(ฉบับปรับปรุงแก้ไข พ.ศ....

สำนกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

คมอการประเมนความเสยงจากการทำงาน ของบคลากรในโรงพยาบาล

(ฉบบปรบปรงแกไข พ.ศ. 2554)

คมอการประเมนความเสยงจากการทำงานของบคลากรในโรงพยาบาล (ฉบบปรบปรงแกไข พ.ศ. 2554)

ทปรกษา

นายบญเลศ ศกดชยนานนท รกษาการนายแพทยผทรงคณวฒ

ดร.สมเกยรต ศรรตนพฤกษ ผอำนวยการสำนกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

นายณรงค เนตรสารกา นกวชาการสาธารณสขเชยวชาญ

คณะทำงานปรบปรงคมอ

นางจไรวรรณ ศรรตน นกวชาการสาธารณสขชำนาญการ

นางสาวเพญศร อนนตกลนธ นกวชาการสาธารณสขชำนาญการ

ร.อ.หญง วชชดา โลจนานนท นกวชาการสาธารณสขชำนาญการ

นางภคพร สทธฤาชย นกวชาการสาธารณสขชำนาญการ

จดพมพและเผยแพรโดย : กลมสอสารสาธารณะและพฒนาพฤตกรรมสขภาพ

สำนกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

โทร. 02-5918172, 02-5904514, 02-5918381

โทรสาร 02-5904388, 02-5918381

E-MAIL : [email protected]

[email protected]

พมพท : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำกด

พมพครงท 3 : (ฉบบปรบปรง 2554)

จำนวน : 1,500 เลม

ISBN : 978-616-11-0566-2

คำนำ

กรมควบคมโรค ใหความสำคญในเรองการดแลสขภาพของบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาล

ดวยพจารณาแลววาภายในหนวยงานบรการดงกลาวมสงทเปนอนตรายแอบแฝงอยซงเกดจากกระบวนการทำงาน

เชน สารเคม เชอจลนทรย แสงจาจากการเชอม เสยงดงในโรงซกฟอก กาซในหองผาตด เปนตน ซงอนตรายดงกลาว

อาจมผลกระทบตอสขภาพอนามยของบคลากรในโรงพยาบาลและรวมไปถงผรบบรการดวย ในปงบประมาณ

2550 จงไดเรมมโครงการพฒนางานอาชวอนามยและสงแวดลอมในโรงพยาบาล ซงการดำเนนงานดงกลาว

เปนสวนหนงของการพฒนาโรงพยาบาลใหกาวไปสมาตรฐานการบรการของโรงพยาบาล (Hospital accreditation)

โครงการดงกลาว ประกอบดวยกจกรรมทใหบคลากรสามารถประเมนความเสยงในการทำงาน และนำขอมลจาก

การประเมนความเสยงมาใชในการแกไขปญหาทมผลกระทบตอสขภาพของบคลากรจากการทำงานในโรงพยาบาล

คมอการประเมนความเสยงจากการทำงานของบคลากรในโรงพยาบาลน เนอหาของคมอจะยดแนวคด

ของงานอาชวอนามยเปนฐานคด คอตองรวาในการทำงานมสงทเปนอนตรายอะไรบาง จะมวธการประเมนอยางไร

และจะตองจดการปญหา คอปองกนควบคมอยางไร จากหลกคดดงกลาวนำมาสการประเมนความเสยงตอสขภาพ

และการบรหารจดการความเสยง การตรวจสขภาพตามความเสยง โดยมคามาตรฐานทใชเปนแนวทางพจารณา

รวมดวย

สำนกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม ไดเพมเนอหาเกยวกบเทคนคการตรวจคดกรองสขภาพ

ตามความเสยงโดยการใชเครองมอดานอาชวเวชศาสตร เพอใหเหมาะสมและทนตอเหตการณ จดพมพขนมาใหม

โดยมวตถประสงคเพอสนบสนนใหโรงพยาบาลตางๆ ทสนใจ นำไปใชเปนขอมลทางวชาการ และเปนแนวทาง

ในการดำเนนการประเมนความเสยงทางสขภาพของผทปฏบตงานในโรงพยาบาลใหมประสทธภาพยงขน

สำนกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

หนา

คำนำ

บทท 1 แนะนำคมอการประเมนความเสยงจากการทำงานของบคลากรในโรงพยาบาล 1

บทท 2 การดำเนนงานอาชวอนามยในโรงพยาบาล 5 - ความหมายและความสำคญ 5 - หลกการและองคประกอบของการดำเนนงานอาชวอนามยในโรงพยาบาล 6 - บทบาทหนาทของบคลากรในโรงพยาบาล 7

บทท 3 สงคกคามสขภาพ อบตเหต อคคภยและภยพบตในโรงพยาบาล 9 - สงคกคามสขภาพทางกายภาพ 9 - สงคกคามสขภาพทางชวภาพ 15 - สงคกคามสขภาพทางเคม 16 - สงคกคามสขภาพทางการยศาสตร 23 - สงคกคามสขภาพทางจตวทยาสงคม 29 - อคคภยและภยพบต 32 - อนตรายจากกาซภายใตความดน 33 - อนตรายจากอปกรณไฟฟา 34 - คณภาพอากาศภายในอาคาร 36

บทท 4 การประเมนความเสยงทางสขภาพ 43 - ความหมายของสงคกคามสขภาพ 44 - ความหมายของความเสยง 44 - ขอเสนอแนะสำหรบการนำรปแบบการประเมนความเสยงคณภาพไปใช 44 - กระบวนการประเมนความเสยง 45

บทท 5 การจดบรการทางสขภาพแกบคลากรในโรงพยาบาล 57 - วตถประสงคและความสำคญของการตรวจสขภาพการทำงาน 57 - ขนตอนในการดำเนนงานการตรวจประเมนสขภาพ 57 - การตรวจสขภาพตามความเสยงในแตละแผนก 61 - การบนทกและจดการขอมลสขภาพ 63

สารบญ

สารบญ (ตอ) หนา

บทท 6 การประเมนทางสงแวดลอม 67 - วตถประสงคของการประเมนทางสงแวดลอม 67 - ขนตอนการประเมนทางสงแวดลอม 67 - การเลอกใชเครองมอทเหมาะสมในการตรวจวดและเกบตวอยาง 68

บทท 7 คามาตรฐานทางสงแวดลอมและสขภาพ 71 - ความหมายของคำนยามทเกยวของกบคามาตรฐานตางๆ (ตารางท 7.1) 71 - ตารางแสดงคามาตรฐานความเขมขนของสารเคมในอากาศ (ตารางท 7.2) 74 - ตารางแสดงคามาตรฐานสารเคมในรางกายทมผลตอสขภาพ (ตารางท 7.3) 80 - คามาตรฐานสงแวดลอมทางกายภาพในโรงพยาบาล 83 - คามาตรฐานระดบความรอน 83 - คามาตรฐานระดบเสยง 84 - คามาตรฐานแสงสวางจากการทำงาน 85 - คามาตรฐานรงส 90 - คามาตรฐานทเกยวของกบคณภาพอากาศภายในอาคาร 90 - คามาตรฐานการระบายอากาศในโรงพยาบาล 91 - การใชคามาตรฐานเพอการดแลสขภาพ 93 - รายชอหนวยงานทเกยวของกบคามาตรฐาน 94

บทท 8 การเลอกใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล 97 - เกณฑทวไปในการเลอกใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล 97 - อปกรณปกปองศรษะ 98 - อปกรณปกปองใบหนาและดวงตา 99 - อปกรณปกปองการไดยน 104 - อปกรณปองกนมอและแขน 106 - อปกรณปกปองลำตว 109 - อปกรณปกปองเทา 111 เอกสารอางอง 113 ภาคผนวกท 1 แบบประเมนความเสยงทางสขภาพในโรงพยาบาล 115 ภาคผนวกท 2 แบบสรปผลการประเมนความเสยงและการควบคมความเสยง 129 ภาคผนวกท 3 การวเคราะหงานเพอความปลอดภย (Job Safety Analysis) 133 ภาคผนวกท 4 การตรวจสมรรถภาพการมองเหนดวยเครอง Orthrorator 141 ภาคผนวกท 5 การตรวจคดกรองการไดยนสำหรบผสมผสเสยงดงทเกดจากการประกอบอาชพ 145 ภาคผนวกท 6 การตรวจสมรรถภาพปอดดวยเครองสไปโรมเตอร 157

สารบญ (ตาราง) หนา ตารางท 3.1 แสดงรายชอสารเคมทมการใชในแผนกตางๆ ของโรงพยาบาล 19 ตารางท 3.2 ขอแตกตางระหวาง SBS และ BRI 38 ตารางท 3.3 ความสมพนธระหวางอาการทเกดขนจากปญหาคณภาพอากาศกบสาเหต 39 แหลงกำเนด และประเภทของอาคาร ตารางท 3.4 แสดงชนดของสงปนเปอน/มลพษ/แหลงทพบ และผลกระทบตอสขภาพ 41 ตารางท 4.1 เปรยบเทยบขอแตกตางระหวางการประเมนความเสยงและการบรหารจดการความเสยง 46 ตารางท 4.2 การจดอนดบโอกาสของการเกดอบตเหต อบตการณ หรอการเจบปวย 48 ตารางท 4.3 รายละเอยดของระดบความเปนอนตราย 48 ตารางท 4.4 การกำหนดคาระดบความเสยง 50 ตารางท 4.5 แสดงการจดอนดบความเสยงในแผนกซกฟอกของโรงพยาบาล A 50 ตารางท 4.6 แสดงการจดอนดบความเสยงในแผนกซกฟอกของโรงพยาบาล B 51 ตารางท 4.7 ขอเสนอแนะในการควบคมความเสยง 52 ตารางท 4.8 ความเสยงหรออนตรายทพบ และการควบคมปองกนในแผนกรงส 53 ตารางท 4.9 ความเสยงหรออนตรายทพบ และการควบคมปองกนในหองผาตด 54 ตารางท 4.10 ความเสยงหรออนตรายทพบ และการควบคมปองกนในแผนกโภชนาการ 56 ตารางท 5.1 แนวทางการออกแบบตรวจสขภาพตามความเสยง 61 ตารางท 5.2 สรปการใหภมคมกนหรอยากอนการสมผสเชอสำหรบบคลากรทางการแพทย 64 (Pre Exposure Prophylaxis) ตารางท 5.3 สรปการใหภมคมกนหรอยาหลงการสมผสเชอสำหรบบคลากรทางการแพทย 65 (Post Exposure Prophylaxis) ตารางท 7.1 แสดงคำนยามและความหมายทเกยวของกบคามาตรฐานทางดานอาชวอนามย 71 ตารางท 7.2 แสดงคามาตรฐานความเขมขนของสารเคมในอากาศทมการใชในโรงพยาบาล 74 ตารางท 7.3 แสดงคามาตรฐานสารเคมในรางกายทมผลตอสขภาพจากการสมผสสารเคม 80 บางชนดทมการใชในโรงพยาบาล ตารางท 7.4 แสดงคามาตรฐานระดบความรอน 83 ตารางท 7.5 มาตรฐานระดบเสยงดงทยอมใหลกจางไดรบตลอดเวลาการทำงาน 84 ตารางท 7.6 แสดงคาเฉลยความเขมของแสงสวางของอาคารโรงพยาบาล 85 ตารางท 7.7 คามาตรฐานเทยบเคยงความเขมของแสงสวาง ณ ททใหลกจางคนใดคนหนงทำงาน 87 ตารางท 7.8 แสดงคามาตรฐานดานแสงสวางทเกยวของกบโรงพยาบาลของสมาคมไฟฟาแสงสวางแหงประเทศไทย 88 ตารางท 7.9 แสดงคามาตรฐานดานแสงสวางทเกยวของกบโรงพยาบาลตามมาตรฐาน CIE 89 ตารางท 7.10 แสดงคามาตรฐานของระดบคณภาพอากาศภายในอาคาร 90 ตารางท 7.11 แสดงอตราการไหลของอากาศเขาสอาคารในหองลกษณะตางๆ ของโรงพยาบาล ตามมาตรฐาน 91 ASHRAE Standard 62-1989 ตารางท 7.12 แสดงอตราการนำเขาอากาศภายในหอง อตราการหมนเวยนอากาศภายใน และความดนสมพทธ 92

1คมอการประเมนความเสยงจากการทำงานของบคลากรในโรงพยาบาล

การจดบรการอาชวอนามยแกบคลากรในโรงพยาบาลเปนสงสำคญเปนอยางมาก เนองจาก

• บคลากรในโรงพยาบาลเปนประชากรกลมทประกอบอาชพทางดานการใหบรการกลมใหญกลมหนง

ของประเทศ

• งานในโรงพยาบาลมลกษณะและกระบวนการทำงานทมความซบซอน ไมนอยไปกวางานใน

ภาคอตสาหกรรม หรอสถานประกอบการอนๆ

• บคลากรสาธารณสข มความเสยงตอการเกดปญหาทางดานสขภาพ หรออบตเหตจากการทำงานสง

• บคลากรสาธารณสขควรมระบบในดานการบรการอาชวอนามยและความปลอดภยทด เพอเปนตวอยาง

แกประชาชนในกลมอาชพอนๆ

คมอการประเมนความเสยงจากการทำงานของบคลากรในโรงพยาบาลน มวตถประสงคเพอใชเปนแนวทาง

ในการดำเนนงานอาชวอนามย ประกอบดวยเนอหารายละเอยดทจำเปนสำหรบการดำเนนงาน 8 บท

ซงรายละเอยดในเรองตางๆ ทกลาวไวในคมอนมดงน

บทท 2 การดำเนนงานอาชวอนามยในโรงพยาบาล

บทนจะอธบายถงความสำคญของการดำเนนงานอาชวอนามยในโรงพยาบาล หลกการและองคประกอบ

การดำเนนงานอาชวอนามย รวมถงบทบาทหนาทของบคลากรในโรงพยาบาลทมสวนเกยวของกบการดำเนนงาน

และขนตอนการดำเนนงานในการดแลสขภาพบคลากรใหมสขภาพอนามยทด และมความปลอดภยในการทำงาน

บทท 3 สงคกคามสขภาพ อบตเหต อคคภย และภยพบตในโรงพยาบาล

บทนจะกลาวถงความหมายของสงคกคาม และประเภทของสงคกคามทพบในโรงพยาบาล ทรวมถง

สงคกคามทางกายภาพ ทางเคม ทางชวภาพ ทางการยศาสตร ทางจตวทยาสงคม นอกจากน ยงอธบายถง

อนตรายอนๆ ทสงผลตอความปลอดภยของบคลากรในโรงพยาบาล เชน อคคภยและภยพบต อนตรายจากกาซ

ภายใตความดน และอนตรายจากอปกรณไฟฟา รวมไปถงคณภาพอากาศภายในอาคารอกดวย ในสงคกคามหรอ

อนตรายแตละประเภทจะกลาวรวมถงลกษณะของสงคกคามหรออนตราย ผลกระทบตอสขภาพทอาจจะเกดขน และ

การปองกนควบคมสงคกคามหรออนตรายนนๆ มใหเกดผลกระทบตอสขภาพหรอความปลอดภยของผปฏบตงาน

แนะนำคมอการประเมนความเสยง จากการทำงานของบคลากรในโรงพยาบาล

บทท

2 คมอการประเมนความเสยงจากการทำงานของบคลากรในโรงพยาบาล

บทท 4 การประเมนความเสยงทางสขภาพ

บทนจะอธบายถงความหมายของการประเมนความเสยงทางสขภาพ ประโยชนของการประเมนความเสยง

ทางสขภาพ ความหมายของสงคกคาม และความเสยง รวมถงขอแตกตางระหวางการประเมนความเสยงกบ

การบรหารจดการความเสยง ขนตอนในการประเมนความเสยงและการบรหารจดการความเสยง พรอมทงแสดง

ตวอยางตารางความเสยงหรออนตรายทพบ และการปองกนควบคมในแผนกตางๆภายในโรงพยาบาล แตอยางไร

กตามสงคกคามทแสดงในตารางดงกลาวในโรงพยาบาลอาจพบมากกวาหรอนอยกวา ขนอยกบขนาดของ

โรงพยาบาลและลกษณะของการทำงานทแตกตางกน

การประเมนความเสยงทางสขภาพ อธบายถงวธการประเมนความเสยงอยางงายทสามารถนำมาใชประเมน

ความเสยงหรออนตรายทอาจจะเกดขนกบผปฏบตงานในแตละแผนก พรอมกนนจะมแบบประเมนความเสยง และ

แบบสรปผลการประเมนความเสยงและการควบคมความเสยงแสดงไวในภาคผนวกท 1 และ 2

การประเมนความเสยงทางสขภาพทกลาวถงในคมอน เปนวธการทใชเปนแนวทางหนงในบรรดาหวขอ

การประเมนความเสยง หากวาโรงพยาบาลไดทำการประเมนความเสยงดวยวธการอนๆ อยแลว กสามารถใช

วธการนนๆ ได นอกจากนภายในภาคผนวกท 3 ของคมอเลมนยงไดแสดงตวอยางของการวเคราะหงานเพอ

ความปลอดภย ซงเปนเทคนคของการวเคราะหอนตรายทมอยในขนตอนการทำงาน และพฒนาวธการปองกน

แกไข อนจะนำไปสการกำหนดมาตรฐานงาน การพฒนาคมอความปลอดภยในการทำงานในเรองตางๆ

บทท 5 การจดบรการทางสขภาพแกบคลากรในโรงพยาบาล

ในบทนเปนการอธบายถงการจดบรการทางสขภาพ การตรวจสขภาพแกผปฏบตงานในโรงพยาบาล

การเตรยมตวผเขารบการตรวจ การตรวจสขภาพตามความเสยงแกผปฏบตงานในแผนกตางๆ นอกจากนยงม

ขอเสนอแนะการใหภมคมกนแกบคลากรสาธารณสข

บทท 6 การประเมนทางสงแวดลอม

ในบทนกลาวถงการประเมนทางสงแวดลอมการทำงาน โดยอธบายถงวตถประสงคของการประเมน ขนตอน

ในการประเมน และการเลอกใชเครองมอทเหมาะสมในการตรวจวดและเกบตวอยาง

บทท 7 คามาตรฐานทางสงแวดลอมและสขภาพ

ในบทนจะอธบายถงคามาตรฐานทงทางสงแวดลอมและสขภาพ โดยมรายละเอยดของความหมายนยาม

ตางๆทเกยวของกบคามาตรฐาน นำเสนอตารางแสดงรายชอสารเคมทใชในแผนกตางๆ ภายในโรงพยาบาล

ตารางแสดงคามาตรฐานดานเคมชวภาพ กายภาพ และมาตรฐานคณภาพอากาศในอาคาร นอกจากน

ยงมรายละเอยดของหนวยงานและเวบไซตทสามารถคนหาขอมลมาตรฐานตางๆ


บทท 8 การเลอกใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล

ในบทนจะกลาวถงความหมาย ประเภท และเกณฑในการเลอกใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล และ

ประสทธภาพในการปองกนอนตรายแกผสวมใส รวมถงวธการบำรงรกษาอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล

แตละประเภท


การดำเนนงานอาชวอนามยในโรงพยาบาล บทท

ความหมายและความสำคญ

การดำเนนงานอาชวอนามยในโรงพยาบาล หมายถง การดำเนนงานเพอการดแลสขภาพและความปลอดภย

ในการทำงานใหแกบคลากรทปฏบตงานอยในโรงพยาบาล หรอสถานพยาบาล ซงนบเปนผประกอบอาชพในสถานทปฏบตงาน

ทเกยวของกบการใหบรการทางการแพทย การพยาบาล การสาธารณสข อนมสภาพแวดลอมการทำงานทมปจจยเสยง

ตอสขภาพและความปลอดภยของผปฏบตงานทงดานกายภาพ เชน การสมผสรงสในการรกษา/การวนจฉยโรค

เสยงทดงในโรงซกฟอก ปจจยเสยงดานเคม เชน การสมผสกบยาบางชนด กาซทใชในหองผาตด ดานชวภาพ เชน

การสมผสกบสงคดหลงของผปวยทเปนโรคตดเชอ การวเคราะหเชอในหองปฏบตการ ปจจยเสยงดานทาทางการทำงาน

เชน การเขน/การเคลอนยายผปวย การบาดเจบจากการทำงาน เชน การถกเขมตำ รวมถงปจจยทางจตวทยาสงคม

ในการทำงาน เชน ความเครยดจากการดแลผปวยจำนวนมาก ความไมพงพอใจของผปวยและญาต เปนตน ซงหาก

ไมไดรบการจดการทดแลว บคลากรตางๆ ทปฏบตงานอยในโรงพยาบาลนบวามความเสยงตอสขภาพจากการทำงาน

ทไมนอยกวาผประกอบอาชพในภาคการทำงานอนๆ แมวาผปฏบตงานอยในโรงพยาบาลหรอสถานพยาบาล สวนใหญนน

เปนบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขทมความรในเรองการดแลสขภาพในระดบทสงกวาบคลากรดานอนๆ

แตในฐานะผใหบรการทางการแพทยแกผอนนน บางครงอาจมองขามหรอละเลยการดแลสขภาพของตนเองและ

เพอนรวมงานได ในขณะทภายในโรงพยาบาลหรอสถานพยาบาลนน กมบคลากรอนๆ เชน พนกงานรกษาความสะอาด

พนกงานรกษาความปลอดภย เจาหนาทโรงครว โรงซกฟอก งานซอมบำรง ทอาจมความรในเรองการดแลสขภาพจาก

การทำงานไมมากนกรวมปฏบตงานในสถานทเดยวกน จงนบวามความเสยงตอสขภาพจากการทำงานเชนกน

มรายงานการศกษาของ Gun ในป 1983 อางในรายงานของสถาบนอาชวอนามยและความปลอดภยแหงชาต

ประเทศสหรฐอเมรกา (National Institute for Occupational Safety and Health: NIOSH) ในป 1988 พบวาผปฏบตงาน

ในโรงพยาบาลมอตราอบตการณการเกดผลกระทบตอสขภาพในลกษณะเฉยบพลน (Acute conditions) ทสงกวา

อยางมนยสำคญเมอเทยบกบกลมผปฏบตงานทงหมดในทกกลมอาย เพศ เชอชาต โดยพบวา เกนกวาครงหนงของอตรา

อบตการณการเกดผลกระทบตอสขภาพในลกษณะเฉยบพลนเปนผลจากปญหาสขภาพเกยวกบระบบหายใจ และพบวา

ผปฏบตงานในโรงพยาบาลมความเสยงตอการเกดผลกระทบตอสขภาพในลกษณะเฉยบพลนสงกวากลมผปฏบตงาน

ในอาชพอนๆ ทงหมดถง 1.5 เทา นอกจากนปญหาสขภาพในระบบอนๆ ไดแก การตดเชอ โรคระบบทางเดนอาหาร

ปญหาการไดยน การตงครรภและการกำเนดของทารก โรคผวหนง และโรคเกยวกบระบบกลามเนอและกระดก ซงพบวา

มความเสยงทสงกวากลมผปฏบตงานอาชพอนๆ โดยพบวา ปญหาการบาดเจบทกลามเนอหลง (low-back injury) มกพบ

ในเพศหญงและมความเสยงสมพทธ (Relative Risk) สงถง 166 เทา


หลกการและองคประกอบของการดำเนนงานอาชวอนามยในโรงพยาบาล องคการ International Commission on Occupational Health (ICOH) และ International Social Security Association (ISSA) ไดใหขอเสนอแนะสำหรบผบรหาร และผรบผดชอบงานอาชวอนามยในโรงพยาบาล เพอการดำเนนงาน โดยมหลกการดงน

• การปองกนความเสยงจากการทำงานควรมการบรณาการเขาไปเปนสวนหนงของการบรหาร และระบบ การควบคมคณภาพตางๆ (QA หรอ HA) โดยเฉพาะการใหบรการและการประเมนคณภาพการใหบรการ ทางสขภาพ • ควรมการจดบรการอาชวอนามยและความปลอดภยใหกบบคลากรทกระดบ • ควรมการประเมนความเสยงในการทำงานแกบคลากรในโรงพยาบาลอยางสมำเสมอในทกดาน ทงปจจยเสยง ดานกายภาพ เคม ชวภาพ ปจจยเสยงดานทาทางการทำงาน การบาดเจบจากการทำงาน และปจจยทาง จตวทยาสงคมในการทำงาน • ควรกำหนดใหมโครงการเพอการจดการปองกนความเสยงจากการทำงานอยางเปนระบบ และมการจดสรร ทรพยากรทจำเปน โดยการมสวนรวมของบคลากรผปฏบตงานในการวางแผน และปฏบตตามโครงการ ทกำหนด • บคลากรผปฏบตงานทกคนควรไดรบขอมลขาวสาร และการฝกอบรมทจำเปนดานสขอนามย และการปองกน ความเสยงจากการปฏบตงาน • มการนำมาตรการปองกนความเสยงมาปฏบต รวมทงจดหาอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทจำเปนแก บคลากร • มการบรณาการใหการปองกนการตดเชอเขาเปนสวนหนงของนโยบายดานสขอนามยขององคกร • มการจดทำและนำโครงการใหภมคมกนทจำเปนแกบคลากรไปสการปฏบต รวมทงการเขาถงบรการเกยวกบ การใหคำแนะนำทางการแพทย การใหภมคมกน และการประเมนผลการปองกนหลงการใหภมคมกนแก บคลากรโดยไมคดคาใชจาย • มการทบทวนมาตรการปองกนความเสยงอยางสมำเสมอ เพอปรบปรงมาตรการปองกนใหดยงขน

สถาบนอาชวอนามยและความปลอดภยแหงชาต ประเทศสหรฐอเมรกา (National Institute for Occupational Safety and Health: NIOSH) ไดเสนอแนะวาโครงการอาชวอนามยและความปลอดภยสำหรบผปฏบตงานในโรงพยาบาลทมประสทธผลนน ควรประกอบไปดวยการใหบรการเกยวกบดานตางๆ ตอไปน

• การตรวจสขภาพกอนเขาทำงานรวมทงการจดทำประวตการตรวจสขภาพทครบถวน • การตรวจสขภาพเปนระยะ • การใหความรดานสขภาพและความปลอดภยในการทำงาน • การใหภมคมกนโรคทจำเปน • การใหบรการดแลกรณเกดการบาดเจบ/เจบปวยในการทำงาน • การใหคำแนะนำปรกษาดานสขภาพและความปลอดภยในการทำงาน • การปองกนควบคมสงคกคาม และเฝาระวงดานสงแวดลอมในการทำงาน • การจดทำระบบขอมลดานสขภาพและความปลอดภยในการทำงาน • ประสานการวางแผนงานรวมกบแผนกตางๆ และการใหบรการทางสขภาพแกบคลากรในโรงพยาบาล


บทบาทหนาทของบคลากรในโรงพยาบาล การพฒนาโครงการดานการดแลสขภาพบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลในประเทศสหรฐอเมรกา เรมตงแต ป 1958 โดยสมาคมแพทยแหงสหรฐอเมรกา (American Medical Association) รวมกบสมาคมโรงพยาบาลแหงสหรฐอเมรกา (American Hospital Association) ในการออกขอตกลงรวมกนทจะสนบสนนโครงการดานการดแลสขภาพบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาล โดยมนโยบายพนฐานดานการดำเนนงานอาชวอนามยในโรงพยาบาลวา “โรงพยาบาลควรเปนตวอยางแกสาธารณชนในการทจะดำเนนงานในการใหสขศกษา การปองกนโรคจากการทำงาน และสงเสรมใหมความปลอดภยในการทำงาน” อยางไรกตามเรองของสขภาพของบคลากรอาจไมไดรบความสนใจเทาทควร ทงนเนองจากปจจยบางประการไดแก

• การทโรงพยาบาลถกมองวาเปนสถานทซงมบคลากรดานการแพทยและสาธารณสขทมความสามารถ ในการดแลตนเองเปนอยางดโดยไมตองอาศยความชวยเหลอจากภายนอก • ลกษณะงานของผปฏบตงานในโรงพยาบาลสามารถเขาถงขอมลและบรการ การไดคำแนะนำตางๆ จากแพทย ในโรงพยาบาลทำใหผปฏบตงานละเลยการใชบรการทางอาชวอนามย • โรงพยาบาลเปนสถานทซงเนนไปทการรกษาโรคมากกวาการธำรงรกษาไวซงสขภาพ

จากปจจยดงกลาวสถาบนอาชวอนามยและความปลอดภยแหงชาต ประเทศสหรฐอเมรกา (National Institute for Occupational Safety and Health: NIOSH) จงไดจดทำเกณฑสำหรบการดำเนนงานอาชวอนามยในโรงพยาบาล นบแตนนมา โดยกำหนดบทบาทหนาททสำคญของคณะกรรมการดานสขภาพและความปลอดภยดงน

• ตรวจประเมนสถานทปฏบตงานเพอสบคนความเสยงตอสขภาพ และความปลอดภยในการทำงาน อยางสมำเสมอ • วเคราะหทบทวนขอมลการบาดเจบ/เจบปวยทเกดจากการปฏบตงาน และขอมลทเกยวของอยางสมำเสมอ เพอปรบปรงมาตรการการปองกน • จดเตรยมขอมลสำหรบผปฏบตงาน เพอใชในการสบคนความเสยงตอสขภาพและความปลอดภยในการทำงาน • จดการฝกอบรมใหความรดานอาชวอนามยและความปลอดภยในการทำงาน • ทำการวเคราะหทบทวนมาตรการดานสขภาพความปลอดภย เมอมการขยายกจการโดยมการตอเตมซอมแซม สถานททำงาน หรอปรบปรงกระบวนการทำงานใหม • ทำการสอบสวนอบตเหตจากการทำงาน • จดทำโครงการเพอสรางแรงจงใจผปฏบตงาน ใหมความตระหนกและมสวนรวมในการดำเนนงาน/กจกรรม ดานสขภาพและความปลอดภยในการทำงาน

คณะกรรมการดานสขภาพและความปลอดภยในการทำงานนน นบเปนผมบทบาทสำคญในการดำเนนงานดานการดแลสขภาพของบคลากรในการทำงานในโรงพยาบาล อยางไรกตาม การดำเนนงานของคณะกรรมการดาน อาชวอนามยและความปลอดภย จะตองไดรบการสนบสนนอยางเตมทจากผบรหารของโรงพยาบาล คณะกรรมการจะตองดำเนนงานอยางเปนทางการ โดยมการมอบหมายภารกจความรบผดชอบ และดำเนนงานในลกษณะของงานประจำทเปนสวนหนงของหนาทความรบผดชอบของเจาหนาททระบไวอยางชดเจน ดงนน ในการดำเนนงานเพอดแลสขภาพบคลากรของโรงพยาบาลใหมสขภาพอนามยทด และมความปลอดภยในการทำงาน และเกดการมสวนรวมในการดำเนนงานทกแผนก โรงพยาบาลจะตองมขนตอนในการดำเนนงานดงน


1. สรางนโยบายของโรงพยาบาล โดยมการกำหนดวสยทศน พนธกจ กลยทธ และกำหนดแนวทางการดำเนนการ

รวมกนระหวางผบรหาร ผดำเนนการและบคลากรทกระดบของโรงพยาบาล

2. กำหนดวตถประสงค เปาหมายการดำเนนงานประเมนความเสยงตอสขภาพของบคลากรในโรงพยาบาล

3. กำหนดคณะกรรมการหรอคณะทำงาน หรอทมงานและผประสานงาน ซงทมงานจะเปนผทมหนาทและบทบาท

โดยตรง เพอการดำเนนงาน ประสานงาน และสนบสนนกจกรรมทางดานอาชวอนามยและการประเมนความเสยง

4. จดเตรยมเอกสารวชาการ ขอมลตางๆ ดานความเสยง และความปลอดภยในการทำงาน เพอเผยแพรใหทมงาน

และผทเกยวของไดรบทราบ เพอขอความรวมมอ และการสนบสนนจดทำแผนงานโครงการและบรหารจดการ

5. โรงพยาบาลจะตองมการจดทำแผนงาน กจกรรมและงบประมาณ เพอสนบสนนการประเมนความเสยงตอ

สขภาพบคลากรในโรงพยาบาล

6. มการพฒนาทมงานในการดำเนนงาน ใหมความรทางดานอาชวอนามยและความปลอดภยในการทำงาน

เพอรวมดำเนนการประเมนความเสยงไดถกตองตามหลกวชาการ

7. ดำเนนการประเมนความเสยงทางดานสขภาพและสงแวดลอมในการทำงานในแผนกตางๆ

8. มการสอสารใหขอมล และสรางความเขาใจกบผปฏบตงานทเกยวของเกยวกบความเสยงทตรวจพบ และ

การดำเนนการควบคมความเสยงทพบ

9. ดำเนนการตรวจสขภาพกอนเขางาน ตรวจสขภาพประจำป และตรวจสขภาพตามความเสยงของแตละแผนก

ตามลกษณะงานทปฏบต

10. จดใหมการใหภมคมกนทเหมาะสมแกผปฏบตงาน

11. รวบรวมขอมลทางดานสงแวดลอม ขอมลทางดานสขภาพ มระบบการบนทก จดเกบขอมลเปนรายบคคล

โดยอาจบนทกเปนสมดสขภาพของเจาหนาท ภาพรวมใหมการวเคราะห สงเคราะหขอมลทงดานสงแวดลอม

และสขภาพทตรวจพบ

12. ประเมนผลการดำเนนงาน การเฝาระวงสขภาพ และการปรบปรงแกไขสภาพการทำงานใหเหมาะสม และ

ปลอดภยตอการทำงาน

13. รวบรวมจดทำสถานการณการประเมนความเสยงสขภาพของเจาหนาทโรงพยาบาล

14. รายงานผลสรปความเสยงดานสขภาพและสงแวดลอมในการทำงานทสำคญของโรงพยาบาล สรปผลสภาวะ

สขภาพของเจาหนาทโรงพยาบาลอยางนอยปละ 1 ครง

15. จดใหมระบบเฝาระวงสขภาพแกบคลากรในโรงพยาบาล


บทท

โรงพยาบาลเปนสถานบรการรกษาพยาบาลผปวย ซงมกระบวนการทำงานเปนขนตอน ทำใหตองมหนวยงานอน ๆ มาสนบสนน เชน หนวยจายกลาง ฝายโภชนาการ หนวยซอมบำรง หนวยงานพยาธวทยา แผนกเอกซเรย หนวยซกฟอก เปนตน ในแตละหนวยงานจะมลกษณะงาน สภาพการทำงานและสงแวดลอมการทำงานทแตกตางกนไป บคลากรททำงาน ในโรงพยาบาลจงมโอกาสสมผสสงแวดลอมทสามารถกอใหเกดอนตรายไดแตกตางกน สงคกคามสขภาพ หมายถง สงใดกตามทมอยในพนททำงาน ทมศกยภาพทกอใหเกดอนตรายตอสขภาพผปฏบตงานซงอาจมผลตอชวต การบาดเจบ เลกนอยจนถงรนแรง และมผลกระทบตอสขภาพกายและใจ ตวอยางเชน สารเคม วสดอปกรณ พลงงาน วธการทำงาน หรอสภาพแวดลอมการทำงาน เปนตน

สงคกคามสขภาพ (Health Hazards)

n สงคกคามสขภาพทางกายภาพ (Physical health hazards) หมายถง การทำงานในสงแวดลอมทมความรอน ความเยน เสยงดง ความสนสะเทอน แสงสวาง ความกดบรรยากาศสง อยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง ซงมผลกระทบตอสขภาพคนทำงาน สงคกคามสขภาพ ทางกายภาพ ทพบในโรงพยาบาล ไดแก

1. ความรอน (Heat)

แหลงทพบ โรงซกรด หองตดตงหมอไอนำ งานโภชนาการ แผนกซกฟอก

ผลกระทบตอสขภาพ

1) การเปนลมเนองจากความรอนในรางกายสง (Heat Stroke) เกดจากรางกายไดรบความรอนจนอณหภม ในรางกายสงมาก ทำใหระบบควบคมอณหภมของรางกายทสมองไมสามารถทำงานไดตามปกต มอาการคอ ผวหนงแหง มนงง ปวดศรษะ กระหายนำ อาเจยน เปนตะครวทกลามเนอ ชกกระตก และ หมดสต เมอพบผปฏบตงานมอาการดงกลาว ควรนำไปยงบรเวณทมอากาศเยนทนท เชดตวดวยนำเยน เพอใหมการระบายความรอนออกจากรางกายไดดขน ใชพดลมชวยในการระบายอากาศบรเวณนน ขยบขยายเสอผาทสวมใสใหสบาย และพบแพทยเพอทำการรกษา

2) การออนเพลยเนองจากความรอน (Heat Exhaustion) เมอรางกายไดรบความรอนสง เสนเลอดทผวหนง ขยายตว เลอดจงไหลไปสบรเวณผวหนงมากขน ทำใหระบบหมนเวยนของเลอดไปเลยงสมองไดไมเตมท เกดความออนเพลย ปวดศรษะ เปนลม หนามด ชพจรเตนออนลง เมอผปฏบตงานมอาการดงกลาว ควรนำไปยงบรเวณทมอากาศเยน ดมนำจำนวนมาก กรณอาการรนแรงใหพบแพทย

สงคกคามสขภาพ อบตเหต อคคภย และภยพบตในโรงพยาบาล


3) การเปนตะครวเนองจากความรอน (Heat Cramp) เมอรางกายไดรบความรอนมากเกนไป จะเสยสมดล ของเกลอแร โดยถกขบออกมาพรอมเหงอ ทำใหเกดอาการเกรงของกลามเนอ หรอทเรยกวาตะครว หากดมนำเกลอแรจะชวยคลายอาการเกรงได

4) อาการผดผนตามผวหนง (Heat Rash) เมอรางกายไดรบความรอนจะขบเหงอออกทางผวหนง หากผวหนงทชมดวยเหงอเปนเวลานานโดยไมมการระเหยของเหงอ จะทำใหตอมขบเหงออดตน และ เกดอาการระคายเคอง เกดผน อาการคนตามมา ซงปองกนไดโดยทำใหผวหนงแหงและสะอาด

การปองกนและควบคม

1) ลดความรอนในผตวปฏบตงานและททำงานทมแหลงความรอนดวยวธใดวธหนง หรอมากกวา ตามความเหมาะสม ดงน

- จดใหผปฏบตงานมระยะพกบอยขน และพกในทมอากาศเยน - เครองมออปกรณทมแหลงความรอนสง ควรมฉนวน หมกนความรอน - ตดตงระบบดดอากาศเฉพาะท เพอระบายความรอนออกไปจากตวผปฏบตงาน - ตดตงฉากกนความรอน ระหวางแหลงกำเนดความรอนกบตวผปฏบตงาน - จดใหมพดลมเปา เพอเพมการไหลเวยนของอากาศและการระเหยของเหงอ - จดใหมบรเวณสำหรบพกทมอากาศเยน - ใหความรกบผปฏบตงานทกคนททำงานในทมแหลงความรอน เพอใหเกดความตระหนกถงผลกระทบ ตอสขภาพ


- ในผปฏบตงานใหมในระยะแรก ควรกำหนดชวโมงการทำงานทตองสมผสกบความรอน เพอใหผปฏบตงาน สามารถคอยๆ ปรบสภาพรางกายเขากบความรอนได (Acclimatized) ในกรณทผปฏบตงานทไดรบ การปรบสภาพความเคยชนแลว ภายหลงหากถกเปลยนไปทำงานอนหรอมเหตใหหยดงานนานวน จนสญเสยความสามารถในการปรบตว กตองจดโปรแกรมการปรบสภาพเคยชนใหมเชนเดยวกน

2) จดใหมโครงการเฝาคมสงแวดลอมการทำงาน โดยมกจกรรมการประเมนการสมผสความรอนในรปของ ดชนความรอน (WBGT index)

2. เสยงดง (Noise)

หมายถง เสยงทไมพงปรารถนา เกดจากคลนเสยงสนสะเทอนอยางรวดเรวในอากาศ สามารถตรวจวดได โดยใชเครองมอวดเสยง หนวยทวดความเขมเสยงคอ เดซเบล (Decibel)


การสมผสเสยงดงสมำเสมอ มความเขมสง และตอเนองในชวงเวลาหนง จะทำใหเกดการสญเสย การไดยนแบบชวคราว (Temporary hearing loss) การสญเสยการไดยนแบบนสามารถกลบคนสสภาพปกตได หลงจากหยดสมผสเสยงดงภายใน 1 – 2 ชวโมง หรออาจเปนวนกได

การสมผสเสยงทมความเขมสงเปนระยะเวลานานหลายป จะทำใหเกดการสญเสยการไดยนแบบถาวร (Permanent hearing loss) ซงไมมโอกาสกลบคนสสภาพปกต เนองจาก Hair Cell ถกทำลาย และไมมทางรกษาใหหายได

การสมผสเสยงดงมผลทำใหเกดการเปลยนแปลงการทำงานของรางกาย เชน มผลตอการทำงานของ Cardiovascular Endocrine Neurological และสรระของรางกาย เปนตน นอกจากนยงพบวา เสยงดงทำใหเกด การรบกวนการพด การสอความหมาย และกลบเสยงสญญาณตางๆ ซงจะสงผลใหเกดอบตเหตจากการทำงานได



1) จดใหมโครงการเฝาคมเฝาระวงเสยงดง ซงประกอบดวยกจกรรมการตรวจวดเสยง โดยใชเครองมอ วดเสยงและหรอเครองวดปรมาณเสยงสะสม การตรวจสมรรถภาพการไดยนในกลมผททำงานสมผสเสยงดง อยางนอยปละ 1 ครง

2) จดใหมโครงการลดระดบเสยงดง หากผลการตรวจวดพบวาเสยงดงเกนคามาตรฐาน โดยดำเนนการดวย วธใดวธหนงหรอหลายวธรวมกนตามความเหมาะสม ไดแก - ดานวศวกรรม เชน ใชวธการปดลอมอปกรณเครองจกรสวนททำใหเกดเสยงดง การใชวสดรองกน การสนสะเทอนของเครองจกร เปนตน - การบรหารจดการ เชน ลดระยะเวลาการทำงานทตองสมผสเสยงดง - การใชอปกรณปองกนเสยง เชน ทครอบห ทอดห เปนตน

3. รงสทกอใหเกดการแตกตว (Ionizing radiation)

รงสทกอใหเกดการแตกตวไดถกนำมาใชในโรงพยาบาลในรปแบบทแตกตางกน เชน รงสเอกซ หรอรงสแกมมา ทงนขนอยกบวตถประสงคของการนำมาใชงาน ไดแก

• การวนจฉยโรคดวยสารรงส • การรกษาโรคดวยสารรงส • การฉายรงสเพอรกษาโรคผวหนง • เวชศาสตรนวเคลยรในขนตอนการวนจฉยและรกษา • การเตรยมยาและผลตยา


กลมเสยง แพทย พยาบาล นกรงสเทคนคการแพทย และผเกยวของกบสารกมมนตรงส บคลากรอน

ผลกระทบตอสขภาพ ปรมาณมากกวา 100 Roentgens

• ผลเฉยบพลน การไดรบปรมาณรงสทกอใหเกดการแตกตวทำใหผวหนงบวมแดง คลนไส อาเจยน ทองเดน ออนเพลย หมดสต ตามดวยอาการตอมาในชวง 2 – 14 วน คอ เปนไข วงเวยน และแผลผวหนงมเลอดออก ภายในสปดาหท 3 มอาการ epilation การเกดแผลพพองทงภายนอกและภายในรางกาย ทองเดน อจจาระมเลอดปน อาจตายไดเนองจากไขกระดกไมทำงาน หากไดรบปรมาณทสงทำใหเกดอาการบวม ทางสมองภายในชวงหลายนาท และตายภายใน 24 ชวโมง

• ผลเรอรง ทำใหเกดการกลายพนธของยนส การเปลยนแปลงของโครโมโซม การแบงตวของเซลลาชา และเซลถกทำลาย นอกจากนยงเกด fibrosis ของปอด มผลตอไต ตาตอ โรคโลหตจางชนด Aplastic ทำใหเปนหมน โรคผวหนง และอายสน


1) การควบคมการสมผส การควบคมปรมาณการไดรบรงสเอกซ หรอแกมมา ขนอยกบพลงงานของรงส และ เวลาทสมผสกบรงส ดงนน การลดปรมาณการไดรบรงสจากแหลงกำเนด หรอจำกดระยะเวลาการรบสมผส เพมระยะทางจากแหลงกำเนดรงสมายงผปฏบตงาน หรอผสมผส การใชฉากกนแหลงกำเนด หลกเลยง การสมผสทไมจำเปน เลอกใชเครองมอทมคณภาพสงและมความปลอดภยตอผใช และใหความรแก ผปฏบตงาน


2) การเฝาระวงสงแวดลอมการทำงาน โดย - ตรวจวดปรมาณรงสในพนทการทำงานเปนระยะๆ เพอหารอยรวหรอจดบกพรองของตนกำเนดรงส หรอ หาปรมาณรงสทปนเปอนในอากาศ - ตรวจวดปรมาณรงสทดดกลนเขาสรางกายขณะททำงาน โดยใชเครองบนทกรงสประจำตวบคคลตดไว ทตวผปฏบตงาน

3) การเฝาระวงทางการแพทย ผปฏบตงานททำงานเกยวของกบรงสทกคน ควรไดรบการตรวจสขภาพ กอนเขาทำงาน และตรวจเปนระยะๆ โดยการตรวจ Complete Blood Count เพอดความบกพรองของเมดเลอดขาว ตรวจตา และบนทกประวตการสมผสกบสารกมมนตภาพรงส ประวตรางกายทเกยวกบระบบสบพนธ

4. รงสทไมแตกตว (Non-ionizing radiation)

รงสทไมแตกตวเปนรงสทมพลงงานไมมากพอทจะทำใหอะตอมแตกตว แตการสนสะเทอนและการเคลอนทของโมเลกล จะทำใหเกดความรอน รงสทไมแตกตวเกดจากการใชเครองมออปกรณทางการแพทย เครองใชไฟฟา เชน Incubator หลอด UV เปนตน รงสทไมแตกตวแบงออกไดหลายชนดคอ รงสอลตราไวโอเลท รงสในชวงคลนทสายตา มองเหนได รงสใตแดง รงสไมโครเวฟ รงสอลตราซาวน และเลเซอร เปนตน

กลมเสยง ไดแก แพทย พยาบาล และบคลากรอนทเกยวของ


1) รงสอลตราไวโอเลท (แสง UV) ถาไดรบมากเกนไปมผลตอตา คอ ตาแดง เยอบในชนตาดำอาจถกทำลาย ผวหนงอกเสบ คน สมผสเปนเวลานานทำใหเกดมะเรงผวหนงได 2) รงสในชวงคลนทมองเหนได คอ แสงจากหลอดไฟฟลออเรสเซนต และหลอดไฟชนดมไส ถาความเขมแสง ทไมเหมาะสมจะทำใหเกดความเมอยลาของสายตา ปวดศรษะ 3) รงสอนฟาเรด (IR) ทำใหเกดอนตรายตอตา เมอรงสถกดดกลนเขาไปในตาดำและเลนส จะใหพลงงาน แกเซลล จะทำใหเกดตกตะกอนของสารประกอบทอยในเซลล เปนมากอาจตาบอด นอกจากนยงอาจทำให ผวหนงไหมได 4) อลตราซาวนด การสมผสอลตราซาวนดทมความถสงทสามารถไดยนได คอ ความถมากกวา 10 KHz ทำให เกดอาการคลนไส อาเจยน Tinitus ปวดห มนงง ออนเพลย เกดการสญเสยการไดยนชวคราว 5) เลเซอร การสมผสกบเลเซอร จะทำใหเกดอนตรายตอตา โดยเฉพาะสวนกระจกตาและเลนสตา มผลตอ ผวหนงทสมผสทำใหเกดตม 6) ไมโครเวฟ มผลทำใหเกดอนตรายตอตา ระบบประสาทสวนกลางและระบบสบพนธ


