DISSERTATIO PRACTICA,/ DE

FAMILIA EJUSQ.PARTIBUS AC

J URIBÜS,Quam C. Bt D.

Confenfuque AmpIiffimaeFacult. Phil, in Florcntiisima AcacL Upfalienfi ,

PRÄSIDE

Vraclarifimo VI K 0M. P E T R O E. $/Phil. Praét Prof. Ord. ac pereximio,Praeceptore & Promotore fuo re-

verenter fulpiciendo,jVublico DoÜorum Examini tnodeßefubijcit

ERICUS SCARINUSWEST ROGOTHU S.

Li Judit. Fet. Maj. Addiem i6> Maj Anm M DCLX,' boris confvetis*

ü P S A L I JE

Excudebat Johannes Pauli Acad.Typogr.

Q^ B. F. Fquc S.

ADferunt fecum homines é cunis naturalequoddam focietatis (a) dedderium , quodubi corperit juvari rationis paulo prudentio- Caf.in Å-Te ufu, cxfilit ad conjugia inter utrumque **

fexum concilianda. Tum utique potita voto natura 0®c,Condit primum familias: dein pagos, qui in largamfobolem excrefcentes, fundunt ex fe immenfampropé hominum multitudinem. Et hsc in Isgiti-inum ordinem bene compofita, dicitur å PoliticisCivitas. De primo ejus opere, Familia, pau eis libc-ralis exercitii gratia differere animus eft. Quod utidonea fiat rationejagendum i. de famdia in univcr-fum ejulque partibus. 2,dc Partium inter fe Juribus.

I. Originem vocis å famulo cum Cicerone de- Pars i.dueo, cujus haec funt verba: (b) Familiam intelligimw (b) froA.1qua conftat exJervispluribus, quoniam unus homofamilia Cecln*non eft. Et Senec. (c) Neilludquidem videtis, quam (e)Ep.47*ernnem invidiam majores noflri ctominis, omnem contwne-liam[ervis detraxerint, Dominum FatremfamiUa ,fervosfamiliäres appcilarunt.Ca: terum ex modo citato Sene-€a haurire licet fignificationemhuic loco negotio-que propriam. Alias aeeepit eam Arift. pro univer-fa pofleflione, puta fuppeileäile, bove, aratore. (d) Q^nom.Et tum res potifliirüm fpe&antur. Cum nomen fa* cap.z. & i.miliar refertur ad homines ,notat Ciceroni certum Polit- caP*hominum genus,quod ab una gente prodiens in plu- 'res familias fe derivavir. lta enim loquitur:(e)tft hocgeneri hominumpropé ä natura datum, ut qua m Farmha

A lam

lans tzliquafsrtbfiorucrit, hane qui funt ejusflirpij, cupi-disfimé perfequantur,

II. Definitionen* ex Politicis arceflb talem: Fa-milia eft plurium unius Patrisfamiiias imperio acgubernationi fubclitorum focietas. Subfunt autemejus moderationi uxor, liberi, fervi, acrcs poflTefifa.Qmd videtur polfe adftrui ex nexu partium incerfe naturall. lngeneravit ,ut fubinicium diåum eft,homini natura ftimulos amandx focietatis. Qjxcum incer virum fceminamque coaluie, promoveturper inditam coclitCis vimgeneratio filii. Sed dubium

(f) i Pol. adhuc eft de fervis. Si Ariftoteli credendum, (/) isCaP*3* d jminus eft,cui ingenium 5c quatdam contigit(g) Sc 6. imperandi. Servus contra, (g) quem natura ftupidi

abje&ique animi damnatum, tali fortideftinavit, utnegie&is rebus propriis non pollit nifi obedire aliis.Quin 5c rerum ufus hujusmodiper fervos minifte-ria Patrifatnilias naturalitér depofcit, ut qui folusmultiplici curx domcfticae non temeré fufTeceritkEx quo intelligi poteft ctiam fervos, naturali qua*-dam ratione ad familiam pertinere. *

III. Eft deniquc res poffefla ex racnte Ariftotc*(bs Lib. t. jjs (jj) pars famiiiae, quo nomine includuntur ani-capCa.n°m mantia operx fervili nata, 5c quicquid ad incolu-

mem ftatum res familiaris exigit. Carterum hac dere dubitare quis poflct, cum rem poffeffam fortunapotius quam natura in domum invexerit. Famiii«autem partes naturx quodam confilio conlpirare fu-pra di&um cft. Nodu expediet diftin&iuncula interpartes ejus effentiales, quales funt Pater, filiusSc integrales, quibusaccenfend#funtpofteffiones>Iilx familiam conftituunt, hse vero ufibus ac beati-

tudini

tudini ejus inferviunt. Dixi iibcros effe partes fami-Ike, non ignarus placere nonnullis, ut ejus pociuseffeåa (t) iive fines dicantur. Sed facilis eft conci- Jeg.Poi.liatio, cum relpedhi conjugii fint effe&a, mtuitu ve- ***£•*•ro familia: non minus reåé partes appellentur.

