Diiina FaVente ($. Dirigente gratidsD I SPUTA T10,

QU/ESTIONUMNONULLÄRUM LO-

GICARUM SCITU APPRIMEneceffariarum explicationem continens»

qjj a m*

In illuftri ac Regia Ubfalienfi Academidssub f rjesidio

M.LAURENTII STIG-SE LI I SS. THEOLOG l JE STIL

diofi, &c in diétå Acad. amplifs. Fac*Phil.Adjun6li.

Publice examinandam proponit*SAMUEL PET. D R YSENIUS

G O T H U S.; /■

Addiem ip.Maij in Auditorio majori, boris a 6, vtatutinit.More hominum fit, ut tantum quifquc probet,quantüiiLsfe afiequi pofle confidit. Erafno. in lib. de Meth. Théol.

U B S A L 1 &,

Excudebac Eschillus M a t i ht a,-AnnoDC, XXVIL

I

Qjj&stio Prima.ÅT vulgata iSa acciientis Definitio Por~phyriana(cvf^ßeßyjxos 't<nv o tfv&zuj ^ "ZxTmjJve-TUj ^srSxjZffVKeif^ii (p&oyisjßp bona-si

SUpponendum eft pro quseftionis folutione, Acci-dentis vocabulum in duabus potiflimum fignitica-tlombus å Philofophis ufurpari. i. Prout Subftantiaeepponitur* 2. Prout opponitur Proprio. Priori mo¬do iumptum Pr&dtcamentale: Pofteriori vero Pr&dtcabiUappcllari foiet å Peripateticis. Eftquc poftcrior ha?cfignificatio in tradita definitione å Porphyrio acce-pta. II. Tenendumeft, duobus pofte fcparationenL*tmiusab alio, fierimodis. 1. Cogitatione tantum. 2. Rea.Itter, idaue adhuc duplicicer. Vél enim poteft id fieriNaturaliter, feu virtute caufarum naturalium: velSupernaturaliter tantum ? virtute Ic. divinå Hisita_.prsemiflis, xefpondemus Definitionen) illam minusr*retlé efte traditam- Nam illud 70 abcfTe, feu feparariå fubjedo citra ejufdcm interitum, vcl intelligitur dofcparatione xar' $rivoiou>, feu rpentali, vcl xar aÅifyia*,leu rcali. Si illud, eft definito latior: fi verö hoc: auufermo eft de viNaturae,&tumeftftri&ior; aut dc po-tentiå infinicå Dci, & fic iterum eft lacior.

Qu-estio Secunda.An argumenta objicere éfaniori Pbiloßphiapc-

4 2 ttta,

2.

tita , in Dijputatione Theologica unquam licitum(it,an verb prorfius impium (J) inconveniens?

Non eit animus in praefentia quaeftionem hanetra&are in fingulas partes digeftara, nec de aliis magisgeneralibus, & huic affinibus( velutij An,&quomodoPhilo[opht£ cognitto, utilis atq} necejfaria fit, ad accuratamsTheologu percepttonem & traftationem ? Jttm: Anfirma un-quam fit argumentatio, ab efifiatis Phtlofopbicü, ad qusfltonespuré Theologica* concludendas ? &c.) aliquem fufeiperofermonem: id enimneq; praefentis fcrt inftituti tera-porifque ratio: neque adeo commodé (fortaffis) ånobis prseftari poteft, cum proeul dubio, homioemjrequirat, majori & eruditione & authoritate prsedi-tum, qui quaeiliones ejufmodi ad vivum (quod dici fo-lecjrefccaret. Deco faltem agernusbreviter, diluci-dé tarnen, ( aliquot cnumerando calus) anproponcre^argumentum Philofophicum in Difputatione Theolo¬gica licitum fit & conveniens ? Non enim dubium eft»quin & inventifint, & inveniri poflint, quidamadedaQiAomtpob ut, cum rcrum Philofophicarum prorfus im-periti fint ipfi, ca omnia pro incantatorum habeanupraeftigiis (liccat mihi fic cum Gefnero loqui,) quae exinterioribus Philofophiae receflibus depromuntur, &propterea > ii cotingat eos in difputatione Theologicafcriptå,vel alias vivå voce pro!atå,( ad utrumque enimnos hic refpicimus) argumentum invenire Philofo¬phicum, continuo authorem damnant capitis, imoparum abcft,quin ipfi adjudicent gehennac.

