Cum Deo/DISPUTATIO CIVILIS

INCR^MENTISRERUMPUBLICARUM,

QjJ AMEx Confenfu- & approbatione AmplifsimaEacult. Ehilof inRegia Acad. VpfaL

P R jE S I D E,VIJ^O?\<ECLA1{ISS1M0

EMUNDO FIGRELIO;HiftoriaruraProfeflbre publ.& Ord,

Praeceptore Sc Fautore fiio aetatemfulpiciendo,

Pro Adagißerii Phil, privilegiis obtincndisjpublica zmtilationi fubmittit

ANDRE AS GEORGII SVEBILIVS,Calmarienfis.

Ad diem 4. lunii 16f 6. in Aud\ vet,Maj.

VPSAL1M,Ekcudebat Jo'hAH.ne$;Pauj.i? AcadfTyp0*?*

VI KOtddmodum Reverendo Q? Excellentifsimo

Dn. PETRO SCHOMERO,S. S. Theologie Do&ori ac PjrofelTori antehac inRegia Acad. Vpfal. celeberrifnp; Nunc verb Dioe-cefios Calmar: SUPERINT ENDENTI gi*a-vifsimo, atque Vrbis P A S T ORI meritifsimo &Confiftorii ibidem P R JE SID i folertifsimo :

Neg nonAffefToribus Spetftatifsimis

Sacri Confiftorii,FIJ^IS

Reverendis & Clarifsimis,Dn. M. LAURENTIO VALLERIO,

Praepofito Sc Paftori in Oogjb# dignißimo.Dn. M. ISRAELI STARBECKIO,

Prsep. & Paftori in SfÜltggbl) vigilantifsimo.Dn. M. O L A O HOLGERI,

Praep. Sc Paftori in it optimémerito.Dn. M. N I C O L A O £3nm/

Scholas Calm. Theol. Lecftori per quåm afsiduo,Salutem precor /

AQuo tempore ad ha cMufarum cafira deveniAnnieffluxerunt decem, in quorum decurfu, mihi hcuit Pmcepto-/ rum

ram benevolentiam , quo aufpicatitis literarum inert'menta legerem, conciliare, e quibas hoc exigtice mece eruditio-nü exemplum, nonprorfus pro annorum aut cetatis modo ex-politurn, fed tarnen honeßi moris excujatione munitum pro-dit ,* Attamen id conßlii, quamvis commodum feaulb tempusante queeßvtrim, interjefta mora dißinuit,de quo animusnon nihil queriturßed quidadverJus vimfätorum*. quin ipfe-met movear multis aliorumbeneficiisexcitus vix quiequamhoeipfo antiquius autprius haben. Fateor equidemDifputa-tionis hujus Argumentumfud amplitudine in nonnulhs me,aut fuperajße,autfefellijje\unde theßum concrfapaucitas [üb¬erta eß. Quodfupereß,nequiequamfortajße,utdebeo,ut volo,deprecatus fuero:Dodliorumqudiciofatisfacere rudis utcunq\Minerva nequfCceterorü licet facilitas tentatk citius con-tenta maneat.De c(etero VF. VJfy quopar eß honore, nuncappello,veßra utiq; benignitatü fomenta me impulerunt, uthoc alloquiogratiaspro mehaberemmaximas. Eoq-,Vobis,virimagnimagna eruditionis,hoc}quamvis veßrofaßigio in-feriusßt, infcriberemilnPrimisF.Amplitud. admoäumße-verende Antißes,quoniamplurimapro beneßeiüfummis,de-beo: Vobis ,pr(eclarifs. viri, quiamultamihi egregria de-darAß is .Aliud enim meafuppellex extéplo reddere baudpo-teß,quam hoc ipfum,quodcalidi animi affedus,ut grata me¬moriapignus reverenter nuncßßit,non dubitans, quominusbene excipiatur, cum precesmeafuadeant, & Candor veßerjubeat. Valete & vivite Eccleßtc, officio, vobis diu inco-lumes&felices,Patrone, Fautoresplurimümfufpiciendh

VV. RR. ac Virtutum promptifsimuscultor

ANDREAS SVEBILI*

NAturam mortalium, ut hinc ordiar, focietati civili peni-tus adverfam, fumma eft iniquitas , maxima ftultitia ad-ferere i quippe quae cjeteris animalibus, Ratione & Sermone, ,

ar&ioribus inter fe vineulis praeftat /quibus conhigia Rei-publ. (eminaria,,famili« atque imperia felicius parantur j cumilla, quanrumvis rudia, naturali vi aptam cohabitationemquacruntj fervantque: quo non ineptum ordinis politici fi-

stjCic.l.i.of. mulachrum exprimitur j quod ut alia taceam, apum, a, ex-emplo conftat ,adeb ut atqué homines» inftin&u natur», fuiquoque confervationem appetant3 policiorisque civitatisformam componant ; Etu autem nonnuili fanbtioris vitx per-;fuafu j inque feceflu fpeculationibus dediti vitam civilemquafi adfpernari videntur j eorum tarnen animum, naturasq;inclinationem > cum ita frcenum ei iraponitur > in illam pro-pendere certum eft.C«terum reliqui aliter aiTe&i.perverfita-te animi atque forum« tardantur, imö3interdum fitii Sc loco-rum afperitate in vit« civilioris afpernationem durantur,quge loca ipfi citius egrefli non rarb utiles cives exiflunt. Sci-licet natur» duéfcu, cujus comes haud dubic neceffitas fuit3

ß.sfrifi. 1.1, primb bomines fponte adduäosjiit Arift.#3Äatujf pr»fatusJhomi-Pol.c.i. nem natura animal politicum elfe, experimento infirmitatisfa¬miliärum fegregum adverfus violenttamjn civilemfocietatem coiifi

y.Lib.i. c.^.fe ioquitur Grotius* y. Qitocirca non causa Mufices, non ob§ 7. de fure fnavitatem lingu», non cafu aut fortunå i fed modo pr»di-Bd. & Pac. cto j primüm vicos3 pagos. urbes condere j Re&ores confti- i

tuere cceperunt- Quo quidem afferto3 commode Thema deprxcipuis Reipubl. accurand» modis adgredior ; licet quili-bet eorum, ftylo, materiaque diffufis, integram jure prxberetdiffertaticnem $ tamen fequentia juxta formam mei propofiti j(iifficere poterunt duobus inclufa membris j quorum Vnumerie de Augumento Intcrno, Alferm verb de Externo.

