recursos para o mestre lingua 3 - grupo edebé: …€¦ · as esencias do talento o noso proxecto...

116137

Atención ao cliente902 44 44 41

[email protected]

www.edebe.com

3primaria

Lingua

Recursos para o mestre

rodeira

rodeira

116137_CG_LENGUA_1EP_GAL_TALENTIA_coberta.indd 1 19/02/14 12:11

As esencias do talentoO noso proxecto estimula e integra todas as formas de talento:

Talento analítico e críticoAprender a pensar, utilizar rutinas de pensamento, va-lorar o pensamento… Toda unha actitude fronte á vida.

Talento creativoDeixar aflorar a imaxinación, a expresividade... na reso-lución de problemas e retos.

Talento emprendedorIniciativa, imaxinación, traballo en equipo, comunica-ción, constancia… Persigue os teus soños.

Talento emocionalTalento que permite xestionar de maneira eficaz as emocións e fainas fluír adecuadamente.

Talento socialSensible á xustiza social para lograr un mundo mellor.

Talento cooperativoPara aprender con e dos demais, e xerar produtos de valor.

Programación e Orientacións didácticas

Material complementario

Recursos para o mestre

116137_CG_LENGUA_1EP_GAL_TALENTIA_coberta.indd 2 19/02/14 12:11

TALENTIA: é a hora do talentoOs mestres e mestras sodes o motor do talento nas aulas. Desde rodeira ache-gámosvos recursos e materiais que faciliten o voso traballo docente. Este cader-no é unha guía explicativa dalgúns destes recursos: o libro de Programación e orientación didácticas e o Material complementario.

Confiamos que vos sexa de utilidade e agradecémosvos a confianza que deposita-des en nós.

Mostra da Programación e Orientacións Didácticas dunha unidade ................................................... 2-13

Mostra de diferentes recursos do Material complementario ................................ 14-20

Mostra de Programación didáctica e Programación de aula .................................... 21

Glosario .............................................................. 22

E ademais...

116137_CG_LENGUA_3EP_GAL_TALENTIA_interior.indd 1 19/02/14 12:13

2

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Os meus(páx. 14)

Lemos(páx. 14)

Comprendemos(páx. 14)

Léxico(páx. 14)

Fonética e ortografía(páx. 14)

Gramática(páx. 14)

Lingua e sociedade(páx. 14)

Obradoiro de expresión(páx. 14)

Avaliación(páx. 14)

Pos en práctica(páx. 14)

• Presentación dos contidos da unidade.• Suxestión dun reto.• Preguntas relacionadas cun texto oral.

• Lectura dunha narración coa entoación adecuada.

• Extracción guiada da información máis salientable da lectura.• Preguntas relacionadas co texto e reflexión.

• Campo semántico da familia.• Identificación de sinónimos.

• Indución e aplicación de normas de uso do punto e dos signos de interrogación e excla-mación.

• A oración.• Identificación dos compoñentes da oración: suxeito e predicado.

• As festas populares.

• O diálogo.• Elaboración de diálogos.

• Comprobación da adquisición dos principais contidos da unidade.

• Aplicación dos contidos traballados na unidade de maneira competencial.• Emprende: Formulación dunha situación emprendedora.• Reflexiona (Diario de aprendizaxe): reflexión sobre a propia aprendizaxe.

AvaliaciónRecursos para a avaliación (MC): rúbrica de avaliación da unidade páxina xx, Fichas de avaliación da unidade páxinas xx e xx. Rúbricas de habilidades xerais páxinas xx – xx. Táboa de observación de adquisición de contidos páxinas xx.

Unha escola para todos•Adaptación curricular básica (MC):

páxinas 4 – 14, Ficha de amplia-ción páxinas 15 e 16.

•Detectámolo a tempo!: páxina 34.

Emprendemento• Emprende (LA) páxina 34.

Aprendizaxe 360º• (LA): páxinas xxx.

Ferramentas TIC• Recursos dixitais para o EDI: libro

dixital interactivo, actividades com-plementarias etc.

• Recursos dixitais para a aula.

Valores para unha nova sociedade• Valoración do bo que é non estar

enfadados (LA).

Metodoloxías interactivas• (LA). Aplicarlle a metodoloxía coo-

perativa á actividade xx. páxina 34.

