, menor, aumentada e disminuída.
Inversión dos acordes tríadas.
Funcións tonais.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 54 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Cuatríada de sétima de dominante.
As dominantes secundarias.
Aplicación de baixos harmónicos a melodías propostas.
Harmonía: escritura harmónica a catro voces, posición aberta e pechada dos acordes.
Análise harmónico de pequenos fragmentos.
CADENCIAS
Repaso do curso anterior. 6-4 cadencial, cadencia rota e cadencia plagal.
TÉCNICA VOCAL:
Continuación do traballo iniciado no Grao Elemental e no 1ª curso do Grao Profe-
sional de coñecemento da voz, e dos diferentes rexistros: clasificación, exercicios de
relaxación, respiración, e vocalización.
Cantar cancións adecuadas ó nivel a 2, 3 e 4 voces iguais ou mixtas dependendo da
idade media do grupo de alumnos.
AUDITIVOS:
Práctica de identificación de elementos rítmicos, melódicos, modulatorios, caden-
ciais, formais, etc. en obras ou fragmentos escoitados.
Identificación de erros e diferenzas.
Práctica da memorización de fragmentos rítmicos, melódicos e melódico-rítmicos.
Transporte oral de fragmentos escoitados.
Realización escrita e cantada de ditados a unha e dúas voces utilizando diferentes
instrumentos.
Identificación de acordes e estruturas harmónicas.
Ditado de acordes a tres voces.
Realización escrita de ditados a unha e dúas voces polifónicas utilizando tódolos
graos da tonalidade
ANÁLISE
Iniciación ó análise: coñecementos elementais de historia da música. O Clasicismo,
o Romanticismo, a Ópera do XIX, o Impresionismo, o Dodecafonismo, o século
XX. As novas tecnoloxías aplicadas á música.
Expresión e ornamentación:
Matiz (tódas as indicacións e abreviaturas)
Tempo (tódas as indicacións e abreviaturas).
Carácter (indicacións).
Articulación (todos os termos, signos e abreviaturas).
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 55 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
TEÓRICOS:
Os compases. ritmo e métrica: Cadro de compases regulares simples e compostos.
Compases: mixtos.
Transporte ou transposición: escrito, mental (cambio de clave), as diferenzas, clase e
número, transporte ás tonalidades homónimas, o transporte mediante o círculo de
quintas, instrumentos transpositores.
A forma musical, sintaxe musical: melodía (motivo, semifrase, frase, período, dese-
ño, tema, progresión). Xéneros musicais: formas vocais (homófonas, polifónicas ou
contrapuntísticas), instrumentais (Fuga, Sonata, Sinfonía, Concerto, etc. Preludio,
Nocturno, Impromptu, Estudo, Fantasía, etc.), mixtas (música escénica: Ópera, Zar-
zuela, Ballet. Música sinfónico-dramática: Cantata, Oratorio, Paixón, Poema sinfó-
nico). Pequenas formas: forma binaria e ternaria, o "Coral" e o "Lied". Grandes for-
mas: Suite, Rondó, Sonata, Variación, Fuga.
Nocións de acústica.
Tonalidade e intervalos: continuación do traballado en cursos anteriores.
A harmonía: formación de acordes de 3 e 4 sons. Repaso de conceptos: tonalidade,
estado, disposición, natureza. Inversións dos acordes. Cifrados máis usuais. Forma-
ción de cadencias. Estrutura do acorde de tríada e de sétima:estado fundamental e
inversións. Escritura harmónica a catro voces, posición aberta e pechada dos acor-
des.
Normas de escritura: Coñecemento e práctica das normas da escritura melódica e
harmónica. Achegamento básico ó contrapunto.
Repaso das escalas traballadas en cursos anteriores.
Os instrumentos: A orquestra (sinfónica, de cámara, de cordas). Agrupacións de cá-
mara: Trío de corda, cuarteto de corda, trío con piano, quinteto de vento, quinteto de
metal. Clasificación dos instrumentos segundo a produción do son. Coñecemento
dos signos característicos na escritura dos instrumentos.