MEM»

MEMBRUM prim um.Thes. I.

NOn immerito hoc Reip. incrementum, aNuminis veneratione, ut expe&andiim eft ; e*citum°ita inchoandum: Quemadmodum enim do-mus reite» Sc cumordinc, carinä, fbliove ja-

Ito crigitur, ita civitim focictas, infita religione,fl fieri pofik optima, veiut fuo fulcro adcuratur: fl- poL c•z*quidem hinc ca putatur felicitas, quam nemo ex fepraeftare poteft, pendere, üc de Religione Grotius, e,f L z c

quanqmmperfe ad conciliandam Beigratiam valet; habet je lif,tamefimtnfocietatefcumana effeBusmaximos,ut,dempta reß.&p.illa, ftimrns fortunae diffluant, Sc homobellua.dete-riorvitiafe&etur peßima, quod Romulus Rex Ro¬manorum primus prxcavit, g fuum imperium, licetCf™'l-*-falsa,conftituturus,quam fopitam deineeps adaugen-'*6,do cum Romani Nominas commodo,arte, mentequecallida reftauravit arque ordinavit ejus fueeenorNtima.11. SiquidemxteinumilliidNumcn, quod fana,

puråque menteagnofeimus colendum > ex quo omnia,per quodomnia> in qua e?muay ■>;, aninmnofim interefi, nie-paiu. addiu cogitatiombus, diftribuens bonis, mahsque a'quä fym-c.n. v.lance fua nrcemia, intervenit, (), cujus rei certitudi- ^6'nem plurious S. liierce firmant, quam Romani defuis diis profAeri non verebantur : Omnia eos colentibusprofperteveniré.y adfpernantibusadverfa. i. Quapropter t>Liv.l.$.c.Romanos aifeverayit eloquentiae Parens Cicero, x, *r*non numero Hifpanvs, non robore Gallos, nec calhditate^fjf-^Ftcnos , nec. artibus Graces ,/edpietate Ö? Religione omnes ' 'gentes & naämesßtperii]}}. Nos autem, veriusne unius

A 3 Dei

Deicultu, coque tcBo 8c religiofo affirmabimus, intantum Refp. furgere, crefcere, reparari atque pro-tegi, in quantum, illo negle&o, decrdcere eas, tan-demqueinterirevjdémus f !

jufihU. III. Pietatem excellensiliudPalladiumJuftitiaexcipit, quse quamvis in Decalogo ubertim expona-tur, tämen de ejus virtüte verboiolomodo dicemus,naftiqüe in c.uiiis Refp. confervanfibus fsepius com-iiiefidata > qüa mala exulant, bona fuccedünt; quinimo ca iine, id quod eil , effe deiinit, nilque laudedignum efficitur; fed latrociniis fcatet, quandoqui-dem etiam/eorunypäbulo laecati, ncc vivere pofluntiine ejus particula , quod prazvidens Lycurgus ,ftatuta quatdam in Spartanorum civitate tanquamex prxcepto Apollinis, ut tcedium confuefcendi me-

ht lufimm religionü vinceret, A, folerter fanxit: Imperatoris' proinde digna vox, Tmperatori Majeßatem non fo-

lum armis decoratam \ fed etiam legibus operiere arma-fAiZußian. tam ejfe, fi: nimirum /Eqmtatü vigore , Roma fc,rnproe.in-

remque publ. curando locupleüata fuit inpace\ utiy"s*Uuß °'°d- ln vi Hac ütique fcntentia prsefentis ar-cat. gumenti natura fuo modo adambratar, quod nobis

probaturdeclarationeinfranotata: Primvim habitanominis incrementi ratione.IV. Defcendit ab increfco Incrementum, cujus

vocis prasfixa praepofitio In aliquid apponit; reddituritaque ut au&io, augmentum, accemo, amplificatio,quibus vocabulis & qnantitas & qualitas ipfa de-ftgnatur, cum hanc non inepte exprimere vidcaturbarbara quantumvis Politicorum vox Melioratio♦

Defcript.in- V. Reipnblicje Incrementum eft, quo redditur il¬lamagna& potensddeft populofa& locuples

©tltf

©tlffrUttb &cjt Xcfcf)/ £,idcö hoc potiflimum refpicicucres publica juftis^ titulis, quos fumus recognituri, fncyCpl0}13'perfedionis frudum haud fpernendum dornt Sc forü °'P'fentiat, repetatque.VII- In aliis, quibus augeri debet Refp., eft po-

puli mulciplicatio nec infima , quae aufpicatomatri-^/,Mm*raonio inftituta perpetuam confert gloriam; verümpccuniarnm cumulus maximus facilé abripitur velconfumiturjquareAdrianus femalle hominum>quampecuniarum copia ampliare imperium,pronunciavitjconjugiis enim legitimis, caftitas,vagä libidine coer-cita, fände fovetur, eoque optimé civium viribusprofpicitur, qui terram, artes Sc opera varia exerce-bunt, quo cundapace, belloque in falvo exiftant,adeoque generis humani perpetuitas, feria ftirpis pe-riodo, alfcrvatur, ut,qui morte aut marte occiderint,mulierum foecunditate fuppieantur. Ubi prodeft, nefraude, incuriave fiant abortus Sc immaturx nuptixfeftincntur, fed apto utrisque tempore coptrahan-tur, fcilicet fera fit juvenum Venus, qua ali flaturam,ali vires, nervofque confirmari prifci interpretabanturGer-mani, «i com de cxtero magna xtatis difparitas, 0j ctf.infterilitatem,autmale conformatam foboIem,pIerum-com•debeLque föleat caufan, ir. ^am\VIII, Ut eö gratifis generationes hunianxpro-^i^oc™,movcantur , ex ufu Reip. elfe videtur optimas per *p»dXtnop.quam aflidué cuftodire familias: necnon in vediga-lium,muherum atque onerum impofitione interdum &?.u. c.j.rationem habere eorum,qui prolem habent numero- §- *2-fam debité proereatam , Sc maximé in bonum publi¬cum cducatam, quo vjdelicet honoribus, privilegiis,dignisq; prxmiis afficiantur. Quo loco Alexander,MJ.Z ' Sc

