yska§ ndidj - nie.lknie.lk/pdffiles/tg/sgr12tg hindi.pdf1 yska§ ndidj.r= e ud¾f.dma foya h 12 jek...

78
yska§ NdIdj .= re ud¾f.d a mfo a Yh 12 jek s fY a % ‚h ^2017 j¾Ifha is g ls%hd;aul fõ'& iïNdjH yd úfoaY NdId wxYh cd;sl wOHdmk wdh;kh YS% ,xldj fjí wvúh :www.nie.lk úoH q ;a ;emE, :[email protected]

Upload: others

Post on 27-Jan-2021

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 1

    yska§ NdIdj

    .=re ud¾f.damfoaYh

    12 jeks fYa%‚h^2017 j¾Ifha isg ls%hd;aul fõ'&

    iïNdjH yd úfoaY NdId wxYh

    cd;sl wOHdmk wdh;kh

    YS% ,xldj

    fjí wvúh :www.nie.lk

    úoHq;a ;emE, :[email protected]

  • 2

    yska§ NdIdj

    .=re ud¾f.damfoaYh

    12 fY%aKsh

    m%:u uqøKh - 2016

    © cd;sl wOHdmk wdh;kh

    ISBN

    iïNdjH yd úfoaY NdId wxYh

    cd;sl wOHdmk wdh;kh

    YS% ,ldj

    fjí wvúh www.nie.lk

    úoHq;a ;emE, :[email protected]

    uqøKh

    cd;sl wOHdmk wdh;kh

    ii

  • 3

    wOHlaI ckrd,a;=ñhf.a mKsúvh

    cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska ks¾foaYs; cd;sl wOHdmk wruqKq idlaId;a lr .ekSuiy fmdÿ ksmqK;d ixj¾Okh lsÍfï uQ,sl wruqK iys; j tjlg mej;s wka;¾.;h mokï jQúIhud,dj kùlrKhg Ndckh fldg j¾I wglska hq;= pl%hlska iukaú; kj ksmqK;d mdolúIhud,dfjys m

  • 4

    ksfhdacH wOHlaI ckrd,aa mKsúvh

    bf.kqu mq¿,a lafIa;%hl úyso hkakls' th Ôú; w;suy;a njg o" b;d u ir, njg o m;a

    lrhs' ukqIHhd bf.kqï l=i,;dfjka W;alDIag h' udkj iudc ixj¾Okh flakaø fldg .;a

    rgla" iudchla nqoaêh úiska y÷kd .;a wiïu; neyer lsÍug o iqNdú;hka u.ska kj f,djla

    ks¾udKh lr .ekSug o fuj,u lr .kq ,nkafka bf.kqu hs'

    bf.kqu i|yd jákd hula o" bf.kqï l%ufõo yd myiqlï o wOHdmkh jgd ks¾udKh úh

    hq;= h' úIh ud,dj" úIh ks¾foaYh" ud¾f.damfoaY yd iqidOHlrejka bf.kqï lafIa;%hg tla

    jkqfha fï wdldrfhks'

    kQ;k Y%S ,xldj f.da,Sh m%jK;d fuka u mqrd;k Wreuh o iïñY%Kh lr .ksñka iaùh

    wOHdmk rgdjla ysñ lr f.k we;' ld,Sk wjYH;d u; m%;sixialrK u.ska jir wglg jrla

    hdj;ald,Sk jk úIhud,dfõ bf.kqï iïm;la f,i fuu .==re ud¾f.damfoaYh ks¾udKh fõ'

    úIhfhys wruqKqj, ix.;;dj cd;sl uÜgñka mj;ajd .; hq;= h' tfy;a .=re ud¾f.damfoaYj,

    bf.kqï l%ufõo" wl=rlaj;a fjkia fkd fldg ms

  • 5

    úIhud,d lñgqj

    WmfoaYl;ajh yd wkque;sh - Ydia;S%h lghq;= uKav,h" cd;sl wOHdmk wdh;kh'

    úIh iïnkaëlrKh - B¡tï¡ ;kqcd .S;dks ch;s,l ñh"

    iyldr lÓldpd¾h ^Ydia;%m;s&

    cd;sl wOHdmk wdh;kh'

    úIh ixialrKh - uydpd¾h Wmq,a rxð;a fyajdú;dk.uf.a"

    wOHhkdxY m%Odk ^o¾YkY+Í& yska§ wOHhkdxYh"

    le,Ksh úYajúoHd,h'

    f,aLl uKav,h - ndysr

    01' udydpd¾h ,laIauka fifkúr;ak"

    msGdêm;s ^o¾YkY+Í& udkj Ydia;% mSGh"

    le,Ksh úYajúoHd,h'

    02¡ n%is,a kdf.dvú;dk uhd"

    lÓldpd¾h ^Ydia;%m;s& NdId wOHhkdxYh"

    inr.uqj úYajúoHd,h'

    03' chka;d ufkdaÍ ñh"

    ndysr lÓldpd¾h ^Ydia;%m;s& NdId yd ixialD;sl

    wOHhkdxYh"

    Y%S chj¾Okmqr úYajúoHd,h'

    04' wd¾¡fÊ¡fla¡ wfkdaud ñh ^mYapdoaa Wmdê wOHdmk ämaf,daud&

    .ïmy nKavdrkdhl úoHd,h'

    05' ví¡tï¡ udOù ã chr;ak ñh ^mYapdoaa Wmdê wOHdmk

    ämaf,daud" Ydia;%m;s&

    l=$ u,shfoaj nd,sld úoHd,h

    '

    wNHka;r

    01' B¡tï¡ ;kqcd .S;dks ch;s,l ñh"

    iyldr lÓldpd¾h ^Ydia;%m;s&

    cd;sl wOHdmk wdh;kh'

    v

  • 6

    .=re ud¾f.damfoaYh mßYS,kh i|yd Wmfoia

    2007 kj wOHdmk m%;sixialrKh hgf;a mdi,a moaO;shg y÷kajd § we;s ksmqK;d mdol

    úIh ud,dj mdi,a wOHdmkfha mQ¾K mßj¾;khla we;s jk wdldrfhka ie,iqï lr ;sfí' ksmqK;djla

    hkq ±kqu ̂Knowledge&" l=i,;d ̂Skills)" wdl,am ̂Attitudes&" fm!oa.,sl yd idudcSh yelshd ̂Personal

    & Social Abilities) hk fï ixrplj,ska iukaú; jQjls' ta wkqj jev lrk fyda bf.k .kakd

    ;;a;ajhkaa § ±kqu" l=i,;d" wdl,am" fm!oa.,sl yd iudcSh yelshd fhdod.ekSug we;s l=i,;dj

    ksmqK;djla f,i ye|skaúh yels h'

    yska§ úIh ks¾foaYh o ksmqK;d mdol jQjls' mdi,a isiqkaf.a Ñka;k l=i,;d" mqoa.,

    l=i,;d yd iudc l=i,;d o f.dv ke`.Sfï wruqfKka mdi,a ;=< yska§ NdIdj b.ekaùu l< hq;=

    fõ' ta fjkqfjka ieliqKq ksmqK;d mdol úIh ks¾foaYhg wkqj fuu .=re ud¾f.damfoaYh ks¾udKh

    fldg we;' tys § úIh Ndr .=re Nj;d úiska my; i|yka lreKq flfrys wjOdkh fhduq fldg

    b.ekaùï ls%hdj,sfhys fhÈh hq;= fõ'

    12 fYA%Ksh i|yd ksmqK;d 10la yd ta ta ksmqK;djg wod< ksmqK;d uÜgï úIh ks¾foaYfha

    we;=

  • 7

    YsIHhdf.ka m%lgfldg .ekSu i|yd b.ekaùï ld¾hfha uq, isg w. f;la u isÿl< yels h¡

    isiqkaf.a yelshd fkdyelshd wkqj bosß fmdaIKh yd m%;sfmdaIKh ,nd osh hq;= h¡

    ksmqK;d mdol wOHdmkfha § idïm%odhsl .=re N+ñldfõ meyeÈ,s fjkila wfmaCId flf¾'

    idïm%odhsl j Ndú; l< foaYk l%uh mokï lr.;a iïfma%IK .=re N+ñldj fjkqjg .fõIKfha

    fh§ug isiqjdg bv i,iñka YsIH úNj;d u;= lr .ekSug iu;a mßKduk .=re N+ñldjl wjYH;dj

    mek ke.S we;' tneúka idïm%odhsl mka;s ldur" .=re flakaøSh wOHdmkfhka ñ§ YsIH flakaøSh

    wOHdmkh Tiafia isiqjd fj; ióm ùug;a kùk ;dCIKh o m%fhdackhg .ksñka id¾:l bf.kqï-

    b.ekaùï ls%hdj,shl ksr; ùug .=rejrhd u`. mdod .; hq;= h'

    úIh ks¾foaYfha we;=

  • 8

    mgqk

    msgq wxl

    01 wOHCI ckrd,a;=udf.a mKsúvh iii

    02 ksfhdacH wOHCI ckrd,a;=udf.a mKsúvh iv

    03 úIhud,d lñgqj v

    04 .=re ud¾f.damfoaYh mßYS,kh i|yd Wmfoia vi

    05 mgqk viii

    06 úIh ks¾foaYfha wka;¾.;h ix-xxviii

    07 bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh i|yd Wmfoia 01

    08 ksmqK;dj 1 02

    09 ksmqK;dj 2 06

    10 ksmqK;dj 3 11

    11 ksmqK;dj 4 15

    12 ksmqK;dj 5 19

    13 ksmqK;dj 6 25

    14 ksmqK;dj 7 42

    15 ksmqK;dj 8 44

    15 ksmqK;dj 9 47

    15 ksmqK;dj 10 48

    16 bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh m%j¾Okh lsÍfï kso¾Yl wdOdrlh 49-50

    viii

  • 9

    yska§

    úIh ks¾foaYh

    12 fY%AKsh

    ix

  • 10x

    úIh ye¢kaùu

    yska§ NdIdj wmf.a wi,ajeis rg jk bkaÈhdfõ rdcH NdIdj jk w;r" W;=re bkaÈhdfõ

    úYd, N+ñ m%foaYhl fjfik bkaÈhdkq ck.ykfhka wvlg wdikak ck;djf.a ud;D NdIdj o

    fõ' óg wu;r j iQßkdï" *SÔ" .hdkd fudßIia jeks rgj, nyq, jYfhka o" f,dalfha fjk;a rgj,a

    rdYshl o yska§ NdIdj Ndú; fjkq olakg ,efnhs' tfuka u" f,dalfha m%uqL fmf

  • 11xi

    cd;sl wruqKqq

    mqoa.,hdg yd iudchg wod< jk m%Odk cd;sl wruqKq lrd

  • 12xii

    uq,sl ksmqK;d

    wOHdmkh ;=

  • 13xiii

    yd iïnkaO jQ wjfndaOh" ixfõÈ;dj yd l=i,;dj' bf.kSu" jevlsÍu iy Ôj;a ùu i`oyd fuj,ï iy ;dlaIKh m%fhdackhg .ekSfïl=i,;d fuys wvx.= fõ'