Nos igitur ad quadlionem reipondemus i. Sum-matim% Ut w Dijputatione Theologica rationes objicere Philo-jophicas nonfemper licet, ita ne% idjemper illicitum eß ,&in.conve-

conToeniens. 2. Magis diftinåé, certis quibufdam afler-tionibus; quibus tamen perraitterc vifum cd. i. Di-(tinäionem inter duo difputationum Theologicaruragenera. Quaedam enim difputationes funt SerU curruipfis adverfariis inftitutae. Quacdam verå Scbotafticaatque umbratiles, qua; feriarum quafi qua;damucilifli-ma funtprogymnafmata, &pradudia-

2. Diftindionera eorum, quae in aliqua difpu»tatione Theologica afleruntur. Eaenim i. vel funtex-preffa Scttpturs ditta. %• vel per infalbbilem confequentiamex Scripturis fufficienter dedufla. 3. vel partim ex Scriptu¬ra,partim verb ex Pbilofopbta conclufa. 4. vel talia,qua nonnift ex(oia Pbitofopbiafatid poffuntprobari. 5. vel denifefalfa

(ophtflica, qua ne% ex S.Scriptura,nefe é juniori Pbilojopbiateflé colltgt po(funt, &c.

3. Diverfkatem eorum qui argumenta propo-nunt. Hi enim /. vel funt dofii, vel indofti. 2. velhoc agunt lerio> vel faltem exercitii & experiment!causå, &c.

HINC COLLIGERE IUVÅI.

I. In dißutatione Tbeologied umbratili feu fcbolaßica,ft contra Tbefin Theologtcam qua evidenter (ffufficienter exfola Scrtpturdprobart poteß,objtcerit quid argumentum ex Pbi¬lofopbta petitum, non eß continuo reprebendendut% & odioseexagitandus. Etenim poteft ld facere j. eo faltem fine,ut vel ipfe, vel alii, mod um addifcant ad talia re&é re-fpondendi, dum Theologicé eddifputandum. 2. UtAntagoniftam feu Relpondencem cxcrceat, eumquecautiorem reddat, quo fiilli aliquando cum feriis ad¬verfariis (illicico hoc ftratagemate parum pié utenti-bus) fuerit congredicndum, in ejufmodi argumen-

A3 tis*

64

th aflumendis & fo!vendis, vel etiam vitandisi magiVfucurus (it circumfpe&us.3. Deinde licitum eft opponeati argumenta pro»ducere Adverfariorum ( quorum nonpauca exPhilo-

fophia funt petita ) ac eommodam ad illa exfpeäarorefponfioncra.

Atq; fic, in ejufmodi cafibus, nullam (at conftat)inpartcm peccat, qui rationcsobjicitPhilofoptacas*,modo id alias non faciat, vel immodefté, velfériö, a t«que adeö eo, quo Adverfarii noftri Pbotiniani & Cal-viniani animo. Sed hoc,non in Pbilofophicis tantum,verum etiam Theologicis argumentis proponendisr%obfervari debet,undc non eft hic peculiare.

O. 11. In dtfputationc Ibeologica fetta ihefin aliquant*claris (f apertis Scriptura teftimoniis fttfficienter confirma¬tarn , argumentis oppugnare Pbtlofopbicis} non modo inconve-mens, fedetiamper fe impium eft.

ti. Cum enim ccrtiflima fidei norm a (it ScripturJL»divinitus infpirata, primumqueomnium myfteriorurafacrorum sw#«ov iplc per Scripturas loquensSpirituf*Sandlus, planum eft,no minus etnß&g, quam «7aVa>ff fen-tire illos, qui Cbriftianaereligionisdogmata,£irmifii«mis S. Scripturas fundaroentis innixa, 6c omnem ratio«nis humanas captum exuperantia , non verentur fubPhilofophias limam revocare, ejufque axiomata (uprc«

^ roum crededorum judicem conftituero. Audiant higravifllrnum D. Auguft judicium Tom. 6. deutil.cred»

'

cap.it. Chrjftianos volentes fideifirmitatem accipe-re, ad nullam rem confugere decet, quam ad SacranuScripcuram. Sed hane aftertionem relinquimuscxpro-fefsö explicandam D. D. Theologis.