,r*/U. ii.Romani, ér, habucrint toAitW«#, facilé CX coJ.4. »•8- conftat2 quod ccelibatiim, qui rar.6 caitus, ignominiaf,Lipf.inL acmoj^s reprimerent, r.exiilimantes ejus cu ltores,*'

aras& templa dcorum deftruere, ihq) åfvmm & natumtral.Max. levern imtnis effe,v,nzm lifquantum quidcm poruerunr,/.2.C.9. ».i. cjeteros nuptiis privare, facratum natura: ordinem,v,Lipf. Ef. familiamiciyitates,genus denkphunianum finé gene~

ratione haud permanens, abolcre annitebantur. I taRomulus fuamin unum conglobatammanum, ultraunius hominis statem iine ope foeminarumnondu-taturam/artguratus, Sabinarum virginum connubia,

<p,Liv. 1.1, ut farigdinem & genus mifceret, emagitavit, <p, qua:C'*-&9- tandem extorta, procreatione liberörum & mutua

] operum communicatione, lsetas vires primordio Ur-bis dcderunt.IX. Promifcuum interim coitumvelmhiwpicw

non cordi effanerere, quam Lamech primtim inVC-xit,& poft diluvium patres, carteroquin fandi, fovö-runt; verum infiitutioni divinae, erunt Duo in Cärnem

XiGen. i. -y. unami x omnino parendum eft > quam, ecfi nefas fuit,zi.&Matth. violare temporePätriarcharumj tarnen cum illis pro-15.V.1S. pjtjlls |)CUSj ex rigore fux juftitiae, ob certäs caufas,

tum ob judicii errorem in providentia fuae familise,^divina gloriac, agere adeå noluit. Ut enim Apoflolideleüabantur auditoribus admiraniibus dofåriham cohcej-fam, non aviditate confiquenda lauåis > [edcbantatefemi-nanda veritatis; Itapatres non concupifcentia perficienda

dew'^r!]?' v0^uPtat^s > fid Providentia propaganda fuccefsionü , *vf>i~ ulterius autem hoc perfequi non fert animus, nec4o6.ex^fug' noftri ex profeiTo inflituti? cft, fed hoc inci¬

denter tetigimus, fcröpuiosc in id jamnoninqai-

X. Qui porto uxorem ut suercem permutabantiongé ab honeilate rcmotiTunt: Et Babyionioruinconiuetudonarratur turp.is,pacientiu itbsros,cnnjugesqitum bofpilibusftupro coire>modö pretium flagitii daretur, a: v,curt. i f.ita Britannorum pelsima fuic , qui babebant uxoresC1,dem, duodenique inttr fe communes & maximé fratres cumjratribus &parentes cum hberü, a, atque inconveniens et,Caf.de beLlex Cabadis R. Perf» fuit omnes foeminas effe com- GaL^'$'munes permittens, ut refert ex Procopio de bei. per- 2°5'fico Schonb. ß. varsam inluper confuetudinem alio- ß^.poLrum prorfas detcftabilem non attinet ulterius per-e-2-ftringcre, ut eft antiquorum Antropopbagorum y, In- y,p0i. rhgdarum, Medorumy Aitiopum habentium matres 6c fbro-/ljC*4-de

Q 1 . , rer.Iuvent.res inmatnmonio 6cc. quorum omnium morem de- & ^iex,texiße, eil confutafle. FerrarienßsXI. Cseterum, ad illud redeamus , quod 6c bono z'

populi 6c humanitati magis defervit: nimirum ma-gifiratus in prognatos é parentibus pauperrimis, me-mor grata: Deo liberalitatis, ex publico vel fuo cro-gaturus eft fumptum neceflarium, quo artes, aliamveoperam patria: praebeant adultiores faélnXII. Cum pariter cavendum eft, ne avita prpge-

nitorum virtus, qua: bonis ineft, per Iac adulcerinumamittatur; fed matres teneram eorum xtatem pro¬prio fuccb, animalia Ratione carentia fcquentes,enu-triant. Quod Germanorum fceminas olim fervafleoftendit Tacitus, £ßia, dicens, quemque mäter übenbus S",De morib»alit, nec anciliis nec nutricibus delegatar. Certé lauda- Cerm°bile, matreque dignum eft, itaque nec hodie habebi-turindecorum, ut prolis lux nutrix bat, qua: fafta eflmäter 5 quod fecus 6c frequentius, eoque pejus, con-tingit, cum infans nutrici cuidam nec corpore lalubri

B nec

nec moribus intcgris committatur ad alendum quomorbum aut mores imbibit pravos, quorum infuperlicentia magnam facit rerum ja<fturam, intcrdum &vita?:Tiberius ab EbriofaiplemetEbriofus fa&us eft:Caligula ab improba incompofitos, quos fubinde mi-litaris favor firmavit, mores infuxit, quales inme-liores raro mutari folent, Ita Poeta : e,

i,Hort. 1.1. JSlaturam expellasfurca: tarnen usque recurret,EP'lo° Et mala perrumpet furtim faßidia VtUrix.Cum prxterea non venuftatis causa, fed necefsitatis,fexui ftemineo, ut fuos aleret foetus, geminas mam¬mas Deus & natura dedit: Quemadmodum Favori-

t'Llb.u.c. nus apud Gellium poft illum Erafmus Roterod:i- y] affatim difquirunt. Verum tarnen hoc nutricatio-M>/n coiioq. njs onus periculosé interdum puerpcris imponitur fc.1 mr*'

scgris & alimento imparibus, quod tum aliis corpore&animo magis valetibus mandari confultius videtur.