    (IV) jev f,dalhg iqodkï ùfï ksmqK;d

    wd¾Ól ixj¾Okhg odhl ùu" ;u jD;a;Sh ,eÈhd iy wNsfhda.H;d y`ÿkd .ekSu"

    yelshdjkg iß,k whqßka ?lshdjla f;dard .ekSu iy jdisodhl yd ;srir Ôjfkdamdhl

    ksr; ùu hk yelshdjka Wmßu lsÍug yd Odß;dj jeä lsÍug wod< fiajd kshqla;sh yd

    iïnkaO l=i,;d

    (V) wd.u iy iodpdr O¾uhkag wod< ksmqK;d

    mqoa.,hkag ;u ffoksl Ôú;fha § wdpdr O¾u" iodpdrd;aul yd wd.udkql+, yeisßï

    rgdjkag wkq.; fjñka jvd;a WÑ; foa f;dard thg iß,k fia lghq;= lsÍu i`oyd w.hhka

    Wlyd.ekSu yd iaùhlrKh

    (VI) l%Svdj iy úfõlh m%fhdackhg .ekSfï ksmqK;d

    fi!kao¾hh" idys;Hh" fi,a,ï lsÍu" l%Svd yd u,, l%Svd" úfkdaodxY yd fjk;a ks¾udKd;aul

    Ôjk rgdjka ;=

  • 14xiv

    úIh wOHhkfha wruqKq

    01' úfoaY NdIdjla f,i yska§ NdIdj l:d lsÍu" ,sùu" lshùu yd Y%jK yelshdj ,nd .ekSu

    yd ta u.ska wka;¾cd;sl m%cdj w;r iqúfYaI ia:dkhla ysñ lr .ekSu'

    02' ikaksfõok l=i,;d ixj¾Okh lr .ekSu yd tu.ska úúO fCIa;%j,g wod< wka;¾cd;sl

    in|;d we;s lr .ekSu'

    03' yska§ jdxud,dj yd yska§ nfiys jHdlrK rgd bf.kSu'

    04' yska§ NdIdj iaj NdIdjg mßj¾;kh lsÍfuka iy iaj NdIdj yska§ NdIdjg mßj¾;kh

    lsÍfuka mßj¾;k yelshdj j¾Okh lr .ekSu'

    05' bkaoshdkq ck Ôú;h iy iudc ixialD;sl ,CIK ms

  • 15

    xv

    yskaoS úIh - 12yskaoS úIh - 12yskaoS úIh - 12yskaoS úIh - 12yskaoS úIh - 12 fY%aKshfY%aKshfY%aKshfY%aKshfY%aKsh mdi,a jdr jYfhka fnod .ekSug fhdað; ie,iqu mdi,a jdr jYfhka fnod .ekSug fhdað; ie,iqu mdi,a jdr jYfhka fnod .ekSug fhdað; ie,iqu mdi,a jdr jYfhka fnod .ekSug fhdað; ie,iqu mdi,a jdr jYfhka fnod .ekSug fhdað; ie,iqu

    12 I 1.1, 1.2, 2.1, 2.2, 2.3

    3.1, 3.2, 3.3, 4.1, 4.2 100

    5.1, 5.2

    6.1, 6.2, 6.3, 7.1

    II 4.3, 4.4, 4.5, 5.1, 5.2, 5.3

    5.4, 5.5, 5.6, 100

    6.3, 6.4

    7.2, 8.1

    4.6, 6.2, 6.5, 6.6

    III 8.1, 8.2, 8.3, 8.4,

    9.1, 9.2 100

    10.1, 10.2

    fY%aKshfY%aKshfY%aKshfY%aKshfY%aKsh jdrhjdrhjdrhjdrhjdrh ksmqK;d uÜgu ksmqK;d uÜgu ksmqK;d uÜgu ksmqK;d uÜgu ksmqK;d uÜgu ld,Éfþo ixLHdj ld,Éfþo ixLHdj ld,Éfþo ixLHdj ld,Éfþo ixLHdj ld,Éfþo ixLHdj

    tl;=j 300

  • 16xvi

    ² Ndr;fha N+f.da,Sh msysàu úia;r lrhs'² Ndr;fha m%dka; kï lrhs'² yska§ NdIl l,dmh" is;shul kï

    lrhs'

    ² iajr yd jHxck ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs' ² v] Í] ,s] vkSv] Í] ,s] vkSv] Í] ,s] vkSv] Í] ,s] vkSv] Í] ,s] vkS hk iajrj, úfYaI;d y÷kd f.k WÉpdrKh lrhs'

    ² .k] ;] o] "k] g] K .k] ;] o] "k] g] K .k] ;] o] "k] g] K .k] ;] o] "k] g] K .k] ;] o] "k] g] K jHxckj, úfYaI;d y÷kd f.k WÉpdrKh lrhs' ² wkqiajdrh" w¾O wkqiajdrh yd uym%dK wCIr ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs' ² o+Q] [+k] x+] t+] i+Qo+Q] [+k] x+] t+] i+Qo+Q] [+k] x+] t+] i+Qo+Q] [+k] x+] t+] i+Qo+Q] [+k] x+] t+] i+Q jHxckj, úfYaI;d y÷kd f.k ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs' ² M+]

  • 17xvii

    ² ggggg g fmr vvvvv iajrfha WÉpdrKh

    ² ggggg g fmr ,,,,, iajrfha WÉpdrKh

    ² ;;;;; g fmr ,s,s,s,s,s iajrfha WÉpdrKh

    ² ooooo g fmr vkSvkSvkSvkSvkS iajrfha WÉpdrKh

    ² modka; vvvvv iajrh f,dma ùu

    ² w,amm%dK-uym%dK fNaoh

    ±lafjk jpk WÉpdrKh

    ² wkqkdisl iajr we;=d;h ksjerÈ j Ndú; lrhs'² NdIKfha § w¾: ikaksfõokh i|yd wkq;dkh iys; j jdlH WÉpdrKh lrhs'

    2'2 yska§ jpk ksjerÈ

    j WÉpdrKh

    lrhs'

    2'3 yska§ jdlH ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    10

    ksmqK;djksmqK;djksmqK;djksmqK;djksmqK;dj ksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;h bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m, ld,Éfþold,Éfþold,Éfþold,Éfþold,Éfþo

    15

  • 18

    xviii

    3'0 iïu; yskaa§

    NdIdj ksjerÈ j

    ,shhs'

    ksmqK;djksmqK;djksmqK;djksmqK;djksmqK;dj ksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;h bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m, ld,Éfþold,Éfþold,Éfþold,Éfþold,Éfþo

    3'1 iïu; j¾Kud,dj 06 ksjerÈ j ,shhs'

    3'2 yska§ j¾Kud,dj 10 Ndú; lr ksjerÈ j jpk ,shhs'

    3'3 yskaÈfhka jdlH 10 ,shhs'

    ² iajr" jHxck" ixhqla; jHxck'

    ² ms,s ms

  • 19

    xix

    4'1 ijka § yska§ Yío

    y÷kd .kshs'

    4'2 ijka § jpk y÷kd

    .kshs'

    ² yska§ Yío WÉpdrKhg ijka § wl=re y÷kd .ekSu'

    ² isxy, NdIdfõ fkdue;s yskaÈhg wdfõ‚l Yío y÷kd .ekSu'

    ² f,aLkhg fjkia jQ WÉpdrK iys; jpk'

    ² f¾Mh" wkqiajdrh" w¾O wkqiajdrh" úi¾.h" rldrdxYh fhfok jpk'

    4'0 ijka § w¾:h ksjerÈ j wjfndaO lr f.k m%;spdr olajhs'

    ² w,amm%dK iy uym%dK wl=rej, WÉpdrKhkag ijka § tajdfhys fjki y÷kd f.k m%ldY lrhs'

    ² v] ,s] vkS] Í] t+] M+]

  • 20

    xx

    ksmqK;djksmqK;djksmqK;djksmqK;djksmqK;dj ksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;h bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m, ld,Éfþold,Éfþold,Éfþold,Éfþold,Éfþo

    4'3 jdlHj,g ijka §

    w¾:djfndaOfhka

    m%;spdr olajhs'

    5'1 wjia:dkql+, j wdpdr lrhs'

    5'2 ;ud iy fjk;a

    mqoa.,hska y÷kajd

    fohs'

    5'3 fm!oa.,sl

    f;dr;=re úuihs'

    5'4 wjia:dkql+, j iqn

    m;hs'

    ² mQcljrfhl=g wdpdr lrhs'

    ² ..=rejrhdg wpdr lrhs'

    ² jeäysáfhl=g wdpdr lrhs'

    ² ;ud yd iudk mqoa.,fhl=g wdpdr lrhs'

    ² ;ukaa y÷kajd fohs'

    ² fjk;a flfkl= y÷kajd fohs'

    ² m%Yakjdpl mo Ndú; lrñka NdIKfha fhfohs'

    ² m%Yak wihs'

    ² ms

  • 21

    xxi

    ksmqK;djksmqK;djksmqK;djksmqK;djksmqK;dj ksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;h bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m, ld,Éfþold,Éfþold,Éfþold,Éfþold,Éfþo

    5'5 yeÕSï m%ldY lrhs'

    5'6 wdpdrYS,S j l:d

    lrhs'

    6'1 kdu mo"

    i¾jkdu mo"

    úfYaIK mo"

    úNla;s m%;H

    jHdlrKdkql+, j

    Ndú; lrñka

    jdlH ,shhs'

    ² i;=g" wi;=g" ÿl" mqÿuh" tlÕ;dj"

    úreoaO;ajh" leue;a;" wlue;a;"

    l=i.skak" msmdih iy mdßißl

    fjkialï ^riakh" iS;,& m%ldY

    lrhs'

    ² ia;=;s lsÍu" iudj .ekSu" wjir .ekSu Tõ iy neye hkqfjka mejiSu'

    ² yeÕSï m%ldYkhg wjYH jpk y÷kd f.k

    bÈßm;a lrhs'

    ² ye.Sï m%ldY lsÍu i|yd Ndú; jk jdlH

    rgd y÷kd f.k m%ldY lrhs'

    ² yeÕSï m%ldYkhg wjYH jpk Ndú; lrhs'

    ² wjia:dkql+, j yeÕSï m%ldY lrñka NdIKfha

    fhfohs'

    ² ia;+;s lrhs'² iudj .kshs'² wjir .kshs'² wjia:dkql+, j Tõ iy neye hkqfjka m%ldY lrhs'

    ² kdumo Ndú; lrñka jdlH ,shhs'² i¾jkdu mo Ndú; lrñka jdlH ,shhs'² úfYaIK mo Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    ² úNla;s m%;H Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    6'0 uQ,sl úhrK

    iy NdId

    m%fhda.

    ksjerÈ j

    Ndú; lrhs'

    iïu; yska§ jHdlrKh iy NdIdm%fhda.