111- In difputationt 1beologtcd.ft eaßatuantur a Re-Jpon-

wsa

flendente, qua, ni/t in auxilium voearit Philofopbiam, fufft.cienter probare nonpoteß,in arbitrio Opponentis eft,argumen-ta adducere e certioribtu Pbilofopbia principits petita, idquetunc potifllmum, quando efFata Philofophica, quibusThcfcas probatio inniticur, adc6 funt incerta, ut qu®illis contradicunt, inveniantur verifimiliora. Tuncemm monere poterit Refpondentem, ut aftertionisr*fuae agnofcat inccrtitudinem > quod fi noluerit, cogipoteft argumcntis.

I V. Si contingat Reß>ondentem in difputatiofie TheoLex Philofophta adferre &ftatuere ca, qua falfa funt &fophifti«ta, non ptrperam fecerit Opponens,(t Pbtlofopbtca verttatü bo•flem, armis invaferit Pbilofopbicis•

Faciié verö, & variis modis contingcre poteft, utRefpondens, (is praefertim, qui ad accuratam rcruuLsPhilofophicarum cognitionem non ed provc&us»)faI-fa illa & fophidica adferat,eaqueadferendohalluci.netur. Na ra /. Fieri poteft uc interdum argumentumPhilofophicum ab Opponente allatum, aftfumat.atquead illud ex Philofophia etiam ( quo omni ex parte ad«verfario fatisfiat) refponftonem det falfam & abfur*dam, eamque abfurdioribus conetur ( ne vidas alteridet manus) defenfitare ratiombus. z. Spontédifpu-tationi Theol. inferre & approbare poteft opinionesPhilofophicas, vel falfas &löphifticas, vel per fe verasquidem, perperåm tarnen intelle&as & explicatas,hoceft depravatas, eafque fi ve in fuis Tbeftbus, live The«fium explicationibus, ad caufam aliquamTheologi-cam conftrmandam , vel declarandam & defenden-dam,inconvenienter ac «^^vr^transferrej«

Hicnonparümcouftatpofle, (iraö debere ) Op- j|4ponemcai io Philofophorum Lycads rediüs infticu-tum3

14.

IS-

lé.

s7*

< i

I

il

tum,Rcfpondcntera admonere,uterroremmodeftéagnofcac- Si veröis in fcntentia falsa morosé pcrftite-rit,eamque veramefle, pleno verbarum ftrepitu cla-maverit; nihil reprehenfione dignum feceric Oppo-nens, fi eum ad errorem agnofcendurn & corrigendu,argumentis impulerit Philofophicis, ut difcat tandem& Philofophiam igncm elfe, quem non manibus, ledforcipe oporceat contretfare, nevecaula Theologicafententiis Philofophicis, vel falfis, vei adulteratis pc£-fiméque accommodatis, confirmata & declarata, ip(aquoquedepravetur, magisquefufpe&a reddatur ipfir*orthodox« ventatis oforibus, quorum percinacia hacratione cofirmatur amplius. Omninö enim hic quoq;locum habet illud, quod de re fimili gra viflimé ( ut fö¬let) monuit perfpicaciflimus ille Theologus D. Che-mnitius in Locode Deo pag. (mihi) 104. fac. 2. Quan-do fine judicio & deledu congeruntur peregrin« Scdiifimiles fententi«, adverfarii fan« do&rin«, noa-tantüm pertinatiores reddunturj fed firoplicium ct-iam confcienti« perturbantur. Item illud Ariit. abeodem Chemn. ibidem citatum. S«pé contingit,uores per fe certa, argumentando reddatur incertior.

Ex his non difficile eft conjicere, qu«nam fen-tentia de cafibusrcliquis fit ferenda, quemadmodumetiam quomodo difetptanda fic fequens controverfia*

Qu^stio Tertiå.Utrum Rejpondens in Disputatione Theologica

teneatur ad argumenta Fhilojopbica respanderoan noTisi

Non paiiti fimpliciter negant? e% didHs tamen^»patet, quoddana dißinäionis temperamcotum adhi-