Criterios de avaliación
a) Manter o pulso durante períodos de silencio (de 4 a 8 compases), percutíndoo durante a
audición de fragmentos musicais de oito compases. Trátase de avaliar a correcta
interiorización do pulso que permita unha execución correcta individual ou en conxunto.
b) Recoñecer ou executar vocalmente, xunto ca lectura das notas ou mediante a percusión,
fragmentos rítmicos, de aproximadamente dezaseis compases con suxeición ás
indicacións metronómicas e ás equivalencias indicadas. Trátase de avaliala capacidade de
encadear as fórmulas rítmicas estudadas, a aplicación correcta de calquera equivalencia
nos cambios de compás e a interiorización aproximada de diversas indicacións
metronómicas.
c) Entoar repentizando unha melodía ou canción tonal con ou sen acompañamento, de
aproximadamente oito compases, que inclúa os intervalos, tipos de escala, alteracións
accidentais e as modulacións citadas nos contidos correspondentes ó curso, aplicando
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 56 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
indicacións expresivas. O obxecto é avalialo grao de afinación e consciencia das
características tonais, modais, etc. do fragmento. O acompañamento non debe reproducila
melodía.
d) Identificar auditivamente (número i especie) i entoar intervalos melódicos de 2ª, 3ª, 6ª e
7ª maiores e menores; 4ª, 5ª e 8ª xustas; en series de oito intervalos ou nunha sucesión
melódica. Trátase de comprobalo dominio da interválica para a súa aplicación a
estruturas tonais ou atonais.
e) Ler internamente nun tempo breve e sen verificala entoación fragmentos melódicos
tonais de oito compases. Trátase de comprobala capacidade de reproducir e memorizar
imaxes sonoras a partires da partitura.
f) Identificar intervalos harmónicos e escribilos no seu rexistro correcto, en series de oito
intervalos ca mesma nota no baixo ou con notas diferentes. Trátase de comprobala
capacidade de percepción simultánea de dous sons en diferentes relacións interválicas e a
identificación das rexións sonoras.
g) Aplicar libremente ritmos percutidos a un fragmento musical de dezaseis compases.
Valoraráse a capacidade de iniciativa e o recoñecemento rápido dos aspectos rítmicos do
fragmento escoitado.
h) Reproducir modelos melódicos, de aproximadamente oito compases, en diferentes
alturas, con catro alteracións como máximo na armadura e con alteracións accidentais;
series de catro acordes ou escalas, nomeando as notas. Trátase de comprobala destreza na
transposición e da consciencia na utilización das alteracións necesarias.
i) Improvisar vocal ou instrumentalmente melodías tonais de oito compases nas tonalidades
traballadas, que inclúan alteracións accidentais que non provoquen modulacións agas ó
relativo ou homónimo. Preténdese comprobalo entendemento dos conceptos tonais
básicos e maila lóxica tonal e estrutural.
j) Reproducir por escrito fragmentos musicais escoitados, de oito compases
aproximadamente, e a unha soa voz, cas características melódicas sinaladas no apartado
de entoación. Trátase de avaliala capacidade de relacionalo feito musical ca súa
representación gráfica.
k) Reproducir por escrito fragmentos musicais escoitados a dúas voces, con baixos que
conteñan tanto as notas básicas dos acordes tonais como notas de paso e con melodías
baseadas nestes acordes nas que se intercalen notas de paso, bordaduras e outras notas de
adorno e alteracións accidentais que non impliquen modulacións, agás ós tons
homónimos ou relativos. Trátase de avaliala percepción de aspectos polifónicos.
l) Recoñecer auditivamente aspectos formáis, cadenciais, modos de ataque, articulacións,
matices, ornamentos, timbre dos diferentes instrumentos e situar coa maior aproximación
posible o estilo e maila época das obras ou fragmentos escoitados. Trátase de comprobalo
grao de sensibilización auditiva ós aspectos sintácticos, expresivos, interpretativos i
estilísticos, para tamén fomentala curiosidade e atención do alumnado ó escoitar música.