1) ใหความรกบบคลากรททำงานเกยวของกบรงสทไมแตกตว เนนเรองอนตรายและการปองกน 2) การสวมใสอปกรณปองกนอนตรายขณะทำงาน เชน สวมแวนตานรภย ปองกน แสง UV, แสง IR, เลเซอร 3) มการตรวจสอบเครองมอ อปกรณทางการแพทย และการบำรงรกษา เพอปองกนการรวไหลของรงส 4) ตรวจสขภาพประจำป โดยเนนการตรวจตาและผวหนง


n สงคกคามสขภาพทางชวภาพ (Biological health hazards) หมายถง สงแวดลอมการทำงานทมเชอจลนทรย เชน แบคทเรย รา ไวรส ปาราสต เปนตน ซงเชอจลนทรยเหลานสวนหนงอาจแพรมาจากผปวยดวยโรคตดเชอทมารบการรกษาพยาบาล และเกดการแพรเชอสผปฏบตงานได โรคจาก การทำงานในโรงพยาบาลทมสาเหตจากเชอจลนทรยมมากมาย ในทนจะกลาวถงเฉพาะ HIV AIDs และวณโรค

1. HIV และ AIDs

กลมเสยง

แพทย พยาบาล และบคลากรททำงานเกยวของในแผนกตางๆ


มผลกระทบตอระบบอวยวะภายใน 3 – 8 สปดาหหลงจากตดเชอ จะเกดอาการเจบปวยแบบเฉยบพลน กนเวลานาน 2 – 3 สปดาห โดยมอาการเปนผน ปวดตามขอ และกลามเนอ เจบคอ อาการอนทรวมดวย ไดแก ตอมนำเหลองโต ออนเพลย มไข เหงอออกกลางคน ทองเดนบอย นำหนกตวลด


1) ระมดระวงมใหสมผสเลอด หรอ body fluids ทมเชอ HIV เชน

• ลกษณะงานทมโอกาสทตองสมผสกบเลอด หรอ body fluids ผปฏบตงานควรสวมถงมอปองกน เชน การผาตด การทำคลอด และอาจจำเปนตองสวมอปกรณปองกนอนตรายอนรวมดวย เชน อปกรณ ปองกนใบหนา ปองกนตา ปองกนระบบหายใจ และสวมเสอคลม เปนตน • หากมอ หรอ อวยวะสวนหนงสวนใดของผปฏบตงานปนเปอนดวยเลอด หรอ body fluids ควรรบลาง ทนท นอกจากนหลงจากทถอดถงมอทปนเปอนควรลางมอใหสะอาดทกครง

2) ขณะทมการใชเขมฉดยา หรอของมคม ควรระมดระวง เพอมใหเขมหรอของมคมทม แทง หรอบาด กระบอกและเขมฉดยาควรเปนชนดทใชแลวทง (Disposable) นอกจากน การทำลายกระบอกและ เขมฉดยาทผานการใชแลว ตองทำดวยความระมดระวงภายใตคำแนะนำทถกตอง ในกรณทเครองมอ อปกรณนนจำเปนตองนำกลบมาใชใหม ควรนำไปลางและฆาเชอหรอทำใหปราศจากเชอตามทไดกำหนดไว ในแนวทางปฏบต

3) เพมความระมดระวงในการสงตวอยางและทำงานในหองปฏบตการ ทกครงทมการปฏบตงานเกยวกบ การรวบรวมตวอยางทางชววตถ เชน เลอด body fluids จากผปวย ตลอดจนการนำสงตวอยางดงกลาว ไปยงหองปฏบตการวเคราะห ผปฏบตงานตองสวมถงมอ หากมอหรอแขนของผปฏบตงานมบาดแผล ควรปดใหมดชดเพอปองกนการซมผานของนำ ภาชนะทบรรจตวอยางควรมฝาปดมดชด เพอปองกน การรวระหวางขนสงและปองกนการปนเปอนจากภายนอก สวนพนททำงานควรปดวยวสดกนซม เพอปองกนมใหตวอยางชววตถซมผานได เชน แผนพลาสตก เมอตวอยางเลอด หรอ body fluids หกกระจาย ควรกำจดดวยสารเคมฆาเชอ เชน Sodium hypochlorite ความเขมขน 0.5 % ทนท และ ทำความสะอาดซำอกครง การกำจดตวอยางทางชวภาพ ตองฆาเชอดวยสารเคมดงทกลาวมาแลว กอนจะ นำไปทง และตองสวมใสถงมอขณะทำงานทกครง


4) ระมดระวงในการทำงานอนๆ ทอาจสมผสเชอ การทำงานทเกยวของกบการผาตดเนอเยอ อวยวะภายใน หรอตกแตงบาดแผลทตองสมผสกบเลอด หรอ body fluids ผปฏบตงานตองสวมอปกรณปองกนอนตราย ขณะทำงาน สำหรบการทำลายของเสยทเปนของแขง เชน เสอผา เขมฉดยา ทปนเปอนเลอด และ body fluids ควรกำจดดวยการเผาทเตาเผาอณหภมสง สวนอจจาระทปนเปอนควรกำจดโดย Sanitary landfill or pit latrine

5) การใหความรแกผปฏบตงานทมโอกาสเสยงตอการไดรบเชอ HIV ควรประกอบดวยรายละเอยดในเรอง โรค AIDs วธการตดตอ และวธการปฏบตงานทปลอดภย เปนตน

2. Mycobacterium tuberculosis

เชอนทำใหเกดโรค Tuberculosis ตดตอโดยตรงคอการหายใจรบเชอจากผปวยขณะทผปวยไอ จาม หายใจรดกน สำหรบการตดตอทางออมคอ การหายใจเอาเชอทอยตามเสอผา ผาปทนอนของผปวย


แพทย พยาบาล ผปฏบตงานในแผนกซกฟอก และบคลากรอนทเกยวของ


เกดอาการไอตลอดเวลา 3 สปดาห หรอมากกวา หลงจากรบเชอ เสมหะมเลอดปน หายใจสนๆ เจบหนาอก ออนเพลย เบออาหาร นำหนกลด มไข เหงอออกเวลากลางคน


1) แยกผปวย หรอผสงสยวาเปนวณโรคไมใหปะปนกบผปวยอน และทำการรกษาเพอชวยลดการเสยงตอ การตดเชอ 2) หอพกผปวยวณโรค ควรมระบบการระบายอากาศทด มพดลมดดอากาศจากภายในสภายนอก ประตปด

หนาตางเปด เพอปองกนการตดเชอทางอากาศ แสงจากดวงอาทตย ซงมรงสเหนอมวงสามารถทำลายเชอนได 3) กำหนดแนวทางการปฏบตงานทถกตอง ปลอดภย เพอหลกเลยงวธการทำงานทกอใหเกดฝนทม เชอจลนทรย เชน การสะบดผาปทนอนทมเชอ 4) บคลากรทดแลผปวยวณโรค ควรไดรบการตรวจรางกาย โดยการทำ Tuberculin test และ X-ray

n สงคกคามสขภาพทางเคม (Chemical health hazards) หมายถง สงแวดลอมการทำงานทมการใชสารเคมในขนตอนใดขนตอนหนงของกระบวนการทำงาน และมโอกาสเกดผลกระทบตอสขภาพผปฏบตงาน

สารเคมทใชในโรงพยาบาลมจำนวนมาก เชน Anesthetic gas (กาซทใชเปนยาสลบ) ฟอรมลดไฮด กลตาลอลดไฮด เอทลนออกไซด โซเดยมไฮโปคลอไรท สารตวทำละลาย เปนตน



แพทย พยาบาล ผปฏบตงานใหปฏบตการ และบคลากรอนทเกยวของ


การไดรบสมผสกบสารเคมจะทำใหเกดผลกระทบตอสขภาพ ซงผลกระทบทเกดขนจะขนกบคณสมบตทางกายภาพ ทางเคม และความเปนพษของสารเคมชนดนนๆ นอกจากน ผลกระทบของสารเคมทมตอสขภาพจะรนแรงมากหรอนอย ยงขนอยกบปจจยอนๆ อก เชน ขนาดหรอปรมาณทไดรบเขาสรางกาย การไดรบสารเคมหลายชนดในเวลาเดยวกนทำใหรางกายตอบสนอง และเกดอนตรายมากกวาผลรวมของอนตรายทไดรบจากการสมผสสงทเปนอนตรายแตละชนดรวมกน คณสมบตของแตละบคคล เชน อาย เพศ มาตรการปองกนควบคมทมอย เปนตน ตวอยางดงตอไปน แสดงถงลกษณะของอนตรายทเกดขนจากสารเคมตางๆ ทมการใชในโรงพยาบาล

1) ทำใหเกดการขาดอากาศหายใจ โดยเขาไปแทนทกาซออกซเจน เชน ไนโตรเจน คารบอนไดออกไซด คารบอนมอนอกไซด เปนตน 2) ทำใหเกดการระคายเคอง เชน กรด ดาง กาซคลอรน เปนตน สารเคมเหลานมใชในหองปฏบตการของโรงพยาบาล 3) ทำใหเกดอนตรายตอระบบการสรางโลหต เชน ตะกว สารทำละลายบางชนด 4) ทำใหเกดอนตรายตอระบบประสาท เชน ปรอท คลอโรฟอรม อเทอร 5) ทำอนตรายตอระบบหายใจ เชน ฝนทาลค (Talc) ทใชในถงมอยาง 6) ทำใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม เชน สารกมมนตรงส เอทลนออกไซด 7) ทำใหเกดมะเรง เชน สารกมมนตรงส เอทลนออกไซด ฟอรมลดไฮด


ตารางแสดงรายชอสงคกคามสขภาพทางเคมจำแนกตามแผนกตางๆ ในโรงพยาบาล

การปฏบตงานในโรงพยาบาลนน บคลากรทางการแพทยมโอกาสทจะสมผสกบสารเคมหลายชนด ขนอยกบวา

จะปฏบตงานในแผนกไหนของโรงพยาบาล เพราะแตละแผนกมการใชสารเคมทแตกตางกนออกไป ยงไปกวานนบคลากร

บางคนไมไดทำหนาทโดยตรงกบแผนกงานทเสยง แตในการปฏบตงานจะตองเกยวของหรอเดนผาน และอาจมโอกาสไดรบ

อนตรายดวยเชนกน กรณเชนนถาสงสย กอาจจะตองทำการตรวจประเมนความเสยงดวย รายละเอยดในตารางท 3.1

แสดงรายชอสารเคมทใชในแผนกตางๆ สารเคมนอกจากมผลกระทบตอสขภาพ ทเปนผลมาจากคณสมบตความเปนพษ

ของสารเคมแลว ยงมผลกระทบในแงของความปลอดภยของผปฏบตงานอกดวย กลาวคอ สารเคมบางชนดมคณสมบต

ไวไฟ ซงมผลตอการเกดระเบดและอคคภย ดงนน หากมการใชสารเคม ผปฏบตงานตองมความตระหนกวา สารเคมทใช

อยนมคณสมบตอยางไร ใชอยางไรจงจะปลอดภย มวธการจดเกบอยางไร หรอ กรณทสารเคมหกรวไหล จะกำจดอยางไร

จงจะไมใหเกดผลกระทบตอคนกลมใหญ ขณะเดยวกนผททำหนาทจดการกตองปลอดภยดวยเชนกน


ตารางท 3.1 แสดงรายชอสารเคมทมการใชในแผนกตางๆ ของโรงพยาบาล

Ethylene oxide ใชอบฆาเชอเครองมออปกรณทางการแพทย

Quaternary ammonia ใชฆาเชอโรคในการทำความสะอาดหอง compounds

Mercury ใชในเครองมออปกรณทางการแพทยหลายชนด เชน เทอรโมมเตอร, Miller-Abbot Sphygmomanometer

Formaldehyde ใชฆาเชอเครองมออปกรณทางการแพทย

Ammonia ใชทำความเยนสำหรบอปกรณเกบรกษาอาหาร

Chlorine ใชฆาเชอโรคในอปกรณลางจาน

Acetone ใชชะลาง และใชในการวเคราะหสาร

Iodophors ใชฆาเชอโรคทผวหนง

Methyl Ethyl Ketone ใชชะลาง ใชในการยอมสเนอเยอ และเปนสวนผสมของสทาผนงหอง

Phenol ใชทำความสะอาดพนหอง ผนง เฟอรนเจอร, เครองแกว และเครองมอ

Quaternary ammonia ใชฆาเชอโรคในการทำความสะอาดหอง compounds

Sodium hypochlorite ใชทำความสะอาดสขภณฑและพนหอง (Chlorine)

Sodium hypochlorite ใชทำความสะอาดเสอผา

Asbestos เปนสวนประกอบของกระเบองมงหลงคาและฝาเพดาน ฉนวนกนความรอน หมทอแอร และพนยาง

Carbon monoxide เปนกาซทเกดจากการเชอมโลหะ และจากทอไอเสย

Methyl Ethyl Ketone ใชในการชะลาง เปนสวนผสมของสทา

Ethylene oxide เปนกาซทใชอบฆาเชอโรคอปกรณทางการแพทย

Mercury นำมาใชในเครองมออปกรณทางการแพทยหลายชนด เชน เทอรโมมเตอร Miller-Abbot Sphygmomanometer

Methanol (Methyl Alcohol) ใชฆาเชอโรคในการทำความสะอาดบาดแผล

Quaternary ammonium ใชฆาเชอโรคในการทำความสะอาดหอง compounds

Acetone ใชในการชะลางเครองแกวและสงสกปรกตางๆ

Acrolein ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Acrylamide ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Ammonium persulfate ใชเปนสารออกซไดซงเอเจนท (Laboratory Oxidizing Agent)

Azides ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Benzene ใชเตรยมสารเคมอนและใชในการวเคราะหสาร

Carbon tetrachloride ใชเตรยมสารเคมอนและใชในการวเคราะหสาร

แผนก ชอสารเคม หมายเหต

หนวยจายกลาง (Central Supply)

หนวยบรการอาหารโภชนาการ (Food Service)

หนวยเบกจายวสด ทางการแพทย

(House Keeping)

ซกรด (Laundry)

ซอมบำรง (Maintenance Engineering)

งานบรการทางพยาบาลและดแลผปวย

(Patient Care Areas) (Nursing Service)

หองปฏบตการ (Laboratories)



Acetone ใชในการชะลางเครองแกวและสงสกปรกตางๆ

Acrolein ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Acrylamide ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Ammonium persulfate ใชเปนสารออกซไดซงเอเจนท (Laboratory Oxidizing Agent)

Azides ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Benzene ใชเตรยมสารเคมอนและใชในการวเคราะหสาร

Carbon tetrachloride ใชเตรยมสารเคมอนและใชในการวเคราะหสาร

Chloroform ใชเตรยมสารเคมอนและใชในการวเคราะหสาร

Chromic acid ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Diaminobenzidine ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Diethylether ใชเปนสารทำใหชา โดยฉดเขาเสน

Dioxane ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Etherใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Ethidium bromide ใชยอมส DNA ในการตรวจสอบเนอเยอ และใชในกระบวนการ Gel Electrophoresis สำหรบตรวจ DNA

Ethoxyethanol ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Formaldehyde ใชรกษาเนอเยอใหคงสภาพ

Glycerol ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Glutaraldehyde ใชฆาเชอโรค (ใชแทน formaldehyde)

Hydroxylamine ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Lead acetate ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Methanol (Methyl Alcohol) ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent) และใชในการชะลาง

Nitrocellulose ใชในการเพาะเลยงเซลล หรอเนอเยอ และใชสำหรบปดคลมเซลล หรอเนอเยอ

Osmiumtetraoxide ใชในการฝงชนเนอเยอเพอการตรวจสอบ (Embedded Tissues)

Perchloric acid ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Phenol ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Picric acid ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Potassium permanganate ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Propylene oxide ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Pyridine ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Silver nitrate ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Potassium dichromate ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Stoddard solvent ใชเปนสารรเอเจนทในหองปฏบตการ



Tetrahydrofuran ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Trichloroethylene ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Toluene ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Uranyl acetate ใชในการยอมเนอเยอ

Xylenes ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Vanadium ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Vanadyl sulfate ใชเปนสารรเอเจนท (Laboratory Reagent)

Nitrous oxide ใชเปนกาซสำหรบทำใหสลบ (Anesthetic gas)

Diethylether ใชเปนกาซสำหรบทำใหสลบ (Anesthetic gas)

Cyclopropane ใชเปนกาซสำหรบทำใหสลบ (Anesthetic gas)

Enflurane ใชเปนกาซสำหรบทำใหสลบ (Anesthetic gas)

Halothane ใชเปนกาซสำหรบทำใหสลบ (Anesthetic gas)

Isoflurane ใชเปนกาซสำหรบทำใหสลบ (Anesthetic gas)

Methyl merthacrylate ใชประสานหรอเชอมกระดก

Ethylene oxide ใชอบฆาเชอเครองมออปกรณทางการแพทย

Mercury ใชเปนวสดอดฟน

Lead Metal ใชเปนวสดอดฟน

Formaldehyde ใชฆาเชอเครองมออปกรณทางการแพทย

หองผาตด (Surgical Services)

คลนคทนตกรรม

หนวยไตเทยม

การจดการขอมลสารเคมทใชในโรงพยาบาล

จากการทสารเคมทใชในโรงพยาบาลมมากมายและกระจายอยตามจดตางๆ จงจำเปนตองมการจดเกบขอมล ความปลอดภยของสารเคมทใชในโรงพยาบาล หรอทเรยกวา Material Safety Data Sheet (MSDS) รายละเอยดของขอมลประกอบดวยรายชอสารเคม ชนดของอนตราย อนตรายเฉยบพลน/อาการแสดง การปองกน การปฐมพยาบาล การดบเพลง การจดเกบ การกำจด การบรรจภณฑ และตดฉลาก คณสมบตทางกายภาพและเคม อนตรายทางเคม ทางเขาสรางกาย ผลกระทบระยะสนและระยะยาว ขอมลสงแวดลอม เปนตน การจดเกบขอมลสารเคมจะมประโยชนอยางมากโดยเฉพาะอยางยง ในกรณทเกดเหตการณทไมพงประสงคเกยวกบสารเคม เชน สารเคมหกรดมอ หรอกระเดนเขาตาผปฏบตงาน การจดทำฐานขอมลเหลานไว เพอใหสามารถบรหารจดการกบสารเคมไดอยางถกตองเหมาะสม ตลอดจนใชในการแกไขปญหาเหตฉกเฉนไดทนทวงท

ขอมลเหลานควรมเกบไวอยในแตละแผนก/หนวยทมการใชสารเคม และมอยทศนยรวมขอมลเคมภณฑทใช ในโรงพยาบาลทงหมด

ในกรณทมแตรายชอสารเคม แตไมมรายละเอยดของขอมลกสามารถหาไดจาก Internet หรอขอจากผผลต/ผขาย ซงกฎหมายกำหนดวาจะตองจดทำขอมลเหลานไวใหกบผซอ การปกปดไมเปดเผยขอมลแกผซอจงมความผดตามกฎหมาย


การปองกน พจารณาองคประกอบหลก 3 อยาง คอ

• การปองกนทแหลงกำเนดของสารเคม • การปองกนททางผานของสารเคม • การปองกนทตวบคคล หรอผรบ

การปองกนแตละองคประกอบจะมวธการดำเนนการหลายวธ การปองกนอาจพจารณาใชวธปองกนวธการเดยวหรอหลายๆ วธรวมกน ขนกบขนาดปญหา ขดความสามารถในการจดการปญหา

การปองกนทแหลงกำเนดของสารเคม

1) เลอกใชสารเคมทมอนตรายนอยกวาแทน 2) แยกกระบวนการทำงานทมการใชสารเคมออกตางหาก ทงนเพอจำกดขอบเขตการแพรกระจายของสารเคม ไปสผปฏบตงานสวนใหญททำงานอยในบรเวณใกลเคยง เชน แยกกระบวนการอบฆาเชอเครองมอ ทางการแพทยโดยใชกาซเอทลนออกไซด ใหหางออกไปจากกระบวนการทำงานอนๆ 3) การจดใหมทปกปดแหลงของสารเคมใหมดชดเพอปองกนการฟงกระจายของสารเคม เชน มฝาปดภาชนะ ทบรรจฟอรมลดไฮดทใชในการดองเนอเยอในแผนก/งานหองปฏบตการวเคราะห 4) การตดตงระบบดดอากาศเฉพาะท เชน Hood ดดอากาศ ในหองปฏบตการทางเคม เปนตน 5) การบำรงรกษาอปกรณใหอยในสภาพทสะอาด ปลอดภยพรอมใช 6) มการจดเกบสารเคมทถกตองปลอดภย

การปองกนทางผานของสารเคม

1) การรกษาสถานททำงานใหสะอาด ไมเปนทสะสมของฝน สารเคม ซงจะฟงกระจายเมอมลมพด 2) ตดตงระบบระบายอากาศทวไป เชน ประต ชองลม หนาตางระบายอากาศ หรอมพดลมชวย 3) การเพมระยะหางของแหลงกำเนนสารเคมกบผปฏบตงาน

การบรหารจดการ

1) ตรวจหาระดบหรอความเขมขนของสารเคมในบรรยากาศการทำงานเปนระยะๆ เพอเปรยบเทยบกบมาตรฐาน ความปลอดภย ถาพบวามคาสงเกนคามาตรฐานความปลอดภย ตองหาทางปรบปรงแกไขโดยเรว 2) ลดชวโมงการทำงานกบสารเคมทเปนอนตรายใหสนลง 3) มการสบเปลยนหมนเวยนผปฏบตงานททำงานเกยวของกบสารเคม เพราะจะทำใหโอกาสการรบอนตรายลดลง 4) ตรวจสขภาพรางกายของบคลากรททำงานกบสารเคมเพอคนหาโรค หรอสงผดปกตจะไดแกไขปองกนไดทนท 5) บรเวณทมการใชสารเคม ควรมกอกนำ อปกรณการปฐมพยาบาลเบองตน เพอใชไดทนท เมอมการไดรบ อนตรายจากสารเคมขณะปฏบตงาน

การปองกนทบคคล

1) ใหความร อบรมบคลากรในโรงพยาบาลทเกยวของ ใหทราบถงอนตรายจากสารเคม วธการใชและการปองกน

2) การใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล แตละชนดทเหมาะสมกบงาน


n สงคกคามทางการยศาสตร (Ergonomics)

การยศาสตร หรอ เออรโกโนมคส หมายถง ศาสตรในการจดสภาพงานใหเหมาะสมกบการปฏบตงานของคน ทงทางรางกายและจตใจ โดยการออกแบบเครองจกร สถานททำงาน ลกษณะงาน เครองมอ และสภาพแวดลอม การทำงาน เพอใหเกดความปลอดภย สะดวกสบาย เพมประสทธภาพในการทำงาน และปองกนผลกระทบตอสขภาพ

สงคกคามทางการยศาสตร หมายถง สงคกคามสขภาพทเกดขนจากทาทางการทำงานทผดปกต หรอฝนธรรมชาต การทำงานซำซาก การทำงานทกลามเนอออกแรงมากเกนความสามารถในการรบนำหนก การนง หรอยนทำงาน ทสถานงานออกแบบไมเหมาะสมกบผปฏบตงาน การใชเครองมอทออกแบบไมด การยกเคลอนยายของอยางไมถกตอง ผลจากการทำงานในลกษณะดงกลาวเปนระยะเวลานาน กอใหเกดความไมสบาย การบาดเจบและเจบปวยได


การทำงานในททำงาน หรอลกษณะงานทเปนปญหาทางการยศาสตร เชน การนงทำงาน หรอยนทำงาน ตดตอโดยไมไดเปลยนอรยาบทเปนเวลานานๆ การกมโคงตวไปดานหนาตลอดการบรรจผลตภณฑ การยกคอ และไหล ตลอดเวลา เนองจากความสงของโตะและเกาอไมสมพนธกน การทำงานซำซาก การยกสงของทมนำหนกมากเปน

ครงคราว หรอยกสงของนำหนกนอยแตยกบอยๆ เปนตน ซงการทำงานลกษณะดงกลาวทกวนเปนระยะเวลานาน จะทำใหเกดความผดปกตของกลามเนอและกระดกโครงราง (Musculoskeletal disorders: MSDs) ซงหมายถงอาการเจบปวดถาวร และมความเสอมของกลามเนอ รวมถงขอตอ เอน และเนอเยออนๆ ทอยใกลเคยง ตวอยางเชน โรคปวดหลง สวนบนเอว (Low back pain) เอนอกเสบ (Tendinitis) เอนและปลอกหมอกเสบ (Tenosynovitis) กลมอาการอโมงคคารปาล (Carpal Tunnel Syndrome: CTS) เปนตน นอกจากจะเกดความผดปกตของกลามเนอและกระดกโครงรางแลว ยงกอใหเกดความลาจากการทำงาน และความเครยดจากการทำงานดวย

การประเมนปญหาการยศาสตร

ดำเนนการ ดงน

1. การคนหาปญหา (Risk identification)

โดยการสำรวจปจจยทางดานการยศาสตรทสามารถสงผลกระทบตอสขภาพของผปฏบตงาน โดยมวตถประสงคเพอระบ หรอจดลำดบความสำคญของงานทตองการการวเคราะห ปจจยทสำคญทตองพจารณา ไดแก ลกษณะการออกแบบสถานทตงของการทำงาน ทนง ลกษณะทาทางในการทำงาน การยกสงของ การออกแรง ขอมลเกยวกบการยกสงของ เชน ขนาด นำหนกสงของ เปนตน ลกษณะการออกแบบแผงหนาปดและอปกรณควบคม ลกษณะการออกแบบเครองจกรและอปกรณเครองใชตางๆ เครองมอทใชในการปฏบตงานและลกษณะการใชงาน การออกแบบงานและการจดรปงาน สภาพแวดลอมและบรรยากาศการทำงาน อนตรายจากการใชเครองมอตางๆ การเกบและ การบำรงรกษา การฝกอบรม

2. วเคราะหปญหาการยศาสตร (Risk evaluation)

เพอศกษาปจจยเสยงทงหมดทคนหามาได โดยกระทำอยางเปนระบบ ทำใหทราบสาเหตของปญหา และทราบความตองการของผปฏบตงาน รวมทงไดมาตรการควบคมปจจยเสยงอยางเหมาะสม โดยพจารณาเกยวกบการทำงาน ทเกยวของกบการเคลอนไหวทฝนธรรมชาต การทำงานทตองออกแรงมากเกนไป การเคลอนไหวทสญเสยประโยชน หรอพลงงานโดยไมจำเปน จงหวะของงานทไมเหมาะสม ปจจยทกอใหเกดความลา ความจำเปนในการใชเครองจกรอตโนมต


เปนตน โดยมวธการเกบรวบรวมขอมลหลายวธ ไดแก การสงเกตทวไป การใชแบบสอบถามหรอแบบสมภาษณ การวเคราะหโดยใชการบนทกวดทศน การถายภาพ การประเมนความสามารถของผปฏบตงาน และการวดปจจยเสยงดวยเครองมอตางๆ หลงจากรวบรวมขอมลแลว ควรนำขอมลทงหมดมาวเคราะหรวมกน เพอสรปวามปญหาการยศาสตรหรอไม ถาม มมากนอยขนาดไหน และสาเหตทแทจรงคออะไร เมอระบสาเหตได จะนำไปสการกำหนดมาตรการควบคมแกไขตอไป

3. การควบคมแกไขปญหาการยศาสตร (Risk control)

เปนกระบวนการกำจดหรอลดปจจยเสยงทมอยในททำงาน เพอความปลอดภยยงขนสำหรบผปฏบตงาน และสงผลใหอตราการเจบปวย หรอการเกดอบตเหตลดลง การควบคมแกไขน สามารถกระทำไดโดยการผสมผสานระหวางการควบคมทางวศวกรรม การควบคมทางบรหารจดการ และการควบคมการปฏบตงาน

• การควบคมทางวศวกรรม อาจทำไดโดยการออกแบบงานใหม เพอขจดปญหาทจะเกดขน หรอการ ปรบงานใหเหมาะสมกบผปฏบตงาน การจดสภาพแวดลอมการทำงานใหเหมาะสม การปรบปรงวธ ทำงานใหม การออกแบบอปกรณเครองมอใหม การออกแบบสถานงานใหม เพอชวยใหผปฏบตงาน ไมตองออกแรงมากเกนไป และหลกเลยงการทำงานซำๆ รวมไปถงทาทางการทำงานทฝนธรรมชาต

• การควบคมทางการบรหารจดการ เชน การกำหนดวธการทำงานใหหลากหลาย การเพมจำนวนผปฏบตงาน การสบเปลยนหมนเวยนงาน การจดใหมเวลาพกสนๆ หรอเวลาผอนคลายกลามเนอ

• การควบคมการปฏบตงาน ควรมการกำหนดวธการทำงานเพอความปลอดภย กฎระเบยบความปลอดภย รวมไปถงการตรวจตราใหมการปฏบตงานอยางปลอดภยและถกวธ ทงนจะตองจดใหมการฝกอบรม ใหความรเกยวกบการยศาสตรแกผปฏบตงาน และผเกยวของทงหมด ใหทราบและเขาใจหลกการของ การยศาสตร อนตรายทอาจจะเกดขน รวมทงมเนอหาในการคนหาปญหา การวเคราะหและการควบคม แกไข เพอบคลากรในสถานททำงานนนๆ สามารถดำเนนงานดานการยศาสตรไดเอง

สงคกคามทางการยศาสตร ทพบบอยในโรงพยาบาล

1. การยก เคลอนยายผปวย หรอวสด สงของอยางไมเหมาะสม

การกระทำใดๆ ทใชแรงงานจากคนเพอยกขน ยกลง ผลก ดง ดน ลาก จง ขนยาย หรอ ถอ/อมผปวย หรอสงของ ถอเปนการเคลอนยายวสด ซงจะตองกระทำโดยมทาทางและการเคลอนไหวรางกายใหเหมาะสม ดงน

• ทาทางและการเคลอนไหวรางกายนน ไมควรเปนสาเหตทำใหเกดความไมสบาย หรอเจบปวด • ทาทางนนควรกระทำไดอยางราบรน หลกเลยงการเคลอนไหวในลกษณะกระตกหรอกระชากทนท • ในระหวางทำการเคลอนยายวสด ควรหลกเลยงการกมโคง บดเอว หรอเออมจนสดบอยๆ โดยเฉพาะอยางยงเมอตองทำงานเปนระยะเวลานานๆ หรอทำในลกษณะซำกนบอยๆ เพราะเปนการเพม ความเสยงของการบาดเจบทระบบกลามเนอและกระดกอนเนองจากการเคลอนยายวสดได ทาทางระหวาง ทำการเคลอนยายวสดทควรหลกเลยง ไดแก หลกเลยงการเออมแขนสงระดบไหล การกมโคงไปขางหนา การบดเอยวลำตว การกมโคงไปทางดานขาง



พยาบาล และเจาหนาทเคลอนยายผปวย นกกายภาพบำบด เจาหนาทโรงซกฟอก เจาหนาทโรงครว เจาหนาทหนวยจายกลาง

จากรายงานการศกษาของประเทศญปน พบวา พยาบาลทตองเคลอนยายผปวยมอตราเสยงตอการปวดหลงสงกวาคนทไมตองเคลอนยายดวย Odd Ratio 16.7 และจากการศกษาในนกกายภาพบำบดไทย พบมความชกของ MSDs ทคอ (66%) หลง (61%) ขอไหล (60.7%) ปจจยเสยงจากงานททำใหเกดอาการมากทสดคอ การยก พยง หรอการเคลอนยาย ผปวย (76.8%) ในแผนก/ฝาย หรอบรเวณทมการดแลผปวยทมการยก หรอเคลอนยายผปวย จงอาจจะกอใหเกดการบาดเจบตอกลามเนอและกระดกโครงรางได หากมการปฏบตในลกษณะดงน

• การยก หรอเคลอนยายเปลยนตำแหนงผปวยบอยๆ ประมาณมากกวา 20 ครงตอกะ • การยก หรอเคลอนยายดวยทาทางฝนธรรมชาต เชน การเออมขามเตยงเพอยกผปวย ขณะยกมการบดเอยวตว มการกมโคงตวไปยก การพยงผปวยจากดานหลงเพอชวยในการเดน เปนตน จะกอใหเกดความผดปกตของ กลามเนอและกระดกโครงราง เพราะการยกดวยทาทางฝนธรรมชาตจะเปนการเพมแรงมากระทำตอ กระดกสนหลงมากขน เนองจากกลามเนอตองรบภาระนำหนกตวเอง รวมทงนำหนกผปวยทยกดวย นอกจากน กลามเนอจะตองออกแรงมากกวาปกต โดยเฉพาะถาการยกดวยทาทางฝนธรรมชาตนนเปนการยกคางไว เปนเวลาหลายนาท จะยงเพมความรนแรงในการบาดเจบของกลามเนอ ขอตอและเอนยงขน และการยก หรอเคลอนยายผปวยดวยทาทางฝนธรรมชาตเปนระยะเวลาตดตอกน 1 ชวโมง ขนไป หรอเปนเวลา หลายชวโมงตลอดกะ ถอเปนปจจยเสยง


• การยก หรอเคลอนยายโดยออกแรงมาก เชน การผลกรถเขนขามพนทตางระดบ หรอผลกรถเขนขนทางขน การออกแรงเพอชวยผปวยไมใหลมกระแทกพน การอมผปวยทลมจากพนไปบนเตยง • การยกผปวยทเคลอนทไมได หรอหมดสต ซงมนำหนกมากโดยลำพง • การยกผปวยขณะทผปวยอยหางตวผยก

การปองกนและแกไขปญหา

1) แนวทางการปฏบตตนในการยก หรอเคลอนยายผปวย ควรคำนงถง - ไมเคลอนยายผปวยเมออยในลกษณะไมสมดล - ใหผปวยอยใกลตวผยกทสดเทาทจะทำได - ไมควรยก หรอเปลยนตำแหนงผปวยโดยลำพง โดยเฉพาะผปวยทลมลงไปทพน ควรมการยกเปนทม หรอ มการใชอปกรณชวยยกหรอเคลอนยาย - รวมกนกำหนดจำนวนครงในการยก หรอเคลอนยายผปวยเปนจำนวนครงตอคนตอวน - หลกเลยงการยกผปวยทมนำหนกมากๆ โดยเฉพาะการยกทตองมการบดเอยวตว ซงทำใหมการหมนของ กระดกสนหลง - พจารณาใชอปกรณ เครองกลตางๆ ทจะชวยในการยก หรอเคลอนยายผปวยในกรณตางๆ เชน การเคลอนยาย จากเตยงผปวยไปเกาอ จากเกาอไปหองนำ จากเกาอไปเกาอ หรอจากรถไปเกาอ และมการฝกอบรมวธการ ใชอปกรณ เครองกลนนๆ

2) ขอแนะนำการยกวสด สงของอยางปลอดภยท ควรพจารณา และฝกใหเกดความเคยชน ดงน - จบวสดใหมน และยกขนโดยใหหลงตรงและยอเขา - จบยดวสดใหใกลลำตวใหมากทสด ถาเปนไปไดใหวสดอยระหวางเขาทง 2 ขาง - จบวสดเหนอกวาระดบเขาเพอเกดแรงในการยก (แรงกระทำไดสงสดในการยกจะอยทระดบ 50-75 เซนตเมตร เหนอระดบพน) - ออกแรงยก และเคลอนยายอยางราบเรยบ คงท ไมกระตก - ถาวสดไมมหหวหรอมอจบ อาจใชเชอกพนรอบวสดและใชขอเกยวหรอทำทจบยดได - หลกเลยงการหมนหรอบดเอวขณะยกวสด - หลกเลยงการยกในระดบทสงกวาไหล

3) หลกการทวไปในการยก เคลอนยายวสด สงของ หรออปกรณเครองใช - ถาเปนไปไดใหใชรถเขน เพอสะดวกในการเคลอนยายยงขน ทงนใหพจารณาตดทจบในระดบทเขนไดสะดวก คออยระหวางระดบหนาอกและสะเอว - ถาเปนไปได ใหเคลอนยายโดยใชแรงผลกรถเขน จะดกวาใชแรงดงรถเขน และขณะผลกหรอดนรถเขน ใหแขนอยใกลลำตวพรอมทงใชแรงของลำตวชวยในการผลกรถเขน - บำรงรกษารถเขนใหอยในสภาพดพรอมใชงาน มลอแขงแรงไมฝด เพอลดการออกแรงขณะเขนผานพนผว ตางๆ หรอการเคลอนทผานชองวางของสองพนท - มการดแลความสะอาด ความแขงแรง และความเปนระเบยบเรยบรอยของพนททจะตองมการเคลอนยาย วสด สงของ - กรณเปนรถเขนถงผาเปอน หรอรถเขนถงขยะ ควรใหสามารถเปดดานขาง หรอถอดออก หรอสามารถนำไป กำจด หรอทำความสะอาดไดงายโดยไมตองยก และควรจำกดขนาด นำหนกของถงผาเปอน ถงขยะทใชงาน นนๆ เพอลดอนตรายทอาจจะเกดจากการยก


2. การยนทำงานเปนเวลานาน

การยนทำงานอยในทาทางเดมตดตอกนเปนเวลานานหลายชวโมง เชน ศลยแพทยในหองผาตด เจาหนาทหองจายกลาง ทจดเตรยมเครองมอ เจาหนาทโรงครว จะมปญหาความลาของกลามเนอ และเกดปญหาเสนเลอดขอด นอกจากน การยนทำงานบนพนคอนกรตซงเปนพนผวทแขงจะทำใหรสกเจบเทา ตวอยางของการศกษาความผดปกตของกลามเนอและกระดกโครงรางในพนกงานซปเปอรมารเกต โดย Ryan ระบวาพนกงานเกบเงน (Cashier) ซงใชเวลายนทำงาน 90% ของเวลาทงหมดจะเกดอาการปวดหลงสวนลางมากทสด แตจากการสอบถามอาการปวด เมอยลา หรอไมสบาย ในพนกงานแปรรปเนอไกในไทย อตราชกของอาการทสวนตางๆ ของรางกายตอพนชวโมงการทำงานของคนงานทงหมด 7 อนดบแรก ไดแก นอง ไหล มอและขอมอ เทาและขอเทา หลงสวนบน แขนสวนบน และหลงสวนลาง


ศลยแพทย เจาหนาทหนวยจายกลาง เจาหนาทโรงครว


1) พจารณาใชโตะทสามารถปรบระดบไดเพอเกดความเหมาะสมกบผใชงาน หรอหากเปนโตะทำงานของหลายคน ยนทำงานรวมกน ใหยดหลกการวาระดบความสงหนางาน (ระดบทมอกำลงทำงานอย) ควรอยระดบขอศอก ของผทมความสงสด โดยทระดบขอศอกจะหมายถง ระดบจากพนถงขอศอกขณะทขอศอกแนบลำตวและแขน สวนลางทำมม 90 องศากบแขนสวนบน ถางานนนอยในระดบสงเกนไป จะสงผลใหผปฏบตงานตองยกไหล ทำงานตลอดเวลา เปนสาเหตของอาการปวดบรเวณคอและไหล ในทางตรงกนขาม หากระดบของงานททำอย ในระดบทตำเกนไป จะทำใหผปฏบตงานตองกมหลงทำงานอนเปนสาเหตของอาการปวดหลง ดงนน ความสง ของโตะ หรอจดททำงานควรเหมาะสมกบรปรางผปฏบตงาน กลาวคอ ในกรณทผปฏบตงานหลายคนใชโตะ ทำงานเดยวกน ความสงของโตะทำงานควรเหมาะกบผปฏบตงานทตวสง และจดใหมการยกพนสำหรบคนทตวเตย ทงนจะตองคำนงถงความปลอดภยของผปฏบตงานขณะทำงานบนยกพนนนๆ

2) ระดบความสงของหนางานอาจจะแตกตางกนไปตามลกษณะงานททำ หากเปนงานประกอบชนสวนเลกๆ งานเขยน หรองานตรวจสอบรายละเอยดของชนสวนตางๆ ทตองใชสายตา ระดบความสงของหนางานจะตอง สงขนกวาระดบขอศอก เพอสะดวกตอการมองเหนและไมตองโนมตวหรอกมดชนงานใกลๆ แตถาเปนงานทตอง ใชแรงในการออกแรงกด ระดบความสงของหนางานควรตำกวาระดบขอศอก

3) เมอผปฏบตงานยนทำงานทมลกษณะงานตองใชความละเอยด ควรจดใหมการหนนรองขอศอกไว เพอลด อาการปวดหลง ความสงของงานทเหมาะสมกบงานลกษณะน ควรอยเหนอระดบขอศอกในระยะ 5-10 ซ.ม.

