Funded from the European Union’s Horizon 2020 research and innovation programme under grant agreement 688995.

1

PROIEKTU DIGITALA

IZENA Konposta egiteko prest

ADIN-TALDEA Oinarrizko Hezkuntza (Lehen eta bigarren hezkuntza)

GAI NAGUSIA ETXEKO KONPOSTA / JANARI-HONDAKINAK

PROIEKTUAREN DESKRIBAPENA Alfabeto-jolasa

Konposta egiteko prozesua eta janari-hondakinak berreskuratzen ikasteko esperientzia-sorta.

Janari-hondakinak

konpostatzea

IRAUPENA

6 ORDU

3 asteko epean banatuta

BITARTEKOAK • 1. lan-egoera: Interneteko konexioa prest. Interneteko konexioa, papera edo PDF

materialak.

• 2. lan-egoera: Interneteko konexio barik. Papera, fotokopiak, kartoiak, artaziak,

errotuladoreak eta kola dira materialak.

LAN-METODOLOGIA Proiektuka lanean. Pentsamendu induktiboa. Hipotesia proposatzea, aztertzea eta emaitzak aurkeztea.

Talde-lana.

3 TALDE-KIDE

3

2

BERARIAZKO HELBURUAK • Konpostatzeko sistema desberdinak ezagutzeko kapaz izatea

• Konpost on bat egiteko erabil daitezkeen gaiak ezagutzea

• Konpost on bat egiteko beharrezkoa den ezagutza eskuratzea

• Analisi-gaitasuna garatzea, konposta zuzen kudeatzeko beharrezkoak diren bitartekoak

ezagutzeko.

KONPETENTZIA OROKORRAK • Hitzez, hitzik gabe eta modu digitalean komunikatzeko konpetentzia

• Matematika, Zientzia eta Teknologia

• Konpetentzia digitala

• Ekimenerako eta ekiteko espiriturako konpetentzia

• Ikasten ikastea

EDUKIAK

• Konposta

• Janari-hondakinak

• Konpostaren kalitatea eta arazoak

• Pertsonak, aldaketa-eragile

OINARRIZKO ZEHAR-KONPETENTZIEN EBALUAZIO-IRIZPIDEAK

• Ama-hizkuntzan eta atzerriko hizkuntzan (EU) komunikatzea. Hitzezko eta hitzik gabeko

komunikaziorako konpetentzia.

o Zelan komunikatu behar den jakitea

o Ahoz zein idatziz komunikatzeko erraztasuna, autonomia, sormena eta

eraginkortasuna izatea.

o Gorputz-adierazpenaren, arteen eta matematikaren oinarrizko arauak erabiltzea

modu integratu eta orekatuan.

o Modu kritikoan interpretatzea gizartearen eta munduaren errealitate sozio-

komunikatiboa eta testuinguru horietako komunikazio-prozesuetan erantzukizunez

parte hartzea eta zentzu etikoz jokatzea.

• Konpetentzia digitala (EU). Komunikazio digitalerako konpetentzia.

o Hedabideetako mezuak kritikoki interpretatzea eta ebaluatzea.

o Zereginak diseinatu eta planifikatzean, informazioa kudeatzean, produkzio digitalak

sortzean, elkarlanean aritzean eta besteei emaitzen berri ematean, IKTak modu

egoki, eraginkor eta arduratsuan erabiltzea.

• Ikasten ikastea (EU). Ikasten eta pentsatzen ikasteko konpetentzia.

3

o Informazioa bilatzea, aukeratzea eta erregistratzea, zenbait iturri (idatzizkoak,

ahozkoak, ikus-entzunezkoak, digitalak...) erabiliz.

o Informazioa ulertzea eta buruz ikastea (ulermenean oinarritutako pentsamendua).

o Informazioa interpretatzea eta ebaluatzea (pentsamendu kritikoa).

o Ideiak sortzea eta aukeratzea (pentsamendu sortzailea).

o Baliabide kognitiboak modu estrategikoan erabiltzea, ikasitakoak beste egoera

batzuetara mobilizatuz eta transferituz.

