tema 1. o relevo. marco físico das actividades humanas

TEMA 1

. O R

ELEVO:

MARCO FÍS

ICO D

AS

ACTIVID

ADES HUMANAS

LECCIÓ

N 3. A

S UNID

ADES DO R

ELEVO P

ENINSULA

R ESPA

ÑOL

3.1. O RELEVO PENINSULAR ESPAÑOLSITUACIÓN: Extremo suroccidentaldo Continente Europeo

LÍMITES: -Mar Cantábrico-Océano Atlántico-Pirineos-Mar Mediterráneo

CARACTERÍSTICAS:

- Elevada altitude media; debido á:- Ten numerosas cordilleiras.- A elevación da Meseta Central (conformada por un zócalo

erosionado).

- Formas Compactas:- Orixinan un litoral (costa) de aspecto rectilíneo, excepto o galego, que

é moi recortado.

PRINCIPALES UNIDADES DO RELEVO PENINSULAR

MESETA CENTRAL (no libro “Meseta Castelá”): ocupa a maior parte do interior da Península e está dividida en dúas submesetas (Submeseta Norte e Submeseta Sur) polo SISTEMA CENTRAL. A submeseta sur está dividida á súa vez polos MONTES DE TOLEDO.

http://w3.cnice.mec.es/eos/MaterialesEducativos/mem2002/mapa/

A continuación, os rebordos montañosos que rodean á MESETA CENTRAL (os montes e cordilleiras que están máis pegadas) son os seguintes:

- No noroeste os MONTES DE LEÓN.- No norte a CORDILLEIRA CANTÁBRICA.- No nordeste o SISTEMA IBÉRICO. Enriba del está a Depresión do Ebro.

- No sur SERRA MORENA.

Por último, as unidades montañosas máis afastadas da MESETA CENTRAL son as seguintes:

- No noroeste: O MACIZO GALAICO.- No noreste: os MONTES PIRENEOS (PIRINEOS).- No leste: as CORDILLEIRAS COSTEIRAS CATALÁS.

- No sur: as CORDILLEIRAS BÉTICAS. Enriba delas está a Depresión do Guadalquivir.

PARA LEMBRAR…

NORTE = SEPTENTRIONALSUR = MERIDIONALLESTE = ORIENTAL

OESTE = OCCIDENTAL

3.2. O RELEVO INSULAR ESPAÑOL

Arquipélago Balear:Localízase no Mar Mediterráneo. Illas principais: Mallorca, Menorca, Eivisa (Ibiza), Formentera e Cabrera.

Arquipélago Canario:

Lozalízase no Océano Atlántico, fronte á costa noroeste de Á frica.

Illas Principais: Lanzarote, Fuerteventura, Gran Canaria, Tenerife, Gomera, Hierro, A Palma.

Algúns Illotes: Graciosa e Alegranza.

TEMA 1

. O R

ELEVO: O

MARCO FÍS

ICO D

AS

ACTIVID

ADES HUMANAS

LECCIÓ

N 4. C

OSTAS E

RÍO

S DE E

SPAÑA

4.1 AS COSTAS

España é un dos países europeos cun litoral máis extenso. A pesares de que predominan os contornos rectilíneos, existe unha ampla variedade costeira, na que aleternan costas altas e rocosas con zonas de costa baixa e areosa (Cádiz, Valencia ou Alicante) .

Compré facer mención ás rías galegas, xa que contan cos entrantes máis profundos.

No caso dos arquipélagos:- Balear: conta con moitas praias e calas.- Canario: predominan os acantilados de orixe volcánica

con algunhas praias.

Costa Cantábrica (dende o Cabo Vidío.

Asturias)

Litoral Catalán

Golfo de Valencia

Costa andaluza oriental

Costa atlántica galega

Costa atlántica andaluza

Costa das Illas Baleares

Costa das Illas Canarias

4.2. OS RÍOS PENINSULARES

O relevo peninsular agrúpase en tres vertentes, dependendo do mar ou o océano no que desembocan:

A Vertente Cantábrica (ríos que desembocan en el Cantábrico): Ríos Curtos. Ríos de forte caudal ¿Por qué? Son curtos debido á proximidade entre as

montañas e a costa (onde nacen e morren respectivamente) e caudalosos debido á abundancia de chuvias.

Ríos principais: Bidasoa, Deva, Nervión, Sella, Nalón, Narcea o Navia.

