REXURDIMENTO C31- s.) A.

2.' ÉPOCA 1. N. 1 9 2 3

AS GRANDES • FIGURAS DO NAZONALISMO

-1AM MICKIEWICZ O curazón dos grandes escritores, hdla o iridisc.ente pan-tasma do porvir d'omita sazón•, escribía Reine, e co-menta Cesare Bragaglia, traclutor de Mickiewicz ao Ita-lian: "no corazón d' Adam Mieldewicz non brilon nutro pantansma qu'o da pétrea ; pantasma caro sostido co

sangue mais puro do curazón, coas (roles mais bardes dos propios :pensares, co ciento das mais santas e ardentes ardas, co recendo dos coños 'Dais amados".

"Por toda a pirmeira mitade diste Século (o XIX)—segue o tra-dutor italián—todo o que a Polonia tiña dé mais balo, deamais santo e de mais forte. compendiase e persoifícase na persoa d'Adani." :aCurazón xene'oso e valente, pensamento ergueito e fondo, Mic-kiewicz foi o criador do Romantismo polaco, e o divulgador do mis-ticismo mesiánico d•a quela terra asoballada e irredenta.

Nacen Adam Mickiewicz en Zaosie, 'aldei. parto de Novo grodek (Minsk) o 24 de Nadal do 1798, tres anos despois do terceiro reparto da Polonia. Era filio den abogado e ti-ña un tío xesuita qu'estaba de profesor na Universida-de da Vidria, de xeito que no ano 1815, canco Adam tiña polleo mais de dazaseis anos, mandáronno oncPo Seo tío pra qudestu dura, e olí ea pub-icou un libro de Baladas, e estivo ate 1819, qua o fixeren profesor de lingoa polaca no gyin-riasinin de Kowno. Ellt011

pubricou Dziady poema is-pirado poi-os seas desgra-ciados amores coa bala Ma-ría Weresczaka, no que can-ta door sua 'noceda' una - goada poda traxedia da sua y- almaromántecaferida nos esos sentime ❑ tos mais no-bres.

A door persoal mitatiírase despois na soa y-alma coa door da Pétrea irredenta, e o funeral do seu amor ha ser co tempo, na recensión do libro, o 'cauto funeral da Polonia. En 182E, en 'Una, procrama os direitos da sua terra. oprimida e métese

unha revolta (Pestudan-tes. Enton prendé/mato e esilárono. Andivo por Cri-mea e Rusia adiante, e en 1829 pasou a Alemaña, (an-de, visitou a Goethe en Wei-

e despois a Suiza e Italia. Foi un dos pelengrins polacos, 6s adicou un libro que chega 6 maje fondo da y-alma dos amantes da liberdade:

"A y-alma da nacen polaca son os pelingrins polacos." "E todo polaco en pelengrinaxe non é un home errante, porqu'o

home errante é un borne que vai d'eiquí pralá, sea ouxeto•" "Non é un desterrado, porqu'o desterrado é un home botado por

decreto do maxistrado, e o Polaco non foi botado polo seo maxis-- trado."

"E nameutras, o Polaco chámase pelingrín porque fixo voto de ca-miñar cara terra santa, a patria libre. eurou caminar ate que nona teña atopado..."

E así pelingrinou Mickiewicz. En tbo lsoupo da revolución pola-ca,- e a sua y-alma tremou d'espranza: pensou qu'a sua pátrea rexur-dira, qu'iba ser salva, qufxoll'ofercer tatuen o seu sangue, e marchou

aló, atravesando Europa. Cancio chegou a Posen, o orde reinaba en Varsovia, e Mickiewicz, co curazón ateigado ale sombras, den a vol-ta e foise pra Paris. Entou, en 1832 pubricou unha nova edición de Dzyaely. N-esta nova edición o mozo Gustavo, que na parte denante-cedente non se laia mais que d'amores, eiquí aparece trasformado: na parede do cárcele ond'o metera o infame senador Nicolás Nowosil-cose, verdugo dos pau ioLs lituanos, escribe: Gustavus obüt, lic na-tus est Conradus, e Courado é o poeta que non sinte mais que Páa crea, e que por ele berra:

vinganza ; vinganza, viugariza contros nosos catuiceiros, vin- gansa coa axuda de Deus, e aincla a despeito de Deus.•

Outro libro, o Libro da Nazdn polaca e dos pelingrins polacos é un poema bíblico en col da sorte de Polonia. O mesianismo polaco, que viña das eusiñanzas do grande e misterioso sabio Hoene Wrons-ki, iatexa xa rarestas prixinas esaltadas, ond'a sentimento cristiae e

amor á liberdade abran-guen unha espresión a mais intensa, a mais sinxela, a mais ergueita.

