1. 1. The story of stuff Gauzak mugitu egiten dira sistema baten bidez. Mugimendu honi sistema deitzen diogu etahau da: 1 erauzketa, 2 ekoizpena, 3 banaketa, 4 kontsumoa eta 5 ekoizpena. Sistema haumaterialaren ekonomia de eta honek dena ondo doan itxura eduki arren krisialdian dago.Sistema honetako fase guztietan gizaki pila bat dago; lanean, nahiz eta batzuk besteak bainogarrantzi gehiago izan funtzionamendua. Hasteko gobernuak, herrikoa eta herritarrentzako izanbehar luke. Honen lana herritarrak zaintzea da. Ondoren enpresak datoz, gobernua bainohandiagoak dira, 100 ekonomietatik 51 enpresak direlako. Hauek hazten joaten diren heineanaldaketak ikusi ditugu gobernuan, gehiago arduratzen direlako enpresekin herritarrokin baino. 1- Erausketa hitzak oso dotore sonatzen du baina baliabide naturalak ustiatzea esan nahi du,beste era batera esanda planeta suntsitu. Naturako zuhaitz guztiak mozten ditugu, mendiatxikitu metala egiteko, ura eta animaliak amaitu... Hemen ikusten da garbi baliabideak amaitzenari garela, gauza gehiegi erabiltzen ditugula, eta lurraren baliabide guztiak amaitzen ari gara.Martxa honetan 3 eta 5 mundu beharko ditugu, baina bakarra daukagu.Iritzia: Gure iritziz gehiegi kontsumitzen dugu, eta horren ondorioz kalteak jasaten arigara. Behar baino gehiago gastatzen dugu eta horrela segi ez gero mundua segituanbukatuko genuke, baina zer egin esaten diguten arren batzuetan ez diegu kasurik egiten. 2- Ondoren zuhaitzak, ekoizpenera joaten dira, eta han baliabide naturalak kimikoekinnahasten dira produktu kutsatuak egiteko. Produktu kimiko horiek, eskoletara, lantokietara,..joaten dira, gure gorputzetara alegia. Baina zertarako erabiltzen ditugu produktu kimikoak?Produktu kimiko horiek eraginik handiena langileei egiten die, gainera gehienetan emakumeakizaten dira, produktu kimiko horiek kanzerijenoak dira. Enpresara sartzen diren produktu kimikohorietako gehienak irten egiten dira. Baina nork nahi du usaindu kutsadura? Inork ez, etahorretarako lantegian hirugarren mundura eramaten dituzte, baina haizearik, .. bueltan etortzendira.Iritzia: Emen berriz, ez zaigu egokiena iruditzen hemen iadanik gastaturik ditugunproduktuen bila beste tokietara joatea. Pruduktu kimiko horiek erabiltzeko zergairia ere ezdakigu. Kalte egiten digutela jakinda ere erabili egiten ditugu? Prozesuaren bigarrengopauso honetan, ekoizpenean, ez zaigu ondo iruditzen hirugarren mundura eramateafabrikak emen kalterik egin ez dezan, baina eramaten ditugun tokietan ere kaltea egingobaidute, eta baita emen ere, haizeak eta beste faktore batzuen bidez hona iritsiko bai da.3-Banaketak garrantzitsuena prezioak merke mantentzea da, baina nola mantentzendituzte baxu produktuen prezioak? Gutxi ordaintzen dituztelako langileak, hori dela eta guk ezdugu ordaintzen benetan produktuek balio dutena.Enpresek beraiek handitzen dute guk produzitzen dugun produktuen konsumoa. Estatuak diruabehar duenean ere, erosketak egitera bultzatzen gaitu, gure buruan erosketak egitekokontzeptua sartzen digute publizitatearen bitartez.Iritzia: Emen esaten duena berriz oso gaizki ikusten dugu, hau da, guk produktu baterosten dugunean ez gara ohartzen produktu hori nola eta nork egin duen, askotan 12urteko umeak egiten dituzte eta ume horrek egin duenagatik jasotzen duen diru kantitateaikaragarri txikia izaten da benetan gehiago balio izan arren, eta guk oso prezio merkeetanerosten ditugu.4-Amerikako Iparraldean erosten dugun produktuen %99a sei hilabetetara zaborbilakatzen da, hau da, sei hilabete eta gero erositako produktuen %1a bakarrik egongo daerabilgarri, hau dena produktuen salmenta handiagotzeko asmatu zuten. Produktuak kalitatetxarrekoak saltzen dituzte epe batera zaborretara bota eta berria erosteko baina horrekin nahiko
