anaiberritasuna 1.alea

ANAI BERRI TASUNA

0 IES ANAITASUNA IKASTOLA BHI

1.Alea

2013 ko Urtarrila

Durangoko euskal liburu eta diska azoka

2. eta 4. mailako ikasleen Durangoko

47. edizioko liburu eta diska azokara

irteera

Euskera Eguna.

Abenduaren 3an Nazioarteko Euskera

eguna ospatu dugu ekitaldi

desberdinekin.

Eguberria

Zorionak eta

urte berri on

2013!

Jatorria eta

ohiturak.

Irati Yarza-ri elkarrizketa

Gimnasia erritmikoa-n murgilduta.

Zergatik ez?

Euskararen erabilera soziala

bultzatzeko tailerra.

Kimika bizirik

Gure

ikaslagunak

EHU-teko

laborategian

barrena

BESTE ALBISTEAK

• Ikastetxeko webgune berria

martxan.

www.anaitasunabhi.hezkuntza.net

• Aurrematrikulazio epea zabalik

urtarrilaren 28 tik otsailaren 8

rarte.

• Otsailaren 7 an Ermuko Antzokian

Brodway Musikala 4.DBH ko

ikasleen eskutik.

• Otsailak 6 Ermuko antzokian

hitzaldia.

• Aitor Fernández-i ETB-ko Bisitari

programan elkarrizketa egin diote.

• Abenduaren 21-ean ikastetxeko

jaialdia ospatu zen arrakasta

handiz.

• Urko mendira irteera izan zen

gabon aurreko azken egunean.

Santa Ageda.

Otsailaren 5 ean ospatzen den Euskal

Herriko jaia.

ANAI BERRI TASUNA


Durangoko Euskal Liburu eta disko azoka

Euskal Herriko argitaletxeen eta diskoetxeen lanak ezagutzeko

plaza paregabea da Durangoko Azoka. Idazleek eta musikariek

euren irakurle eta entzuleekin egoteko aukera daukate. Lan

berriak aurkezteko eta ezagutzeko modua izaten da. Abenduko

lehen egunetan euskaldunen eta kulturzaleen topaleku izaten da

Durango eta era guztietako publikoarentzat kultur eskaintza

zabala egoten da. Azokari lotuta, Haur Literatura Aretoa zabaltzen da urtero. 12

urte arteko ume eta gaztetxoak literaturaren mundura modu

aktiboan gerturatzeko gunea da, haurrengan euskaraz

irakurtzeko gogoa pizteko eta beraien gustukoa den lekua izan

dezaten.

Aurtengoa 47.edizioa izan da,

Abenduaren 6tik 9ra.

Hainbat ekitaldi egon dira,

talde desberdinetako

kontzertuak, idazleak

beraien postuetan liburuak

firmatzen, aurkezpen

solasaldiak

Gure ikastetxeak, abenduaren

7a aukeratu zuen bertara

joateko. 2. Eta 4. Mailakoak joan

ziren goizean goiz trena

hartuta. Egun honetan hainbat

ekintza izan ziren: Aurkezpen

solasaldiak, zuzeneko

kontzertuak ( Gozategi, Seiurte

eta Xabi San Sabestian)… Esan

digutenez oso ondo pasa zuten

bertan, euskal kulturan

murgildurik.

Euskeraren Eguna

Euskararen Nazioarteko Eguna abenduaren 3an izaten

da, Xabierko Frantzisko deunaren egunean.

Frantzisko 1552ko abenduaren 3an hil zen eta, kondairak

dioenez, hil aurreko azken hitzak bere ama-hizkuntzan

izan ziren, hots, euskaraz.

1949an Eusko Ikaskuntzak ezarri zuen egun

hau euskararen nazioarteko egun gisara. 1995ean Eusko

Jaurlaritzak eta Euskaltzaindiak bat eginik, Euskararen

Nazioarteko Eguna instituzionalizatu egin zuten.

Jakinekoa denez, hainbat eta hainbat dira euskararen

omenetan egiten diren ekitaldi eta jardunak. Horietako

bat, guztietatik nabarmenena, Euskararen Nazioarteko

Eguna da, urtero-urtero, abenduaren 3an, Xabierko

Frantzisko deunaren egunez ospatzen dena.

Gure ikastetxean ere ospatu zen egun hau eta bertan

Ohian Vega-ren hitzaldi bat izan genuen beste ekitaldi

desberdinen artean.

Oso hitzaldi interesgarria izan

zen, 1. eta 3. mailako ikasleak

izan zirelarik bertan.

Komunikabideetan eta orohar

gizartean euskeraren

erabilpenari buruz hitz egin

zuen eta egindako galdera

guztiei erantzun zion.

