aldo isuani - lanacion
DESCRIPTION
la salud en argentina 2015TRANSCRIPT
-
"Mientraselcapitalismoesunfabricantededesigualdad,lademocraciaestinspiradaporidealesigualitarios.Ynoesfcilderesolverestatensin,salvoqueseproduzcanalgunosacomodamientos,algoquelaArgentinanohasidocapazderesolver",sostieneAldoIsuani,investigadorprincipaldelConicetyprofesortitularenlaFacultaddeCienciasSocialesdelaUBA.EnsulibroCapitalismoversusdemocracia(Eudeba),recientementepublicado,ahondaenlasparticularidadesdelcasoargentino,marcadoporlatensinentreuncapitalismodbil,queilusoriamente"dalaimagendeunapotenciaeconmica",yunasociedadaltamentemovilizada.
EsenladiscusintericasobrelarelacinentrecapitalismoydemocraciaqueIsuanihaencontradounahiptesisexplicativadelrelativodeclinamientodelpasatravsdeltiempo:lasociedadmodernaeintegradaquelaargentinasuposerhacedidolugarabolsonesdeexcluidosestructurales,altosgradosdedesigualdadydeterioroprofundodelaeducacinylasaludpblica.
Elinvestigador,quesedesempecomosecretariodeAccinSocialdelaNacinenpocasdelaAlianza,noeludedefinicionessobreelperonismoylasformasdel
Domingo10demayode2015|PublicadoenedicinimpresaEntrevistacon
AldoIsuani."Enelpashayunasociedadmuydemandantefrenteauncapitalismofrgil"PorAstridPikielny|ParaLANACION
Foto:PatricioPidal/APV
-
populismocuandoafirmaquenoslonecesitancoyunturasfavorablesparapoderfuncionaryestnregidasporlalgicadelcortoplazo,sinoque"terminanenfracasosotransmitiendoalossucesoreselagotamientodelmodeloporquesonsistemasquetienenpocoanclajeenelsistemaproductivo".
Aunqueeseanlisisseextiendealfinaldelosdoceaosdekirchnerismo,elpolitlogoadvierteunanovedad:"Porprimeravezenlahistoriaestlaposibilidaddequeungobiernopopulistaledejeunapesadaherenciaaotrogobiernopopulista".
Cmodescribira,enparticular,elcasoargentino?
EnlaArgentinahayuncapitalismodbil,frgileincapazdeproducirunEstadodebienestar,yunasociedadquetieneunacapacidaddeorganizacin,demandasyexpectativasmuyaltasenrelacinconlasrespuestasquerecibe.CreoqueesfrutodeexperienciasredistributivasquelaArgentinatuvo,quehicieronpensarcomonormalloqueenrealidadfueroncircunstanciasexcepcionales:losexcedentesenlaetapadePernenlaposguerralaventadeactivospblicosyelendeudamientoilimitadoenlaetapadeMenem,yelpreciointernacionaldelosproductosagrariosenestaetapa.
Soncoyunturasquealimentanunpassobrevaluadoensusposibilidades?
Generanlaideadepascomounagranpotenciaeconmicaconposibilidaddebrindarunabuenavidaasusciudadanos,queserompetanprontoaparecencoyunturasinternacionalesdesfavorables.Bsicamente,laArgentinafuncionaconunsectoragrarioexportadorygeneradordedivisas,yunsectorindustrialquebsicamentetrabajaparalosmercadosinternosygeneraempleo,adiferenciadelagrario,quegenerapocoempleo,peroquenecesitaenormescantidadesdedivisasparafuncionar.Mientraslacoyunturaofrecedivisas,elsectorindustrialpuedefuncionarbienycuandotenemosalgunatraba,lacrisisqueprovocalaausenciadedivisasparafinanciarlosinsumossetraduceencrisissocialesypolticas.steeselfamosostopandgodelaArgentina.
Algoquehacaracterizadolosltimossetentaaos.
MeparecequeaquradicabuenapartedelosproblemasdelmalfuncionamientodelademocraciaydelcapitalismoenlaArgentina:unasociedadmuyorganizadaydemandantecongrancapacidaddegenerarconflictosfrenteauncapitalismofrgil.Siempreusounaimagenqueesquelospobresargentinosmiranalosojosynoalpisocomoenotrassociedadeslatinoamericanas.Hayunaideade
-
derechosydeautoestimamuyfuertequehacequelossectorespopularestenganunacapacidaddereaccinydeescasaresignacinquevemosenotrassociedadeslatinoamericanas.Estohacemuchomsconflictivaalasociedadargentina.
