O relevo e a súa modelaxeO relevo e a súa modelaxe

Bioloxía e xeoloxía 3º ESO CPI Virxe da Cela

Monfero

Xigante Bartolo – Monte Pindo

O relevo terrestre son as diferentes formas da paisaxe que podemos observar.

Cada unha consta de diferentes características propias.

O relevo é o resultado dos procesos xeolóxicos ao logo de millóns de anos

Procesos xeolóxicos na Procesos xeolóxicos na TerraTerra

Na Terra danse dous clases de procesos xeolóxicos:

Procesos xeolóxicos externos:

● Modifican o relevo dende o exterior.

● A enerxía responsable deles é a enerxia solar e a forza de gravidade terrestre.

Procesos xeolóxicos internos.

● Actúan dende o interior.

● A súa enerxía procede das altas presións e temperaturas que se dan no interior da Terra

Os procesos Os procesos xeolóxicos externosxeolóxicos externos

•Meteorización disgregación

•Erosión evacuación materiais

•Transporte traslado

•Sedimentación acumulación

1 - A Meteorización1 - A Meteorización

Pode ser:• FÍSICA O MECÁNICA: PRODUCE CAMBIOS NA ESTRUTURA DA MATERIA

PERO SEN ALTERAR A COMPOSICIÓN QUÍMICA

• QUÍMICA: PRODUCE CAMBIOS QUÍMICOS NOS MATERIAIS

Alteración ou descomposición das rochas superficiais

Poden ter unha orixe biolóxica

Procesos xeolóxicos externos

A Meteorización físicaA Meteorización física1 – Criofracción ou Xelifracción

Procesos xeolóxicos externos

A Meteorización físicaA Meteorización física2 -Acción seres vivos

3 - Cambios bruscos temperaturas (TERMOCLASTIA)

Procesos xeolóxicos externos

A Meteorización físicaA Meteorización física

4 -Descompresión Exemplo Evolución dun

macizo granítico

•O granito é unha rocha magmática plutónica formada en profundidade.

•A erosión das capas máis superficiais do solo situadas enriba do granito produce que diminúa a presión que estos materiais exercían sobre o granito, e froito desta descompresión o granito fractúrase .

Procesos xeolóxicos externos

A Meteorización químicaA Meteorización química

1 - Oxidación

2 - CarbonataciónPor depósitos de carbonato cálcico arrastrado pola auga: forman as estalactitas e estalagmitas

Procesos xeolóxicos externos

A Meteorización químicaA Meteorización química3 - Disolución

4 - Actividade seres vivos

Arrastre polas augas das sales minerais contidas en certas rochas e minerais moi solubles na auga como o xeso, halita (sal común)

•As heces das aves son moi ácidas e poden alterar as rochas

•Accións de fungos, bacterias e liques sobre as rochas

•….

Procesos xeolóxicos externos

A Meteorización químicaA Meteorización química5 - HIDROLESE DO GRANITO

O granito (composto por 3 minerais cuarzo, feldespato e mica) é unha das rochas máis características de Galicia.

O feldespato que áctua como un cemento entre estes minerais é atacado é disolto pola auga descompoñendo así o granito nos seus compoñentes formando:

-Arxilas (os feldespatos)

-Cristais de cuarzo e mica (máis resistentes a erosión)

Procesos xeolóxicos externos

2 - Erosión2 - ErosiónProcesos xeolóxicos externos

3 -Transporte3 -Transporte

• Enerxía

• Selección

• Maduración

Parámetros transporte

Durante o transporte prodúcense cambios no sedimentos

Procesos xeolóxicos externos

Formas transporteFormas transporte

4 - Sedimentación4 - Sedimentación• Acumulación sedimentos

Procesos xeolóxicos externos

A presenza dun obstáculo favorece o depósito dos

materiaisAo diminuir a enerxía do axente

de transporte os sedimentos deposítanse segundo o seu peso

SedimentaciónSedimentación

• Ordenación dos clastos. Estruturas sedimentarias

Procesos xeolóxicos externos

DISPOSICIÓN en ESTRATOSDISPOSICIÓN en ESTRATOS

Os sedimentos son depositados en capas horizontais denominadas estratos

Disposición dos sedimentos en estratosDisposición dos sedimentos en estratos

Procesos xeolóxicos externos

Por acción dos axentes xeolóxicos internos pode variar a disposición horizontal dos estratos

As concas e ambientes sedimentariosAs concas e ambientes sedimentarios

Procesos xeolóxicos externos

Nelas favorécese o depósito dos sedimentos

Nas concas sedimentarias ten lugar a formación das rochas Nas concas sedimentarias ten lugar a formación das rochas

sedimentarias sedimentarias DIAXÉNESEDIAXÉNESE

1 - ErosiónErosión

2 - TransporteTransporte

3 - SedimentaciónSedimentación

4 – Litificación Litificación

– – CompactaciónCompactación

- Cementación- Cementación

Denomínase erosión ao proceso de sustración ou desgaste dunha rocha

Proceso polo cal o material erosionado das rochas é movido a lonxe dá rocha da que procede