Intmunitatis XI1E Si vero triftior Fortuna Remp. beilo,pcfte5& Libertatisfamc i aliov€ cafu duriter aftlixerit, vel fi lila, locacoaccsJio. jncuita cxcolere, quibus per fe eft impar, annitatur,

non dubitabit immunitatem atque libertatem exterisofferre , quo modo alle&i non raro fedes figunt per-petuas: atque adeo Iaborando, sedificando, navigan-do Rempubl. celebriorem , ditioremque reddunt.Quantum n. Romana civitashac lege crevit,incredi-bilc memoraru eft. Sic nofter Rex g. m. GusTa-Uns Magnus germanos tyrannide preflos ho-fpirio & fede excepit, ut illcs fibi obftringcret, autin arte & mcrcatura firmaiet.XilL Caveat autem Refp. ne, nimiümglobn ci-

vium adau&o, arque mediocritatis forma negle&a,morbum intus, quo intereat, fibi paret: cujus docu-• - men-

mentum in aliis Romana dedifle crcditur, qua: far-piiis iuo cum damno didicit multitudinem nimiamnoctre,modicam prodelfe. Non fecus ac navigiumexcedens modum, inhabile eft; lta Refp. magnitu-dine , quam temperare nefcit, laborans, ni colonia?,qua exoneretur , locus commodus adiit, vix regiminiparet, quin oriatur legum violatio, ordinis confufio,infolens lui fiducia, ieditio, contemptus & autho-ritatis diminutio, cujus comes imperii privatio efteconlolet.XV. Ne in otio luxurient ,vitioque corrumpantur

pe&ora mor talium , terram, qu# lxtas opes feret, Q\-^rofum'colendam tenent, cujus opera quo laboriofior eft, eofru&uofior, ut necetfariam inde fupelle&ilem publi¬ce, privatimqne repetant: Proindé non injuria cele-bratur omnium artium mater & nucrix, nam gcnerihumanocunda, quae ad communem vitam necefTa-ria funt, probet: corpus alit cum panem confert ,id-que tegit, cum linum profert: fimulq; caeteris anima-libus pabulafuppeditat,quor.um inde numerus cumu-latiCis accrefcit; Terra? itaq; cukurä ceftante bonumalioquin folum ftenlelciti (qtiemadmodum arboresincuriä ftunt infrugiferx) undehomb , pecora & ani-malia reliquamalum qualecunqj experiantur fuum.XVI. Hinc patet Remp. fine agricolis atque co-

rum opera nullam feliciter conftftere:Ex his milites,pacis bcllique fulcra , & laboriofi artifices prove- .niunt: qui feil: opibus indiget , curam habiturus JJas:eft pingüis agri, exemplo Furii Creftni,ö, quod Ger-l C<ef.com.mani contempferunt antiqui, magis latrociniorum,^^ö^bellique Cupidi j1, haud perpendentes rufticam illam 6'yium,pmimoni«* diligentia&jußttia eßeMagißram, k, S

B 2 cte-

etenim corum terra aut fylvis horrida, aut paludibusfoeda erat, cujus afperitas tandem penfata fuit curäde iabore impröbo, ita ut poftmodo iveverint vitemputare Sc olivam ferere, eamque hortis, gramine &copia framertti Ixte implere , cum ante, iicut di&umeft, turpius ipfis videretur arare terrarn Ö anntim expe*Hare, quam vocareboßes & vulnsra mereri, quinpigrum Ö1

Ai d. Tac. de iners fudore acquirere, quod[anguineparanpotuit. A.mn. Germ. XVII. Q^uo malo noftra patria laborabat, cujus

facies, ß priieam refpexerimüs, tetra manfit $ quxDei gratiå ab omni lui parte nuncmelior eft, magisfedulo agrorum cultu Sc exciiione Sylvarum exeui-tior, quxiargos ufus prxbent eibo coquendo,ad-parando nitro,xdibus ftruendis, fabricandis navibus,

nobili cineris generi, diäo, conficicn-do, metaliisque parandis inierviunt, quae terra beut-finitate ßne nundinatione acquiruntur, ut tnnoxii reddus:ndmqüe aurum per bella queerere, nefivs eß ,* per tnaria, peri-cutum s per falßtates, opprobrium; in fua verb natura, ju-

caf- ßitia,fjL; Quorum feré omnium Majores noftri igna-de^na'2" r*' aut artc & ßudio hociegnes, non ita curabanf

%lm.L"Urg' utiliores fylvas efftorefeere Sc reliquas ufibüs fuistradere, quod alias curare Rcfp. debetutfelkior fit,

ViVirg. etenim ut Poetaait,f,Geor. 1.^.40. Venfos & varium cceli pradifeere morem

Cura fit, aepatrios cultusque habitusque locorum :' Et quidqwquc ferat regio& quidquaque rßsufep.,, .•

Nec orriittenaum, fi fit opus, ut paluaes cxficc^ntur,& aqux, propter mercium adve&ionem, educ-antqr.Quibus conftat quod non alia causamagis, quam obfterilitatem frugum, Sveci# noftri veteres patria fuaexierint Sc bopuloias fecerint alibi colonias, locaL ;

'"ferti-

fcrtiliora, A/lam,Gra'ciam,Hifpaniam, Italiam, alias-que terras cultiores petentes.XV I I I. Hoc agriculturs ftudio dele&ati funt

Reges, virique per orbem terrarum Eminentiflimi,hoc celebratur Hercules, hoc Cyrus, hoc Attalas ,

Scipio, Curius Cincinatus aiiique, quorum nominalibenter prstereo in hoc tam artats dilfertationistranfcurfu,quiahiftoris pafsimreferunt,& qui in illisvalet maxim}, Tullius o Polyd. Virg. i. Sc ex his£ rat.Max.Lipfius. Hilce itaque diåis concludimus hunc titu-/ 8-lum, quiade eodo&iorum libri extant multi, & In-lignis I.4. Se C. Coleri, «reoque liberé profitemur re- w i,hc.udtÄifsimum loli cultum neceffarium, eique opers pre-wwä.tium in rei familiaris Sc publica: commodum maxi-? llb'z-de