Esandako ospakizuna ez da hutsetik abiatutakoa. Badu

aurrekaririk. Ezagunak dira, besteak beste, Errepublika

garaian Eusko Ikaskuntzak, Euskaltzaleak Bazkunak

bitarte, antolatutako antzerti eta olerti egunak, bertsolari

egunak eta antzerakoak.

ANAI BERRI TASUNA


Ohitura paganoen ezaugarri dira zuhaitza (Eguberriko izeia)

eta opariak dakartzan pertsonaia, Olentzero. XX. mendearen

bigarren erdiaz geroztik, urte sasoi hau oparien ohituraren

eraginez gizarteak diru kopuru handiak xahutzen dituzte.

Kristauentzat, Eguberria egun handia da abenduaren 25a.

Egun horretan, Jesukristoren jaiotza ospatzen

dutelako Erromatar Eliza Katolikoak, Eliza Protestanteak eta

Errumaniako Eliza Ortodoxoak.

Eguberri hitzak, neguko solztizioa, eguna luzatzen hasten

den garaia da, «egun berri» baita hitz horren

jatorria. Gabon «gau on» edo Gabonak «gau onak» hizkiek

ere ari beretik datoz.

Eguna (argi orduak) pixkanaka laburtuz doan aldia

amaitzearen eta geroztik luzatzen hastearen fenomenoa da

solstizioa. Euskal Herrian eguzki argiaren iraupena 9 ordu

izatetik 16 ordu izatera pasatzen da, solstizio batetik

bestera. Gizakiak oraindik sua erabiltzen zuenean,

argitasuna oso mugatua denez eguzkiarenarekin alderatuta,

eguna luzatzen hastea oso gertakari pozgarria zen

beraientzat, askatasun handia ematen baitzien argiak.

Horregatik, argiaren festa deitzen zaio.

Jesukristoren jaiotza

Natibitatearen ospakizuna Maria sortzez garbiaren

festarekin hasten da, abenduaren hasieran. Honetan

aingeruak Jesusen ama izango zenari Izpiritu Santuaren

eraginez haurdun geratuko zela jakinarazi zionekoa ospatzen

da. Abendua, beraz "adventus" edo "etorrikoa"ren

itxaronaldia da. Ez da segurua Nazareteko Josu (Joshua edo

Yeshua) abenduaren 24etik 25erako gauean jaio zela, antza

denez udaberria ala uda behar zuen izan. Eta Elizak data

honetan kokatu baldin bazuen, kristauak ez ziren

ospakizunak estaltzeko izan zela ere badirudi, erromatarren

Saturnaliak, esaterako.

Espainian eta hispanoamerikako leku batzuetan

Epifania ospatzeko ohitura dago, Errege Magoen ospakizun

modura. "Epifania" hitzak manifestazioa eta gertakari

mirarizkoa esan nahi du eta Nazareteko Jesusek bere burua

ezagutzera eman zueneko hiru gertakari bereziek jasotzen

baldin badute izen hau (beste biak dira: haren bataioa

Jordan ibaiaren uretan eta Joan bataiatzailearen eskutik;

Kanaako eztaiak), Ekialdeko hiru jakitun edo aztiek bera

seaskan gurtzera etorri zirenekoa urtarrilaren

6ean ospatzen da, Gabonen edo Eguberrien amaiera modura.

Aipatzekoak dira, bestalde, Espainiako Guda zibilaren ondorioz

Iparraldera alde egin behar izandako euskaltzaleek zein

bertokoek, elkar hartuta, Euskaltzaleen Biltzarraren

babespean egindako lana. Sasoi horretakoa (1949) da, hain

zuzen ere, Lehenengo Euskararen Eguna.

1995an, Euskal Herritik kanpora bizi diren euskaldunek

egindako Lehen Mundu Biltzarrean eskatutakoa bere eginez,

Eusko Jaurlaritzak eta Euskaltzaindiak elkar hartu zuten eta,

ondorioz, Euskararen Nazioarteko Eguna instituzionalizatu.

Geroztik, urtero-urtero, Erresuma Zaharreko santu

euskaldunaren egunez, ospatu izan dute euskal erakundeek

Euskararen Eguna. Lehendakariaren deiari jarraituz ehunka

lagun batzen da eta gorazarre egiten die euskarari eta

euskaldunei.

Euskararen Nazioarteko Eguna (ENE) Eusko Ikaskuntzaren

baitan 1949an sorturiko ekimena da. Eta Elkarteak, XXI.

mendean, gizarteko aldaketa eta erronka berrietara egokituz,

gogo biziz eusten dio euskal hizkuntzari bere lan arlo

guztietan.