A Vertente Atlántica (ríos que desembocan en el Océano Atlántico). Distinguimos dous tipos:

Ríos do Noroeste da Península:Destacan por ser curtos e caudalosos (ex. Río Miño)

Ríos do Centro e Sur Peninsular:Longos e con caudal variable dependendo das estacións (moito menor nos meses de verán, no que sofren estiaxes).

Ríos Principais: Douro (Duero), Texo (Tajo), Guadiana e Guadalquivir.

A Vertente MediterráneaExcepto o Río Ebro (qué é o máis caudaloso de España), a maior parte dos ríos son curtos e de caudal irregular.

Ríos principais: Ter, Llobregat, Turia, Xúcar (Júcar), Segura, Almanzora e Guadalhorce.

TEMA 1

. O R

ELEVO:

MARCO FÍS

ICO D

AS

ACTIVID

ADES HUMANAS

LECCIÓ

N 5. O

RELE

VO GALE

GO I

5.1. AS UNIDADES DO RELEVOO relevo galego é moi compartimentado; está formado por

unha sucesión de bloques elevados e afundidos e pódense analizar en tres grandes conxuntos:

• As Serras Orientais e Surorientais:• Orientais: destacan as dos Ancares e as do Courel, na

provincia de Lugo.• Surorientais: engloba o sector montañoso máis alto de

Galicia. Destacan serras como Segundeira o a da Limia.• A zona Central, cun relevo moi variado:• Meseta de Lugo: Na zona norte recibe o nome de Terra

Chá. Destacan as terras fértiles de Monforte e Sarria, ubicadas nas zonas máis afundidas.• Serras Centrais. Son as que atravesan Galicia de Norte a

Sur, dividindo as provincias occidentais das orientais. Destaca a serra da Loba e a do Faro, entre outras.• Serras Setentrionais.

• A zona litoral: establece a transición da montaña ao mar.

• Exemplos importantes: Depresión Tui-Padrón, As Mariñas de A Coruña, a Mariña Luguesa, a Serra de Barbanza ou a do Morrazo.

TERRA CHÁ

TEMA 1

. O R

ELEVO:

MARCO FÍS

ICO D

AS

ACTIVID

ADES HUMANAS

LECCIÓ

N 6. O

RELE

VO GALE

GO II

Leva a cabo o exercicio número 1 da lección 6, baseándote no mapa de Galicia que observas ao seu lado.

RÍOS GALEGOS: Normalmente adoitan ser moi caudalosos, debido ao

clima chuvioso da comunidade. Son normalmente curtos e de gran poder erosivo debido

ás turbulentas augas motivadas polos desniveis. Algúns dos ríos galegos son:

O Miño. Nace na Serra de Meira (Lugo) e percorre Galicia de Nordés a Suroeste. Pasa por Lugo e Ourense e desemboca no mar Atlántico formando o Esteiro (estuario) do Miño (A Guarda).

O Sil. Principal afluente do Miño. Nace na Cordilleira Cantábrica e, tras atravesar o Bierzo (León) penetra en Galicia. Discorre por un estreito canón dende Quiroga atá desembocar no Miño.

Os ríos costeiros. Adoitan ser curtos. Exemplos: Eume, Tambre, Lérez, etc.

CURIOSIDADES…

Lendas, tradicións e supersticións…

Conta a tradición oral que persoaxes mitolóxicos habitaban a cuenca do río Miño, tales como feiticeiras que vivían no mesmo río, os Xarcos que moraban en pozos situados por toda a cuenca e homes-pez que eran anfibios coa posibilidades de vivir tanto na terra como na auga.

Hay unha lenfa que dice que cando se navegaba o Miño polos arredores de Arbo tiñas que levar unha pedra na boca para impedir que se puidera falar durante o traxecto, porque senón as feiticeiras meteríanse coa persoa que tratara de fecelo.

Cando os romanos chegaron á Península, pensaban que o Miño era un río embruxado. Crían que tras él, escondido entre a néboa, estaba o final da Terra (Finis Terrae), un enorme acantilado que lles conduciría ao baleiro.

As Catedrais (Mariña Lucense)•Son un espazo natural incluido na Rede Natura 2000.•Teñen unha grande importancia xeolóxica posto que o mar foi escavando unha rede labiríntica de cobas, galerías, arcos, illotes, etc.