• Konpetentzia sozial eta zibikoa (EU). Elkarbizitzarako konpetentzia

o Norberaren eta besteen nahiak uztartzea, norberaren sentimendu, pentsamendu eta

irrikak asertibotasunez adieraztea, besteei entzutea eta haien sentimendu,

pentsamendu eta irrikak aintzat hartzea.

o Taldean ikastea eta lan egitea, norberaren erantzukizunak onartuz eta denen artean

erdietsi beharrekoetan elkarlanean arituz, eta pertsonen eta iritzien arteko

aniztasunak dakarren aberastasuna aintzat hartuz.

o Giza eskubideetan oinarritutako printzipio etikoen arabera jokatzea, eta bizikidetza

gidatzen duten gizarte-arauak errespetatzea.

o Elkarrizketaren eta negoziazioaren bitartez, gatazkei konponbideren bat aurkitzea.

• Ekimenerako eta ekintzailetzarako gaitasuna (EU). Ekimenerako eta ekintzailetzarako

konpetentzia

o Ideiak eta konponbideak sortzea, eta errealitatea hobetzeko proposamenak egitea,

eta horretan, espiritu kritikoa izatea eta elkartasuna eta gizarte-erantzukizuna aintzat

hartzea.

o Aurrez planifikatutako ekintzak gauzatzea, eta beharrezkoak diren egokitzapenak

egitea.

o Egindakoak ebaluatu eta hobekuntzak egiteko proposamenak egitea.

• Iturriak:

o * Heziberri_2020_e.pdf

o * GENERAL_STRUCTURE.xlsx (COMPETENCES tab)

4

DIZIPLINA BARNEKO KONPETENTZIEN EBALUAZIO-IRIZPIDEAK

• Ama-hizkuntzan eta atzerriko hizkuntzan komunikatzea (EU). Hitzezko eta hitzik gabeko

komunikaziorako konpetentzia.

o Hainbat euskarritan dauden ahozko eta idatzizko testuak ulertzea eta interpretatzea,

pertsona arteko mota desberdinetako harremanen, hedabideen eta ikaskuntzaren

arlokoak. Esanahi globala ezagutzea eta proposatutako helbururako adierazgarria

den informazioa aukeratzea.

o Hainbat euskarritan dauden idatzizko testuak sortzea, aldez aurretik egindako

plangintza bati jarraituz: pertsona arteko harremanen, hedabideen eta ikaskuntzaren

arlokoak.

o Gelako eta ikastetxeko egoera interaktiboetan parte hartzea, komunikazio-

harremanetarako arauak beteaz.

o IKT erabilita, eta lagunduta, jardueraren beharrizanei erantzuteko informazioa

eskuratzea, aukeratzea, aztertzea eta komunikatzea.

• Matematikarako, zientziarako eta teknologiarako konpetentzia (EU). Matematikarako

konpetentzia

o Matematika arlorako modukoak diren jarrera pertsonal positiboak garatu eta lantzea,

ikerketa eta problemen konponbideak bilatzeko. Eguneroko bizitzako problema

errazak, matematikako eduki desberdinak erabilita konpon daitezkeenak,

identifikatzea eta azaltzea.

o Matematikako zenbait eduki erabiliz ebatz daitezkeen eguneroko bizitzako problema

errazak identifikatzea eta planteatzea.

o Eguneroko bizitzako objektuekin, gertaerekin eta egoerekin lotutako problema

errazak ebaztea eta formulatzea, eragiketak aukeratuz eta dagozkien oinarrizko

algoritmoak edo ebazteko beste prozedura batzuk erabiliz, kalkulagailua barne, eta

jarraitutako prozesua ahoz azaltzea.

o Problema irekiak ebaztea eta Matematikako ikerketa sinpleak eta zenbakiei, neurriei

eta geometriari buruzko lan-proiektu txikiak egitea, gainerakoekin elkarlanean

5

• Matematikarako, zientziarako eta teknologiarako konpetentzia (EU). Zientzietarako. Natur

Zientziak.

o Gidoi bat oinarri hartuta ikerketak, laborategiko praktikak edo landa-azterketak

egitea, metodologia zientifikoa aplikatuz, eta haien garapena balioestea eta

emaitzak interpretatzea.