IV. Ex iis quaehaéknusdiåaiuntputoconfta- Pars II.re, familias effe Civitatum feminaria, (^)atque adeo ^ tc*Jjvelut fundamenta fuperftruendi auguftiftimi xdifi- ßodi ii£cii, quod Rempublicam appellamus. Quod fiitä 1-^e Re-fit, neminem latere poteft, quantum prudens earum pu 0adminiftratio conferat bono publico incremen-ti. Sicut ex adverio, quantum incolumitati Reip.de-éedat, fi egrediantur officio fuo fingula familiaemembra, Quod tum demum fieri putandum eft, ubipater ac caput domus iniquius habet uxorem, Sc eanon ifta veneratione profequitur maritum , quam einatura paritér ac divina pratccptio injunxit. Ubi li-beri exuunt pietafem in parentes, utpote ab iis du-riüs ac in modum mancipiorum presfi. Ac deniqucubi fervi jugum,quod ferre debebant, per contuma¬ciam excutiunt. Neccffe enimeft fummarn turbari,ubi partes labant. (J) (/) Curt.j.

' V. Froinde lubet indagare rationem, qua quam 8*30,optimé poffit inter domus partes convenire. Et pri-müm quidem fefe offerunt Conjugcs. Sicutveråomnium populorum ufu uxores femper erant in po-téftate virorum, ita non paul$ inclementiiis de iisconfultumeffe, fidem facit hiftoria. Refert Caefarfm) Gallos tanrinternperanter olim ufos fuiffe con-jugum obfequio, ut velob leviffimamdeliÄiaUpjtjus (iifpicioneth neci dederint, nulla praevia Magi-ftratus Cognitione. Quo ipio feritatem beiluinam

A 2 eos

excefåflc ccrtum eft. Nbn fubjeäa eft viro, utabjeftiffima: conditionis mancipium: verum adrfcita in partem curarum domefticarum, ut ejufdemcum illo fortis focia. Unde & ei aliqua portio impe-

p») Ariil. rii in fervos å Politiei$ decernitur. (n) Tantum ca-a.i ^ venduip, ne illud velit ultra pofitos ilbi limites pro-nif. eap. 3. ferre, lapfu, ei tempeftivé occurras, fagilimo. £o-de ,ux* & rum unus eft, ut fummam adminiftrationis per-

inittat arbitrio Viri, nec ex parum modefto feculimore, vcrbis primum erepet xqualitér fibi divifumefle cum marito imperium, mox illud ipfum faåisufurpet. Etenim fic duo inducuntur in domum im-pcria,qua:ikutomnibu&mcritö funt fufpe&a,ita ubiasquato conatu aliquoufquc progrelTa fuerint, cumdecrimento familiarut plurimumcolliduntur. Alter*ut per talia famulorum obfequia res per viri indu-ftriam partas convertat in communes familixufus*Ea quippe fine dubio eft folcrtia, quam uxori Arift.

(») Lib.i. commendat. (o) Sed quarri poflet, quo pa&o efletOecon. coercenda, (i hos, (Seil qui funt alii ) limites tranf-

grediatur? Convenietne verberibus.* vel ad mini¬mum per minas, fub exempJo Jovis, Junonem ob

(^)Homer. intcrmifliim mandatum increpantis, (p) in officiorib.i.lliad. j-ctjncrc ? Diftinguenda eft quaeftio juris, å quaftio-neutilis. Quod hicindigitaflefuffecerit, utdeturanfa in ipfo examine ulterius hane rem cogitandi»Quatenus vero alter conjugum alterius mores fer¬re vel componere debeat, eleganter oftendit Era-imus Colloq. quod infcribitur uxor mem*i-r AM02.

