Algúns tópicos literarios existencialistas

na literatura galega do século XX.

Soidade ontolóxica

¡Estaba tan soya!Non bote nin lanchanin velas nin remos.

Rosalía

Estaba asolagado coma un limo.

Estaba asolagado aló no fondodunha poza de noite.Asolagado coma un limo.

Estaba solagado nunha lagoa grandede auga parada e morna,coma un limoque abanearan amodoondas dondas de sono, moi grandes

e vacentas

Nunha lagoa de sono,nunha lagoa de noite desorada,coma un limo,asolagado.

E sabía que fóra,e casemente á maohabía unha mañá noviña.Unha mañá sin ninguén,grande e goapa.

E no aire,unha ponla de pesegueiro chea de floresunha ponla ben ledae un paxaro.

A. IGLESIA ALVARIÑO, De día a día

Alleamento

A miña vida todaé un debecer por algo que se alonxa,por algo que se volve sempre alleoe cada vez máis lonxe…

Eu nunca estou a xeitoe sempre quero verme na outra veira,nun eido que se choea pouco que me achegue ó seu linde.

Un forasteiro sononde os demais se atopan e se afánsin que pregunten nuncasi é que están onde lles acai ou non.

As miñas horas sonondas que se abren e non pechan nunca,un arelar sin máispor algo que non chega nin se cumple.Sempre me foi un pouco alleo o mundoe nunca me atopeió xeito que me vaino cacho dese mundo que eu herdei.

Algo me asina, algunha cousa levoque escora cánto eu son:eu ando sempre á toa,sempre sin rumbo que me volva a min…

X.L. FRANCO GRANDE, Entre o si e o non.

Do “locus amoenus”ao

“locus horribilis”

As veces -é gracioso- eu xogo a ser teu paiAs veces -é gracioso- eu xogo a ser teu pai

e hastra me poño serioe hastra me poño serio

-tamén hai outros nenos que maxinan ser grandes-tamén hai outros nenos que maxinan ser grandes

mais ti ben o comprendes, é somentes un xogo.mais ti ben o comprendes, é somentes un xogo.

As únicas verdades son ollar a tartaruga,As únicas verdades son ollar a tartaruga,

tan estraña,tan estraña,

o caracol chusqueiro que nos amosa os cornos,o caracol chusqueiro que nos amosa os cornos,

rubir pola maceira, taniscar no seu froito,rubir pola maceira, taniscar no seu froito,

gavear polo cereixogavear polo cereixo

e escoitar aos merlos, despóis que chove abondo,e escoitar aos merlos, despóis que chove abondo,

na cantante cameliana cantante camelia

ou enxergar as barcas esbarantes na ría.ou enxergar as barcas esbarantes na ría.

¡Qué xogos verdadeiros!¡Qué xogos verdadeiros!

E non os aballoados do camiñar opaco,E non os aballoados do camiñar opaco,

o latexar dos anceiados vermes,o latexar dos anceiados vermes,

o medo de homes-ratos con cheiro a podredume,o medo de homes-ratos con cheiro a podredume,

ou a cruel insistencia de alicatesou a cruel insistencia de alicates

e sombras enloitadas de tamborese sombras enloitadas de tambores

que nos zugan a ialma.que nos zugan a ialma.

E non quero falarche desas cousas lonxanasE non quero falarche desas cousas lonxanas

que me angurian e afogan cando non son neno.que me angurian e afogan cando non son neno.

Voltemos a nós mesmos, Albertiño, xoguemos.Voltemos a nós mesmos, Albertiño, xoguemos.

Miguel GÓNZALEZ GARCÉS, Nas faíscas.

Da infancia como“locus amoenus”

ao“tempus fugit”

A A voz do nenovoz do neno

de ollos mornos de ollos mornos

enche o valenche o val

mamaie!mamaie!

Cuca o cuco, cuca o cucoCuca o cuco, cuca o cuco

na briza carballeira,na briza carballeira,

a vaca pasta na lameira,a vaca pasta na lameira,

arrola a rola, arrola a rolaarrola a rola, arrola a rola

na carballiza carrapeña.na carballiza carrapeña.

mamaie!mamaie!

Ornea o burro humildeOrnea o burro humilde

á par do nenoá par do neno

na lenturenta melura da na lenturenta melura da paisaxe.paisaxe.

O neno do tiranteO neno do tirante

cruzado ó peito ispidocruzado ó peito ispido

vai berrando no boscovai berrando no bosco

ai lalaieee!ai lalaieee!

Cuca o cuco, cuca o cucoCuca o cuco, cuca o cuco

E medra de repenteE medra de repentepolo longo fío dopolo longo fío do

lalaieee!lalaieee!a estatura bringuela dise nenoa estatura bringuela dise nenodende o fondo do puzodende o fondo do puzo

do lalaieee!do lalaieee!no que afogaron os seus ollosno que afogaron os seus ollos

ai, lalaieee!ai, lalaieee!

Cala o cuco, cala o cucoCala o cuco, cala o cucona murcha carballeira.na murcha carballeira.Agora orballa sobre o lomboAgora orballa sobre o lombo

do boi marelo. E hai unha voz do boi marelo. E hai unha voz distintadistinta

de velliño alombado que foi neno:de velliño alombado que foi neno:¡ei, hoy, ei!¡ei, hoy, ei!