Cuntosepareceodiferenciaelmodelokirchneristadelperonismodelosaoscincuenta?
Hayunparecidoimportante:elperonismoyengenerallasfrmulasdelpopulismoprecisandecoyunturasinternacionalesfavorablesparapoderfuncionar.UnpopulismopobreloqueofreceeslacaradelgobiernodeMaraEstelaMartnezdePern.Laparejapopulismoausteridadnosellevademasiadobienterminaconfracasosotransmitiendoalossucesoreselagotamientodelmodeloporquesonsistemasquetienenpocoanclajeenelsistemaproductivo.Yaltenerpocoanclajeenelsistemaproductivo,dependenbsicamentedelEstadoparasobrevivir.EstohacequeseatanferozlaluchaporpermanecerenelGobiernoyenelEstado:enelpopulismosetieneconcienciadequefueradelEstadoelinviernoyeldesiertosondemasiadoduros.Yelincentivoalconsumoalmitesquepuedenirmsalldelasaluddelsistemadeproduccinllevaaquegeneralmentetermineenundesgastederecursosquehacenelmodeloinviableolollevandirectamenteaunacrisis.
Sesacrificalaideadefuturoenposdeunpresentecontinuoyunconsumopermanente.
S,porquesiunoestatadoapermanecerenelEstado,elhorizontesiempresondosaos,laprximaeleccin.Pensarencuestionesdelargoplazoqueimplicansacrificioenelpresenteestencontradetodalgicadepreservacindelpoder.Porlotanto,lalgicadelpopulismoengeneraleslalgicadelcortoplazo.EnlaArgentina,losintentosdeiralotroextremoypriorizarlainversinylosprocesosdeacumulacinsintenerencuentaeldiscursoigualitariopotentedelasociedadargentinahandesarrolladogobiernosautoritariosqueterminaronconfuertesrechazosyderrotasdeampliasalianzasentrelasclasesmediasypopulares.LaexperienciaunpoconicadeconservadurismoypopulismoenuncontextodemocrticoquefueladeCarlosMenemsabemosqueterminmuylejosdelarevolucinproductivaprometida,conunprocesomuyfuertededesindustrializacin,desempleoydesigualdadenladistribucindelosingresos.
Porqucaracterizaalargentinocomoun"capitalismofrgil"?
Porqueesuncapitalismoenormementedependientedeunproductode
-
exportacinodealgunacoyunturaquelepermitafuncionaraceitadamente.UnopodraimaginarloquehubierasidolaArgentinaenlosltimoscuatroocincoaossiunbichitohubieraacabadoconlasoja:hubierasignificadounacrisismayscula.Porlotanto,unodelosdeberesparaquienquieraromperuncrculoviciosodemuylargadataesdefinirculessonlasreasenlasquelaArgentinatienecapacidadcompetitivaydiseareldesarrollodeunaestrategiadeinsercineconmicainternacionalslidaydiversificada,conducidadesdelopoltico,conunaalianzamuyfuerteentreelEstadoylosempresarios.Peroademsdelaestrategiadedesarrollodeinsercininternacionalhayquerepensar,almismotiempo,elesquemadepolticassociales.
Estegobiernodiorespuestasatravsdeplanessociales.Hansidoequivocadas,pocoeficaces?
Sehaidocreandounsistemadepolticassocialesquehaconsolidadounsistemaestratificadoryclasista,contrabajadoresformalesquecubrensusaludatravsdelasobrassocialesyprepagasytenemosloshospitalespblicosparalospobres.Siunovaalsistemaeducativo,estempezandoapasarlomismo.Simiramoslasasignacionesfamiliares,lagentedemayoresingresosdescuentadelimpuestoalasgananciaselvalordesushijos,lostrabajadoresformalestienenasignacionesfamiliaresysubsidioporescolaridad,ylossectoresdelaAUH,losmspobres,tienencondicionesparaaccederalbeneficio,queeselcertificadodesaludyeducacindesuschicos,conunprejuiciodequelospobrestienenmenospreocupacinporlasaludylaeducacindesushijosqueotros.Esunsistemaquellegaatodos,perodeunaformacadavezmsestratificada.YmeparecequeestoenlaArgentinaesunproblemaporqueladesigualdadesresistidaytienecapacidadparagenerarconflicto.