En 1834, casou con Ce-line Szymanowska, filla d'unha pianista célebre En 1839 enseñou latin en Lau-sana, mais logo, en 1840, Victor Cousin criou pra-il no Colexo de Francia a ca-deira de Literatura Slava, que ocupou '844. No Cole-xo de Francia fixo tres cur-sos, dos que logo pnbrieou as leiciós, e n-iles deseo-rolou a doutriña mesianista. No pirmeiro tratou de OS pobos slavos e a Polonia, con certa tendencia pans-lavista; no segundo cte Polonia e o Mesianismo, e

terceiro de A Eirexa ofi- cial e o Mesías. O mesia- nismo polaco atópase ta-mén en Augusto Cieskows-ki, o discípulo predilcito de Wronski, e nos nosos días, no profesor Luloslawski, esposo da escritora galega Sofía Casanova.

Os cursos de Mickiewicz chamaron moho a atención en París, e iba moitaxenit 4e

lo a ouvilo,ais logo, en is

goberno, pr'impedila por-paganda inesianista, sus-pendeuno, e puxo nutro pro-fesor no seis lugar.

En 1848, Adam Mickie-wicz foise pra Italia, ond o Papa Pio IX recibeiino moi ben, e logo no seu afma de

loita pola liberdade dos Pobos, reerutou unha Lexión polaca pra comalitir a favor dos italims contra dos austriacos, lexión na qu'il formou, ás, órales do coronel Siodolkowice, veterano das guerras uapole6nicas.

En 1849 principión a pubricar La Tribune des Peuples, qu e logo Ile prohibiro ❑ . Luis Napoleón fixoo bibriotecario do Arsenal, e eu 1855: viudo xa, fui legado de Francia en Turquía, na Guerra de Oriente, pr'orgaizer unha lexión polaca, mais, enfermou na campaña e foise pra Costantinopla, onde rnorreu do c6lera o 26 de Santos de 1855.

Iste gran loitador que tau fondo sintíu a causa dos pobos asoba-liados, foi tamén o tneirande poeta en lingoa slava, e un dos grandes mestres do Romantismo ua Europa.

V. R.

73

REX UR Di MEN T O

Retrousos d'un petrucio h cultura como base co Dazonalismo.

Agora, no víspora d•elenciós, tódol-oa políticos se .chaman amigos da Caliza e todos se din defensores nosos.

¡Quen non vos conoces°, larnpantís!

Ora os señoritos das viles lembraríanse do campo e de nós os lab'•egos, si non tivéramos voto?

Os señoritos, entón, paila, que non vinoso/1 á al-deia, senos no vrán c`oa familia. Pro, poida tamén, que o movimento agrario , foso mais temido pol-os Gobernos (aquel a

¿Queredes que se resolva o do millo, o dos foros e canto mais intrese á nosa terra, compañeiros labre-gos?

Poi ouvide o consello de este vello aldeán, e'á-seque sin letras a quen non engayola ninguén.

Pensade -que de sermos cibdadáns da Inglaterra a sermos °sol-ayos da Hespaña vai moito. Pensado que c'oa Inglaterra nin teriamos ser rizo del Rey, nin fa-lla descolas nin falla de caminos. Pensade que c'oa Inglaterra. non teriamos que pagal-o pan tan caro coma o pagamos nin teriamos que vestir á forza con panas eatalans, nin que mercar inda chaveando fo-rros de Vizcaya, a outo prezo, e ruis carbós d'Astu-rias, O inglés abriría mercado pra os nosos gandos, os nosos froitos e as nasas conservas pesqueiras. En-chería de riqueza e de cultura o pais. No político e no económico seríamos un pobo moderno respetado onde queira, con autonomía propia e c'os nosos portas con-'vertidos nos milloriños do Atlántico. Do Estado e de Castela non recibimos deica agora mais que despre-zos, aldraxes e esprotacións:'coma se tásenlos unha co-lonia de negros indina da proteición que se líes con-cede ás mais torras da Hespaña. Os galegos non eisis-timos hose pra mais que pra servizo dos politecos de Madrí, pra que nos leven os liosos cartas e os nosos fillos sin proveito pra a torra... Pois si pensados isto e faguedes que se decaten en Madrí de que pensados eisí, axifia consiguiredes pra a nasa Ten-a o que deica agora non se consigniu por nos coidaren os casteláns —e con razón—parvos e tontos:

¡A i, ha! Por si non tivéramos d'abondo «os Buga-llal, os Gasset, os Prieto, etc. aincla moitos parvos vi-legos queren traguemos un novo sillor feudal: o Ro-dríguez de Víguri.

E novas polítecas caStelás: a do Melquiades, a do Romanones, a do Lerroux.

¡Canta pena, me dan istas causas! O que é a Caliza ten boa disgracia, abotonas_

1=1

KIOSCO "Escoja MODERNA" DE SEVERINO ÁLVAREZ

RIJA DF, SAN ANDRÉS.—CORVIÑA

Compreto sortido de obras de socíoloxia, filosofía e cencias.

Sabido o siiiifiérído que a verba nazáa ene,erra, non é tan certeiro o cone-cemento quo tomos do nazonalis-mo que non °Croza lugar a discusión.