Proceso polo cal os materiais erosionados e transportados son depositados nas denominadas cuncas sedimentarias (normalmente no fondo de ríos, lagos ou mares)

Proceso de formación de novas rochas a partir de sedimentos por compactación e cementación

Procesos xeolóxicos externos

Calor interno

Presión

Principais tipos de modelaxe Principais tipos de modelaxe do relevodo relevo

Segundo o tipo de terreo (tipo de rochas, vexetación...) e axentes xeolóxicos externos predominantes (auga, vento....) poden predominar distintos modelaxes do relevo e paisaxes características

1 - MODELAXE GRANÍTICA1 - MODELAXE GRANÍTICA

Evolución dun macizo granítico

•O granito é unha rocha magmática plutónica formada en profundidade.

•A erosión das capas máis superficiais do solo situadas enriba do granito produce que diminúa a presión que estos materiais exercían sobre el, e froito desta descompresión o granito fractúrase .

•A acción dos axentes xeolóxicos externos sobre estas fracturas orixina formas redondeadas denominadas CAOS DE BOLOS.

Materiais resultantes da meteorización do granito

Monte PindoMonte PindoModelaxe granítica

Modelaxe granítica

Modelaxe granítica

Modelaxe granítica

Modelaxe granítica

Modelaxe granítica

Modelaxe granítica

ACCIÓN XEOLÓXICA AUGAACCIÓN XEOLÓXICA AUGA

• RÍOS• AUGAS ARROIADA• TORRENTES• AUGAS SUBTERRÁNEAS • MAR

Pode ser:

2 - MODELAXE FLUVIAL: 2 - MODELAXE FLUVIAL: Acción dos ríosAcción dos ríos

CURSO ALTO

DESEMBO-CADURA

CURSO MEDIO - BAIXO

CANÓNS / vales en v MEANDROS

FERVENZAS

EROSIÓN

TRANSPORTE

TRANSPORTE

SEDIMENTACIÓN

DELTAS

veigas

RÍASEDIMENTACIÓN

VAL FONDO PLANO OU EN ARTESA (RIO SIL)

Modelaxe fluvial

VAL EN V RIO EUMEVAL EN V RIO EUME

A diferenza do que ocurría nos glaciares a erosión fluvial predomina en profundidad, polo que a erosión nos laterais é mínima, facendo vales profundos nos que a posterior erosión doutros

axentes nas partes superiores unido á acción da gravidade fai que tome forma de V

Modelaxe fluvial

CANÓN DO SILCANÓN DO SIL

Os canóns son profundas hendiduras de paredes casi verticales polas que discorre un río. Poden ter o seu orixe:

-Cando os ríos percorren zonas formadas por materiais sedimentarios máis duros, nos que a erosión nas partes superiores por outros axentes é mínima. (canón do colorado)

- Cando o cauce do río introdúcese por unha fractura do terreo. (canóns do Sil)

Modelaxe fluvial

Canón do Canón do ColoradoColorado

Modelaxe fluvial

ESTEIRO RIO MIÑOESTEIRO RIO MIÑOEstuarios ou esteiros: formados cando a forza do mar e maior que a acción do río penetrando

o primeiro no cauce fluvial na súa desembocadura

Modelaxe fluvial

OS DELTAS:OS DELTAS:

DELTA RÍO EBRO

Fórmanse en mares interiores nos que acción de sedimentación dalgúns ríos e maior que a acción erosiva do mar no litoral, depositando o río na súa desembocadura materiais sedimentarios que fan que a desembocadura progresivamente se alonxe da liña litoral e o río forme numerosas canles

Na actualidade os encoros fan que moitos deltas estén en regresión o diminuir o aporte de materiais sedimentarios

Modelaxe fluvial

3 – Modelaxe torrencial3 – Modelaxe torrencial

• Acción augas salvaxes ou arroiada

• Acción torrentes montaña

Augas arroiadaAugas arroiada

Erosión terreos brandos

Cursos de auga esporádicos sen cauce fixo orixinados por intensas Cursos de auga esporádicos sen cauce fixo orixinados por intensas precipitacións.precipitacións.

Teñen unha alta acción erosiva debido o discurrir sen cauceTeñen unha alta acción erosiva debido o discurrir sen cauce

Modelaxe torrencial

Acción das augas de arroiadaAcción das augas de arroiada

CÁRCAVAS CHEMINEAS BARRANCO

Modelaxe torrencial

Terras Terras baldías ou baldías ou BadlandsBadlands

LAS BARDENAS - NAVARRA

Modelaxe torrencial

As As terras baldíasterras baldías ou Badlands ou Badlands

• Tipo de terreo árido rico en arxilas típico de zonas secas

• A falta de vexetación fai que estean extensamente erosionado polas augas de arroiada e o vento, formando unha paixase característica con cárcavas, barrancos….