4) มการจดวางเครองมอ วตถดบ และวสดอนๆ บนโตะทำงานตามความถของการใชงาน หากเปนสงทตองหยบใช บอยๆ ควรจดใหอยในพนททอยในรศมครงวงกลม ซงมขอศอกเปนจดหมนทงขางซายและขวา สำหรบของท หยบใชไมบอยใหจดวางระยะไกลออกไปได แตไมควรเกน 61-66 ซ.ม. จากรางกาย

5) เมอผปฏบตงานตองยนทำงานเปนระยะเวลานานบนพนแขง เชน พนคอนกรต ควรใชแผนยางหรอพรม รองพนทมความนม และมความหนาพอประมาณ เพอบรรเทาอาการเมอยลา

6) ควรจดใหมราวพงหลง หรอทพกเทา กรณทตองยนทำงาน เพอชวยลดปญหาการปวดเมอยบรเวณหลงสวนลาง การจดใหมราวหรอทพกเทาไวเปนการเฉพาะ จะชวยใหสามารถสลบการพกเทาได


3. การนงทำงานเปนเวลานาน

การนงทำงานตดตอกนเปนเวลานาน แมวามการออกแรงของกลามเนอนอยกวาการทำงานอยางอน แตกพบวามความเสยงตอความผดปกตของกลามเนอได เชน มอาการปวดหลง ปวดเมอยกลามเนอ และพบรายงานเสนเลอดขอด คอแขง และขาหมดความรสกในผทนงทำงานเปนเวลานาน มากกวาพบในผทออกแรงทำงานหนกอนๆ


เจาหนาทโรงครว เจาหนาทหนวยจายกลาง เจาหนาทงานธรการ หรอ ปอนขอมลลงคอมพวเตอร


โดยทวไปแลวการทำงานมกจะกระทำในลกษณะเดมตดตอกนคอนขางนานเปนเวลา 30 นาทขนไป จดททำงาน หรอ สถานงาน (workstation) ซงหมายถง ททผปฏบตงานอยทำงานเปนประจำเชน โตะ เกาอ เปนตน และในกรณ การนงทำงาน จะตองมการออกแบบสถานงานอยางเหมาะสม คอระดบการทำงานนน ผปฏบตงานสามารถมองเหนงานชดเจนและอยในทาทางการนงทไมตองกมหลง หรอเกรงตว ยดตวขณะนงทำงาน

1) ขอเสนอแนะเพอการจดสถานงานอยางเหมาะสม ในการเออใหผปฏบตงานนงทำงานอยางสะดวกสบาย โดยพจารณาในเรองดงตอไปน

• ในบรเวณทนงทำงานจะตองมการจดวางสงของทตองใชงานใหพรอม และสามารถหยบจบไดงายโดย ไมตองเออม • ไมควรตองใชแรงมาก แมวาจะเปนการออกแรงเปนครงคราวกตาม (เชน ขณะนงทำงานไมควรตอง ออกแรงยกวตถซงมนำหนกมากกวา 4.5 กโลกรม)

• จดใหมเกาอทด คอแขงแรง ปลอดภย เหมาะสมกบขนาดสดสวนรางกายของผปฏบตงาน และสามารถ ปรบระดบใหพอดกบผปฏบตงานแตละคน ตลอดจนสอดคลองกบลกษณะงานททำคอ เอออำนวยให สามารถเคลอนไหวรางกายขณะทำงานไดอยางเตมท ไมวาจะเปนการโนมตวไปขางหนา การลกขน หรอนง ลงไดอยางสะดวก • จดใหมหองพกเทาสำหรบเคลอนไหวเทาไดสะดวกดวย ถาพนทมความจำกดมากจะสงผลใหทาทางของ รางกายอยในทาทไมสบายและเกดความลาได • ตองไมมการยกสงของใดๆ จากระดบพนในขนตอนการทำงาน • ระดบความสงของหนางานขณะนงทำงาน ใหพจารณาระดบความสงของขอศอกเชนเดยวกบการยนทำงาน สวนใหญการนงทำงานมกเปนกจกรรมทตองใชสายตามากในการทำงาน งานทตองการความละเอยดมาก จะตองการระดบความสงหนางานสงกวางานทตองการความละเอยดตำกวา รวมทงพจารณาในเรองของ แสงจา แสงสะทอน และมมในการมองดวย ทงนจะตองไมทำใหผปฏบตงานอยในทาทางทฝนธรรมชาต ซงการนงทำงานในงานบางลกษณะ เชน งานสองกลองจลทรรศน เมอออกแบบใหมทรองแขนและขอศอก รวมกบปรบระดบการมองทชดเจน จะทำใหผปฏบตงานอยในทาทางไมฝนธรรมชาต

2) ขอแนะนำในการปฏบตงานกบคอมพวเตอร โดยเฉพาะงานทตองทำนานถง 4 ชวโมง หรอมากกวาในแตละวน จะกอใหเกดความผดปกตของกลามเนอและกระดกโครงรางสวนตางๆ ไดแก มอ/แขน ไหล คอ และหลง

2.1. ในการจดสถานงานใหเหมาะสมขณะทำงานกบคอมพวเตอร จะตองจดสถานงานเออใหผปฏบตงาน อยในทาทางเปนปกต ไมฝนธรรมชาต ไดแก


• มอ ขอมอ และแขนอยในแนวตรง และเกอบจะขนานกบพน • ศรษะและคออยในลกษณะสมดลย อาจจะกมไปดานหนาเลกนอย และควรอยในแนวเดยวกบลำตว • ไหลอยในลกษณะผอนคลาย ไมยกเกรง แขนสวนบนไมเกรง อยดานขางแนบลำตว • ขอศอกอยใกลตว และสามารถงอทำมมระหวาง 90 – 120 องศา และควรเปนเกาอทมทหนนรอง • มพนกพงรองรบหลง โดยเฉพาะหลงสวนลาง ทงในขณะนงทำงาน และขณะพงพนกพง • ตนขาและสะโพก ไดรบการรองรบโดยทนงซงมขนาดกวางพอ สามารถปรบระดบสงตำได • หวเขาควรอยในระดบเดยวกบสะโพก โดยทใหเทาอยดานหนาเลกนอย • เทาวางราบบนพน หรอวางราบบนทวางเทาในกรณจดทวางเทาเพอปรบระดบความสงแกคนตวเตย ซงทนงปรบระดบใหเหมาะสมไมได

2.2. การจดวางจอภาพ คยบอรด เมาส • ใหสวนบนสดของจอภาพอยระดบสายตา หรอตำกวาระดบสายตาเลกนอย เพอใหพนทใชงานสวนใหญ หรอจดกงกลางของคอมพวเตอรตำกวาระดบสายตาเปนมมประมาณ 15 - 20 องศา • นงหางจากจอภาพในระยะทอานตวอกษรไดอยางชดเจน โดยทศรษะและลำตวตงตรง ปกตแลว ระยะหางระหวางจอภาพและตาประมาณ 50 – 100 เซนตเมตร (ขนาดของตวอกษรจะตองใหญขน กรณทจอภาพมขนาดเลกกวา) • ในกลมผใชแวนสายตาแบบสองเลนส จะตองกระดกศรษะไปดานหลง หรอเงยหนามองผานเลนส ชนลาง ทำใหเกดความลาของกลามเนอบรเวณคอ จงควรวางจอภาพในระดบตำเพอไมตองกมๆ ขณะทำงาน ซงจะชวยลดปญหาความลากลามเนอบรเวณคอ นอกจากน ควรปรบระดบความสงของ เกาอ จนถงระดบทมองเหนงานโดยไมตองกระดกศรษะไปดานหลง ทงนอาจจะตองปรบระดบของ คยบอรดใหสงขน พรอมทงใชทวางเทา ตามความเหมาะสมของแตละบคคล • ระดบความสงของคยบอรดทสงหรอตำเกนไป ทำใหมอและแขนของ ผปฏบตงานอยในตำแหนงท ไมเหมาะสม กอใหเกดปญหาทมอ ขอมอและไหล จงควรปรบระดบความสงของเกาอเพอนงทำงาน ในทาทางเปนปกต ไมฝนธรรมชาต กลาวคอ ระดบขอศอกควรอยระดบเดยวกบคยบอรด แนบขาง ลำตว ไหลอยในลกษณะผอนคลาย ไมงอขอมอขน หรอหกลงขณะใชคยบอรด • ระยะหางระหวางคยบอรดและตวผปฏบตงาน หากใกลหรอไกลเกนไปจะทำใหตองอยในทาทางฝน ธรรมชาต กอใหเกดปญหาตอมอ ขอมอและไหล จงควรวางคยบอรดตรงดานหนาดวยระยะหาง ททำใหขอศอกอยใกลลำตว และแขนทอนลางขนานกบพน

n สงคกคามสขภาพทางจตวทยาสงคม (Psychosocial health hazards)

หมายถง สงแวดลอมการทำงานทมหลายปจจยรวมกน ไดแก สงแวดลอมทเปนตววตถตวงาน (ทงปรมาณและคณภาพ) สภาพการบรหารภายในองคกร ความรความสามารถของบคลากร ความตองการพนฐาน วฒนธรรม ความเชอ พฤตกรรม ตลอดจนสภาพแวดลอมนอกงานททำใหเกดการรบรและประสบการณ สงเหลานมการเปลยนแปลงเคลอนไหวตลอดเวลา ยงผลทำใหเกดผลงาน (Work performance) ความพงพอใจในงาน (Job satistaction) สขภาพทางกายและจต ซงเปลยนแปลงไปตามปจจยขางตน การตอบโตความตองการตางๆ ทไมจำเพาะเจาะจงตอรางกายเรยกวา ความเครยด ระดบของความเครยดของแตละบคคลจะแตกตางกน ขนกบความสามารถของคนทจะปรบรางกายและจตใจอยในสภาพสมดลยเพยงใด โดยทวไปหากมความเครยดมาก จะมผลกระทบทำใหเกดความรนแรงตามมา



แพทย พยาบาล และบคลากรทเกยวของ

ความเครยด (Stress) หมายถง

• ความไมสมบรณทเกดขน และรบรไดระหวางความสามารถในความตองการของรางกายกบการตอบสนอง ภายใตสภาวะทลมเหลวนนๆ • ผลทเกดขนจากสงทกอใหเกดความเครยด ทำใหเกดปฏกรยาเครยด รวมทงผลทเกดตามมาในระยะยาว • การเปลยนแปลงทางสรระ เนองจากอารมณหรอจตใจทไดรบความบบคนตางๆ


ความเครยดสงผลทำใหเบออาหาร เกดแผลอกเสบในกระเพาะอาหาร เกดความผดปกตดานจตใจ ปวดศรษะ ขางเดยว นอนไมหลบ มอารมณแปรปรวน สงผลตอสมพนธภาพภายในของครอบครวและสงคม ผมความเครยดมาก อาจแสดงออกไดหลายทาง เชน สบบหร ดมแอลกอฮอล ใชยาคลายเครยด หรอแสดงอารมณกาวราว นอกจากนความเครยดมผลกระทบตอทศนคต และพฤตกรรม การตดตอสอสารกบผปวย และเพอนรวมงาน


1) จดใหมโครงการจดการบรหารความเครยดภายในองคกร 2) จดใหมการทำงานเปนกะอยางเหมาะสม และมจำนวนทมงานทเพยงพอ 3) ปรบปรงสภาพแวดลอมการทำงานใหนาอย นาทำงาน 4) ผททำหนาทควบคม กำกบงาน ควรมความยดหยนและยอมรบฟงความคดเหน 5) จดใหมกจกรรมคลายเครยด 6) จดภาระงานใหเหมาะสมกบความสามารถของผรบผดชอบงาน

ความรนแรง (Violence)

หมายถง การกระทำทรนแรง โดยการทำรายรางกาย หรอการขมขทำรายโดยตรงตอบคคลในระหวางปฏบตงาน การขมขอาจแสดงออกในรปของการใชคำพดดวยวาจา หรอการเขยน การแสดงออกดวยภาษากายทไมเหมาะสม

• เหตการณใดๆ ทเกดขนกบบคลากรในโรงพยาบาล โดยถกลวงละเมดดวยวาจา ขคกคาม หรอทำรายในโอกาส ตางๆ กนซงเกยวของกบการทำงาน ความรนแรงทเกดขนอาจเกดกบผปฏบตงาน หรอผปวย หรอญาตผปวย กได กลาวโดยสรปความรนแรงทเกดขนระหวางบคคล จะม 3 กลมคอ

- เกดขนระหวางผปฏบตงานในโรงพยาบาลดวยกน - เกดขนระหวางผปฏบตงานในโรงพยาบาลกบผปวย - เกดขนระหวางผปฏบตงานในโรงพยาบาลกบญาตผปวย

พนททความรนแรงมกจะเกดความรนแรง มดงน

- หอพกผปวยโรคจต เนองจากผปวยไมสามารถควบคมอารมณของตนเองได อาจเกดผลใหผปวยเปน ผกระทำกอใหเกดความรนแรงทงทางรางกายและจตใจ โดยทผปฏบตงานเปนผถกกระทำ


- หองฉกเฉน เปนแผนกทมกมผปวยทมอาการหนกและไมรสกตว และตองไดรบการรกษา ชวยเหลออยางเรงดวน ความรนแรงมกเกดจากญาตผปวย กระทำตอผปฏบตงาน

- บรเวณทรอรบบรการ เชน แผนกผปวยนอก แผนกยา บางครงผปวยหรอญาตผปวยรอรบบรการนาน อาจจะแสดงความไมพอใจโดยใชคำพดทไมเหมาะสมแกผปฏบตงาน

ผลกระทบของความรนแรง

ผลกระทบทเกดจากความรนแรง ทงจากวาจาหรอกรณใดๆ กตาม จะสงผลตอบคคลและภาพลกษณขององคกร กลาวคอ

• ดานบคคล ทำใหเกดการบาดเจบ หรอมสภาพจตใจทแยลง หรอรนแรงถงขนเสยชวตได นอกจากน ยงม ผลกระทบตอคณภาพการใหบรการ ผลงานตกตำหากไมไดรบการแกไข • ดานองคกร ภาพลกษณทเกดขนคอ ขวญกำลงใจของผปฏบตงานลดลง ความเครยดในงานเพมขน การลาออกจากงานเพมสงขน ความเชอถอระหวางฝายบรหารกบผปฏบตงานลดลง สภาพแวดลอมการทำงาน ทไมเปนมตร ขาดความไววางใจ

ปจจยเสยงของความรนแรง เชน

1. การทำงานโดยตรงกบผมอารมณเปลยนแปลงงาย ผอยใตอทธพลของสารเสพตด และเครองดมแอลกอฮอล ผมประวตเคยกอความรนแรงมากอน ผทควบคมอารมณและพฤตกรรมตนเองไดยาก หรอผทไดรบวนจฉยวา มปญหาทางจต 2. การรอรบบรการนานเกนควร 3. หนวยบรการมสภาพแวดลอมไมเหมาะสม คนมารบบรการแนนเกนไป อากาศถายเทไมสะดวก มกมกลนหรอ อากาศรอนอบอาว 4. แสงสวางไมเพยงพอตามจดตางๆ เชน ทางเดนทวไป ระเบยง บรเวณหองตางๆ บรเวณทจอดรถ เปนเหตใหกอ ความรนแรงไดงาย 5. มการใชสารเสพตด เครองดมแอลกอฮอลในสถานบรการเปนเหตใหทะเลาะววาท 6. มการพกอาวธเขามาในสถานบรการ 7. ขาดการเตรยมพรอมในการจดการปญหาวกฤตกบผปวยทมปญหาทางจต

การปองกนและควบคม พจารณา 2 องคประกอบ คอ

1) การออกแบบดานสงแวดลอม ไดแก

• ตดตงเครองตรวจจบโลหะเพอปองกนการนำอาวธเขามา • ตดตงวงจรปดในจดทเสยง • จดใหมคนเฝาระวงตรวจสอบความปลอดภยในบรเวณลานจอดรถ • จดรอรบบรการ จดใหมบรรยากาศทเหมาะสม

2) การบรหารจดการ ไดแก

• จดจำนวนคนทำงานทเหมาะสม เพอไมตองใหผรบบรการรอนานเกนควร • พฒนาระบบ เพอใหพนกงานรกษาความปลอดภยมการตนตวอยเสมอ • จำกดการเขาออกของบคคลภายนอกโดยตองมบตรเขาออก


n อคคภยและภยพบต (Fire and Disasters)

อคคภย

หมายถง ภยนตรายอนเกดจากไฟทขาดการควบคมดแล ทำใหเกดการตดตอลกลามไปตามบรเวณทมเชอเพลง เกดการลกไหมอยางตอเนอง สภาวะของไฟจะรนแรงมากขนถาการลกไหมทมเชอเพลงหนนเนองหรอมไอของเชอเพลง ถกขบออกมามาก ความรอนกจะมากยงขน สรางความสญเสยตอชวตและทรพยสน

ภยพบต

หมายถง อบตภยขนาดใหญ อนทำใหเกดการบาดเจบ เสยชวต และสญเสยทรพยสนเปนจำนวนมาก อคคภยและภยพบตเปนสงทอาจเกดขนไดในโรงพยาบาล และเมอไรทเกดเหตการณนขน จะตองมการอพยพผปวย ผททำหนาทอพยพผปวยจะตองสามารถดแลและคมครองตนเองใหเกดความปลอดภยจากการทำงานดงกลาว หรอบคลากรอนกสามารถดแลตนเองใหปลอดภยจากเพลงไหมได

สาเหตของการเกดอคคภยในโรงพยาบาล

1. จากความประมาทเลนเลอ หรอขาดความระมดระวง ทำใหสงทเปนเชอเพลง เชน ไมขดไฟ บหร แพรกระจาย จนเกดความรอนและเปนสาเหตของอคคภย 2. การใชเครองมอเครองใชไฟฟาผดประเภท ชำรด มขนาดไมเหมาะสมกบปรมาณกระแสไฟฟา ทำใหเกดเพลงไหม จากไฟฟาลดวงจร การขาดความเปนระเบยบในการจดเกบอปกรณ เครองใชไฟฟา 3. การขนถายวตถไวไฟ ตลอดจนการใชและการเกบวตถไวไฟทไมถกตอง 4. จากความตงใจ เชน การลอบวางเพลงหรอการกอวนาศกรรม

ผลตอสขภาพ

1) การเกดอคคภยทำใหเกดการบาดเจบ เชน บาดเจบจากการถกไฟลวก ไฟไหมทอวยวะตางๆ บาดเจบจาก การกระโดดหนไฟ การสญเสยชวตเนองจากความรอน แรงระเบด 2) การขาดอากาศหายใจ และการหายใจเอาควนพษตางๆ เขาไป จนทำใหระบบภายในรางกายทำงานผดปกต และในทสดทำใหถงแกชวตได

นอกเหนอจากผลกระทบตอสขภาพททำใหเกดการบาดเจบ และสญเสยชวตแลว ยงกอใหเกดความเสยหายแกสถานท อาคาร และอปกรณเครองมอตางๆ


1) จดใหมระบบปองกนและระงบอคคภย ไดแก

• การจดเจาหนาทรกษาสถานทในเวลาทำงานและนอกเวลาทำงาน โดยตองจดอบรมใหมความรในเรอง การประสานงานเมอเกดเพลงไหม การสอขอความขอความชวยเหลอ การใชเครองดบเพลง จดทตงของ กระแสไฟฟาสำรอง เมอถกตดกระแสไฟฟาในขณะเพลงไหม • การจดใหมอปกรณดบเพลงตดตงตามจดตางๆ ใหเหมาะสมและสะดวกในการหยบใชงาน มจำนวนทเพยงพอ และพรอมทจะใชงานไดตลอดเวลา มการกำหนดตรวจสอบสภาพของอปกรณดบเพลงอยางนอย ทกๆ 6 เดอน กรณทเปนอาคารสงควรมหวประปาดบเพลง และทอเมนของการประปาทใชในการดบเพลง หวทอรบนำ การเตรยมนำสำรองในการดบเพลงและคำนงถงการสญเสยนำในการใชดบเพลงดวย


• การดแลและเกบรกษาวตถไวไฟ กาซภายใตความดนและสารเคมอนๆ อยางเหมาะสมและปลอดภย • การกำจดของเสยทตดไฟงาย • การตดตงระบบสญญาณเตอนภย และแจงเหตเพลงไหม • การจดทำทางหนไฟใหพรอมและเพยงพอกบจำนวนคนทจะตองหนไฟออกไปสภายนอกไดทนทวงท มปาย บอกทาง ไมมสงกดขวางทางหนไฟ หามใชลฟทขณะเกดเพลงไหม • มแผนการเคลอนยายผปวยและผปฏบตงานทอยในบรเวณทเกดเพลงไหมออกไปโดยปลอดภย • การดแลรกษาอปกรณเครองใชไฟฟาใหอยในสภาพใชงานไดด • การจดอปกรณในการปฐมพยาบาล เพอสามารถนำไปใชไดทนทวงท และลดความรนแรงของอนตราย ทอาจเกดขน

2) จดใหมแผนปองกนและระงบอคคภย เรมตงแตการจดทำแผน การวางระบบรบเหตฉกเฉน การดำเนนการตาม ขนตอนเมอเกดเหตและหลงเกดเหต นอกจากนควรมแผนปฏบตการ เชน การตรวจตราสถานทตางๆ การอบรมผเกยวของในการปองกนระงบอคคภย การฝกซอมการหนไฟ การตรวจสอบระบบสญญาณเตอนไฟ เปนตน

n อนตรายจากกาซภายใตความดน (Compressed gas)

กาซภายใตความดนสวนใหญเปนกาซทมคณสมบตตดไฟ เปนพษ ทำใหเกดการระคายเคอง ทำใหหมดสต และทำใหเกดการระเบด ในการเคลอนยายกาซภายใตความดนจะตองทำดวยความระมดระวง กาซภายใตความดนทใชใน โรงพยาบาลมหลายชนด ไดแก Nitrous Oxide Enflurane Halothane Isoflurane Sevoflurane Desflurane กาซอนๆ เชน อะเซทลน แอมโมเนย กาซทใชในการดมยา ไดแก อารกอน คลอรน เอทลนออกไซด ฮเลยม ออกซเจน ไฮโดรเจน เมทลคลอไรด ไนโตรเจน ซลเฟอรไดออกไซด เปนตน ซงกาซเหลานมกาซไวไฟอยหลายชนด เชน อะเซทลน เอทลนออกไซด เมทลคลอไรด และไฮโดรเจน เปนตน



อนตรายจากการใชกาซภายใตความดนขนอยกบคณสมบตความเปนพษของกาซทใช การจดเกบสารเคมทไมถกตอง การเคลอนยายทไมถกตองและการเกดการกระแทกอยางแรง ขณะเคลอนยายจะทำใหเกดการระเบด เกดเพลงไหม ผลทตามมาคอ การบาดเจบและสญเสยชวตของผปฏบตงาน และผอยขางเคยง

ขอควรระวงเกยวกบการเกบและเคลอนยายกาซภายใตความดน

1. ถงกาซภายใตความดนทกถง ควรวางบนพนทมสภาพมนคงปลอดภย และไมควรวางถงกาซตดกน 2. ถงกาซภายใตความดนสามารถเกบไดในทโลงแจง ไมถกแสงแดดโดยตรง หรอหางจากแหลงความรอนหรอ รงสความรอนทสามารถแผไปถงถงได 3. ไมเกบถงกาซเปลาใกลกบถงกาซทบรรจกาซเตม 4. ไมใหถงกาซอยใกลหรอสมผสเปลวไฟ หรอกระแสไฟฟา 5. ไมเกบถงกาซภายใตความดนชนดไวไฟและไมไวไฟในทเดยวกน 6. ไมสบบหรในบรเวณทมการเกบถงกาซภายใตความดน และมปายเตอนหามสบบหร 7. ขณะทมการเคลอนยาย หรอจดวางถงกาซภายใตความดนไมควรกระแทกถงกาซดวยกน 8. ไมควรกลง ลากถงกาซภายใตความดนขณะเคลอนยาย 9. ระมดระวงมใหถงกาซภายใตความดนลมกระแทก ทำใหวาลวชำรดหรอถงแตกราว ควรตรงถงกาซใหอยกบท 10. ขณะเคลอนยายถงกาซภายใตความดน ตองแนใจวาวาลวและจดตอไมชำรด


1) ใหความรแกผปฏบตงานและผเกยวของในเรองอนตรายจากกาซภายใตความดน วธการใช/การเคลอนยาย และการจดเกบถงกาซภายใตความดน 2) การใชและการเคลอนยายถงกาซภายใตความดน จำเปนตองดำเนนการโดยผทไดรบการฝกอบรมมาแลว และ ใหปฏบตตามขนตอนทกำหนดเพอความปลอดภย 3) การจดเกบถงกาซภายใตความดนควรเกบในทมอากาศถายเทไดด อยในอาคารปองกนไฟ มประตหนไฟ ระบบ แสงสวางใชสวตซทปองกนประกายไฟ อณหภมทจดเกบไมควรเกน 1250 F ไมควรอยใกลทอไอนำ ทอนำรอน หมอไอนำ วตถไวไฟสง ของเสยทตดไฟ บรเวณทมการเชอม หรอบรเวณอนทมแหลงความรอน จนเปนสาเหต ของการตดไฟ

n อนตรายจากอปกรณไฟฟา (Electrical equipments)

อปกรณไฟฟา หมายถง เครองมอ เครองใชไฟฟา หรอเปนสวนประกอบทใชเกยวเนองกบไฟฟา อปกรณไฟฟาทใชในโรงพยาบาลไดแก เครองตรวจคลนหวใจ เครองตรวจคลนสมอง เครองดดของเสยออกจากรางกาย เครองปนให สารตกตะกอน (Centrifuge) ตเยน หมอตมนำรอนขนาดใหญ เปนตน


อนตรายทอาจเกดขนจากการใชอปกรณไฟฟา คอ การถกไฟฟาดด ไฟฟาลดวงจร การเกดเพลงไหมซงทำใหเกดการบาดเจบ พการ หรอสญเสยชวตได โดยมสาเหตมาจาก


1) การใชอปกรณไฟฟาทชำรด หรอมกระแสไฟฟารว โดยทฉนวนหมสายไฟฟาชำรดเสยหายหรอเสอมคณภาพ 2) การทำงานในสภาพแวดลอมทเปยกชน ซงจะทำใหรางกายเปนสอนำไฟฟาไดด 3) การตอสายไฟไมด ไมมการตดวงจรไฟฟา 4) การตดตงอปกรณไฟฟาผดลกษณะ การเลอกใชอปกรณไฟฟาไมถกตอง เชน การใชเตาเสยบผดประเภท 5) ผใชอปกรณไฟฟาขาดความร เรองความปลอดภยเกยวกบไฟฟา ขาดความระมดระวงในการใช

ขอควรระวง

ชางไฟฟาและบคลากรทรบผดชอบงานดานการบำรงรกษาไฟฟาและบคคลทวไป ควรทราบขอควรระวงเกยวกบการใชอปกรณไฟฟาคอ

• อปกรณไฟฟา ควรตอเปลอกหมทเปนโลหะของเครองมอนนลงดน หรอทเรยกวาตอสายดน • อปกรณไฟฟา เมอถกนำมาใชงานในสภาพแวดลอมทไมปกต เชน ทเปยกชน ทมความตางศกยเกน 150 โวลท บรเวณทมอนตรายกควรมการตอสายดนเชนเดยวกน • ควรตรวจสอบสายไฟฟา อปกรณไฟฟา โดยเฉพาะตรงบรเวณขอตอ ขวทตดอปกรณหากพบวาชำรด ใหรบดำเนนการแกไขทนท • อปกรณไฟฟาชนดเคลอนทได ควรไดรบการตรวจสอบอยางสมำเสมอและรกษาใหอยในสภาพทดตลอดเวลา • ไมใชอปกรณไฟฟาขณะทมอเปยกนำ • สวนของอปกรณไฟฟาทอาจกอใหเกดอนตรายควรมปายแขวนเตอน • การใชอปกรณไฟฟาบางชนด เชน มอเตอร หมอแปลง ควรมผรบผดชอบในการควบคม • ไมปลดอปกรณปองกนอนตรายจากไฟฟาออก ยกเวนกรณทไดรบอนญาตแลวเทานน • ถาอปกรณไฟฟาทำงานผดปกต ควรสบสวตซใหวงจรไฟฟาเปดแลวแจงใหผรบผดชอบทราบ • ทกครงหลงใชอปกรณไฟฟา ควรสบสวตซใหวงจรไฟฟาเปด • ไมนำสารไวไฟ หรอสารทตดไฟงายเขาใกลบรเวณสวตซไฟฟา • เมอเกดไฟฟาดบหรอมผไดรบอบตเหตจากไฟฟา ตองรบสบสวตซใหวงจรไฟฟาเปด • เมอเกดไฟฟาลดวงจร ทำใหเกดไฟไหม ตองรบสบสวตซใหวงจรไฟฟาเปด แลวทำการดบดวยเครองดบเพลง

ชนดสารเคม หามใชนำทำการดบไฟ • สายไฟฟาทจำเปนตองเดนตามพน ควรมทอรอยสายไฟปองกนมใหเหยยบสายไฟโดยตรง


1) การออกแบบและการตดตงอปกรณไฟฟาใหเกดความปลอดภยตอผใชไฟฟาและตอผปฏบต เชน บรเวณทเตรยมอาหาร จะมพนทบางสวนเปยกชนตลอดเวลา การตดตงและใชอปกรณไฟฟาทปลอดภยจงเปนสงจำเปน ไดแก

• ตดตงเครองตดวงจรอตโนมตเมอมไฟฟารวลงดน อปกรณไฟฟาทใหประสทธผลมาก Ground Fault Circuit Interupter หรอเรยกวา GFI หลกการทำงานของอปกรณไฟฟาคอ จะขดขวางวงจรกระแสไฟฟา กอนทกระแสไฟฟาจะไหลผานมาทคน อปกรณนราคาไมแพง และควรตดตงโดยผมความร • ใชกลองใสอปกรณไฟฟาททำดวยวสดไมนำไฟฟา • ปลกเสยบและเตาเสยบ ควรออกแบบใหเหมาะกบการใชงานในทเปยกชน • แผงไฟฟา ควรมปายบอกชดเจนถงทางออกของเครองตดวงจรไฟฟา เชน breaker fuse และ breaker switch ไมควรนำมาใชเปนสวตซเปด-ปดไฟ


• กลอง Cut out ทตงอยในบรเวณทชนหรอเปยก ควรมคณสมบตปองกนความชนเขาภายในกลอง กลองควรตงอยางนอยใหมชองวางหางจากผนง 0.25 นว และกลองจะตองทำดวยวสดไมนำไฟฟา

2) การอบรมใหความรกบผทปฎบตงานหรอรบผดชอบไฟฟา ในเรองวธการทำงานใหปลอดภยกบไฟฟา การชวยเหลอผปวยทถกกระแสไฟฟา วธการขอความชวยเหลอฉกเฉนในโรงพยาบาล ขอควรระมดระวงเกยวกบการใชอปกรณไฟฟา ทงน เพอหลกเลยงอนตรายทจะเกดจากการทำงาน หรอสมผสกระแสไฟฟาทเปนสาเหตใหเกดอาการชอคเนองจากกระแสไฟฟา

n คณภาพอากาศภายในอาคาร (Indoor Air Quality)

ในชวตประจำวนของคนสวนใหญจะใชเวลามากกวา 90% อยในอาคาร ไมวาจะอยในบานเรอน อพาตเมนต คอนโดมเนยม โรงแรม โรงเรยน หรอสถานททำงาน สำนกงาน มขอมลจากการศกษาวจยมากมายพบวา คณภาพอากาศภายในอาคารแยกวาคณภาพอากาศภายนอกอาคารเสยอก อาคารสำนกงานหรออาคารทพกอาศยในปจจบน สวนใหญเปนตกสง และมกจะถกออกแบบเปนแบบปดทบเพอเปนการประหยดพลงงาน แตหารไมวาไดดกเอาสงปนเปอนตางๆ หลายชนดไวในอาคาร โดยเฉพาะอยางยง อาคารสำนกงานจะมการใชวสด อปกรณ เครองใชสำนกงานทมสวนประกอบของสารเคม วสดสงเคราะห เชน นำยาลบคำผด กาว นำยาทำความสะอาดพน เปนตน มการใชเครองถายเอกสาร คอมพวเตอร และอปกรณไฟฟามากมาย ดงนน จงไมนาแปลกใจวาจำนวนขอรองเรยนหรอเสยงบนถงการเจบปวย หรอการไมสบายกาย (Discomfort) ของคนททำงานอยในอาคารนบวนจะมมากขนเรอยๆ โดยเฉพาะอยางยงในอาคารสงทปดทบหรอใชเครองปรบอากาศ

หนวยงานสงแวดลอมของสหรฐอเมรกา (Environmental Protection Agency: EPA) ไดทำการศกษาและสรปไว

• สงปนเปอนหลายชนดในอาคาร พบในปรมาณสงกวาทพบภายนอกอาคาร 2 – 5 เทา • จากกจกรรมตางๆ ทเกดขนภายในอาคาร ทำใหระดบของมลพษอากาศภายในอาคารมากกวาภายนอกอาคาร ถง 1,000 เทา • ในอาคารสำนกงานหรออาคารทพกอาศยทสรางเสรจใหมๆ มระดบของสารระเหยอนทรยในอากาศมากกวา ภายนอกอาคารถง 100 เทา


คณภาพอากาศในโรงพยาบาลถอวาสำคญมาก เนองจากกจกรรมตางๆ ทเกดขนในโรงพยาบาล ไมวาจากสารเคมทใชในการรกษาทใชกบผปวย นำยาฆาเชอ หรอไวรส แบคทเรยทมาจากผปวย ลวนมโอกาสกอใหเกดปญหาคณภาพอากาศได

โดยทวไปการเจบปวยหรอโรคทเกดขนจากการทำงานในอาคารนน ไมรนแรงและเฉยบพลนเหมอนโรคตดเชอ บางชนด แตมผลทำใหผททำงานเกดความผดปกตทางกาย มผลทำใหประสทธภาพการทำงานลดลง ลกษณะอาการของโรคจากการทำงานในอาคารนน เรมไดตงแตปวดศรษะ คดจมก ระคายเคองตา ไอ จาม และเปนผนตามผวหนง จนกระทง มการตดเชอทมอาการคลายปอดอกเสบ ผลกระทบตอสขภาพทเกดขนจากการทำงานในอาคารทมปญหาคณภาพอากาศ สามารถจำแนกไดออกเปน 2 กลม

1. Sick Building Syndrome (SBS)

เปนกลมอาการทเกดขนทไมสามารถระบสาเหตทเฉพาะเจาะจงได หรอไมสามารถวนจฉยหาสาเหตของโรคไดอยางชดเจน อาจทำใหเกดอาการตางๆ เชน ระคายเคองตา เวยนศรษะ คดจมก หรอไอ เปนตน โดยอาการตางๆ เหลาน จะมความสมพนธกบระยะเวลาทอยในอาคาร และจะหายเมอออกจากอาคารไปแลว กลมอาการของโรคทกลาวมาแลว สามารถแบงออกเปน 5 กลม ไดแก

I. กลมอาการระคายเคองตา (Eye Irritation) มอาการตาแหง แสบตา นำตาไหล ตาแดง ระคายเคองตา อาการ เหลานจะเปนมากในคนทใสคอนแทกเลนส II. กลมอาการคดจมก (Nasal Manifestation) มอาการคดจมกเมออยในอาคาร และมอาการตลอดเวลาเมออย ในอาคาร อาจรสกระคายเคองจมก จาม ไอ คลายกบโรคภมแพ III. กลมอาการทางลำคอ และระบบทางเดนหายใจ (Throat and Respiratory tract symptom) มอาการคอแหง ระคายคอ หายใจลำบาก IV. กลมอาการทางผวหนง (Skin problems) มอาการผวหนงแหง คน เปนผน ผวหนงอกเสบ V. กลมอาการปวดศรษะ มนงง และเมอยลา (Headaches Dizziness Fatigue) มอาการปวดศรษะบรเวณ หนาผาก เหนอยลา มนงง ขาดสมาธในการทำงาน


2. Building Related Illness (BRI)

เปนการเจบปวยทเกดจากการทำงานในอาคาร โดยสามารถระบสาเหตของการเจบปวยไดอยางชดเจนทเปนผลมา

จากมลพษทปนเปอนภายในอาคาร เชน โรค TB ทผปฏบตงานตดจากผปวย โรคภมแพจากฝนหรอสตว หรอโรคลจแนร

(Legionnaire Disease) ทเกดจากเชอแบบทเรยทชอ ลจโอเนลลา นวโมฟวลา (Legionella Pneumophila) การเจบปวย

ในลกษณะนอาการจะไมหาย ถงแมวาจะออกไปจากอาคารแลวกตาม ซงตารางท 3.2 จะแสดงขอแตกตางระหวาง SBS

และ BRI ในปจจยทางดานสาเหต การเกดอาการ การวนจฉย และการรกษา

ตารางท 3.2 ขอแตกตางระหวาง SBS และ BRI

อาการ ไมชดเจน ระบโรคไมได อาการของโรคตดเชอ ภมแพ สารพษ

ระยะเวลาการเกดอาการ มกเปนแบบเฉยบพลน เปนทงแบบเฉยบพลน และรนแรง

รปแบบอาการทางคลนก มอาการหลากหลาย แตกตางกน มลกษณะคลายๆ กน

สาเหตของอาการ ไมทราบแนชด เกดจากหลายๆ ปจจย พบอาการผดปกตตามสงปนเปอนทรบสมผส รวมกน

อตราการเกดอาการ พบบอย และพบไดทวไป พบไดคอนขางนอย

การตรวจรางกาย สวนใหญตรวจไมพบความผดปกตใดๆ พบความผดปกตามอาการของโรคทเปน

การตรวจทางหองปฏบตการ ไมสามารถชวยในการวนจฉย สามารถชวยวนจฉย หรอหาสาเหตของโรคได

การหายจากอาการ อาการจะหายเมอออกนอกอาคาร ออกจากอาคารแลวยงไมหาย ตองใชเวลานาน อาการจงหายไป

ปจจยทแตกตาง SBS BRI

ตารางท 3.3 เปนการสรปจากขอมลการศกษาตางๆ เพอแสดงความสมพนธระหวางอาการทเกดขนกบสาเหต แหลงกำเนด และประเภทของอาคาร


การตดเชอ

โรคลจแนร และ รายงานการปวย อาคารใหญ หอผงเยน, ระบบปรบ Legionella

โรค Pontiac fever (Case report) (สำนกงาน, โรงพยาบาล, อากาศ, เครองปรบความชน pneumophila

โรงแรม)

โรคหวด การศกษาภาคตดขวาง อาคารสำนกงาน, คน เชอไวรส

(Cross-sectional study) หนวยทหาร

วณโรค ระบการปวยจาก อาคารสำนกงาน คน Mycobacterium

การศกษาภาคตดขวาง tuberculosis

(Cross-sectional study)

ผลตอระบบภมคมกน

โรคทางเดนหายใจจาก รายงานการปวย อาคารสำนกงาน เครองทำความชน แบคทเรย และรา

ปอดอกเสบ และโรค (Case report)

ทางเดนหายใจจากจลชพ ระบการปวยจากการศกษา อาคารสำนกงาน เครองปรบอากาศ, Aspergillus,

จากเครองทำความชน ภาคตดขวาง (Cross- และโรงงาน เครองทำความชน

sectional study และระบบระบายอากาศ

การแพ

ผวหนงอกเสบ, เยอบจมก ระบการปวยจากการศกษา อาคารสำนกงาน ฝนจากพน พรม ไรฝน, ละอองเกสรจากพช,

อกเสบ และภมแพ (Case report) ฝนพช, ชนสวนทมาจาก

รายงานการปวย ขนของสตว, รา

การศกษาภาคตดขวาง อาคารสำนกงาน เครองทำความชน ไมทราบแนชด

(Cross-sectional study และโรงงาน

เยอจมกอกเสบ

อาการผนคน, คอบวม รายงานการปวย อาคารสำนกงาน กระดาษถายเอกสาร Alkylphenol

(Case report) ทไมมคารบอน novolac resin

การระคายเคอง

ระคายเคองผวหนง, รายงานการปวย อาคารสำนกงาน ควนบหร, ทอไอเสย เสนใยแกว, ผลทเกดขน

ระคายเคองระบบทางเดน (Case report) รถยนต, กระบวนการ จากกระบวนการเผาไหม

หายใจสวนบนและลาง เผาไหม (เชน คารบอนมอน

ออกไซด, ไนโตรเจนได-

ออกไซด)

โรคทเกดขน ประเภทของ ประเภทของอาคาร แหลงมลพษในอาคาร ตวกอโรคหรอ การศกษา การรบสมผส

ตารางท 3.3 ความสมพนธระหวางอาการทเกดขนจากปญหาคณภาพอากาศกบสาเหต แหลงกำเนด และ

ประเภทของอาคาร


สาเหตของปญหาคณภาพอากาศในอาคาร

ปญหาคณภาพอากาศ ทกอใหเกด SBS และ BRI มาจากสาเหตดงตอไปน

• อากาศสะอาดจากภายนอกเขาสอาคารไมเพยงพอ ถาอากาศสะอาดจากภายนอกไหลเวยนเขามาสภายในอาคารไมเพยงพอ จะทำใหอากาศภายในอาคารนง และเกดการสะสมกลนและมลพษตางๆ ได ซงจะนำไปสการเกดปญหา SBS

• ระบบปรบอากาศไมเหมาะสม หรอบำรงรกษาไมด ระบบปรบอากาศภายในอาคาร จะตองทำการบำรงรกษาตามวธการของระบบนนๆ และควรทำการดแลใหมประสทธภาพการทำงานเหมอนครงทตดตงใหม ปญหาทสำคญทเกยวของในเรองการบำรงรกษาระบบปรบอากาศ คอ การไมมหรอไมเคยเปลยนแผนกรอง หรอการเลอกใชแผนกรองทไมมประสทธภาพ ซงจะมผลทำใหระดบของฝน และ ควนบหรในอาคารสงขน อกปญหาหนงคอถาดรองนำทอยในระบบมนำขง ทอาจเปนแหลงสะสมของเชอชวภาพ ระบบปรบอากาศหากขาดการบำรงรกษาทด จะกอใหเกดทงปญหา SBS และ BRI ได

• การจดพนททำงานขดขวางการไหลเวยนของอากาศไปสพนทสวนตางๆ คณภาพของอากาศ ขนอยกบประสทธภาพในการกระจายอากาศไปสพนทตางๆ ของหองหรออาคาร หากการกระจายตวของอากาศถกขดขวางดวยชนวางของต ฉากกน จะทำใหการไหลเวยนของอากาศไมสามารถ กระจายตวไปในบางพนทได

• ระดบของอณหภมและความชนสมพทธไมเหมาะสม หากอณหภมหรอความชนสมพทธมระดบสงหรอตำเกนไป คนทำงานจะมความไมสบายกายขน (Discomfort) มผลตอสมาธในการทำงาน และหากวาระดบความชนสมพทธอยในระดบทสงเกนไป จะทำใหเชอชวภาพเจรญเตบโตไดงาย อนเปนสาเหตของการเกด BRI

• เกดการปนเปอนมลพษตางๆ ภายในอาคาร มลพษตางๆ ทเกดขนในสำนกงานทกอใหเกดปญหา SBS และ BRI จะมาจากทงมลพษจากภายนอกอาคาร ทเลดลอดเขามาในอาคาร และอาจเกดจากการระเหย กระจายตวของสารเคม จากวสด อปกรณ เครองใชภายในสำนกงาน ซงสรปชนดของสารเคม และแหลงทพบไดดงตารางท 3.4

คณภาพอากาศอยางไรถงยอมรบได

คณภาพอากาศทยอมรบได หมายถง อากาศทมสารปนเปอนอยในระดบทไมเปนอนตราย โดยสามารถระบไดโดย ผทอยในอาคาร หากคนสวนใหญทอยในอาคาร (80% ขนไป) ยอมรบโดยการไมแสดงความไมพอใจใดๆ ออกมา

จะทำอยางไรหากเกดปญหาคณภาพอากาศ

คณภาพอากาศทมปญหาหรอทยอมรบไมไดนน หมายถง อาคารนนมเสยงบนหรอการรองเรยนจากคนทอย ในอาคารตงแต 20% ขนไป ดงนนจงควรทำการสอบสวนหาสาเหตตามขนตอนตอไปน

• ทำการสมภาษณผทอยในอาคาร เพอหาขอมลเกยวกบอาการทเกดขน จำนวนคนเทาไรทเกดอาการ เกดอาการเมอไร ทำงานลกษณะไหน โดยขอมลตางๆ เหลาน จะชวยในการระบปญหาได


- อนภาคแขวนลอย / ฝน บรเวณกองเอกสาร หากฝนเลกกวา 10 ไมครอน สามารถเขาส ถงลมปอดได

- แรใยหน (Asbestos) เสนใยหลดอออกมาจากวสดกอสราง มะเรงปอด จากกจกรรมรอถอน ตอเตมอาคาร

ควนบหร บรเวณทมการสบบหร กอใหเกดการระคายเคองตอระบบทางเดนหายใจ สวนบน

ฟอรมลดไฮด วสดตกแตงภายใน เชน ไฟเบอรบอรด ระดบ 0.01 ppm ระคายเคองผวหนง ไมอด พรม เฟอรนเจอร ระดบ 2-10 ppm ปวดศรษะ วงเวยน คลอนไส ผาทมฟอรมลดไฮดเรซนเคลอบผว อาเจยน ไอ ทระดบสง – คาดวาเปนสารกอมะเรง

สารประกอบอนทรยระเหย วสดททใชกอสราง ตกแตงอาคาร ผลกระทบตอสขภาพโดยรวม คอ อาการระคายเคอง (VOC

S) เชน ส สารเคลอบเงา กาว ระบบทางเดนหายใจ ปวดศรษะ ประสาทเสอม

นำยาลบคำผด นำยาทำความสะอาดพน นำยากำจดแมลง

คารบอนมอนอกไซด (CO) การสบบหร, การเผาไหมจากการหงตม, ความเขมขนตำ จะทำใหเกดอาการออนเพลย การเผาไหมเชอเพลงจากรถยนต ปวดศรษะ หากไดรบในความเขมขนสง จะทำให การเตนของหวใจผดปกต สมองสบสน และ เสยชวตได

คารบอนไดออกไซด (CO2) จากลมหายใจออกของคน, สามารถบงชถงการระบายอากาศไมเพยงพอ การเผาไหมของเครองจกร รสกอดอด ปวดศรษะ เหนอยลา เครองยนต, การหมกดองตางๆ

โอโซน (Ozone) เครองใชไฟฟา เครองถายเอกสาร ทความเขมขนตำ ทำใหเจบหนาอก ไอ หอบ เครองกำจดกลน และระคายคอ ทความเขมขนสง สามารถทำลายเนอเยอปอดได

เชอชวภาพ (รา แบคทเรย แหลงนำขงในระบบระบายอากาศ - เกดการตดเชอ เชน แบคทเรยทำใหเกด ไวรส ไรฝน) แหลงนำทมการแตกกระจายหรอ โรค Legionnaire ทสามารถเสยชวตได ฟงกระจายกลายเปนอนภาพขนาด การตดเชอไขหวดวณโรค เลกแขวนลอยในอากาศ - การแพ เชน แพฝน ละอองเกสร มอาการหอบหด ในบรเวณทมการระบายอากาศไมด ไอ คดจมก เหนอยออน บรเวณทมความชนสง - การเกดพษยงไมคอยชดเจน แตทอกซน ของเชอชวภาพ สามารถทำลายเนอเยอ และอวยวะในรางกายได เชน ตบ ระบบ ประสาทสวนกลาง ระบบทางเดนอาหาร และ ระบบภมคมกน

ตารางท 3.4 แสดงชนดของสงปนเปอน/มลพษ แหลงทพบ และผลกระทบตอสขภาพ

ชนดสงปนเปอน/มลพษ แหลงทพบ ผลกระทบตอสขภาพ


• ทบทวนระบบการทำงานของอาคาร การบำรงรกษา เพอระบไดวามการใชสารเคมประเภทไหนในการทำ

ความสะอาด การทาส การพนสารกำจดแมลง และกจกรรมในการกอสราง ปรบปรงอาคาร นอกจากน จะตอง

คนหาบรเวณทมการเลดลอดของทอไอเสยรถยนต และดวามการตดตงอปกรณสำนกงานใหมหรอไม

• ทำการเดนสำรวจ เพอประเมนดวามแหลงกอมลพษอยทไหนบาง ทคาดวาจะเปนสาเหตของปญหาคณภาพ

อากาศ

• ตรวจสอบระบบปรบอากาศ เครองทำความชน เพอดวายงสามารถทำงานไดอยางมประสทธภาพเหมอนเดม

หรอไม

• หากจำเปน อาจจะตองทำการเกบตวอยางอากาศในอาคาร เพอระบสงปนเปอนทมอยในอากาศในอาคาร

ปองกน แกไขปญหาคณภาพอากาศในอาคารอยางไร

• ตองมนใจวา อากาศสะอาดจากภายนอกเขาสอาคารอยางเพยงพอ

- จดตารางบำรงรกษา และมการตรวจสอบประสทธภาพของระบบปรบอากาศอยางสมำเสมอ

- ทอควบคมการไหลเขา ออกของอากาศ จะตองไมมสงกดขวาง

- อตราการไหลตำสดของอากาศจากภายนอกไมควรนอยกวา 20 ลบ.ฟตตอนาทตอคน

- ระดบของคารบอนไดออกไซดไมควรเกน 1,000 ppm (ASHRAE 62-1989)

- หากอาคารมการจดพนทใหม เชน กนหอง หรอใชฉากกนพนท ควรตรวจสอบใหมนใจวา การไหลและ

การกระจายตวของอากาศเพยงพอ

- ควรจดระบบระบายอากาศใหเหมาะสมกบจำนวนคนในหอง ตามมาตรฐานของ ASHRAE standard

62-1989 (สามารถดรายละเอยดคามาตรฐานของหองตางๆภายในโรงพยาบาลในบทท 7)

• ทำการกำจดหรอควบคมแหลงทอาจกอใหเกดการปนเปอนตอสารเคม และเชอชวภาพ

- ควรกำจดสงทจะกอใหเกดมลพษ หรอการเลอกใชวสดอปกรณทมสารเคมในระดบตำ

- หากพนทใดทจำเปนตองมการใชสารเคม ควรมระบบระบายอากาศเฉพาะท และตองมนใจวาระบบระบาย

อากาศเฉพาะทนนจะไมนำอากาศทมสงปนเปอน/มลพษทระบายออกไป กลบเขามาในหอง/อาคารอก

- ไมควรอนญาตใหสบบหรในอาคาร หากหลกเลยงไมได ควรแยกพนทเฉพาะ และจดใหมระบบระบายอากาศ

ทเหมาะสม

- ตองมนใจวาชองทนำอากาศสะอาดจากภายนอกเขาสอาคาร จะตองไมอยใกลบรเวณแหลงขยะ หรอแหลง

ทเปนมลพษ

- ควรจดตารางการทำความสะอาดอยางสมำเสมอ เพอกำจดฝน

- ควรทำการตรวจสอบแหลงทมนำขง หรอรอยรว นำซม แลวปรบปรงแกไข

- ปรบระดบอณหภมความชนสมพทธใหเหมาะสม

- หากพบวาพรม ฝาเพดาน ผนงในบรเวณใดมราเกดขน ควรรบทำการเปลยน หรอแกไขทนท


ภายในโรงพยาบาลจะประกอบไปดวยกระบวนการทำงานตางๆ มากมาย ทมโอกาสสมผสกบสงคกคามตอสขภาพ

ในทกๆ ดาน ไมวาจะเปนสงคกคามทางกายภาพ เคม ชวภาพ การยศาสตร และจตวทยาทางสงคม และยงมในเรองของ

ความปลอดภยในการใชกาซภายใตความดน ไฟฟา และอนๆ อก โดยทผปฏบตงานไมสามารถหลกเลยงได สงคกคาม

ทเกดขนในแตละแผนกอาจมความแตกตางกน ขนกบลกษณะงานททำเปนหลก นอกจากน ยงมปจจยอนๆ อก เชน

ขนาดของโรงพยาบาล สารเคมทใช ระบบการปองกนควบคมทแตกตางกน การปองกนตนเองของผปฏบตงาน เปนตน

นบวามผลทำใหเกดความเสยงตอสขภาพในระดบทแตกตางกน ดงนนการประเมนความเสยงทางสขภาพเปนกระบวนการหนง

ทจะทำใหทราบไดวาในกระบวนการทำงานนนๆ มความเสยงตอสขภาพผทำงานมากนอยเพยงใดตามบรบทลกษณะงาน

ในหนวยงานนนๆ โดยมเปาหมายเพอนำไปสการปฏบตหรอการทำงานทระมดระวง หรอเพอคมครองสขภาพทงของ

ผปฏบตงาน ผปวย ญาตผปวยรวมทงผทเขามาอยในพนทโรงพยาบาล กมโอกาสเกดผลกระทบตอสขภาพจากการ

ปฏบตงานหรอกจกรรมทเกดขนภายในโรงพยาบาล

การประเมนความเสยงทางสขภาพ จงครอบคลมการประเมนสภาวะสงแวดลอมในการทำงาน และการประเมน

สภาวะสขภาพของผปฏบตงาน ซงผลการประเมนทงสองเรองดงกลาว จะตองใชประโยชนรวมกนโดยนำขอมลมาหา

ความสมพนธกน จะม 4 กรณ

กรณท 1 คอ สงแวดลอมในการทำงานไมเหมาะสม แตสขภาพผทำงานปกต

กรณท 2 คอ สงแวดลอมในการทำงานไมเหมาะสม อกทงสขภาพผทำงานกผดปกตดวย

กรณท 3 คอ สงแวดลอมในการทำงานเหมาะสมดแลว และสขภาพผทำงานกยงปกต

กรณท 4 คอ สงแวดลอมในการทำงานเหมาะสมดแลว แตสขภาพผปฏบตงานผดปกต

ผทำการประเมนความเสยงจะตองพจารณาใหละเอยดถถวน และพงตระหนกเสมอวา ผลปกตทอาจไมไดแปลวา

ไมตองจดการอะไร เพราะหากการตรวจวดเปนตวแทนทยงไมถกตอง คาทตรวจวดไดอาจผดไปจากความเปนจรง ทำให