Nazonalista é menos eispresivo que galego, por canto éste pertefiece a unha nazun i é naturalmente nazonalista, namentras nazonalista é conocido mais xeral; é práutica e teoricamente a defensor do nazonalismo, que siñílica a libre autonomía das 'la-zos, a sua independencia. Chamámonos non ember-gantes nos nazonalistas para distinguirnos dos que sondo tatuen nazonalistas non saben eispresar os seus sentimentos e dos que sli .bentio non queren sentilo: os primeiros ehámaselles e teñen moitos "montes; res-peito dos segundos somentes a eles Ales cadra a. ver-ba "desnaturados" que por estensión emprégana os internacionalistas, menor dito interostatistas, cando deixa ttn. ó Estado a que estaba suxeto.

Pode un pasarse a (nitro Estado e mais non desna-turarse (porque a. natureza non é causa que se traque coma o Estado) e q t'orondo a este darlle un nome será o de desleigada; mais a eses individuos que sondo ga.- legos por natureza non só quemen non ó ser, sillón que están conformes con que a sua nazon desapareza leal-a opresión ou antoxo d-outros estados mais for-tes, eses non só son desleigados sanan que van contra a natureza, son "desnaturados".

Contra estos dóus ha loitar primeiro o nazonalismo —A redución d'estos ha de ser a primeira gloria—Nada iremos adiantando si irnos a loitar c'os do fóra téndo o primeiro nemigo na casa.

O primeiro camino que nos ha levar ó amplio cam-po do perfeito nazonalismo ha de ser a vía da verdá Humillada pol-o sol da ilustración.

Pode caer un partido, trocarse un réximen; mais non se pode trocar unha nazón a quen a mao de Deus lle dáu un norne thindolle unha Iíngoa, unha fauna, unha flora, unha raza, un clima, que a vez fixeron unhos costumnos, unhas tradiciós, un arte, unha cul-tura, que os nazonalistas han de afianzar na concen-cia dos galegos para conquorir a sua independencia espritoal e e sua libertado económica.

,Luís Cortiñas.

SOBRIOS DE LIME PISTE 33.A_INTGITJ -RIP.OS

A CORUÑA — VIGO — LUGO — OURENSE VIVERO

Realizan toda crás d'operaciós de Banca e Cambio.

IMP. DE M. VILLUENDAS.—BETANZOS

74

.X Ú R

CHI PI\ tiALICR" DA RAMALLOSA (VIGO)

. q5dese pozit° en eompotenza eo'as minores mareas extrant-

x_eiras,

11‹.:stra — O.1E V() Ft A.

mais visitado pol-os pontevedreses.

PAQUETERÍA-QUINCALLA

a o N PP, E0Z®

JOSE IGLESIAS NIASDIAS ERCIEAIRIA, PAPELEIRÍA E QUINCALLA

Praza da Constitazón, 2. ===--

Ferramentas, Ferraxes e Puntas. — Gran surtido en bateiría de cocina.

Non merquedes denantes de visitar esta casa. Ferreiros, 19.—BETANZOS.

( DAS FUTURISTAS

deoactá-uiza da cazei No archipiélago filipino, coma sabedes,

dende fai pouco tempo ficou decretada pol-o Goberno dos Estados Unidos a prohibición do emprego do castelao pra as cousas oficiaes. En Porto Rico, o castelao, vai tamén de yen-

IV o

sida. En Cuba xa loita c'o inglés, o mesuro que en Panamá, en Costa Rica, Santo Do-mingo e n'outras Repúblicas do Centro Amé-rica. En Haiti fálase o francés. No Brasil—a nazón roáis importante do Novo Mundo, des-pois dos Estados Unidos—fálase o portugués. Na Arxentina e no Chile non hai intelectual e artista que non ceiba o francés, que non fale en francés, antros seus, e que non faiga a sua cultura através da Franza.

Os mesmos que empregan o castelán nas Américas pouco a pouco van trocámloo n'un dialeuto. Deica o punto de que xa houbo na Arxentina quienes propuñeron a criación do "idioma nazonal„ Coma agora acaba de pro-pórse no Senado de NorteaMérica que no adiante á lingua daquel pais non se Ile cha-me o inglés, senon a «Lingüa norteameri-cana..

Querse decire que o da estensión dos idio-mas é unha cousa relativa e suxeita a contin xenzas. E que somente aqueles que repersen-ten valores centíficos, literarios e artísticos (culturaes, n'unha verba) son os que terán Vida rnais longa e imposición meirande.

O castelao que non repersenta mais que un estado de tránsito—debido a un efeuto histó-rico, o da Descoberta—e que non leva cultu-ra algunha no seu seo, ten un porvir polleo sonrinte.

A hexemonía norteamericana, por unha banda, a brasileira, por outra, e ainda a en-biza do conquerimento de mercados que sin-ten todol-os pobos europeos—razón pol-a que deprenden o castelao pra desbotar o traballo e a industria castelás das Anaéricas—fague-rán que a língüa de Cervantes cada vez se descompofia mais e se estreite mais.