VI, Quandoquidem inftitutumcrat eorum potif-ftnu adferre , qua: in modernis familiis ahquempof-

fent habere ufum, utrfca addita quxflione, claudaramutua uxoris ac mariti officia. videl.num circa con-

cinniorem veflium ornatum uxori fit ittdülgendum?Videntur aifirmantes non fua ratione carere. Sci-licet decus fplendorque uxoris a marito örtum tra-hit,qui tamecfi inteliigi debeat potilfimum de iis for-tunx bonis,qu£ dignitatem evchunt,tamen non cx-cludi poteft habitus veflium paulo fplendidior,ut quinobilitatem per viri confortium acceptam acquare,frpé etiara fupergredi fxminarü fatisprobarum ex¬emplo fölet. Sed breviterrefpondeo,exemplis nonfernere in hoc faltem calu ftandum. Uxoribus qui-dem competitmundicies, qua? fub fe quoque com-pleåiturmodeftum corporis eultum ; verum folli*citus ille, &tantumnon profanus veftimentorumornatus, ad cujus defidcrium ut plurimum farminarrapiuntur per non bonimoris cum aliis fui, dtinter-dum fuperioris quoque ordinis mulieribus xmula-tionem, prorfus non debet eis indulgeri. Quippequi incolumem alias familia: fVatum enervare fölet,& notafibi deinceps viåprogrediadcorrunipendum<quidquid bonorum in Civitatc morum viget. Seddiåumeft, conjugis dignitatem å marito pendere,quae incognita erit, nifi facem ei praeferant pretiofa?velies. Itaqjin tali cafu femper hxc tcnenda-cautelaeft, ne quidfiat nimis, & ultra cancellos excurratur.Id eveniet, fi vocetur in confilium rci domcfticxconditio, dignitas mariti, & impotentia denique fe-xus, qui quanto impenfius hxc taha fuperbiae fo-menta penes fe mirabitur, tanto propius aberit a<ftifpicione alias prac fe contemnendi.

VII. Difciplinam porro in familia inxflimabile-A i bonum^

bcnrirdreisilbigerepoteft nemo. Per esm iiam-qüe efticitur, utparemumamorinnatcs> hortm vi-eifim jc parentes pietas amabiliter conlpircnt. Ca>tcrum, ut huic diiciplinae iuus conftet vigordubijce-re in änteceflim debet paterfamilias liberosrcöasinftitutioni, non lecus ac tern-m inftrumentis agri*cultura diicinditlollioiteque praparat, priusquam

inft!Kpui fcrre poffitfrudus. (^Cumqjadolcverint/iicutdu-Cic. Tufc. ros cjrportuna leveruate emendare debet,ita eredüs

faeilioribusq; nön nimis rigicä dicet parendilegim,c. 2. CC mefror eos mdclem taletn å (c naturaq>haufifie,qua;

argerrimé velit deijci adlorté iervortm.vid.Anft. (r)Quid vero aliud cffecitixvitia illa patriae poteftatisapud Romanos; & non pauccs populos alios, quamroiferabilia hliorum funera, qui ltidem vicem patcr-

(x)Liv. i. na catde referebant. Absque quo fuiilet, non filium41, Calbus (s) contra populi fpedantis voluntatem de

roftris deturbåflet. NonManlius (t) adjuffa paren-(#)Liv. üb. tis fecuri eflet percufTus. Nec Carthalo (u) juffu pa-*' tr*s ^alei alti'Äimaai crucem fuffixus. Tullia (x)7*iIi. 1 etiam Servii filia contenta fororis carde, non prope-(*)Liv.lib. råflet fata parerrtis lenio propé fra&i per manusi. Cap.34. jmpüfljmi mariti, neepofimodum mortuo corpori

tam inhumanitér illußfiet.VlI^Extra controverßam eft, ßlios patridebere

fan&am omnino reverentiam. An vero eam ad ma-trem quoque extendere debeant, non fads eft pla¬num , cum poteftas ac tutela patris, in qua illa vivit,videatur honorem ejus obfeurare. Ad quod dicen-

\ dum, filios in impietatis & a&pyiat culpam ineurre-re, Ii ineffabilem in ic matris amorem txdiumqueeducationis patiantur fruftra eile. Refpe&us vero

ille

ille eminsntis vcl fubje&ionis, qui inter utruffiqueparentem intcrcedic, ad eos plane non pcrtinet, utqui ortus fiii primordia non rantum ad patrem, ledctiam matrem refcrunt. IUi modo meminerint fub-miffr venerationis » qua cx prsicripto di vinarum ii-mal <k civilium legum utrosque fufpicere tenentur.