    ² kdumoj, jHdlrKdkql+, Ndú;h( jpk fNaoh" ,sx. fNaoh

    ² i¾jkdu moj, jHdlrKdkql+, Ndú;h( j¾;udk ir, iydhl ls%hd ^ir,A j¾;AudkA&² úfYaIK moj, jHdlrKdkql+, Ndú;h² úNla;s m%;H Ndú;h( kdumo iy úNla;s m%;H i¾jkdu iy úNla;s m%;H

    06

    06

    16

  • 22

    xxii

    ksmqK;djksmqK;djksmqK;djksmqK;djksmqK;dj ksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;h bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m, ld,Éfþold,Éfþold,Éfþold,Éfþold,Éfþo

    6'2 úê ls%hd" iydhl ls%hd" fm%arKd¾:la ls%hd Ndú; lrñka

    jdlH ,shhs'

    6'3 j¾;udk ld, m%fNao Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    ² úêls%hd rEm y÷kd f.k jdlHj, fhdohs' ² iydhl ls%hd y÷kd f.k Ndú; lrhs' ² fma%rKd¾:la ^m%fhdacH ls%hd& y÷kd f.k jdlHj, fhdohs'

    ² j¾;udk ls%hd m%fNao y÷kd f.k fhdohs' ² j¾;udk ld, ls%hd m%fNao w;r we;s fjkialï wjfndaO lr f.k Ndú; lrhs'

    ² ls%hd m%fNao (

    úê ls%hd iydhl ls%hd pkfg,pkfg,pkfg,pkfg,pkfg,""""" lduk lduk lduk lduk lduk""""" yxuk yxuk yxuk yxuk yxuk""""" iM+uk iM+uk iM+uk iM+uk iM+uk""""" pqduk pqduk pqduk pqduk pqduk fma%rKd¾:la ls%hd ^m%fhdacH ls%hd&

    ² j¾;udk ld,h -ir, j¾;udkh"

    idudkH j¾;udkh" ;d;ald,sla

    j¾;udkh" wdNHdisla j¾;udkh"

    ixfoayd;aula j¾;udkh

    ² wkd.; ld,h- ir,a NúIH"

    idudkH NúIH" iïNdjH NúIH

    ² w;S; ld,h - ir,a N+;a"

    ;d;ald,sla N+;a" wdNHdisla N+;a"

    idudkH N+;a" wdikak N+;a"

    mQ¾K N+;a" ixfoayd;aula N+;a

    6'5 w;S; ld, m%fNao Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    ² w;S;ld, l%shdmo ks¾udK lrhs' 13 ² ls%hdfõ wl¾ul" il¾ul fNaoh y÷kd f.k fhdohs' ² w;S; ld, ls%hd m%fNao y÷kd f.k Ndú; lrhs' ² w;S; ld, ls%hd m%fNao w;r we;s fjkialï wjfndaO lrf.k woyia m%ldY lrhs'

    15

    6'6 yska§ ixLHdxlkh ms

  • 23

    xxiii

    7'0 lshjd m%;spdr

    olajhs

    8'0 mßj¾;kh

    lrhs'

    ksmqK;djksmqK;djksmqK;djksmqK;djksmqK;dj ksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜguksmqK;d uÜgu úIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;húIh wka;¾.;h bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m,bf.kqï m, ld,Éfþold,Éfþold,Éfþold,Éfþold,Éfþo

    7'1 Yío k.d lshjhs'

    7'2 ksYaYío j lshjd w¾:h wjfndaO lr .kshs'

    8'1 ir, yska§ jdlH isxy,$fou

  • 24

    xxiv

    9'0 yska§

    idys;Hdx.

    ri ú¢ñka

    wka;¾.;

    yrO¾u

    pß;dhkh

    lrhs'

    10'0 kQ;k yska§

    idys;H

    b;sydih

    ms

  • 25xxv

    ks¾ÈIagks¾ÈIagks¾ÈIagks¾ÈIagks¾ÈIag .%ka: (

    01' uka:ka yska§ mdGdj,S ^2010& iriaj;S yjqia m%hsfjÜ ,sñgâ" kjÈ,a,S'

    02' NdId Ndr;S Nd.a 1 ^2007& yd¾ lS cS;a - iqo¾Yka iy ÿÄ ld wêld¾- hYamd,a"

    hqkhsgâ mí,sIska.a yjqia" kjÈ,a,S'

    03' kQ;k yska§ idys;H b;sydih ^2009& ^ixfYdaê; ixialrKh&" Wmq,a rxð;a

    fyajdú;dk.uf.a'

    mßYS,k .%ka: (

    01' nd,a yska§ jHdlrKa ;:d rpkdZ" f.dah,a n%o¾ia m%ldYka" kj È,a,S'

    02' zl:d iß;dZ ^Nd.a 3" 4&" Èjdl¾ mdKafâh" f.dah,a n%o¾ia m%ldYka" kj È,a,S'

    03' zyska§ úhrK yqrejZ ̂ 2005" 2008 m

  • 26xxvi

    mdi,a m%;sm;a;s yd jevigykamdi,a m%;sm;a;s yd jevigykamdi,a m%;sm;a;s yd jevigykamdi,a m%;sm;a;s yd jevigykamdi,a m%;sm;a;s yd jevigyka

    yska§ NdIdj yeoEÍfuka miq tu oekqu, l=i,;d yd kj wdl,am Ndú;hg .ksñka

    mdif,a úIh iu.dó lghq;= f,i my; i|yka ld¾hhka l%shd;aul l< yels jkq

    we;¡ tkï,

    5¡1 zúYaj yska§ Èkh$yska§ NdId ÈkhZzúYaj yska§ Èkh$yska§ NdId ÈkhZzúYaj yska§ Èkh$yska§ NdId ÈkhZzúYaj yska§ Èkh$yska§ NdId ÈkhZzúYaj yska§ Èkh$yska§ NdId ÈkhZ ieuÍu¡

    5¡2 iaj ks¾udK o we;=

  • 27xxvii

    ;lafiarej yd we.hSu;lafiarej yd we.hSu;lafiarej yd we.hSu;lafiarej yd we.hSu;lafiarej yd we.hSu

    ² mdi, mokï lr.;a we.hSï jevms

  • 28

    bf.kqï iy b.ekaùï l%ufõohbf.kqï iy b.ekaùï l%ufõohbf.kqï iy b.ekaùï l%ufõohbf.kqï iy b.ekaùï l%ufõohbf.kqï iy b.ekaùï l%ufõoh

    4¡1 f,aLkh iy WÉpdrKh yqre lsÍu i|yd

    4¡1¡1 lKavdhï jYfhka fjka fldg WÉpdrKhg wod< Yío y÷kd .ekSug ie,eiaùu¡

    4¡1¡2 lshjk úg ,sùu

    4¡1¡3 Y%jH-oDYH udOHhka weiqfrka WÉpdrK úfYaI;d wOHhkh lsÍug ie,eiaùu¡

    4¡1¡4 lKavdhï jYfhka fyda ;ks ;ksj u fyda jpkhg wod< rEmh;a, rEmhg wod<

    jpkh;a y÷kd .ekSug ie,eiaùu¡

    4¡2 jHdlrKh

    4¡2¡1 iEu jHdlrK mdvulg u wod< j úúO wNHdi lrùu¡

    4¡2¡2 lKavdhï jYfhka fyda ;ks ;ksj u fyda bf.k.;a jHdlrK mdvï isiqka ,jd

    meyeÈ,s lsÍug ie,eiaùu¡

    4¡3 ixjdo mqyqKqj

    4¡3¡1 isiqkaf.ka W;a;r n,dfmdfrd;a;=fjka m%Yak weiSu¡

    4¡3¡2 W;a;rhg wod< m%Yakh isiqka ,jd úuiùu¡

    4¡3¡3 laIKsl ud;Dld hgf;a flá jdlH ks¾udKh lsÍu¡

    4¡3¡4 mska;+r fmkajd úia;r weiSu¡

    4¡3¡5 hq., jYfhka fyda lKavdhï jYfhka ixjdo mqyqKq lsÍu¡

    4¡4 mka;sh ;=< u yska§ fmd;m; lshùu mqyqKq lsÍu i|yd mqia;ld,hla mj;ajdf.k

    hEu¡

    4'5 wka;¾cd,h mßyrKfhka yska§ NdId {dkh j¾Okh lr .ekSu'

    xxviii

  • 29

    bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh i|yd Wmfoiabf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh i|yd Wmfoiabf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh i|yd Wmfoiabf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh i|yd Wmfoiabf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sh i|yd Wmfoia

    1

  • 30

    12 fY%aKsh - yska§

    ksmqK;dj 1'0 yska§ NdIl l,dmh y÷kd .kshs'

    ksmqK;d uÜgu 1'1 Ndr;fha m%dka; kï lrhs'

    ld,Éfþo 02

    bf.kqï mmmmm,

    ² Ndr;fha N+f.da,Sh msysàu úia;r lrhs'

    ² Ndr;fha m%dka; ixLHdj m%ldY lrhs'

    ² W;a;r Ndr;fha m%dka; kï lrhs'

    ² olaIsK Ndr;fha m%dka; kï lrhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² Ndr;h W;=ßka ysud,h l÷ jeáfhka o" ol=Kska bkaÈhka id.rfhka o" kef`.kysßka

    fnx.d, fndlaflka yd ngysßka wrdì uqyqÈka jg ù we;s nj'

    ² Ndr;fha m%dka; ixLHdj 29la nj'

    ² cïuq lYaó¾" ysudp,a m%foaYa" mxcdí" y¾hdkd" W;a;rdLKaâ" W;a;¾ m%foaYa" ìyd¾" COd¾LKaâ"

    uOH m%foaYa" rdcia:dka" .=Êrd;a" P;a;Sia.â" Wäid" ngysr fnx.d,h" wiEï" wreKdp,a

    m%foaYa" kd.d,kaâ" uKsmq¾" ;%smqrd" uydrdIag% iy f.daj W;a;r Ndr;fha m%dka; nj'

    ² l¾Kdgla" wdkaød m%foaYa" ;ñ,akdvq iy flar,a olaIsK Ndr;fha m%dka; nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² m%dka; kï lrk ,o Ndr;fha ì;a;s is;shula mka;sfha m%o¾Ykh lrkak'

    ² m%dka; wxlkh lrk ,o Ndr;fha is;shula isiqkag ,nd fokak'

    ² Ndr;fha N+f.da,Sh iSud meyeÈ,s lr fokak'

    ² Ndr;fha m%dka; kï lrñka m%dka; ixLHdj wjfndaO lr fokak'

    ² tu m%dka; W;=re yd ol=Kq jYfhka fnfok wdldrh jgyd fokak'

    ² wxlkh lrk ,o is;shfï m%dka; kï lr flaj, jYfhka m%o¾Ykh lrñka jdÑl j

    bÈßm;a lrkak'

    .=Kd;aul fhojqï

    ² Ndr;fha m%dka; ,l=Kq lrk ,o ì;a;s is;shu'

    ² wxlkh lrk ,o is;shï" mdg mekai,a

    2

  • 31

    ;lafiarej yd we.hSï i|yd ks¾Kdhl

    ² Ndr;fha N+f.da,Sh iSud ksjerÈ j m%ldY lrhs'

    ² W;a;r Ndr;fha m%dka; ixLHdj m%ldY lrhs'

    ² olaIsK Ndr;fha m%dka; ixLHdj m%ldY lrhs'

    ² W;a;r Ndr;fha m%dka; kï lrhs'

    ² olaIsK Ndr;fha m%dka; kï lrhs'

    3

  • 32

    ksmqK;dj 1'0 yska§ NdIl l,dmh y÷kd .kshs'

    ksmqK;d uÜgu 1'2 yska§ NdIl l,dmh kï lrhs'

    ld,Éfþo 03

    bf.kqï mmmmm,

    ² tla tla m%dka;fha jHjydr jk m%Odk NdIdj kï lrhs'

    ² yska§ NdIl l,dmh y÷kd f.k is;shul ,l=Kq lrhs'

    ² yska§ NdIdj ixialD; NdIdfjka úlikh jQ kQ;k bkaÿ wd¾h NdIdjla nj m%ldY lrhs'

    ² yska§ NdIdfõ WmNdId kï lrhs'

    ² yska§ NdIdfõ m%foaYSh jHjydr ixLHd;aul j m%ldY lrhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² Ndr;fha tla tla m%dka;j, úúO NdId jHjydr jk nj'