O Galaico-portugués e o inglés van cami-ño de seren as lingüas da cultura atlántica. Portugal, Caliza e Inglaterra cecais cheguen un día a unha "entente„

e, i ro

§2~44119SSNEW

A V Asarnbreia Nazonalista No próuximo número falaráse con longura da V asambreia da «Irman-

dade Nazonalista Galega» que tivo logar na Cruña no salón de actos do

Consello Provincial de Fomento, as datas i8 e 19 do mes de Marzal, e na que foi reelexido coma Conselleiro Supremo o honorabre irmao Vicente

Risco, cuias ordes e ispiraciós ha seguir atendendo fielmente «Rexurdimento»

75

Canta o sol vi»deesntre mito:, o orboalo,

use e ita de nverno rideiro.

Pol-os louzas brincando un atado

llega a ver O bo sol cantareiro

As m tzorCas de millo tumb olas

na solana da casa veciii

forod p6rse á maneira asomadas

noivas do sol que rus no esquina

Solo a casa da meiga da aldea

tangarana, tolleita e doente,-

nazis que ben se esforza e renqueo

non apah,d 1)3 sol verdecente.

D) libró, xa, no prelb,

Que, bonito embalo tés, mar, finen cli, e..belara,

Si sida poi a l'inicua, ,0 1 pul- a tolda

:tlud que cho cabelore, 1,6 cabelatior s ra

Ot reinos daqut la duo, q aisérancho eabolorl

A foula escachase i-oronsel val por alías.

A baba tia dorna le/1)1)ra e, baba de un canso can

As trenzas que os remes trenzan, un si náufrago ha e neiniar,

rr R in A S DE N 10 31 O iN lES

lqoite d Ft ii 111,

.Nuit de brío Roan

l'ra tomal - a-, ondas vaize e spir

Un paxaro tolo, 1a d leutr,tce , ,

azana no pico un hico pro ti

Como axita os brazos a fogueira eu pena

a pandeira, Baya, como tí, é murena.

Roxan todal-as facianas coros de aturuxosledos

na fogueira rebuleii a estoupa un saco de medo3

Noite de San Xuan

Pra tornal.,s ondas vaise a loa ispir

un paxaro tolo, Baya da Bentracm,,

azana no 'pico un laico nra tí

DIAMANTES 'AMERICANOS nE,z5;1, 4—A CIUÑ

A casa, in4iS importante de ÓPTICA

• 1411 jrid '

Romance mar.

Na imprenta dr Villnendas fono levados so pelo os t ,aballos' premiados nos Xogos froraes, orgaizados pol-a un-liga Irmandade du FaLi de , Betanzo,;, no ano 1918. Os o-ixin tes recollMos for-man un feitoco libriñs valorado con rer-mosas ilustraciós.

Fis o texto do citarlo libe o: Canto a Galicia, aécesit D Francis-

co Sánchez Surcos Reseña hestórica dos moim celos e obras

d'arte qu'eisistiron y-eisisL,,n en Be-tanzos, premio, por I ) A

O probrema agrario en I3etanzos, ortos i o por L Peña Novo.

Influenza da iingua galega na formazón do castelán, premio, por D. Eugenio Carré Aldao.

Eisixenzas ferroviarias da Galiza e a ne- cesidade de resolver este probrema, premio, por U (unstante Amor : ,:eveiro

niscurso de Wzquez de Mella. ¡Terra a l'osal por D, Rodrigo SacJz

1,za it a un potala haellase á venda o preso de p s.

1 50.

Máudase o libriño a queu o solicite, previo o xiro do seu importe mais o gastos de correo

liTuratti Cl2t Whendos Valdoncel, 48 - BETA NZOS

--Ora non ves que ben pradica aquel señorito no mitin? —Vexo, hom, vexo. Pro mira, eu pénsoche que si non ti-

vésemos voto os labregos nas eleuciás, os señoritos non virían ó campo mais que vranearen. Señoritos que falan de políteca e de deputados... non son dos meus.

76

X 11 E _N O

MOVIMEMTO IMAZ

GALECC

s de pers( tes— e non ha i eoiva o

pn curar radicalmente as durezas e callos dos pés.

Pi au nas' farmacias. Pollo ben de vostede, non

n m ita outro callicida que non sexa o al téntico

IZAN FABRICA !W GASEOSAS E AUGAS DE SELTZ

BORACIÓN ESMERADA e IIIGIENICA PRECIOS SIN CO3IPETENCIA,

!lucí E Go z

O Nazonalismo quer roivindieai-a persoal ale e os coitos da Nazón CIalega, en todol- os orles. Iste mo-

vemeato nac,eu a mediados do século pasado, na era dita, ,-1os Precursores, dos que o mais ilustro) lía de Castro; foi reducido a coreo de dontriña en 1880 por Alfredo Brafias, e orgaizado en forma mili-tu ate en 191:6 coa fundación da primeira, Irmandade. A

primeira Asanibreia nazonalista galega toi a de Lugo o ano 1911, na que s'estabelecen o programa mínimo

do Nazonalismo galega. Na IV Asambreia nazonalis-ta, tida en lilionCorte de, temas o ano de 192d, frican fundada a Irmandade Nazonalista Galega.