o Lan zientifikoaren berezko estrategiak aplikatzea zereginak eta proiektuak egitean.

o Tresna digitalak eta Internet erabiltzea, informazioa kudeatzeko eta esperimentu

birtualak egiteko.

o Ideia zientifikoak aurrerapen teknologikoekin eta beste arlo batzuekin lotzea, eta

bizi-kalitatearen hobekuntza dakartela ohartzea.

o Eguneroko bizitzako adibideetan oinarrituz, argudiatzea pertsonek natura-

baliabideak zertarako erabiltzen dituzten nagusiki, haien abantailak eta

desabantailak adieraziz eta haien kontserbaziorako neurriak proposatuz.

• Matematikarako, zientziarako eta teknologiarako konpetentzia (EU). Teknologiarako

konpetentzia. Teknologia.

o Segurtasunez, pribatutasunari eutsiz eta arduraz sartzea informazio digitala

trukatzen eta argitaratzen den zerbitzuetan.

o Edukiak sortu eta webean argitaratzea, testua, zenbakizko informazioa, soinua eta

informazio grafikoa egoki txertatuz.

• Konpetentzia sozial eta zibikoak (EU). Konpetentzia sozial eta zibikoa

o Aldez aurretik adierazitako gertakari edo fenomenoetarako informazio adierazgarri

eta zehatza eskuratzea, informazio-iturri zuzenekoak zein zeharkakoak erabiliz.

o Ikasketa-prozesuan zehar, norberaren kabuz, erantzukizuna, ahalegina, tinkotasuna

eta hausnarketarako gaitasuna garatzea.

o Talde-lan balioak, lankidetzarako eta parte-hartze arduratsurako gaitasuna

erakustea, elkarrizketa eta eztabaidetan desberdintasunak eta inoren ideiak eta

ekarpenak onartuz.

o Sormena eta ekintzailetza garatzea, egoera desberdinetan ondorio berritzaileak

eskuratzeko informazio anitza erabiltzeko gaitasuna eta konpetentziak garatuz.

o Naturaren ondasunen erabilera arduratsua egitea, ingurumena zaintzen laguntzea,

gertakizunak ulertu eta interpretatuz, kausak aztertuz eta ondorioak aurreikusiz.

6

• Kultura-kontzientzia eta -adierazpena (EU). Kontzientzia eta kultura-adierazpena o Bere ekoizpen bisual eta musikaletan unean-unean dituen premia espresibo eta

komunikatiboetarako egokiak diren teknikak, baliabideak eta konbentzioak erabiltzen

jakitea eta txukun-txukun argudiatzea bere hautuak.

• *OH_curriculum_osoa.pdf

• *GENERAL_STRUCTURE.xlsx (COMPETENCES sheet)

EBALUAZIORAKO METODOLOGIA

AUTOEBALUAZIORAKO ARAUAK, BANAKO- EDOTA TALDE-EBALUAZIOA

IKASTEKO ESPERIENTZIAK

1. ESPERIENTZIA Ekilorea mugikor-jolasa

Esperientzia:

Konposta egiteko prozesuaz jakitea, Ekilorea deritzon mugikor-jolasa erabilita.

Irakaslea:

Ekilorea MJ erabiltzea euskarri desberdinetan (smartphonea, tableta, PCa), nola dabilen

jakiteko eta ikasgelan erabili beharrekoa aukeratzeko eta nola erabili behar den jakiteko.

Erabiltzaileentzako eskuliburua erabiltzea, funtzionaltasuna ulertzeko.

https://virtualwaregroup-

my.sharepoint.com/:f:/p/mmadarieta/EkjwSThYSdlPip90lLGFTuAByfeYDyYx6iEt1wDccZQi8Q

?e=SNzLTj

Ebaluazioa:

Ebaluaziorako galdeketa

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdqUp9c6Wr-

9JRJWQ3gxMlwN2E73EIdfMCMpBy0B8SmRcjOgg/viewform?usp=sf_link

7

2. ESPERIENTZIA 0 Zabor mugikor-jolasa

Esperientzia:

Zabor-bilketako datuen arabera sortu diren janari-hondakinei buruz jakitea, 0 Zabor deritzon

mugikor-jolasaren bidez. Etxeetako eta komunitateetako datuak erabilita, sortutako

hondakinen arteko aldeak eta bilketa desberdinen artekoak (etxekoa, udalerrikoa eta

erkidegokoa) aztertzea eta ondorioak taxutzea.