2. 2. ez eta ondoren produktuak epe oso laburrean hobeagoak ateratzen zituzten erosleek ikustekoerosi dutena ez dela lehen bezain ona eta horrek erosketak egitera bultzatzen gaitu (moda).Duela 50 urte ez zen horrelakorik gertatzen, orain ordea lehen baino bi aldiz gehiagokontsumitzen dugu. Gaur egun produktuak ez direlako denbora asko irauteko eginak, gaineraaskotan produktu bat atera eta denbora gutxira hobeagoak ateratzen dituzte, lehen esan bezala,erositakoak bota eta berriak erosteko. Adibidez ordenagailuen kasuan, ordenagailua bera erosieta hiru urtera ordenagailu berriak aterako dituzte, beraz ordenagailu zaharraren piezaren batmatxuratu ez gero iada dute hori bezalako piezarik egiten beraz bota eta berria erosi behar da.Baina produktuen erabilgarritasunaren eskazia ez zaie hori erakustea komeni berazpublizitatean manipulatu eta sinistarazi egin nahi digute saltzen ari diren produktuak oso kalitateonekoak direla.Askotan moda kontua da, publizitatearen bidez gu konturatu gabe esaten digute modan dagoenproduktua (arropa, mugikorra, ordenagailua..) ez baduzu erabiltzen ez zaudela ongi ikusia edoez zaituztela modan dagoen pertsona bat bezain ongi baloratzen. Hau guztia produktu berriakerosteko egiten dute, publizitateak ikaragarrizko lana du honetan. Duela 50 urte orain bainogustorago bizi ginela diote, gaur egun denbora gutxiago bai dugu benetan pozten gaituztengauzentzat (familia adibidez) gaur egun, teknologia eta beste hainbat gauzen ondorioz bizitzasozial askoz gutxiago daukagu. Gehitzeko, 11S gertatu zena eta gero Bush-ek depresiohorretatik irteteko irtenbidea erosketak egitera bultzatu zituen. Zirkulu amaigabe batean sartutagaude, lanera joan, etxera itzuli denbora librean telebista ikusi edo erosketak egin, eta berriroerosketak egiteko dirua behar dugunez, lanera itzuli behar gara eta horrela monotonia bateangaude sartuta. Izan ere Estatu Batuarrak, Europarren aldean erosketa gehiago egiteko joeradute.Iritzia: Gure ustez, ikaragarria da iragarkiak guregan egiten duen eragina produktuakerosteko eta gu konturatu gabe zenbaterainoko eragina egiten digun. Eta azkenik bestegauza bat konturatzen ez garena zera da, zenbateraino murrizten diguten bizitza sozialaaurrerapen teknologikoak eta erosketak egiteko beharrak.5-Baina gero zer gertatzen da erositako guztiarekin? Erosketak pixkanaka - pixkanakaizurratu eta zaborretara bota behar ditugunez, beraz zaborra botatzean zabor guztiazabortegietara bota eta lurrean zulo aundi bat eginez bertan botatzen dugu baina hori osokaltegarria da ingurumenarentzat eta kontuan hartuta Estatu Batuetan bakoitzak egunero 2kiloko zaborra sortzen du, hori duela 30 urte egiten genuenaren bikoitza dela kontuan artuta.Askotan inzinerazio bidez erre egiten dugu eta hori oso toxikoa eta kaltegarria da, birziklatzeakzaborra gutxitzen du eta denok egin beharko genuke baina ez da nahikoa eta ez da inoiznahikoa izango. Hau guztia aldatu daiteke orain arte erabilitako metodoak alde batera utziz etagauza ekolojikoagoak erabiliz.Iritzia: Gure iritziz, erosketa geheigikeri honek sortzen duen zabora ere ikaragarria da etaazkenerako uste duguna baino kalte handiagoa egiten ari gara gure planetari. Hobetozaindu beharko genuke eta garrantzi gehiago eman zabor kontu honi. Nahiz eta gaur egunneurri asko artzen ari diren, jende askok kasurik egiten ez duenez kalteak hor segitzen du. Aroa Lazkano Josune Aizpuru