Na longa soedade Na longa soedade do labrador canso no sulcodo labrador canso no sulco-¡ei, boi, ei!, ¡ei, boi, ei!--¡ei, boi, ei!, ¡ei, boi, ei!-ecoa aínda moi lonxanoecoa aínda moi lonxanoaquil amante sonaquil amante son

lalaie! lalaieee!lalaie! lalaieee!que xamais tivo camiño nen que xamais tivo camiño nen

chegada.chegada.

Antón TOVAR, Antón TOVAR, Calados esconxurosCalados esconxuros

Outra visión dainfancia perdida

OURENSOURENS

““Pro á noitiña,Pro á noitiña,dende o meu leitiño de neno ulente a floresdende o meu leitiño de neno ulente a flores

vexo que a lúa derradeira dos estíos,vexo que a lúa derradeira dos estíos,tolamente ataviada,tolamente ataviada,

espreita a través da vía aceda:espreita a través da vía aceda:e na noite aromáticae na noite aromática

os cans da Melancolía laten en soño”os cans da Melancolía laten en soño”LUBICZ-MILOSZLUBICZ-MILOSZ

De veras estarrece o matiz das papoulasDe veras estarrece o matiz das papoulaspolo meio das viñas dos estíos de antano.polo meio das viñas dos estíos de antano.Agre, un cheirume picante a mazairas en froitoAgre, un cheirume picante a mazairas en froitoe o esguío circuito das vésporas gulapentase o esguío circuito das vésporas gulapentasincendia os porpiaños de alpendres e murallasincendia os porpiaños de alpendres e murallascon todo o sol infernal da sesta na miña patria perdida.con todo o sol infernal da sesta na miña patria perdida.

Retrocedo até o tremor no máis agreRetrocedo até o tremor no máis agreda dor acugulada en negros tulipáns de veludo saudosoda dor acugulada en negros tulipáns de veludo saudosoe surten as tribos da saltapalletas namoradose surten as tribos da saltapalletas namoradospara celebrar o verán de fogo e seivapara celebrar o verán de fogo e seivanas herdades lonxanas da miña patria perdida.nas herdades lonxanas da miña patria perdida.

Poño a man sobre a arma a desistir, alapeante,Poño a man sobre a arma a desistir, alapeante,e súpeto un ventiño que aloumiñae súpeto un ventiño que aloumiñacomo as luvas de mamai cando volta do cine pola noite,como as luvas de mamai cando volta do cine pola noite,e todo o intre paira na tarde sen finale todo o intre paira na tarde sen finalporque o neno camiña entre os repolos de onda a pozaporque o neno camiña entre os repolos de onda a pozae a finca está a piques de reventarme o fígadoe a finca está a piques de reventarme o fígadode amala e de evocala como fagode amala e de evocala como fagonos horizontes incendiados da lembranza da miña patria perdida.nos horizontes incendiados da lembranza da miña patria perdida.

Tanto pranto contido neste vaso de agoraTanto pranto contido neste vaso de agora

reborda en chafariz de fel e cousa aceda.reborda en chafariz de fel e cousa aceda.

Alí os corredores en lume, as estrelas,Alí os corredores en lume, as estrelas,

os ledísimos xofres inflamados, as ardentes noitesos ledísimos xofres inflamados, as ardentes noites

poboadas de velaíñas entrometéndosepoboadas de velaíñas entrometéndose

na galería de diante do lembrado, espellona galería de diante do lembrado, espello

das criaturas de lana da miña patria perdida.das criaturas de lana da miña patria perdida.

Mollo a pruma nos restos aromáticosMollo a pruma nos restos aromáticos

da soedade pervertida e murcha,da soedade pervertida e murcha,

e entradas no nariz de poeira solta na penunbra da adegae entradas no nariz de poeira solta na penunbra da adega

antiga do meu abó, ulente ao antanoantiga do meu abó, ulente ao antano

máis líquido da miña patria perdida.máis líquido da miña patria perdida.

Amor, amor, non podo trasladarteAmor, amor, non podo trasladartea aqueles ontes de nostalxia e cincentos irisa aqueles ontes de nostalxia e cincentos irisinda que a flor que ti prendes no cume de acibecheinda que a flor que ti prendes no cume de acibechecortada foi, cortada, na roseira da miña patria perdida.cortada foi, cortada, na roseira da miña patria perdida.

MÉNDEZ FERRÍN, MÉNDEZ FERRÍN, O fin dun cantoO fin dun canto

A dor de vivir

Eu estaba na nada sen sabelodeitado nun nirvana sen doorese viñeron dous sexos pecadoresa guindarme no lume e mais no xelo.

Eu non estaba, estaba nun outonodisfroitando da paz de non vivire guindáronme á vida para carpire chorar e esquecerme daquil sono.

Trala paz que unha noite me roubaron

agora o si e o non da margarida

do terror desfloro eu, e os que xogaron

a tirarme da nada en que xacía

son carnes que hoxe xacen na noutra vida

onde teñen a paz que eu tiña un día.

Antón TOVAR, A nada destemida.

Autores e obras citadas

FRANCO GRANDE, Xosé Luís: Entre o si e o non

GÓNZÁLEZ GARCÉS, Miguel: Nas faíscas

IGLESIA ALVARIÑO, Aquilino: De día a día

MÉNDEZ FERRÍN, Xosé Luís: O fin dun canto

TOVAR, Antón: A nada destemida

Calados esconxuros

Pintores e obrasAlfonso Crespo Fernández

Ángeles Jarreto

José González Collado

Oscar Carballo

Pedro Bueno Salto

Rosa Elvira Caamaño Fernández

Presentación realizada por

Paula Gómez