Modelaxe torrencial

Acción dos torrentesAcción dos torrentes

Conca de recepción

Canle de Canle de desaguadoirodesaguadoiro

Cono de dexecciónCono de dexección

erosión

transporte

sedimentación

Os torrentes son cursos de auga esporádicos cun cauce fixo, no que segundo a zona do toorente predominará un tipo de acción.

Modelaxe torrencial

RISCOS TORRENTES: AVALANCHA LODO RISCOS TORRENTES: AVALANCHA LODO

BIESCAS- Pirineo AragonésBIESCAS- Pirineo Aragonés8- AGOSTO 19968- AGOSTO 1996

Modelaxe torrencial

O CAMPING ESTABA SITUADO NO CONO DE DEXECCIÓN

4 - Modelaxe litoral:4 - Modelaxe litoral:

Acción das augas mariñasAcción das augas mariñas

RÍA RÍA • É cando o mar introdúcese nun val fluvial e

invade o curso medio e baixo dun río.• Prodúcense como consecuencia:

– Afundimento do terreo– Suba no nivel dos océanos que fai que estes

Modelaxe litoral

a - EROSIÓN

ABRASIÓN LITORAL ACANTILADOSPLATAFORMAS ABRASIÓN

Modelaxe litoral

Nas zonas expostas á acción das ondas

Praia das catedraisPraia das catedrais

Modelaxe litoral

COSTAS HETEROXÉNEASCOSTAS HETEROXÉNEAS

CABO

ENSENADA

PRAIA

Cando existen materiais de distinta dureza na costa van a orixinar costas heteroxéneas

Modelaxe litoral

b - SEDIMENTACIÓN

PRAIAS

Modelaxe litoral

Nas zonas protexidas ou onde o mar bate con menos forza deposítanse os materiais erosionados e transportados

Frecha litoralFrecha litoral

Modelaxe litoral

TómboloTómbolo

Peñiscola

Un tómbolo é unha illa próxima a costa unida a esta por unha estreita língua de materiais sedimentarios depositados polo mar

Modelaxe litoral

GIBRALTAR

Modelaxe litoral

LAGOA LITORALLAGOA LITORAL

Doniños - Ferrol

Monte Louro - Muros

Modelaxe litoral

Laguna de auga salgada ou lixeiramente salobr, separada do mar por unha lingua de area

Albufeira de valenciaAlbufeira de valencia

Unha albufeira é unha lagoa litoral de agua salgada ou lixeiramente salobre, separada do mar por unha lingua ou cordón de areas pero en comunicación co mar ...

Modelaxe litoral

Marismas BaldaioMarismas Baldaio

Modelaxe litoral

Depresión (normalmente causada por un río) anexa ao mar, que produce un terreo baixo e pantanoso que se inunda por efecto das

mareas .

5 – Modelaxe glaciaria5 – Modelaxe glaciaria

Acción da neve e do xeoAcción da neve e do xeo

• GLACIAR DE VAL

O máis representativo son os glaciares, moitos dos seus efectos os podemos observar cando estes se retiran tras un cambio climático

Os glaciares posúen un alto poder erosivo debido as altas presións do xeo e dosmateriais que transportan sobre as rochas próximas, pero teñen pouco transporte dos materiais erosionados e non os clasifican (é dicir arrastran conxuntamente materiais moi pesados e lixeiros)

Modelaxe glaciaria

LINGUA GLACIARLINGUA GLACIAR

O xeo e a neve do glaciar é arrastrado a través da chamada lingua do glaciar

O glaciar ainda que se move moi lento ten un gran poder de erosíon arrastrando e arrincando rochas que se acumulan nas denominadas morenas situadas:

-Nos laterais do glaciar

-No fondo do glaciar

-No final do glaciar (morrena terminal)

-A forte erosión destes materiais tanto no fondo como nos laterais fai que os vales glaciares teñan unha forma en U

Modelaxe glaciaria

VAL EN “U”VAL EN “U”

SOMIEDO

Modelaxe glaciaria

MORENAS LATERAISMORENAS LATERAISAo retirarse o glaciar se poden observar os restos das morrenas (rochas acumuladas) nos laterais e no final do espazo ocupado pola língua do glaciar.

