O relevo terrestre e a súa modelaxe

Bioloxía e Xeoloxía 4º ESOConchi Casas

1. Como se presenta o relevo

Mediante: Maquetas Bloques diagrama Mapas topográficos

Mapa topográfico: é a representación gráfica sobre un plano dunha determinada zona.

Representación del relieve mediante mapas topográficos

Planos equidistantes entre si que cortan a superficie.

Obtéñense superficies situadas á mesma altura.

Proxección das superficies sobre un mesmo plano.

Elementos dun mapa topográfico:

Curvas de nivel: son liñas que unen puntos que teñen a mesma altitude.

Cota: é a altitude sobre o nivel do mar que ten cada curva de nivel.

Equidistancia: é a diferenza de altura entre unha curva e a seguinte.

Escala: é a relación entre a dimensión real e a representación no mapa (ex. 1: 10.000).

Orientación: é a indicación de onde se sitúa o norte.

Mapas topográficos

Equidistancia

Curvas maestras

Curvas de nivelCota

Escala

Orientación

Ler un mapa topográfico

Hai curvas de nivel que destacan mais; son as curvas mestras.

As curvas de nivel moi próximas indican forte pendente. As curvas moi separadas, terreo chan.

Nas cimas das montañas indícase a cota exacta.

Os barrancos e os vales (ríos), márcanse con liñas descontinuas.

2. Os procesos xeolóxicos modifican o relevo

ErosiónTransporteSedimentaciónDiaxénese

MetamorfismoMagmatismoOroxénese

Relevo-Rochas

¿O relevo cambia?

O noso planeta é moi vello, ten uns 4.600 millóns de anos. As grandes cadeas montañosas (Himalaia, Andes, Alpes, etc.) apenas teñen uns 70 millóns de anos; océanos como o Atlántico non existían fai 200 millóns de anos.

Sí, o relevo do noso planeta está en continuo cambio. Toda unha serie de axentes xeolóxicos actúan sobre a súa superficie e a transforman continuamente. Esta acción é extraordinariamente lenta pero … non olvidemos que e Terra é moi vella.

¿Qué clases de procesos xeolóxicos modifican o relevo?

No noso planeta danse dúas clases de procesos xeolóxicos: os procesos xeolóxicos externos e os procesos xeolóxicos internos.

Os primeiros modifican o relevo desde o exterior e sacan a súa enerxía do Sol e da forza da gravidade terrestre. Os segundos actúan desde o interior e a súa enerxía provén das altas temperaturas e presións que se dan no interior da Terra.

Procesos xeolóxicos

Litificación

Sedimentación

Gliptoxénese

Transporte do material erosionado

Oroxénese

Litoxénese

Procesos xeolóxicos externos

Realízanos os axentes xeolóxicos e son os seguintes:

Meteorización: alteración das rochas por acción da auga. Hai dous tipos:

Meteorización física: e a rotura da rocha en fragmentos. Meteorización química: é a alteración da composición química da rocha ou minerais.

Erosión: e a retirada dos materiais dunha zona, pola actuación dun axente xeolóxico.Transporte: é o desprazamento dos materiais erosionados a outro lugar.Sedimentación: é o depósito dos materiais transportados.

¿Cales son os principais axentes xeolóxicos externos?

Os principais axentes xeolóxicos externos son:

- a atmosfera- o vento- as augas continentais (torrentes, ríos, augas subterráneas) - os glaciares- o mar - os seres vivos.

¿Que consecuencias teñen a acción dos axentes xeolóxicos internos?

Fenómenos como o vulcanismo, os terremotos ou a formación de continentes, océanos e cadeas montañosas, son consecuencia dos procesos xeolóxicos internos.

Estes axentes, ó formar as cadeas montañosas, reconstrúen o relevo e son os responsables, ademais, da formación das rochas magmáticas e metamórficas.

M E T E O R I Z A C I Ó N

• F í s i c a : r o t u r a d u n h a r o c h a s e n q u e o s s e u s m i n e r a i s s e t r a n s f o r m e n n o u t r o s . P o d e l e v a r s e a c a b o d e d i f e r e n t e s m a n e i r a s :

– X e l i f r a c c i ó n : e f e c t o c u ñ a q u e s e p r o d u c e c a n d o a a u g ai n t r o d u c i d a s n a s g r e t a s d u n h a r o c h a s e c o n x e l a .

– T e r m o c l a s t i a : r o t u r a d a s r o c h a s p o l o s c a m b i o s d e t e m p e r a t u r a s , a s o c i a d o s a o s p r o c e s o s d e d i l a t a c i ó n d i u r n a e c o n t r a c i ó n n o c t u r n a ( e x . D e s e r t o s ) .