m) Aplicar baixos harmónicos (vocal, instrumental ou por escrito) a unha melodía dada,
empregando os acordes de I, IV e V (con sétima) nos que figuren exclusivamente as
notas constitutivas destes acordes. Preténdese buscala asociación melodía-harmonía,
imaxinando esta a partires da melodía.
n) Improvisar vocal, instrumentalmente ou por escrito sobre un esquema harmónico dado
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 57 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
que conteña os acordes citados no apartado anterior, e utilizando notas de paso e
bordaduras. Trátase de buscala asociación melodía-harmonía, imaxinando unha a partires
da outra.
o) Entoar fragmentos memorizados de obras do propio repertorio instrumental da alumna ou
alumno, seleccionados por eles mesmos. Trátase de potenciala memorización e o
coñecemento de obras de repertorio.
p) Analizar unha obra do propio repertorio instrumental da alumna ou alumno atendendo a
tódolos elementos posibles traballados no curso. Téntase potencialos hábitos de estudo
intelixente e rigoroso facéndose consciente das circunstancias técnicas e de estilo de cada
obra.
q) Investigar sobre as cuestións teórico-histórico-musicais relacionadas cos coñecementos
teóricos e da historia da música traballados durante o curso. Trátase de conseguir que as
alumnas e alumnos adquiran independencia para descubrir todos aqueles coñecementos
para os que non teñen resposta, aprendendo a buscar, investigar, descubrir e informarse
sobre os temas concretos; se trata de fomentar a curiosidade e os hábitos de investigación.
r) Presentar os traballos encomendados polo profesor/a nos prazos establecidos cunha
correcta presentación e caligrafía.
Contidos actitudinais e transversais
(consultar introdución da programación na páxina 8).
Mínimos esixibles para acadalo cinco
(contidos e criterios de avaliación asociados aos obxectivos do curso) (consultar intro-
dución da programación na páxina 11).
Actividades extraescolares e complementarias
(consultar introdución da programación na páxina 13).
Convocatorias extraordinarias de xuño e setembro
(consultar Anexo 1, páxina 61).
Recursos
Os recursos desexables en calquera aula de Linguaxe musical son: piano, instrumental
Orff, equipo de son con altofalantes, ordenador con conexión a internet e canón de vi-
deo, micrófono para gravación de son e/ou cámara de video e pizarra dixital
Dado que non tódalas aulas dispoñen do mesmo equipamento o uso dos recursos que-
dará supeditado á súa dispoñibilidade.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 58 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
Libros de texto
Sen libro de texto obligatorio.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 59 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
ANEXOS
ANEXO I
CONVOCATORIA EXTRAORDINARIA DE XUÑO E SETEMBRO.-
Todos aqueles alumnos e alumnas que perdan o dereito á avaliación continua nalgunha
das materias correspondentes ó curso no que actualmente estean matriculados, terán de-
reito a dúas probas extraordinarias .
CONVOCATORIA EXTRAORDINARIA DE XUÑO.-
Se realizará nos dez días anteriores á avaliación do terceiro trimestre. Poderán acollerse
a esta tódolos alumnos que perdan o dereito á avaliación continua por non asistencia a
clase durante o curso ou teñan acumuladas un número de faltas igual ou superior ás es-
tipuladas no regulamento interior do centro no terceiro trimestre. Os alumnos ou alum-
nas que desexen acollerse a este dereito deberán avisar ó profesor ou profesora da ma-
teria teórico-práctica por mediación do titor ou titora que teñan adxudicados para o pre-
sente curso, durante as datas e segundo o protocolo establecidos polo centro para tal
fin.
Os alumnos serán cualificados polo seu profesor ou profesora logo de realizada a pro-
ba, proba á que poderán asistir outros profesores do departamento en calidade de ob-
servadores coordinados pola xefatura do mesmo, que á súa vez actuará en coordinación
coa xefatura de estudos. A mencionada proba terá formato de exame e o resultado ex-
traído da súa cualificación será a nota final do curso do alumno ou alumna acollido a
este sistema.