ประเมนคาผดพลาดและพลาดโอกาสทจะจดการปญหา ในการประเมนความเสยงทางสขภาพ จะครอบคลมถงการระบ

สงคกคามทเกยวของกบการทำงาน และประเมนระดบของความเสยงทอาจจะเกดขน นอกจากนยงรวมถงการพจารณา

ประสทธภาพของการปองกนควบคมทมอย และวธการทำงานของผปฏบตงานวามความปลอดภยมากนอยเพยงใด

ประโยชนทไดรบจากการประเมนความเสยงทางสขภาพมดงน

• เพอทราบวาสถานททำงานหรอแผนกนนๆ มโอกาสทสงคกคามในเรองตางๆ จะกอใหเกดอนตรายไดมากนอย

เพยงใด

• นำไปสการพจารณาทจะดำเนนการใดๆ เพอแกปญหาความเสยงนนไดอยางเหมาะสม

บทท การประเมนความเสยงทางสขภาพ


อยางไรกตาม วธการทใชสำหรบการประเมนความเสยงทางสขภาพนน มหลายวธการ/หลายเครองมอ ขนอยกบ

แตละโรงพยาบาลจะเลอกใช แตสำหรบวธการทเสนอในคมอเลมนจะเปนวธการประเมนความเสยงทางสขภาพเชงคณภาพ

อยางงาย ทเปนวธการหนงทสามารถเลอกใชได โดยมแบบประเมนความเสยงทางสขภาพแสดงไวในภาคผนวกท 1

เปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล สำหรบวธการหรอขนตอนในการประเมนนน จะกลาวในลำดบตอไป

ความหมายของสงคกคามสขภาพ สงคกคาม (Hazard) เปนสงใดสงหนงทอยในสถานททำงาน ทมศกยภาพกอใหเกดผลกระทบตอสขภาพ หรอ การบาดเจบ สงคกคามทเกดขนในโรงพยาบาล เชน สารเคมทใชในการฆาเชอโรค รงสทใชในการตรวจ/รกษาผปวย เสยงดงทเกดขนในแผนกซกฟอก เปนตน

ความหมายของความเสยง

ความเสยง (Risk) เปนสงทแสดงความเปนไปไดทสงคกคามจะกอใหเกดอนตรายตอสขภาพ หรอเกดการบาดเจบตอผปฏบตงาน หรอเกดความสญเสยตอทรพยสน เชน การทำหนาทยกผปวยโดยไมมผชวยเหลอ และตองออกแรงยกเปนประจำทกวน ความเสยงทจะเกดการบาดเจบกลามเนอหลงมสง โดยทระดบของความเสยงในแตละแผนกหรอแตละบคคลไดรบนน จะแตกตางกนขนกบ

I. โอกาสทสงคกคามจะทำใหเกดอนตราย II. ความรนแรงของอนตรายทจะเกดขน III. จำนวนคนทอาจไดรบผลกระทบ

ขอเสนอแนะสำหรบการนำรปแบบการประเมนความเสยงคณภาพไปใช มดงน 1. ทำความเขาใจกบความหมายและเกณฑทใชใหอยางถกตองและชดเจน

2. ผทำการประเมนความเสยง ควรผานการอบรมใหเขาใจวธการดำเนนการใหเปนไปในทศทางเดยวกน มฉะนน จะเกดความเขาใจไปคนละอยาง อาจทำใหผลทไดมความผดพลาดได เชน การสวมใสถงมอ บางคนพจารณาวา เปนการลดโอกาสการเกดอนตราย ในขณะทบางคนพจารณาวาเปนการลดอนตรายหรอลดความรนแรง

- โดยทวไป การสวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลจะถอวาเปนการลดความรนแรงหรอลดอนตราย แตไมไดลดโอกาสของการเกดอนตรายนนๆ - การลดโอกาสของการเกดอนตราย เชน การยกหอผาเพอนำไปซกทแผนกซกฟอกตามหลกวธการยกของทม นำหนก จะชวยลดโอกาสของการบาดเจบกลามเนอหลง

3. ความรนแรงทอาจจะเกดขน ตองพจารณาถงผลกระทบทมตอสขภาพผทำงาน ผมารบบรการ ทรพยสน และ สงแวดลอม

4. โอกาสของการเกดอนตรายตอสขภาพจะมากหรอนอยตองพจารณาจากสภาพความเปนจรงของแผนกหรอ หนวยงานนนๆ มาตรการปองกนควบคมอนตรายตางๆ จะตองนำมาประกอบการตดสนใจวา โอกาสเกดความ รนแรง และระดบความรนแรงหรออนตรายจะมากหรอนอยเพยงใด


5. หากแผนกหรอหนวยงานนนๆ มการเปลยนแปลงใดๆ เชน กระบวนการทำงาน เปลยนใชสารเคมชนดใหม เปลยนแปลงพนท/ผงการทำงาน ปรบปรงสภาพการทำงาน หรอมมาตรการใดๆ เพมเตมหรอเปลยนแปลงไป จะตองทำการประเมนความเสยงใหมทกครง

กระบวนการประเมนความเสยง

การเตรยมการ กอนทจะทำการประเมนความเสยง ควรทำการรวบรวมขอมลดงตอไปน

• แผนผงพนทการทำงาน • ผงกระบวนการทำงาน • รายละเอยดการทำงานแตละขนตอน • รายชอสารเคมทใช • เครองจกร เครองมอ อปกรณทใช • บนทกขอมลการเจบปวย อบตเหต อบตการณทเคยเกดขนในอดต • กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบทควบคมอย • ขอมลการตรวจสขภาพ และการตรวจวดสงแวดลอมการทำงาน • ขอมลการปองกนควบคมความเสยงทมอย • รายงานการดำเนนงานอาชวอนามยและความปลอดภยทมอย • ขอรองเรยนจากผปฏบตงาน ผปวย และผทมาใชบรการ • ขอมลวธปฏบตงาน

การระบสงคกคาม การระบสงคกคาม ถอเปนขนตอนทสำคญทสดของการประเมนความเสยง เนองจากสงคกคามทพบในแตละแผนกมกมมากกวาหนงประเภท หากไดมการระบสงคกคามไวอยางครบถวนจะชวยใหสามารถทำการควบคมไมใหเกดอนตราย หรอเกดขนนอยทสดได ในขนตอนน จะมงชไปทสงคกคาม การพจารณาสงคกคามทเกดขนในแตละขนตอนของกระบวนการทำงานในแตละขนตอน และลกษณะของอนตรายทจะเกดขน จะชวยใหผประเมนคนหาสงคกคามไดละเอยดขน ผประเมนควรทำการระดมความคดเหนรวมกนระหวางทมททำการประเมนกบหวหนาแผนกหรอผปฏบตงานในแผนกนนๆ เพอพจารณาถงประเภทหรอลกษณะของผลกระทบตอสขภาพทอาจจะเกดขนไดจากสงคกคามทไดระบไว รวมไปถงบคคล หรอกลมคนทมโอกาสเกดผลกระทบดงกลาว

ประเภทของอบตเหตหรออบตการณ และการเจบปวย ทมโอกาสเกดขนในโรงพยาบาล ไดแก

• เกดการบาดเจบกลามเนอสวนตางๆ • เกดอาการทางผวหนง • อบตเหตของมคมทมแทง • อคคภย และถงกาซระเบด


• ตดเชอโรคระบบทางเดนหายใจ • เกดปญหา Sick Building Syndrome • เกดการลนหกลม • ประสาทหเสอมจากเสยงดง • ความเครยด • อนๆ

บคคล/กลมบคคลทมความเสยง:

• ผปฏบตงานในโรงพยาบาล เชน แพทย พยาบาล ผชวยพยาบาล นกรงส นกวทยาศาสตรการแพทย คนงาน เปนตน • ผปวยทพกรกษาตวในโรงพยาบาล • ผมารบการตรวจรกษาทโรงพยาบาล • ญาตผปวย • ผทมาตดตองานทโรงพยาบาล • ผรบจางเหมางาน

การประเมนความเสยง การประเมนความเสยง เปนกระบวนการในการประมาณการระดบของความเสยงจากสงคกคามทพบ และพจารณาวาสามารถทจะยอมรบความเสยงในระดบนนๆ ไดหรอไม ซงขอมลทไดจากการประมาณการและจดอนดบความเสยงน จะนำไปสการจดอนดบความสำคญของมาตรการในการปองกนควบคม หรอลดความเสยง วามาตรการในเรองใดทตอง มการดำเนนการกอนหรอหลง การประมาณระดบความเสยงเชงคณภาพ เปนการตดสนใจเชงอตวสย (Subjective Judgment) ของผประเมน โดยอยบนพนฐานของขอมล เกณฑทใช และประสบการณการยอมรบหรอไมยอมรบ ความเสยงใดๆ ทเกดขน ขนอยกบปจจยตางๆ เชน ขนาดของโรงพยาบาล/แผนก ภาระงานในแตละวน งบประมาณ ในการลงทนดานการปองกนควบคม ความตระหนกถงอนตรายของผทเกยวของ เปนตน ดงนนผทำการประเมนหรอทมททำการประเมน จะตองเขาใจถงนยาม และเกณฑอยางชดเจน มฉะนนจะทำใหผลทไดผดพลาดหรอไมนาเชอถอได

การประมาณคาระดบความเสยงทเกดขนน จะเปนการประมาณระดบความเสยงแบบ 2 ทศทาง โดยพจาณาไดจากองคประกอบ ไดแก

(1) แนวโนม/โอกาสทจะเกดอบตเหต อบตการณ และการเจบปวยและ (2) ระดบความเปนอนตรายของสงคกคามในลกษณะความรนแรง

โอกาสหรอความเปนไปไดของการเกดอนตราย โอกาสหรอความเปนไปไดของการเกดอนตราย จะขนกบหลายๆ ปจจย ไดแก

• วธการทำงานทมความปลอดภย • มาตรการในการปองกนควบคมอนตรายทมอย • ความเครงครดของผปฏบตงานในการทำงานตามวธการปฏบตงานทกำหนดไว • ความรของผปฏบตงานในเรองของอนตรายจากงานทปฏบต รวมถงวธการปองกนตนเอง


ขนตอนในการประเมนความเสยงและการจดการความเสยง (Steps in Conducting Risk Assessment and Risk Management)

การเตรยมการ

การระบสงคกคาม

การประมาณคา โอกาสของความเสยง

การประมาณคา ความรนแรงของความเสยง

การแจงนบจำนวนคนทไดรบ ผลกระทบจากความเสยง

การจดระดบ ความเสยง

ความเสยง ยอมรบไดหรอไม

ดำเนนการตอไป พรอมกบความเสยงทมอย

หลกเลยง/ลด/ขจดความเสยง

การเฝาคมความเสยงทเกดขน

สอสารความเสยงไปยงผทเกยวของ

ได

ไมได


โอกาสของการเกดอบตเหต หรออบตการณ หรอการเจบปวย แบงออกไดเปน 3 กลม ไดแก เกดไดนอยมาก

เกดไดบางครง และเกดขนบอยครง รายละเอยดดงตารางท 4.2

ในการกำหนดโอกาสหรอความเปนไปไดของการเกดอนตราย อาจมผลจากการทผประเมนใชความรสกของตนเอง

ในการตดสนใจ ดงนนเพอปองกนขอผดพลาดดงกลาว ควรพจารณาขอมลทเกยวของประกอบในการตดสนใจ ไดแก

• ขอมลการเกดอบตเหต/อบตการณทผานมา

• วธการปฏบตงาน และประสบการณของผปฏบตงาน

• ขอมลจากการทบทวนวรรณกรรม

ตารางท 4.2 การจดอนดบโอกาสของการเกดอบตเหต อบตการณ หรอการเจบปวย

โอกาส รายละเอยด

เกดไดนอยมาก

(1)

แทบจะไมมโอกาสเกด หรอคาดวาเกดขนนอยมาก เนองจากผปฏบตงานไดปฏบต

ตามขนตอนการทำงานทปลอดภยอยางเครงครด หรอมมาตรการปองกนควบคม


เปนไปไดทจะเกด เนองจากมผปฏบตงานบางคนไมปฏบตตามขนตอนการทำงาน

ทปลอดภย หรอมาตรการในการปองกนควบคมทใชอยยงมขอบกพรองหรอ

ยงไมมนใจถงประสทธภาพในการปองกนควบคม

เปนททราบวาอนตรายเกดขนไดบอย หรอมสถตการเจบปวยหรออบตเหตเกดขน

หรอเกดกบคนจำนวนมาก หรอเกอบจะเกดอบตเหต (Near miss) บอยมาก

แมจะยงไมเหนความสญเสยทแทจรง แตกมแนวโนมทจะเกด ทำใหเสยขวญกำลงใจ

ในการทำงาน

เกดไดบางครง/ปานกลาง

(2)

เกดขนบอยครง/มาก

(3)

ความเปนอนตรายของสงคกคาม

ระดบของความเปนอนตราย หรอระดบของการเกดการบาดเจบ หรอผลกระทบตอสขภาพทเกดจากสงคกคาม

จะแบงออกไดเปน 3 ระดบ ไดแก เลกนอย ปานกลาง และมาก ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 4.3

ระดบความเปนอนตรายของสงคกคาม พจารณาถงความเปนพษทมอยในตวของสงคกคาม หรอลกษณะการเกด

ผลกระทบทมลกษณะเฉพาะตวของสงคกคามนนๆ เชน สารเบนซน มผลตอการเปนมะเรงเมดเลอด หรอระดบเสยงท

ดงมากๆ มผลตอระบบการไดยน เปนตน ซงไมขนกบการปองกนควบคมทมอย ดงนน ในการกำหนดระดบความเปน

อนตราย จะไมนำมาตรการปองกนควบคมทมอยมาพจารณา


ไมมการบาดเจบ, มการบาดเจบหรอเจบปวยทตองการเพยงการปฐมพยาบาลเบองตน

(รวมถงแผลทถกของมคมบาดเลกนอย, แผลถลอกเลกนอย, ระคายเคอง, การเจบปวย

แบบเกดอาการไมสบายกายเพยงชวคราว)

การบาดเจบทตองรกษา หรอการเจบปวยทมผลทำใหเกดความผดปกต ทมผลให

อวยวะบางสวนไมสามารถทำหนาทไดเหมอนเดม หรอสญเสยประสทธภาพ

การทำงาน (รวมถง บาดแผลฉกขาด แผลไฟไหม เคลดขดยอก กระดกหกเลกนอย

แขนสวนบนผดปกต ผวหนงอกเสบ หหนวก)

เสยชวต, บาดเจบรนแรง หรอเกดโรคทเปนแลวมโอกาสเสยชวต (รวมถง

พการ กระดกหกมาก มะเรงทเกดจากการทำงาน โรคทเกดแบบเฉยบพลนและ

ถงแกชวต)

ความรนแรง รายละเอยด

เลกนอย

(1)

ปานกลาง

(2)

มาก

(3)

ตารางท 4.3 รายละเอยดของระดบความเปนอนตราย

ระดบความเสยง

การกำหนดระดบความเสยง จะไดจากขอมลระดบความรนแรงของการเกดอนตราย กบขอมลโอกาสของการเกด

อนตราย ระดบความเสยงทไดจะแบงออกเปน 3 ระดบ ไดแก ความเสยงนอย ความเสยงปานกลาง และความเสยงสง

ระดบความเสยงทเกดขน จะมความแตกตางกนในแตละแผนก/แตละโรงพยาบาล ขนกบปจจยทมผลตอโอกาสของการเกด

อนตราย เชน มาตรการควบคมปองกนทมอย พฤตกรรมการทำงาน เปนตน จากตารางท 4.4 แสดงถงวธการกำหนด

คาระดบความเสยงของสงคกคามแตละประเภททพบในแผนก โดยพจารณาถงปจจย 2 ประการไดแก โอกาสของการเกด

อนตราย และความรนแรงของอนตรายทเกดจากสงคกคามนนๆ โดยในขนตอนแรกจะตองกำหนดคาระดบของโอกาสของ

การเกดอนตราย และกำหนดคาของระดบความเปนอนตรายกอน จากนนนำคะแนนของทงสองคามาคณกน หรอ

เปรยบเทยบความสมพนธกนดงทแสดงไวในตารางท 4.4

ตวอยางเชน ในแผนกซกรด ของโรงพยาบาล A และ B พบสงคกคามทสำคญไดแก ความรอน เสยงดง และ

ทาทางการทำงานในลกษณะทยนทำงานเปนเวลานานๆ สามารถนำมาใหคะแนนโอกาสและระดบความเปนอนตรายของ

สงคกคามทง 3 ประเภทของโรงพยาบาล A และ B ดงตารางท 4.5 และ 4.6

จากการเปรยบเทยบตารางทงสองพบวา การทำงานในแผนกซกฟอกของโรงพยาบาล A และ B มความเสยงท

แตกตางกน โดยจะเหนไดวาในเรองของระดบความเปนอนตรายนนไมแตกตางกน ซงเปนระดบความเปนอนตราย

ทเกดขนตามลกษณะการทำงานของทงสองโรงพยาบาล แตสงทจะแตกตางกนคอ โอกาสของการเกดอนตราย ทงน

เนองจากโรงพยาบาล A และ B มความแตกตางในเรองของมาตรการปองกนควบคมอนตรายทเกดขน


คาระดบความเสยง

ความเสยง = คะแนน ความเปนอนตราย x คะแนนของโอกาส

เกดอนตราย

ลำดบของความเปนอนตราย

อนตรายเลกนอย

(1)

อนตรายปานกลาง

(2)

อนตรายมาก

(3)

โอกา

สของ

การเกด

อนตร

าย

โอกาสเกดไดนอยมากหรอ ไมนาจะเกด (1)

โอกาสเกดขนไดปานกลาง/บางครง (2)

โอกาสเกดขนไดมาก/บอยครง (3)

1 ความเสยงเลกนอย

2 ความเสยงทยอมรบได

3 ความเสยงปานกลาง



6 ความเสยงสง



9 ความเสยงทยอมรบไมได

ตารางท 4.5 แสดงการจดอนดบความเสยงในแผนกซกฟอกของโรงพยาบาล A

สงคกคามทพบ โอกาสการเกดอนตราย ระดบความเปนอนตราย ระดบความเสยง

ความรอน เกดนอย เนองจากผททำงานในบรเวณ

ทมความรอนมจำนวนนอย และไมได

อยประจำตลอดเวลา

เกดนอย เนองจากเครองจกร อปกรณ

ทใชมการบำรงรกษาทด มการตรวจวด

ระดบเสยงดงอยเปนประจำและระดบ

เสยงไมเกนคามาตรฐาน นอกจากน

ผ ปฏบ ต งานมการสวมใสอปกรณ

ปกปองระบบการไดยนอยางสมำเสมอ

เกดขนบอยครง เนองจากผปฏบตงาน

ตองยกหอผาทมนำหนกมากเปนประจำ

และบรเวณทมการยนทำงานไมมเกาอ

ใหผปฏบตงานไดพก นอกจากนพบวา

มสถตผปฏบตงานมการเขารบการรกษา

เนองจากอาการปวดหลงอยเปนประจำ

เลกนอย ระดบความรอนทผปฏบตงาน

ไดรบไมรนแรงถงขนเสยชวต แตอาจ

เกดอาการเปนลมเนองจากความรอน

ซงตองการเพยงการปฐมพยาบาล

ปานกลาง เนองจากอวยวะสวนทไดรบ

การไดยน (ห) สญเสยประสทธภาพ

การทำงาน แตไมถงขนเสยชวต

ปานกลาง เนองจากทำใหกระดกและ

กลามเนอไมสามารถทำงานไดปกต

เกดอาการเคลดขดยอก และอาจ

ตองการการรกษา

ความเสยงเลกนอย

เสยงดง ความเสยงทยอมรบ

ได

ทาทางการทำงานใน

ลกษณะยนเปนเวลา

นาน และยกหอผาทม

นำหนกมาก

ความเสยงสง

ตารางท 4.4 การกำหนดคาระดบความเสยง


ตารางท 4.6 แสดงการจดอนดบความเสยงในแผนกซกฟอกของโรงพยาบาล B

สงคกคามทพบ โอกาสการเกดอนตราย ระดบความเปนอนตราย ระดบความเสยง

ความรอน เกดนอย เนองจากผปฏบตงานไมไดอยในบรเวณความรอนตลอดเวลา

บางครง เนองจากมการจดหาอปกรณปกปองการไดยนใหแกผปฏบตงาน แตยงมบางคนไมยอมใช นอกจากนยงไมมการตรวจวดระดบเสยงดง และขาดการบำรงรกษาเครองจกรอปกรณ

บางคร ง เน อ งจากมการกำหนด นำหนกของหอผา ไมใหมนำหนกเกนกำลงทจะยก และมการจดใหมเกาอสำหรบพกขาเมอมการยนทำงานเปนระยะเวลานาน อยางไรกตามยงพบวา มผปฏบตงานบางคนไมปฏบตตามวธการยก/เคลอนยายสงของทปลอดภย

เลกนอย ระดบความรอนทผปฏบตงานไดรบไมรนแรงถงขนเสยชวต แตอาจเกดอาการเปนลมเนองจากความรอน ซงตองการเพยงการปฐมพยาบาล

ปานกลาง เนองจากอวยวะสวนทไดรบการไดยน (ห) สญเสยประสทธภาพการทำงาน แตไมถงขนเสยชวต

ปานกลาง เนองจากทำใหกระดกและกลามเนอไมสามารถทำงานไดปกต เกดอาการเคลดขดยอก และอาจตองการการรกษา

ความเสยงเลกนอย

เสยงดง ความเสยง ปานกลาง

ทาทางการทำงานในลกษณะยนเปนเวลานาน และสงของทมน ำหนกมาก เวลานาน

ความเสยง ปานกลาง

การจดการความเสยง จากระดบความเสยง หากความเสยงนนอยในระดบความเสยงเลกนอยหรอยอมรบไดนน อาจไมจำเปนตอง ดำเนนการใดๆ สามารถปฏบตงานตอไปไดถงแมจะมความเสยงอยกตาม แตหากวาระดบความเสยงอยในระดบปานกลาง ความเสยงสง หรอความเสยงทยอมรบไมได จะตองมมาตรการในการจดการความเสยง โดยพจารณาวธการควบคม ทเหมาะสมเพอใหระดบความเสยงทเกดขนนนมระดบความเสยงทลดลงในระดบทยอมรบได ซงสามารถทำไดโดยการ ลดระดบความเปนอนตราย และลดโอกาสของการเกดอนตราย


จากการนำขอมลการจดอนดบความเสยงในแผนกซกฟอกของโรงพยาบาล A และ B มาทำการวางแผนการควบคมความเสยง ไดขอเสนอแนะดงน

โรงพยาบาล A พบวาในเรองของทาทางการทำงานมความเสยงสง ในแผนกซกฟอก ดงนนจำเปนตองมการควบคมความเสยง เชน ควรกำหนดหอผาใหมนำหนกทผปฏบตงานสามารถออกแรงยกได และไมควรใหคนๆ เดยวยกทงวน ควรมการสบเปลยนหมนเวยน นอกจากน ในพนททมการยนทำงานตลอดเวลา เชน ขนตอนการแยกผา หรอรดผานน ควรจดหาเกาอให ผปฏบตงานไดมการพก

โรงพยาบาล B พบวามความเสยงของปญหาเสยงดง และทาทางการทำงาน แตไมมปญหาใดทมความเสยงสง ดงนน ในโรงพยาบาล B ถงแมวาจะมมาตรการบางอยางในการควบคมปองกนอยแลว แตควรมการจดการความเสยงเพมเตมเพอลดหรอกำจดความเสยงในเรองนนๆ ใหหมดไป เชน การกำชบใหผปฏบตงานใสอปกรณปกปองระบบการไดยนอยางสมำเสมอ และในเรองการทำงานทเกยวกบการยกหรอเคลอนยายสงของ/หอผาทมนำหนกทถกตองปลอดภย ควรม การกำกบทเขมงวดขน

โอกาสของการเกดอนตราย ขอเสนอแนะในการจดการความเสยง

เกดไดนอยหรอไมนาเกด ความเสยงเลกนอย (1)

อาจไมตองดำเนนการใดๆ

ความเสยงยอมรบได (2)

ความเสยงยอมรบได แตควรมการเฝาคมความเสยง

ความเสยงปานกลาง (3)

ควรมการควบคมความเสยง และเฝาคมความเสยง

ความเสยงทยอมรบได (2)

ความเสยงยอมรบได หากมการเฝาคมความเสยง


ควรมการจดการความเสยง

ความเสยงสง (6)

จำเปนตองมการควบคม ความเสยง


ควรมการจดการความเสยง

ความเสยงสง (6)

จำเปนตองมการจดการ ความเสยง และทำการเฝาคม

ความเสยง

ความเสยงทยอมรบไมได (9)

จำเปนตองมการจดการ ความเสยงทมประสทธภาพ

เกดไดบางครง

เกดไดบอยครง

เลกนอย ปานกลาง มาก ความเปนอนตราย

ตาราง 4.7 ขอเสนอแนะในการควบคมความเสยง


ตารางท 4.8 ความเสยงหรออนตรายทพบ และการปองกนควบคมในแผนกรงส

ลกษณะงาน กลมเสยง/อนตรายทพบ การปองกนควบคม

งานถายภาพรงส รงสเอกซเรย ผลกระทบตอสขภาพไดแก - ผวหนงอกเสบเฉยบพลน และเรอรง - ทำลายเซลออนทแบงตวเรวในรางกาย เชน ไขกระดก - เกดอนตรายตออวยวะภายในร างกาย ตามความเขมขนของรงสทไดรบ - เกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม ในกรณ ทมความเสยหายตอโครโมโซม

การยศาสตร - อาจเกดปญหาบาดเจบกลามเนอ โดยเฉพาะ อยางยงบรเวณหลง และไหล เนองมาจาก การชวยเหลอผปวยในการถายภาพรงส

นำยาลางฟลม ทมฤทธเปนกรด/ดาง ซงจะม ผลกระทบตอสขภาพ ไดแก - ระคายเคองผวหนง - ระคายเคองเยอบทางเดนหายใจ เกด อบตเหต จากการทำงานภายในหองมด - ลนลม

1. ตดอปกรณตรวจวดระดบรงสทตวผปฏบตงาน เพอใหทราบปรมาณรงสทไดรบ 2. ใชเครองกำบงรงส เพอกนรงสใหมระดบทลดลง จากเดม วสดทนยมทใชเปนเครองกำบงรงส ไดแก ตะกวหรอคอนกรตหนา 3. ทำการตรวจวดปรมาณรงสในบรเวณทปฏบตงาน อยางสมำเสมอ เพอตรวจเฝาระวงปรมาณรงส ในพนทการทำงาน ทอาจเกดขนจากขอบกพรอง ของเครอง/อปกรณ 4. ผปฏบตงานจะตองมความรเรองอนตราย และ การปองกนอนตรายจากรงส รวมถงวธการทำงาน ทปลอดภย

1. ใหความร แกผ ปฏบต งานในเร องการยกหรอ เคลอนยายผปวยทถกตอง และปลอดภย 2. ในการยกหรอชวยเหลอผปวย ควรมผชวยเหลอ ไมควรยกลำพงคนเดยว

1. ปฏบตตามขอกำหนดวาดวยความปลอดภยและ ปรมาณรงสทรางกายจะไดรบโดยไมเกดอนตราย 2. ใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล เชน ถงมอ และหนากากกนไอกรด ขณะผสมนำยา

1. สวมใสรองเทาทไมลน 2. ปฏบตงานดวยความระมดระวง

งานลางฟลมเอกซเรย

นอกจากนตวอยางความเสยงทเกดขนในบางแผนก ซงแตละโรงพยาบาลอาจพบสงคกคามทมากหรอนอยกวาตารางตวอยางกได ขนอยกบขนาดและลกษณะการทำงาน

ตารางท 4.8 ถงตารางท 4.10 แสดงตวอยางของความเสยงหรออนตรายทพบ พรอมวธการปองกนควบคม ในแผนกรงส หองผาตด และแผนกโภชนาการ ตามลำดบ


ตารางท 4.9 ความเสยงหรออนตรายทพบ และการปองกนควบคมในหองผาตด

สงคกคามสขภาพ ผลกระทบตอสขภาพ การปองกนควบคม

กายภาพ

- คณภาพอากาศ

- แสงสวาง

1. คณภาพอากาศทไมเหมาะสม โดยสวนใหญ

ปญหาทเกดขนมกเกดจากการระบายอากาศ

ทไมเพยงพอ/เหมาะสม ทำใหไมสามารถนำ

เอาอากาศทมการปนเปอน เชน ปนเปอน

กบเชอชวภาพ กาซ หรอสารเคมทใชในหอง

ผาตดออกไปสภายนอกไดอยางเหมาะสม

ทำใหภายในหองผาตดยงคงมการปนเปอน

กบสงตางๆ อยในระดบทเปนอนตรายตอ

ผทำงาน

2. แสงสวางทเกดขน อาจมปญหาไดทงแสงสวาง

ทไมเพยงพอตอการทำงาน และแสงสวางท

ใชทำงานนนมความจาเกนไป ดงนน อาจเกด

ปญหาตอสขภาพตาของผปฏบตงาน โดย

อาจเกดอาการเมอยลา แสบตา ปวดตาได

1. หากยนทำงานเปนระยะเวลานานๆ อาจเกด

ปญหาปวดกลามเนอบรเวณขา และหลงได

นอกจากนอาจมลกษณะงานทตองมทาทาง

การทำงานทตองโนมตวไปขางหนา จงม

โอกาสเกดปญหาปวดคอ และไหลได

2. การทำงานทตองพลกตว เคลอนยายผปวย

อาจทำใหผปฏบตงานเกดปญหาปวดหลงได

3. การใชสายตาขณะทำการผาตด หรอ

มองจอมอนเตอรนานๆ อาจทำใหเกดอาการ

ปวดตา เกดความลาได

อาจเกดการตดเชอ เนองจากสมผสกบเลอด

นำลาย เสมหะ ของผปวย หรออาจตดเชอ

จากการหายใจ ทางผวหนง เชน วณโรค

โรคผวหนง และอนๆ

อาจเกดผลกระทบทางสขภาพ ขนอยกบ

คณสมบตความเปนอนตรายของสารเคมนนๆ

1. ควรตรวจสอบระดบสงปนเปอนทงทางเคมและ

ชวภาพอยางสมำเสมอ เพอเปนการตรวจเชควา

ระบบระบายอากาศมความเหมาะสมทสามารถนำ

เอาอากาศภายในหองออกไปไดอยางเพยงพอ

2. ตรวจสอบและบำรงรกษาระบบระบายอากาศอยาง

สมำเสมอ

3. ตรวจสอบความเขมของแสงสวางและบำรงรกษา

หลอดไฟอยางสมำเสมอ

1. ในการเคลอนยายผปวย ควรเคลอนยายหรอ

ยกอยางถกวธ และไมควรยกคนเดยว

2. ปฏบตตามคมอปฏบตงานในการชวยประคอง

เคลอนยายผปวย

3. ควรตดตงอปกรณเสรม เชนเครองตรวจจบทม

สญญาณเสยงเตอน เพอผอนคลายทตองจบตาอยท

จอภาพ

1. จดระบบระบายอากาศใหเหมาะสม และมการ

ตรวจสอบคณภาพอากาศอยางสมำเสมอ

2. ใช Universal precaution เชน การสวมอปกรณ

ปองกนอนตรายสวนบคคลทมประสทธภาพ

3. ปฏบตตามคมอปฏบตงาน เพอปองกนการตดเชอโรค

1. ปฏบตตามคมอปฏบตงานทเกยวของ

การยศาสตร

- ลกษณะงานทตองยน

เปนเวลานาน

- ลกษณะงานทตองออก

แรงยก/เคลอนยายผปวย

- ลกษณะงานทตองใช

เครองมอ อปกรณการ

แพทย หรอตองใชสายตา

ในการเพงจอมอนเตอร

ของเครองคอมพวเตอร

ชวภาพ

- แบคทเรย

- ไวรส

- รา

- อนๆ

สารเคม

- กาซทใชในการดมยา

- สารเคมทใชในการฆา

เชอโรค


จตวทยาสงคม

- ลกษณะงานทตองชวย

ชวต/รกษาผปวย

- การทำงานทไมคนเคยกบ

อปกรณทใช

- ลกษณะงานทมชวโมง

การทำงานนาน

อบตเหตจากการทำงาน

- จากการใชอปกรณ/

เครองมอทมความคม

- จากการใชอปกรณ/

เครองมอทมขนาดหรอ

ลกษณะไมเหมาะสมกบ

ผทำงาน

สงคกคามสขภาพ ผลกระทบตอสขภาพ การปองกนควบคม

ตารางท 4.9 ความเสยงหรออนตรายทพบ และการปองกนควบคมในหองผาตด (ตอ)

อาจเกดความเครยดแกผปฏบตงาน

อนเนองมาจากลกษณะงาน

อาจเกดของมคมบาด ทมแทง ซงอาจมผลเกด

การบาดเจบหรอการตดเชอทปะปนมากบเลอด

นำเหลองได

1. จดใหมทมงานทเพยงพอ

2. มการใหความร/แนะนำวธการใชเครองมอ/อปกรณ

แกผปฏบตงาน

1. มการผลดเปลยนหมนเวยนตารางการทำงานทเหมาะสม

เพอใหผปฏบตงานไดรบการพกผอนทเพยงพอ

2. ใหความรในเรองการใชเครองมอ อปกรณ

อยางปลอดภย


สงคกคามทพบ พนทเสยง/ลกษณะของอนตราย การปองกนควบคม

ตารางท 4.10 ความเสยงหรออนตรายทพบ และการปองกนควบคมในแผนกโภชนาการ

อบตเหตจากการลนลม

อบตเหตจากอปกรณไฟฟาดด ซอต

อบตเหตจากของมคมบาด ทม แทง

ความรอน

การยศาสตร - การออกแรงยกอปกรณ การปรงอาหารทมนำหนก - การออกแรงเขนหรอ ลากรถสงอาหาร

- บรเวณทลางจาน หนาเตา และบรเวณทพนทเปยก ลน

- บรเวณทางเดนทมสงกดขวาง

- พนททมการใชเครองใชไฟฟา เชน ตเยน เตาอบ เครองปน หมอนง วทย เปนตน

- บรเวณทมการเตรยมอาหาร - บรเวณทมการลางจาน อปกรณตางๆ

- บรเวณเตาทใชปรงอาหาร - บรเวณเครองนง

- ผททำหนาทเขนรถอาหารจดสงแกผปวย - ผปรงอาหารทตองยกหมอ กระทะ หรอ

ภาชนะขณะปรงอาหาร

1. หากมอาหารหก หรอจานแตก ควรรบทำความสะอาดทนท

2. ผปฏบตงานควรสวมใสรองเทาทมพนผวกนลน 3. หากพนชำรด/เสยหาย ควรมการซอมแซมปรบปรง

ทนท 4. พนในบรเวณทลางจานหรอหนาเตา ควรทำดวยวสด

กนลน 5. บรเวณทางเดนไมควรมวสด สงของกดขวาง

1. อปกรณเครองใชไฟฟาควรตอสายดน 2. เครองใชไฟฟาทกประเภท ควรมวธการใชกำกบไว 3. จดใหความรในเรองการทำงานกบเครองใชไฟฟาท

ถกวธและปลอดภย พรอมทงวธการใชอปกรณดบเพลง 4. มอปกรณดบเพลงตดตงไวประจำแผนก และมการ

ตรวจสอบประสทธภาพเปนประจำ 5. มการซอมตามแผนปองกนและระงบอคคภย

อยางสมำเสมอ

1. จดใหผปฏบตงานมความร ในเรองการเลอกใชอปกรณทเหมาะกบลกษณะงาน พรอมทงวธใชท ถกวธและปลอดภย

2. อปกรณของมคมตองจดวางอย ในท เกบ หรอ ในบรเวณทจดไว

1. ผปฏบตงานควรไดรบความรในเรองการทำงานกบลกษณะงานทมความรอน

2. ควรจดหาถงมอหรอผากนเปอนทปองกนความรอน 3. คดเลอกบคคลทเหมาะสมทจะทำงานใกลแหลง

ความรอนการยศาสตร

1. รถทขนสงอาหารควรตรวจตราใหอยในสภาพด อยเสมอ

2. ผปฏบต งานควรไดรบความร ในเรองการยก/ เคลอนยายสงของทถกวธและปลอดภย

3. กำหนดนำหนกทอนญาตใหบรรทกได

การจดบรการทางสขภาพแกบคลากร ในโรงพยาบาล


บทท การจดบรการทางสขภาพแกบคลากร

ในโรงพยาบาล

การจดบรการทางสขภาพ หมายถง การใหบรการทางสขภาพครอบคลมทงการใหบรการสงเสรม ปองกน รกษา และฟนฟสภาพ ซงการใหบรการดงกลาวจะตองมการตรวจสขภาพเสยกอน

การตรวจสขภาพ หมายถง การตรวจรางกายและสภาวะทางจตใจตามวธทางการแพทย เพอใหทราบถง ความเหมาะสม และผลกระทบตอสขภาพของผปฏบตงานอนเกดจากการทำงาน

วตถประสงคและความสำคญของการตรวจสขภาพการทำงาน การตรวจประเมนสขภาพกอนทำงานทงกอนทจะรบเขามาทำงาน หรอรบเขามาทำงานแลวเปนบทบาทหนงในการใหบรการทางดานอาชวอนามย วตถประสงคหลกของการตรวจประเมนสขภาพกอนการทำงาน คอ

1. เพอทจะคดกรองบคคลทจะเขามาทำงานชนดใดชนดหนง โดยผนนไมมโรคหรอภาวะทางสขภาพ ทจะทำให การทำงานนนเปนไปอยางลำบากหรอเกดโรค ความเจบปวย หรอความไมปลอดภยขน โดยผลกระทบนน อาจเกดขนทงตอตวคนงานเอง เพอนรวมงานหรอบคคลอน เชน ลกคาหรอคนในชมชน เปนตน

2. เพอทจะตรวจหาความผดปกตของคนงานลกจางกอนทจะทำงานไวใชเปนเกณฑเปรยบเทยบ โดยอาจจำเปน ตองใชในกรณทคนงานนนเกดประสบอบตเหต หรอเกดโรคทเกดจากการทำงาน และไดรบการประเมนสขภาพ เพอเรยกเงนทดแทนจากการเจบปวยนน

3. เพอใชเปนแนวทางของโรงพยาบาลในการทจะปรบสภาพแวดลอมในการทำงานใหเหมาะสม สอดคลองกบ ผทจะเขาไปทำงาน ซงอาจจะมโรคประจำตวหรอมความพการมากอน

4. เปนการตรวจเบองตนเพอหาขอมลสำหรบใชเปนคาเปรยบเทยบพนฐาน สำหรบการตรวจเพอการเฝาระวง ทางสขภาพตอไปในอนาคต

ขนตอนในการดำเนนงานการตรวจประเมนสขภาพ การเฝาระวงทางสขภาพของพนกงานหรอผททำงานถอเปนกจกรรมของการจดบรการอาชวอนามยทมความสำคญและมความจำเปนอยางมาก ดงนนผทมสวนเกยวของทงผรบการตรวจ และบคลากรทางดานอาชวอนามยจะตองม ความเขาใจและใหความสำคญของกจกรรมดงกลาว เนองจากการเฝาระวงทางสขภาพจะตองมการดำเนนการ อยางตอเนอง ตงแตกอนทพนกงานจะเขามาทำงาน ระหวางททำงานจนกระทงถงเวลาทจะปรบเปลยนงาน หรอลาออกจากการทำงานนนไป รวมทงจะตองดำเนนการควบคไปกบการประเมนและบรหารจดการความเสยงตอสขภาพจาก สภาพแวดลอมการทำงาน ซงรวมถงการเฝาคมสภาพแวดลอมในการทำงานดวย ดงนน เพอทจะใหงายตอการ ทำความเขาใจและเหนภาพของการดำเนนการเฝาระวงทางสขภาพชดเจนขน จงขอยกกรณการจดบรการการตรวจ คดกรองโรคตามความเสยงของงาน เปนรปแบบของขนตอนการดำเนนงานโดยมรายละเอยดดงตอไปน


1. การประเมนความเสยงทางสขภาพ เพอหาขอมลนำไปพจารณาในการวางเกณฑในการตรวจประเมนสขภาพ ในกรณทโรงพยาบาลยงไมเคยดำเนนการประเมนความเสยง หรอมการตรวจสขภาพมากอนเลย ควรจะมการดำเนนการตามขนตอนประเมนความเสยงอยางเปนระบบ คอ

1) การสำรวจสภาพการทำงานเพอรวบรวมขอมลสงคกคามตางๆ ทงหมดในแตละขนตอนของกระบวนการผลต ซงอาจจำเปนตองพจารณาถงสงคกคามทมการระบตามกฎหมายรวมดวย 2) พจารณาวาแตละสงคกคามนนมผลกระทบตอสขภาพอยางรนแรงมากนอยแคไหน ทงผลกระทบระยะสน และผลกระทบระยะยาว 3) พจารณาโอกาสทสงคกคามนนๆ จะกอใหเกดอนตรายหรอโรคจากการทำงานในกลมผทำงานหรอไมอยางไร โดยพจารณาจากระดบและปจจยทเกยวของของการรบสมผสในแตละสงคกคาม และประการสดทาย 4) จดลำดบความเสยงของแตละสงคกคาม วาสงคกคามใดในขนตอนกระบวนการทำงานใดมความเสยงทจะม ผลกระทบตอสขภาพของผทำงานหรอพนกงานสง สงคกคามใดมความเสยงปานกลาง หรอมความเสยงนอย

หลงจากททำการจดระดบความเสยงของสภาพแวดลอมในการทำงานแลว ตรงจดทมความเสยงสงจะตองดำเนนมาตรการในการปองกนและควบคมความเสยงดงกลาวกอน เพอทจะเปนการปองกนในระดบปฐมภม เมอดำเนนการเสรจเรยบรอยแลว ในจดทยงไมมนใจหรอไมแนใจในการทจะลดหรอควบคมความเสยงตอสงคกคามดงกลาว จะตองถอเปน จดสำคญทจะตองมการเฝาระวงทางสขภาพอยางเปนระบบ

2. จากกระบวนการทำงานในจดทมสงคกคามทมความเสยงตอสขภาพ ซงไดจากการสำรวจหรอวเคราะหในขอ 1 แลว จะตองพจารณาวาสงคกคามตางๆ ดงกลาว ทสามารถกอใหเกดอนตรายหรอกอโรคจากการทำงานนน สามารถดำเนนการวางเกณฑในการตรวจประเมนคดกรองทางสขภาพไดหรอไม (เนองจากในปจจบนมสงคกคามหลายชนด โดยเฉพาะ สารเคมตางๆ ทเรายงไมทราบกลไกในการทจะกอใหเกดอนตรายตอสขภาพ หรอแมสารเคมบางชนดจะทราบกลไกการเกดพษแลว แตยงไมมวธการทจะตรวจคดกรองได) และวางแผนในการตรวจประเมนสขภาพจากหนวยงานมาตรฐานของประเทศ เพอมาปรบปรงในการวางรายละเอยดของการตรวจสขภาพรวมดวย เพอใหไดแนวทางในการตรวจทไดมาตรฐาน ถกตองตามหลกวชาการ และมประสทธภาพ รวมทงเปนการปฏบตตามกฎหมายดวย

3. วางแผนการตรวจประเมนสขภาพ ซงจะตองมขอมลวาในแตละแผนกตามกระบวนการทำงาน จะมบคลากร ทไดรบการตรวจทงหมดกคน ตรวจอะไรบาง และจะตองตรวจเมอใด เวลาใด โดยหลกการแลวการตรวจสขภาพสำหรบบคลากรนน ไมจำเปนตองตรวจทงหมดในวนเดยวกนหรอในชวงเวลาเดยวกน ซงอาจทำใหผใหบรการตรวจตองทำงานแขงกบเวลา อาจมผลทำใหการตรวจเปนไปอยางไมมคณภาพ ควรจะมการจดตารางเวลาในการตรวจใหแกบคลากรเปนชวงเวลาจะดกวา ทำใหทมงานมเวลาใหแกบคลากรมากขน และยงไมรบกวนเวลาในทำงานของบคลากรในภาพรวมดวย

4. จดเตรยมเครองมอ อปกรณและทมงานกอนการตรวจ เมอทราบรายการของการตรวจสขภาพแลว จะตองจดเตรยมเครองมอและอปกรณในการตรวจตางๆ เชน การเตรยมแบบสอบถามทจะใชในการจดเกบขอมล ซงควรจะออกแบบมาเปนอยางด มจำนวนเพยงพอสำหรบบคลากรทจะเขารบการตรวจทกคน การตรวจสภาพเครองมอหรออปกรณในการตรวจทางอาชวเวชศาสตร เชน เครองตรวจสายตา เครองตรวจการไดยน เปนตน รวมทงจะตองการปรบเทยบมาตรฐานของเครองทกเครองดวย การจดเตรยมอปกรณในการตรวจของแพทยและจดเตรยมอปกรณในการจดเกบตวอยางทางชวภาพ เชน เลอด หรอปสสาวะ เปนตน ในการตรวจประเมนสขภาพนน ถามรายการการตรวจทางชวภาพหรอการตรวจทางหองปฏบตการอนๆ จะตองมการประสานงานกบทางหองปฏบตการนนๆ ในการทเตรยมสงสงตรวจหรอรายละเอยดอนๆ ในการเกบตวอยางทจะตรวจ


5. การบรหารจดการในวนกอนทำการตรวจ เมอกำหนดรายการตรวจและวนทตรวจไดชดเจนแลว ควรชแจงใหทางบคลากรทจะรบการตรวจใหทราบลวงหนากอน สงทจะตองแจงใหทราบ คอ รายละเอยดของรายการตรวจ การเตรยมตวของบคลากรกอนการตรวจ ยกตวอยางเชน บคลากรทจะรบการตรวจบางอยางอาจจะตองหยดงานกอนในชวงระยะ เวลาหนง เชน การตรวจการไดยน หรอบางคนอาจจะตองงดอาหารบางประเภทในการตรวจหาระดบสารโลหะหนก บางชนด หรออาจจะตองตรวจกอนทจะเขาทำงานในกะนน

6. การบรหารจดการในขณะตรวจ เมอจะเรมตรวจประเมนสขภาพ ควรจดเตรยมสถานทหรอบรเวณในการตรวจใหเรยบรอย โดยความเรยงไปตามลำดบขนตอนการตรวจ เชนจดลงทะเบยนบคลากรทจะเขารบการตรวจ บรเวณกรอกขอมลแบบสอบถามและซกประวต บรเวณตรวจพเศษทางอาชวเวชศาสตร บรเวณทจะตรวจรางกายโดยแพทย และบรเวณทเกบตวอยางสงสงตรวจทางชวภาพ เปนตน ควรพยายามจดใหบคลากรแตละคนเดนไปตาม ตามลำดบขนตอน ไมควรสลบขางไปมา เพราะจะทำใหเกดความสบสนและอาจจะไดรบการตรวจไมครบได ในกรณทมบคลากรมารอในบางจดตรวจมากกวาปกต อาจจะใชโอกาสนในการทำความเขาใจในการตรวจพเศษตางๆ แกบคลากรเปนกลมได หรออาจจะ ถอเปนโอกาสใหสขศกษาในเรองทเกยวของกบบคลากรในแตละกลมกได