Losnivelesdedesigualdadsonpeoresquelosdelossesentaysetenta,mejoresquelosdelosnoventayparecidosalosdelosochenta?
Creoqueestamospeorporque,ademsdeladesigualdaddelosingresos,hayotrotipodedesigualdadesquesonmuchomsdifcilesdemedir.Hoytenemosunconjuntoquenotenamosenlosochentayquenollegaconsolidarseenlosnoventa,queeseldelosexcluidosestructurales.Dentrodeesegrupo,tenemosunproblemamuyserioqueeseljuvenil:unmillndechicosurbanos,deentre18y24aosquenoestudiannitrabajan,venTV,tienenaccesoaInternet,yestnsiendoconvidadosporunapublicidadcadavezmssensualquelesdicequeelmundolespertenece.Ycuandomiranalcostado,asuspadres,hermanos,venquenuncavanateneresachance.Conqueunpequeoporcentajedecidatomarseenseriolainvitacinaconsumir,tenemosunproblemamuyserio.
-
Entonces,creequelosplanessocialesmsbienhantendidoacrearunareddeclientelismoycontrolpolticoysocial.
Hoy,lasestadsticasnonosdicencuntossonlospobresniquinesson.Ycomolospobresnonacenconunamarcaenlafrenteycomoladefinicindepobrezaestanbsicaquenosdicequequienestdebajodelalneadeconsumoespobre,ladeterminacindequineselpobresevuelveabsolutamentediscrecional.Puedoiraunavillamiseriayveraunafamiliaenlaqueambospadrestrabajanynosonpobres?Ysitrabajaslounodeellos,sonpobres?Ysinotrabajaningunosonindigentes?Amenosqueyotengaunchipconectadoalbolsillodecadaunadeestaspersonas,notenemosideadeculessonlosingresosrealesdeestasfamiliassobretodoporquevivenenunmundodeinformalidadgigantesco.Ystaeslapuertadeentradaalclientelismopoltico.
DndemiracuandobuscaestadsticasconfiablesdespusdelaintervencindelIndec?
Enrealidadestamosenunlimbo.UnopodradefinirlalneadepobrezaenlaArgentinayesodefinelacantidaddepobresquehay.Apenasporencimadelalneadepobrezayapenaspordebajodeesalneahayunacantidadenormedegente.Conlocualsialguienmedicequelapobrezacaydel20al18%osubidel20al22%nomeestdiciendonada.LoqueessignificativoescuandohaygrandessaltosyenestohoynopodemostenerunaideadeloquepasapartirdelaintervencindelIndec.Unopodracalcularcuntonecesitaunafamiliatipoparadejardeserpobreyesopuededarunacifra.Noesel7%quediceelGobiernosinlugaradudas,niun30%tampoco.Perocuandohablamosdeun20%estamoshablandodedosmillonesdefamilias.Ymedirlapobrezasloatravsdelingresoesunaformapobredemedirlapobreza.Hayindicadoresmsdurosydifcilesdeconseguir:elaccesoaunaeducacindecalidad,calidaddetransporte,tipodevivienda.LaAUHtieneunimpactoimportanteenaliviarlaindigenciaynocreoquetengaunvalorsuficienteparaerradicarlapobreza.
Porqusehafracasadoengenerarempleogenuino,formal,dealtacalidad?
Elaumentodeltrabajoinformalyprecarioesalgoquesucedeenotroslugarestambinenestaetapadeldesarrollodelcapitalismo.EnlaArgentina,podemosestarconunniveldedesempleomuchomenorqueenelpasado,peroconunniveldeprecariedadlaboraligualalpasado,apesardelcrecimientoeconmicoqueelpastuvodurantetantosaos.Haymuchasactividadesquepodranserblanqueadas,perohayotrasactividadesquesubsistenjustamenteporqueestnen
-
negro.Porlotanto,irafondocontraesoesirafondocontralasfuentesdetrabajoyloscostosentrminossocialessonaltos:eselcasodeLaSalada.Losgobiernosprefierenpagaruncostomayorenprecarizacinqueendesempleo,loqueexplicaporquenlaArgentinayenotrospaseslaluchacontraelmercadonegroeinformalnoseaafondo.