A Irmandade Nazonalista Galega ten por 2n a

formación d'uaha, forte con concia nacional galega

que nos onxebriee totalmente e que nos leve a con-querirmos a autonomía integral. da Caliza e o mais

cuto grado de progreso moral e material pra Ela. A Irmandade Na.zonalista talega ten por x_efe un

Conselleiro Supremo, asistido de cateo Conselleiros e un Segredario Xeneral.

Ten Deiegaciós na Cruna, Ferrol, Ourense, Santia-go, IBetauzos, Montarte, Viveiro,Vigo e Bayona,' en Madri e mais na Habana.

O seu orgao oficial é o II,EXURDEVIENTO, que se pubrica en Betanzos. AlgúS elementos d'ela pubrican n-Ourense o bolet ín de cultura galega NOS e a pu-bricación literaria CELTIGA. no Ferrol.

(,buen desexa informaciós tocantes á I. N. G. e ó moven-lento nazonalista galego, pódese dirixir:

Na CRUÑA a José Calviño, Orzan 33.

No FERROL a Jaime Quintanilla, médico, Run de Dolores.

N' OURENSE a Alfonso V. Monjardín, Progreso, 23.

En SANTIAGO a Victoriano Taibo, Garage Núñez.

Eu BETANZOS a Paulino Naveira, Pardiñas, 4.

Na Amiantina, a Jose Ares Miramontes, en Rosario da Santa Fe,

En ➢ ONFORTE a Ba net Fontenia, notario

En VIGO a Valentía Paz Andrada, Avani.la Montero.

Zn BAYONA a José Rodríguez 'le Vicente, Urzáiz,

En MADRID a Lois Cortos, Masco de Garay, 50.

Na HABANA a Manuel Blanco P;scuai.

En BOS TRES a Ramiro Isla Couto, Rue do ;iras , 1.o84,

En Muela, a Gonza.I. López Abulte.

En PONTEVEDRA a Castelao.

En LUGO, Julio López, Abastecimiento d'Augas..

En VIVEIRO, :ramón Villar Ponte'

En LIVERPOOL, Joaquín Peña, 71 Belgrave Road.

Estos masint,s señores espallarán gratis exemprar e de IRexurdi.

mento„ a quen os

77

REXURD1111ENT O

GABANZA, \XEL3FRF:

E na costa irta, na fera costa da morte onda late-xan ainda algús corazóns celtas. E aló na terra de Bergantiños, berce do bardo, arrulada poi-o mar que brua e pol-os piñeiros que se queixan. E no chán dos cumes aspros e das gandras esquivas. E aló onde a locomotora non trazou inda xamáis a rúbrica do pro-greso; aló ende os poetas que cantan princesas esvai-das e vicios revivintes co`a morfina que lles da ós sones aparencias de realidá, non poderían vivire por-que os seus bofes estouparian feitos anacos podres ó aspirasen o primeiro ar san; é aló onda as mulleres galegas síntense artistas.

M'oramos quen Iles donou o arte de que son donas. Elo é que illadas do mundo chegan ó mundo. Elo é que sondo filias d'un ambente fosco e d'unha nature-za salvaxe, fan milagros de finura, primores de soti-laza. O mar ruxente, chega ás penas e fai encaix®. A abolla vive no monte e fai mel. Eisí son, sen dúbida, as mulleres da costa irta, da costa da mor te.

Nas cruas noites dfinvernía, tecen as sotiles pun-tillas brancas, axuntadas en roda; e tintineian os pauiños, namentres sonan cántigas. Nos lodos seráns da primaveira, nos bolos crepúscolos do vrán, baixo o aloumiño das derradeiras rayolas do sol, formosos nimbos d'ouro vello, mentres o alalá é un meigo en-caixe invisibre que se perde ó lonxe, de curuto en

AS ENCAIXEIRAS curato, encol dos vales verdecentes y-as frolidas co-rredoiras, cal tecido pol-as maus da Raza, tamén fan aquelas bartulas mulleres os velaiños labores, mezcra de alma, brétema e escurra, que logo andará a ador-nare os baixos das outas sifioras mundanas, mais peri-gosos aiuda que os da fera costa da morte.