อนงในขนตอนการตรวจประเมนสขภาพนน บางกรณแพทยบางทานอาจจะวางแผนใหมการสอบถามประวต เกบขอมล และตรวจพเศษตางๆ กอน แลวจงพบแพทยเปนจดสดทาย เพอแพทยจะไดดผลและแปลขอมลใหแกพนกงานแตละคนทราบเลย รวมทงวางแผนการจดการสงตอเพอการตรวจเพมเตม หรอยนยนการวนจฉยโรคใหแกบคลากร ซงนบเปนขอดทสามารถบรหารจดการตางๆ ไดแบบเบดเสรจและมประสทธภาพ ดงนนจงอาจมบางหนวยบรการสขภาพทอาจจะทำการตรวจพเศษและเกบขอมลตางๆ เปนการลวงหนากอนวนทมแพทยมาตรวจกได

7. การวเคราะหและแปลผลขอมลการตรวจ หลงจากดำเนนการตรวจประเมนสขภาพเสรจเรยบรอยแลว ทมงานอาชวอนามยทตรวจสขภาพจะตองดำเนนการวเคราะหแปลผลการตรวจตางๆ เขาดวยกน รวมทงผลทสงตรวจทาง หองปฎบตการดวย เมอไดผลสรปเสรจเรยบรอยแลว จะตองจดทำเปนรายงานเพอแจงใหแกผเกยวของทราบตอไป

การตรวจสขภาพแกผปฏบตงานในโรงพยาบาล อาจแบงไดดงน

1. การประเมนสขภาพกอนหรอแรกเขาทำงานในแผนกนนๆ

ผปฏบตงานทเรมเขาทำงานใหม หรอยายจากแผนกอนมาอยในแผนกใหม ควรไดรบการตรวจและประเมนสขภาพ เพอพจารณาถงความเหมาะสมทางดานสขภาพทงทางรางกายและจตใจกอนเขาไปทำงานในแผนกนนๆ การตรวจประเมนสขภาพนจะตองพจารณาวาผทจะเขามาทำงานใหมนมโรคหรอสภาวะทางสขภาพใดทจะมผลกระทบตอการทำงาน หรอทำใหโรคหรอสภาวะสขภาพนนๆมอนตราย หรอความไมปลอดภยจากการทำงานมากยงขน รวมทงอาจมผลกระทบตอสขภาพหรอความปลอดภยตอบคคลอนๆ ดวย เชน ผทมปญหาปวดหลงหรอบาดเจบทกระดกหลง ไมควรใหทำหนาท เวรเปล เนองจากตองยก/เคลอนยายผปวย อาจมผลทำใหอาการปวดหลงทเปนอยรนแรงมากยงขน อกทงยงไมสามารถชวยงานกบผรวมงานทตองคอยชวยงานดวยกนอยางเตมท อาจมผลถงผรวมงานเกดการบาดเจบตามไปดวย

ในการประเมนสขภาพ จะตองดำเนนการโดยทมงานอาชวเวชกรรม ทมความรความเขาใจทางวชาการในงาน ทบคคลนนๆ จะเขาไปทำ รวางานทจะเขาไปทำนนจะมผลตอสขภาพอะไรบาง ควรตรวจในเรองใด โดยทวไปการตรวจแรกเขาทำงานมวตถประสงคคอ เปนการตรวจเพอใชเปนขอมลพนฐานเพอนำไปสการเฝาระวงทางสขภาพ เมอเวลาผานไประยะหนง จงทำการตรวจเพอดแนวโนมของสภาวะสขภาพทอาจเปลยนแปลงไป อนมผลจากสภาวะแวดลอมการทำงาน เรยกวาตรวจเพอเฝาระวงความเสยง


ในกรณทตรวจพบผทมความผดปกตหรอไมเหมาะสมทจะเขาไปทำงานนนๆ ควรจะมการแจงใหผถกตรวจทราบ และควรมการพจารณาแนะนำปรบปรงสภาพแวดลอมการทำงานใหสอดคลองหรอลดอนตรายแกบคคลนน รวมทงม การแนะนำการปฏบตตวในขณะทำงานแกบคคลนนดวย เชน ขอหามตางๆ เปนตน ในกรณทไมสามารถปรบปรง สภาพแวดลอมการทำงานได หรอถาบคคลนนเขาไปทำงานแลวจะกอใหเกดผลกระทบทางสขภาพหรออนตรายตอบคคลนนหรอบคคลอนเปนอยางมาก อาจจะพจารณาแนะนำใหบคคลนนเปลยนงานไปสงานอนทเหมาะสมกวา

2. การตรวจสขภาพประจำป

ผปฏบตงานในโรงพยาบาลแตละคน ควรไดรบการตรวจประเมนสขภาพทวไปเปนประจำอยางสมำเสมอ อยางนอยปละหนงครง เพอทจะไดตรวจพบความผดปกตทอาจเกดผลกระทบตอสขภาพตงแตระยะเรมแรก และนำไปสการปองกนแกไขไดอยางทนทวงท การตรวจคดกรองทางสขภาพทวไปทควรดำเนนการ ไดแก การตรวจวดความดนโลหต การตรวจหาโรคเบาหวาน หรอการตรวจคดกรองโรคมะเรงตางๆ เปนตน

3. การตรวจสขภาพตามความเสยง

เปนการตรวจสขภาพในกลมทปฏบตงานเสยงอนตราย ในการตรวจตองคำนงถงสภาพแวดลอมในการทำงานของแตละกลมเสยงวามอะไรบาง และมผลกระทบตอการทำงานของรางกายอยางไร อาจจำเปนตองมการตรวจพเศษเฉพาะระบบนนๆ อยางสมำเสมอ

อยางไรกตาม การตรวจตามความเสยงนนสวนใหญยงคงเปนการคดกรองเพอคนหาวาเสยงมากนอยเพยงใด ตวอยางของเครองมอในการตรวจคดกรอง เชน เครองSpirometer (เครองตรวจสมรรถภาพปอด) Audiometer (เครองตรวจสมรรถภาพการไดยน) Orthorator (เครองตรวจสมรรถภาพสายตา) การตรวจทางหองปฏบตการโดยตรวจจากตวอยางปสสาวะ เลอด ของผปฏบตงาน เปนตน ขอพงระวงวาตองตรวจตามหลกวชาการคอ ถกชนด ถกเวลา ถกฤดกาล ตวอยางเชน ตองการทราบวาชางทาสททำการซอมบำรงอาคารไดรบอนตรายจากสารทำละลายอนทรยเขาสรางกาย หรอไม จะตองทำการตรวจวดหาเมธลฮพพรกเอซด (Methylhippuric acid) ในปสสาวะในชวงเลกงานของวน (End of shift) เพอทราบผลของระดบไซลนทรบเขาสรางกาย

ในการตรวจสขภาพตามความเสยง ตองรวบรวมประวตของคนงานทงในเรอง ประวตสวนตว ประวตครอบครว

และประวตการเจบปวยทงในอดตและปจจบน ไดแก

สวนขอมลทวไป : ประกอบดวย วนทซกประวต ขอมลประชากร เชน วนเดอนปเกด เพศ เชอชาต

ประวตสขภาพ : สขภาพทวไป ประวตการเจบปวยตงแตเดกจนถงวยรน การบาดเจบ การใหภมคมกน การปวย ทางจต การรกษาในโรงพยาบาล การรบการผาตด การแพยา วถชวตทงในเรองการกนอยหลบนอน การออกกำลงกาย การดมกาแฟ ดมสรา การใชยา การสบบหร

ประวตครอบครว : สถานะสขภาพของแตละคนในครอบครว สาเหตการตายของคนในครอบครว ปญหาสขภาพของ แตละคน เชน หลอดเลอดอกเสบ ปญหาโรคทางระบบเลอด เบาหวาน ปวดศรษะ ความดนโลหตสง การทำงานของไตปกต ความผดปกตทางจต วณโรค และอนๆ

ประวตทางจตสงคม : ขอมลทควรทราบไดแก วธการพกผอนหยอนใจ การใชเวลาวางและความเครยด และการแกไข ปญหาเมอรสกเครยด

ประวตการทำงาน : หนาทงานในปจจบนทำมานานเทาไร งานททำอยเกยวของกบสารเคมหรอไม ถาเกยวของเปน ลกษณะใด ฝน ฟม ไอ เชน เซลกา กราไฟท ฝนไม แปง พลาสตก ใยแกว ใยหน แอมโมเนย ซลเฟอรไดออกไซด ฟอมลดไฮด ฟลออไรด ไซยาไนย หรออนๆ ใหระบ ถามโลหะมอะไรบาง เชน


ตะกว โครเมยม ปรอท สารหน นเกล อลมเนยม หรอ อนๆ ใหระบ ถาเปนสารทำละลายมอะไรบาง เชน เบนซน คารบอนไดซลไฟด โทลอน คารบอนเตตราคลอไรด ไตรคลอโรเอททลน ไซลน หรอ อนๆ ใหระบ รวมทงระบวางานททำนนมสงทนาจะเปนอนตรายอนๆ ดวย เชน แสง เสยง ความรอน ความสนสะเทอนรวมดวยหรอไม

การตรวจสขภาพตามความเสยงในแตละแผนก การตรวจสขภาพตามความเสยงควรตรวจกอนเขารบทำงาน ขณะทำงาน และกอนเปลยนงานในแผนกตางๆ ทมความเสยง พยาบาลอาชวอนามยจะตองมบทบาทในการประเมน เฝาคมและเฝาระวงสขภาพ และความปลอดภยของ ผปฏบตงานจะตองพจารณาและตดสนใจในการจดบรการใหตรงกบความตองการดานสขภาพของผปฏบตงานอยางแทจรง โดยบคคลทมความเสยงจากการทำงาน ตองมการตรวจสขภาพตามความเสยงดงน

- การตรวจสมรรถภาพปอด บคลากรททำงานในทมฝน เกยวของกบสารเคม ไอระเหยของสารตางๆ - การตรวจสมรรถภาพการไดยน สำหรบผททำงานในทมเสยงดง - การตรวจสมรรถภาพการมองเหน สำหรบผททำงานใชสายตานานๆ ใชคอมพวเตอร หรอแพทยผทำการผาตด - การตรวจหาเชอไวรสเอดส บคลากรททำงานสมผสเลอด สารคดหลงตางๆ - การตรวจ nasal swab C/S เมอมการระบาด MRSA ของหนวยงานทเสยง - การตรวจ rectal swab C/S บคลากรททำหนาทเกยวกบอาหาร เชน โภชนาการ คาเฟทเรย - การตรวจหาเชอไวรสตบอกเสบเอ โภชนาการ คาเฟทเรย บคลากรททำหนาทเกยวของกบอาหาร - การตรวจหาเชอไวรสตบอกเสบบ และใหวคซน บคลากรททำงานสมผสเลอด สารคดหลงตางๆ

ตวอยางแนวทางการออกแบบตรวจสขภาพตามความเสยงในแตละแผนก (สามารถตรวจนอกเหนอจากนได) รายละเอยดดงตารางท 5.1

ตารางท 5.1 แนวทางการออกแบบตรวจสขภาพตามความเสยง

แผนก ตวอยางสงคกคาม การตรวจกอนเขางาน การตรวจประจำป

อบตเหต/ฉกเฉน 1. เชอโรค 2. รงส 3. การทำงานเปนกะ 4. สารเคม - ถงมอ 5. ปจจยดานจตวทยา/สงคม

- ซกประวตภมคมกน และ วคซน - CBC - ซกประวตโรคประจำตว - ซกประวตภมแพ เชนแพสารลาเทกซ - การทดสอบทางจตวทยา

- ตรวจเมอมอาการผดปกต หรอสงสยวาสมผสเชอโรค - CBC - ซกประวตโรคภมแพผวหนง - การทดสอบทางจตวทยา

โภชนาการ - ความรอน - การยศาสตร - อบตเหตลนหกลม

- สงทจำเปนตองตรวจ - ตรวจหาเชอไวรสอกเสบ - ตรวจผวหนงหนงทมอ - CXR - Stool Exam For Parasite - ตรวจสมรรถภาพการมองเหน - ตรวจสมรรถภาพปอด

- ตรวจผวหนงหนงทมอ - CXR - Stool Exam For Parasite - ตรวจสมรรถภาพการ มองเหน - ตรวจสมรรถภาพปอด


การตรวจซำ 1. การตรวจพเศษทางสขภาพตามความเสยง ถาผลการตรวจสขภาพปกต และผลการตรวจสงแวดลอมจากการ ทำงานไมเกนคามาตรฐาน ควรเวนระยะเวลาการตรวจใหหางขน 2. การตรวจสมรรถภาพการไดยน ถาพบผลผดปกตใหสงตรวจซำโดยแพทยอกครง และตรวจเฝาระวง ทก 1 ป 3. การตรวจสมรรถภาพการมองเหน ถาพบผลผดปกตใหตรวจซำทก 1 ป และใหดำเนนการแกไข 4. การตรวจสมรรถภาพปอด ถาพบผลผดปกตใหสงตรวจ X-ray ปอดซำอกครง และตรวจเฝาระวงทก 1 ป ขนอยกบความเสยงอะไร 5. การตรวจหาสารเคมในเลอด - การตรวจสารตะกว ถาเกน 40 µg/100 ml ใหตรวจซำทก 6 เดอน ถาไมเกนคามาตรฐานใหตรวจเฝาระวง ทก 1 ป

แผนก ตวอยางสงคกคาม การตรวจกอนเขางาน การตรวจประจำป

ซอมบำรง

ยานพาหนะ

- เสยงดง - ฝน - แสงจา - สารระเหย - การยศาสตร - สายตา - เสยงดง - การนงขบรถนานๆ - ความสนสะเทอน

- ตรวจสมรรถภาพการไดยน - ตรวจสมรรถภาพปอด - ตรวจสมรรถภาพการ มองเหน - ตรวจสมรรถภาพปอด - ตรวจสมรรถภาพการ มองเหน - ตรวจสมรรถภาพการไดยน สงทควรตรวจเพม - ตรวจหาสารเสพตด

- ตรวจสมรรถภาพการไดยน - ตรวจสมรรถภาพปอด - ตรวจสมรรถภาพการ มองเหน - ตรวจสมรรถภาพปอด - ตรวจสมรรถภาพการ มองเหน - ตรวจสมรรถภาพการไดยน - ซกประวตโรคประจำตว เชน โรคลมชก สงทควรตรวจเพม - ตรวจหาสารเสพตด

หมายเหต การตรวจสขภาพตามความเสยงจากการทำงาน เปนการตรวจเพอเฝาระวงปองกนโรค ไมใชการรกษา เปนการตรวจเพมเตมจากการตรวจรางกายทวไปทกระบบ การตรวจทางหองปฏบตการ (CBC / Urine exam / C.X.R FBS, BUN, Creatinine, L.F.T ถาอายเกน 35 ป เพมการตรวจ Cholesterol, Triglyceride LDL/HDL Uric acid เฉพาะสตรเพมการตรวจ pap smear และมะเรงเตานม ปละ 1 ครง หลงมบตรคนแรก อายมากกวา 40 ป ตรวจความดนลกตา และอายมากกวา 40 ป ตรวจ EKG


การบนทกและจดการขอมลสขภาพ 1. การบนทกจดทำทะเบยนประวตสขภาพรายบคคลตองมรายละเอยดเกยวกบ

• การตรวจสขภาพทวไป • การตรวจสขภาพตามความเสยง • การใหภมคมกนตามความเสยงของงาน • การเจบปวยและการบาดเจบจากการทำงาน

2. การจดการขอมลการตรวจสขภาพตามความเสยงตองมรายละเอยดเกยวกบ

• การจดเกบ บนทกขอมล • การวเคราะห สงเคราะหขอมลสขภาพ การเจบปวย และการบาดเจบจากการทำงาน เพอบอกแนวโนมของ ปญหา • การจดทำรายงาน

3. จดทำรายงานสถานการณสภาวะความเสยงตอสขภาพจากการทำงานของเจาหนาทในโรงพยาบาล โดยม เนอหาประเดนครอบคลมดงตอไปน

ขอมลทวไปของโรงพยาบาล • กระบวนการทำงานผลการประเมนความเสยง • ผลการตรวจสขภาพตามความเสยง • แผนงานโครงการทตองทำตอไป • ปญหาอปสรรคในการดำเนนงาน

หมายเหต ขอมลการตรวจสขภาพตามความเสยง เปนขอมลสวนหนงในการจดทำสถานการณโรค

นอกจากนผปฏบตงานในโรงพยาบาลยงมความเสยงตอการเกดโรคอกหลายชนดทอาจไดรบจากการสมผสกบผปวย หรอไดรบจากการทำงาน ดงนนการไดรบภมคมกนถอวาเปนสงทจำเปนอยางยง ทจะชวยในการปองกนผปฏบตงานใน โรงพยาบาลจากโรคตางๆ ทสามารถปองกนดวยวคซน ภมคมกนทบคลากรสาธารณสขควรไดรบ ดงตารางท 5.2 และ 5.3


ตารางท 5.2 สรปการใหภมคมกนหรอยากอนการสมผสเชอสำหรบบคลากรทางการแพทย

(Pre Exposure Prophylaxis)

วคซนทควรให

วคซนปองกนไวรสตบอกเสบบ

วคซนปองกนไขหวดใหญ

วคซนปองกนโรคหด

วคซนปองกนโรคคางทม

วคซนปองกนโรคหดเยอรมน

วคซนปองกนโรคอสกอใส

วคซนปองกนโรคไวรสตบ

อกเสบเอ

วคซนปองกนโรคไขกาฬหลง

แอน (Meningococcal

polysaccharide vaccine)

วคซนปองกนโรคโปลโอ

Polio vaccine

วคซนปองกนโรคพษสนขบา

วคซนรวมปองกนโรค คอตบ

และบาดทะยก

3 ครง เขากลาม (intramuscular

injection) บรเวณแขน โดยให

เดอนท 0, 1 และ 6

1 ครงตอป เขากลาม

2 ครง ใตผวหนง (subcutaneous

injection)โดยใหในเดอนท 0 และ 1

1 ครง ใตผวหนง ไมจำเปนตอง

กระตนวคซน

1 ครง ใตผวหนง

ไมจำเปนตองกระตนวคซน

2 ครง ใตผวหนงโดยหางกน 4- 8

สปดาห (ถาอายนอยกวา 13 ป

ให 1 ครง)

2 ครง เขากลาม โดยหางกน

6 เดอน

1 ครง ตามทกำหนดโดยบรษท

ผผลตวคซน

IPV 3 ครง ใตผวหนง โดยให

ในเดอนท 0, 1หรอ 2 และครงท

3 หางจากครงทสอง 6-12 เดอน

3 ครง เขากลาม (1ml.) ในวนท 0,

7, 21 หรอ 28

4 ครง ฉดเขาในหนง (intradermal

injection) 1ml. ในวนท 0, 7, 21

และ 28 การกระตนโดยเขากลาม

หรอ ฉดเขาในหนง 1 ครง 0.1 ml.

3 ครง เขากลาม โดยใหในเดอนท

0, 1 และครงท 3 หางจากครงทสอง

6-12 เดอนใหฉดกระตนทก 10 ป

บคลากรทางการแพทยทมความเสยงในการสมผสเลอด

หรอสงคดหลง

บคลากรทางการแพทยททำงานสมผสผปวยทมภมคมกนตำ

บคลากรททำงานทสมผสเชอไขหวดนก

บคลากรทางการแพทยทไมเคยมประวตไดรบวคซน

ไมเคยปวยเปนโรคหด

บคลากรทางการแพทยทมโอกาสสมผสเชอ


ไมเคยปวยเปนโรคหดเยอรมน


ไมเคยปวยเปนโรคอสกอใส

บคลากรทางการแพทยททำงานสมผสกบผปวยโรคไวรสตบ

อกเสบเอ หรอทำงานในหองปฏบตการทตองสมผสเชอ

บคลากรทางการแพทยททำงานสมผสกบผปวย

บคลากรทางการแพทยททำงานสมผสกบผปวย หรอ

ทำงานในหองปฏบตการทตองสมผสเชอ

บคลากรทางการแพทยททำงานสมผสกบสตวทตดเชอ

หรอทำงานในหองปฏบตการทตองสมผสเชอ หรอทำงาน

ในหองปฏบตการทตองสมผสเชอ

ผใหญทกคน

วคซน/ยา โปรแกรมการให ขอบงช

ตารางท 5.3 สรปการใหภมคมกนหรอยาหลงการสมผสเชอสำหรบบคลากรทางการแพทย

(Post Exposure Prophylaxis)


วคซน/ยา โปรแกรมการให ขอบงช

วคซนทมใชในการปองกน

วคซนปองกนโรคไทฟอยด

Typhoid vaccines: IM,

SC, and oral

วคซนปองกนโรค

Smallpox (Vaccinia vaccine)

1 ครง เขากลาม 0.5 ml.

ฉดกระตนทก 2 ป เขากลาม 0.5 ml.

2 ครง เขาใตผวหนง 0.5 ml.

หางกน 4 สปดาหขนไป

ฉดกระตนทก 3 ป เขาใตผวหนง

0.5 ml. หรอเขาในหนง 0.1 ml.

วคซนชนดกนใหกนตามทกำหนด

โดยบรษทผผลตวคซน

1 ครง ฉดกระตนทก 10 ป

บคลากรทางการแพทยททำงานในหองปฏบตการ

ตองสมผสเชอ

บคลากรทางการแพทยททำงานในหองปฏบตการ

ตองสมผสเชอ

โรคคอตบ

โรคไวรสตบอกเสบเอ

ไวรสตบอกเสบบ

โรคไขกาฬหลงแอน

(Meningococcal disease)

โรคไอกรน

โรค โปรแกรมการให ขอบงช

Benzathine penicillin, 1.2 mU

เขากลาม 1 ครง

Erythromycin (1gm/วน) 7 วน

Immunoglobulin 1 ครง เขา

กลาม (0.02 ml/กก.) ภายใน 2

สปดาหหลงสมผสเชอ

HBIG 0.06 ml/กก. เขากลาม

ใหเรวทสดไมเกน 7 วน และให

วคซนไวรสตบอกเสบบ 3 ครงเขา

กลามคนละตำแหนง โดยใหเดอนท

0,1 และ 6 ถาไมไดรบวคซนให

HBIG ครงท 2 ภายใน 1 เดอน

หลงจากครงท 1

Rifampicin, 600 mg กนทก 12

ชวโมง 2 วน หรอ Ceftriaxone

250 mg เขากลาม 1 ครง หรอ

ciprofloxacin 500 mg กน 1 ครง

Erythromycin 500 mg กนวนละ

4 ครง หรอ trimethoprim

sulfamethoxazole กนวนละ 2

ครง 14 วนหลงการสมผสโรค

บคลากรทางการแพทยทสมผสกบผปวยหรอผทเปนพาหะ

โรคคอตบ

บคลากรทางการแพทยทสมผสกบอจจาระของผปวยในชวง

ทมการระบาดของโรค โดยไมตองใหในผทมภมคมกน

บคลากรทางการแพทยทสมผสกบเลอดหรอ สงคดหลงของ

ผปวยตดเชอไวรสตบอกเสบบ โดยไมตองใหในผทม

ภมคมกน

บคลากรทางการแพทยทสมผสกบการไอจามของผปวย

โดยไมไดใช PPE ทเหมาะสม รวมไปถงการทำหตถการทม

ความเสยง เชน การใสทอชวยหายใจ

บคลากรทางการแพทยทสมผสกบการไอจามของผปวยโดย

ไมไดใช PPE ทเหมาะสม


โรคพษสนขบา

โรคอสกอใส

โรค โปรแกรมการให ขอบงช

สำหรบผทไมเคยไดรบวคซน

HRIG 20 IU/กก. แบงฉดรอบแผล

และใหวคซน 1 ml. เขากลาม

ในวนท 0, 3, 7,14, และ 28

Varicella Immunoglobulin

หนก < 50 กก.: 125 U/10 กก.

เขากลาม หนก >50 กก.: 625 U

บคลากรทางการแพทยทถกสตวหรอคนทเปนโรคพษสนข-

บากด หรอสมผสนำลายหรอสงอนๆ ทมเชอเชน สมอง

สตวนน ผานทางบาดแผล เนอเยอออน

บคลากรทางการแพทยทตองทำงานสมผสกบผปวยทม

การตดเชอ หรอผทเปนกลมเสยงเชนการตงครรภ

การมภมคมกนตำ

หมายเหต เงอนไขการใชวคซนมดงน

1. Pre Exposure Prophylaxis จะมภมคมกนหรอไมมกอนฉดตองพจารณาตามขอบงชของกรมควบคมโรค 2. Post Exposure Prophylaxis ไมจำเปนตองฉดซำ แตถาไมมภมใหฉดได 3. ซกประวต/ประเมนวามภมคมกนหรอไม ถามกไมจำเปนตองใชวคซน

ตารางท 5.3 สรปการใหภมคมกนหรอยาหลงการสมผสเชอสำหรบบคลากรทางการแพทย

(Post Exposure Prophylaxis) (ตอ)


บทท การประเมนทางสงแวดลอม

การประเมนสงแวดลอมการทำงาน หมายถง การดำเนนงานเพอใหทราบถงปรมาณ และระดบของความเคน ในสงแวดลอมการทำงาน เพอนำมาเปรยบเทยบกบระดบมาตรฐาน และประเมนวาสภาพการทำงานนนเปนอนตราย ตอสขภาพผปฏบตงานหรอไม นอกจากนยงเปนการหาคาของความเคนทางเคมและกายภาพ ซงเกดจากกระบวนการทำงาน เพอศกษาถงประสทธภาพของอปกรณควบคมมลพษ ทไดตดตงไวเพอลดระดบมลพษทางสงแวดลอมการทำงานดวย

วตถประสงคของการประเมนทางสงแวดลอม 1. ทำใหทราบแหลงทกอใหเกดมลพษและปรมาณของมลพษในสงแวดลอมการทำงาน 2. นำผลการประเมนไปใชเปนขอมลการออกแบบการควบคมสภาพแวดลอมการทำงาน 3. เปนขอมลในการหาความสมพนธระหวางการเจบปวย หรอบาดเจบกบสภาพแวดลอมการทำงาน 4. เปนการตรวจสอบและประเมนระบบควบคมมลพษทตดตงใหม 5. ใชเปนหลกฐานในการปฏบตตามระเบยบ ขอบงคบ หรอกฎหมาย

ขนตอนการประเมนทางสงแวดลอม การประเมนทางสงแวดลอม แบงการดำเนนงานออกไดเปน 3 ขนตอน

ขนตอนท 1 การเตรยมตวเพอตรวจวดและเกบตวอยางทางสงแวดลอมการทำงาน ขนตอนท 2 การตรวจวดและเกบตวอยาง ขนตอนท 3 การวเคราะหและแปลผลเพอเปรยบเทยบกบมาตรฐานหรอขอมลในอดต

การสำรวจขนตน (Preliminary หรอ Walkthrough Survey) เปนการคนหาศกยภาพของการเกดอนตราย หรอทเรยกวาความเสยงทเกดขนในแตละแผนกหรอแตละพนททำงาน เพอเปนการเตรยมเครองมอและเทคนคในการทำจะทำการสำรวจอยางละเอยดตอไป และเพอเลอกบรเวณหรอผปฏบตงานทจะเกบตวอยางทางสงแวดลอม โดยผทำหนาทเกบตวอยางทางสงแวดลอมจะตองคำนงถงสถานทในการเกบตวอยาง การตดตงเครองมอเกบตวอยางทตวผปฏบตงาน จำนวนตวอยาง และระยะเวลาในการเกบตวอยาง เพอความสะดวก ในการสำรวจขนตน ผประเมนควรเตรยมศกษารายละเอยดดงตอไปน


• แผนผง/กระบวนการทำงานในแตละแผนก • รายชอของสารเคมหรอวสดอปกรณทใชในกระบวนการทำงาน • จำนวนผปฏบตงานในแตละแผนก • วธการควบคมปองกนทมอยในแผนก • ลกษณะมลพษหรอของเสยทเกดขนในแผนก

ขอมลขางตนสามารถหาไดจากขอมลการประเมนความเสยงทางสขภาพทแตละแผนกไดทำการสำรวจตามแบบประเมนความเสยงทางสขภาพในโรงพยาบาล (ภาคผนวกท 1)

การสำรวจอยางละเอยด การสำรวจอยางละเอยด จะตองใชเครองมอทสามารถอานคาไดอยางละเอยดถกตองแมนยำ เครองมอบางชนดสามารถอานคาไดโดยตรงทราบผลทนท แตบางชนดจะตองเกบตวอยาง แลวนำมาวเคราะหทางหองปฏบตการกอนจงจะทราบผล เชน ตวอยางอากาศ ตวอยางนำ ตวอยางนำ ตวอยางเลอด ตวอยางปสสาวะ เปนตน

วตถประสงคในการสำรวจอยางละเอยด คอ

1. เพอระบพนททเปนปญหาและตองการปรบปรงแกไข เพอควบคมสภาพแวดลอมการทำงานใหอยในระดบท ไมเปนอนตรายตอสขภาพผปฏบตงาน

2. เพอระบผปฏบตงานทควรหรอจำเปนตองตรวจสขภาพเฉพาะ หรอตรวจสภาพทวไปทกป หรอทกๆ 6 เดอน

3. เพอหาแนวทางในการควบคมทางวศวกรรม ทางการบรหารจดการ หรอการใชอปกรณปองกนอนตราย สวนบคคล รวมทงเพอตรวจสอบระบบวามประสทธภาพเพยงพอหรอไม

4. เพอจดประสงคทางขอบงคบ ระเบยบ หรอกฎหมาย คอการนำคาทตรวจวดไดไปเปรยบเทยบกบคามาตรฐาน

นอกจากนในกรณทมการขยายกจการ มการปรบเปลยนโครงสรางอาคาร มการตดตงอปกรณ เครองมอ เครองจกร หรอใชสารเคมชนดใหมหรอเพมเตม กจะมการสำรวจอยางละเอยดใหมทกครง เพอใหแนใจวาจะไมเปนอนตราย ตอสขภาพผปฏบตงาน

การเลอกใชเครองมอทเหมาะสมในการตรวจวดและเกบตวอยาง การประเมนทางสงแวดลอม สามารถเลอกใชเครองมอไดทงเครองมอทสามารถอานคาไดโดยตรง หรอเครองมอเกบตวอยางทตองนำไปวเคราะหในหองปฏบตการ การเลอกใชเครองมอแบบใดขนอยกบ

• วตถประสงคของการเกบตวอยาง เชน ถาตองการทราบผลทนท และผลทไดอาจเปนเพยงคาประมาณ หรอ ตองการทราบเพยงวามสารเคมชนดนนๆ ในสงแวดลอมหรอไม เครองมออานคาไดโดยตรงจะมความเหมาะสม แตในทางตรงขามถาตองการทราบคาทถกตองแมนยำเพอประโยชนทางกฎหมาย หรอเปนการตรวจประจำแลว การใชเครองมอเกบตวอยางอากาศเพอนำไปวเคราะหในหองปฏบตการจะเหมาะสมกวา เปนตน • ความพรอมของเครองมอและผใชเครองมอ คอถาเครองมออยในสภาพทดและใชวดคาสารเคมไดแมนยำ ตามความสามารถของเครองมอระบไวโดยผผลต และผใชเครองมอมความรและสามารถใชเครองมอนน ไดอยางถกตอง กควรจะเลอกใชเครองมอนนๆ


• ความพรอมและความสามารถของหองปฏบตการ ในกรณของการนำตวอยางมาวเคราะหตามวธการทเหมาะสม ควรมความพรอมและอยในสภาพทสามารถวเคราะหไดอยางแมนยำตามสภาพของเครองมอ

นอกจากนควรพจารณาปจจยตางๆในการเลอกใชเครองมอทงชนดทสามารถอานคาไดทนท และชนดทเกบตวอยางอากาศมาวเคราะหในหองปฏบตการดงน

1. มความสะดวกในการขนยาย และนำไปใชในภาคสนาม 2. วธการใชงายและมประสทธภาพสง 3. มความแมนยำและเทยงตรง แมจะถกนำไปใชในภาคสนาม 4. มวธการวเคราะหตวอยางทเชอถอได 5. เปนเครองมอทมอยแลวในหนวยงาน หรอสามารถเชา หรอยมไดสะดวก 6. ผใชมประสบการณในการใชเครองมอนน


บทท คามาตรฐานทางสงแวดลอมและสขภาพ

คามาตรฐานทางสงแวดลอมและสขภาพนนเปนสงทสำคญ เนองจากใชในการประเมนความเสยงของสงคกคามสขภาพ โดยทคามาตรฐานสงแวดลอมนนใชในการประเมนวาในสงแวดลอมนน มสงคกคามอยในระดบทนาจะเปนอนตรายตอสขภาพหรอไม และคามาตรฐานสำหรบสขภาพซงมกใชคาดชนชวภาพในการประเมนวาสภาพ/สภาวะของรางกายในขณะทตรวจสอบนนอาจมพยาธสภาพใดเกดขนหรอไม อยางไรกตามการทำความเขาใจกบการใชคามาตรฐานทางสงแวดลอมและสขภาพนน จำเปนตองมความรความเขาใจเกยวกบคำนยามศพทและความหมายของคำนยามศพท ทเกยวของ ดวยเหตผลดงกลาว คามาตรฐานทกลาวถงในบทนจงประกอบดวย คำนยามศพท ความหมายของคำนยามศพท รายชอสงคกคามตอสขภาพทางเคมจำแนกตามแผนกตางๆ ในโรงพยาบาล คามาตรฐานทางเคมทงในสงแวดลอม และในรางกายมนษย คามาตรฐานทางชวภาพ คามาตรฐานทางกายภาพ คามาตรฐานระดบคณภาพอากาศภายในอาคาร และหนวยงานทเกยวของกบการคามาตรฐานตางๆ โดยทำการรวบรวมจากเอกสารวชาการทงในและตางประเทศ ดงรายละเอยดตอไปน

ความหมายของคำนยามทเกยวของกบคามาตรฐานตางๆ คำนยามทเกยวของกบคามาตรฐานซงคอนขางพบบอย และหากเขาใจความหมายของ คำนยามเหลานแลวจะทำใหเขาใจคามาตรฐานตางๆ ไดงายยงขน รายละเอยดทงหมดดงแสดงในตารางท 7.1

ตารางท 7.1 แสดงคำนยามและความหมายทเกยวของกบคามาตรฐานทางดานอาชวอนามย

คำนยาม ความหมาย

TLV (Threshold Limit Value)

PEL (Permissible Exposure Limit)

PEL-C, TLV-C

PEL-STEL, TLV-STEL

ระดบความเขมขนของสารเคมทอนญาตใหมไดในบรรยากาศการทำงาน โดยไมเกดอนตรายตอสขภาพซงเสนอแนะโดย ACGIH ซงสวนใหญองคกรนจะกำหนดเปนตวเลขทตำกวาหรอปลอดภยกวาคา PEL เนองจากเปนองคกรทเสนอแนะทางวชาการ

ระดบความเขมขนของสารเคมโดยเฉลยทอนญาตใหมไดในบรรยากาศ การทำงาน เปนคามาตรฐานทองคการ OSHA ประกาศ ใชเปนกฎหมาย

ระดบความเขมขนสงสดของสารเคมในบรรยากาศการทำงานทไมวาเวลาใดกตามทคนงานจะสมผสเกนกวานไมได

ระดบความเขมขนของสารเคมทอนญาตใหผปฏบตสมผสในระยะสนๆ (Short term Exposure Limit) เปนเวลาตอเนองกน 15 นาท โดยไมเกดอนตรายตอรางกายอยางใดอยางหนงตอไปนคอ การระคายเคอง การเปลยนแปลงของเนอเยออยางถาวร หรอเรอรง หรอการขาดอากาศหายใจ คานจะใชควบคกบ คา TWA โดยทตองไมสมผสเกน 4 ครงตอวน แตละครงหางกนไมนอยกวา

1 ชวโมง


คำนยาม ความหมาย

PEL-TWA, TLV-TWA

IDLH (Immediately Dangerous to

Life or Health)

mg/1

mg/m3

BEIs (Biological Exposure Indices)

ppm (Parts Per Million Parts of Air)

UN Number

NFPA (National Fire Protection)

OSHA (Occupational Safety and

Health Administration)

ACGIH (American Conference of

Governmental Industrial Hygienists)

NIOSH (National Institute for

Occupational Safety and Health)

ระดบความเขมขนของสารเคมทอนญาตใหมไดในบรรยากาศการทำงานปกต

โดยเฉลยตลอดระยะเวลาการทำงาน 8 ชวโมงโดยไมเกดอนตรายตอสขภาพ

สภาพ/สภาวะทมอนตรายถงชวตหรอสขภาพ สารเคมทมคา IDIH จงมกเปน

สารเคมทมผลตอสขภาพแบบเฉยบพลนไดดวย

นำหนกเปนมลลกรมของสารเคมทตรวจพบในรางกายตอปรมาตรเปนลตรของ

สงทตรวจวเคราะห เชน มลลกรมตอลตรของเลอด

นำหนกเปนมลลกรมของสารเคมในอากาศตอปรมาตรของอากาศ 1 ลกบาศก

เมตร ใชเปนหนวยวดระดบความเขมขนของสารเคมในบรรยากาศ (เปนนำ

หนกตอปรมาตร)

เปนคาบงชทางชวภาพ ซงเนนคาทใชในการประเมนระดบความเขมขนของ

สารเคมในตวอยางทางชวภาพ ทแสดงถงปรมาตรสารเคมทไดรบเขาสรางกาย

ในระดบทยงไมเกดอนตรายตอสขภาพ

หนวยของระดบความเขมขนของสารเคมเปนสวนตอปรมาตรของอากาศหนง

ลานสวน (1 ppm = 1.68 mg/ m3 (25 degC,760 mmHg))

ตวเลขจำแนกสารเคมประเภทวตถอนตรายซงกำหนดโดยองคการสหประชาชาต

(The United Nation)

สมาคมปองกนอคคภยแหงชาต (National Fire Protection Association)

ของประเทศสหรฐอเมรกาซงมหนาทในการจำแนกประเภทของสารโดยใช

คณสมบตในการกออนตรายจากอคคภยและการระเบดของแตละชนดสาร

เปนหนวยงานภาครฐในสงกดกระทรวงแรงงาน (Department of Labor)

ประเทศสหรฐอเมรกา ทจดตงขนมาดำเนนการรบผดชอบบรหาร พระราช

บญญตความปลอดภยและสขภาพในการทำงาน ค.ศ. 1970 (Occupational

Safety and Health Act 1970;OSHAct) โดยเฉพาะการบงคบใหทกฝายท

เกยวของปฏบตตามกฎหมายสงแวดลอมในการทำงานตางๆ

เปนองคกรวชาชพทจดตงโดยกลมนกสขศาสตรอตสาหกรรม ททำงานในภาค

รฐ บทบาทหนาทขององคกรคอ การนำเสนอคำแนะนำตางๆ ตอหนวยงาน

ของรฐ ผลงานทสำคญของ ACGIH คอ การกำหนดคาทยอมรบใหมได

(Threshold limit value; TLV) และ Biological Exposure Indices; BEIs

และทำการปรบคาเหลานเพอความเหมาะสมอยางตอเนอง โดยอาศยการ

ศกษาวจยทเชอถอไดจากหลายภมภาค

เปนหนวยงานของรฐทมบทบาทอยางสงในงานอาชวอนามยและความ

ปลอดภยของประเทศสหรฐอเมรกา โดยขนตรงกบกระทรวงสขภาพและ

บรการมนษย มหนาทหลกในการศกษาวจยเพอกำหนดเกณฑมาตรฐานดาน

ความปลอดภยและมาตรฐานสงแวดลอมดงกลาว ใหกบ OSHA ทำการ

พจารณากำหนดเปนมาตรฐานทางกฎหมายตอไป รวมทงมหนาทใหการศกษา

ฝกอบรม และบรการทางเทคนคแกนายจาง ลกจางทรองขอ


คามาตรฐานตางๆ ทเกยวของกบงานอาชวอนามยในโรงพยาบาล คามาตรฐานของสารเคมในสงแวดลอมการทำงานในโรงพยาบาลทมผลตอสขภาพเรยงตามอกษร A-Z รายละเอยดดงแสดงในตารางท 7.2

คามาตรฐานทางชวภาพในโรงพยาบาลทมผลตอสขภาพเรยงตามอกษร A-Z รายละเอยดดงแสดงในตารางท 7.3


Acetone (67-64-1) 500 ppm 750 ppm - 250 ppm - - 2500 ppm 750 ppm 1000 ppm - - มฤทธระคายเคองกลม A4 Acrolein (107-02-8) - - 0.1 ppm 0.1 ppm 0.3 ppm - 2 ppm 0.1 ppm - - - มฤทธระคายเคองทำใหนำคง ในปอดกลม A4 Acrylamide (79-06-1) 0.03 - - 0.3 - - 60 mg/m3 0.3 - - - มฤทธตอระบบประสาท mg/m3 mg/m3 mg/m3 สวนกลางและผวหนง กลม A3 Ammonia (7664-41-7) 25 ppm 35 ppm - 25 ppm 35 ppm - 300 ppm 50 ppm - - 50 ppm มฤทธระคายเคอง Asbestos (1332-21-4) 0.1 f/cc - - 0.1 f/cc(1) - - - 0.1 f/cc(1) - - 5 f/cc(1) โรคปอดแอสเบสโตลส (fiber) > 5 µm > 5 µm (Asbestosis) กลม A1 Azides (26628-22-8) - - - - - 0.1 ppm - - - - - มฤทธระคายเคอง มผลตอระบบประสาท (as HN

3) หวใจ หลอดเลอด และไต

0.3 mg/m3

(as NaN3) Benzene (71-43-2) 0.5 ppm 2.5 ppm - 0.1 ppm 1 ppm - 500 ppm 1 ppm 5 ppm - 10 ppm มฤทธระคายเคองผวหนง และมฤทธตอ ทกระบบของรางกาย เปนสารกอมะเรง เมดเลอดในมนษย กลม A1

ตารางท 7.2 แสดงคามาตรฐานความเขมขนของสารเคมในอากาศทมการใชในโรงพยาบาล

ชอสารเคม (Substance)

ดชนชวดระดบสารเคมในอากาศ

หมายเหต ACGIH ป 2006 NIOSH ป 2005 OSHA ป 2005 ไทย ป 2520 TWA STEL Ceiling TWA STEL Ceiling IDLH TWA STEL Ceiling


Carbon tetrachloride 5 ppm 10 ppm - - 2 - 200 ppm 10 ppm 200 ppm 25 ppm 10 ppm มฤทธตอตบ ผวหนง กลม A2 (56-23-5) (60 min.) (5 min. Maximum Peak in Any 4 hrs.) Chlorine (7782-50-5) 0.5 ppm 1 ppm - - - 0.5 ppm 10 ppm - - 1 ppm 1 ppm มฤทธระคายเคองทางเดนหายใจสวนบน (15 min.) ระคายเคองตา กลม A4 Chloroform (67-66-3) 10 ppm - - - 2 ppm - 500 ppm - - 50 ppm 50 ppm มฤทธตอตบ ระบบประสาทสวนกลาง (60 min.) ทำใหเกดการทำลายตวออนในครรภ กลม A3 Chromium (7440-47-3) 0.5 mg/m3 - - 250 Mg/3 1 mg/m3 - - 1 mg/m3 มฤทธระคายเคองผวหนง ระบบทางเดน- And inorganic หายใจสวนบน กลม A4 Compounds as Cr 0.5 mg/m3

Metal and Cr III 0.5 mg/m3 - - 0.5 mg/m3 25 mg/m3 - - - Compounds

ตารางท 7.2 แสดงคามาตรฐานความเขมขนของสารเคมในอากาศทมการใชในโรงพยาบาล (ตอ)





Water soluble Cr VI 0.5 mg/m3 - - - - - - - - - - มฤทธระคายเคองทางเดนหายใจ ตบและไต compounds เปนสารกอมะเรง กลม A1 Insoluble Cr VI 0.01 - - - - - - - - - - มฤทธระคายเคอง เปนสารกอมะเรงปอด compounds mg/m3 กลม A1 Dioxane (123-91-1) 20 ppm - - - 1 ppm 1 ppm 500 ppm 100 ppm - - - มฤทธทำลายผวหนง กลม A3 (30 min.)