Competencias• Pos en práctica (LA): páxinas

161 – 184. • Fichas competenciais (MC): páxi-

nas 36, 37 e 38.• Actividades competenciais (POD):

páxinas 36, 37 e 38.

Intelixencias múltiples• Actividades de IM (LA) Cinestési

cacorporal páxina 24., Musical páxina 24.

• Actividades de IM (POD): páxinas 37 e 38.

Cultura do pensamento• Rutina de pensamento PIF (LA)

páxina 34.

Creatividade• Reto (LA) páxina 34.

1Os meus

Recursos para fomentar o talento na aula

* POD (Programación e Orientacións Didácticas), MC (Material Complementario), LA (Libro do Alumno).

CONTIDOS

32

1. PLANIFICACIÓN / PROGRAMACIÓN DA UNIDADE DIDÁCTICA

Mapa cos recursos dispoñibles na unidade didáctica.


3

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

1. Ler e comprender textos orais e escritos de tipoloxía diversa comprendéndoos globalmente, obtendo información e elaborando unha interpretación para sacar conclusións propias. (Comunicación lingüística / Intelixencia lingüística e verbal)

3. Identificar e empregar diferentes sinónimos. (Comunicación lingüística / Intelixencia lingüística e verbal)

4. Coñecer as normas de uso do punto e dos signos de interrogación e exclamación e aplicalos nos textos de creación propia. (Comunicación lingüística. Aprender a aprender / Intelixencia lingüística e verbal)

5. Recoñecer oracións e distinguir os seus compoñentes: suxeito e predicado. (Comunicación lingüística. Aprender a aprender / Intelixencia lingüística e verbal)

6. Coñecer, valorar e apreciar as diferentes festas populares que hai no noso país como mostra da nosa riqueza cultural. (Cultural e artística / musical)

7. Identificar a estrutura e as características propias dun texto dialogado e aplicalas á hora de elaborar un. (Comunicación lingüística / Intelixencia lingüística e verbal)

Obxectivos en clave de competencias/Intelixencias múltiples

CRITERIOS DE AVALIACIÓN

• Entender o tema e a información tratados en textos orais e escritos, recoñecendo as ideas principais e secundarias.

• Aceptar e levar a cabo un reto que lle fornecerá un maior coñecemento nalgún aspecto relacionado coa área.

• Ampliar o vocabulario con palabras do campo semántico da familia e con sinónimos.

• Inducir e aplicar correctamente as normas de uso do punto e dos signos de interrogación e exclamación.

• Distinguir oracións e discriminar correctamente os seus compoñentes.

• Valorar e apreciar as nosas festas populares como expresión da nosa riqueza cultural.

• Analizar a estrutura e os trazos característicos dos textos dialogados e elaborar varios.

RESULTADOS DE APRENDIZAXE (ESTÁNDARES)

• Utiliza técnicas para aprender a expresarse de forma correcta, seleccionando e organizando a información referida aos contidos da área.

• Utiliza diferentes recursos que lle permiten realizar unha gran variedade de funcións comunicativas.

• Identifica a estrutura de diferentes textos da vida cotiá e das relacións sociais.

• Produce textos escritos tanto de carácter informal coma cun maior grao de formalización.

• Utiliza e manexa documentos dixitais para obter, seleccionar, clasificar, comparar e relacionar con autonomía e responsabilidade a información máis importante e necesaria.

• Recoñece palabras sinónimas.

• Usa o punto e os signos de interrogación e exclamación con corrección nos textos que elabora.

• Recoñece oracións e distingue o suxeito e o predicado como compoñentes das oracións.

• Coñece diferentes festas populares que se celebran en Galicia e valóraas como un ben cultural.

• Elabora diálogos coa estrutura e as características propias deste tipo de textos.

33

•Recursos dispoñibles en cada unha das unidades para o desenvolvemento dos talentos na clase.

• Intención educativa da unidade. Interrelación dos elementos curriculares da unidade.

Interrelación de elementos curriculares.

Referentes para a avaliación por competencias.


4

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Unidade 1 Os meus

CLAV

ES P

ARA

MO

TIVA

RD

ETEC

TÉM

OLO

A T

EMPO

!