Nestor Basterretxeak, euskal artistak, 2005ean diseinatutako

ENE logoa da, bestalde, urteroko ospakizunaren identifikazio

ikurra.

Euskal hizkuntzaren unibertsaltasuna aldarrikatzen du.

Eguberria

Eguberria edo Gabonak egun berriaren ospakizuna da, hau da,

eguna berriz luzatzen hasten dela ospatzeko jaia, neguko

solstiziokoa. Azken mendeotan, Kristautasunak bereganatu

du, Jesukristoren jaiotza ospatzeko.

ANAI BERRI TASUNA


Apaingarriak

Apaindura bereziek tradizio luzea dute historian zehar,

eta Gabonetako hiru kolore nagusiak berdea (zuhaitzena),

zuria (elurrarena) eta gorria (bihotzena eta Santa

Clausena) dira. Gabonetako zuhaitza,

hasteko, Alemanian erabiltzen hasi zen dirudienez, XVIII.

mendean. Ordutik, oso ohitura zabalduta dago munduan

zehar izeia ipintzea hala kalean nola etxean, hainbat

apaingarrirekin, bolak, argiak eta abar. Douglas izeneko

izeia da zehazki ohikoena. Internet erabiltzaile

amorratuentzat sortu dira izei itxurako USBak eta baita

elur-panpina itxurakoak ere.

Bestela, kaleetako argia bereziak, jaiotzaren irudiak

(Jesus, Maria, Jose, astoa, idia, aingeruak, artzainak,

ardiak, Ekialdeko Aztiak eta abar), ezkilak, kandelak eta

galtzerdiak apaingarri tipikoen artean ditugu.

Musika

Lehendabiziko

Gabonetako

ereserkiak Antzinako

Erromaren garaian

sortu zituzten, IV.

mendearen inguruan

.VIII. eta IX.

mendeetan mota

honetako musika sartu

zen Ipar Europako

monasterioetan, eta XII. mendean Paris aldeko monje

batek herrikoi abestietaranzko trantsizioa egin zuen, gaur

egungo Gabon Kantak direnak.

"Adeste Fidelis" ezaguna, adibidez, XVIII. mendean

konposatutakoa bada ere, Erdi Aroko hitzek osatzen dute.

Protestantismoaren barruan, bestela, Martin Luther gabon

kanten bultzatzailea izan zen, Aro Modernorako bidean.

Austrian eta XIX. mendeko hasieran "Stille Nacht, heilige

Nacht" ("Silent night", "Noche de paz" edo "Gabon gaua")

abesti guztiz famatua konposatu zuten, eta urte batzuk

geroago "Jingle Bells" sortu zuten AEBetan. Bestela, "Hator

hator" euskal abesti ezaguna Jesus Guridik egin zuen.

Azkenik, nabarmentzekoa da Vienan (Austria) hiriko Orkestra

Filarmonikoak urtero urtarrilaren 1ean urteberri-

egunean egiten duen kontzertua, mundua osorako zuzenean

ematen dutena. 1939an emanaldi hau lehen aldiz egin zuten.

Opariak

Oso ohitura zaharra da munduan zehar umeei Gabonetan

opariak ematekoa, bai eta helduen artean ere. Horretarako,

klasikoa da misterio giroa sortzea oparien ekarlearen inguruan,

eta horren adibide nagusia da mundu mailan hedatu

den Bizarzuriren irudia, anglosaxoi herrialdeetan Santa

Clausizenarekin berrasmatua eta Frantzian Aita Noel izenarekin

jarraitua.

Espainian eta Latinoamerikako herrialde batzuetan Errege

Magoak pertsonaia garrantzitsuenak dira zeregin honetan,

eta Euskal Herrian azken hamarkada hauetan indarra hartu

du Olentzerok.

ANAI BERRI TASUNA


Irati Yarza gimnasia

erritmikoan murgilduta.

Irati Yarza Ermuan bizi den

eta 15 urte dituen

Anaitasuna Ikastolako

ikaslea da.

Bere zaletasuna gimnasia erritmikoa da eta 6 urte

zituenetik praktikatzen du kirol hau. Hasiera batean

Ermuko eskola taldean aritzen zen baina 11 urte zituenean

Eibarko Ipurua taldera joan zen. Bertara heldu bezain

laster, Euskal Herriko 1.postua lortu zuen federatu mailan.

Jarraian, 2009an aro eta sokekin Espainiako 8.postua lortu

zuen. 2010 eta 2011. urteetan 6. postuak lortu zituen eta

gaur egun lehenengo kategorian aritzen da.