    ² tla tla m%dka;hg m%Odk jQ NdIdjla we;s nj'

    ² yska§ NdIdj m%dka; lsysmhl u ck;djf.a ud;D NdIdj jk nj'

    ² yska§ NdIdj ixialD; NdIdfjka úlikh jQ kQ;k bkaÿ wd¾h NdIdjla nj'

    ² yska§ NdIdj Ndr;fha rdcH NdIdj jk nj'

    ² mYaÑó yska§" mq¾ù yska§" mydã yska§" ìydÍ iy rdciaa:dkS yska§ NdIdfõ WmNdId jk nj'

    ² tu WmNdIdj, m%foaYSh jHjydr 18la we;s nj'

    ² Ndr;fha cd;sl NdIdj yska§ jk nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² Ndr;fha m%dka; wxlkh yd kï lrk ,o is;shu isiqkag ,nd fokak'

    ² tla tla m%dka;j, jHjydr flfrk m%Odk NdIdj ±lafjk j.=jla mka;sfha m%o¾Ykh

    lrkak'

    ² j.=j weiqfrka tla tla m%dka;j, jHjydr flfrk NdIdj ms

  • 33

    .=Kd;aul fhojqï

    ² Ndr;fha m%dka; wxlkh lrk ,o is;shu'

    ² Ndr;Sh m%dka; NdId ±lafjk j.=jla

    ² mdg mekai,a

    ;lafiarej yd we.hSï i|yd ks¾Kdhl

    ² yska§ NdIl l,dmh f;darhs'

    ² yska§ NdIl l,dmh kï lrhs'

    ² yska§ NdIl l,dmh is;shul fiahd lr olajhs'

    ² fok ,o m%dka;j, m%Odk NdIdj kï lrhs'

    ² fok ,o NdId jHjydr jk m%dka; ,l=Kq lrhs'

    ² yska§ NdIdfõ WmNdId kï lrhs'

    ² yska§ NdIdfõ m%foaYSh jHjydr m%ldY lrhs'

    5

  • 34

    ksmqK;dj 2'0 yska§ NdIdj ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 2'1 iïu; j¾Kud,dj ksjerÈ jWÉpdrKh lrhs'

    ld,Éfþo 10

    bf.kqï m,

    ² iajr yd jHxck ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    ² v] Í] ,s] vkS hk iajrj, úfYaI;d y÷kdf.k WÉpdrKh lrhs'

    ² .k] ;] o] "k] g] K jHxckj, úfYaI;d y÷kdf.k WÉpdrKh lrhs'

    ² wkqiajdrh" w¾O wkqiajdrh yd uydm%dK wCIr ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    ² o+Q] [+k] x+] t+] i+Q jHxckj, úfYaI;d y÷kdf.k ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    ² M+]

  • 35

    .=Kd;aul fhojqï

    ² iïu; yska§ j¾Kud,dfõ Pdhd msgm;a

    ² iïu; yska§ j¾Kud,dfõ WÉpdrK we;=

  • 36

    ksmqK;dj 2'0 yska§ NdIdj ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 2'2 yska§ jpk ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    ld,Éfþo 15

    bf.kqï m,

    ² modka; jHxckh y,a j WÉpdrKh lrhs'

    ² gggggg fmr we;s v v v v v iajrh y%iaj zweZ f,i WÉpdrKh lrhs'

    ² gggggg fmr we;s ,,,,, iajrh y%iaj ztZ f,i WÉpdrKh lrhs'

    ² ; ; ; ; ;g fmr we;s ,s,s,s,s,s iajrh zwhsZ f,i WÉpdrKh lrhs'

    ² o o o o og fmr we;s vkSSvkSSvkSSvkSSvkSS iajrh zT!Z f,i WÉpdrKh lrhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² modka; v iajrh f,dma jk nj'

    ² gg fmr v iajrh yqiaj zweZ f,i WÉpdrKh jk nj'

    ² gg fmr , iajrh ztZ iajrh f,i WÉpdrKh jk nj'

    ² ;g fmr ,s iajrh zftZ f,i WÉpdrKh jk nj'

    ² og fmr vkS iajrh zT!Z f,i WÉpdrKh jk nj'

    ² w,amm%dK" uydm%dK WÉpdrKh fNaoh wkqj w¾:h fjkia jk nj'

    ² kdislH yd wkqkdislH WÉpdrK fNao wkqj w¾:h fjkia jk nj' ¼gal& g¡l½

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² by; WÉpdrK kshuj,g wod< j Yíodj,s lsysmhla ilia lrkak'

    ² tu Yíodj,S mka;sfha m%o¾Ykh lrkak'

    ² tu Yíodj,S WÉpdrKh lr fmkajkak'

    ² tu Yíodj,S isiqka ,jd WÉpdrKh lrjkak'

    .=Kd;aul fhojqï

    ² Yíodj,S

    ² iïu; yska§ jpk WÉpdrK we;=

  • 37

    ;lafiarej yd we.hSï i|yd ks¾Kdhl

    ² modka; v f,dma jk jpk ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    ² gg fmr v iajrh we;s jpk ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    ² gg fmr , iajrh we;s jpk ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    ² ;g fmr ,s iajrh we;s jpk ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    ² og fmr vkS iajrh we;s jpk ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    ² w,amm%dK - uydm%dK fNaoh oelafjk jpk ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    ² kdislH yd wkqkdislH iys; jpk ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    9

  • 38

    ksmqK;dj 2'0 yska§ NdIdj ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 2'3 yska§ jdlH ksjerÈ j WÉpdrKh lrhs'

    ld,Éfþo 10

    bf.kqï m,

    ² w,amm%dK" uydm%dK" kdislH" >DKSlD; W;aCIsma;a jHxck iy vvvvv" ,,,,," ,s,s,s,s,s "vkSS vkSS vkSS vkSS vkSS hk iajrj,

    úfYaI WÉpdrK iys; jpk we;=d;h ksjerÈ j Ndú; l< hq;= nj'

    ² NdIKfha § w¾: ikaksfõokh i|yd wkq;dkhg wkqj WÉpdrKh l< hq;= nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² wkq;dkh yd wd>d;h iys; jdlH mka;sfhys m%o¾Ykh lrkak'

    ² tu jdlH WÉpdrKh lr fmkajkak'

    ² isiqka iu`. tla j WÉpdrKh lrkak'

    ² flaj, jYfhka tla j WÉpdrKh lrkak'

    .=Kd;aul fhojqï

    ² Y%jH oDYH y`v mg

    ² jdlH we;=d;h yd wkq;dkh iys; jdlH WÉpdrKh lr .uH jk w¾:h úuihs'

    ² jdlH imhd wd>d;h yd wkq;dkh wkqj WÉpdrKh lrhs'² wod< wd>d;h yd wkq;dkhg wkqj iqÿiq ixfla; fhdohs'

    10

  • 39

    ksmqK;dj 3'0 yska§ NdIdj ksjerÈ j ,shhs'

    ksmqK;d uÜgu 3'1 iïu; yska§ j¾Kud,dj ksjerÈ j ,shhs'

    ld,Éfþo 06

    bf.kqï m,

    ² iïu; yska§ j¾Kud,dfõ iajr ,shd olajhs'

    ² yska§ j¾Kud,dfõ jHxck ,shd olajhs'

    ² ixhqla; wlaIr ,shhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² iajr yd jHxck f,i iïu; yska§ j¾Kud,dj fnfok nj'

    ² iïu; yska§ j¾Kud,dfõ wlaIr ,súfï § YSfrda f¾Ldjla fhÈh hq;= nj'

    ² iïu; yska§ wlaIr var [kM+hikbZ] e/; [kM+hikbZ iy fcuk [kM+hikbZ

    jYfhka fnfok nj'

    ² {k] =] K] J jYfhka iïu; yska§ ixhqla;dlaIr lsyssmhla jk nj'

    fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh

    ² iïu; yska§ j¾Kud,dj mka;sfha m%o¾Ykh lrkak'

    ² iïu; yska§ j¾Kud,dj Pdhd msgm;a isiqkag ,nd fokak'

    ² mshjfrka mshjr wlaIr f,aLk rgdj yqre lrjkak'

    ² var [kM+hikbZ] e/; [kM+hikbZ yd fcuk [kM+hikbZ f,aLkfha § y\qkajd § ,sùu yqre lrjkak'

    ² {k] =] K] J ixhqla;dlaIr y\qkajd § ,sùug yqre lrjkak'

    .=Kd;aul fhojqï

    ² iïu; yska§ j¾Kud,dj

    ² wlaIr mshjfrka mshjr ,sùu ±lafjk mqjre iy Pdhd msgm;a

    ² iïu; yd merKs wl=re ±lafjk mqjre

    ;lafiarej yd we.hSï i|yd ks¾Kdhl

    ² iïu; yska§ iajr ,shd olajhs'

    ² iïu; yska§ jHxck ,shd olajhs'

    ² iïu; yska§ ixhqla; jHxck ,shd olajhs'

    ² var [kM+hikbZ] e/; [kM+hikbZ] fcuk [kM+hikbZ wlaIr jYfhka wl=re j¾.SlrKh lrhs'11

  • 40

    ksmqK;dj 3'0 yska§ NdIdj ksjerÈ j ,shhs'

    ksmqK;d uÜgu 3'2 yska§ j¾Kud,dj Ndú; lr ksjerÈ j jpk ,shhs'

    ld,Éfþo 10

    bf.kqï m,

    ² iajr ms,a,ï Ndú; lrñka jpk ,shhs'

    ² y,a lsÍu Ndú; lrñka jpk ,shhs'

    ² wkqiajdrh Ndú; lrñka jpk ,shhs'

    ² w¾O wkqiajdrh Ndú; lrñka jpk ,shhs'

    ² úi¾.h Ndú; lrñka jpk ,shhs'

    ² f¾Mh Ndú; lrñka jpk ,shhs'

    ² W;aCIsma;a èjks Ndú; lrñka jpk ,shhs'

    ² rldrdxYh Ndú; lrñka jpk ,shhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² jpk ,sùfï § ksjerÈ iajr ms,a,ï y÷kdf.k Ndú; l< hq;= h'

    ² var [kM+hikbZ yd e/; [kM+hikbZ wl=rla y,a jkafka kï thg miq j fhfok

    wl=r yd ne| ,súh hq;= nj'

    ² y,a jkafka fcuk [kM+hikbZ wl=rla kï y,a ixfla;h ^ ~ & wl=r háka ±laúh hq;= nj'

    ² wkqiajdrh yd w¾O wkqiajdrh ksrEmKh i|yd a iy a¡ fhfok nj'

    ² úi¾.h wlaIrdka;fha fhÈh hq;= nj'

    ² jpkhl ueo j y,a j fhfoa kï ta fjkqjg Bg miq j fhfok wl=rg by

  • 41

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² fhda.H bf.kqï wdOdrl Ndú; lrñka ms,a,ï fh§u" y,a lsÍu" wkqiajdrh yd w¾O

    wkqiajdrh yd úi¾.h Ndú;h" f¾Mh yd rldrdxYh Ndú;h iy W;aCIsma;a èjks fh§u

    meyeÈ,s lr fokak'

    ² by; tla tla f,aLk Í;shg wod< j jpkdj,S ilia lsÍug Wmfoia fokak'

    ² lKavdhï l%shdldrlïj, ksr; lrjkak'