bcnduin

bendum cflfc. Narn fi ratio Philofophlca co > quo in af-fertione 1.&2. di&umeftmodoobjiciatur, planum*videtur, abiq; ulla hatficatione tenendam efleomniumfereianiorum Philofophorü, & Orthodoxorum Theo*logorum fententiam, quam D. Gerhard.inLocisali-quoties repetit & in cuicat, bis vcrbis: Ubi dogmatisali-cujus veritas, ex immotu Scriptum fundamentis, firmitcrde-monßrata fuerit, nullit rationtbu* Phtlofophicis, quantumleisßectoftSj ab cd nos deduci pattamur.pag, 1/7. Item, St Veritätaltcujus dogmatis inproprtis tfperjpicuis Scripturarum locis7conßrmata extat, no funt auetienda contra eam argumenta Pbt•lofophica, cfuantumvü fpectofa &plaußbtlia, p. jgt. D. Chena.in Loc. de Deo pag. ( mihi) 73. aitejufmodiarguttat nibiladmodum remoraripoffepiumleffiorew,qui illud Rom.9.20.bené didicit: A tqui, ö homo,tu quis es, qui exadverforefpondes Deo ? Loc. de Caufa Pecc. pag. 174. Memine-rimus quando ßmplex veritas > intrtcatis (ubttlitatibus turba-tur, rstundendes magis, quam folvendas effs obje&jones. Ori-genes cont. Cell. A, Meliori conditione (aitj exiftima-rem, fi quis Celli dida, ut vana & vilia contempferit,utmbil ducat bis reßondendum. Auguft.Tom.io.Serm 174%Si argumenta Pbilofopborum diffteile folvimus, illud quod de-morsßratum eftdn Dominoyftne difftcultatefidet teneamus. &c.

Certuro ergo eft Relpondentem in cafu tali, nul«låneceflitate polle aftringi, ad dandam aliquam objeftionuPhUofopbicarum folutionem dtrsHaw; Interim tarnen, quiaconftac fanioris Philofophiae efFata vera,refteintelle-&a & explicata, nunquam per fe contradicere veris*conclufionibus Theologicis,rnultüm fané ad uberioré&pleniorcm Haereticorum confutationem atq; con-fufionem momenti habere exiftimandumeft, Ii omni-bus(tapaPhiloiophicis,cxquibus ioiis ikpé triumpbum

B deccr-

2»

11I\

decernunt fibi, quåmTheologicis) illosfpofiemus ar*mis,imo proprio juguiemusgIadio,^W/«»^<f«?»w reufsdpr&ßamus, cum argumenta corum Phtlofophicatvero acge-nuino axiomatum monflrato (enfu>tancfuam a flirpe revellimui,Hinc omnibus ferc dodifllmisTheologisinmorcpo-fitum efte videmus,ut öftenså é codicc facro argumen¬ta, ex detortis Philofophia? axiomatibus dedudi, va-nitate,& vo&xcncii nonnihii ex reda rationc adducano,pro argument! Philofophici folutionedireäå. B. Au-guft. lib. i. Gen. ad lit. cap. 11. Hoc indubitanter tentnd meft, cfutcquid fapientes hujm mundi de natura rerum ueraciterdemonftrare potuerunt, oßcudamu litet is noßris contrariumjtnon e([c. Origenes Loco fupra aileg liraitationé addie,dicens: Ted cum infirmiores fint in Ecclefia,quos Pau¬lus fijfpiciendosefifecommonefacrt, nonabs re (uerit}de-lin hominis inevtias refutare,(5c. Et obfervatione dignumeft, dexterrimura Tbeologum D. Chemniciura,ut ut isin vocibus & rationibus Philofophicis aflumendisatq;diftolvendis fit circumfpe&us, farpé tame objedioncranon dimittcre Philofophicam, fine ullå folutioneacexplicatione diredå.ex ijfdcm fundamentis petita. In-fpiciaturf prtceralios) Locus de Caufia Peccati :Con-tingenfia & Necefticate,Libero arbitrio,Fide,&c. Ean-demqjrefpondenditationem feré dodifllmi quiq; exrecentioribus T heologis, veluti certacim obfervano,fcriptifq; approbant, ( videatur prareralios Menzer.ccnt.Cfoc.Calv. Sc MeifoJn Prscog.Theol.^sdq; non-nulii adeo folute, ut verendum fit, ne r>imium incipiatilli indulgere. Hic n. finonaiios, certé rertim Philo-fophicarum minus peritos, valde parros & caucos efteconvenit, neinaggrediendisPhiioicpbicisfintauda-ees, cumfacilimcfieri poftit, utpropriå culpa contra¬