Podemos empregar as seguintes propostas para prever e anticiparnos ás posibles dificultades que poidan xurdir respecto dos contidos da unidade.

a. Para mellorar a comprensión lectora e a expresión escrita:

– Lectura cooperativa: repartir a lectura da unidade entre os grupos e establecer roles: dous deles len o texto, outro fai un resumo do que se leu e o cuarto controla que os outros tres fixesen correctamente o seu traballo. Pódese repetir este proceso cambiando os roles para que os catro poidan desempeñar todas as funcións.

– Se un grupo ten dificultades para valorar se fixeron ben o traballo (lendo correctamente coa entoación e a intención adecuadas), podemos axudalos intercambiando os membros con outros grupos para que poidan desenvolver todos os roles de xeito correcto.

– Adaptación curricular: propostas concretas sobre o diálogo (páxinas x e x).

b. Para coñecer mellor as normas de uso do punto e dos signos de interrogación e exclamación e iden-tificar os compoñentes da oración:

– Construímos oracións en grupo: repártense 10 oracións por grupo e establécense roles para cada mem-bro: uns identifican o suxeito e o predicado das oracións. Cando acaban, pasan as oracións aos outros dous membros do grupo. Os outros dous compañeiros valoran o traballo e detectan posibles erros, que se comentan con todo o grupo.

– Adaptación curricular: propostas concretas sobre as normas de uso do punto e dos signos de interroga-ción e exclamación (páxinas x e x), e as oracións e os seus compoñentes (páxinas x e x).

c. Para favorecer o traballo en grupo e o traballo cooperativo:

– O meu punto forte/o meu punto débil: escribir no encerado, ou nun sitio visible, unha listaxe de temas que se queren traballar como previos aos contidos do Libro do Alumno. Incluirémolos en dúas táboas, unha verde, onde se apuntarán os alumnos nos temas que se lles dan ben; e unha vermella, onde os alumnos se apuntarán naqueles temas que non se lles dan tan ben.

– Crear grupos de traballo onde haxa alumnos que coñezan máis o tema con outros que teñan dúbidas, para que axuden uns aos outros.

– Ler o título da unidade e observar a imaxe. Pódense formular preguntas como: Que cres que quere dicir o título da unidade?

– Transmitir a funcionalidade dos contidos para achegar valor significa-tivo.

– Evidenciar os obxectivos da unidade para que os alumnos sexan cons-cientes: Que esperades atopar nesta unidade? Que obxectivos deberemos acadar ten-do en conta estes contidos?

– Comunicarlles o feito de que eles van ser os protagonistas do seu propio proceso de aprendizaxe e que deben adoptar una actitude proactiva.

– Formular a seguinte pregunta: Quen pensades que son as persoas que aparecen na imaxe? Que idades poden ter? Que relación pode haber entre elas? É importante guiar o debate dando a entender que, malia que son persoas de diferentes idades, poden pertencer á mesma familia.

– Formular unha pregunta para animar os alumnos a facer o reto da páxina x. Atréveste a inventar o teu propio xogo?

– Escoitar un texto sobre a relación entre unha nena e o seu avó e responder preguntas. Deseguido, visitar unha páxina web para coñecer máis sobre os xogos tradicionais.

Páxinas6 E 7

34

2. MOTIVACIÓN INICIAL / DETECTÁMOLO A TEMPO!•A motivación achega unha boa disposición de cara á

aprendizaxe.• «Detectámolo a tempo!», pensada para previr as dificultades e

actuar sobre elas.

Orientacións prácticas para a motivación inicial.

Recursos para previr e atender a diversidade.


3. TAREFA INTEGRADA. ORIENTACIÓNS•Unha proposta dinámica e creativa para ensinar/aprender.•Cambio metodolóxico. Traballo por competencias.

O reto Descrición

A finalidade do reto é investigar sobre a mariola, os países onde se xoga, os diferentes tipos de mariola, as semellanzas e as diferenzas... e elaborar un xogo a partir da mariola; deste xeito, activamos un gran número de capacidades desde un punto de vista lúdico.

Este reto tamén nos permite, ademais, investigar, coa axuda de Internet, a orixe da mariola: quen a inven-tou, cando e como a inventou, como foi evolucionando ao longo do tempo e nos diferentes sitios...; os distintos lugares do mundo onde se xoga á mariola, que nomes ten en cada lugar, as distintas formas que hai de xogar á mariola...