Coma Mistral cantáu ás rapaciñas desfolladoras da sua doce Provenza, nal. d'unlia .cazada solar», can-temos nós ás encaixeiras de Cam.ariñas, sirenas d'un-ha terra baril. Son merecentes dan bolo poema que inda ninguén escribíu

¡Traballade e cantarle, homildes tecedoras! Vosou-tras lonxo do mundo, no .fin da terra»; imporiedes, sin as andrómenas da civilización, sin a azuda dos. xornás, sin direición de ningún mestre, milla indus-tria que suma millóns de pesetas ó ano. A vosa in-dustria matriarcal, refrexa as melaras xeniaes da niuller galega, que cando rústeca, fai o que fagnecles vós; e cando culta, o que fixo Rosalía.

;Traballade e cantada! Os pineiros láianse, brandi 7 dos poi-o vente, e fangar coma o mar. O mar tolo e

fero somella as vosas maus, maus de fadas, artexos d'abellas e artexos d'aranas, tocando nas penas, almo-hadillas mouras, o branco encaixe das brancas escu-mas... dinas de rimaren coas sotis do champán...

A2VILL.A Pu PONTE.

¿QUÉREN FCER ECONOMÍAS? MERQUE ATA CASA

ABARRATECUIESM Pañería, Lanería, Pañolería, Paquete-

ría, Camisería, Lencería e demáis tecidos.

Sánohes Bregue, S (Soportás d'a Prezu)

ZAPATER1,=1 DO CANTON fl que máis surtido ten. fl que máis barato vende. Compre vostede alí.

COMERCIO Ranzón G. Perras

( SUCESOR DE JOHAN LOPES ) Praza dgArines.—BETANZOS Teléfono núm. 18

É a mil lor, máis céntrica i-económeca da cid.ade. Visítena os señores viaxeiros e con -venceránse

Si queredes mercar barato visitada o novo establecimento de

PANos, TEC1DOS 11; NOVEDADES

NIOI TES Huatravesa, 2, esquina ás Prateiros, — BETANZOS

PRECIOS FINOS

c N E R lA - 116: -

Constantino Fiábade sopol-- -rÁs Do CAMPO

Dulces finos. Fanse toda crás d'encárregos.

H. LA CORUNESA

Valdoncel, 18, BETANZOS

11811E1111 DE "Li\O PEREZ" R.ua E e al , — C 041=4.T_JÑ

Venda de toda crás de xornaes, boletis e re-vistas de Madrid e provincias.

As derradeiras novedades literarias ancón-transe na librería de Lino Pérez.

78

31 E T O

LEICION ELOCUENTE

O pa'io de Le Ixob. por Galiza O paso de Lerroux. Galiza, na compaña de Emi- ano Iglesias, que non fn percisamente un paso hon-

roso coma o de Don Suero de Quifiones, n'estos mo-mentos preeleutoraes, servíu pro nos probare unha vez mais o dito pol-o noso honorabre Xofe uc seo as-igo "Caliza e os partidos polítecos hespafioes„ O que a nosa Terra pode agardar de ates partidos

agora nol-o acaba, de amostror Lerroux que non so lembrou pro nada dos probremas e os intereses galo-16s inda viudo, segun din, c'o ouxeto primario de lie dar lorza moral it candidatura do Emiliano Iglesias por Pontevedra como base pro o conquerimento de ontros distritos logo n'este disgraciado pais.

A Lerroux 'l'interesa a política centralista; a noso ténIle seis cuidado. Ven, como os mais, a roubal-os es-forzos que percisamos pra nos redimirmos luís a nós roscos; ven a laborar pro Iwno suca.

E pra qne deica os mais paraos poidan decatarense, dista verdade, copiamos un trecho d'un xornal do Gruña "El Noroeste,,, reial mente espresivo:

(dio más notorio, significativo y elocuente de todos los actos celebrados con ocasión de la estancia del se- or Lerroux en la Corufia, es que, ni por casualidad,

ni incidentalmente, el nombre da Galicia fue pro-nunciado por el señor Lerroux ni por ninguna de las personas que hicieron uso de la palabra en el banque-te de anoche, ni se hizo la menor alusión a ninguno de los problemas que afectan intimamente a la vida de nuestra tierra, ni en suma, la más pequeña emo-ción cordial de homenaje, cariño y reverencia a lo que Galicia representa, con propia y genuina repre-sentación, dentro de la política general, asomó a los labios de quienes se atribuyeron, en esta ocasión, el austero papel de actisadores - de un Estado, convicto de crímenes de lesa nación.

Es un olvido que no podemos ni debemos dejar pa-sar inadvertidos quienes sobre todos los amores, so-bro todas las causas y sobre todos los problemas ponemos los problemas, la causa y el amor de nuestra Galicia .

Pois se na. Crufia Lerroux e os seus satélites pra maldito a cousa se lembraron da Galiza, en Ponteve-dra fixeron o mesmo. Pro, eles Galiza, inda autuando na Galiza, sinificou unha astraución, unha, terra ine-sistente.

Eisi espricase que Viturro, o gran cacique gasse-tista, 'estivera no esceario preto do Lerroux, cando éste falaba. Eisi esprícase que Viturro, déralle alí, aos ollos de todos, unha apreta ó Emiliano, e que, o propio Viturro, borrasen° o delegado do Gobernador porque non procedía mais enerxicsanente contra dos obreiros que asubiaban e rifaban c'o exemperador do Paralelo. ¡E inda haberá agrarios que confien n'eses repubricans!