Enflurane (13838-16-9) 75 ppm - - - - 2 ppm - - - - - มฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง (60 min.) ระบบหวใจ และการไหลเวยนโลหต กลม A4 Ether หรอ Ethyl ether 400 ppm 500 ppm - - - - 1900 ppm 400 ppm - - - มฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง (60-29-7) และระคายเคองระบบหายใจสวนตน Ethylene oxide 1 ppm - - 0.1 ppm - 5 ppm 800 ppm 1 ppm 5 ppm - - มฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง (75-21-8) กลม A2 อาจเปนสารกอมะเรง Formaldehyde (50-00-0) - - 0.3 ppm 0.016 ppm - 0.1 ppm 20 ppm 0.75 ppm 2 ppm - 3 ppm มฤทธระคายเคองตา มผลตอระบบ (15 min.) ทางเดนหายใจสวนบน กลม A2






Glutaraldehyde - - 0.05 ppm - - 0.2 ppm - - - - - มฤทธตอระบบประสาทสวนกลางระคายเคอง (111-30-8) Glycerol (Glycerinmist) 10 mg/m3 - - - - - - 15 mg/m3 - - - มฤทธระคายเคองระบบทางเดนหายใจ (56-81-5) (Total) สวนบน 15 mg/m3

(resp.) Halothane (151-67-7) 50 ppm - - - - 2 ppm - - - - - มฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง ตบ (60 min.) การขยายตวของเสนเลอด กลม A4

Lead (7439-92-1) 0.05 - - 0.05 - - - 0.5 mg/m - - 0.2 มฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง และ Inorganic compounds. mg/m3 mg/m mg/m3 สวนปลาย ระบบเลอดและอวยวะสรางAs Pb ไตและระบบสบพนธ กลม A3 Mercury (7439-97-6) 0.01 0.03 - 0.05 - 0.1 10 mg/m3 - - 0.1 mg/m3 - มฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง mg/m3 mg/m3 mg/m3 mg/m3 สวนปลาย และ ไต Methanol (67-56-1) 20 ppm 250 ppm - 200 ppm 250 ppm - 6000 ppm 200 ppm - - 200 ppm มฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง มผลตอปอด และการมองเหน






Methyl Ethyl Ketone 200 ppm 300 ppm - 200 ppm 300 ppm - 300 ppm 200 ppm - - - มฤทธระคายเคองตอระบบทางเดนหายใจ (MEK) (78-93-3) และมฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง และสวนปลาย Osmium Tetroxide 0.0002 0.0006 - 0.0002 0.0006 - 1 mg/m3 0.002 - - - มฤทธระคายเคองตอระบบทางเดนหายใจ (20816-12-0) ppm ppm ppm ppm mg/m3 สวนบน ตา ผวหนง และการมองเหน Phenol (108-95-2) 5 ppm - - 5 ppm - 15.6 ppm 250 ppm 5 ppm - - 5 ppm มฤทธระคายเคองตอระบบทางเดนหายใจ (15 min.) สวนบน สวนกลาง และทำลายปอด กลม A4

Picric acid (88-89-1) 0.1 - - 0.1 0.3 - 75 mg/m3 0.1 mg/m3 - - - มฤทธระคายเคอง ผวหนงอกเสบ mg/m3 mg/m3 mg/m3 mg/m3 (Dermatitis) มภาวะภมคมกนไวเกน/ ภมแพ ระคายเคองตา Propylene oxide 2 ppm - - - - - 400 ppm 100 ppm - - - มฤทธระคายเคองระบบทางเดนหายใจ (75-56-9) สวนบน ตา กลม A3 Pyrdine (110-86-1) 1 ppm - - 5 ppm - - 10000 5 ppm - - - มฤทธระคายเคอง ผวหนง มฤทธตอระบบ ppm ประสาท ตอตบและไต กลม A3






Silver (7440-22-4) Metal 0.1 mg/m3 - - 0.01 300 ppm - 10 mg/m3 0.01 - - - ทำใหเกดโรค Argyria (skin, eyes, Soluble compounds 0.01 mg/m3 mg/m3 mucosa) ลกษณะของผวหนงและเยอบ as Ag mg/m3 - - - - - - - - - - จะเปนสฟา

Stoddard solvent 100 ppm - - 350 - 1800 20000 500 ppm - - - มฤทธระคายเคองตา ผวหนง (8052-41-3) mg/m3 mg/m3 mg/m3 ระบบทางเดนหายใจ ทำลายไต ระบบ (15 min.) ประสาทสวนกลาง ทำใหคลนไส

Tetrahydrofuran 50 ppm 100 ppm - 200 ppm 250 ppm - 2000 ppm 200 ppm - - - มฤทธระคายเคองตอระบบทางเดนหายใจ (109-99-9) สวนบน ระคายเคองตา ผวหนง กลม A3

Toluene (108-88-3) 50 ppm - - 100 ppm 150 ppm - 500 ppm 200 ppm 500 ppm 300 ppm 200 ppm มฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง (10 min ระบบทางเดนหายใจสวนบน Maximum ระคายเคองตา ผวหนง กลม A4 peak)

Trichoroethylene 50 ppm 100 ppm - - - - 1000 ppm 100 ppm 300 ppm 200 ppm 100 ppm มฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง (79-01-6) (5 min ทำใหปวดศรษะ มฤทธตอตบ กลม A5 Maximum Peak in any 2 hrs)

Vanadium (1314-62-1) 0.05 - - - - 0.05 35 mg/m3 - - 0.5 - มฤทธระคายเคอง มผลตอระบบทางเดน mg/m3 mg/m3 (resp) หายใจ กลม A4 (15 min) Mg/m3

Xylene (1330-20-7) 100 ppm 150 ppm - 100 ppm 150 ppm - 900 ppm 100 pmm - - 100 ppm มฤทธระคายเคอง มผลตอระบบทางเดน (o, m, p isomers) หายใจ ตา กลม A4 (95-47-6: 108-38-3; 106-42-3)






ตารางท 7.3 แสดงคามาตรฐานสารเคมในรางกายทมผลตอสขภาพจากการสมผสสารเคมบางชนดทมการใชในโรงพยาบาล

ชอสารเคม ดชนชวดการสมผส

คาอางองมาตรฐาน

ตวอยางทาง ชวภาพ

ระยะเวลาในการเกบตวอยาง

BEI s1*

BEI s2*

คาสงสดทอนญาต ใหมได

หมายเหต

Acetone Acetone Urine End of shift 50 mg/L < 2 mg/g creatinine 3 mg/g creatinine

Benzene S-Phenylmercapturic Acid Urine End of shift 25 µg/g creatinine - -

t,t-Muconic acid Urine End of shift 500 µg/g creatinine - 1.4 mg/g creatinine

Phenol Urine End of shift 50 mg/g creatinine < 20 mg/g creatinine 45 mg/g creatinine สามารถใชเปนคาบงช

Carbon monoxide Carboxyhemoglobin Blood End of shift 3.5% of hemoglobin < 1% of hemoglobin 3.5% of hemoblobin

Carbon monoxide End-exhaled air End of shift 20 ppm < 2 ppm 12 ppm

Chromium Total chromium Urine End of shift at End 25 µg/L

Of work week

Total chromium Urine Increase during shift 10 µg/L

Ethylene oxide Ethylene oxide Expired air During exposure 0.5 mg/m3

Ethylene oxide Blood During exposure 0.8 µg/100 ml

* BEIs1 หมายถง Biological Exposure Indices ทกำหนดโดย ACGIH ** BEIs2 หมายถง Biological Exposure Indices จากเอกสาร Lauwerys RR, Industrial Chemicals Exposure - Guidelines for Biological Monitoring, 2nd ed., Lewis Publishers, Florida, 1993

สขภาพได ถาหอง

ปฏบตการไมม

เทคโนโลยวเคราะห

ดชนชวภาพอนได


ตารางท 7.3 แสดงคามาตรฐานสารเคมในรางกายทมผลตอสขภาพจากการสมผสสารเคมบางชนดทมการใชในโรงพยาบาล (ตอ)





BEI s1*

BEI s2*



Halothane Trifluoacetic acid Urine After 5-d exposure 10 mg/g creatinine

Trifluoacetic acid Blood After 5-d exposure 0.25 mg/100 ml

Halothane Urine

halothane Expired air 0.5 ppm

Lead Lead Blood Not critical 30 µg/100ml

Mercury Total inorganic mercury Urine Prior to shift 35 µg/g creatinine < 5 µg/g creatinine < 50 µg/g creatinine

Total inorganic mercury Blood End of shift at End End of shift at End < 1 µg/g creatinine < 2 µg/g creatinine Of work week

Methanol Methanol Urine End of shift 15 mg/L < 2.5 µg/g creatinine 2.5 µg/g creatinine

Methyl Ethyl Ketone Methyl Ethyl Ketone Urine End of shift 2 mg/L

Nitrous oxide Nitrous oxide Urine End of shift 60 µg/g creatinine

Phenol Total phenol Urine End of shift 250 mg/g creatinine < 20 mg/g 250 mg/g

Tetrahydrofuran Tetrahydrofuran Urine End of shift 8 mg/L - -



ตารางท 7.3 แสดงคามาตรฐานสารเคมในรางกายทมผลตอสขภาพจากการสมผสสารเคมบางชนดทมการใชในโรงพยาบาล (ตอ)





BEI s1*

BEI s2*



Trichloroethylene Trifluoacetic acid Urine End of work week 100 mg/g creatinine 75 mg/g creatinine

Trifluoacetic acid and Urine End of shift at end 300 mg/g creatinine Trichloroetylene of work week

Free trichloroethanol Blood End of shift at end 4 mg/L of work week

Toluene o-Cresol Urine End of shift 0.5 mg/L <0.3 mg/g creatinine 1 mg/g creatinine

Hippuric Acid Urine End of shift 1.6 mg/g creatinine 1.5 g/g creatinine 2.5 g/g creatinine

Toluene Blood 0.05 mg/L - 0.1 <mg/1

Vanadium Pentoxide Vanadium urine End of shift at end < 50 µg/g creatinine

Vanadyl sulfate Vanadium

Xylenes Methylhippuric acid urine End of shift 1.5 g/g creatinine - 1.5 g/g creatinine



คามาตรฐานของสงแวดลอมทางกายภาพในโรงพยาบาล

คามาตรฐานระดบความรอนจากการทำงาน

คามาตรฐานระดบความรอนจากการทำงานนน จะใชเมอในกระบวนการทำงานมแหลงกำเนดความรอน เชน การหลอม การอบ การนง ฯลฯ ทงนจะตองทราบวางานแตละงานเปนงานหนก งานปานกลางหรองานเบา เพอนำมาเปรยบเทยบกบระดบอณหภมทตรวจวดโดยใชดชน WBGT (Wet Bulb Globe Temperature)

ตารางท 7.4 แสดงคามาตรฐานระดบความรอน

งานเบา ไมเกนคาเฉลยอณหภมเวตบลบโกลบ 34 ตยาม

องศาเซลเซยส

งานปานกลาง ไมเกนคาเฉลยอณหภมเวตบลบโกลบ 32 โภชนาการ, ซกฟอก, หนวยจายกลาง


งานหนก ไมเกนคาเฉลยอณหภมเวตบลบโกลบ 30 หองควบคมหมอไอนำ, งานรดผาปเตยง


ลกษณะงาน คามาตรฐาน ตวอยางแผนกของโรงพยาบาลทเกยวของ

ทมา : กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานในการบรหารและจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพสงแวดลอมในการทำงานเกยวกบ

ความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549


งานเบา หมายถง ลกษณะงานทใชแรงนอยหรอใชกำลงงานททำใหเกดการเผาผลาญอาหารในรางกายไมเกน 200 กโลแคลอรตอชวโมง เชน งานเขยนหนงสอ งานพมพดด งานบนทกขอมล งานเยบจกร งานนงตรวจสอบผลตภณฑ งานประกอบชนสวนขนาดเลก งานบงคบเครองจกรดวยเทา การยนคมงาน หรองานอนทเทยบเคยงไดกบงานดงกลาว

งานปานกลาง หมายถง ลกษณะทใชแรงปานกลางหรอใชกำลงงานททำใหเกดการเผาผลาญอาหารในรางกายเกน 200 กโลแคลอรตอชวโมง ถง 350 กโลแคลอรตอชวโมง เชน งานยก ลาก ตน หรอเคลอนยายสงของดวยแรงปานกลาง งานตอกตะป งานตะไบ งานขบรถบรรทก งานขบรถแทรกเตอร หรองานอนทเทยบเคยงไดกบงานดงกลาว

งานหนก หมายถง ลกษณะงานทใชแรงมากหรอใชกำลงงานททำใหเกดการเผาผลาญอาหารในรางกายเกน 350 กโลแคลอรตอชวโมง เชน งานทใชพลวหรอเสยมขดตก งานเลอยไม งานเจาะไมเนอแขง งานทบโดยใชคอนขนาดใหญ งานยกหรอเคลอนยายของหนกขนทสงหรอทลาดชนหรองานอนๆ ทเทยบเคยงไดกบงานดงกลาว

อณหภมเวตบลบโกลบ (Wet Bulb Globe Temperature: WBGT) หมายถง อณหภมทวดเปนองศาเซลเซยสซง วดนอกอาคารทไมมแสงแดดหรอในอาคาร มระดบความรอนเทากบ 0.7 เทาของอณหภมทอานคาจากเทอรโมมเตอร กระเปาะเปยกตามธรรมชาต บวก 0.3 เทาของอณหภมทอานคาจากโกลบเทอรโมมเตอร หรอ อณหภมทวดเปนองศาเซลเซยสซงวดนอกอาคารทมแสงแดดมระดบความรอน เทากบ 0.7 เทาของอณหภมทอานคาจากเทอรโมมเตอรกระเปาะเปยกตามธรรมชาต บวก 0.2 เทาของอณหภมทอานคาจากโกลบเทอรโมมเตอร และบวก 0.1 เทาของอณหภมทอานคาจากเทอรโมมเตอรกระเปาะแหง


มาตรฐานระดบเสยงดง คามาตรฐานของเลยงนน จะแตกตางกนออกไปขนอยกบระยะเวลาของการสมผสเสยง รายละเอยดดงแสดง ในตารางท 7.5 ตวอยาง แหลงกำเนดของเสยงในโรงพยาบาล เชน แผนกซกรด แผนกซอมบำรง หองครว (บรเวณทลางจานโดยใชเครองลางจานอตโนมต การตดเฝอก ฯลฯ)

ตารางท 7.5 มาตรฐานระดบเสยงดงทยอมใหลกจางไดรบตลอดเวลาการทำงานในแตละวน

12 87 8 90 7 91 6 92 5 93 4 95 3 97 2 100 1 ชวโมง 30 นาท 102 1 105 30 นาท 110 15 นาทหรอนอยกวา 115

เวลาการทำงานทไดรบเสยง (ชวโมง) ระดบเสยงเฉลยตลอดเวลาการทำงาน (TWA) ไมเกน dB (A)

ทมา : กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานในการบรหารและจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทำงานเกยวกบ



1. เวลาการทำงานทไดรบเสยงและระดบเสยงเฉลยตลอดเวลาการทำงาน (TWA) ใหใชคามาตรฐานทกำหนด ในตารางขางตนเปนลำดบแรก หากไมมคามาตรฐานทกำหนดตรงตามตารางใหคำนวณจากสตรดงน

T = 8 2(L-90)5

เมอ T หมายถง เวลาการทำงานทยอมใหไดรบเสยง (ชวโมง)

L หมายถง ระดบเสยง (เดซเบลเอ)

ในกรณคาระดบเสยงเฉลยตลอดเวลาการทำงาน (TWA) ทไดจากการคำนวณมเศษทศนยมใหตดเศษทศนยมออก

2. ในการทำงานในแตละวนระดบเสยงทนำมาเฉลยตลอดเวลาระยะเวลาการทำงาน (TWA) จะมระดบเสยงสงสด (Peak) เกน 140 เดซเบลเอ มได


มาตรฐานแสงสวางจากการทำงาน มาตรฐานของแสงสวางจากการทำงานนนจะพจารณาจากความละเอยดของงานเปนหลก รายละเอยดดงแสดง ในตารางท 7.6 สำหรบงานทไมมระบในตารางท 7.6 สามารถนำมาเปรยบเทยบไดกบตารางท 7.7

ตารางท 7.6 แสดงคาเฉลยความเขมของแสงสวาง ของอาคารโรงพยาบาล

ทางเขา - ทางเขาหองโถง หรอหองพกรอ 200 - บรเวณโตะประชาสมพนธ หรอตดตอเจาหนาท 400 - ปอมยาม 100 - จดเวรแปล 100 - จดตรวจคดกรองโรค 400

อาคาร/พนทคาเฉลยความเขมของแสงสวาง (ลกซ) พนทสญจร - ทางเดนในพนทสญจรเบาบาง 20 - ทางเดนในพนทสญจรหนาแนน 50 - บนได 50

หองฝกอบรมและหองบรรยาย - พนททวไปในหองบรรยาย 300

หองคอมพวเตอร - บรเวณทวไป 400

หองประชม 300

งานธรการ - หองถายเอกสาร 300

โรงอาหาร - พนททวไป 200

โรงซกรด - บรเวณหองอบหรอหองทำใหแหง 100

หองครว - พนททวไป 200 - บรเวณทปรงอาหารและททำความสะอาด 300

หองปฐมพยาบาล - หองพกฟน 50 - หองตรวจรกษา 400

หองสขา 100

งานทเกยวของกบหมอไอนำ (Boiler) - เครองมดวด เกจ ฯลฯ 200

อาคาร/พนท คาเฉลยความเขมของแสงสวาง (ลกซ)


อาคาร/พนท คาเฉลยความเขมของแสงสวาง (ลกซ)

งานซอมบำรง 400

หองปฏบตการทดลองและหองทดสอบ 800

อาคาร/พนทคาเฉลยความเขมของแสงสวาง (ลกซ) งานสำนกงาน - หองคอมพวเตอร (งานบนทกขอมล) 600 - บรเวณทแสดงขอมล (จอภาพและเครองพมพ) 600 - งานพมพดด การเขยน การอาน และการจดเกบเอกสารอนๆ ทเกยวของ 400

ทมา : กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานในการบรหารและจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทำงานเกยวกบ ความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549

ตารางท 7.7 คามาตรฐานเทยบเคยงความเขมของแสงสวาง ณ ททใหลกจางคนใดคนหนงทำงาน

งานละเอยดสงมากเปนพเศษ 2,400 หรอมากกวา - การตรวจสอบชนงานทมขนาดเลก (เชน) เครองมอทม

ขนาดเลกมาก

- การทำเครองประดบและทำนาฬกาในกระบวนการทม

ขนาดเลก

- การถกถงเทา เสอผาทมสเขม รวมทงการซอมแซม

สนคาทมสเขม

- ตวอยางงานในโรงพยาบาล เชน การผาตด การเยบ

แผลขนาดเลก ฯลฯ

งานละเอยดสงมาก 1,600 - งานละเอยดทตองทำบนโตะหรอเครองจกร เชน ทำ

เครองมอและแมพมพ (ขนาดเลกกวา 25 ไมโครเมตร)

ตรวจวด และตรวจสอบชนงานทมขนาดเลกและชนงาน

ทมสวนประกอบขนาดเลก

- การซอมแซมสนคาสงทอ สงถกทมสออน

- การตรวจสอบและตกแตงชนสวนของสนคา สงทอ

สงถกทมสเขม

งานละเอยดสง 1,222 - การตรวจสอบการตดเยบเสอผา

- การตรวจสอบและการตกแตงชนสวนสนคาสงทอ สงถก

หรอเสอผาทมสออนขนสดทายดวยมอ

- การแบงเกรดและเทยบสของหนงทมสเขม

- การเทยบสในงานยอมผา

งานละเอยดสง 800 - การระบายส พนส และตกแตงชนงานทละเอยดมาก

เปนพเศษ

- การเทยบสทระบายชนงาน

- งานยอมส

การใชสายตาตามลกษณะงาน ความเขมของแสงสวาง ตวอยางลกษณะงาน


ตารางท 7.7 คามาตรฐานเทยบเคยงความเขมของแสงสวาง ณ ททใหลกจางคนใดคนหนงทำงาน (ตอ)

งานละเอยดสง (ตอ) 800 - งานละเอยดททำบนโตะและทเครองจกร (ขนาดเลกถง

25 ไมโครเมตร) การตรวจสอบงานละเอยด (เชน ตรวจ

ปรบ ความถกตองของสเกล กลไก และเครองมอท

ตองการความถกตองเทยงตรง)

งานละเอยดปานกลาง 600 - งานวาดภาพหรอเขยนแบบระบายส พนส และตกแตงส

งานทละเอยด

- งานพสจนอกษร

- การตรวจสอบขนสดทายในโรงงานผลตรถยนต

- งานบนทกขอมลทางจอภาพ

งานละเอยดนอย 400 - งานขนาดปานกลางททำทโตะหรอเครองจกร (มขนาดเลก

ถง 125 ไมโครเมตร)

- งานประจำในสำนกงาน เชน การพมพ การจดเกบแฟม

หรอการเขยน

- การตรวจสอบงานทมขนาดปานกลาง (เชน เกจทำงาน

หรอไม เครองโทรศพท

- การประกอบรถยนตและตวถง

- การทำงานไมอยางละเอยดบนโตะ หรอทเครองจกร

- การประดษฐหรอแบงขนาดโครงสรางเหลก

- งานสอบถาม หรองานประชาสมพนธ

งานละเอยดนอย 300 - การเขยนหรองานกระดาษดำ หรอแผนชารทในหองเรยน

- งานรบและจายเสอผา

- งานรานขายยา

- การทำงานไมชนงานขนาดปานกลาง

- งานบรรจนำลงขวดหรอกระปอง

- งานทากาว เจาะรและเยบเลมหนงสอ

- งานเตรยมอาหาร ปรงอาหาร และลางจาน

งานละเอยดนอยมาก 200 - งานหยาบททำทโตะหรอเครองจกร (ขนาดใหญตนฉบบ

กวา 750 ไมโครเมตร) การตรวจงานหยาบดวยสายตา

การนบ หรอการตรวจเชคสงของทมขนาดใหญในหอง

เกบของ

การใชสายตาตามลกษณะงาน ความเขมของแสงสวาง ตวอยางลกษณะงาน

ทมา : กฎกระทรวงกำหนดมาตรฐานในการบรหารและจดการดานความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทำงานเกยวกบ



ตารางท 7.8 แสดงคามาตรฐานดานแสงสวางทเกยวของกบโรงพยาบาลของสมาคมไฟฟาแสงสวางแหงประเทศไทย

ประเภทของพนทและกจกรรม EMLux

โรงพยาบาล ทรอรบการรกษา 200 ทางเดนทวไปเวลากลางวน 200 ทางเดนทวไปเวลากลางคน 50 หองพกรกษาผปวยนอก 200 หองทำงานแพทย 500 หองพกแพทย 300

พนทหองพกผปวยใน พนททวไป 100 แสงสวางสำหรบการอานหนงสอ 300 พนทตรวจทวไปในหองพกผปวย 300 พนทตรวจโรคและรกษาโรค 1000 ความสวางในเวลากลางคน 5 หองนำผปวย 200 พนทตรวจโรคทวไป 500 หองตรวจหและตา 1000 ตรวจสอบสายตาโดยการอานและแผนภาพทางสายตา 500 หองดภาพจากจอภาพของเครอง Scanners 50 หองถายเลอด/เครองรกษาไตเทยม 500 ตรวจรกษาโรคผวหนง 500 หองสองกลองตรวจอวยวะภายในรางกาย 300 หองเขาเฝอก 500 หองจายยา 300 หองสำหรบรบรกษาโดยการนวดและแผรงส 300 หองพกฟนกอนและหลงการผาตด 500 หองผาตด 1000

พนทสำหรบหองดแลพเศษ ICU พนททวไป 100 สำหรบการตรวจทวไป 300 สำหรบการตรวจรกษา 1000 ความสวางสำหรบใชในการเฝาไขตอนกลางคน 20 พนทหองทนตแพทยแสงสวางในพนททวไป 500 แสงสวาง ณ ตวผปวย 1000 ดวงโคมผาตด 5000 แสงสวางสำหรบเปรยบเทยบสฟน 5000 ททดสอบและตรวจสอบส 1000 หองฆาเชอ 300 หองปลอดเชอ 300 หองเกบศพ 750 หองชนสตรพลกศพ 5000

หมายเหต : EMLux : ความสวาง (อลมแนนซ) หมายถง ปรมาณแสงทตกกระทบลงบนวตถตอพนท มหนวยเปนลเมนตอ

ตารางเมตร หรอลกซ


ตารางท 7.9 แสดงคามาตรฐานดานแสงสวางทเกยวของกบโรงพยาบาลตามมาตรฐาน CIE (International

Commission on Illumination) สำหรบโรงพยาบาล

แผนกรกษาโรค: แสงสวางทวไป 100 สวนซกถาม 300 ทอานหนงสอ 200 บรเวณโดยรอบทมด 5

หองตรวจโรค: แสงสวางทวไป 500 ตรวจเฉพาะท 1000

อายรศาสตรผปวยหนก: ไฟหวเตยง 50 สวนสงเกตการณ 750 หองพกพยาบาล 300

หองผาตด: แสงสวางทวไป 750 เฉพาะแหง 30000

หองชนสตรศพ: แสงสวางทวไป 750 เฉพาะแหง 10000

หองปฏบตการและหองจายยา: แสงสวางทวไป 500 เฉพาะแหง 750

หองพกทปรกษาแพทย: แสงสวางทวไป 500 เฉพาะแหง 750

ชนดของงานหรออาคาร ระดบความสวางตำสด (Lux)


อณหภม 20-26 C ตลอดเวลา - ASHRAE Standard 55 ความชนสมพทธ 30-60% ตลอดเวลา - ASHRAE Standard 62 กาซคารบอนไดออกไซด 1,000 ppm ตลอดเวลา - ASHRAE Standard 62 800 ppm ตลอดเวลา - OSHA กาซคารบอนมอนอกไซด 25 ppm 8 ชวโมง - ACGIH (2003) อนภาครวม 0.26 mg/m3 24 ชวโมง - EPA อนภาคขนาดเลก (PM10) 0.15 mg/m3 24 ชวโมง - ASHRAE Standard 62 เรดอน 4 พโคควร/ลตร 1 ป - EPA โอโซน 0.04-0.4 ppm ตลอดเวลา - WHO (1984) 0.05 ppm 8 ชวโมง - ACGIH (2002) 0.08 ppm 8 ชวโมง - EPA แอสเบสตอส 0.1 fiber/cc 8 ชวโมง - ACGIH (2006) 0.05 fiber/cc - OSHA 0.1 fiber/cc - NIOSH เชอรา < 500 CFU/m3 ตลอดเวลา - WHO เชอแบคทเรย < 500 CFU/m3 ตลอดเวลา - WHO ไนโตรเจนไดออกไซด < 0.1 ppm ตลอดเวลา - ASHRAE Standard 62 ฟอรมลดไฮด < 0.4 ppm ตลอดเวลา - ASHRAE Standard 62

ปจจยคณภาพอากาศ คามาตรฐานทกำหนด ระยะเวลา มาตรฐานอางอง

คามาตรฐานรงส มาตรฐานของรงสนน จะกลาวถงปรมาณรงสทไดรบและปรมาณรงสสะสม โดยปรมาณรงสทไดรบ หมายถง คาปรมาณรงสทลกจางคนนนไดรบในเดอนทแจง โดยอานคาหรอแปลผลจากอปกรณบนทกปรมาณรงสประจำตวบคคล และปรมาณรงสสะสม หมายถง คาปรมาณรงสทลกจางคนนนไดรบในชวงหาปตดตอกน สำหรบคามาตรฐานของปรมาณรงสนนมการกำหนดใหรางกายไดรบไมเกน 20 มลลซเวอรตตอป โดยเฉลยในชวง 5 ปตดตอกน และในแตละปไมวาจะเปนปใดปหนงกตาม จะรบปรมาณรงสสะสมไดไมเกน 50 มลลซเวอรต และในทกๆ หนงป ใหผรบผดชอบดำเนนการทางดานเทคนคในเรองรงส ตรวจสอบคาปรมาณรงสสะสมและลงชอเปนผรบรอง

คามาตรฐานทเกยวของกบคณภาพอากาศภายในอาคาร มาตรฐานทเกยวของกบคณภาพอากาศภายในอาคารนน ประกอบดวยคามาตรฐานระดบคณภาพอากาศภายในอาคาร (กายภาพ เคม ชวภาพ) และคามาตรฐานทเกยวของกบการระบายอากาศภายในโรงพยาบาล

คามาตรฐานระดบคณภาพอากาศภายในอาคาร

คามาตรฐานระดบคณภาพอากาศภายในอาคารนน ประกอบดวยปจจยทเกยวของกบดชนความสบาย เชน อณหภม ความชนสมพทธ ระดบสารเคมภายในอาคาร และปจจยทางชวภาพภายในอาคาร ซงระดบคามาตรฐานทกำหนดนนจะมคาอยในระดบตำๆ แตกตางกบคามาตรฐานของสงแวดลอมจากการทำงาน รายละเอยดดงแสดงในตารางท 7.10

ตารางท 7.10 แสดงคามาตรฐานของระดบคณภาพอากาศภายในอาคาร


มาตรฐานการระบายอากาศในโรงพยาบาล American Society of Heating, Refrigeration, and Air Conditioning Engineers (ASHRAE) ไดเสนอแนะคาอตราการไหลของอากาศเขาสอาคารสำหรบหองลกษณะตางๆ ของโรงพยาบาล ตามมาตรฐาน ASHRAE Standard 62-1989 รายละเอยดดงแสดงในตารางท 7.11 และวศวกรรมสถานแหงประเทศไทยในบรมราชปถมภ ไดออกขอแนะนำเฉพาะกาลสำหรบการออกแบบและตดตงระบบปรบอากาศและระบายอากาศของสถานพยาบาล โดยกำหนดใหอตราการนำเขาอากาศภายนอก อตราการหมนเวยนอากาศภายในหองและภาวะสมพทธ ดงแสดงในตารางท 7.12

ตารางท 7.11 แสดงอตราการไหลของอากาศเขาสอาคารในหองลกษณะตางๆ ของโรงพยาบาล ตามมาตรฐาน ASHRAE Standard 62-1989

หองพกผปวย 10 25

หองปฏบตการทางการแพทย 20 15

หองผาตด 20 30

หองพกฟนและหอง ICU 20 15

หองตรวจคนไขโดยแพทย 20 15

ลกษณะพนท จำนวนคนตอ 1,000 ตารางฟต

อตราการไหลของอากาศ ลกบาศกฟต/นาท/คน (cfm/person)


ตารางท 7.12 แสดงอตราการนำเขาอากาศภายในหอง อตราการหมนเวยนอากาศภายใน และความดน

สมพทธ

ลำดบ สถานท อตราการนำอากาศ ภายนอกไมนอยกวา

จำนวนเทาของปรมาตร หองตอ 1 ชวโมง

อตราการหมนเวยนอากาศภายในหองไมนอยกวาจำนวนเทาของปรมาตร

หองตอ 1 ชวโมง

ความดน สมพทธกบ

พนทขางเคยง

1 หองผาตด 5 25 สงกวา

2 หองคลอด 5 25 สงกวา

3 หอง Nursery 5 12 สงกวา

4 หออภบาล ผปวยหนก (ICU) 2 6 สงกวา

5 หองตรวจรกษาผปวย 2 6 สงกวา

6 หองฉกเฉน 5 12 สงกวา

7 บรเวณพกคอยสำหรบแผนกผปวยนอก 2 12 ตำกวา และหองฉกเฉน

8 หองพกผปวย 2 6 สงกวา

9 หองแยกผปวยแพรเชอทางอากาศ 2 12 ตำกวา

10 หองแยกผปวยปลอดเชอ (Protective 2 12 สงกวา Environment)

11 หองปฏบตการ (Laboratory) 2 6 ตำกวา

12 หองชนสตรศพ 2 12 ตำกวา

ทมา : มาตรฐานระบบปรบอากาศและระบายอากาศ วศวกรรมสถานแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ


การใชคามาตรฐานเพอการดแลสขภาพ

ในการใชคามาตรฐานทางสงแวดลอมและทางชวภาพ เพอดแลสขภาพนน ไดนำมาใชกบการประเมนความเสยง

เกยวกบระดบอนตรายของสงคกคามตอสขภาพ และสภาวะของสารทมอยในรางกาย และเนองจากการประเมนสภาวะ

สขภาพนนมปจจยหลายดานทเกยวของ ทงสภาพรางกาย (เชน เพศ อาย นำหนก กรรมพนธ ฯลฯ) ลกษณะการดำรงชวต

หรอการใชชวตประจำวน (เชน ทอยอาศย การสบบหร การรบประทานอาหาร การดมนำ ดมนม ดมชากาแฟ ดมสรา

และ/หรอสารเสพตดอนๆ ฯลฯ) ทมความแตกตางกน ซงมผลรบกวนระดบความเขมขนของสารในรางกายทตองการ

ตรวจสอบได ดงนน การเกบตวอยางเพอการตรวจสอบดชนชวดนนควรระมดระวง ดงน

1. การเกบตวอยางของสารในรางกายเพอตรวจสารเคมทใชในการประกอบการนนไมใชการตรวจระดบนำตาล

ในรางกาย จงไมตองอดอาหารและนำดมกอนการเกบตวอยางเลอดและ/หรอปสสาวะ แตขนกบหลกการวา

สารชนดนนควรเกบเวลาใดของการทำงาน

2. การเกบตวอยางเพอตรวจสารโลหะหนก ตองงดอาหารทะเลอยางนอย 2 วน กอนตรวจเพอปองกนการคลาดเคลอน

ของผลทตรวจ

3. การเกบตวอยางของสารในรางกายเพอตรวจสารเคมทใชในการประกอบการนน ตองงดชา กาแฟ สรา หรอ

สารเสพตดอนใดกอนการตรวจอยางนอย 24 ชวโมง เพอปองกนการคลาดเคลอนของผลทตรวจ

4. การใชคามาตรฐานเพอพจารณาระดบทเปนอนตรายตอสขภาพของสารนน ตองระบวาใชคามาตรฐาน หรอ

คาบงชดชนนนๆ ของหนวยงานใด และป พ.ศ. ใด ทงนเนองจากคามาตรฐานดงกลาวจะมความแตกตางกน

ไปบาง เนองจากแตละหนวยงานอาจมการกำหนดคามาตรฐานทแตกตางกน และผลการวจยทพฒนาขนนน

จะมผลทำใหเทคโนโลยในการวเคราะหสารเปลยนไป โดยอาจสามารถตรวจสารชนดอนเพมขน และตรวจ

ระดบความเขมขนทนอยๆ ได และเนองจากการคำนงถงความปลอดภยตอสขภาพของมนษยเปนสำคญ

ดวยเหตนจงมการเปลยนแปลงชนดของสารทวเคราะห และคามาตรฐานของดชนในแตละปกมกกำหนด

ลดนอยลงไปจากเดม

5. ในกรณทมการกำหนดชนดของสารทวเคราะหใหม แตเนองจากเทคโนโลยการวเคราะหของหองปฏบตการ

ยงไมมสามารถวเคราะหไดนน อาจเลอกใชดชนเดมของสารนน แลวอนมานใชคามาตรฐานของดชนนนแทนได

เชน กรณของการตรวจ Benzene อาจวเคราะหหา Phenol ในปสสาวะแทนการวเคราะหหาดชนอนไดระดบหนง

6. การเกบตวอยางตองคำนงถงชนดของสารของรางกายทตองการเกบวาควรเกบเลอด หรอปสสาวะ หรอสาร

อนใดแทน ภาชนะทใชเกบวาตองมดชด และทำดวยวสดทไมทำปฏกรยากบสารทตองการเกบ

7. การเกบตวอยางเลอดและปสสาวะนน ตองควบคมอณหภมในการเกบและการจดสงตวอยางใหอยในอณหภม

ทเยน เชน บรรจในกลองทมนำแขง และเกบในตเยนในชวงรอการวเคราะห ทงนเพอปองกนการระเหยของ

สารและปองกนการเสอมสภาพของเลอดและปสสาวะ


8. การตรวจสารชวภาพในสถานพยาบาล เชน เชอโรคตางๆ นน ไมนยมเกบตวอยางอากาศไปทำการตรวจวด

เนองจากมการปนเปอนระหวางเชอโรคหลายชนด จงมกนยมเกบตวอยางนำ ตวอยางอาหารไปตรวจสอบ

หาเชอโรคแทน ในกรณของการตรวจเชอแบคทเรยลจโอเนลลา ททำใหเกดโรคลเจยนแนรนนกเชนกน

นยมเกบตวอยางนำ ณ แหลงทมการเตบโตของเชอ เชน นำทหอหลอเยน (Cooling Tower) ไปเพาะเชอ

โดยกรมอนามยไดกำหนดวากรณทตรวจพบเชอลจโอเนลลานอยกวา 100,000 (103) CFU/L ใหมการแกไข

และตรวจสอบการเฝาระวง สวนในกรณของการตรวจเชอโรคอนๆ เชน เชอวณโรค และโรคตดเชออนๆ นน

มขอตกลงวาถามการตรวจพบเชอใดๆ ในอากาศหรอในบรเวณสถานพยาบาล กตองมการแกไขและควบคม

อยางเขมงวด ไมใหมการตรวจพบเชอใดๆ เนองจากเปนอนตรายตอรางกาย ปจจบนนยมใชจานเพาะเชอวาง

ตามจดตางๆ ในสถานพยาบาลเพอนำไปเพาะเชอวาพบสารเชอโรคชนดใดบาง

รายชอหนวยงานทเกยวของกบคามาตรฐาน รายชอหนวยงานทเกยวของกบคามาตรฐานสารเคม ในตางประเทศและเวบไซตทเกยวของ

v ACGIH (American Conference of Governmental Industrial Hygienists) http://www.acgih.org

v NIOSH (National Institute for Occupational Safety and Health) http://www.cdc.gov/niosh

v OSHA (Occupational Safety and Health Administration) http://www.osha.gov

v WHO (World Health Organization) http://www.who.int

รายชอหนวยงานทเกยวของกบคามาตรฐานสารเคม ในประเทศไทยและเวบไซตทเกยวของ

v สำนกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข http://occ..ddc.moph.go.th - ศนยอางองทางหองปฏบตการและพษวทยา http://www.referencetoxiclab.com - ศนยขอมลพษวทยา ฐานขอมลความปลอดภยและอาชวอนามยเกยวกบสารเคมทมการใชอยางแพรหลายในประเทศไทย http://anamai.moph.go.th/chemnet

v กรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข http://www.dmsc.moph.go.th

v ศนยขอมลวตถอนตรายและเคมภณฑ กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม http://msds.pcd.go.th


v ขอมลเคมภณฑและเครองหมายความปลอดภย สถาบนความปลอดภยในการทำงาน กรมสวสดการ และคมครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน http://www.nice.dipw.go.th

v สำนกงานกองทนสนบสนนการวจยรวมกบจฬาลงกรณมหาวทยาลย http://www.chemtrak.org http://www.chemtrack.trf.or.th

v กรมวชาการเกษตร http://www.doa.go.th

รายชอหนวยงานทเกยวของกบคามาตรฐานสารเคมของภาคเอกชนและเวบไซตทเกยวของ

v ขอมลเคมภณฑ (MSDS) บรษท เมอรค ประเทศไทย จำกด http://www.merck.co.th


บทท การเลอกใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล

อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล หมายถง สงทออกแบบมาใหเหมาะสมกบสวนใดสวนหนงของรางกาย เพอปองกนอนตรายหรอลดความรนแรงของอนตรายทจะเกดขนกบรางกายสวนนนในขณะปฏบตงาน อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลมบทบาทสำคญมากในการปองกนและควบคมอนตรายในสถานททำงาน มกพจารณาใหใชหลงจาก การปรบปรงสภาพอนตรายทำไมไดหรอทำแลวแตไมไดผลตามตองการ หรอใชควบคกนไปขณะปรบปรงสภาพอนตราย

อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลแบงตามลกษณะการปองกนไดเปนประเภทตางๆ ดงน

1. อปกรณปกปองศรษะ 2. อปกรณปกปองใบหนาและดวงตา 3. อปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจ 4. อปกรณปกปองการไดยน 5. อปกรณปกปองมอและแขน 6. อปกรณปกปองลำตว 7. อปกรณปกปองเทา

เกณฑทวไปในการเลอกใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล

การเลอกใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลใหเหมาะสมกบลกษณะงาน และเกดประโยชนสงสดควรพจารณาปจจยเหลาน 1. ประเภทของอปกรณตองเหมาะสมกบลกษณะงานหรออนตรายทเกดจากงานนน 2. ประสทธภาพของอปกรณตองสงพอทจะปองกนอนตรายทเกดขน 3. อปกรณตองไดรบการรบรองประสทธภาพจากหนวยงานดานอาชวอนามยทนาเชอถอ 4. ขนาดพอเหมาะกบผใช หรอมหลายขนาดใหเลอก 5. สวมใสสบาย นำหนกเบา ผใชงานไมรสกวาเปนอปสรรคตอการทำงานมากนกเมอตองใชเปนเวลานาน 6. การใชงานและการดแลรกษาไมยงยาก 7. ผจำหนายอปกรณควรใหขอมล ขอแนะนำ และใหบรการ เชน การฝกอบรมวธการใชทถกตองได

การดแลรกษา

การดแลรกษาอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลใหมอายการใชงานอยางทควรจะเปน ควรปฏบตตามขอแนะนำของผผลตหรอผจำหนายอยางเครงครด อยางไรกตาม หากไมทราบขอมลดงกลาวมหลกปฏบตทวๆ ไป ดงน

1. ทำความสะอาดเปนประจำ โดยเฉพาะหลงการใชงานทกครงดวยนำเปลา หรอสารชะลางทมฤทธออน 2. ลางดวยนำสะอาด และผงลมใหแหง ไมควรตากแดด 3. ตรวจสภาพของอปกรณเพอหารอยแตก ราว ฉก ขาด หรออนๆ ทแสดงถงความชำรด หากพบใหเปลยนอะไหล หรอเปลยนอปกรณใหมทงชน การตรวจสภาพนควรทำทงกอนและหลงการใชงาน


1. อปกรณปกปองศรษะ เปนอปกรณสำหรบปองกนอนตรายจากการกระแทก การเจาะทะลของวตถทมากระทบศรษะ หรออนตราย จากไฟฟา ทำจากวสดทแขง เหนยว และทนทาน

ชนด

หมวกนรภย แบงออกเปนชนคณภาพตางๆ ตามลกษณะอนตรายและการปองกน ดงน

1.1 ชนคณภาพ A สามารถปองกนการกระทบกระแทกและการเจาะทะลของของแขง รวมทงแรงดนไฟฟาไมเกน 2,200 โวลท

1.2 ชนคณภาพ B ปองกนอนตรายจากการกระทบกระแทก และการเจาะทะลของของแขง และปองกนอนตราย จากกระแสไฟฟาไดถง 20,000 โวลท จงเหมาะสำหรบงานทตองเสยงตอกระแสไฟฟาแรงดนสง

1.3 ชนคณภาพ C สามารถปองกนการกระทบกระแทกและการเจาะทะลของของแขง แตไมปองกนอนตราย จากกระแสไฟฟา เหมาะสำหรบการทำงานในทไมมอนตรายจากไฟฟา

การแบงประเภทของหมวกนรภยของแตละมาตรฐานหรอประเทศอาจมความแตกตางกนในรายละเอยดบาง แตยงคงใชเกณฑคณลกษณะการทำงานไดแก การกระทบกระแทก การเจาะทะล และการปองกนไฟฟาเปนหลกเชนเดยวกน

การเลอกใช

การเลอกใชหมวกนรภยควรพจารณาตามเกณฑตอไปน

1. ชนดของอนตรายและความรนแรงทเกดขนจากงาน และประสทธภาพการปองกนของหมวก หมวกนรภย ทเหมาะสมกบลกษณะงาน ควรมประสทธภาพเพยงพอในการปองกนอนตรายและความรนแรงทอาจเกดขนกบ พนกงานเมอปฏบตงานนนได เชน งานทมความเสยงตอกระแสไฟฟาแรงดนสง หมวกนรภยทเหมาะสมควรเปน ชนคณภาพ B ในขณะทงานซอมบำรงทวไปทไมมความเสยงตอกระแสไฟฟา หมวกนรภยชนคณภาพ A หรอ C กเพยงพอตอการใชงานแลว


2. มาตรฐานรบรอง หมวกนรภยตองผานการทดสอบประสทธภาพการปองกนตามขอกำหนดของสถาบน ทนาเชอถอได เชน สำนกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.), American National Standard Institute (ANSI), European Standard (EN), Australian/New Zealand Standard (AS/NZS) 3. ขนาดเหมาะสมกบศรษะ 4. สวมใสสบาย นำหนกเบา


วธการทำความสะอาดและดแลรกษาโดยทวไปเปนดงน

- หลงการใชงานในแตละวน ควรเชดหรอลางหมวกนรภยดวยนำเปลาหรอนำยาทำความสะอาดอยางออน จากนน เชดดวยผาหรอผงลมใหแหง และเกบในทสะอาด

- ควรตรวจสภาพของหมวกนรภยดวยสายตาทกครงกอนการใชงาน เพอมนใจวาไมมความชำรดหรอความผดปกต ใดๆ เชน ราว แตก ทะล รองในและสายรดเปอยหรอฉกขาด ไมมความยดหยน หากพบความผดปกตควรเปลยน อะไหลหรอเปลยนหมวกใบใหม

- ควรศกษาคมอการใชงานถงการดแลรกษาพเศษและขอควรระวงตางๆ เพอปองกนความเสยหายทอาจเกดขน และเปนการยดอายการใชงาน

สงควรพจารณาเมอใชอปกรณปกปองศรษะในโรงพยาบาล

บคลากรในหนวยงานซอมบำรงเปนกลมทเสยงตอการบาดเจบทศรษะ จงควรไดรบหมวกนรภยเปนอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลพนฐาน สำหรบบคลากรในหนวยงานอนอาจสวมใสหมวกคลมศรษะททำจากผาหรอวสดอน เพอปองกนการกระเดนของของเหลว หรอการรบสมผสอนตรายอนทไมใชการกระแทกของของแขง รวมทงเปนการปองกนสงทอย บนศรษะของผสวมใสปนเปอนสคนไขหรอสงแวดลอม

2. อปกรณปกปองใบหนาและดวงตา เปนอปกรณสำหรบปกปองใบหนาและดวงตาจากการกระทบกระแทกจากของแขง การกระเดนของของเหลว สารคดหลงจากคนไข ความระคายเคองจากอนภาค กาซ และไอระเหยของสารเคมทปนเปอนในบรรยากาศ และอนตรายจากแสงจาและรงส


ชนด

1. แวนตานรภย (Safety spectacles) มรปรางเหมอนแวนสายตาทวไป มความแขงแรง ทนแรงกระแทก แรงเจาะของวตถทพงเขาสใบหนาได ใชสำหรบปองกนอนตรายทมทศทางมาจากทงดานหนาและดานขาง

2. ครอบตานรภย (Safety Goggles) เปนอปกรณครอบปดดวงตาทงสองขาง สามารถปองกนอนตรายทงจากของแขงและของของเหลวทพงหรอกระเดนเขาใสดวงตาไดรอบดาน เนองจากกรอบของครอบตานรภยมลกษณะออนนม แนบสนทกบรอบดวงตาไดด

เลนสของครอบตานรภยอาจมคณสมบตพเศษเพมเตมเพอใหเหมาะสมกบอนตรายทพบไดในลกษณะงานทแตกตางกนได เชน เลนสปองกนสารเคม เลนสกรองแสงสำหรบงานตด เชอม หรอหลอมโลหะสามารถปองกนอนตรายจากแสงจาและรงสได

3. กระบงหนา (Face shields) เปนแผนวสดโคงครอบใบหนา ใชสำหรบปองกนอนตรายตอใบหนา ดวงตา และลำคอจากการกระทบของของแขงของเหลว และการกระเดนของของเหลวรวมทงโลหะหลอมเหลวดวย แตประสทธภาพในการปองกนแรงกระแทกของกระบงหนานอยกวาแวนตาและครอบตานรภย จงควรใชกระบงหนารวมกบแวนตา หรอครอบตานรภย เพอความปลอดภยมากยงขน กระบงหนาอกชนดหนงคอกระบงหนาสำหรบงานเชอมโลหะ (Welding shields) มกทำจากวสดทแสงผานไมได และเจาะชองมองไวเพอประกอบเขากบเลนสกรองแสง กระบงหนาชนดนมทงแบบครอบศรษะและแบบถอดวยมอ


การเลอกอปกรณปกปองใบหนาและดวงตาควรพจารณาตามเกณฑตอไปน

1. ประสทธภาพและมาตรฐานรบรอง อปกรณปกปองใบหนาและดวงตาควรมคณสมบตในการปองกนอนตรายและคณสมบตอนๆ ตามทกำหนดไว ในมาตรฐานของสถาบนทนาเชอถอตางๆไดแก ANSI, EN, International Standard Organization (ISO) เพอใหมนใจวาอปกรณนนมประสทธภาพเพยงพอในการปองกนอนตรายทจะเกดกบผสวมใสได 2. ความพอดกบใบหนา ไมบดบงสายตา และมองเหนภาพไดเหมอนจรง


3. ความสบายขณะสวมใส นำหนกเบา 4. ทนทานตอความรอน การกดกรอนของสารเคม และไมเกดความระคายเคองตอผวหนง 5. ไมเปนอปสรรคตอการสวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลชนดอนบนใบหนา 6. ทนทาน ทำความสะอาด และฆาเชอโรคได


- ทำความสะอาดดวยนำหรอนำยาทำความสะอาดทมฤทธออน หรอนำยาฆาเชอโรค ผงลมใหแหง และเกบในท ทสะอาด - ตรวจสภาพทวไปของอปกรณเพอหารอยชำรด ราว แตก พรามว หรอความผดปกตใดๆ หากพบควรเปลยน อะไหลหรอเปลยนอปกรณชนใหม

สงควรพจารณาเมอใชอปกรณปกปองใบหนาและดวงตาในโรงพยาบาล

1. ลกษณะงานบางอยางในโรงพยาบาล เชน ทนตกรรม การผาตด งานในหองปฏบตการจลชววทยา มความเสยง ในการรบสมผสสารคดหลงของคนไขโรคตดเชอในรปแบบของการกระเดน และเปนละอองปะปนในอากาศ ความแนบสนท พอดกบใบหนาของอปกรณปกปองใบหนาและดวงตาจงเปนเรองสำคญมาก