Zer dela eta hasi zinen gimnasia erritmikoan?

Telebistan ikusi nituen gimnastak eta atentzioa deitu

zidaten. Orduan amari komentatu nion eta Ongarai Eskolan

kirol hau praktika nezakeela enteratu zen.

Zer duzu buruan lehiaketan zaudenean?

Lehiatu baino lehen oso kontzentratuta egoten naiz. Nire

entrenatzaileak esaten didan guztia egiten dut, gauzak

errepikatu… Baina tapizera irteteko momentuan dena

ahazten dut eta kontzentratu egiten naiz.

Noizbait pentsatu duzu gimnasia erritmikoa bertan

behera uztea?

Egia esan, askotan pentsatu izan dut gimnasia uztean. Asko

gustatzen zait kirol hau praktikatzea, baina askotan oso

gogorra egiten zait. Adibidez udan nire lagunak

hondartzan dauden bitartean ni entrenatzen egiten naiz

eta askotan, zapatu gauetan ezin naiz beranduarte kalean

gelditu hurrengo egunean entrenamendua dudalako.

Gimnasiarekin hasi izan ez bazina, zein kirol

praktikatuko zenuke?

Ziurrenik eskubaloian jarraituko nuke nire koadrilako

batzuekin batera.

Zenbat ordu entrenatzen dituzu astean?

Gutxienez, 21-22 ordu inguru astean. Gogorrenak zapatuko

entrenamenduak dira, sei ordu entrenatzen ditugulako,

bazkaltzeko hamabost minutuko deskantsuarekin.

Ondo erlazionatzen dituzu entrenamenduak eta

ikasketak?

Bueno, pixka bat gogorra bada, baina nire amatxo eta

aitatxoren laguntzaz ikasketak aurrera daramatzat.

Euskaraz, zergatik ez? Euskararen erabilera soziala

bultzatzeko tailerra da. Norbanakoaren joeraren eraginaren

eta garrantziaren gainean hiztunak hausnartzen jartzea dute

helburu Topagunean zergatik ez tailerren bidez. Tailerreko

parte-hartzaileek, hizkuntza jarrerek eta egiten dugun hautuak

izan dezaketen eraginaz gogoeta egiten dute. Gogoeta hori

taldean egiten da: elkarren artean hausnartuz; eguneroko

egoerak oinarri hartuta eta bakoitzaren jarrera eta portaera

epaitu barik.

Ekimena, euskara ezagutu arren, erabilera gune, harreman eta

euskararentzako esparruak irabazteko dituzten

euskaldunentzako da. Euskal Herrian % 27 gara elebidunak eta

euskararen kale erabilera, berriz, %13,7koa da. Etorkizunaren

ikuspegi baikorra irudikatu nahi dute, datuok aukera gisa

aurkeztuz. Erabilera aukerarik bada, aukera hori gurea da,

euskaldunona, euskara dakigunona.

Tailerraren bitartez euskararekiko jarrera baikorrak sustatu

nahi dituzte, hiztun aktiboagoak bihurtu nahi dituzte tailerreko

parte hartzaileak. Funtsean tailerra galdera baten bueltan

antolatu da: eta hau da: “euskaraz, zergatik ez?” Zergatik ez

kokatu euskara guztion elkargunerako, komunikaziorako

hizkuntza gisa? Zergatik ez hautatu euskara lehengo berba

gisa?

Saio batean, hainbat gai lantzen dira: hizkuntza aniztasuna,

legezko markoa, hizkuntza ukipena eta galtze prozesuak,

euskararen gaineko datuak, erabiltzeko zailtasunen

identifikazioa, eta erabilera gehitzeko proposamena ere egiten

da. Tailerraren zabalkundea Euskal Herri osoan modu

eraginkorrean egin ahal izateko, Topaguneak bazkideekin

elkarlanean 13 euskara elkartetako 40 trebetzaile jarri ditu

martxan

ANAI BERRI TASUNA


Tailerra bereziki nerabe, gazte eta gurasoei egokitutako

saioak sortu dituzte. Xede talde horiei zuzendutako

saioetan, ezaugarri berdintsuak izan ditzaketen

euskaldunak elkartu nahi dituzte, nolabaiteko talde izaerak

ematen duen hurbiltasuna, hizkuntzaren eta hizkuntza

ohituren gaineko gogoeta egiteko baliatuz. Proiektuak

Kataluniako Tallers per la Llenguak diseinatutako “Taller

per al foment dels Usos interpersonales en Llengua

Catalana” sentsibilizazio tailerrean du oinarri. Topaguneak

beraien eskaintza jasoz, tailerra moldatu, egokitu eta

euskarara ekarri du, gure hizkuntzak duen errealitatera.