Irakaslea:

0 Zabor MJ erabiltzea euskarri desberdinetan (smartphonea, tableta, PCa), nola dabilen

jakiteko eta ikasgelan erabili beharrekoa aukeratzeko eta nola erabili behar den jakiteko.

Erabiltzaileentzako eskuliburua erabil daiteke, funtzionaltasuna ulertzeko.

https://virtualwaregroup-

my.sharepoint.com/:f:/p/mmadarieta/Euq7nBZY9P1BntszLLNrz70BZSwNd8JTBaOy

WXWGSNBnXw?e=ciQCHz

Ebaluazioa:

Ebaluaziorako galdeketa

https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSePvnr9KBhfrk4MimbhKnrQEHK2ATMX_v3SiJkgfsIDjK0row/viewform?usp=sf_link

3. ESPERIENTZIA Konposta egiteko prozesua

Esperientzia:

Konpostatzeari buruz emandako erreferentzietako materiala erabilita, parte-hartzaileak taldeka

banatzea eta, konpost-ontzia eskura baldin badago, ERABILTZAILEAREN ESKULIBURUA

SORTZEA.

Konpost-ontzia eskura baldin badago:

- Zein da prozedura?

- Nork kudeatzen du? Zeintzuk dira egin beharrekoak? Zergatik?

- Zer ipintzen duzu konpost-ontzian? Zer ez duzu ipintzen?

- Zenbat konpost sortzen da hileko, hiruhileko, urteko?

- Zertarako da sortutako konposta? Zeintzuk dira konpostaren onurak?

8

Konpost-ontzirik ez badaukazu

- Zein konpost-ontzi izango litzateke egokia komunitaterako? Non ipiniko genuke?

- Zein izango litzateke prozedura aproposa?

- Nork kudeatuko luke? Zeintzuk izango dira egin beharrekoak? Zergatik?

- Zer ipintzen da konposta egiteko instalazioan? Zer ez da ipintzen?

- Hileko, hiruhileko, urteko, zenbateko konpost-kopurua sortuko delakoa duzue, dugun zabor-

bolumena aintzat izanda?

Irakaslea:

Benetako edo alegiazko konpost-ontzian erabilitako prozedurari buruz erabiltzailearen

eskuliburua sortzea.

Zenbait adibide:

http://www4.gipuzkoa.net/medioambiente/compostaje/down/Manual_compostaje.pdf

http://lezo.eus/sites/default/files/ikastaroalezo2014.pdf

http://www.ondarroa.eus/PublishingImages/gida.pdf

http://www.fao.org/3/a-i3388s.pdf

Horietako edo antzeko bideo bat edo bi erabiltzea, konposta kontzeptua azaltzeko, ikasleen

adina kontuan izanda.

• Greziera https://www.youtube.com/watch?v=JD4_UCeYqAM&feature=youtu.be

• Euskara https://www.youtube.com/watch?v=dM74tdn0os0

• https://www.youtube.com/watch?v=Q5s4n9r-JGU

• https://www.youtube.com/watch?v=dRXNo7Ieky8

• https://www.youtube.com/watch?v=TjnNOCbuoCA

• Ipuinak/olerkiak https://www.youtube.com/watch?v=mQvzuIiEsB4

• Peppa Pig https://www.youtube.com/watch?v=8PElbErayZg

Ebaluazioa:

Autoebaluaziorako galdeketa. (Eranskina)

9

4. ESPERIENTZIA Alfabeto-jolasa

Esperientzia:

Konpostatzeari buruzko aipaturiko materiala erabilita, edo kontzeptuak Interneten begiratuta,

taldeka antolatuta, alfabeto-jolas bat sortu eta taldeka jolastea.

Irakaslea:

Jolasean erabili beharreko kontzeptuak aukeratzea: Konpostaren urratsak, konpostaren

mikroorganismoak, arazo kimikoak, hondakin konpostagarriak eta konpostaezinak.