E xa que folamos da protesta obreira: se non fose pol-os traballadoies, o Lerroux pasaría tranquilo por Galiza despois de ter dito no seu famoso discurso de Canarias que os catalanistas, os bizcaitarras e os galeguistas merecían ser tratados coma rifefios.

Lerronx non colleito mais que .o que sernanto:.. guieuse a canta das obreiros pra logo treiconalos .(n-gonou tetan tes e sigue engallando agora.

Gracias ás obreir( -)s non voltará par Glailz1, •E ;so iret.nos ganand(), pois (l'esta aedo iíbrasenos d'un rr va colonizador: do colonizador, culo orimeira taformo pro subir foi hespafionsmo chincninciro, oposto, a beneficio dos centralistas, contra das ui- - las catalanistas.

=4—

t411, 111

As millores auga; minero-rneclicins bicarbo- nataio-sóclicas da Penínsua.

FILL0',-.3 IDE PEI':.)1001", propietarios.

A Pala no enseif

Deica o d'agora non conozco outro caso. Sabía de quen rifaba ás rapaciños por faja-

ren na lingua que as suas nais amantiñas lles deroii co leito dos seus seos maternais, e que iles tañen de cutio nos beízos por non saberen outra.

Sabía que a incultura dos nosos labregos non eleven soio - da falla descolas, senon da "salvaxiada pedagóxica„ de quereren darlle o enseño ¡malpocados! n'unha fala que non co-nocen e, por ende, non poden entenderen, se lle non SE) da, ista clás de coneceinentos de ma-nena axeitada ás suas necesidades, por for-mas pedagóxicas anexas á lingua dos nosos oídos, e que cinco séculos d'esperencia dolo-rosa están pidindo, nón.a gritos: a berros.

Sabía que as nosas escolas—encol de todo nas das aldeias—onde os escolantes s'empe-fian n'enseñaren o castelao pol-o castelao mesmo, os probos cativifios san dilas fartos do lubazadas o valdoiros de letras: dicinclo au/a e don Guanito: co galego en bárbaro e

- o castelao en brutifio. - E sabia,' tainen, que ista custión, ben me-

recente d'estudo e de sera pensada e moi tila en conta, pr'os mais dos galegos ten menos valore que a salido d'un cacique.

Victoriano Taibo. affidlt,

ADEMINISTRACION DE REXURDIMENTO

Prozo, dos hallaos García Naveira, 22, BETANZOS

Dirixirse a Paulino Naveira.

79

REXURDIMENTO 2.° ÉPOCA 1 9 2 3

4EMEIRXEMECE9211111512,

O luso naznaltsmo económico

Supoñede que por un fenómeno sísmico-político fican de rrubadas as fronteiras arancelarias da Hspaña, totalmente.

¿Qué tapia - d'ocurrire? Pois un cataclismo económico, a debacle da riqueza ha maoría das rexions peninsuares. Al-gunhas—e non certamente as que hoxe pasan por mais pro-gresivas—cecais soportasen o royo réXime con traban() e desacougo Pro a única, a única, a única que c'o libre cána• beo Bañaría de súpeto aumentando en amito seo valor e de-senvolvendo de xeito europeu seas industrias, é Galíza,

¿Quén mercaría panos catalans, tendo aberta a porta pr‘os ingleses? ¿Quen empregaria carbón d'Asturias, podando traguelo da Gran Bretaña? Quén solicitaría ferros mandan-turados de Vizcaya, séndolle donde importalos dos grandes centros metalúrxicos extranxeiros? ¿Quén pagaría os trigos de Oastela, Aragón, etc , o outro prezo que se pagan seudo libre a entrada pros das importantes zonas trigueiras d'Eu-ropa e América

Logn que teñades meditado encol disto, ollando coa ima-xinación feitos cimiterius os pomos de Barcelona, Gijou Bilbao, e trotado en un inmenso barbeito chelo de pirámi-des de trigo apodrecido a imensa meseta das aste as, inví-toves a pensar o que namentres ocurriría na Galiza.

As duas l'untes de riqueza principás da nosa terna son a gandeira e a conserveira de peixes. A conserveira, a mala perfeicionada de todal-as liespañolaa-- dixoo Cambó n-vrha conferencia e díxoo Grandmontagne nun artigd,'Ior-af xa non o souperamos d'ahondo nos—ten o seu primeiro merca-co na Frunza, ten boa mercados na. Inglaterra, na Arxewi-na, na Aleruaña, nos Estados Unirlos, Rélxica, Italia, Fi-lipinas, Cuba, I'dexico, etcétera. ¡E ua Hespuña cáseque non napa praza.s pol-o outo dreito de consumo que lle impón! Querse decire que é a única industria peninsuar que carece de proteición arancelaria e tamen a que caos seus beneficios che-ga a maor número de traballadores. Pois si hoxe e eisi ¿que non tenia de ser c'oa follalata libre de arancés e sin o recelo e a hostilidade dos paises extranxeiros contra do proteicio-aismo hespañol?