- , " . ... r Confi. c 1. &mum iuturum, usque adeo.ut ex minimo imperio et- in Oeconhciatur fummum , ex tenui agris, urbibus florentiffi- Germ.fcript.mum , ut Cicero de Romano teftatus eft. 1 tirfnTi 18XIX. Sequitur ut debitam sdium conftitutiQ-cV/^Vw»l

nem,quå espimus brevitate,perluftremus,ubi Luxuria ttbb.Sc turpitudo abefTe debet: Heec namque, qualis de^™5'^*Tartarorum tuguriis memoratur, poftelorem dedeco- Cm„rat, uti illa enervat, exhauritque; Ei itaque divkixßitmo,ludibrio fuht, qui eas potius per omnes sdium angu-los dilsipat, inque fdlgentia te<fta irrogat, quam hocagit, ut per eas feipfum vifendum pracbeat; Ns turpceft sdificare ut villa ccenam qusrat,& fundus villam:Hihc enim videtur femper ifte vi<fturus , comedere^ ,

qiiåfi åkerö die moriturus. Quo nomine taxatü r Lu- theat.cullus Rom. quod, excifo monte, juxta Neapolim ad/;«>" /M37.pifcium receptacula, u majore impendio quam villamsdificans \ Euripum&mariaadmifit <p unde XerxesTogatüSa Pompejo Magno nuneupatus eft,£. Confi-/ra.c.33.

B J mili

mili nota plures alii perftringi pofTunt, indiesque vl-funtur limites (üx conditionis excedcntes ; tenendaigitur cvujuir^ciyUYbis ornamentum,«£ videatur, quid de-ceat: ubi opus eji ingenio, ut quü /llam invenidi'. uju ut Co-

.

G ph-i gnofcat: ludicio ut feligat,\f . Quare prudentia xdifi-in nmmJ.6ca.iHis plus quam pccunia oltcndi debet, ut domussfrchit. c. z. Domino honeftetur.

a' XX.Stru&uras in defeniionem aut publ. decorumerigendas, ii fieri poflitex co&iii laterculo vel fe&olapide, prudentes judicant, propter incendii & interi-tus cafum,atque exemplo Neronis, quiurbeex parteincenia, ades quafdam Albino, Sabinoque Saxo, quoigni impervia forent, folidari mandavit; Domorumvero altitudo, cum debita eft, egregié ccmmendatur,dc reliquaomnia utiliter adornatjÉgregia in DucatuBavaria eiTe fcribitur:Acpulchram olimRoma,dumprivatorum domus ad 60. pedes exfurgerent/orté obruinarum difcrimen , fumptus exitiofos, luminis dc

0 m Exctr- acris interceptionem/uo eai&o adornavit Imperatornd^devit. Trajanus,Ä>. Hinc fit,ut libenter plures eö congregen-imper.p.m. tur, potiusque habitenc, ubi adificiamelius funtex-

truda.XXI. In civicis adibus, ornatus & utilitas grata

funt, quahinc inde difperiis minimé habentur; co-gnitio enim vicinorum, ut catera non tangam , atqueamica converfatio iis impeditur,& mora expediendisnegotiis tadiofa inj ici tur j Quod etil incendium eximprovifo fubortum facilius, intcrvallo locorum fa-&o, extingui poteft^ id tarnen bajulis & inftrumentisad id idoneis dc velociore accurfu, adiumque dellru-éfione promptius diflipabitur a vicinis, dum fuam pa-riter rem agi, ardente proximi pariete, fenferin t.

XXII. Publica quoque domicilia ut ftruantur &refté curentur, neeeile eft. Ejusmodi lunt: Arma-mentaria, é quibus arma, bellique inftrumenta depro-"lüentur, cum res ita pofiuler, quäle RegisHifchix,& Romae fuit ß : Templa, ut Hierofolymitanum bw.Salomoni y, cura: erat : Granaria , ut Jolephifuir, &c. De Romanorum non loquar, apud quos ^ Gen.+i./Eåiles Cereales annonat cuftodcs fuere , e, quales 47'^4b'Caflii,Manlii & Grachi atate^; Quandoq, nec inter- \f lGrm.termiflum fuit Veipatiani & Severi tcmporibus, quo-in Lib.mnd.rum /wrpoftfuum difceffum , populo frumentum ai-^0f-de^nt'fervatum adeo multum reliquit, quo per feptenniumalipofiet: Bibliothecae, qualem. Matthias Corvinus urbui^mtib.Ungarin Rex habuit ornatillimam »: „/Eraria publica,PoL Germ.ut Regis llifchia,Ö,& Romana Civitatis erat,i:Scho-^^°3'c'8*la:Balnea tarn gratuita quam meritoriautRomae:Cu-$ 2parai.riae: Diverforiaatque illuftrium Collegia, & caetera 3 *7.cujuscunque ordinis pro rei necefbtate ac loci condi-1 Freg^j»tione, qua; Civitates & incolas commendant, prout iny'trrtmvarié conlpiciuntur,fimulque ab Authoribus THoma / /».33z. &Fregio, y>) 8c Heidero, A, aliisque recenfentur & cir- Cu' t-PhiL

.1 1 x in Orat. decumfcribuntur, ^-nt p^om «XXI11 Quemadmodum debiti laboris eft ejus-W- *» fine

tnodi & aiia adificia ftatuere,collapfaque reftaurare; •fnt'fu<e liff'1 • • n J-- / -io annotata.Ita nec minoris ltudii, utiumptus openbus & opera*. c 4 de^fumptibus refpondeant, nefacies domorum ambirio- acdd.fam vanitatem magis quam laetam utilitatem referat, sxt-t'610'#*'ittrnm pronunciamqs 5 vix proinde carent reprehen-fione Regum Pyramides iEgyptiori m, non fne am-birione& faculratum piofulaoftentarione,cum Suc-pf/cefibrum incommodo,in ufum fepulchrorum prorfusc lz-condita,quod plené Plinius^ loiephus v,öc alii multi \pdpntc'

alfe- '

aflerunt; Illuftrium enimvirornm ingenia 8c popu-lus otiofus in gratiori, utiiiorive negodo exerceri po-tuerunt. Cxterum, hoc utcunque cettimatuni fuerithaud in magno verfatur difcrimine, homines ecenimhoc feculo agentes ejusmodimonftroia, ut ita dicam,miracula rcformidant, ac curandis negotiis aliis di-ftenti imitari detre&ant. Antiquarum pyramidum iniEgypto vettigiahodieque extant, qua: pulchré civis