2. ผสวมแวนสายตา ควรเลอกแวนนรภยทเปนเลนสปรบสายตา หรอเลอกใชแวนหรอครอบตานรภยทสามารถ สวมครอบลงบนแวนสายตาไดโดยไมมผลตอตำแหนงการสวมใสของแวนสายตาและการมองเหน 3. การใชเลนสสมผส (Contact lenses) อาจไมไดรบอนญาตหากงานนนมความเสยงตอการบาดเจบของดวงตา แตหากไมสามารถเลยงได ควรใชครอบตาหรอแวนตานรภยทเหมาะสมรวมดวยตลอดเวลาททำงาน 4. การทำงานกบแสงเลเซอร ควรใชอปกรณปกปองใบหนาและดวงตาสำหรบปองกนแสงเลเซอรเฉพาะ โดยอปกรณนนควรระบความยาวคลนทปองกน และม Optical density เพยงพอสำหรบพลงงานทเกดขนได


3. อปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจ เปนอปกรณสำหรบปองกนสารอนตรายทปะปนอยในอากาศไดแก ฝน ละออง ฟมโลหะ กาซ และไอระเหย ไมใหเขาสรางกายทางระบบทางเดนหายใจ

ชนด

อปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจแบงออกเปน 2 ชนดตามกลไกการปองกนคอ

1. ชนดกรองอากาศ หรอหนากากกรองอากาศ มสวนสำคญคอตวกรองทำหนาทดกจบสารอนตรายในอากาศ อากาศทผานจากตวกรองจงไมเปนอนตรายตอรางกาย หนากากกรองอากาศยงแบงไดอกเปน หนากากกรองอนภาค (ฝน ละออง ฟมโลหะ) หนากากกรองกาซและไอระเหย และหนากากกรองอนภาค กรองกาซและไอระเหยรวมกน

2. ชนดสงผานอากาศ เปนอปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจทอาศยอากาศสะอาดจากแหลงอน ไมใชอากาศ ในบรเวณทำงาน แลวสงผานไปยงบรเวณหายใจ (Breathing zone) ของผสวมใส มกใชในบรเวณทมอนตรายสงๆ เชน ทอบอากาศ บรเวณทมกาซออกซเจนนอย การทำงานกบสารทมอนตรายมากๆ ชดสงผานอากาศมทงชนดทไดรบอากาศจากแหลงจายทอยหางไกลทางสายยาวเรยกวา Air-lined respirator หรอไดจากแหลงจายทเปนถงอากาศตดอยกบผสวมใสเรยกวา Self-contained breathing apparatus (SCBA)


1. ผใชจำเปนตองทราบชนดและปรมาณของสารอนตรายในอากาศ คาขดจำกดการรบสมผส (Exposure limit) ของสารนน และระยะเวลาในการรบสมผสสารขณะปฏบตงาน เพอเลอกชนดของอปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจ ไดอยางเหมาะสม

โดยทวไป หนากากกรองอากาศทใชกบทครอบหนาแบบครอบครงใบหนาสามารถปองกนสารอนตรายไดทปรมาณไมเกน 10 เทาของคาขดจำกดการรบสมผสของสารนน แตหากเปนทครอบหนาแบบครอบเตมใบหนาจะปองกนไดถง 50 เทาของคาขดจำกดการรบสมผสของสารนน 2. ประสทธภาพและมาตรฐานรบรอง อปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจตองมประสทธภาพเพยงพอในการปองกนสารอนตราย ทตองการไดอปกรณนนจงตองผานการทดสอบประสทธภาพการปองกนและคณสมบตอนๆ ตามขอกำหนดของหนวยงานทนาเชอถอได เชน สมอ., ANSI, EN, AS/NZS และ Japanese Industrial Standard (JIS)


3. ความกระชบในการสวมใส อปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจควรสวมใสไดกระชบพอด (Fit) กบใบหนา โดยขอบดานในของอปกรณสมผสกบผวหนาอยางแนบสนท ไมมรรวใหอากาศผานได 4. นำหนกเบา 5. สวนตางๆ ของหนากากตองไมบดบงสายตาขณะสวมใส


- สำหรบหนากากกรองอากาศ ควรเชดหรอลางทครอบหนาดวยนำหรอนำยาทำความสะอาดทมฤทธออน หรอนำยาฆาเชอโรค ผงลมใหแหง และเกบในททสะอาด - ตวกรองสารอนตรายไมควรลาง เพยงแคปดฝนทเกาะอยภายนอกออกกเพยงพอแลว - สำหรบชดสงผานอากาศ ควรศกษาวธการดแลรกษาจากคมอการใชงานและปฏบตตามอยางเครงครด - ตรวจสภาพทวไปของอปกรณเพอหารอยชำรด ฉก ขาด แตก หรอความผดปกตใดๆ หากพบควรเปลยนอะไหล หรอเปลยนอปกรณชนใหม

สงควรพจารณาเมอใชอปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจในโรงพยาบาล

1. การพจารณาเลอกใชอปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจ เพอลดความเสยงในการรบสมผสเชอชวภาพ หรอ สงทปนเปอนเชอในอากาศ ควรศกษาขอแนะนำหรอแนวทางจากหนวยงานทเชอถอไดเชน World Health Organization (WHO), Centers for Disease Control and Prevention (CDC) ประกอบกบเกณฑการเลอกทกลาวมาแลวขางตน

2. ผใชตองทราบวธการสวมใสและถอดอปกรณอยางถกตอง เพอลดการสมผสสวนของอปกรณปกปองระบบ ทางเดนหายใจซงอาจปนเปอนสารอนตรายขณะปฏบตงาน

3. ความกระชบแนบสนทของอปกรณเปนเรองสำคญ ผสวมใสอปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจควรฝกวธ การตรวจสอบความกระชบดวยตวเอง (User seal check) กอนการปฏบตงานในพนทเสยงทกครง และควรไดรบ การทดสอบความกระชบแนบสนท (Fit test) อยางนอยปละ 1 ครง

4. อปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจททำจากวสดทตอตานการซมผานของของเหลว (Fluid resistance) อาจมความจำเปนในบางลกษณะงานทเสยงตอการกระเดนของสารคดหลงของคนไข เชน การผาตด การดแลผปวยโรคตดเชอ ทงนวสดทมคณสมบตนตองผานการทดสอบตามวธการมาตรฐานของ ASTM F 1862-00 กำหนดโดย American Society for Testing and Materials

5. อายการใชงานของอปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจพจารณาจาก - หนากากกรองอนภาค เมอรสกอดอด หายใจลำบาก หรอหนากากเสอมสภาพ ชำรด - หนากากกรองกาซและไอระเหย หากใสหนากากอยางกระชบแลวยงคงไดรบรส กลน ความระคายเคอง หรอความผดปกตอนๆ เนองมาจากสารอนตรายนน แสดงวาหนากากหรอตวกรองอาจจะหมดอายแลว หรอพจารณาจากการเสอมสภาพของหนากาก หรอคำนวณ จาก Software ทผผลตอปกรณจดทำขน - ชดสงผานอากาศ พจารณาการเสอมสภาพของอปกรณตางๆของชดสงผานอากาศ อยางไรกตาม อปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจควรทงไปทนทเมอสมผสกบสารคดหลงของผปวยโรคตดเชอระบบทางเดนหายใจ หรอนำไปฆาเชอโรคดวยวธการทเหมาะสมและนำกลบมาใชใหมได หากอปกรณนนทำจากวสดทสามารถผานการฆาเชอโรคได


6. หนากากอนามย (Surgical mask, gauze mask, ผาปดจมก) ไมสามารถใชปองกนสารอนตรายตางๆ ในอากาศไมใหเขาสรางกายได เนองจาก - วตถประสงคการใชงาน หนากากอนามย ใชสำหรบปองกนสงตางๆของผสวมใสเชน ละอองไอ จาม ไมให ปนเปอนสสงแวดลอม ในขณะทอปกรณปกปองระบบหายใจใชปองกนสารอนตรายในอากาศไมให เขาสรางกาย แตหนากากอนามยอาจใชในบรเวณทมอนภาคในอากาศทมขนาดใหญกวา 50-100 ไมโครเมตร และไมมอนตรายปนเปอนอย - ประสทธภาพ วสดทใชทำหนากากอนามยมกไมสามารถปองกนอนภาคขนาดเลกกวา 10 ไมโครเมตร ไดอยางมประสทธภาพ เมอทดสอบดวยวธเดยวกบอปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจ - ความกระชบ หนากากอนามยมกไมกระชบแนบสนทกบใบหนา

4. อปกรณปกปองการไดยน เปนอปกรณสำหรบลดความดงของเสยงลงใหอยในระดบทปลอดภยกอนเขาสรางกาย

ชนด

อปกรณปกปองการไดยนแบงออกเปน 2 ประเภทหลก ไดแก

1. ทอดห เปนอปกรณทสอดไวในชองหเพอกนทางเดนเสยงและดดซบเสยง มกทำจากยางสงเคราะหทออนนม หรอโฟม จงสวมใสไดโดยไมรสกเจบในชองห สงทควรระวง คอ ไมควรใชทอดหหากภายในชองหมบาดแผล ผใชควร ฝกการสวมใสใหถกตองเพอใหไดประสทธผลในการลดเสยงอยางเตมท

2. ทครอบห เปนอปกรณสำหรบครอบรอบใบหเพอใชกนทางเดนของเสยง ภายในฝาครอบมวสดดดซบเสยงบอย ขอดของทครอบหคอสวมใสงาย อยางไรกตามทครอบหมกมขนาดใหญ มนำหนกมาก และอาจไมเหมาะกบการทำงานในทอณหภมสง เนองจากมเหงอออกภายในฝาครอบทำใหผสวมใสรสกไมสะดวกสบายขณะปฏบตงาน



1. ประสทธภาพและมาตรฐานรบรอง อปกรณปกปองการไดยน ควรมประสทธภาพในการลดเสยงทเหมาะสม หมายถง ควรลดเสยงของสงแวดลอมลงในระดบทปลอดภยตอการไดยน และไมควรลดลงมากเกนไป เพราะหากไมไดยนเสยงความผดปกตของเครองจกร เสยงของรถยก เสยงรองเตอนของเพอนรวมงาน เปนตน อาจเกดอนตรายได ประสทธภาพการลดเสยงแสดงดวยคาการลดเสยงซงมหลายแบบเชน Noise Reduction Rating (NRR), Single Number Rating (SNR) ตามวธการทดสอบและมาตรฐานของแตละประเทศ คาการลดเสยงนมความหมายและวธการใชแตกตางกน จงควรพจารณาเลอกใชอยางรอบคอบ 2. ความสบายขณะสวมใส และความกระชบพอดกบชองหหรอศรษะ 3. อปสรรคเมอใชงานรวมกบอปกรณอนบนศรษะ


- ลางอปกรณปกปองการไดยนดวยนำ หรอนำยาทำความสะอาดทมฤทธออนเปนประจำทกวน หรอเมอสกปรก จากนนทงไวใหแหงสนท และเกบไวในทสะอาด - ตรวจสภาพหารอยชำรด ฉกขาด แขงเปอยทกครงทงกอนและหลงการใชงาน - สายคาดศรษะของทครอบหลดเสยงตองมความกระชบและยดหยนด

สงควรพจารณาเมอใชอปกรณปกปองการไดยนในโรงพยาบาล

เนองจากทอดหมขนาดเลก ขอควรระวงในการใชงานอยางหนงคอการสญหายและปนเปอนในงาน หรอผลตภณฑ ททำ หนวยงานในโรงพยาบาลทอาจจำเปนตองใชและควรระวงคอ หนวยผลตยา หนวยโภชนาการ และหนวยซกฟอก


5. อปกรณปองกนมอและแขน เปนอปกรณสำหรบปองกนอนตรายทจะเกดขนกบมอและแขนไดแก การบาดเจบจากการสมผสสารเคม อณหภมรอนจด เยนจด ของมคมบาด ไฟฟาดด และอนๆ

ชนด

ถงมอแบงออกเปนหลายชนดตามลกษณะของอนตราย ดงน

1. ถงมอปองกนสารเคม ใชสำหรบปองกนสารเคมทงในสภาพทเปนของแขง ของเหลว และกาซ ทำจากวสดหลากหลายชนดซงมคณสมบตในการปองกนสารเคมแตกตางกน ขนอยกบชนดและความเขมขนของสารเคม ระยะเวลาการรบสมผส และความหนาของวสดเปนสำคญ

วสดทนำมาทำถงมอปองกนสารเคมควรผานการทดสอบคณสมบตทางกายภาพตามวธการของ ASTM F 739 ไดแก การเสอมสภาพ (Degradation) เปนการเปลยนแปลงทางกายภาพของวสดเนองจากสารเคม และการแทรกผาน (Permeation) เปนการแทรกผานในระดบโมเลกลของสารเคมในเนอวสดเพอดอตราการแทรกผาน (Permeation rate) และระยะเวลาการแทรกผานพนเนอวสด (Breakthrough time)

ตวอยางวสดทใชทำถงมอปองกนสารเคม ไดแก

- ถงมอบวทล ใชปองกนสารเคมไดหลากหลายชนดเชน สารเปอรออกไซด ตวทำละลายจากปโตรเลยม กรด และดางทมฤทธกดกรอนรนแรง แอลกอฮอล สารอลดไฮด สารคโตน ไมควรใชกบสารไฮโดรคารบอน ทงแบบอลฟารตกและอโรมาตก - ถงมอยางธรรมชาต ใชปองกนสารเคมทละลายนำไดหลายชนดเชน กรด ดาง เกลอ และคโตน มความ ยดหยนสง สวมใสสบาย แตบางคนอาจเกดอาการแพเมอใชถงมอชนดน


- ถงมอนโอพรน ใชปองกนสารจำพวกนำมน นำมนไฮโดรลกส แอลกอฮอล กรดและดางทพบไดในสงมชวต - ถงมอไนไตร เหมาะสำหรบปองกนนำมน ไขมน กรด แอลกอฮอล และตวทำละลายจำพวกคลอรน แตไมเหมาะกบสารทเกดปฏกรยาออกซเดชนรนแรง ตวทำละลายอโรมาตก คโตน และอะซเตท

2. ถงมอปองกนการขดขวน ใชสำหรบปองกนการขดขวน การบาด การเฉอนของของมคม ตวอยางของวสด ทใชทำถงมอชนดนไดแก

- หนงสตว เปนวสดทนำมาทำถงมอปองกนการขดขวนทใชกนทวไปในโรงงานอตสาหกรรม สวมใสสบาย ระบายอากาศได ทนทาน และมความยดหยน - เสนใยสงเคราะห เชน เคฟลาร (Kevlar) มคณสมบตสวมใสสบาย ระบายอากาศและยดหยนไดด - ตาขายลวด (Metal mesh) ทำจากโลหะถกเปนรปมอ ใชสำหรบงานทเกยวของกบของมคมเฉพาะ ปองกน การตดและเฉอน เชน การชำแหละเนอสตว

3. ถงมอปองกนอณหภม ใชปองกนการบาดเจบจากการสมผสวตถทมอณหภมรอนจดหรอเยนจด ตวอยางวสดทใชทำถงมอชนดนไดแก - หนงสตวและเสนใยสงเคราะห - ผา มกใชปองกนการสมผสวตถทมอณหภมไมสงหรอตำมากนก

- อลมเนยม (Aluminized gloves) เปนถงมอทบดวยวสดทเปน ฉนวน เหมาะสำหรบใชกบงานทมอณหภมสงหรอตำมากๆ ได

4. ถงมอปองกนไฟฟา เปนถงมอททำจากวสดซงตานทานแรงดนไฟฟาทระดบตางๆ ได มกใชรวมกบถงมอหนงหรอถกหอหมดวยวสดททนทานการ ขดขวน การบาด การเจาะทะล เพอปองกนไมใหวสดทเปนฉนวนรวหรอฉกขาด



การเลอกอปกรณปกปองมอและแขนควรพจารณาตามเกณฑตอไปน

1. ประสทธภาพในการปองกนและมาตรฐานรบรอง อปกรณปกปองมอและแขนควรผานการทดสอบประสทธภาพ การปองกน และคณสมบตอนในการปองกนอนตรายและคณสมบตอนๆ ตามขอกำหนดของสถาบนทเชอถอได เชน ANSI, EN, International Standard Organization (ISO)

2. ลกษณะอนตราย ลกษณะงาน ชนดของสารเคม ในงานหนงอาจมอนตรายมากกวา 1 ชนดทกอใหเกดการบาดเจบทมอได ดงนน จงควรจำแนกลกษณะของงานใหชดเจนเพอเลอกถงมอทสามารถปองกนอนตรายเหลานนได

3. การใชงาน ระยะเวลาสมผสอนตราย สวนของรางกายทสมผส (มอ แขน นว) การทราบรายละเอยดของงานททำเปนประโยชนมากตอการเลอกอปกรณปกปองมอและแขนทเหมาะสม เชน ทำงานอยางตอเนองหรอไม เปนเวลาเทาไร เฉพาะมอทเสยงตอการบาดเจบหรอรวมถงแขนดวย

4. ผวสมผสของวตถ (แหง เปยก มนำมน) และการจบยด ควรเลอกอปกรณปกปองมอและแขนทหยบจบวตถไดด ไมลนหลดงาย

5. ขนาด ความหนาของวสด อปกรณปกปองมอและแขนควรมขนาดพอดกบผสวมใส และมความหนาพอเหมาะ ไมเปนอปสรรคตอการหยบจบสงของ

6. ความสบาย


- ทำความสะอาดหลงการใชงานทกวน ดวยนำหรอตามวธการทผผลตแนะนำ ผงลมใหแหง และเกบในทสะอาด - ตรวจสภาพทวไปของอปกรณกอนการใชงานทกครง เพอหารอยรว ฉกขาด หรอรอยชำรดอน รวมถงการ เสอมสภาพของวสดเชน สซด จาง เปอย มนำมนเยม เปนขย หากพบควรเปลยนอปกรณชนใหม

สงควรพจารณาเมอใชอปกรณปกปองมอและแขนในโรงพยาบาล

ถงมอปองกนการปนเปอนทวไปหรอ Disposable gloves เปนถงมอทใชทวไปในโรงพยาบาล อาจใชครงเดยว แลวทง หรอนำกลบมาใชใหมเมอผานกระบวนการฆาเชอโรคแลว มกทำจากยางธรรมชาตหรอยางสงเคราะห ผใชถงมอ ททำจากยางธรรมชาต (Natural rubber latex) บางคนอาจเกดอาการแพ (ผวหนงเปนผนแดง บวม มอาการคลายเปนลมพษ หายใจหอบ) จงควรหลกเลยงใชถงมอททำจากยางสงเคราะหแทน


6. อปกรณปกปองลำตว เปนอปกรณสำหรบปองกนอนตรายทจะเกดขนบรเวณลำตวไดแก การกระเดน หกรดของสารเคมอนตรายและ สารคดหลง การสมผสอณหภมรอนจด เยนจด การกระเดนของโลหะหลอมเหลว ในทนจะกลาวถงเฉพาะชดปองกน สารเคม และชดปองกนอณหภมเทานน

6.1 ชดปองกนสารเคม ใชสำหรบปองกนไมใหผวหนงของรางกายไดรบอนตรายจากสารเคม ทงจากการดดซมผานและการเกดปฏกรยาเฉพาะทเชน ไหม บวม คน เปนแผล เปนตน

ชนด

ชดปองกนสารเคมแบงออกเปน 3 ชนดตามประสทธภาพการปองกน ดงน

1. ชดปองกนกาซพษ (Gas-Tight Encapsulating Suit) ใชสำหรบปองกนสารอนตรายทอยทงในสถานะกาซและของเหลวไมใหสมผสกบสวนหนงสวนใดของรางกาย ลกษณะเปนชดคลมทงตว อากาศภายนอกไมสามารถเขาได และตองใชรวมกบอปกรณปกปองระบบทางเดนหายใจชนด SCBA ชดปองกนกาซพษควรใชในกรณทตองทำงาน ในบรเวณทมอนตรายมากจนอาจเสยชวตไดทนท หรอไมทราบชนดหรอความเขมขนของสารอนตรายทปนเปอนในบรเวณนนได

2. ชดปองกนการกระเดนของของเหลวอนตราย (Liquid Splash-Protective Suits) ใชสำหรบปองกนการกระเดนของของเหลวอนตราย แตสารเคมในสภาพกาซและไอระเหยยงผานเขาได ลกษณะเปน ชดตดกน เปนชนเดยว หรอเปนแบบแยกชนระหวางเสอและกางเกงกได ชดปองกนการกระเดนนมกใช ในกรณท รชนดและความเขมขนของ สารเคม และตองการการปกปองระบบทางเดนหายใจในระดบสง แต

ไมจำเปนตองปกปองผวหนงในระดบสงมากนก หรอใชเมอแนใจวาสารเคมนนไมเปนอนตรายมากตอผวหนงหรออาจดดซมผานผวหนงได

3. ชดปองกนการปนเป อนท วไป (Non-hazardous Chemical Protective Clothing) ใชสำหรบปองกนผสวมใสจากการสมผสโดยตรงกบสารอนตรายตางๆ มกทำจากวสดทวไปทใหกาซและไอระเหยของสารเคมผานได



การเลอกใชชดปองกนสารเคมควรพจารณาตามเกณฑตอไปน

1. ประสทธภาพในการปองกนและมาตรฐานรบรอง วสดททำชดปองกนสารเคมตองผานการทดสอบการเสอมสภาพ และการแทรกผานเชนเดยวกบของถงมอปองกนสารเคม และชดปองกนสารเคมควรผลตขนตามขอกำหนดของมาตรฐาน อนเปนทยอมรบกนโดยทวไป เชน NFPA, NIOSH 2. นำหนกและความสะดวกสบายเมอใชงาน 3. ขนาด


- ควรทำความสะอาดทกครงหลงการใชงานตามวธการทผผลตแนะนำ แตสำหรบชดทใชไดครงเดยว ควรทงไป เมอใชงานเสรจ - ควรตรวจสภาพเพอหาความชำรดหรอความผดปกตทงกอนและหลงการใชงาน - ควรเกบชดปองกนสารเคมในทสะอาดและระบายอากาศด หลกเลยงการเกบในบรเวณทมฝน ความชน แสงอาทตย สารเคม อณหภมสงหรอตำมากๆ และควรพบหรอแขวนชดปองกนสารเคมตามทผผลตแนะนำ

6.2 ชดปองกนความรอน

ใชสำหรบปองกนอนตรายจากความรอนทแผออกมาจากแหลงกำเนด การกระเดนของโลหะหลอมเหลว หรอปองกนอนตรายจากการสมผสแหลงความรอนโดยตรงไดแก งานผจญเพลง งานซอมบำรงบางชนด เปนตน วสดทนำมาทำชดกนความรอนมหลายชนดและมความแตกตางกนไปตามระดบอณหภมทปองกนได เชน หนงสตว ขนสตวหรอ เสนใยฝายเคลอบสารเคม เสนใยแกวเคลอบอลมเนยมซงสะทอนการแผรงสความรอนและทนอณหภมไดสงมาก และเสนใยสงเคราะห


1. ประสทธภาพในการปองกนและมาตรฐานรบรอง 2. รปแบบ ขนาด และความพอด 3. ความรสกสบายเมอสวมใส 4. คณสมบตอนๆ ทอาจสงผลกระทบถงผสวมใส เชน การระบายอากาศ นำหนก ความระคายเคอง เพอปองกน ผลกระทบทอาจเกดขนกบผสวมใส การเพมขนของอณหภมของรางกายมากเกน การเปนลม



ทำความสะอาดทกครงหลงเลกใชงาน ตรวจสภาพหารองรอยชำรด และจดการซอมแซมหากทำได หรอเปลยน ชนใหม เกบชดในทสะอาด ระบายอากาศด หรอปฏบตตามขอแนะนำของผผลต

สงควรพจารณาเมอใชอปกรณปกปองลำตวในโรงพยาบาล

ชดปองกนการปนเปอนทวไปทใชกนมากในโรงพยาบาล อาจมทงแบบสวมดานหนา ปดทางดานหลง หรอผาหนา ตดกระดมหรอเทปสำเรจรป แขนยาวหรอสนกได หรออาจเปนแบบคลมทงตว เสอแขนยาวและกางเกงขายาวตดกนเปนชนเดยว แบบหลงนมกใชกบงานทมความเสยงสง

การเลอกใชชดปองกนการปนเปอนเพอใชในงานทตองสมผสกบคนไขทเปนโรคตดเชอรนแรง ควรพจารณา ขอแนะนำของหนวยงานทเกยวของกบสขภาพเชน WHO, CDC เปนแนวทาง

7. อปกรณปกปองเทา เปนอปกรณสำหรบปองกนอนตรายทอาจขนกบเทา ไดแก การกระแทก ทบ หนบ หรอทมแทงจากวตถตางๆ ปองกนสารเคม ปองกนความรอน และปองกนการลนลม

ชนด

อปกรณปกปองเทา แบงออกเปนชนดตางๆ ดงน

1. รองเทานรภยทวไป เปนรองเทาหมสน ใชสำหรบปองกนอนตรายจากวตถหนกทบ กระแทกอด หนบท ปลายเทา สวนหวรองเทาดานในจงตองมครอบปลายเทา (Toe box) ทำจากวสดทแขงแรง เชน เหลก อลมเนยมตดอย อาจเสรมคณลกษณะอนเพอลดความเสยงจากการประสบอนตรายในททำงานไดเชน เสรมพนรองเทากนการลนลม เสรมแผนระหวางพนรองเทาดานใน และดานนอกปองกนการเจาะทะลของของแหลม รองเทานรภยทวไปอาจทำจาก หนงสตว ยาง พลาสตก หรอวสดอนทสามารถปองกนอนตรายดงกลาวได และใหความรสกสบายขณะสวมใส


2. รองเทาตวนำไฟฟา (Electrically conductive shoes) เปนรองเทาปองกนการสะสมไฟฟาสถตย เหมาะสำหรบสวมใสทำงานในบรเวณทเสยงตอการระเบดหรอไฟไหม

3. รองเทาปองกนอนตรายจากไฟฟา (Electrical hazard, safety-toe shoes) ใชสำหรบปองกนไมใหเทา กลายเปนทางผานของไฟฟาจากจดสมผสไปยงพนดน สามารถปองกนแรงดนไฟฟาไดสงสดไมเกน 600 โวลทบนพนแหง


การเลอกใชอปกรณปกปองเทาควรพจารณาตามเกณฑตอไปน

1. ประสทธภาพและมาตรฐานรบรอง อปกรณปกปองเทาควรผานการทดสอบประสทธภาพการปองกนและคณสมบตอนตามขอกำหนดของสถาบน ทนาเชอถอ เชน สมอ., ANSI, EN

2. เหมาะสมกบลกษณะงาน อปกรณปกปองเทาควรปองกนอนตรายทจะเกดขนกบเทาในททำงานไดอยางครอบคลม และไมเปนอปสรรค ตอการทำงาน

3. ขนาดพอด 4. นำหนกเบา 5. ความสวยงาม


- ทำความสะอาดเปนประจำดวยการปด เชดฝนออกหรอลางดวยนำสะอาด ผงแดด หรอตามคำแนะนำของ ผผลต - กอนการใชงานทกครง ตรวจหารอยขาด ร ความชำรดของอปกรณตางๆ หากมควรซอมใหอยในสภาพด แตหากไมมนใจวาจะยงคงคณสมบตการปองกนตามมาตรฐาน ควรเปลยนรองเทาคใหม - สำหรบรองเทาตวนำไฟฟา รองเทาปองกนอนตรายจากไฟฟา และรองเทานรภยกนสารเคม ควรปฏบตตาม คมอการดแลรกษาและการตรวจสภาพของผผลต

สงควรพจารณาเมอใชอปกรณปกปองเทาในโรงพยาบาล

บคลากรในหนวยงานซอมบำรงเปนกลมทเสยงตอการบาดเจบทเทา จงควรไดรบรองเทานรภยเปนอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลพนฐาน สำหรบหนวยงานอน เชน หนวยจายกลาง หนวยซกฟอก อาจมลกษณะงานทเสยงตอการบาดเจบทเทาบาง เจาหนาทความปลอดภยในการทำงานควรพจารณาทำการประเมนความเสยง เพอตดสนความจำเปนในการใชอปกรณ


เอกสารอางอง

กรมควบคมโรค สำนกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม. คมอการประเมนความเสยงจากการทำงานของ

บคลากรในโรงพยาบาล ; มนาคม 2550

กรมควบคมโรค สำนกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม. คมอการตรวจประเมนการดำเนนงาน การประเมน

ความเสยงจากการทำงานของบคลากรในโรงพยาบาล ; กรกฏาคม 2551

กรมควบคมโรค สำนกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม. คมอปฏบตงานการประเมนสงแวดลอมการทำงาน

; สงหาคม 2545

ภาคผนวกท 1

แบบประเมนความเสยงทางสขภาพ ในโรงพยาบาล


แบบประเมนความเสยงทางสขภาพในโรงพยาบาล

ชอโรงพยาบาล ทอย วนททำการประเมน ผประเมน งาน/แผนกททำการประเมน จำนวนผปฏบตงานทงหมด การดำเนนงานอาชวอนามยในแผนก

การดำเนนงาน การปฏบต

1. มระบบปองกน/ระงบอคคภย

2. มการใหความรเรองอาชวอนามย

3. มระบบการจดการของเสยทเปนอนตราย

4. มมาตรการในการใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล

5. มการตรวจสขภาพรางกายประจำป

6. มการตรวจสขภาพตามความเสยง ไดแก

6.1 การตรวจสมรรถภาพปอด

6.2 ตรวจการไดยน

6.3 ตรวจการมองเหน

7. การตรวจทางชวภาพ ไดแก

....................................................................................................

8. การตรวจทางสงแวดลอม ไดแก

....................................................................................................

ไมม ม


ขนตอนการทำงาน

1.

ขนตอนการทำงาน/ ลกษณะงาน

สงคกคามหลก ระยะเวลาทำงาน (ชวโมง)

จำนวนผปฏบตงาน (คน)

2.

3.

4.

5.

6.


ตารางท 1 การประเมนความเสยงทางสขภาพจากสงคกคามทางกายภาพและชวภาพ

สงคกคามสขภาพ

* ระดบความเสยง ความเสยงเลกนอยหรอความเสยงทยอมรบได (คะแนน 1 หรอ 2) ความเสยงปานกลาง (คะแนน 3 หรอ 4) ความเสยงสง หรอความเสยงทยอมรบไมได (คะแนน 6 หรอ 9)

จำนวนผทมความเสยง (เฉลยตอวน)

ไมม ม

ผปฏบตงาน (คน)

ผรบบรการ (คน)

โอกาสของการเกดอนตราย/โอกาส

การรบสมผส (A)

ไมนาเกด/ นอย (1)

เกดได ปานกลาง (2)

เกดไดมาก (3)

ระดบความเปนอนตราย

(B)

เลกนอย (1)

ปานกลาง (2)

รายแรง (3)

ระดบ ความเสยง * (C) = (A)x(B)

สง (6 หรอ 9) ปานกลาง (3 หรอ 4) ตำ (1 หรอ 2)

สงคกคามทางกายภาพ


เสยงดง

แสงสวาง

ความสนสะเทอน

รงส

สงคกคามทางชวภาพ

แบคทเรย

รา

ไวรส

อนๆ .........................................


ตารางท 2 การประเมนความเสยงทางสขภาพจากสงคกคามทางเคม




ไมม ม









(B)






สงคกคามทางเคม

1.

2.

3.

4.

5.


ตารางท 3 การประเมนความเสยงทางสขภาพจากสงคกคามทางการยศาสตร




ไมม ม









(B)






การยศาสตร

ออกแรงยกวสด/สงของทมนำหนกมาก

ออกแรงยกของดวยทาทางบดเอยวตว

ทาทางหรอการเคลอนไหวทฝนธรรมชาต

ยน/นงทำงานอยกบทตดตอกนจนมผล ตอการบาดเจบกลามเนอ

นงทำงานอยกบทตลอดเวลา

โดยมโตะ/เกาอทไมเหมาะสม

มรปแบบการทำงานซำๆ

การใชแรงดงหรอดนทตองออกแรงมาก เพอเคลอนยายสงของ

การใชวสด/อปกรณทไมเหมาะ กบการหยบหรอจบ


ตารางท 4 การประเมนความเสยงทางสขภาพจากการเกดอบตเหตหรอสภาพการทำงานทไมปลอดภย




ไมม ม









(B)






สาเหตของการเกดอบตเหต/

สภาพการทำงานทไมปลอดภย

การใชอปกรณทมความคม

การใชเครองจกรกล

การใชยานพาหนะ

การทำงานในทสง

การทำงานในทคบแคบ

สภาพพนทมลกษณะลน

การทำงานกบสงของรอน

มสงกดขวางทางเดน

อนๆ .................................................





ไมม ม









(B)




ระดบ ความเสยง * (C) = (A)x(B) สง (6 หรอ 9) ปานกลาง (3 หรอ 4) ตำ (1 หรอ 2)

อคคภยและภยพบต

การทำงานกบเครองกำเนดไฟฟา

การทำงานเกยวกบไฟฟา

การใชอปกรณ/เครองมอไฟฟา

การทำงานกบหมอไอนำ

การเกบวตถไวไฟ เชน ถงกาซ

การใชสารเคม/กาซทตดไฟงาย

อนๆ .................................................

ตารางท 5 การประเมนความเสยงทางสขภาพจากอคคภยและภยพบต


ตารางท 6 การประเมนความเสยงทางสขภาพจากสงคกคามทางจตวทยาสงคม




ไมม ม









(B)





สงคกคามทางจตวทยาสงคม

ความเครยด

ความรนแรงจากคนไขหรอญาต

อนๆ .................................................

1.

2.

3.


ตารางท 7 การประเมนความเสยงทางสขภาพจากคณภาพอากาศ




ไมม ม









(B)





คณภาพอากาศ

มความรสกแออด อดอด

อากาศรอนหรอเยนเกนไป

มกลนฉนของสารเคม

ระบบระบายอากาศไมด

มฝน

อบทบ ชน

พบเชอราตามพนผว

อนๆ ระบ .......................................


ขอสรปจากการประเมนความเสยงทางสขภาพ

สงคกคามสขภาพทพบ

ผลการจดอนดบความเสยง

ลำดบความเปนอนตราย

(A)

โอกาสของการเกด

อนตราย (B)

การจดอนดบความเสยง (A)x(B)


วธการปองกน ควบคม หรอแกไข

ทมอยแลว ทควรเพมเตม


แผนการดำเนนการบรหารจดการความเสยง

โครงการ

.......................................................................................................................................................................

วตถประสงค

แผนการดำเนนงาน

พนทดำเนนการ/ผรบผดชอบ

ระยะเวลาดำเนนงาน

งบประมาณ


การประมาณระดบความเสยง

ความเสยง = คะแนน ความเปนอนตราย x คะแนนของโอกาสเกด

อนตราย

ลำดบของความเปนอนตราย

อนตรายเลกนอย (1)

อนตรายปานกลาง (2)

อนตรายรายแรง (3)

โอกาสเกด ไดนอยหรอไม นาจะเกด (1)

โอกาสเกดขน ไดปานกลาง (2)

โอกาสเกดขน ไดมาก (3)

โอกา

สของ

การเกด

อนตร

าย 1

ความเสยงเลกนอย 2

ความเสยงทยอมรบได 2

ความเสยงปานกลาง






9 ความเสยงทยอมรบไมได

ตาราง ขอเสนอแนะในการควบคมความเสยง

โอกาสของการเกดอนตราย

ขอเสนอแนะในการจดการความเสยง

เกดไดนอยหรอ ไมนาเกด

ความเสยงเลกนอย ความเสยง อาจยอมรบได

หากมการเฝาคมความเสยง

ควรมการจดการ ความเสยง

ความเสยงยอมรบได แตควรมการเฝาคม

ความเสยง

ควรมการจดการ ความเสยง

จำเปนตองมการจดการ ความเสยงและ

ทำการเฝาคมความเสยง

ควรมการควบคม ความเสยงและ เฝาคมความเสยง

จำเปนตองม การควบคมความเสยง

จำเปนตองมการจดการ ความเสยงทม ประสทธภาพ

ปานกลาง

ความเปนอนตราย

เลกนอย รายแรง

เกดไดบางครง

เกดไดบอยครง


แบบสรปผลการประเมนความเสยง และการควบคมความเสยง


คำแนะนำสำหรบการบนทกสรปผลการประเมนความเสยง

***กอนทจะทำการบนทกสรปผลการประเมนความเสยงทพบในแตละแผนกนน ควรใชแบบประเมน ความเสยงไปทำการบนทกขอมล และนำขอมลทไดมากรอกในแบบสรปผลการประเมนความเสยง***

ขนตอนในการบนทกขอมลในแบบสรปผลการประเมนความเสยง 1. บนทกชอแผนกหรอพนททำไดทำการประเมนความเสยง 2. บนทกชอผททำการประเมน และผททำการตรวจสอบผลการประเมน หรอหวหนาแผนก ททำการประเมน 3. วนททำการประเมนในครงน วนททำการประเมนครงทผานมา และวนทจะทำการประเมน ในครงตอไป 4. การระบสงคกคาม (1a-1c.) 4.1 ใหระบลำดบของความเสยงทสำคญทพบในแผนก 4.2 บนทกลกษณะของการทำงาน หรอขนตอนของงาน 4.3 บนทกสงคกคามทพบในแตละลกษณะงาน หรอแตละขนตอนของงานวาสงคกคาม สำคญทพบมอะไรบาง 4.4 บนทกลกษณะของอบตเหต หรอลกษณะของการเจบปวย ทเปนผลมาจากสงคกคาม ประเภทนนๆ 5. การประเมนความเสยง ( 2a-2e.) 5.1 บนทกมาตรการในการควบคมอนตรายหรอผลกระทบทอาจจะเกดขนจากสงคกคาม ทมอยในวนททำการประเมน นอกจากนจะตองระบถงประสทธภาพหรอความตอเนอง ของมาตรการควบคมดงกลาวดวย 5.2 บนทกจำนวนกลมเสยง โดยแยกระบเปนกลมผปฏบตงานและกลมบคคลทวไป เชน ผปวย ผมาตดตองาน เปนตน วามจำนวนกคนทเสยง หรออาจไดรบผลกระทบจาก สงคกคามนนๆ 5.3 บนทกระดบความรนแรงทไดประมาณการไว 5.4 บนทกระดบโอกาสหรอความเปนไปไดของอนตรายทอาจจะเกดขน ตามทได ประมาณการไว 5.5 บนทกระดบความรนแรงทไดจากการพจารณาถงความรนแรง และโอกาสของ การเกดอนตราย 6. การควบคมความเสยง 6.1 ระบขอเสนอแนะการดำเนการควบคมความเสยงทควรมเพมเตม เพอขจดหรอ ลดระดบความเสยงลง 6.2 ระบผรบผดชอบในการควบคมความเสยงทจะมการดำเนนการเพมเตม


แผนก

ผประเมน

ชอ/ตำแหนง

วนททำการประเมน

แบบสรปผลการประเมนความเสยงและการควบคมความเสยง

วนทประเมนครงทผานมา :

ชอผทตรวจสอบ/

หวหนาแผนกทประเมน

วนทประเมนครงตอไป

1. การระบสงคกคาม 2. การประเมนความเสยง 3. การควบคมความเสยง

1a. 1b. 1c. 2a. 2b. 2c. 2d. 2e. 3a. 3b.

ลำดบ สงคกคาม ลกษณะของอบตเหต

หรอการเจบปวย

การควบคม

ความเสยงทมอย

จำนวนกลมเสยง

(คน) ความรนแรง โอกาส ระดบ

ความเสยง การควบคมทควร

ดำเนนการเพมเตม ผทรบผดชอบ

ผปฏบตงาน คนทวไป


การวเคราะหงานเพอความปลอดภย (Job Safety Analysis)


การวเคราะหงานเพอความปลอดภย (Job Safety Analysis)

การวเคราะหงานเพอความปลอดภย (Job Safety Analysis, JSA) เปนเทคนควธการทจะ

สงเสรมใหผปฏบตงานสามารถทำงานไดอยางปลอดภยทสด โดยการวเคราะหถงอนตรายทแฝงอยในขนตอน

การทำงาน และพฒนาวธการปองกนแกไขอนตรายนน กอนทจะเกดอบตเหตหรอผลเสยตอสขภาพของ

ผปฏบตงาน

ผดำเนนการวเคราะหงานเพอความปลอดภย

ผดำเนนการวเคราะหงานเพอความปลอดภย ควรจะเปนผทเขาใจกระบวนการทำงานเปนอยางด

สามารถแยกแยะขนตอนของงาน และทราบถงอนตรายทแฝงมากบขนตอนตางๆ ไดด นอกจากนนแลวยง

ควรทราบถงขนาดความรนแรงของอนตราย และวธการปองกนอนตรายนนๆ ดวย ดงนน หากเปนไปได

ควรใหเจาหนาทของโรงพยาบาลทรบผดชอบงานดานความปลอดภยในการทำงาน ไดรบการอบรมในเรอง

อาชวอนามยและความปลอดภย รวมทงการวเคราะหงานเพอความปลอดภย

ประโยชนทไดจากการทำ JSA

• การทำ JSA ชวยทำใหผควบคมงาน หรอผปฏบตงานไดเรยนรมากขนเกยวกบงาน อนตราย

และวธปฏบตทปลอดภย

• ผปฏบตงานใหความรวมมอในการทำงานมากขน รวมทงมการพฒนาทศนคตทด

• เมอทำ JSA สำเรจแลว สงทตามมา คอ

- วธการทำงานทมประสทธภาพขน

- วธการทำงานทปลอดภยขน

- สภาพการทำงานทปลอดภยขน

บนได 4 ขนตอน ของการทำ JSA

1. เลอกงานทจะทำการวเคราะห (Select)

2. แตกงานทจะวเคราะหเปนลำดบขนตอน (Step)

3. คนหาอนตรายทแฝงอยในแตละขนตอน (Identify)

4. พฒนาเพอหามาตรการการแกไขปญหา (Develop)


1. การเลอกงานทจะวเคราะห

การเลอกงานทจะวเคราะหมหลกเกณฑโดยการจดลำดบความสำคญของงาน เลอกงานทมลกษณะ

ตอไปน

• งานทมความถในการเกดอบตเหตสง (ดจากสถต บนทกรายงานการบาดเจบ)

• งานทมศกยภาพในการทำใหเกดอบตเหตขนรายแรง (การบาดเจบขนรายแรง พการ ทพพลภาพ

หรอถงแกชวต ดจากอตราความรนแรงของการบาดเจบ)

• งานใหมหรองานทมการเปลยนแปลง (มการเปลยนแปลงหรอปรบปรงกระบวนการผลต

อปกรณ เครองจกร)

2. การแตกงานทจะวเคราะหตามลำดบขนตอน

2.1 ขอควรพจารณาในการแตกงาน คอ

• ไมควรแตกงานเปนขนตอนจนละเอยดเกนไปจนไมสามารถแยกแยะอนตรายทอาจเกดขน

ในแตละขนตอนได

• ไมควรแตกงานเปนขนตอนนอยเกนไป เพราะจะทำใหขนตอนสำคญบางขนตอนถกมองขามไป

ทำใหไมสามารถทำการวเคราะหอนตรายทแฝงอยในแตละขนตอนไดอยางสมบรณ

• ปกตการแตกงานควรแตกไดประมาณ 7 - 10 ขนตอน

• การแตกงานควรใชคำเรมตนดวยคำกรยา

2.2 เทคนคการแตกงาน (สำหรบหวหนางาน)

• ควรเลอกผปฏบตงานทเกยวของกบงานทจะวเคราะห ทมคณสมบตดงน

- มประสบการณ

- มความสามารถ

- ใหความรวมมอไดเตมท

- มความเตมใจและจรงใจ

• อธบายถงวตถประสงคและวธการทำ JSA ใหผปฏบตงานทราบ และเขาใจทกขนตอน

• สงเกตการณการทำงานของผปฏบตงาน และพยายามแตกงานเปนลำดบขนตอน

(ขณะสงเกตการณนน แนะนำใหผปฏบตงานทำงานตามปกตใหความจรงตอผปฏบตงานวา

ไมไดมาดเพอจบผดแตมาดเพอศกษา สงเกตงานทผปฏบตงานปฏบตอย)

• บนทกงานแตละขนตอนลงในแบบวเคราะหงานเพอความปลอดภย (ขณะวเคราะหงานให

สงเกตวา ผปฏบตงานทำอะไร ไมใชสงเกตวา ผปฏบตงานทำอยางไร)

• ตรวจสอบความถกตอง โดยการสอบถามจากผปฏบตงานวา ลำดบขนตอนการปฏบตงาน

ถกตองหรอไม


3. การคนหาอนตรายทแฝงอยในแตละขนตอน

ขนตอนนมความสำคญมาก จะตองใชความละเอยดรอบคอบ เพราะผลจากการวเคราะหงานจะ

นำไปใชประกอบการพจารณาหามาตรการแกไขตอไป

วธการคนหาอนตราย ทำไดดน

• ทำการสงเกตวา ในแตละขนตอนการทำงานมอนตรายทแฝงอยทอาจจะกอใหเกดการบาดเจบ

หรออบตเหตอะไรบาง (ใหสงเกตทงสภาพการทำงาน สงแวดลอมการทำงาน รวมถงวธการ

ปฏบตงานดวย)

• ควรจะใชเวลาในการสงเกตอยางละเอยด เพอวาอนตรายทแฝงอยในแตละขนตอนการทำงาน

จะไมถกมองขามไป และไดรบการบนทกอยางครบถวน

• เมอบนทกแลวใหสอบถาม ปรกษากบผปฏบตงานทปฏบตงานนนอกครงหนง เพราะผปฏบต

งานทมประสบการณ อาจใหขอมลเพมเตมได

ตวอยางคำถามทควรตงขอสงเกต หรอควรถามผปฏบตงานคอ ในแตละขนตอนนาจะมอนตราย

ทแฝงอยตอไปน หรอไม

• มอนตรายทผปฏบตงานอาจเดนชน หรอกระแทกถกวตถ หรอสงของซงวางตงอยหรอไม

• มอนตรายทมอเทาของผปฏบตงาน มโอกาสจะถกหนบหรอไม

• การทผปฏบตงานดงหรอดนของเคลอนท หรอทำการยกของหนก มอนตรายททำใหเกดอาการ

เคลดขดยอกหรอไม

• มสภาวะแวดลอมทอาจเปนอนตรายหรอไม (แกส ไอระเหย ควนละออง ทเปนพษของสารเคม

ความรอน แสง เสยง รงส)

• อนตรายทอาจเกดจากสภาพการทำงาน หรอวธการปฏบตอนๆ มหรอไม

4. การพฒนาเพอหามาตรการแกไขปญหา

ขนตอนสดทายในการทำ JSA คอ การพฒนาวธการแกไข ขจดหรอลดอนตรายทแฝงอยในสภาพ

หรอสงแวดลอมการทำงาน เพอใหผปฏบตงานสามารถปฏบตงานดวยวธการทำงานทปลอดภย


หลกการแกไข ขจด หรอลดอนตราย

โดยการประยกตหลกการปองกนควบคมอนตรายทเกดจากสภาพ และสงแวดลอมการทำงาน ดงน

• การควบคมทแหลงกำเนดอนตราย (Source)