Investigación

Como traballo inicial, pódense formular as seguintes preguntas:

• Sabedes o que é a mariola? En que consiste? Cantos xogadores poden participar? Que se necesita para xogar? Xogastes algunha vez? Cando? Como foi a experiencia? Repetiriades? Por que? Se nunca xogas-tes, gustaríavos probar? Por que?

• Que inventou a mariola? Cando a inventou? Onde? Como foi evolucionando ao longo do tempo?

• En que lugares do mundo se practica este xogo? Que nome recibe en cada lugar? Que diferenzas e seme-llanzas hai entre uns lugares e outros?

• Que diferentes formas hai de xogar á mariola? En que se semellan? En que se diferencian? Cal vos gusta máis? Por que? E menos? Por que?

• Que opinades da mariola? Gústavos ou non? Por que? Recomendariádeslles este xogo a outros rapaces? Por que? Como lle ensinariades a xogar a alguén que nunca o fixese?

Preparación

Para responder estas preguntas, os alumnos poden pedirlles información aos seus familiares ou acceder á busca de información a través de Internet.

Se se dispón de ordenador na aula, distribuír os alumnos en dous grupos para realizar a busca.

En caso de non contar con esta ferramenta, débese levar a cabo na aula de informática do centro; ou inclu-so propoñer esta actividade como traballo para realizar na casa.

Cada grupo debe consultar o enlace que, segundo as indicacións do mestre/a, lle correspondeu.

Os grupos, mediante un voceiro/a, expoñen a información obtida de modo que todos a coñezan. Neste caso, a información de cada grupo vai ser complementaria e ofrecerá unha imaxe de conxunto.

Despois de realizar a exposición, levar a cabo a invención dun xogo a partir da mariola, co que se potencia o desenvolvemento das capacidades artísticas dos alumnos así como a observación, a atención e a creativida-de.

Presentación

Por parellas, inventar un xogo a partir da mariola. Poñerlle un nome orixinal, decidir o número de xogadores, o material e as normas. Despois, saír ao patio, presentar o xogo e... a xogar!

35

http://es.wikipedia.org/wiki/Rayuela_(juego)

http://gl.wikipedia.org/wiki/Mariola

5

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Proceso pautado para realizar a tarefa integrada na aula.


6

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

– Ler o apartado «Antes de ler» e responder as preguntas entre todos. Permitirlles aos alumnos que expresen os seus pensamentos.

• Ler o título e observar as imaxes e preguntarlles aos alumnos que ideas lles suxiren. • Ler o significado das palabras destacadas nas marxes e responder a pregunta sobre o significado dunha

expresión. • Ler a recensión que contén a biografía da autora e explicar que pode significar a expresión «esfumouse

o seu interese pola xestión dos bosques».

– Ler o texto O avó e mais eu seguindo estes pasos:

1. Lectura silenciosa individual, para fixarse nos signos de puntuación, nas intervencións dos personaxes e na-quelas palabras que presentan certa dificultade.

2. Lectura en voz alta por parte dalgún alumno/a segundo as indicacións que dea o mestre/a: por exemplo, pode ler un parágrafo cada alumno/a.

• Detectar cales son as palabras que os alumnos descoñecen e explicar o seu significado. Activar o vocabulario formulando preguntas, por exemplo: que palabras non sabedes o que queren dicir?

• Deseguido, ler entre todos o significado das palabras destacadas no texto: escintila, tétano, sonsas, andróme-nas.

– Formular diversas preguntas de comprensión ao longo da lectura e ao final. Por exemplo:

1. Ao finalizar a primeira páxina: Por que discuten o avó e mais a nena cando fan os deberes? Onde foi onte Mariquiña? E hoxe? Que lle pasou? Por que morreu? Como reacciona a nena ante a morte de Mariquiña?

2. Ao final da lectura: Que explicación lle dá o avó á nena sobre a morte de Mariquiña? Como conclúe a discu-sión? Que opinión ten a nena sobre o avó nese momento? Que opinas ti de todo iso

Propostas para antes de ler

Propostas para facer durante a lectura

Despois de ler

Lectura

Como dinamizo a clase?