I quiaam Lipfienlis depinxit,/peljjt:tcc(j XXIV. Quis dubitabit propter belli fubita, 8(17jün.C'JWi ejus vim aptius arcendam, fervatå tarnen loci tttusque

natura,momia continuata ftatuere ? habent enim be-flix fua luttra; Ita ne frequentes domus fua munimen-ta? Num autem diffuflora fum probaturus, damnatu-rusve ? pendet res fub judicio ancipiti: De Babylonc358» ftadiorum moenia in ambitu ampleåente acce-

0Curt. /.j.i.pimus, e-.Etfuis in belloincolis cå alimenta fuå ipfiusfacunditate fubminiftrafle; fed,quamvis latis rationisin hoc faélo proeul dubio elfe videatur; hbentius ta¬rnen terrae eulturam relinquendam ruftica? genti di-feupio, qua cives cito diftrahuntur in urbis curam mi¬nus intenti debitam, öc modica equidem pomoeria fae-pius funt praeftantiora.

Mercatura. XXV. Plato cum fumma prudentia, dixit Remp*cx medico 8c medicominimé formandam; fed ex me-dico 8c Agricola,quo diverfa hominum genera inclu-fiflc videtur: in quorum numero funt qui ftudiofé pi-fcantur 8c navigant; Probi fané mercatores merciumcuras gerere debent exportanto fuperfluas, reportan-do neceiTarias, unde optimum mercandi fundamen-tum eluceat, nam hi

srAn*

sr Annonceprofint, portentfrumenta,penusque. ^Hor#. /. i:Uta. iVöwmareeßgenerofcefertileteßce; JEp 16.

Sic,non omnem frugem neque arborem omni in agro aHort-L z°reperire potes, cr, quod teftatum facitVirgiliusMaro ***'

1 Nec vero terraferre omnes omnia pojfunt:Et alibi Hicfegetes: tllic veniuntfelicius uva„ Irhg.Geon

v Arboretfietus alibi atque injußa virefcunt ^z.p.6i.gramma " 5t

XXVI. Quare ufus mercacurz tam celebris in re-publ. ob pulcherrima fua dona habetur, ut non fit re-gnum,provincia aut populus, qui ignorat ejus defeéhihumanuni genus haud commodé vivere poffe, <p: in^ ßodplurimis bonis vinum, % & Jalem \fs optima vitae con- j(ep. i.f c.s.dimenta produco, ut filentio involvam cxtera: fami- y Iudic.liaritatem, quam parit faepe intcr pnncipes, peritiam^ x3*& gratise communionem,quam conciliate fölet; unde^Qf*re' 9'non injuria falutantur mercatores jufti, pedes corporisVolitici a quia & ope eorum Urbes & impcria identi-«r0/c/:/. 4:dem adfummum furrexerunt bonis opimis ditata. ^Kep. c.7,XXVII. Hi ipfi quo opulentiores, juxtaquemo-

dum plures, eo acriores ejusdem civitatis defenforesexiftunt, indeque tutiores; fiquidem illa civitds, funtNatalis Comitis verba, quas integra hic apponere li-bet i in quam opes ad paucos confluxerint, magis eß viribushoßium exPofta, quia praeter invidiam G? inteßina odiay plu~rimum differt puvnare pro ahenis (3pro fuis facultatibus,cum omnes ßnt propria utihtatis proprii defenfores, fegnesaliorum , nemoqut patriam fuam exißimet, in qua nihilba- A^;beut plus bonorum quam exteri, a. 1.8 c. 3. deXXVIII. Tametfi Mercurii hoftes, mercaturam^™"**

virrtutis Inimicam,ob promifcuum ejus commeatumcives languefcere,immodicis divitiis diffluere,eorum-

C que

que mores corrumpi, dicant j etenim homintim volun*tci/s rerum illa Domina , multas res mans dsßderat, quam

ß Gm. iei^JUnt ueceßariie, ß quo fit, ut exiguas plerumque res CaC.11./14. Z rius, quam necefTe efl , colantur ; Eapropter an-

tiqui Germani, Belgs: & Nervas, y nihil vini , reliqua-y c#f. in rumque rerum ad luxuriam pertinentium inferri live-Gal febf' r*nt'rat*' llomincs Per ^XC a<^ ia^orem ferendum re-&nb.'z. *4' mollefcere ac effceminari,& virtutem eorum remitti;

quod quidem verum, proh dolor, interdum efh Nun-quam tarnen deflderatifsimus mercandi ufus, inter-ventu abufus tollicur,cum & hic in cccteris rebus fiepeadcfle confvevit. Casteroquin nec optimas res forentuüiles: nec Dodrina, Magiftratus vel medicina ; ne-naoque dubitat ignem & aquam, line quibus nulla fitvita, quin imo lolem ål lunam prascipua fydera ali-quando nocere.XXIX. Permagni intereft,ut,ad evitanda hxc ma¬

la,adcurati adfintinfpedores adMagiftratum illa de-laturi, ne uno nomine omnes cives male audiantj atq$hoc difpiciendura eft,ne frumentum in damnum pro¬prium temer é efferatur, nequc lana, Ünum, metallumnon elaborata; multa enimpecunialiinc coiligitur>&Artificum numerus ejusmodi invitamentis cum ufuaugebitur, quo onera & commoda publica faciliusleventur, cum cnim optima iliorum artilicia dedice-rint incolse, ßc quoque peregrina definunt mirari uti-licatis decus aeque auepti,