    .=Kd;aul fhojqï

    ² iajr ms,a,ï mqjre" jpkdj,S" Pdhd msgm;a

    ;lafiarej yd we.hSï i|yd ks¾Kdhl

    ² ksjerÈ j ms,a,ï f;dard jpk ,shhs'

    ² ksjerÈ wlaIr úkHdih fh§ we;s jpkh f;darhs'

    ² f¾Mh fhdod ksjerÈ jpkh ,shhs'

    ² rldrxYh iqÿiq ia:dkj, Ndú; lrhs'

    ² iqÿiq ia:dkj, W;alaIsma;a èjks fhdohs'

    13

  • 42

    ksmqK;dj 3'0 yska§ NdIdj ksjerÈ j ,shhs'

    ksmqK;d uÜgu 3'3 yskaÈfhka jdlH ,shhs'

    ld,Éfþo 10

    bf.kqï m,

    ² ksjerÈ wlaIr úkHdih ie,ls,a,g f.k jdlH ,shhs'

    ² úrdu ,laIK ksjerÈ j Ndú; lrhs'

    ² iïu; úhrK Í;s Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² f,aLkfha § ksjerÈ wlaIr úkHdih fhdod .; hq;= nj'

    ² úrdu ,laIK ksjerÈ j Ndú; l< hq;= nj'

    ² f,aLkfha § iïu; úhrK Í;s Ndú; l< hq;= nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² wdo¾Ykhla weiqßka ir, jdlH f.dvk`.k wdldrh meyeÈ,s lr fokak'

    ² f,aLkfha § wlaIr úkHdih úrdu ,l=Kq úhrK Í;s ms

  • 43

    ksmqK;dj 4'0 ijka § w¾:h ksjerÈ j wjfndaO lrf.k m%;spdr olajhs'

    ksmqK;d uÜgu 4'1 ijka § yska§ Yío y÷kd .kshs'

    ld,Éfþo 05

    bf.kqï m,

    ² w,amm%dK yd uydm%dK wl=rej, WÉpdrKhkag ijka § tajdfhys fjki y÷kdf.k m%ldYlrhs'

    ² v] ,s] vkS] _ iajrj, WÉpdrKj,g ijka § yska§ WÉpdrK úfYaI;d y÷kd f.km%ldY lrhs'

    ² M] < iy M+]

  • 44

    ksmqK;dj 4'0 ijka § w¾:h ksjerÈ j wjfndaO lrf.k m%;spdr olajhs'

    ksmqK;d uÜgu 4'2 ijka § jpk y÷kd .kshs'

    ld,Éfþo 07

    bf.kqï m,

    ² jpkdka; jHxckh y,a j WÉpdrKh flfrk nj ijka §fuka wjfndaO lrf.k

    m%ldY lrhs'

    ² g g g g g g fmr we;s vvvvv iajrh y%iaj zweZ f,i WÉpdrKh flfrk nj ijka §fuka wjfndaO

    lrf.k m%ldY lrhs'

    ² g g g g g g fmr we;s ,,,,, iajrh y%iaj f,i WÉpdrKh flfrk nj ijka §fuka wjfndaO

    lrf.k m%ldY lrhs'

    ² ; ; ; ; ; g fmr we;s ,s,s,s,s,s iajrh zwhsZ f,i WÉpdrKh flfrk nj ijka §fuka wjfndaO

    lrf.k m%ldY lrhs'

    ² o o o o o g fmr we;s vkSSvkSSvkSSvkSSvkSS iajrh zT!Z f,i WÉpdrKh flfrk nj ijka §fuka wjfndaO

    lrf.k m%ldY lrhs'

    ² wkqiajdrh yd w¾Odkqiajdrh w;r we;s fjki WÉpdrKhg ijka §fuka wjfndaO lrf.k

    m%ldY lrhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² jpkdka; jHxckh ms,a,ula rys; wjia:dj, § y,a nj ijka § wjfndaO lr .; hq;= nj'

    ² g g fmr we;s v iajrh y%iaj zweZ f,i ijka § wjfndaO lr .; hq;= nj'

    ² g g fmr we;s , iajrh y%iaj f,i WÉpdrKh jk nj ijka § wjfndaO lr .;

    hq;= nj'

    ² ; g fmr we;s ,s iajrh zwhsZ f,i WÉpdrKh flfrk nj ijka § wjfndaO lr .;

    hq;= nj'

    ² o g fmr we;s vkS iajrh zwWZ f,i WÉpdrKh flfrk nj ijka § wjfndaO lr

    .; hq;= nj'

    ² wkqiajdrh yd w¾Odkqiajdrh w;r fjki ijka § wjfndaO lr .; hq;= nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² by; Í;Sj, wod< j tÈfkod jHjydrfha fhfok jpk we;=

  • 45

    ² .=rejrhd WÉpdrKh lrk w;r isiqkag wjOdkfhka ijka §ug Wmfoia fokak'

    ² WÉpdrKh lrk w;r;=r isiqkag jpkj, w¾:djfndaOh ,nd §ug fhda.H l%shdldrlï

    ilia lrkak'

    .=Kd;aul fhojqï

    ² Ñ;% we;=

  • 46

    ksmqK;dj 4'0 ijka § w¾:h ksjerÈ j wjfndaO lrf.k m%;spdr olajhs'

    ksmqK;d uÜgu 4'3 jdlHj,g ijka § w¾:djfndaOfhka m%;spdr olajhs'

    ld,Éfþo 08

    bf.kqï m,

    ² jdlHhg ijka § wd>d;hg wkqj w¾:h wjfndaO lr f.k m%ldY lrhs'

    ² jdlHhg ijka § wkq;dkhg wkqj w¾:h wjfndaO lr f.k m%ldY lrhs'

    ² úOdkd¾: jdlHj,g ijka § WÑ; m%;spdr olajhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² wd>d;hg wkqj jdlHfha w¾:h wjfndaO lr.; hq;= nj'

    ² wkq;dkhg wkqj m%Yakhla o" m%ldYhla o" úiauh okjkakla o hkak y\qkd .; hq;= nj'

    ² úOdkhg wkqj fhda.H m%;spdr ±laúh hq;= nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² wd>d;h iys; ir, jdlH lsysmhla ilia lr .kak'

    ² tajd wd>d;h wkqj m%ldY lrk w;r isiqkag thg ijka §ug fhduq lrkak'

    ² wd>d;hg wkqj w¾:h úuikak'

    ² wkq;dkhg wkqj jdlH m%ldY lr fhda.H w¾:h úuikak'

    ² ir, úOdkd¾: jdlH m%ldY lr Bg iqÿiq m%;spdr ±laùug isiqka fhduq lrkak'

    .=Kd;aul fhojqï

    ² y`v mg

    ² ùäfhda oiqka

    ² jhsÜ fndaâ" udl¾ mEka

    ;lafiarej yd we.hSï i|yd ks¾Kdhl

    ² wd>d;hg wkqj w¾:h wjfndaO lr f.k ms

  • 47

    ksmqK;dj 5'0 ksjerÈ j yd meyeÈ,s j NdIKfha fhfohs'

    ksmqK;d uÜgu 5'1 wjia:dkql+, j wdpdr lrhs'

    ld,Éfþo 04

    bf.kqï m,

    ² mQcljrhl=g wdpdr lrhs'

    ² .=rejrhdg wpdr lrhs'

    ² jeäysáfhl=g wdpdr lrhs'

    ² ;ud yd iudk mqoa.,fhl=g wdpdr lrhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² mqoa.,hkaf.a ;k;=re" jhi" ;;a;ajh ie,ls,a,g f.k fhda.H wdpdr úê Ndú; l< hq;=

    nj'

    ² wdpdr lsÍug fhda.H fhÿï wjfndaO lr .; hq;= nj'

    ² iuq.ekSul § Ndú; l< hq;= fhÿï wjfndaO lr .; hq;= nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² wdpdr lsÍfï § Ndú; lrk fhÿï meyeÈ,s lr fokak'

    ² mqoa., iajNdjh wkqj fhÿï f;dard .ekSu ms

  • 48

    ksmqK;dj 5'0 ksjerÈ j yd meyeÈ,s j NdIKfha fhfohs'

    ksmqK;d uÜgu 5'2 ;ud iy fjk;a mqoa.,hka y÷kajd fohs'

    ld,Éfþo 04

    bf.kqï m,

    ² ;ukaf.a ku" .u" jhi we;=¿ fm!oa.,sl f;dr;=re m%ldY lrhs'

    ² ;u mjqf,a idudðlhka ms

  • 49

    ksmqK;dj 5'0 ksjerÈ j yd meyeÈ,s j NdIKfha fhfohs'

    ksmqK;d uÜgu 5'3 fm!oa.,sl f;dr;=re úuihs'

    ld,Éfþo 05

    bf.kqï m,

    ² m%Yak jdpl mo y÷kd f.k m%ldY lrhs'

    ² m%Yak jdpl mo Ndú; lrñka m%Yak wihs'

    ² wikq ,nk m%Yakj,g ms

  • 50

    ksmqK;dj 5'0 ksjerÈ j yd meyeÈ,s j NdIKfha fhfohs'

    ksmqK;d uÜgu 5'4 wjia:dkql+, j iqn m;hs'

    ld,Éfþo 05

    bf.kqï m,

    ² iqn me;Sfï § Ndú; jk fhÿï y\qkd f.k lshhs'

    ² wjia:dkql+, j iqn m;hs'

    ² wjia:dkql+, j m%;spdr olajhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² iqn me;Su i|yd wod< NdId fhÿï y÷kd.; hq;= nj'

    ² tu fhÿï wjia:dkql+, j Ndú; l< hq;= nj'

    ² wdpdrYs,S j tajdg m%;spdr ±laúh hq;= nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² wdo¾Yhla u`.ska iqn me;Sfï fhÿï y÷kajd fokak'

    ² ir, ixjdo u`.ska iqn me;Sfï l%u Ndú; lsÍug isiqka fhduq lrjkak'

    ² wdpdrYS,S j m%;spdr ±laùug yqre lrjkak'

    .=Kd;aul fhojqï

    ² Y%jH oDYH udOH

    ² ì%iag,a fndaâ" udl¾ mEka

    ;lafiarej yd we.hSï i|yd ks¾Kdhl

    ² § we;s wjia:djg wkqj iqn me;=u f;darhs $ hd lrhs' $ m%ldY lrhs'

    ² wjia:djg WÑ; f,i iqn m;hs'

    ² wjia:djg WÑ; f,i m%;spdr olajhs'

    22

  • 51

    ksmqK;dj 5'0 ksjerÈ j yd meyeÈ,s j NdIKfha fhfohs'

    ksmqK;d uÜgu 5'5 ye`.Sï m%ldY lrhs'

    ld,Éfþo 06

    bf.kqï m,

    ² yeÕSï m%ldYkhg wjYH jpk y÷kd.kshs'

    ² ye.Sï m%ldY lsÍu i|yd Ndú; jk jdlH rgd y÷kd .kshs'

    ² yeÕSï m%ldYkhg wjYH jpk Ndú; lrhs'

    ² wjia:dkql+, j yeÕSï m%ldY lrñka NdIKfha fhfohs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² i;=g" wi;=g" ÿl" mqÿuh" tl`.;dj" úreoaO;ajh" leue;a;" wlue;a;" l=i.skak" msmdih"

    mdßißl fjki m%lg lsÍu i|yd fhfok jpk y÷kd.; hq;= nj'

    ² wjia:dkql+, j tajd Ndú; l< hq;= nj'

    ² Ndj m%ldYkh isÿ jk whqßka tu jpk Ndú; l< hq;= nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² wdo¾Ykh u.ska fuu fhÿï y÷kajkak'