Duela gutxi tailer honetako bi gazte etorri ziren gure

artera. Lehengo, euskararenganako gure ikuspuntuak landu

genituen. Gero, euskararen inguruko estatistikak erakutsi

zizkiguten. Lanean aritu ginen dibertituz. Euskaraz hitz

egitera bultzatu eta animatu gintuzten joko entretenigarri

batzuen bidez, hizkuntza bultzatuz.

Balorazioa

Gure artean baliagarria izan da gaur egun euskararen

egoeraz ohartarazteko. Tailerra ez zen aspergarria izan,

dibertigarria eta entretenigarria baizik. Hasieran, gure

artean eragingarria izan zen, euskaraz hitz egitera

bultzatu gintuzten. Batzuen artean ekintza honek ez du

eraginik egin, beti euskaraz hitz egiten dutelako. Eta

beste batzuen artean, hasieran bakarrik eraginik izan.

Aldizkariko batzordeak espero du tailer honek beste herri

askotako, hau da, euskal gazteriaren artean eragina izatea

eta euskara sustatzea.

Kimika Bizirik

Asteazken

honetan, hilak 16,

4.DBH-ko fisikako

12 ikasle Euskal

Herriko

Unibertsitateko

(EHU) Teknologia

eta Zientzia

Fakultateak

antolatutako

proiektuan hartu

zuten parte. Proiektu honen helburua 4.DBH-ko ikasleak zientzien

mundura bideratzea da, kimikan bereziki. Horretarako, ikasleek hainbat esperimentu egiten dituzte

bi irakasleren laguntzaz.

Hasteko, ikasleok unibertsitateko jantokian bazkaldu genuen

eta horren ostean irakasleekin batera laborategira joan ginen.

Bertan, 6 esperimentu ezberdin egin genituen. Lehenik eta

behin 5 zentimoko txanpon bat urreztatu genuen, hau izan zen

ikasleen artean gustukoena. Ondoren, detektibe kimikoa

izeneko esperimentua egin genuen.

Proba honen helburua

8 sustantzia ezberdin

identifikatzea zen.

Jarraian,

nitrogenoaren

bitartez proba

batzuk gauzatu

genituen tenperatura

ezberdinez baliatuz.

Ordu erdiko deskantsu bat egin baino lehen, beste laborategi

bat ikusi genuen, bertan ura eta elikagaiak gainbegiratzen

zituzten honen garbitasunaz arduratuz. Gero, berriro

laborategira bueltatuz hurrengo esperimentua jarri genuen

martxan. Honetan naylona sortu genuen, horretarako bi

sustantzia kimiko elkartu genituen. Azkenik, kromatografia

proba egin genuen medikamentu ezezagun baten konposatuak

ezagutzeko.

Irteera honetaz

gozatu genuen arren,

ez dugu uste beraien

helburua gurekin

lortu zutenik. Hala

ere, esan beharra

dago lan bikaina egin

zutela eta horrela

jarrai dezatela.

ANAI BERRI TASUNA


Santa Ageda

Santa Ageda otsailaren 5 ean edo

bezperan Euskal Herrian eta

katolizismoak indarra duen beste

hainbat tokitan ospatzen den jaia da. Izan ere, Cataniako Agata santuaren

eguna otsailaren 5a da Eliza

Katolikoaren santutegian, eta ohitura da

egun horretan edo bezperan herrietan

koplak kantatu eta diru edo janari eske

ateratzea.

Euskal Herriko herri askotan, makilekin ateratzen dira kalera, erritmoa markatzeko

lurrean joaz; beste herri batzuetan, Kintoak ateratzen dira egun horretan. Ermuan

adibidez, bezperan, umeak ikastolatik eguerdi aldera irteten dira eta trikitilarien

laguntzaz kalez kale joaten dira koplak kantatzen baserritar jantzita. Nagusiak, aldiz,

berriz ere trikitilariekin, iluntzean irteten dira koplak kantatzera izara batekin dirua

jasotzeko asmotan.

Aurten ere irtengo dira, beraz, ANIMA ZAITEZ ETA IRTEN KALERA ABESTERA!

Hona hemen kantatzen direnetako kopla bat:

Aintzaldun daigun

Agate Deuna

Aintzaldun daigun Agate Deuna

bihar da ba Deun Agate

etxe honetan zorion hutsa

betiko euko al dabe.

Santa Ageda bezpera dugu

Euskal Herriko eguna

etxe guztiak kantuz

aukeratua duguna.

anaiberritasuna 1.alea

Documents