£ Gm. 1.%> XXX Permutatiopem rerum antiquiflimum haudc.iz.§.yde dubié commcrcii genus, $ tanti asftimävitPljnius, scx hjf 'r^/poi l1t °Ptaret in totum abdicare aurumßacram famem>i.e.6. J quantum, ai t, feliciori cevo, cum res ipfepermutabaniur in-e /.33. c.i. texfe ? ficut Trojmis lemporibusfaüitatum , Homero credi#-at- conve-

convenit, ita Lycurgus Sparcanorum Legislator fingulanonpecunia emi; led compenfatione mercium voluit *• Il»_J£quanquam hxc natura: convenientior habetur ,• ta¬rnen nec fuo caret fundamento commercium,nummoprxfenti inftitucum, compendiolo illo ad faciiiorem

^ efie&um inftrunientp , quo namque communis illabeatitudo, prxpedita Mc permutatione rerum pro-pter locorum diftantiamrerum varietatem aut indi-gentiam, perennat,XXXI. Verummonopolia, utuc adferta, aut im-

probata varié fuerint; inter omnes interim convenit,quibus Talus civitatis curae eft, commodum privatumprx publico rcmittendum: Quia illud in unius autpaucorum, hoc in omnium ufu confiftit. In illis itaq;monopoliis iniquitas fumma refidet, qusepropter hi¬erum privatum flatuta funt, cum eorum confcii, quitäliainftituunt, fecreta conventione conjurent mer-ces fe folum coémpturos , ne minoris quam hxc pra:-»flituic, fed carioris veneant, Tub fummå vidolicet tamementis quam vendentis alterius inopiå: Hoc dolo &fuo & univerfo ordini humano iniquifsimi habenturfimiles: Uli, quia.pari jure, periculisque defungiin-terdum tenentur: Huic, quia vita: fubfidia pluris ven-dendo pernegant, quo ipfo vitam ipfam adimire fub-dolé fatagunt: Ejusmodi monopoliorum fpecies totab iplis inveniuntur , quot funt in eorum pe&oribuslatebra:. Cxtera vero an damnentur, rationes, qua:fuadent video, num fequar, mentemecum altius rc-volvo, tolerantur multa in humanis reb. qua: penenon eflent ferenda,feruntur alterius caufå: Hxc itaq;monppolia, qua: å Magiftratu gravioribus de caufisfunt peraiifia, fi non ob aliud, certé ob authoritatemejus, licita cenferi dsbent*

MEMBRVM SECVNDVM.T H E S. I.

Conciliantur Ha<ftenus,qu£ internos augendi modos concernercquoque in- polfenc, juxca formam propofiti protulimus,nunc ex-ZlnTpV** ternos brevias adumbraturi , quo i förlitan gratuis.

éritj iis autcm potius carebit Refp. benéconftituta,quam de illis flt lollicitaincrementis, qux extraReip.terminos acquiri folent , nam optima adminiftratioReip. proprio fuo frudu per fe gratius rependere vifaeftejusmodi incrementa , ita quondam fines imperii

viuß l.i. tuen quam proferre tutius , v\\ nec prudentum voxe. 1.3. contemnenda, vid. anguftos fines opulentiå , fertili-

tate, bonis moribus & legibus debitis auftos , quammaximo imperio dilatatos, fovendos elfe; prxgraveenim imperium pericalofum elfe docuit omnis fere

S Curt. 1.4 hiftoria, & Darii legatus-9-ad Alex. tam å parte fuic. 11. Regis quam ipfius Alexandri; tutior proinde eapoten-1 val. Max. tta> ePt(? viribus fuis moium imponit, e, quia aliis eo nonL 4.1. ext.s. tam lufpe&a eft j Cummaxima aut vires intus, ut fer-

rum rubigo obtriverit, aut alieno cafu occideric: Ma-j joris licet fapientiae eft , virtutisq; rarse provinciam retu

c. 17 °&*iX mre tluam facere> * > attamen imperii fines non minus,c.iz. pofcente ita fato, cum vel line Martis juvamine pofi

funt quandoque extendi.Matrim- Sine bello : cum princeps uxore in matrimo-mum. nium Fe&a, imperium totum, ejusque partem illorum

confenfu ,'quos hxc cnra tangir, per docem acquint:Hoc titulo Seleucus Callinicus a Mithridate Phry-giam majorem indcptus eft, ut & alii multi, quorom

? lik. 38. c.5. nonm,fios in OrationeMithridatis habet luftinus, A,5 hic Exempla multa cumulare non opus eft, quar ab-

undc habent omnes fcrmé politicorum& hiftorico-rum libri.III. Poteft & Reip. terminus augcri, juftå lege

interpofitå, cum terrx commoditas, vel quodam con- contrafam.tra&u, alterius dominiocedit: Quemadmodum Po¬tentin Regis Phoenicum Hirami amplum dedit in-crementum in regno iuö magnificentia Salomonis,å quo viginti urbiSus donabatur.IV. Vel Jure Teftamenti, quo impcria alicno re-

liåa fuifle notum eft,de quo juvabit unum,in rei veri- rejtamentumtatem, exemplum adducere, quod Romana omniumditifiima adhibet hiftoria: Populus enim Rom. bono¬rum Attaii Regis defun&i hxres fa<ftus,eoque fub no¬mine Ailx compos fuit 5 ilc Florus /*; aditahceriditate, { ^ ^

provinciam, populm non quidem bello, non armis,fed {£>/,.'p*t.quod aquim, 11ßamenti jure retinebat. l.i. c.V. Ultimo denique loco, de Rerump. tranflatio-c<eun ä/"*

ne, belli potentia dicendum reftat, quat fere peruniverla sevi tempora eminuit, liquidem impeni &divitiarum cupido ultro citroque vacillat, nunquamquiefcit, ea qüamdiu homines infedi funt, pacis a-mantibuSjinjuriam accelerando, negotium faceflunt,nonnunquam obtentu juftae caufe.VI. Quicunque igitur iniquilEmis ejus ftimulis lufittm deni-

infeftantur, emendatione nequicquam tentata , quis bellum'inficias ibit, quin licité fe, luaque omnium primo de-fendant ? Et fi fortuna adlpiret, firaåis hoftium viri'bus ac pertinaciå jtributajufté imponant in dicam,fumptuumqoe errogarionem; Eosqueregni parte,velintegro, cum aiiter res neq lit componi, privent quifafti Amt vi<ftores ,• Namamittere fua non injufté isincipit, qui alios injufté laelit, v. de^dm.Kom