Kontzeptu horiek eskuratzeko, aurreko esperientzian sortutako eskuliburua erabiltzea, edo

beste eskuliburu batzuk, honako hauek esaterako:

http://www4.gipuzkoa.net/medioambiente/compostaje/down/Manual_compostaje.pdf

http://lezo.eus/sites/default/files/ikastaroalezo2014.pdf

http://www.ondarroa.eus/PublishingImages/gida.pdf

http://www.fao.org/3/a-i3388s.pdf

Online tresnak erabiltzea, Alfabeto-Jolasa edo Espioiaren ihesaldiaren jolasa

Ingelesa https://www.educaplay.com/en/gallery/alphabet_game.htm Gaztelania http://formadorestic.com/pasapalabra/indice.html Scrach programa https://www.youtube.com/watch?v=vQfVa1Q5HbE Adibideak: https://scratch.mit.edu/projects/3000559/ https://scratch.mit.edu/projects/38091982/ Genially tresna https://www.genial.ly/en https://www.youtube.com/watch?v=fAeIcem_4mQ https://geniallysupport.zendesk.com/hc/en-us/articles/360007787932-Editing-Spy-Escape-Game Horietako edo antzeko bideo bat edo bi erabiltzea, konposta kontzeptua azaltzeko, ikasleen

adina kontuan izanda.

• Greziera https://www.youtube.com/watch?v=JD4_UCeYqAM&feature=youtu.be

• Euskara https://www.youtube.com/watch?v=dM74tdn0os0

• https://www.youtube.com/watch?v=Q5s4n9r-JGU

• https://www.youtube.com/watch?v=dRXNo7Ieky8

• https://www.youtube.com/watch?v=TjnNOCbuoCA

• Ipuinak /olerkiak https://www.youtube.com/watch?v=mQvzuIiEsB4

• Peppa Pig https://www.youtube.com/watch?v=8PElbErayZg

Ebaluazioa:

Autoebaluaziorako galdeketa. (Eranskina)

10

MUGIKOR-JOLASA 1. MUGIKOR-JOLASA

0 Zabor

Waste4Think proiektuko 0 Zabor deritzon mugikor-jolasa erabiltzea, sailkapen-kontzeptuak

indartzeko eta birziklatze-motak eta mota bakoitzeko kopuruak konparatzeko ikasleen artean.

2. MUGIKOR-JOLASA

EKILOREA

Waste4Think proiektuko Ekilorea deritzon mugikor-jolasa erabiltzea, hondakinen

balorizazioarekin zerikusia duten kontzeptuak lantzeko.

4. MUGIKOR-JOLASA

ERRONKAK

Waste4Think proiektuko Erronkak deritzon mugikor-jolasa erabiltzea, hondakinen

balorizazioarekin zerikusia duten kontzeptuak lantzeko.

HEZIKETA-JOLASA 3. HEZIKETA-JOLASA

HIRI BIRTUALA

Waste4Think proiektuko Hiri Birtuala deritzon heziketa-jolasa erabiltzea, kontzeptuak

indartzeko.

4.HEZIKETA-JOLASA

PLANGINTZA-JOLASA

Waste4Think proiektuko Plangintza-Jolasa deritzon heziketa-jolasa erabiltzea, kontzeptuak

indartzeko.

11

APP-ak 3. APP-a

Janari-Hondakinak

Waste4Think proiektuko Janari-Hondakinak deritzon APP-a erabiltzea, kontzeptuak indartzeko.

3. ESPERIENTZIA - EBALUAZIOA

ZER IKASI DUZU?