- การเลอกหรอเปลยนแปลงกระบวนการผลตทปลอดภยกวา หรอมอนตรายนอยกวา

- การใชสารเคมทมอนตรายนอยกวา แทนสารเคมทมอนตรายมากกวา

- การระบายอากาศเฉพาะท

- การปดคลมแหลงอนตราย

- การปรบปรงเครองจกร

• การควบคมททางผาน (Path)

- การจดเกบ ความเปนระเบยบเรยบรอย การรกษาความสะอาด

- การระบายอากาศทวไป

- การเพมระยะหาง หรอทำทกนระหวางผปฏบตงานกบแหลงอนตราย

• การควบคมทตวบคคล (Receiver)

- การใหความร ฝกอบรม สอนงาน

- การสบเปลยน หมนเวยนพนกงาน

- การตดสญญาณเตอนอนตรายทตวพนกงาน

- การใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล

เมอเสนอแนะวธการควบคมแกไขแลว ควรมการสอบถามความคดเหนของผปฏบตงานนนๆ วา

มความเหมาะสม หรอมความเปนไปไดหรอไม หรอควรปรบปรงขอเสนอแนะอยางไร

การกำหนดมาตรฐานความปลอดภยในการทำงาน

เมอไดมการนำมาตรการแกไขปญหาไปใชเปนระยะเวลาหนงแลว มนใจวาเกดผลดในทางปฏบต

กสามารถกำหนดออกมาเปนมาตรฐานความปลอดภยในการทำงาน (Safety Standard Operation

Procedure หรอ SSOP) เพอใหผปฏบตงานไดถอปฏบตตอไป


ขนตอนของงาน อนตรายทจะเกดขน มาตรการปองกน SSOP

1. เขนผาเขา

แผนกซกรด

โดยใชรถเขน

2. คดแยกผา

1.1 ปวดหลง

2.1 ฝนเขาตาและทางเดน

หายใจ

2.2 ถกเขม/ของมคม

ทตดมากบผาบาดมอ

1.1 ปรบปรงรถเขน

2.1 สวมแวนตานรภยและ

ผาปดจมก

2.2 สวมถงมอยางแขง

ปองกนนำและ

การบาด/ตำ

2.3 กำหนดใหผสงผาซก

ตรวจสอบกอนนำสง

ตวอยางการทำ (Job Safety Analysis : JSA)

งานทวเคราะห งานซกรด

หนวยงาน แผนกซกรด โรงพยาบาล โรงพยาบาลทวไป

ผวเคราะห นายทองด มสข

ขนตอนของงาน

เขนผาเขาแผนกซกรด คดแยกผา ฉดลางนำกอนนำผาเขาเครองซกผา

เตมนำยาฆาเชอโรค เครองซกผาทำงาน นำผาออกจากเครองซกผา

รดผา พบผา

กอนปฏบตงาน

1. ขอความรวมมอจากผสงผาซก

ใหตรวจสอบความเรยบรอย

กอนนำผาสง

2. ตรวจสอบรถเขน ใหเคลอน

ไดสะดวก

3. ตรวจสอบและบำรงรกษา

เครองซกผา เพอไมให

สนสะเทอนและมเสยงดง

4. ตดตงระบบเตมนำยาฆาเชอ

โรคอตโนมตทเครองซกผา

5. จดหาทรองผาสำหรบยน


ขนตอนของงาน อนตรายทจะเกดขน มาตรการปองกน SSOP

3. ฉดลางนำกอน

นำผาเขาเครอง

ซกผา

4. เตมนำยาฆา

เชอโรค

5. เครองซกผาทำงาน

6. นำผาออกจาก

เครองซกผา

7. รดผา

8. พบผา

3.1 นำและสงสกปรกจากผา

กระเดนเขาตาและ

รางกาย

3.2 ระคายเคองผวหนงจาก

นำยา

4.1 นำยาฆาเชอโรค

5.1 เสยงดง

6.1 ทาทางการทำงานทอย

ในลกษณะเขยงเทา

เออมมอ ทำใหปวด

7.1 ความรอน

8.1 ทาทางการทำงาน

ในลกษณะนงกบพน

ทำงาน ทำใหปวดขา

เขา หลง และสะโพก

3.1 สวมผายางกนเปอนและ

รองเทาบท

3.2 ตดตงระบบเตมนำยา

4.1 ตดตงระบบเตมนำยา

อตโนมต

5.1 ตดตงเครองอยางมนคง

5.2 บำรงรกษาเครองซกผา

6.1 จดหาทรองพน เพอลด

การเขยงเทาและเออม

7.1 จดการระบายอากาศทด

8.1 จดหาเบาะรองนงกบพน

หรอมานงเลกๆ

6. จดการระบายอากาศแบบ

ธรรมชาต ใหมการถายเท


7. สวมถงมอยางแขง รองเทาบท

ผายางกนเปอน ผาปดจมก

และแวนตานรภย

8. เขนผาดวยความระมดระวง

และหลงตรง

9. ทำการคดแยกผา โดยระวง

มใหฝนหรอสงสกปรกฟง

กระจาย และระวงของมคม

10. ฉดนำลางผาทสกปรกมากกอน

นำเขาเครอง โดยปรบความ

แรงของนำมใหกระเดนมาก

11. นำผาเขาและออกจาก

เครองซกผา โดยใชทรองพน

สำหรบยนในระดบความสง

ทพอเหมาะ

12. รดผาโดยใหมการระบาย

ความรอนออกไป

13. นงพบผากบพน โดยใชเบาะ

รองนงหรอเกาอเลก เพอลด

การกดทบขา เขา สะโพก

14. ถอดอปกรณปองกนอนตราย

สวนบคคล ทำความสะอาด

แลวเกบไวในทจดเกบ



การตรวจสมรรถภาพการมองเหน ดวยเครอง Orthrorator


การตรวจสมรรถภาพการมองเหนดวยเครอง Orthrorator

เปนการวดความสามารถของตาในเรองตางๆ ทงในระยะใกลและระยะไกล การตรวจสมรรถภาพสายตา

จะทดสอบในเรองการมองภาพคมชด การมองภาพ 3 มต การแยกส และการตรวจลานสายตา และนำผลการตรวจ

เปรยบเทยบกบลกษณะงานทปฏบตอย

วตถประสงคในการตรวจ 1. เพอดความสามารถของตาในการมองเหนในเรองตางๆ เชน การเหนรปราง การเคลอนไหวของวตถ

การเหนส ความกวางของการมองเหน ความชดลก และความสมดลของกลามเนอตา

2. เพอคดเลอกคนใหเหมาะสมกบการปฏบตงาน

3. เพอเปนขอมลสขภาพดานการมองเหนของผทำงานทตองใชสายตาเชน งานเจยระนย งานตรวจสอบ

คณภาพสนคา งานซอมบำรงเครองจกรทมขนาด เลก งานอเลคโทรนค เปนตน

การเตรยมตวเพอรบการตรวจ พกผอนใหพอเพยง พกสายตา หลกเลยงการสมผสแสงจา 8 – 12 ชวโมง

การอานผลการตรวจ 1. สมรรถภาพสายตาเหมาะสมกบงาน หมายถงผลการตรวจเมอเปรยบเทยบกบแผนงานมาตรฐาน

ตามลกษณะงานอยในบรเวณพนททกำหนด

2. สมรรถภาพสายตาไมเหมาะสมกบงาน หมายถง ผลการตรวจเมอเปรยบเทยบกบแผนงานมาตรฐาน

ตามลกษณะงานอยนอกบรเวณพนททกำหนด

ขอแนะนำสำหรบผทำงานทใชสายตา 1. ควรพกสายตาเปนระยะๆ ในระหวางการทำงานตลอด 8 ชวโมง

2. ปรบปรงสภาพแวดลอมในเรองของแสงสวางใหพอเหมาะกบลกษณะงาน กำจดหรอลดแสงสะทอนทอาจ

ทำใหเกดอาการไมสบายตา

3. งานอาชพทเสยงตอการเกดอบตเหต เชน งานตอกตะป งานกลงเหลก งานซอมรถยนต ควรใสหนากาก

หรอแวนตาปองกน ผททำงานเกยวของกบรงส ควรใสแวนตาปองกนรงส

4. มการตรวจสมรรถภาพการมองเหนอยางสมำเสมอและบนทกผลลงในสมดสขภาพทกครง


การตรวจคดกรองการไดยนสำหรบผสมผสเสยงดง ทเกดจากการประกอบอาชพ


การตรวจคดกรองการไดยนสำหรบผสมผสเสยงดงทเกดจากการประกอบอาชพ

การตรวจการไดยน เปนกจกรรมการคดกรองสขภาพใหแกผประกอบอาชพ ในกลมเปาหมายททำงานใน

สภาพแวดลอมการทำงานทมเสยงดงโดยมวตถประสงคทสำคญคอ

1. เพอเปนขอมลพนฐานดานระดบการไดยนเสยงของผประกอบอาชพ ทเขาปฏบตงานใหมในแผนกทม

เสยงดง TWA 8 ชวโมง ≥ 85 เดซเบลเอ

2. เพอเปนการคนหาปญหาการสญเสยการไดยนในระยะเรมตน และใชเปนขอมลในการวางแผนการควบคม

ปองกนการสญเสยการไดยนในสถานประกอบการ

3. เพอใชเปนเครองมอประเมนผลโครงการอนรกษการไดยน

4. เพอตดตามผลการควบคมปองกนการสญเสยการไดยน

ตาม พรบ.คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 107 กำหนดไววา “ใหนายจางจดใหมการตรวจสขภาพของ

ลกจาง และสงผลการตรวจดงกลาวใหแกพนกงานตรวจแรงงาน ทงน ตามหลกเกณฑและวธการกำหนดในกฎกระทรวง”

สบเนองจากกฎหมายดงกลาว สถานประกอบการตางๆไดจดจางใหสถานบรการสขภาพทงภาครฐและเอกชนเขามา

บรการตรวจสขภาพใหแกลกจางถงสถานประกอบการเพออำนวยความสะดวกและประหยดเวลา การตรวจการไดยน

เปนบรการชนดหนงทนายจางกำหนดใหมการตรวจใหแกลกจาง

ปจจบนพบวาหลายหนวยงานทใหบรการตรวจการไดยน มวธการหรอขนตอนการตรวจและการอานผล

การตรวจทแตกตางกน ความชกของการเกดการสญเสยการไดยนทพบไดจากรายงานจงมความแตกตางกนตามหลกเกณฑท

ปฏบต ดงนน ในป พ.ศ. 2546 สำนกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม จงไดแตงตงคณะกรรมการพจารณา

เกณฑการตรวจคดกรองการไดยนขน ซงประกอบดวยผทรงคณวฒจากภาควชาโสต ศอ นาสกวทยา คณะแพทยศาสตร

ศรราชพยาบาล โรงพยาบาลรามาธบด สมาคมโสต ศอ นาสกวทยา นกโสตสมผสวทยา แพทยห คอ จมกโรงพยาบาล

ราชวถ โรงพยาบาลสมทรสาครและอาจารยภาควชาอาชวอนามยและความปลอดภย มหาวทยาลยมหดล และสาขา

วทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช รวมพจารณากำหนดเกณฑมาตรฐานขนตำ ในการปฏบตการ

ตรวจการไดยนในสถานประกอบการใหเปนแนวทางเดยวกนทงประเทศ

การใหบรการตรวจการไดยนในสถานประกอบการควรมแนวปฏบตทมมาตรฐานขนตำดงน

1. หองทใชทำการตรวจการไดยน

การตรวจการไดยนในสถานประกอบการของประเทศไทยในปจจบนยงขาดแคลนหองสำหรบตรวจการไดยน

ทมระดบเสยงตามมาตรฐานของ ANSI S3.1-1991 ผทำการตรวจจะตองคดเลอกหองทเงยบทสดเปนหองปฏบตการ

ตรวจการไดยน เพอปองกนเสยงรบกวนในขณะทำการตรวจ คณะผเชยวชาญในการพจารณาเกณการตรวจคดกรองการ

ไดยนมมตใหใชมาตรฐานระดบเสยงหองตรวจการไดยนโดยองตามเกณฑของ OSHA- 1983 (ตารางท 1) เปน

มาตรฐานขนตำ เมอคดเลอกหองไดแลวตองทำการวดระดบเสยงในหองทใชตรวจการไดยน โดยวดในชวงทคาดวานาจะ

มเสยงรบกวนมากทสด เชน ในหองตรวจมพดลม ดดอากาศ เครองปรบอากาศ เปนตน ตองเปดใชงานตามปกต

เหมอนเชนทเปดใชขณะทำการตรวจการไดยน วธวดระดบเสยงใชเครองวดเสยง วด ณ ระดบศรษะของผจะถกตรวจ

การไดยน วดแยกความถ ถามคาเสยงดงทความถใดความถหนงมากกวาระดบเสยงในตารางท 1 แสดงวาหองนน

ไมเหมาะสมเปนหองตรวจการไดยน


ตารางท 1 แสดงระดบเสยงในหองททำการตรวจการไดยน ตามเกณฑของ Occupational Safety and Health

Administration; OSHA 1983 ความถ (Hertz) 500 1000 2000 4000 8000 ระดบเสยง (dB) 40 40 47 57 62

ทมา : Noise and Hearing Conservation Manual, 1986 American Industrial Hygiene Association.

2. เครองตรวจการไดยน (Audiometer)

รปท 1 เครองตรวจการไดยน (Audiometer)

เครองตรวจการไดยนตองไดตามมาตรฐาน(ANSI 3.6 –1969 หรอ R-1989 ) ทงนเครองตรวจการไดยน

ควรตรรจเชคกอนการใชงานตามขอกำหนดของ ISI 6189-1983 (E) โดยทำการ Listening check กอนใชงานทกครง

และสงเครองตรวจการไดยนไปสอบเทยบความถกตอง(Basic Calibration) อยางนอยทก 2 ป หรอเมอพบความ

ผดปกตจากการตรวจเชคกอนใชงาน การสอบเทยบเครองตรวจการไดยนตองมหลกฐานการสอบเทยบเครองมอจาก

หนวยงานททำการปรบเทยบเครองมอเปนลายลกษณอกษร

เครองตรวจการไดยน ควรมการตรวจเชคกอนใชงานเปนประจำ ไดแก

2.1 Listening check หรอ Function check ความถของการตรวจเชค ทกวนกอนใชเครองตรวจการ

ไดยน Listening check เปนการตรวจสอบปม Function ตางๆ ปมสญญาณตอบสนอง ทครอบหฟง สายไฟ

ไมโครโฟน ใหพรอมในการใชงานแตละวน วธการตรวจสอบสามารถทำไดดงน

เปดเครองตรวจการไดยนตงความถไวท 1000 Hz. จากนนปรบปมระดบเสยงดง Hearing

threshold level (HTL) ของเครองตรวจวดการไดยนไวท 70 เดซเบล กดปมปลอยสญญาณเสยงตรวจสอบเสยง

ทครอบหขางขวาวาสญญาณเสยงดงสมำเสมอดหรอไม และตรวจสอบปมตอบรบสญญาณ กด - ปลอย ดวามไฟกระพรบ

ตามจงหวะการกด – ปลอยหรอไม ทำการตรวจสอบเชนเดยวกนนทความถ 2000 3000 4000 6000 8000 และ

กลบมาทความถ 500 Hz. จากนนใหตรวจสอบปมสญญาณและทครอบหฟงขางซายโดยเรมตนท ความถ 1000 Hz.

ปลอยสญญาณเสยงทระดบเสยงดง 70 dB(HTL) จนครบทกความถ


2.2 Subjective test หรอ biological test ความถในการตรวจเชคควรทำทกเดอน วธ Subjective

test น ทำไดโดยการตรวจการไดยนในคนทมการไดยนคงทและมระดบการไดยนไมเกน 25 เดซเบล ทกความถ แลวนำ

ผลการตรวจการไดยนมาเปรยบเทยบกบผลการตรวจททราบคาแลวของคนเดยวกน ถาพบวามระดบการไดยนแตกตาง

กนมากกวา 10 เดซเบลทความถใดความถหนงตองหยดการใชเครอง แลวสงเครองทำสอบเทยบความถกตอง

อยางละเอยดตอไป

2.3 Acoustic calibration ควรทำทก 1 – 2 ป เปนการสอบเทยบความถกตองของเครองตรวจการ

ไดยนโดยใชเครองวดเสยง ชดวเคราะหความถและ Couper ทไดมาตรฐานตาม National Bureau of standard 9A

couper

การทำ acoustic calibration ตองดำเนนการโดยผทชำนาญและมหองตรวจทไดมาตรฐาน ซงจะทำการ

ตรวจเชคความดงเสยงทปลอยมาแตละความถตงแต 500 – 6000 เฮรซ ของทครอบหฟงแตละขาง โดยปรบปม

ปรบระดบเสยงดง Hearing threshold level (HTL) ของเครองตรวจวดการไดยนไวท 70 เดซเบล แลวลดระดบ

ความดงลงทละ 10 เดซเบล จดบนทกคาทอานไดจากเครองวดเสยงทก 10 เดซเบลทลดลงในเครองตรวจวดการไดยน

และเครองวดเสยงควรอานคาไดลดลง 10 เดซเบลตรงกน หากการวดระดบเสยงใด ๆ เบยงเบนไป ≥ 15 เดซเบล

ทความถใดความถหนงตองทำการ exchaustive calibration เพอปรบคาความดงเสยงของเครองตรวจการไดยนใหได

ตามมาตรฐานทตดมาพรอมเครองตรวจการไดยน

3. ผทำการตรวจการไดยน

ผทำการทดสอบการไดยนทเหมาะสมควรเปนนกโสตสมผสวทยา (Audiologist) ซงเปนผทมความร

เชยวชาญทางดานการตรวจการไดยน หรอบคลากรทางสาธารณสขทผานการอบรมหลกสตรทไดรบการรบรองจาก

กระทรวงสาธารณสข หรอหนวยงานทเกยวของ

4. การเตรยมผเขารบการตรวจการไดยน

4.1 หลกเลยงการสมผสดงทบาน หรอททำงานจนกระทงกอนเขารบการตรวจการไดยน

4.2 ตองไมสมผสเสยงดงกอนเขารบการตรวจการไดยนอยางนอยทสด 12 ชวโมง เพอหลกเลยงภาวะ

หตงทเกดขนชวคราว (TTS)

4.3 กรณระหวางรอตรวจจำเปนตองเขาไปปฏบตงานสมผสกบเสยงดงกอน ลกจางจะตองสวมใสอปกรณ

ปองกนการสญเสยการไดยนทสามารถลดเสยงทหของผปฏบตงานสมผสได < 85 เดซเบลเอ ตลอดระยะเวลาทสมผส

เสยงดงและอนญาตใหเขาไปปฏบตงานไดไมเกน 4 ชวโมง เทานน

4.4 ออกจากทมเสยงดงกอนถงเวลาทดสอบการไดยนอยางนอย 15 นาท และมาถงหองตรวจการไดยน

กอนอยางนอย 5 นาท เพอปองกนการเหนอยหอบขณะตรวจวด สำหรบตำแหนงของผรบการตรวจควรนงในบรเวณท

ผทำการตรวจสามารถทจะสงเกตเหนปฏกรยาขณะทำการตรวจได ทงเรองการขยบมอ แขน โดยใหผรบการตรวจหนไป

ทางดานขางของผรบการตรวจ ดงรป


รปท 2 การจดตำแหนงทานงตรวจการไดยน

5. วธการตรวจการไดยนในสถานประกอบการ เปนการตรวจคดกรองจงกำหนดใหใชวธการตรวจ

โดยการนำเสยงทางอากาศ (pure tone air - conduction threshold) ซงสามารถดำเนนการไดโดยบคลากร

ทผานการอบรมจากหนวยงานทไดรบการรบรอง ซงจะชวยลดการตรวจทไมจำเปนประหยดเวลาและคาใชจายของ

สถานประกอบการหรอนายจาง ซงเมอพบความผดปกตจงนำสงตรวจเพมในสถานบรการสขภาพ หรอโรงพยาบาล

ใหแพทยหรอนกโสตสมผสวทยาตรวจโดยละเอยดอกครง

5.1 ชวงเวลาททำการตรวจการไดยน แบงไว 3 ประเภท ไดแก

5.1.1 การตรวจการไดยนกอนเขางานเพอใชเปนขอมลพนฐาน (Baseline audiogram) หมายถง

การตรวจการไดยนใหกบลกจางทรบเขาทำงานใหม หรอลกจางทบรรจใหมของสถานประกอบการทจะทำงานในแผนกทม

ระดบเสยงดง ≥ 85 เดซเบลเอ เพอใชเปนขอมลพนฐานสำหรบคน ๆ นน ขอมลนมความสำคญตอการประเมนการ

สญเสยการไดยน จงควรดำเนนการตรวจการไดยนดวยวธการทถกตอง และไดมาตรฐานเพอจะไดผลการตรวจทเปนจรง

มากทสด ตามกฎหมายกำหนดไวนายจางตองจดใหลกจางไดรบการทดสอบการไดยนภายใน 30 วน

5.1.2 การตรวจเฝาระวงการไดยน หรอตรวจตดตาม หรอตรวจประจำป (Annual audiogram)

เปนการตรวจการไดยนใหกบลกจางเพอเปนการปองกนและควบคมไมใหเกดการสญเสยการไดยนเนองจากเสยง โดยนำ

ผลการตรวจการไดยนทวดไดมาเปรยบเทยบกบผลการตรวจการไดยนทเปนขอมลพนฐาน (Baseline audiogram)

ทกครง ถาพบวามการสญเสยการไดยนเทากบ 15 เดซเบล หรอมากกวาทความถใดความถหนงท 500 1000 2000

3000 4000 หรอ 6000 Hz. ในหขางใดขางหนง ผทำการตรวจการไดยนตองอธบายวธการตรวจการไดยนใหม

ตรวจสอบทครอบหและสวมใสทครอบหใหมใหกบผถกตรวจเพอใหแนใจวาสวมใสไดถกตองแลว ดำเนนการตรวจการ

ไดยนใหใหม หากผลการตรวจการไดยนพบวา มการสญเสยการไดยนเทากบ 15 เดซเบลหรอมากกวา ทความถใด

ความถอกใหนดตรวจซำทำ Confirmation audiogram ภายใน 30 วน นบจากวนททำ annual audiogram

เพอตรวจสอบความถกตองของผลการตรวจการไดยนวา ลกจางมระดบการไดยนเปลยนไปจากคา Baseline

audiogram จรง หรอเกดจากภาวะหเสอมชวคราวจากเสยง (TTS)


หากผลการตรวจ annual audiogram มระดบการไดยนดกวาคา Baseline audiogram ใหใชคาท

ตรวจไดใหมนเปนคา New baseline audiogram

5.1.3 การตรวจการไดยนกอนการลาออกหรอเปลยนงาน (Exit audiogram) เปนการตรวจ

การไดยนใหแกลกจางทลาออกจากงาน หรอเปลยนไปทำงานในแผนกอนทสมผสเสยงดง นอยกวา 85 เดซเบลเอ

บนทกผลการตรวจการไดยนไวในสมดบนทกสขภาพของลกจาง เพอเกบไวใชเปนขอมลอางองทางดานสขภาพ

หรอใชประโยชนในการทำงานทใหมตอไป

6. ขนตอนการตรวจการไดยน

จะตรวจโดยใชวธนำเสยงทางอากาศดวยเสยงบรสทธ (Pure tone) ทความถ 500 1000 2000 3000

4000 และ 6000 Hz. ขนตอนการตรวจประกอบดวย

6.1 ซกประวตตามแบบบนทกทกำหนดไว ซงแบบฟอรมการตรวจประกอบดวยขอมลตางๆ ของ

ผรบการตรวจ ไดแก

ประวตสวนตว ไดแก เพศ อาย วน เดอน ป เกด หมายเลขพนกงานหรอหมายเลขบตรประชาชน

ประวตการทำงาน ไดแก ประวตการทำงานในอดต ประวตการทำงานในแตละแผนกในปจจบน

ประวตเจบปวย ทกอใหเกดปญหาไดยน เชน อบตเหตทศรษะ คางทม โรคทตองใชยา ซงมผลตอ

ระบบประสาททเกยวของกบการไดยน เปนตน

ประวตสมผสเสยงทงทเกดจากงาน รวมถงประวตการเปนทหาร การไดยนเสยงปน ประทด ระเบด

(ตวอยางแบบฟอรมการสมภาษณอยในภาคผนวก 1 )

6.2 ตรวจสภาพของหทว ๆ ไป และทำการตรวจชองหดวย Otoscope เพอดวามขหอดตน มนำไหล

ออกจากห ชองหอดตนหรอไม ถามขหอดตนใหแคะออก นอกจากนกตรวจดวามปญหาอน ๆ ทอาจมผลตอการตรวจ

การไดยน เชน กรณเปนหวดกไมสามารถรบการตรวจการไดยน เปนตน

6.3 อธบายในประเดนตอไปนใหผเขารบการตรวจเขาใจ

- ความสำคญของการตรวจการไดยนและวธการตรวจการไดยน เพอใหเกดความเขาใจและรวมมอ

อยางเตมใจ

- วธการตอบสนองเมอไดยนเสยงสญญาณและเมอไมไดยนเสยงสญญาณ รวมทงวธการทจะ

ขอยตการตรวจชวคราว ถาผเขารบการตรวจมเหตจำเปนตองทำเชนนน

- ระดบเสยงทจะไดยนอาจเบามาก ถายงไดยนเสยง กขอใหมปฏกรยาตอบสนองดวย เปดโอกาส

ใหผเขารบการตรวจการไดยน ไดซกถามตางๆ และไดรบคำตอบจนเขาใจ

6.4 จดทนงใหผเขารบการตรวจการไดยน อยในตำแหนงทมองไมเหนผทำการตรวจการไดยน เพราะ

ถามองเหนเพยงเลกนอย หรอมองเหนการขยบตว กอาจมผลตอการตดสนใจวาไดยนเสยงสญญาณหรอไม

6.5 กอนเรมทำการตรวจการไดยน ใหตรวจตราและดำเนนการดงน

- ใหถอดสงของใด ๆ ทจะขดขวางการตรวจการไดยน เชน แวนตา หมวก อปกรณชวยการไดยน

ตมห ตางห เปนตน

- รวบเสนผมใหเรยบรอย หามใหเสนผมอยระหวางหฟงและศรษะ


- เตอนไมใหผเขารบการตรวจการไดยน ทำใหเกดเสยงรบกวนขณะทำการตรวจ เชน การเคลอนไหว

ไปมา การขยบตว เปนตน

- สวมใสหฟงใหแนบสนท และไมรสกอดอด โดยหฟงสแดงอยทหขวา หฟงสนำเงนอยหซาย

ขยบใหกระชบตรงชองหพอด หลงจากสวมใสดแลว อยาแตะตองอก

6.6 วธการตรวจการไดยน

6.6.1 เรมตรวจทหขางทมระดบการไดยนปกตกอน

6.6.2 เรมตรวจทความถ 1,000 Hz. โดยใชระดบความดง 40 เดซเบลกอน กดสวทซปลอย

สญญาณเสยงนาน 1 – 3 วนาท

6.6.3 ถาผรบการตรวจไดยนเสยงสญญาณ ใหลดความดงลงขนละ 10 เดซเบล เรอยลงไปจนผรบ

การตรวจไมไดยนจากนน จงคอยเพมความดงเขาไปใหมทละ 5 เดซเบลจนผรบการตรวจไดยนอก

6.6.4 ทำสลบไปมาเชนน 4 ครง ถาผรบการตรวจไดยน ณ ความดงจดเดม 2 – 3 ครง จงนำ

ผลไปลงในแบบฟอรมการตรวจ

1) ในกรณทเมอใสสญญาณเสยงทความถ 1,000 Hz. และทระดบความดง 40 เดซเบลแลว

ผรบการตรวจยงไมไดยนใหเพมความดงอก 20 เดซเบล (เปน 60 เดซเบล)

2) ถายงไมไดยนอกใหเพมขนอกทละ 10 เดซเบล จนกวาจะไดยน และเมอไดยนแลว

ใหปฏบตเรมทขอ 6.6.3 – 6.6.5

6.6.5 จากนนตรวจตอไปทความถ 2000 3000 4000 6000 HZ. แลวลงมาซำทความถ 1000

และ 500 Hz. ตามลำดบ โดยใชเทคนคเดยวกบทตรวจทความถ 1000 Hz.

6.6.6 เมอตรวจจนครบทกความถแลว ใหตรวจในหอกขางหนงดวยเทคนคเดยวกน

7. การบนทกผลการตรวจการไดยน

การบนทกผลการตรวจการไดยนโดยวธการนำเสยงทางอากาศ สญลกษณทใชเปนดงน

ทหขางขวาใชสญลกษณ O (สแดง)

ทหขางซายใชสญลกษณ X (สนำเงน)

กรณปลอยเสยงดงสงสดแลว แตผเขารบการตรวจการไดยนกไมไดยนใหใชสญลกษณ ดงน

ทหขางขวาใชสญลกษณ O

ทหขางซายใชสญลกษณ X

กรณระดบการไดยนเทากนทงหซายและหขวาใหเขยนสญลกษณหขางซายอยภายในสญลกษณ

หขางขวา ดงน x

8. การบนทกผลการตรวจการไดยน

ผทำการตรวจการไดยนเมอตรวจการไดยนใหแกลกจางแลว บนทกผลการตรวจการไดยนของหทงสองขาง

เปนตวเลขลงในตารางหรอบนทกลงในกราฟในชวงความถ 500- 6000 Hz. เพอจะไดนำผลระดบการไดยนไปเปรยบ

เทยบกบระดบการไดยนทเปน Baseline Audiogram แหลงเกบขอมล ผทำการตรวจการไดยนสงมอบผลการตรวจให


พยาบาลประจำสถานประกอบการเกบบนทกไวในหองพยาบาล และบนทกผลระดบการไดยนลงในสมดบนทกสขภาพของ

ลกจางใหลกจางเกบไวประจำตว

9. การอานผลการตรวจ

1. ผลการตรวจมระดบการไดยนปกต หมายถง ระดบเรมไดยนของห เมอทำการวดการไดยนทาง

อากาศดวยเสยงบรสทธทความถ 500 – 8000 เฮรท มคาไมเกน 25 เดซเบล

2. ผลการตรวจมระดบการไดยนทตองเฝาระวง หมายถง ระดบเรมไดยนของห เมอทำการตรวจ

การดนทางอากาศดวยเสยงบรสทธทความถ 500 – 8000 เฮรทแลว มการไดยนระดบเสยงมากกวา 25 เดซเบล

ในความถใดความถหนงท 500 – 8000 เฮรท

3. ระดบการไดยนผดปกตสำหรบผทมการสญเสยการไดยนจากเสยงดง หมายถง ระดบการไดยน

ของลกจางทมคาเฉลยระดบการไดยนท 500 1000 2000 และ3000 เฮรทมากกวา 25 เดซเบล หรอมคาเฉลยระดบ

การไดยนท 4000 และ 6000 เฮรท เทากบหรอมากกวา 45 เดซเบล

เกณฑการพจารณาผลการตรวจการไดยนเพอสงตอไปรบการตรวจเพมเตมโดยแพทยหรอนกโสตสมผสเพอการ

วนจฉย

เมออานผลตรวจการไดยนผดปกตจำเปนตองสงผรบการตรวจพบแพทยโดยการใชเกณฑดงน

1. มประวต ความผดปกตของ หรอมผลการตรวจ Otoscope ผดปกต

2. กรณตรวจเพอเปนขอมลพนฐาน (Baseline Audiogram)ใหพจารณาคาดงน

2.1 คาเฉลยทความถ 500 1000 2000 3000 ของหขางใดขางหนงมากกวา 25 เดซเบล หรอ

2.2 คาเฉลยทความถ 4000 6000 ของหขางใดขางหนงมากกวาหรอเทากบ 45 เดซเบล หรอ

2.3. คาเฉลยทความถ 500 1000 2000 ของห 2 ขาง ตางกนมากกวา 15 เดซเบล หรอ

2.4. คาเฉลยทความถ 3000 4000 6000 ของห 2 ขางตางกนมากกวา 30 เดซเบล

3. กรณ ตรวจตดตาม / ตรวจประจำป (Annual Audiogram)ใหพจารณาคาดงน

3.1 คาเฉลยทความถ 500 1000 2000 ตางจาก baseline Audiogram มากกวา 15 เดซเบล หรอ

3.2 คาเฉลยทความถ 3000 4000 6000 ตางจาก baseline Audiogram มากกวา 20 เดซเบล

ขอแนะนำสำหรบผทำงานสมผสเสยงดง 1. สวมใสอปกรณปกปองการไดยนตลอดเวลาททำงานสมผสเสยงดง

2. ตรวจการไดยนและบนทกผลการตรวจเปนประจำอยางนอย 3 ปตอครง

3. สงเกตอาการผดปกตของการไดยนเชน ปวดหบอยๆ มเสยงในห การไดยนแยลง ควรพบแพทยเพอตรวจ

รกษาตอไป


การตรวจสมรรถภาพปอดดวย เครองสไปโรมเตอร


การตรวจสมรรถภาพปอดดวยเครองสไปโรมเตอร

เปนการตรวจพเศษเฉพาะทางในงานอาชวอนามยสำหรบผทำงานทสมผสสารเคม ฝน ฟม ในระหวาง การทำงาน และใชตรวจสขภาพใหแกผมปญหาสขภาพในดานโรคระบบทางเดนหายใจ เชน โรคหอบหด ภมแพ และ ผทสบบหร

วตถประสงคในการตรวจสมรรถภาพปอดในผทำงาน 1. คนหาผปวยดวยโรคปอดจากการทำงาน หรอโรคระบบทางเดนหายใจทยงไมมอาการ แตมความเสยง ในการเจบปวยเชน ลกจางททำงานในโรงงานสงทอ เหมองแร โรงโมหน ผทสบบหร เปนตน 2. ชวยในการวนจฉยผทมอาการทางระบบทางเดนหายใจ 3. ตดตามการดำเนนโรคและผลการรกษาพยาบาล 4. ประเมนภาวะทพพลภาพของปอด

การเตรยมตวเพอรบการตรวจสมรรถภาพปอด 1. งดออกกำลงกายกอนตรวจอยางนอย 30 นาท 2. ไมควรสวมเสอรดทรวงอกและทอง 3. พกผอนใหเพยงพอ ไมดมเครองดมทมแอลกอฮอล กอนทำการตรวจ 4. หยดยาขยายหลอดลม ถาหยดไมไดใหลงบนทกวาใชยาครงสดทายเมอใด 5. ถามฟนปลอมใหถอดออก ยกเวนในกรณทผรบการตรวจเปาไมถนดถาตองถอดฟนปลอมออก

บคคลทไมควรทำการตรวจสมรรถภาพปอด 1. หญงตงครรภ ปากแหวงเพดานโหว 2. ไอเปนเลอด

3. หลงการผาตดตาในระยะ 3 เดอนแรก หรอหลงการผาตดทรวงอกหรอชองทองไดไมนาน 4. ความดนโลหตสง และผทภาวะหลอดเลอดแดงปอดอดตน

ขนตอนการตรวจสมรรถภาพปอด 1. ใหผรบการตรวจนงพกอยางนอย 15 นาท ซกประวตการใชยาทอาจมผลตอการตรวจสมรรถภาพปอด โดยเฉพาะยาขยายหลอดลม กรอก ขอมลทวไป ประวตการทำงาน และประวตการเจบปวย ชงนำหนก วดสวนสง วดความดนโลหต ขอควรระวงในการชงนำหนก ตองถอดรองเทา ยนสนเทาชดกน สนเทา นองกนและหลงใหชดกบเครองวด


2. ผทำการตรวจควรแนะนำและสาธตวธการทำใหผมารบการตรวจทราบกอน ดงขนตอนดงน

จดทานง นงตวตรง เทาแตะพน

ตด Nose Clip หรอใชมอบบจมก กนลมรว

การอม Mouthpiece ตองอมใหแนนไมมการรวของลม

หายใจเขาเตม (จนถง TLC)

หายใจออกใหเรวและแรง ใชเวลาเตมทจนหมด (จนถง RV)

ทำซำใหไดคาทถกตองอยางนอย 3 คา โดยสามารถทำซำไดไมเกน 8 ครง

ตรวจสอบดวาเขาเกณฑ Acceptibility & Reproducibility หรอไม

รปแสดง การทดสอบสมรรถภาพปอดดวยเครอง spirometer

3. การพจารณาคา Acceptibility criteria & Reproducibility criteria 3.1 Acceptibility criteria 1. เรมตนทถกตอง โดยหายใจเขาจนสดแลวเปาออกใหเรวและแรง การดวาทำถกตองหรอไม ดจากกราฟ ปรมาตร - เวลา ซงตองม extrapolated volume นอยกวา 5 % ของ FVC หรอ 0.5 ลตร 2. หายใจออกไดเตมท โดยดจากกราฟ ปรมาตร - เวลา ซงเวลาในการหายใจออกตองนานเพยงพอ ซงอยางนอยทสดคอ 6 วนาท และ/ม plateau อยางนอย 1 วนาท และจะตองไมมอาการไอ การรวออกของลม ขณะเปา หรอมสงไปอด mouthpiece เชน ลน ฟนปลอม 3.2 Reproducibility criteria เลอกกราฟทได Acceptibility criteria อยางนอย 3 กราฟมาพจารณา จะถอวาม Reproducibility เมอคาของ FVC และ FEV1 ทมคามากทสด ตางจากคา FVC และ FEV1 ทมคารองมาไมเกน 150 ซซ


4. การคดเลอกคาตางๆเพอนำมาใชในการอานผล โดยนำกราฟทเขาเกณฑ Reproducibility 3 กราฟ มาคดเลอการอานผล ยดหลงการอานผลดงน 1. เลอก คา FVC จากกราฟทมคา FVC มากทสด 2. เลอก คา FEV1 จากกราฟทมคา FEV1 มากทสด 3. กรณ คา FVC และ FEV1 ทมากทสดอยในกราฟตางกน ให นำคา FVC และ FEV1 ของ แตละกราฟรวมกน แลวเลอกกราฟทมผลรวมของคา FVC และ FEV1 มากทสดมาอานผล

รปแสดง ตวอยางSpirograme ทยอมรบ

รปแสดง ตวอยางSpirograme ทยอมรบไมได


การอานผลการตรวจสมรรถภาพปอด 1. ผลการตรวจปกต หมายความวา ปอดมปรมาตรความจปอดอยในเกณฑมาตรฐานและไมมภาวะหลอดลมอดกน เมอเทยบคาทำนายของคนปกตในกลมอาย เพศ และเชอชาตเดยวกน คอ มคา FEV1 /FVC % เทากบหรอมากกวารอยละ 75 FVC เทากบหรอมากกวารอยละ 80 FEV1 เทากบหรอมากกวารอยละ 80 2. ผลการตรวจผดปกต ม 2 ลกษณะคอ 2.1 มอาการผดปกตชนด ปรมาตรความจตำกวาเกณฑมาตรฐาน (Restriction pattern) เมอเทยบ คาทำนายของคนปกต หรอมคา FVC นอยกวา รอยละ 80 ของคาทำนายของคนปกต 2.2 มอาการผดปกตชนด หลอดลมอดกน (Obstruction pattern) หรอคา FEV1/FVC % นอยกวารอยละ 75 และ มคา FEV1 นอยกวารอยละ 80 ของคาทำนายของคนปกต

ขอแนะนำสำหรบผมผลการตรวจผดปกต 1. ควรมการตรวจตดตามผลทกปเพอดการเปลยนแปลงในดานการทำงานของปอด และเกบบนทกผลลงในสมดสขภาพทกครง 2. ปรกษาแพทยหรอพยาบาลหรอบคลากรการแพทยเพอการดแลรกษาทถกตอง 3. หลกเลยงหรอลดการสมผสปจจยเสยงเชน ฝนฝาย ฝนละออง ฝนหน ฟม สารเคม เปนตน 4. สงเสรมสขภาพโดยการออกกำลงกายใหสมำเสมอ รบประทานอาหารใหครบ 5 หม หลกเลยงสารเสพตดและเครองดมแอลกอฮอล


เลขทบตรประชาชน

เลขประจำตวผมารบบรการ.....................................

แบบสอบถามผตรวจสมรรถภาพปอด ชอหนวยงาน............ k ขอมลทวไป 1. ชอนาย / นาง /นางสาว………………………….นามสกล……………………….. ปจจบนอาย…….ป วนทเกด……..เดอน…………………พ.ศ…………นำหนก…..….กโลกรม สวนสง………เซนตเมตร 2. เพศ m 1 ชาย m 2 หญง k ขอมลการทำงาน 3. ระยะเวลาทำงานในหนวยงานน ( อายงาน )……...ป…….เดอน ตำแหนงงาน……………………….……… 4. ปจจบนทำงานแผนก …………………………ลกษณะงาน …………………………. เวลาปฏบตงานสปดาหละ …………… วน วนละ……………..ชวโมง อาชพเสรม m ไมม m ม ระบลกษณะงาน ……………………………………………. 5. ในหนวยงานปจจบนน คณเคยยายแผนกทำงานหรอไม m ไมเคย (ขามไปตอบขอ 6) m เคย ระบ แผนก………………………ลกษณะงาน…………………………..ทำนาน………...ป 6. กอนทำงานหนวยงานน คณเคยทำงานในโรงงาน/หนวยงานอน หรอไม m ไมเคย (ขามไปตอบขอ 7) m เคย ระบ

ประเภทกจการ ผลตภณฑททำ ลกษณะงานททำ ทำนาน (ป)

7. การใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล m ไมใช เพราะ……………………………………………………... (ขามไปตอบขอ 8) m ใช ระบประเภทอปกรณทใช (ใสเครองหมาย / ลงในชองวาง)

ประเภทอปกรณทใช

ลกษณะการใช ระยะเวลา / จำนวนชวโมงทใช ตอวน

ทกวน บางครงและไมทกวน ระบความถของการใช

8 ชม. 4–6 ชม. 2–4 ชม. นอยกวา 2 ชม.

m หนากาก ระบชนด...................

m ปลกอดห / ทครอบห

m ผาปดจมก ทำจากวสด............


8. ปจจบนคณสบบหร หรอ ไม

m 1.ไมเคยสบ (ขามไปตอบขอ 9 )

m 2.สบ วนละ………….มวน สบบหรเมออาย …………ป

9. คณมโรคประจำตวหรอไม (ทไดรบการวนจฉยจากแพทย)

โรค ไมม ปวย เดอน/ป ทเรมปวย

การรกษาโรคโดยแพทย หมายเหต

ไมเคยรกษา มการรกษา

1. กระดกซโครงหก

2. อบตเหตบรเวณทรวงอก

3. อบตเหตเกยวกบรางกายดานหลง

4. ผาตดบรเวณทรวงอก

5. หลอดลมอกเสบบอยครง

6. ปอดบวม / ปอดอกเสบ

7. หอบหด

8. ถงลมโปงพอง

9. วณโรคปอด

10. โรคปอดอน ๆ ระบ ……………

11. เบาหวาน

12. ลมชก

13. โรคหวใจ

14. แพอากาศ

9.1 ประวตการกนยาเปนประจำ m ไมกน m กน ระบชอยา ……………………………………… 9.2 ประวตครอบครว บดา หรอ มารดา หรอ บคคลในครอบครวของคณ เคยไดรบการวนจฉยจากแพทยวา เปนโรคระบบทางเดนหายใจ ตอไปน หรอไม

ชอโรค ไมเปน เปน ระบผปวย( บดา หรอ มารดา หรอ อนๆ) ไมทราบ / ไมแนใจ

1. แพอากาศ

2. หอบหด

3. โรคปอดอนๆ


k 10. คณมอาการเจบปวย เกยวกบระบบทางเดนหายใจ ดวยอาการเหลาน หรอไม (ในชวง 3 เดอนทผานมา)

10.1 อาการไอ

ปกต คณม อาการไอบอยๆ หรอไม m ไมใช (ขามไปตอบขอ 10.2) m ใช

คณไอบอยมากกวา 4 – 6 ครง ตอวน และไอนานกวา 4 วน หรอมากกวา ตอ สปดาหขนไป

m ใช m ไมใช

คณมอาการไอเมอตนนอนตอนเชา หรอไม

m ใช m ไมใช

คณมอาการไอเชนน เปนเกอบทกวน ตดตอกนนาน 3 เดอนหรอมากกวา หรอไม

m ใช เปนมานาน…………ป m ไมใช

ลกษณะอาการไอของคณ มเสมหะ หรอไม

m ไมมเสมหะ ไอแหงๆ

m ไอมเสมหะ ระบ ลกษณะของเสมหะ

m 1 สขาว m 2. สเหลอง m 3. สเขยว m 4. ปนเลอด

10.2 อาการหายใจมเสยงดงหวด (Wheeze)

คณมอาการหายใจเสยงดงหวดหรอไม

m ไมม (ขามไปตอบขอ 10.3) m ม

คณเคยมเสยงหายใจดงหวดรวมกบอาการเหนอย ขณะทำกจกรรมเหลานหรอไม (เลอกคำตอบไดหลายขอ)

o ขณะทำงานในหนวยงาน/แผนก o ออกกำลงกาย o ทำงานหนก หรอเครยด

o ขณะทำงานสมผสฝน ควน หรอกลนแรงๆ

10.3 อาการ แนนหนาอก หรอหายใจไมสะดวก

m ไมม m ม

คณเคยมเสยงหายใจดงหวดรวมกบอาการเหนอย ขณะทำกจกรรมเหลานหรอไม (เลอกคำตอบไดหลายขอ)

o ขณะทำงานในหนวยงาน/แผนก o ออกกำลงกาย o ทำงานหนก หรอเครยด

o ขณะทำงานสมผสฝน ควน หรอกลนแรงๆ


ผลการทดสอบสมรรถภาพปอด สำหรบเจาหนาทสาธารณสข บนทกผลการทดสอบสมรรถภาพปอด (กราฟแสดงผล)

ผลการตรวจสมรรถภาพปอด

คา Predicted คาทตรวจวดได % เทยบคา Predicted

การอานผลตรวจสมรรถภาพปอด

FVC % (L.) o ปกต

o ปรมาตรความจปอดตำกวาเกณฑ

o มภาวะการอดกนของหลอดลม

FEV1 % (L.)

FEV1 / FVC % -

FET100%(วนาท) -

Peak-flow (L/min)


คณะทำงานจดทำเนอหาวชาการ

นางรชนกร ชมสวน นกวชาการสาธารณสข ชำนาญการพเศษ

นางสายใจ พนจเวชการ นกวชาการสาธารณสข ชำนาญการพเศษ

นางจไรวรรณ ศรรตน นกวชาการสาธารณสข ชำนาญการ

รอ.หญงวชชดา โลจนานนท นกวชาการสาธารณสข ชำนาญการ

นางสธดา อทะพนธ นกวชาการสาธารณสข ชำนาญการ

ดร.นลน ศรพวง นกวชาการสาธารณสข ชำนาญการ

นางสาวเพญศร อนนตกลนธ นกวชาการสาธารณสข ชำนาญการ

ดร.สรอยสดา เกสรทอง นกวชาการสาธารณสข ชำนาญการ

นางสาวกมลทพย ทองกวม นกวทยาศาสตรการแพทย ชำนาญการ

นายณฐพงศ แหละหมน นกวชาการสาธารณสข ชำนาญการ

นายธวชชย ชนวเศษวงษ นกวชาการจาก บรษท 3M (ประเทศไทย) จำกด

คณะผจดทำ

(ฉบับปรับปรุงแก้ไข พ.ศ....

Documents