C 3 VII. De

'VII. De cajtero cum eo populo, qui fe alterius rc-gimini tandem fubjicit,mitius agendum eft,quam quiin finem pertinaciter arma tenuit, quo devido, illiusregionis pars optimé meritismilitibus conlulto per-mittitur obiidenda. In univerfum bellica virtutis

commodaoptimé declarat Experientia proxima,nequempiam alienamorentur Exempla: Übi rerum 6clmperiorum ixpc non incerta arbitra fortuna nobiscontulit evidens de talibus documentum, fuumqueJudicium, dum noftro regno varias de Molcovia, Da-nia & Germaniaprovincias adjecit,quarumnomina,

åuia nota funt prseterire lubet,quibus,inquam,imperiines funt au&i atque deduåi.VIII. Contra autem bella iniqué fufcipiuntur fpe

majoris tantüm imperii potiundi: cum utique & ra¬tio jufti & S. litern moneant, barbaros quoquc, quinon tumuituantur neque malum ullius aifcordia: e-mittunt, tametfi fufpicio metu gravetur, hello n.ineffe follicitandos, quin comiter3inque Religionis ne-gotio perfuadendos; Itaquc reprehenüone digni vi-denturHifpani, eorumque focii & alii, qui, fi alios,certé Indize occidcntalis homines quiete lummä, vit«

| ^rißed. in innoccntiå de hofpitalitate in advenas,£,hoftili manu£ncycLi.23.2Sgreffi immaniter trucidarunt, bonisque fpoliave-c.ii. p.m. i ,i-

runt chanliimis.Atque hxc funt, qua: pro temporis & inftituti Ka¬

tions in publicum dare conftituimus.

LTISSIMOGLORIA

SOLL

Tu ANÄPEI A S^EBHAIHttJi' trctig/cct hiK&iOTxruXMf&v.

%t^U/X<Peg6i fAvyt) 7V<rX7aV T8 mQx 7X1? T ßpQTQV äj&VCICU?dma*. & yiU{JC$.£ky tpityufv zivctf, ÄtifS EPEBOT rv\? ctyvoic(4

CtcGctfaofAevx r Ti^cty/^ctruv Kernt tx ßeÄ%?z>i yA/%g<ö£. 'h{PthonCpict å rvyovruv t, £& s z^e \ig uÄct^ovetco; 'zr&azrenlo-itfruv, ct}Kx qye/Aovif im kcltx wj ßiov ctvQpumvcv KCiptivuvTt^xyptXTuyi ATréyopiiv pilv ttc^Aaki? toov srnry^eiuv q&j cnra,-ViCcfAtv t avrüv' työfMV q V^J-^ (ptXomfflüt. Tuv 'Zt&tzovi-fAXTOOv 8$ev e<n ^y^-npov y.xrx riv ßiov v\ w ßpozzi? opQu?ßäcitäb&r rjij I? ISOfCPATlfe <£>??« ty\v mAiv ctvqvyjiozwvruvaxj y^ fMyclÅw 6% piutp&z 'zziyouj. A&kweis tüts 2^$ 2^7ks'p€u?' TZ ßet&v ■$ r a,vQpw7ruy cJfapjptq? ,T&M? 6Kty? <PiÅcoz<pict4 ivptof&M? SoKQi x£^r«<£g. TW mAiv 6K TOOVTTKVTUV jUifåtfv mfystfj \ssyshtri?e^i' mtibj? yv\s tiyat $topizv*i''EIKGTCO? AV {MV ybtyfl Tlsl X$iv TU» TXtyS ipi&S fkA^OVX j>07tyyzy&y.) Xvy%ouQV \<s:6i 'ÅcytcmTt X-4'EBHAIE ycfj ivyoty&j ty\9

7njs XClpTKV Tili? <?9 XiyopViVölS US CvÄiXi7Zii OCpCLVÅtt/Livq$w emtög. Xug/f y$ av tztuv toov 'Ztftty <r£ MyoptwuyTfjy ri^xiv C(flÖwf %o£t£ cpy ßcf/oiMv<r&ii» t^uoz.

3 :%Tyr ctyetMjtttvq? ivyvupomqf

htxct, f^et^pe

LAURENTIUS QSonfc? t' i - :: I ? H " " <;, Calm.

DOMINE ANDREA 5>WEBILI,Candidate Praeftantifsime.

POftquamprogrefjum tuum in literis non mo¬do academicos tibi peperifje bonores, 'verumetiam munus docendi publicum in terra patriäobtuhße cogno'vi, non fatis occurrebat, quo modotibipro fummis in Philoffipbia honoribus confe-quendis di/putaturo digné gratularer, (ff animigaudium oftenderem* Non tarnen alienum abofficio ejje exißimavi,fipaucis bifce lineis (ff affife&um in te beneuolum, (ffex rebus tuisprojperécedentibus, ruoluptatem perceptam deciararem.Egregium certé eß, quodpublice de rerump. in-crementis dijjerendo indufiriam tuamßngulas*remmagnis viris probat. Praclarum,quod eru-ditionem magno labore comparatam in publicosufus Conans transferre. Ma&e ergo ruirtuie >

itoclilfime SwebiLI, (ff Reip:,cuidonahactua debentnr , emolumentum pro virilt adfer.SicfruBußudiorum dulciffimo refte fruere,<quo-rum injwventute radices amarasgußare non re*fpuißi. Et proimremento, quod patriae, rite do-cendoßne dubio ajferes,ploriam teternam conß*quere. InterimVde, (ffamico inter alias occu-pationespié offictoséq;magis,quam concinnégra-tulantifäve PETRÖ KYRONIO

Calm,