Modelaxe glaciaria

MORENA FRONTAL ou TERMINALMORENA FRONTAL ou TERMINALModelaxe glaciaria

A morena terminal normalmente forma un dique que pode orixinar un A morena terminal normalmente forma un dique que pode orixinar un lago (Ex.: Lago de Sanabria- Zamora)lago (Ex.: Lago de Sanabria- Zamora)

DIRECCIÓN AVANCE G

LACIAR

AREA ACÚMULO MATERIAIS

MORENA TERMINAL

Modelaxe glaciaria

CIRCO GLACIARCIRCO GLACIARSe denomina circo glaciar á zona en forma de anfiteatro situada na cabeceira dun val glaciar e producida pola acumulación do xeo que, da orixe á excavación progresiva de dito anfiteatro.

Se o glaciar derrítese na depresión formada pode formarse unha lagoa chamada lagoa glaciar

Modelaxe glaciaria

Circo glaciar de Gavarnie, Circo glaciar de Gavarnie, Pirineos de Francia.Pirineos de Francia.

Modelaxe glaciaria

HORNHORNModelaxe glaciaria

Regresión dos glaciares polo cambio Regresión dos glaciares polo cambio climáticoclimático

Modelaxe glaciaria

GLACIAR PERITO MORENO GLACIAR PERITO MORENO (ARXENTINA)(ARXENTINA)

Modelaxe glaciaria

MODELAXE PERIGLACIARMODELAXE PERIGLACIAR

Nas zonas de alta montaña ouras formacións características, pero non debidas os glaciares son os canchais, orixinados pola xelifracción das rochas polas diferenzas de temperaturas

CANCHAIS: FRAGMENTOS DE ROCHAS ORIXINADOS POLA XELIFRACCIÓN

6 – A modelaxe cárstica6 – A modelaxe cárstica

Acción das augas subterráneasAcción das augas subterráneas

ACUÍFEROS: NOS TERREOS PERMÉABLES A AUGA INFIÍLTRASE NO

SEU INTERIOR

Algúnhas rochas como as calcarias son máis susceptibles da erosión polas augas subterráneas formando unhas estruturas xeolóxicascaracterísticas

• Disolución do carbonato cálcico das rochas calizas: a auga unida ao CO2 do aire forma ácido carbónico que disolve o carbonato cálcico das rochas

• CarbonataciónÉ o fenómeno inverso no que o e carbonato cálcico arrastrado pola auga volve de novo a depositarse formando estruturas moi características como as estalactitas e estalagmitas

Debido a que unha das lugares máis típicas con este tipo de formación é a rexión de Karst nos balcanes este tipo de modelaxe do relevo chámase paixase cárstico. En España é tipico da Cornisa Cantábrica

ACCIÓN DAS AUGAS SUBTERRÁNEAS NAS ZONAS CALCÁRIAS

Modelaxe cárstica

Paixase típica dos terreaos calcarios nos que a acción daauga máis o CO2 forman ácidos que disolven a rocha caliza. Posteriormente o carbonato cálcico disolto na auga pode volver a depositarse formando estruturas características.

Modelaxe cárstica

TRAVERTINOS

Modelaxe cárstica

ESTALACTITAS

SIMASIMAModelaxe cárstica

Modelaxe cárstica

ACCIÓN XEOLÓXICA DO VENTOACCIÓN XEOLÓXICA DO VENTO

Caracterízase por:

- Baixa acción erosiva

- Transporte moi intenso levando os materiais a longas distancias. Ademáis o vento vai a clasificar os materiais que transporta ao depositalos en distintas zonas según o seu peso.

7 – Modelaxe eólica7 – Modelaxe eólica

Acción do ventoAcción do vento• EROSIÓN DO VENTOABRASIÓN

Debido o choque contra as rocas das areas que transporta. Orixina:

• DESERTOS PEDREGOSOS: ao arrastrar as areas e quedar os materiais máis pesados

• ARCOS E ROCHAS CON ASPECTO DE FUNGOS: ao erosionar as areas transportadas as partes máis baixas das rochas

• DEPOSITOS: os depósitos de materiais arrastrados polo vento van a orixinar

– DESERTOS AREENTOS – DUNAS

Modelaxe eólica

EROSIÓN DO VENTO EROSIÓN DO VENTO ABRASIÓN ABRASIÓNHAMADA: montañas erosionadas polo vento

REG: deserto pedregoso

Modelaxe eólica

ROCHAS EN FORMA DE ROCHAS EN FORMA DE COGOMELOCOGOMELO

Modelaxe eólica

Cidade encantada (Cuenca)

O VENTO: DEPOSITOSO VENTO: DEPOSITOS

DESERTOS AREENTOS

DUNAS

Modelaxe eólica

BARCHAN:BARCHAN: dunas características debido ao maior avance das partículas dunas características debido ao maior avance das partículas arrastradas polo vento nas zonas laterais da dunaarrastradas polo vento nas zonas laterais da duna

Modelaxe eólica

DUNA CORRUBEDODUNA CORRUBEDOModelaxe eólica