Unidade 1Páxinas8 E 9

36

4. LECTURA E COMPRENSIÓN LECTORA. ORIENTACIÓNS

Estratexia de lectura con propostas e orientacións para antes, durante e despois da lectura.


7

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Solucionario

E despois de ler


1. Fan os deberes, contan contos, discuten. Discuten por moitas cousas, pola ortogra-fía, polo que lle pasa a Mariquiña... O avó gaña en redacción. A protagonista é Mari-quiña. Vai a México e ao Perú. En México topou cunha nube de bolboretas, en Lima, Perú, ve un vertedoiro do lixo. Mariquiña está para morrer; o avó dálle vintecatro ho-ras para ver se sobrevive porque cravou un arame nun pé e apañou o tétano.

2. Primeira parte: A ortografía, ocupa o pri-meiro parágrafo. Segunda parte: A historia de Mariquiña, ocupa o resto da lectura.

3. Falan o avó e a nena. 4. Porque o hospital estaba moi lonxe. Hai que

vacinarse aos 2 meses, aos 4 meses, aos 18 meses, aos 6 anos e aos 14 anos.

5. Meu avó o suposto. 6. Resposta aberta. 7. As repostas desta actividade son persoais e

reflexivas. Cómpre que os nenos reflexionen individualmente e en conxunto, para ver as diferenzas de pensamento e traballar os va-lores, sobre todo o respecto polas opinións alleas.

Unidade 1Páxina

10

37

IM

CB

– Despois de realizar individualmente as actividades 6 e 7, poñelas en común tendo en conta:

– Na actividade 6, ler as diferentes continuacións da historia de Mariquiña Trotamundos e co-mentar como a partir dun mesmo tema se poden facer historias moi diferentes.

– Na actividade 7, responder as distintas preguntas e comentalas co resto da clase.

Actividades competenciais

O gráfico dos nosos gustos literarios

▪ Propoñemos elaborar un gráfico sobre os gustos literarios dos alumnos. Para iso, primeiro tere-mos que levar a cabo unha enquisa entre os alumnos baseada na última pregunta do apartado Reflexionamos: Que tipos de historias che gustan: de terror, de aventuras, románticas, policiais ou históricas?

• Finalmente, recolleremos a información e elaboraremos un gráfico que reflictan a cantidade de alumnos que gustan de cada un dos subxéneros narrativos.

Intelixencias múltiples

Narrando e representando (lingüística verbal / cinética-corporal)

▪ En grupos pequenos, propoñer a lectura en fragmentos da seguinte maneira:

• Parágrafo 1. • Parágrafo 4.

• Parágrafo 2. • Parágrafo 5.

• Parágrafo 3. • A conversa entre o avó e a neta.

— Un membro do grupo le o fragmento, en voz alta, amodo e pronunciando correctamente.

— Os compañeiros anotan as ideas fundamentais do fragmento e despois representan.

•Enfoque competencial da lectura da unidade didáctica.

•Baseada nos estándares internacionais de avaliación da comprensión lectora (PIRLS).

Propostas para odesenvolvemento dascompetencias e dasintelixencias múltiples.

Metodoloxía axustada aos modelos PIRLS-PISA:

• Obter información.

• Realizar inferencias.

• Interpretar e integrar.

• Analizar e avaliar.


8

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Léxico


– Antes de levar a cabo as actividades do campo semántico A familia, preguntarlles aos alumnos que membros forman parte da familia de cada un deles. Dese xeito, xa empezarán a empregar algún do léxico co que van traballar nesta páxina.

– Para introducir o concepto de palabras sinónimas, o mestre/a pódelles escribir no encerado unha parella de palabras sinónimas (pinga gota, por exemplo) e pedirlles que expliquen a relación que hai entre a parella.

8. Hai sete nomes en horizontal (nai, bisneto, sogro, madriña, xenro, avoa e filla) e cinco en vertical (nora, neto, cuñada, sobriño e afillado).

9. Lola, avoa materna; Marta e Manuel, pais, Ana e Roi, tíos; Rosa e Paulo, curmáns.

10. Pendente. 11. Resposta aberta. Esta é unha actividade

multinivel. O mestre ou mestra poderá reco-mendárllela ou non aos alumnos segundo o ritmo de aprendizaxe.