IX. Tandem de Servo, ultimo loco, tanquampropria fede,pauca fubjicienda.Di<5him eft fuperiOisex authoritatc Arift, & dominum & iervum eife a

natura. vero inter T. C.cos & Philofophoshac de re non canvenit, viaeamus qua in parte fcru-pulus hsreat. Nimirumilli, qui qusftionem ne-gant, naturam hominis coniiderant, qualis in ftatuinnocentifutura erat, ii eo fuiftent homines digni>ufque dum vidiifent prolem. Tum utique libertasper naturalem propaginem erat diffundenda in uni*verfum.genus hamanum. Itaquc tancum abeflc, utfervitus ut å natura, ut iit mera potius peccati pcrnanaturs plane contraria &c. Verum enimverd licetmultis modis deterior reddita iit natura per lapfum»tarnen non omnino abolita eft. Quin potius iieuttum fervitus contra naturam erat, ica nunc eluså fe-licitate nafcendi, naturalis dici poteft. Quanquamne lic quidem confe&a res videatur, cum etiam inhac naturs ftationc nullus ipfo a&u icrvus nafcatur.ltaque diftingvendum inter fervum conditione vi^vendi talem, & eum qui ob connatam anirni ftupi-ditatem aliis fervire pociCis quam prsefTe poteft.Primo modo nec Philofophi contendunt fervituteme(Te naturalem. Iliuftrari hsc ex iis poiTunt, qus dePelopida habet Plufarehus fy) videl. Pelopidam natu- 0)lnr& imperatorem ftuffe* non quidem quod talis natusfueritv lop'fed quodprudentiarn natura beneficio haberet. Non

• X. Non admittit, quam mihi dixi,brevitatis lexhicinfcrere varios moaos fervitutis antiquse ,ut necaiia multa in hoc argumenta confidcrationc digna.Vocatis in medium tantummodo paucis circa pote-ftatem prifcorum & modernorum dominorum infervos, tinem faciam. Continebat ifta jus vita: ÖCnecisj quod ficut frequentcr in plurimosenfemfe-curimq; diftrinxit, ita fervi dato ipacio conjurandi,cumfe obtuliifet diu captata vindi<ftae occafio,erupe-runt ad csedes dominorum. Quo faftum eft, ut iito-rum temporum Refp. in fummis creberrimiique

f^)Lib.!. ßuftuärint periculis. Bodinus, qui hiec omniade Kepub. pjcnj^s tra&at, dicit folutum effe hoc vitae ac necisjus,cum jacienda erant Chriftianae Rcip.fundamen-

j ta. Quippe tum principes fervos manumiferunt, utChriftianis fe addiccrent. Sed & certum eft, ubicsepit jus natura: melius excoli praevia divini verbiluCe, non potuifle non langvcfccre paulatimque ab-rogari hanc dominorum faevitiam. Noftris moribusmagna quidem eft dominorum in fervos poteftas,tarnen reftri&a nationum, temporum, & aliarum re-rum aliis circumftantiis. Caeterum, ut Paterfamiba:habere poflit fervum ad obfcquia promptum ac fa-cilem, non ad jus fuum quafvis deliftorum minutiasexigat; fed temperatafeveritate cumimperandi no-titia non,raro 3c parentemac dominum mifceat.Fo

(*) t. Oe- enim puto Ariftotelem collimafte, * cum ita jubet©on.cap. 5. dominum fervos tra&are, ut nequepetulantes neque re-

miflos ejje patiatur.XI. Scd quseri hlc poflet; utrum hodié rc#aera-

tioni contraria non faciant, qui ex non fatis gravi©ffenfa fervos domo ante diem exturbant ? Omni-

bus , quibus «quam rcåumqae corai cft, puto äffen-fum prxbituros. Quippe ubi in minutiffimå aliorumdelitta fquas fert alias communis in qua vivitur cala-mitas ) o:ulos folum habemus defixos , noftrxetiam potcftatijufto tenerius indulgemus. Quod areda: rationis abufu putandum eft provenire.

T Txorem, gnatos famulofque coercuit olim,^ Si quam hodiequefidem veterum monumenta mercntur,lmmiti imperio, conjunx dominusque parensqtte.Cultior hos jufté fcevos tetrofque removitVoßeritas mores, tequarum munere legum:Vnde fequens habita eß meritb felicior (etas.Hinc, humeris quce eß digna tuis, nunc fumü 3 E RIC E ,

Materiem. Gratqr, ftmul apprecor optima ; quodquelam fat is ejje reor, quoniam fpettab ere agendo,Vera Tibi hü btevibus conteßor gaudia verbü»

Asmundus G, Rojjelius.