EDUKIAK ETA KONPETENTZIAK Guztiz ados Ados Desados

Konpost kontzeptua zer den badakigu

Konpostatzeko prozesua zer den badakigu

Kapaz gara konposta egiteko beharrezkoak diren gaiak identifikatzen

Kapaz gara konpostean ipintzen diren gaiak ezagutzeko

Kapaz gara tenperaturaren eta hezetasunaren ondorioak ezagutzeko eta neurtzeko

Kapaz gara prozesuko mikroorganismoak eta organismoak ezagutzeko

Sortzen diren arazoak zeintzuk diren badakigu

Arazoak zergatik sortzen diren badakigu

Arazoak zelan konpondu behar diren badakigu

Badakigu konposta noiz dagoen prest edo erabiltzeko moduan

TALDE-LANA Guztiz ados Ados Desados

Talde bat sortu dugu

Taldeari izena ipini diogu

Lana egitean denok parte hartu dugu berdintsu

Denok parte hartu dugu gizalegez

Kapaz izan gara agertu diren iritzi desberdinak adosteko

Taldekideei lagundu egin diegu behar izan dutenean

Arazo bat izan dugun bakoitzean, konpontzen saiatu gara

Arazoa konpontzeko kapaz izan ez garenean, tutoreari eskatu diogu laguntza

AHOZKO ETA IDATZIZKO HIZKUNTZAREN ERABILERA Guztiz ados Ados Desados

Argi hitz egin dugu denbora erabilgarriaz, lengoaia egokia erabilita

Sortutako testuetan ez dago ortografia-akatsik

Zuzen erabili ditugu komak eta puntuazio-markak

Letra larriak erabili ditugu esaldi hasieretan

Bilatu egin ditugu ulertu ez ditugun hitzak

Gutxienez hitz berri bat erabili dugu jarduera osoan zehar

TEKNOLOGIAREN ERABILERA Guztiz ados Ados Desados

Zuzen erabili ditugu Interneteko irudiak (irudi erabilgarriak edo autoretzaren aipua dutenak)

Interneten ibili gara hondakinei buruzko informazioa bilatzen

Informazio-iturriak egiaztatu eta edukiak balioztatu egin ditugu

Tresna digitalak erabili ditugu posterra sortzeko

Zer hobetuko zenuke hurrengo talde-jardueran? Iradokizunak egiteko lekua

4. ESPERIENTZIA – EBALUAZIOA

ZER IKASI DUZU?

EDUKIAK ETA KONPETENTZIAK Guztiz ados Ados Desados

Konposta kontzeptua zer den badakigu

Konpostatzeko prozesuko kontzeptuak zeintzuk diren badakigu

Konposta egiteko zer gai behar diren badakigu

Konpostean ipintzen diren gai desberdinak zeintzuk diren badakigu

Tenperaturaren ondorioak zeintzuk diren badakigu

Hezetasunaren ondorioak zeintzuk diren badakigu

Prozesuko mikroorganismoak zeintzuk diren badakigu

Prozesuko organismoak zeintzuk diren badakigu

Zeintzuk arazo sor daitezkeen badakizkigu

Konposta egiteko kontzeptu kimikoak badakizkigu

TALDE-LANA Guztiz ados Ados Desados

Talde bat sortu dugu

Taldeari izena ipini diogu

Lana egitean denok parte hartu dugu berdintsu

Denok parte hartu dugu gizalegez

Kapaz izan gara agertu diren iritzi desberdinak adosteko

Taldekideei lagundu egin diegu behar izan dutenean

Arazo bat izan dugun bakoitzean, konpontzen saiatu gara

Arazoa konpontzeko kapaz izan ez garenean, tutoreari eskatu diogu laguntza

AHOZKO ETA IDATZIZKO HIZKUNTZAREN ERABILERA Guztiz ados Ados Desados

Argi hitz egin dugu denbora erabilgarriaz eta lengoaia egokia erabilita

Sortutako testuetan ez dago ortografia-akatsik

Zuzen erabili ditugu komak eta puntuazio-markak

Letra larriak erabili ditugu esaldi hasieretan

Bilatu egin ditugu ulertu ez ditugun hitzak

Gutxienez hitz berri bat erabili dugu jarduera osoan zehar

TEKNOLOGIAREN ERABILERA Guztiz ados Ados Desados

Zuzen erabili ditugu interneteko irudiak (irudi erabilgarriak edo autoretzaren aipua dutenak)

Interneten ibili gara hondakinei buruzko informazioa bilatzen

Informazio-iturriak egiaztatu eta edukiak balioztatu egin ditugu

Tresna digitalak erabili ditugu posterra sortzeko

Zer hobetuko zenuke hurrengo talde-jardueran? Iradokizunak egiteko lekua