• Q u í m i c a : a a u g a a l t e r a a s r o c h a s , t r a n s f o r m a n d o o s s e u sm i n e r a i s e n a r x i l a s o u d i s o l v é n d o a s .

• B i o l ó x i c a : t e n l u g a r p o l a a c c i ó n d o s s e r e s v i v o s . S e g ú n o t i p o d e a c c i ó n , p o d e s e r d e t i p o f í s i c o o u b i o l ó x i c a .

Meteorización física

Fractura das rochas polo ciclos de xeo-desxeo. A auga que se infiltra polas gretas das rochas, cando se xea, aumenta de volume e xenera a suficiente presión para romper as rochas.Estas poden acumularse nas pendentes das montañas formando os

canchales ou derrubios.

¿Que factores inflúen na acción dos axentes xeolóxicos

A acción dos axentes xeolóxicos externos vai a depender dunha serie de factores:

- O clima: determina que axentes actuará nunha rexión determinada. Así nos climas secos e áridos actuará o vento, nos húmidos os ríos e torrentes, nos moi fríos os glaciares.

- O tipo de rochas: ante un mesmo axente uns tipos de rochas erosiónanse mais que outras.

- A disposición dos materiais: si as rochas están dispostas en capas horizontais sofren menos que si están fracturadas ou pregadas.

Relevo granítico

Pedras caballeras

Berrocal

A auga penetra no macizo granítico a través das diaclasas e

comeza o proceso de meteorización química que afectará aos feldespatos e ás micas, pero non ó cuarzo.

A meteorización é máis intensa nas esquinas dos

bloques xa que teñen máis superficie en contacto coas

augas superficiais.

A erosión da area grosa deixará os bloques redondeados

apilados en disposición máis ou menos caótica.

Procesos gravitacionais

DESPRENDEMENTO DESLIZAMENTO

FLUXO REPTACIÓN

Conclusión:

O relevo nunha zona concreta da Terra é o resultado da acción destes dous tipos de axentes ó longo do tempo.

Así, si predominou a acción dos axentes xeolóxicos externos a superficie estará nivelada e o terreo será unha chaira ou unha suave penillanura.

Si predominaron os axentes xeolóxicos internos, en particular as forzas oroxénicas, tendremos unha zona elevada

O ciclo da auga

A auga está sometida na natureza a un continua proceso cíclico. Este ciclo consta das seguintes partes:

a) Debido á acción do sol, a auga evapórase na terra, os mares e a partir das plantas, proceso, este último, que se chama

transpiración.

b) Cando as gotas de auga que se forman nas nubes son demasiado grandes caen ó chan formando a chuvia. Este fenómeno chámase precipitación. Nas zonas frías, a auga cae en forma de neve: solidificación.

c) A auga de chuvia ou a neve formarán os ríos, lagos e glaciares, que ó desembocar no mar cerrarán o ciclo.

Este ciclo é o responsable en gran parte do modelado terrestre e a enerxía que move este ciclo é a enerxía solar.

O ciclo da auga

O relevo terrestre

- O relevo: é o conxunto de accidentes xeográficos da superficie terrestre: montañas, ladeiras, vales,

mesetas, etc.

- A paisaxe: está constituído polo relevo mais a vexetación.

Paisaxe= relevo + vexetación

Existen dous tipos de paisaxes:

-Naturais: aqueles nos que solo actúa a natureza.-Humanizados: aqueles nos que houbo unha importante intervención humana.

O relevo en función do clima: sistemas morfoclimáticos.

Segundo o tipo de clima vanse dar os seguintes tipos de relevo:

Relevos de zonas glaciares e periglaciares: nas que o principal axente é o xeo e as baixas temperaturas.

Relevos de zonas desérticas e subdesérticas: nas que o principal axente é o vento.

Relevos de zonas temperadas: nas que o axente principal son as augas subterráneas.

Relevos de zonas tropicais: nas que os principais axentes son as elevadas temperaturas e as precipitacións.

TIPOS DE RELEVO

RELEVE EN COSTACHAIRA ESTRUCTURAL

CRESTAS

Si a estratificación é vertical, as capas duras orixinarán resaltes

producidos por erosión diferencial.

Prodúcese en estratos

horizontais, onde os materiais duros

protexen aos brandos situados

baixo eles.

En lugares con estratificación suavemente inclinada. É un relevo asimétrico con formas suaves nas

rochas duras e abruptas nas brandas.

MesetasCerros testigo

Mesas