Pols c`on industria gandeira acontece o mesmo. Inda nos —que non somos vellos—lembramonos de cando os posos gandos, pagos en ouro, tiñan mercados na Inglaterra e na Frunza, mercados que se nos pecharon porque Hspaña er-gueu dein límites ausurdos as murallas da China arancela-rias, favorecedoras das industrias arcaicas das outras re-xións. con perxalicio lo presente e futuro da Galiza

Pois siguide maxillando no suposto librecá albeo hespañol, e dicírleme ¿qué empano cíe progreso e riqueza non terna de ser o carneo galego c'o millo, o ceuteo e as tortas forraxeiras desgravados de avances, o wasmo que a maquinaria e canto percisan as industrias curas? Cen millons de pesetas que pa-ga Galiza o arlo, pol-o dreito a tomare pan—o coste do pan aparte—coma dernostrou Rodrigo Sanz no Ateneio de Madrí, íntegros ficarían na terca. e na terca ficarían tarnén os maiti-simos millons que supón o aforro de mercar panas, ferros, carbós, etc , mais baratos e millones que os da Hspaña no extranxeiro.

Logo, Galíza, Ile non debe—chegándonos á realidade-

mais que alclraxes, atraso, incultura e escravitude a IIespa-ña; logo, Galiza e a cincenta do ausurdo Estado centralista verdugo; logo a nosa terna e a mida rica natura/mea/e de to-dal-as xunguidas á políteca de Castela. asta, ista resulta a verdadeira bandeira agraria intransito-

ria Non hay nazón mula deprimida que Galiza no mundo, nin hai na penínsua pobo que taña obriga de erguer un féro e rexio nazonalismo, con tanta lóxica coma nos, Por dini-dado por egoismo e por hurnanidade

Pois inda podase decir mais, Ternos tres portos d'emigra-ción no Atlántico: Vigo, Villagarcía, Cruña, ¿V■ on supón is-to riqueza? Ternos minas de ferro que proporcionan mineiral pro extranxeiro, posta que, seudo fosforoso, non pode ser be-neficiado nos atrasados autos forros ibéricas E na A lernaña e outros logares, nproveitanlle amen do ferro, o fósforo pra abonos químicos. Ternos a fautoría naval millor e a que mais traballa da Peninsua. a do Ferrol. Ternos balnearios rle so-lía curopeia, en conxunto de amor importancia que os das °luíais rexións. TemOs a mais farinosa paisaxe da He.spaña e unha riqueza artístico-arquitectónica, notabre (base dunha grande exprotación do turismo). Temas os ríos ruina axeita-dos pra o deseuralo das piscifactorias. Temos canta hulla brusca nos peto, pra nos librare, coma fixo Italia, de pagar ao extranxeiro un fondo tributo en carbós pra industrias me-' ices Temos terreos d'abundo pra repoboacións forastaes — inda c'o descuidadoS que andamos n'isto, somos a' esporfair mais madeira que ningunhN outra tcrra hespañola—Temos derradeiraineute, moitas leiras que producen duas e rnais co-licitas u ano. Temas cultivos que rancien coma nos paises iríais adiantados da. Europa. ron asto e cos cactos que veñeu d'Amérca ¿Galiza, pódese chamar terna proba?

Caseque tódal-as riquezas que tea Galiza, son riquezas natm.a,s Wquezas que non percisan do Arancel pra se im-poren, ainon que xurden pesi a canto o Arancel, sempre ea-tigalego, faí pol-as matan e. -

Pol-a deaaais o algodón e a Fin, especialmente o algodón, é primcira materia que se non da na Peninsua e que, mañán, pol-o mesmo, a causa da clecadenza do Mediterráneo e o xurdimento da vida atlántica, con maor razón que na Cata-luña ponerla wanufauturarse na Galiza; como as industrias do libro pra América e outras, eiquí acharíanse millor em-plazados que no centro o no Nordeste- A fábrica de tecidos da Crulia e a de lenzos de Jubia, amén d'algunhas mais, son xermolos indicadores (Pisa posibilidade.

E dito o dito ¿quer' dubída xa de que a nosa Terra atocha n'ela os xermes todos d'unha rica e plena nazón, con lingua propia con persoalidade propia e con propia economía, que somantas agarda pra sélo o pulo conscente da vountade co-leitiva?

Por iso o pleito do millo é un pleito nazonalista. e men-tres eisí se non prantee, nada práuceco hemos conseguir' Porque encol d'un continuo gravar e desgravar, a capricho dos ministros de Fomento, aquel cereal, ningunha industria agro-pecuaria sólida podará desenvolverse

¡Si Cataluña e Is`uzkada tivesen as liosas armas! ...