Elempleosiguesiendoorganizadorycontenedor.Quizporesoseprefierainflacinantesquedesempleo.
Elproblemaesquecuandolainflacinpasaciertosnivelesterminaproduciendodesempleoporqueelempresariomsalldeciertoniveldeinflacinnosabeacuntovendersusproductosnicuntolevaacostarreponersusinsumosconlocualcomienzaunacrisisdeacumulacinyunacadadeinversinqueterminaendesempleo.Vamosaverqusucedeesteaocuandohayaquequitarelrespiradoryeltubodeoxgeno.Estotieneunsentidopreelectoralquevaadesaparecerdespusdelnuevogobierno.
Bsicamente,setratadellegaraoctubre?
S,haycondicionesparallegar,peroconlalenguaafuera.Sergradualodeshock,peroseguramentehabrunprocesodedevaluacin.Curiosamente,nosencontramosporprimeravezenlahistoriaconlaposibilidaddequeungobiernopopulistaledejeunapesadaherenciaaotrogobiernopopulista.Siesollegaraapasar,vaaserunasituacinindita.Unodeloshechosimportantesquehatenidoelpopulismoesestaausenciadeespriturepublicano.Miimpresinesquesipudieraninstaurarquenopuedenunamonarquaabsolutista,loharan.ElrespetoporlasformasrepublicanasciertamentenoesalgoquehayaestadoenelADNdelospopulismosenlaArgentina.
UNFUTUROPOSIBLE,SEGNISUANIMETERELBISTURENLASPOLTICASSOCIALES,NO
IMPLICAACTIVARUNABOMBADETIEMPO?LaArgentinagastamsde100.000millonesdedlaresporaoenpolticassociales.Msdeuncuartodesuproductobruto,conlocualesmucholoquepodrarepensarseyrehacerse.Elsistemadesaludpblica,porejemplo,esunsistemafragmentadoenelquecadaprovinciahaceloquepuedecomopuede.Hayunsistemade300obrassocialeshaciendoloquecreen,comopueden.Tenemosungastopercpitaensaludmayoraotrospasesquenoseadvierte,porquehaydilapidacinderecursos.Haymuchoparahacer,peroestoexigeungobiernoquetengafuerzayunproyectosustentableamedianoylargoplazo.Esfcil?No.Imposible?Tampoco.Elpastieneunsectoragrariopotentefrentea
-
lanacion.com | Enfoques
unmundoquevaaseguirdemandandoyreservasenergticasimportantes,ademsdealgunosserviciosquehanidoconquistandomercadosexternos.UngobiernoquesebaseenestoparaimpulsarunaestrategiadedesarrolloeconmicoyalmismotiemporemodeleeledificiodelEstadodebienestartienealgunachancedeempezarallevarnosauncaminodecrecimientoydesarrollo.
MANOAMANODOCENTEYTERICOCONVOCACINPOLTICA
AunqueyahacetiempoqueviveytrabajaenBuenosAires,cuandoseexplayatodavaseleadvierteciertacadenciadesuMendozanatal.Suclaridadexplicativaysuempeoporprofundizarconceptostericosy,almismotiempo,acompaarloscondiversosejemplosconcretosycotidianosprobablementesedebanalavocacindocenteyalasclasesquesiguedictandoenlaUniversidaddeBuenosAiresylaUniversidaddeSanAndrs.AldoInsuanituvounpasoporlapolticaprofesionalhaceunosaos,cuandosedesempecomosecretariodeAccinSocialenelMinisteriodeDesarrolloSocialyMedioAmbientedelaNacin,enpocasdelaAlianza.Esecargofugazy"menor"lepermitiescudriar,decercaydesdeotrolugar,elmapasocialdelaArgentinay,fundamentalmente,lasituacindelapoblacindelaterceraedad.Tanlejosdelpopulismocomodelneoliberalismo,esteinvestigadordefiendeelcaminodelasocialdemocracia.Enestesentido,actualmentecomparteafinidadespolticasconGENysuprincipalreferente,MargaritaStolbizer. .