O alumnado implicado deberá realizar unha proba teórico-práctica en unha ou varias
sesións en datas e horas que se indicarán no momento oportuno. Dita proba constará de
varias partes correspondentes ás distintas seccións de contidos da programación vixente
para o presente curso, tendo en conta os obxectivos e criterios de avaliación reflectidos
na mencionada programación (dispoñible na páxina web do centro, na conserxería ou
solicitándoa directamente á xefatura de departamento). O alumnado deberá demostrar o
seu perfecto coñecemento de todos e cada un dos contidos así como de tódalas unida-
des de que constan os libros de texto (tamén reflectidos na programación) do curso co-
rrespondente.
Procedemento da proba
O alumnado implicado realizará os exercicios que considere o/a profesor/a para cada un
dos catro apartados nos que se divide a materia (lectura rítmica, entoación, teoría e di-
tado) tomando sempre como referencia os libros de texto vixentes.
Cualificación do exame de xuño:
A proba constará de un ou varios exercicios de cada apartado de contidos da programa-
ción e a cualificación de cada un deses apartados será a parte proporcional correspon-
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 60 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
dente. Dado que a materia que nos ocupa divídese en catro partes o alumnado deberá
acreditar a suficiencia en alomenos tres deles, cunha nota mínima de 5.
DOCUMENTACIÓN E LEXISLACIÓN REFERENTE AO ANTERIORMENTE DISPOSTO:
DOGA de 19 de xaneiro de 2011: Decreto 223/2010, do 30 de decembro, polo que
se establece o Regulamento orgánico dos conservatorios elementais e profesionais
de música e de danza da Comunidade Autónoma de Galicia: CAPÍTULO III:
ÓRGANOS DE COORDINACIÓN DOCENTE. SECCIÓN PRIMEIRA:
DEPARTAMENTOS DIDÁCTICOS
Real Decreto 732/1995, de 5 de mayo de 1995, “derechos y deberes de los alumnos
y normas de convivencia”. Publicación: BOE: 02-06-1995. TITULO III. De los de-
beres de los alumnos
REGULAMENTO DE RÉXIME INTERIOR 2010/11: Capítulo 2. Deberes, Artigo
10. Capítulo 3. Asistencia, Artigo 12. Artigo 13. Perda do dereito á avaliación conti-
nua. Capítulo 5. Condutas contrarias ás normas Artigo 15. Faltas leves. Artigo 18.
Medidas correctoras ás faltas graves.
CONVOCATORIA EXTRAORDINARIA DE SETEMBRO.-
Os alumnos serán cualificados polo seu profesor ou profesora da materia pendente logo
de realizado un exame, nesta proba os alumnos e alumnas deberán demostrar o coñe-
cemento de tódolos aqueles conceptos que estean especificados no correspondente in-
forme que irá anexo ó boletín de cualificacións de xuño. No devandito anexo estará es-
pecificado tamén o procedemento do exame.
O alumnado deberá acollerse ós libros de texto vixentes durante o curso. Os criterios de
cualificación serán os mesmos que na convocatoria de xuño.
Fotógrafo Felipe Prósperi s/n 36209 Vigo Tfno: 986213395 Fax: 986206131 [email protected] http://centros.edu.xunta.es/cmusprofesionalvigo
Páxina 61 de 61
Conservatorio Profesional de Música de Vigo
ANEXO II
AMPLIACIÓNS.-
A ampliación dun curso ó seguinte realizarase cunha proba deseñada polo Departamen-
to e consistirá nun ou varios exercicios de cada apartado de contidos da programación.
A cualificación de cada un deses apartados será a parte proporcional correspondente.
Dado que a materia que nos ocupa divídese en catro partes o alumnado deberá acreditar
a suficiencia en alomenos tres deles, cunha nota mínima de 5.
A proba a realizará o propio profesor do alumno e comunicará o resultado da mesma
ó/á profesor/a titor/a.
CUALIFICACIÓN DA PROBA.-
O mesmo criterio que para a avaliación alternativa.
ANEXO III
ACCESO A CURSOS INTERMEDIOS DE GRAO ELEMENTAL.-
Se realizará unha proba similar en contidos e cualificación á indicada para as avaliacións
alternativas e as ampliacións.