    ² tu fhÿï Ndú;hg yqre lrjkak'

    ² mka;s ldurh ;=< tu fhÿï Ndú;hg iqÿiq wjia:d ,nd fokak'

    .=Kd;aul fhojqï

    ² Ñ;% igyka

    ² Yíodj,S

    ² Y%jH oDYH udOHh

    ;lafiarej yd we.hSï i|yd ks¾Kdhl

    ² wjia:djg WÑ; ye`.Sï m%ldY jk fhÿu f;darhs'

    ² wjia:Djg WÑ; ye`.Sï m%ldY jk fhÿu lshjhs'

    ² ye`.Sï m%ldYk fhdod .ksñka wkHhka yd NdIKfha fhfohs'

    23

  • 52

    ksmqK;dj 5'0 ksjerÈ j yd meyeÈ,s j NdIKfha fhfohs'

    ksmqK;d uÜgu 5'6 wdpdrYs,Sj j l:d lrhs'

    ld,Éfþo 06

    bf.kqï m,

    ² ia;+;s lrhs'

    ² iudj .kshs'

    ² wjir .kshs'

    ² wjia:dkql+, j Tõ iy ke; hkqfjka m%ldY lrhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² ia;=;s lsÍu" iudj .ekSu" wjir .ekSu" Tõ-ke; hkqfjka m%ldY lsÍu i|yd fhfok

    NdId fhÿï y÷kd.; hq;= nj'

    ² wjia:dkql+, j tajd Ndú; l< hq;= nj'

    ² Ndj m%ldYkh isÿ jk mßÈ tu fhÿï Ndú; l< hq;= nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² ixjdohla weiqßka by; fhÿï y÷kajd fokak'

    ² hq., jYfhka ixjdofha fhdojkak'

    ² Ndú;h i|yd iqÿiq wjia:djla ,nd fokak'

    .=Kd;aul fhojqï

    ² Y%jH oDYH udOH" ixjdo we;=

  • 53

    ksmqK;dj 6'0 iïu; úhrK iy NdId m%fhda. ksjerÈ j Ndú; lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 6'1 kdu mo" i¾jkdu mo" úfYaIK mo" úNla;s m%;Hh jHdlrKdkql+, j

    Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    ^w& jpk fNaoh

    ld,Éfþo 03

    bf.kqï m,

    ² taljpk moj, nyqjpk rEmh ks¾udKh lrhs'

    ² nyqjpk mo tal jpkhg yrjd ,shhs'

    ² taljpk nyqjpk kdumo fhdod jdlH ks¾udKh lrhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² taljpk kdumoj, nyqjpkh ks¾udKh lsÍfï § ,sx. fNaoh iy jpkdka;h ie,ls,a,g

    .; hq;= nj'

    ² taljpk kdumo nyqjpkhg yerùfï § wod< úhrK kS;sj,g wkq.; úh hq;= nj'

    mqreI ,sx. ia;%S ,sx.

    v/;kid v/;kid cgu cgusa

    yM+dk yM+ds ekrk ekrk,¡

    firk firk cgw cgq,¡

    eqfu eqfu oLrq oLrq,¡

    vkneh vkneh yM+dh yM+fd;k¡

    rjktq rjktq /ofu /ofu;k¡

    Mkdw Mkdw fpfM+;k fpfM+;k¡

    ² iïu; úhrK Í;Sj,g mßndysr j o taljpk moj, nyqjpk ks¾udKh jk nj'

    ² iuQyd¾:jdÖ kdumo fhdod .ksñka o we;eï taljpk moj, nyqjpk rEm ks¾udKh

    lr.; yels nj' ^v/;kid x.k" xq# tu wdÈ&

    ² nyqjpk m%;Hh .ekaùfï § we;eï kdumoj, rEmSh fjkialï isÿ jk nj'

    25

  • 54

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² taljpk kdumo ,ehsia;=jla isiqkag ,nd fokak'

    ² tu kdumo ia;%S ,sx. yd mqreI ,sx. jYfhka j¾. lrjkak'

    ² nyqjpk kdumo ks¾udKhg wod< kS;s y÷kajd fokak'

    ² iuQyd¾:jd§ kdumo y÷kajd § tajd fhdod nyqppk ks¾udKh lr .kakd whqre meyeÈ,s lr

    fokak'

    .=Kd;aul fhojqï

    ² taljpk iy nyqjpk iys; jpk ,ehsia;=jla" rEm igyka'

    ;lafiarej yd we.hSï i|yd ks¾Kdhl

    ² kdumo taljpk iy nyqjpk jYfhka fnod olajhs'

    ² taljpk kdumo nyqjpkhg yrjd ,shhs'

    ² nyqjpk kdumoj,ska taljpk kdumo ks¾udKh lrhs'

    ² iqÿiq mßÈ iuQyd¾:jdÖ kdumo fhdod nyqjpk rEm ks¾udKh lrhs'

    26

  • 55

    ksmqK;dj 6'0 iïu; úhrK iy NdId m%fhda. ksjerÈ j Ndú; lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 6'1 kdu mo" i¾jkdu mo" úfYaIK mo" úNla;s m%;Hh jHdlrKdkql+, j

    Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    ^wd& kdu mo

    ld,Éfþo 03

    bf.kqï m,

    ² yska§ NdIdfõ ish¨ u m%dKjdÑ kdu mo ia;%S ,sx. yd mqreI ,sx. jYfhka fnod olajhs'

    ² ish¨ u wm%dKjdÑ kdu mo o ia;%S ,sx. mqreI ,sx. jYfhka fnod olajhs'

    ² ,sx. ks¾Kh lsÍfï Í;s we;s nj;a tu Í;sj,g mßndysr wjia:d o we;s nj m%ldY lrhs'

    ² mqreI ,sx. kdu moj, ia;%S ,sx. rEmh ks¾udKh lr olajhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² yska§ NdIdfõ ia;%S ,sx. mqreI ,sx. jYfhka ,sx. folla muKla we;s nj

    ² wm%dKjdÑ kdu mo o ia;%S ,sx. mqreI ,sx. jYfhka fnfok nj

    ² wm%dKjdÖ kdu moj, ,sx. ks¾Kh lsÍfï Í;s we;s nj;a we;eï wm%dKjdÑ kdu mo fuu

    Í;sj,g mßndysr j fhfok nj

    ² mqreI ,sx. kdu mo ia;%S jdpl m%;H tla lsÍfuka tajdfha ia;%S rEm ks¾udKh lr.; yels

    nj

    ² we;eï mqreI ,sx. kdu moj, úfYaIs; jQ ia;%S ,sx. rEmhla we;s nj

    ² we;eï m%dKjdÑ kdu moj,g ia;%S ,sx. fyda mqreI ,sx. fyda tla rEmhla muKla we;s nj

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² kdumo ,ehsia;=jla isiqkag ,nd fokak' ÿrjfndaO moj, w¾:h meyeÈ,s lr § m%dKjdÖ

    wm%dKjdÖ f,i j¾. lsÍug Wmfoia fokak'

    ² m%dKjdÖ kdumo ia;%S ,sx." mqreI ,sx. jYfhka fjka lr ±laùug Wmfoia fokak'

    ² wm%dKjdÖ kdumoj, ,sx. ks¾Kh lsÍfï Í;s meyeÈ,s lr § tajd wkqj kdumo

    fjka lsÍug Wmfoia fokak'

    ² mqreI ,sx. kdu mo ia;%S jdpl m%;Hh .kajd tajdfha ia;%S ,sx. rEm ks¾udKh lrjkak'

    ² mqreI ,sx. mohg b÷ru fjkia jk ia;%S ,sx. kdu mo y÷kajd fokak'

    ² ia;%S ,sx. fyda mqreI ,sx. fyda tla rEmhla muKla we;s kdu mo y÷kajd fokak'

    27

  • 56

    .=Kd;aul fhojqï

    ² kdu mo ,ehsia;=" yqkq mqjre" rEm igyka" wka;¾cd, m%lafIamK hka;%

    ;lafiarej yd we.hSï i|yd ks¾Kdhl

    ² kdu mo m%dKjdÖ" wm%dKjdÖ f,i fnod olajhs'

    ² kdu mo ia;S% ,sx.-mqreI ,sx. f,i fnod olajhs'

    ² mqreI ,sx. kdumoj, ia;%S ,sx. kdumoh ,shhs'

    ² ia;%S ,sx. kdumoj, mqreI ,sx. kdumoh ,shhss'

    28

  • 57

    ksmqK;dj 6'0 iïu; úhrK iy NdId m%fhda. ksjerÈ j Ndú; lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 6'1 kdu mo" i¾jkdu mo" úfYaIK mo" úNla;s m%;Hh jHdlrKdkql+, j

    Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    ^we& i¾j kdu

    ld,Éfþo 03

    bf.kqï m,

    ² i¾j kdu y÷kd f.k m%ldY lrhs'

    ² mqreI;%h g wkqj i¾j kdu fnod olajhs'

    ² i¾j kdu tal jpk" nyq jpk jYfhka fnod fjka lrhs'

    ² i¾j kdu fhdod ir, jdlH m%ldY lrhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² i¾j kdu mqreI;%hh ^W;a;u mqreI" uOHu mqreI" wkH mqreI& wkqj fnfok nj'

    ² i¾j kdu hkq fjk;a kdu mohla fjkqjg fhdod .kakd kdu úfYaIhla nj'

    ² i¾j kdu tal jpk nyq jpk jYfhka j¾.SlrKh l< yels nj'

    ² fhfok mßirh wkqj i¾j kdufha ,sx. fNaoh y÷kd.; hq;= nj'

    ² jdlH ks¾udKfha § i¾jkduj,g wod< ir, iydhl l%shd fhÈh hq;= nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² WodyrK weiqßka i¾j kdu y÷kajd fokak'

    ² i¾j kdu mqreI;%hhg iy jpk fNaohg wkqj j¾.SlrKh lr olajkak'

    ² i¾j kduj,g wod< ir, iydhl l%shd WodyrK weiqßka meyeÈ,s lr fokak'

    ² i¾j kdu ±kqu jeä ÈhqKq lsÍu i|yd fhda.H l%shdldrlïj, fhdojkak'

    .=Kd;aul fhojqï

    ² i¾j kdu iy iydhl ls%hd iys; mqjre

    ² wNHdi" Pdhd msgm;a

    ² Ñ;% igyka

    ;lafiarej yd we.hSï i|yd ks¾Kdhl

    ² ksjerÈ i¾j kduh fhdod jdlH iïmq¾K lrkak'

    ² i¾j kduhg wod< iydhl l%shdj f;darhs'

    ² mqreI;ajhg wkqj i¾j kdu fjka lr olajhs'

    ² i¾j kdu fhdod jdlH ks¾udKh lrhs'

    29

  • 58

    ksmqK;dj 6'0 iïu; úhrK iy NdId m%fhda. ksjerÈ j Ndú; lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 6'1 kdu mo" i¾jkdu mo" úfYaIK mo" úNla;s m%;Hh jHdlrKdkql+, j

    Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    ^wE& úfYaIK mo

    ld,Éfþo 03

    bf.kqï m,

    ² úfYaIK mo fhdod kdumo úia;r lrhs'

    ² úfYaIK mo fhdod .ksñka jdlH ,shhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² kdu mohl úfYaI;d úia;r lsÍu i|yd úfYaaIK fhdod .efkk nj'