hane

haot damnura, Multdilliseft tutiüs, domo Skriptur«pedcm nunquam effcrre, & objediones Philolopkicasredunderc folå inflantiå, opponcndo fe- clara Scripta-t<e> difta; (olutionis verb dtreSii > tempot expeftare a Domino,qui eam ctiam, faniorum & dodlorum Philoföphorumopera , facilé fubminiftrabit veritacis amacoribusr\Ii. Sinautem in tali ob/iciatur cafu, qualé nobis defcri-bitaflertio 3.6c 4. &c. haud faciléeft videre,quomodopollit Refpondcns direäam arguméti Philofophici fo-lutionem jude fufpcndere, &puqnam Pbilofopbicam-dc-tre&are,fi medo vclit 1iuj%<nv & errorem noa.agnofcere; cum ipfemet in caufa fit(Philofophica per-peråm incelligendo & appIicando)curilliejufmodi o-nusimponatur. Ncc multum juvatcumillisfacere,quilicet noverint fe efle in PhilolophiaoA^p^a^non ve¬rentur tn. in tra&atibus Theologicisarripcre exPhi-lofophia effata qusevis, iilque maléperccptis,& fsepéabfq; judicio ullo fuafcaufeaccomrnodatisjaflertionesTheologicas confini)are,declarare,illuftrarc:argumé-ta quoq; Philolopbicafli quse objicianturjaudafter af-fumere , atq; ad ea ex accuratiori etiam Philofopiå va-rié, copiolé & libcré (adde etiam vitioféjreipondero.Quando a. rese6dcvecit,ut abaliis notati errorifqueconvidi fint,continuo animu in partem cotrariam fle-élere, quajvis in ad verfariu acerba dicere,clamare eunajntolcrabili petulantiå committere fjt,etußa,<nv éts aPA«^öff,rationis decempedå res di vinas(tali n. titulo exor-nant errorcsluos,verae Philofophi« contrarios, & totiScripcurajignotos;calidé!)temerario aufumetiri velie.

Sed m s léqucns ex d.£hs cducimus & notamuff*<3ii£/(rp,£t: Rt(pondens tn Dafputattone Tbeologtca, ob ie Eltone$Pbtlofophtcoä) aut reCté (f veréJolvet9aut tbjojophke nonat-

Qu M-

Qujestio Quarto.Ån Re/pondensjvelOppones, teneaturomnium>

quétin dtjputationeadfert flatuitprobationem da-reföadverfarim eampoftylatoerit ?

Multi fimpliciter affirmanc, iliudqj tritum pro femilitäre pucant: g#odfme råttorn ajjeritur, td eddem, quaadfertur, facilitate rejicttur.

Sed hi non vident infinitam, & Pyrrhonicå fe hociiftffrb, approbare licentiä ornnia,pro arbitrio vocandifil dubiü. Certi ergo conftituendi funt limttes&KK.tb quos indifputationibus, urgendo probationes,/?o« licebit vaga*ri. Sic ergo fioe probationc admiteeda funt. /. In qua«cunq; difpucatione, i. Principiaprima (ßvmßma, i. 8a,qua omntum (enfibus funt obloia, ut E. G. Igncm efle cali-dum. &c. II, In dtfputationeRectalem dr ästetminatam ma*teriam t>entiiante,vera effata omnia, quae in diefia materia^ex profc (To non funt traäanda, led aliundé afiumenda»pnelertim id urgente Antagoniftå. Ocnnino enim quiiecus faciuntjfaepiflime data operå malitioféimpedtur»ne materia Diiputationi propofitae lubjefta, fufficien-ter cxcutiatur, ipfaq; veritas de rebus in illa contentisinveftigeturacroanifeftetur. Omnen.tempus,quodil-lius materias evolution! tribueadum elfet, impenduntin difcufiionibuscorum»qu£ alibi elfent difcutienda,&ex quibus conceflis pulcbréacutibterpropofita con-fcrovcrfia difceptaripolfet. Nimiru eosimitantur,quicmne ftudium eo convertunt, ut fophifticen exerccr®poflint, & opcacam dilputationis utilitatéextinguere.

Hic tamennon dtßimulamus, excipiendum ellé illuddifputationis genus, quod Philofophus n-etytntcfa *ppel-lac. Id enim, cum ad aheujus expiorabdam in aliqua^faciikate leiétiam inftituatur,majori gaudatlibcmtf»

$011 DSQ CIORUt