    ² úfYaIK mo úldÍ ^vk iajrdka;& yd wúldß jYfhka fnfok nj'

    ² úldÍ úfYaIK mo úfYaIHfha ,sx. yd jpk fNaoh wkqj fjkia jk nj'

    ² wúldÍ úfYaIK úfYaIH wkqj fjkia fkdjk nj'

    ² we;eï vk iajrdka; úfYaIK mo úfYaIH wkqj fjkia fkdjk nj

    ^cf

  • 59

    ksmqK;dj 6'0 iïu; úhrK iy NdId m%fhda. ksjerÈ j Ndú; lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 6'1 ^b& úNla;s

    ld,Éfþo 04

    bf.kqï m,

    ² ysia;ekg iqÿiq úNla;s m%;Hh fhdohs'

    ² kdumo iu`. úNla;s m%;Hh ksjerÈ j fhdohs'

    ² úfYaIK iu`. úNla;s m%;Hh ksjerÈ j fhdohs'

    ² úNla;s moj, wre;a jgydf.k Ndú; lrhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² us] dks] ls] dk@ds@dh] esa] ij hkqfjka úNla;s m%;Hh we;s nj'

    ² fïjd kdumo iu`. fh§fuka kdumo úúOd¾: .kakd nj'

    ² kdumo iu`. úNla;s tla ùfï § jpk fNaoh yd ,sx. fNaoh wkqj kdumofha rEmSh

    fjkialï isÿ jk nj'

    ² i¾jkdu iu`. úNla;s tlaùfï § i¾jkdufha rEmSh fjkialï isÿjk nj'

    ² kdumo iu`. úNla;s m%;Hh fjka lr ,súh hq;= nj'

    ² vk iajrdka; úfYaIK mohla iu`. fhfok mqreI ,sx. taljpk kdumohlg miq j

    úNla;s m%;Hh fhfok úg úfYaIHh o fjkia jk nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² WodyrK weiqßka úNla;s m%;Hj, w¾:h meyeÈ,s lrkak'

    ² kdumo iu`. úNla;s m%;Hh fjkaùfï § kdumofha isÿjk rEmSh fjkialï meyeÈ,s lr

    fokak'

    ² i¾jkdu iu`. úNla;s m%;Hh tlaùfï § i¾jkdufha isÿjk rEmSh fjkialï j.=jl

    wdOdrfhka meyeÈ,s lrkak'

    ² vk iajrdka; úfYaIK mohla iu`. fhfok mqreI ,sx. tal jpk kdumohlg miq j

    úNla;s m%;Hh fhfok úg úfYaIHh fjkia jk wdldrh meyeÈ,s lrkak'

    ² yß jerÈ ,l=Kq lr jerÈ ksjerÈ lrjkak'

    .=Kd;aul fhojqï

    ² úNla;s m%;Hhj, w¾: m%ldY jk Ñ;% igyka

    ² ia¾jkdu rEmdj,sh we;=

  • 60

    ;lafiarej yd we.hSï i|yd ks¾Kdhl

    ² ksjerÈ úNla;s f;darhs'

    ² úNla;s m%;Hh Ndú; lrñka Ñ;% igyka úia;r lrhs'

    ² i¾jkdu iu`. úNla;s m%;Hh ksjerÈ j fhdohs'

    ² úfYaIK iu`. úNla;s m%;Hh ksjerÈ j fhdohs'

    ² úNla;s m%;Hh fhdod woyia m%ldY lrhs'

    32

  • 61

    ksmqK;dj 6'0 iïu; úhrK iy NdId m%fhda. ksjerÈ j Ndú; lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 6'2 ^w& úê l%shd Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    ld,Éfþo 05

    bf.kqï m,

    ² yska§ NdIdfjys wduka;%K úê y\qkdf.k m%ldY lrhs'

    ² wduka;%K úê wkqj fhda.H úOdkdLHd; rem y÷kdf.k fhdohs'

    ² úOdkd¾: m%;Hh y÷kdf.k úê l%shd ks¾udKh lrhs'

    ² tlsfkldg úOdk fohs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² yska§ NdIdfõ rw] rqe] vki jYfhka wduka;%K úê 3la we;s nj

    ² wduka;%K úê wkqj fhda.H úOdkdLHd; rEm fhÈh hq;= nj'

    ² iïu; yska§ úhrKhg wkqj vki iu`. l%shd uQ,hg b, m%;Hhh;a" rqe iu`. l%shd uQ,hg

    vks m%;Hh;a" fhfok w;r rw iu`. l%shd uQ,h muKla Ndú; jk nj'

    ² fuu úOdkdLHd; rEmj,g wu;r j fjk;a úOdkdLHd; rEm o we;s nj' ^vkuk] vkb,xk&

    ² y,ka; l%shd uQ, iu`. m%;Hh ikaê lr ,súh hq;= nj yd iajrdka; l%shd uQ, iu`. m%;Hh

    tla lr ,súh hq;= nj' ^fy[k $ b, ¾ fyf[k, ] tk $ b, ¾ tkb,&

    ² dj] ys] ns] ih hk l%shd uQ,j, úfYaI úê l%shd rEm iEfok nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² l%shdldrlï wkqj wduka;%K úê yd úOdkdLHd; rEm y÷kajd fokak'

    ² j.=jl wdOdrfhka úê l%shd ks¾udKh jk wdldrh meyeÈ,s lr fokak'

    ² j.=jl wdOdrfhka wduka;%K úê wkqj fjkia jk wdldrh meyeÈ,s lr fokak'

    ² dj] ys] ns] ih hk l%shdj, úfYaIs; úê l%shd rEm j.=jl meyeÈ,s lrkak'² úl,am úOdkdLHd; rEm o y÷kajd fokak'

    ² iqÿiq l%shdldrlïj, fhdojkak

    .=Kd;aul fhojqï

    ² ixjdo we;=

  • 62

    ksmqK;dj 6'0 iïu; úhrK iy NdId m%fhda. ksjerÈ j Ndú; lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 6'2 ^wd& iydhl l%shd Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    ld,Éfþo 05

    bf.kqï m,

    ² iydhl l%shd y\qkdf.k m%ldY lrhs'

    ² iydhl l%shdj, w¾:h wjfndaO lrf.k Ndú; lrhs'

    ² iydhl l%shd iïnkaOfhka úhrK kS;s wjfndaO lrf.k jdlH ks¾udKh lrhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² pkfg,] iM+uk hk iydhl l%shd iu`. l¾;Dg úNla;sh fhÈh hq;= nj'² by; iydhl l%shd] l%shd kduh iu`. fhfok nj'² by; iydhl l%shd fhfok jdlHj, l¾u mohla fh§ we;s úg l%shd kduh l¾u moh wkqj

    fjkia úh hq;= nj'

    ² lduk] pqduk hk iydhl l%shd fhfok jdlHj, l¾;D Wla; rEmfhka ;eìh hq;= nj'² by; iydhl l%shd mo iEfok l%shd uQ,h iu`. fhÈh hq;= nj'

    ² by; iydhl l%shd mo fol w;S; ld, jdlHj, fhfok úg l¾;D iu`. us úNla;shfkdfhÈh hq;= nj'

    ² ls%hd kduhla iu`. yxuk iydhl l%shdj fhfok jdlHj, l¾;D Wla; rEmfhka ;eìhhq;= nj'

    ² túg l%shd kdufha uk wka;h us njg m;a úh hq;= nj'² ye`.Sula" oekSula m%ldYkfha § yxuk fhÈh yels nj'

    fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh

    ² WodyrK weiqßka by; iydhl l%shdj, w¾:h meyeÈ,s lr fokak'

    ² iqÿiq bf.kqï wdOdrl Ndú; lrñka by; iydhl l%shdj yd iïnkaO úhrK Í;s meyeÈ,slr fokak'

    ² flaj," hq., fyda lKavdhï fyda jYfhka fhda.H l%shdldrlï ,nd fokak'

    .=Kd;aul fhojqï

    ² Y%jH" oDYH y`v mg" Pdhd msgm;a" w;sf¾l lshùï fmd;a

    ;lafiarej yd we.hSï i|yd ks¾Kdhl

    ² iqÿiq iydhl l%shdj f;darhs'

    ² .e

  • 63

    ksmqK;dj 6'0 iïu; úhrK iy NdId m%fhda. ksjerÈ j Ndú; lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 6'2 ^we& fm%arKd¾:la l%shd ^m%fhdacH l%shdj& Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    ld,Éfþo 05

    bf.kqï m,

    ² fm%arKd¾:la l%shdj y\qkd f.k úia;r lrhs'

    ² fm%arKd¾:la l%shdj ks¾udKh lrhs'

    ² fm%arKd¾:la l%shdj Ndú; lrñka jdlH f.dvk`.hs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² izFke izsj.kkFkZd yd n~forh; izsj.kkFkZd jYfhka fm%arKd¾:la l%shdfõ m%fNao folla we;s

    nj'

    ² m%:ï fm%arKd¾:la l%shdj ks¾udKfha § l%shd Od;=j y,ka; kï vk m%;Hhh o" l%shdOd;=fjys m iajrhla fõ kï m%;Hh tl;= ùfï § th y%iaj njg o m;a

    úh hq;= nj'

    ² oaú;Sh fm%arKd¾:la l%shdj ks¾udKfha § l%shd Od;=j y,ka; kï ok m%;Hh tla ùu o" l%shd

    Od;=fõ m iajrhla kï th y%iaj njg m;a ùu o isÿúh hq;= nj'

    ² §¾> , iajrfhka wjika jk l%shd uQ, b njg o §¾> vks iajrfhka wjika jk l%shd

    uQ, m njg o m;a úh hq;= nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² fm%arKd¾:la l%shd y÷kajd fokak'

    ² fm%arKd¾:la l%shd ks¾udKh ms

  • 64

    ksmqK;dj 6'0 iïu; úhrK iy NdId m%fhda. ksjerÈ j Ndú; lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 6'3 j¾;udk ld, m%fNao Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    ld,Éfþo 15

    bf.kqï m,

    ² j¾;udk ld, l%shd ks¾udKh lrhs'

    ² j¾;udk ld, l%shd m%fNao w;r fjki y÷kd f.k Ndú; lrhs'

    ² j¾;udk ld, l%shd Ndú; lrñka woyia m%ldY lrhs' ^we;$ke;$m%Yakd¾:h&

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² idudkH j¾;udk ld, l%shd ks¾udKfha § l%shd uQ,hg rk@rs@rh m%;Hh tla lsÍfuka

    wk;=re j Wla;hg wkqj gw¡] gks] gS] gSa hk ir, iydhl l%shd tla l< hq;= nj'

    ² ;d;ald,sla j¾;udk ld, l%shd ks¾udKfha § l%shd uQ,hg jgk@jgs@jgh tla lsÍfuka

    wk;=re j j¾;udk ld, ir, iydhl l%shd tla l< hq;= nj'

    ² ixfoayd;aula j¾;udk ld, l%shd ks¾udKfha § idudkH j¾;udk ld, l%shdj iu`.

    jdlHfha Wla;hg wkqj gksuk l%shdfõ wkd.; ld, rEm tla l< hq;= nj'

    ² wdNHdisla j¾;udk ld, l%shd ks¾udKfha § idudkH j¾;udk ld, l%shdj iu`. jguk

    l%shdfõ j¾;udk ld, l%shd rEm" j¾;udk ld, ir, iydhl l%shd rEm tla l< hq;= nj'

    ² idudkH j¾;udk ld, ksfIaOd¾:fha § ir, iydhl l%shdj tla fkdl< hq;= nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² l%shd kdu y\qkajd È thska l%shd uQ,h y÷kd .kakd wdldrh meyeÈ,s lr fokak'

    ² mshjr lsysmhla hgf;a ^mdvï 4la u`.ska& tla tla ld, m%fNaoj, § l%shd uQ,hg tla jkm%;Hh iy ir, iydhl l%shd ms

  • 65

    ksmqK;dj 6'0 iïu; úhrK iy NdId m%fhda. ksjerÈ j Ndú; lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 6'4 wkd.; ld, m%fNao Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    ld,Éfþo 07

    bf.kqï m,

    ² ir, NúIH ld, l%shd rEm ks¾udKh lrhs'

    ² idudkH NúIH ld, l%shd rEm ks¾udKh lrhs'

    ² iïNdjH NúIH ld, l%shd rEm ks¾udKh lrhs' ² wkd.; ld, ls%hd m%fNao w;r we;s fjkialï wjfndaO lrf.k jdlH ksjerÈ j ,shhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² ir, NúIH ls%hd rEm gksxk] gksxh] g®axs] g®axh jk nj'² l%shd Od;=jg Å¡xk@vksxs@,xk@,¡xs@Å¡xh@vksxh@,xh@,¡xh hk m%;Hh tla lr

    mqreI;%hhg wod< j idudkH NúIH ld, l%shd rEm ks¾udKh lr .; hq;= nj'

    ² l%shd Od;=jg Å¡] vks] ,] ,¡ hk m%;Hh tla lr mqreI;%hhg wod< j iïNdjH NúIHld, l%shd rEm ks¾udKh lr .; hq;= nj'

    ² iïNdjH NúIH ld, rEm u`.ska wkqu;sh" m%d¾:kd" ixYHd¾:h iy wiïNdjH wdÈ w¾:m%ldY jk nj'

    ² idudkH NúIH ld, l%shdrEmh f.dvk`.hs'

    ² .e

  • 66

    ksmqK;dj 6'0 iïu; úhrK iy NdId m%fhda. ksjerÈ j Ndú; lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 6'5 w;S; ld, m%fNao Ndú; lrñka jdlH ,shhs'

    ld,Éfþo 13

    bf.kqï m,

    ² w;S; ld, ir, iydhl l%shd y\qkd f.k Ndú; lrhs'

    ² w;S; ld, l%shd mo ks¾udKh lrhs'

    ² l%shdfõ wl¾ul - il¾ul fNaoh y÷kd f.k fhdohs'

    ² w;S; ld, l%shd m%fNao w;r we;s fjkialï wjfndaO lrf.k woyia m%ldY lrhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² ir, w;S; ld,fha § jdlHfha W;alhg wkqj Fkk] Fks] Fkh] Fkha hk iydhl l%shd

    muKla fhfok nj'

    ² ;;ald,sla N+;a ld,fha § l%shd uQ,h iu`. jgk] jgs] jgh hk l%shd m%;Hh tla ùfuka

    wk;=re j w;S; ld, ir, iydhl l%shd fhÈh hq;= nj'

    ² wdNHdisla N=;a ld,fha § idudkH j¾;udk ld, l%shd iu`. w;S; ld, ir, iydhl l%shd

    rEm fhÈh hq;= nj'

    ² iudmla N+;a ld,fha § l%shd uq,h iu`. pqdk] pqds] pqdh] pqdha hk iydhl l%shd

    fhÈh hq;= nj'

    ² by; i|yka w;S;ld, m%fNao 4 iu`. us úNla;s m%;Hh fkdfhfok nj'

    ² idudkH w;S; ld, l%shdj ks¾udKfha § y,ka; l%shd uQ,hg vk] ,] Ã] Ãa m%;H;a y,ka;

    fkdjk l%shd uQ,hg ;k] ;s] ;h] ;ha m%;Hh;a tla l< hq;= nj'

    ² w;S; l%Shd rEm w;r wmjdo wjia:d we;s nj' ^djuk] ysuk] nsuk] ihuk] tkuk&

    ² idudkH w;S; ld," mQ¾K w;S; ld, wdikak w;S; ld," ixfoayd;aul w;S; ld, jdlH

    ks¾udKfha È l%shdfõ wl¾ul - il¾ul ie,ls,a,g .; hq;= nj'

    ² l%shdj il¾ul kï l¾;Dg us m%;Hh tla l< hq;= nj'

    ² l¾;Dg us m%;Hh fh§ we;s úg wdLHd;h Wla; l¾uhg wkqj ;eìh hq;= nj'

    ² l%shdj il¾ul jqj;a l¾uh wkqla; ù we;s kï ^dks úNla;Sh& wdLHd;h mqreI,sx. tal

    jpkfhka ;eìh hq;= nj'

    ² l%shdj il¾ul jqj o l¾uh i|yka fkdfõ kï wdLHd;h mqreI ,sx." taljpkfhka ;eìh

    hq;= nj'

    38

  • 67

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² w;S; ld, ir, iydhl l%shdj y÷kajd fokak'

    ² idudkH w;S; ld, l%shdj ks¾udKh lsÍfï l%shdldrlïj, fhdojkak'

    ² mdvï 8la u`.ska tla tla w;S;ld, m%fNaohg wh;a úirK Í;s mshjßka mshjr y÷kajd

    fokak'

    ² w;S; ld, l%shdjl wl¾ul-il¾ul fNaoh y\qkd .ekSu iïnkaO j úfYaI wjOdkhla

    fhduq lrñka l%shdldrlïj, fhdokak'

    ² us úNla;s m%;Hhfha Ndú;h ms

  • 68

    ksmqK;dj 6'0 iïu; úhrK iy NdId m%fhda. ksjerÈ j Ndú; lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 6'6 yska§ ixLHdxlkh ms

  • 69

    .=Kd;aul fhojqï

    ² ixLHd mqjre

    ² y`v mg

    ² j.= igyka

    ² Ñ;% igyka

    ;lafiarej yd we.hSï i|yd ks¾Kdhl

    ² § we;s ixLHd yska§ b,lalïj,ska ,shhs'

    ² § we;s ixLHd yska§ jpkfhka ,shhs'

    ² yskaa§ jpkfhka § we;s ixLHd yskaÿ wrdì b,lalïj,ska ,shd olajhs'

    ² yskaÿ wrdì b,lalïj,ska § we;s ixLHd yska§ jpkfhka ,shhs'

    ² iqÿiq ñkqï tall Ndú; lrñka ysia ;eka mqrjhs'

    41

  • 70

    ksmqK;dj 7'0 lshjd m%;spdr olajhs

    ksmqK;d uÜgu 7'1 Yío k.d lshjhs'

    ld,Éfþo 08

    bf.kqï m,

    ² jpk ksjerÈ j yd meyeÈ,s j WÉpdrKh lrñka lshjhs'

    ² úrdu ,l=Kq ie,ls,a,g f.k lshjhs'

    ² jHla; f,i lshjhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² lshùfï § jpk ksjerÈ j yd meyeÈ,s j WÉpdrKh l< hq;= nj'

    ² lshùfï § úrdu ,l=Kq ie,ls,a,g .; hq;= nj'

    ² w¾:djfndaO jk mßÈ lshúh hq;= nj'

    fhdað; bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh

    ² ir, .oH" moH we;=

  • 71

    ksmqK;dj 7'0 lshjd m%;spdr olajhs

    ksmqK;d uÜgu 7'2 ksYaYío j lshjd w¾:h wjfndaO lr .kshs'

    ld,Éfþo 10

    bf.kqï m,

    ² fok ,o mdGh ksYaYío j lshjhs'

    ² ÿrjfndaO moj, w¾:h wid ±k .kshs'

    ² w¾:h wjfndaO lr f.k m%Yakj,g ms

  • 72

    ksmqK;dj 8'0 mßj¾;kh lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 8'1 ir, yska§ jdlH isxy, $fou< $ bx.%Sis NdIdjg mßj¾;kh lrhs'

    ld,Éfþo 08

    bf.kqï m,

    ² § we;s jdlH wod< ld,hg wkqj mßj¾;kh lrhs'

    ² mßj¾;s; NdIdfõ úhrK Í;s wkqj mßj¾;kh lrhs'

    ² mßj¾;s; NdIdfõ iïn%odhh wkqj mßj¾;kh lrhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² § we;s jdlH mßj¾;kfha § tys w¾:h wjfndaO lr .; hq;= nj'

    ² È we;s ld,hg wkq.; fjñka mßj¾;kh l< hq;= nj'

    ² mßj¾;s; NdIdfõ jdlH iïm%odhh yd úhrK Í;s wkq.ukh l< hq;= nj'

    fhdað; bf.kqï-b.ekaùï l%shdj,sh

    ² mßj¾;kh i|yd fhda.H ir, jdlH ,nd fokak'

    ² mßj¾;k Í;Ska ms

  • 73

    ksmqK;dj 8'0 mßj¾;kh lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 8'2 ir, yska§ .oH yd moH mdG isxy, $fou< $ bx.%Sis NdIdjg mßj¾;kh lrhs'

    ld,Éfþo 08

    bf.kqï m,

    ² § we;s .oH - moH mdG lshjd wjfndaO lr f.k mßj¾;kh lrhs'

    ² § we;s moH mdGfha ;d,hg wkqj mßj¾;kh lrhs" mßj¾;s; NdIdfõ úhrKhg yd jdlH

    iïm%odhh wkqj mßj¾;kh lrhs'

    ² § we;s moHfha Ndjd¾:h ,laIH NdIdjg mßj¾;kh lrhs'

    úIh lreKqj, ixlaIsma;h

    ² mßj¾;kfha§ § we;s .oH - moH mdGh wjfndaOfhka hq;= j lshúh hq;= nj'

    ² mßj¾;kfha§ § we;s .oH - moH mdGh ld,h ms

  • 74

    ksmqK;dj 8'0 mßj¾;kh lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 8'3 isxy,$fou

  • 75

    ksmqK;dj 9'0 yska§ idys;Hdx. ri ú¢ñka wka;¾.; yrO¾u pß;dhkh lrhs'

    ksmqK;d uÜgu 9'1 .oH lshjd riú|shs' pß;dhkh lrhs'

    9'2 moH lshjd riú|shs' pß;dhkh lrhs'

    ld,Éfþo 40

    bf.kqï m,

    ² wod< .oH - moH lshjd w¾:h m%ldY lrhs'

    ² ÿrjfndaO moj, w¾:h m%ldY lrhs'

    ² wid we;s m%Yakj,g ksjerÈ ms

  • 76

    ksmqK;dj 10'0 kQ;k yska§ idys;H b;sydih ms

  • 77

    bf.kqï-b.ekaùï ls%hdj,sh m%j¾Okh lsÍfï kso¾Yl wdOdrlh

    1¡ mdi,a jdrh : m

  • 78

    8¡ we.hSï l%uh:

    isiqkaf.a kï

    ks¾Kdhl

    ,l=Kq mrdih,l=Kq mrdih,l=Kq mrdih,l=Kq mrdih,l=Kq mrdih

    b;d fyd| hs - 04

    fyd| hs - 03

    uOHia: hs - 02

    ixj¾Okh úh hq;= hs - 01

    w,amm%dK iyuydm%dK wCIr "

    iajr ms,a,ïksjeros j ,shhs

    ixhqla; wCIrksjeros j fhdohs

    jpk ksjeros j,shhs

    jdlH ksjerosj ,shhs

    tl;=j ld,l