12. Resposta aberta. Esta é unha actividade multinivel. O mestre ou mestra poderá reco-

mendárllela ou non aos alumnos segundo o ritmo de aprendizaxe.

14. Nai = mamá; á beira = a carón; cariño = agarimo; colaborar = axudar; respecto = consideración.

15. Pero = mais; elixir = escoller; curruncho = recuncho; preguiceiro = folgazán.

16. Outorgou = puxo; famoso = afamado; Va-lente = valoroso; elaborou = confeccionou; rescataría = liberaría; rapaz = mozo; orfana-to = hospicio; neno = cativo.

Solucionario

Unidade 1Páxinas11 e 12

38

CB Actividade competencial

Traballo para toda a familia

▪ Propoñerlles aos alumnos esta situación: Es o propietario dunha pequena froitaría e precisas unha familia que se faga cargo dos distintos

labores.

▪ En grupos pequenos, indagar que labores se desenvolven nunha froitaría.

▪ Pensar cantas persoas dunha mesma familia se precisan para facer eses labores.

▪ Deseñar os perfís de cada membro da familia: idade, formación, aspecto físico...

▪ Inventar un anuncio para o posto de traballo que inclúa os perfís buscados.

AC Actividade complementaria

Adiviñamos que membro da familia é

▪ Por parellas, inventar tres adiviñas que teñan como solución o nome dun membro da familia.

▪ Lerlle ao resto da clase as adiviñas creadas para que as resolvan.Familias de debuxos animados

▪ Repartir entre grupos pequenos distintos protagonistas de debuxos animados coñecidos por to-dos, sen que o resto dos grupos saiba cales lles corresponderon aos demais.

▪ Describir como é o protagonista e a familia que lles correspondeu.

▪ Lerlle a descrición ao resto dos grupos para que adiviñen de quen se trata.Xogamos ás cartas cos sinónimos

▪ Entre todos e coa axuda do mestre/a, deseñar unha baralla de cartas con sinónimos. Nunha carta debe aparecer unha palabra e noutra, un sinónimo seu.

▪ Xogar a pasar as cartas e formar parellas de sinónimos. Gaña o alumno/a que máis parellas correc-tas forme.

5. COÑECEMENTO E USO DA LINGUA. ORIENTACIÓNS

Proposta de actividades competenciais e complementarias.

Contidos próximos á realidade dos alumnos.


9

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Solucionario

Ortografía


17. Hoxe puxen a mesa. Meu irmán máis vello cortou o pan. Mamá quentou a comida que fixera papá onte pola noite.

O meu nome é Iria. Teño oito anos e vivo cos meus pais e os meus avós. A miña ma-

driña é irmá do meu pai. 18. Que hora tes? Que susto me deches! Estás

en 3º B, non si? Que tes, meu rei? Que día é hoxe? Fostes onte ao partido? Ai, que trom-pazo! Que bonito che saíu!

Unidade 1Páxina

13

39

IM

AC

– Preguntarlles aos alumnos se saben que é o punto e os signos de interrogación e exclamación e para que serven. Deste xeito, pódense activar os seus coñecementos previos sobre este contido.

– Explicarlles aos alumnos que o punto serve para que un texto teña sentido e, ademais, para que ao lelo, fagamos pausas despois de cada punto e non quedemos sen alento.

– Deseguido, pedirlle a un alumno/a que lea o texto do Libro do Alumno facendo pausas despois de cada punto.

– Despois, explicarlles que hai tres tipos de puntos: punto e seguido, que separa oracións; punto e á parte, que separa parágrafos e punto final, que se coloca ao finalizar o texto.

– Explicarlles aos alumnos que cando queremos escribir unha pregunta, debemos poñer ao final o signo ?, que se chama signo de interrogación.

– Comentarlles que, se queremos expresar alegría, dor, emoción... por escrito, ao final debemos poñer o signo !, que recibe o nome de signo de exclamación.


O gráfico dos nosos gustos literarios

▪ Resolver individualmente as actividades propostas no libro e reflexionar sobre a propia aprendiza-xe. (Intelixencia intrapersoal)

Actividade complementaria

O raposo

▪ Acceder a esta páxina web e ler a información que aparece nela.

▪ A partir desa información, inventar un texto sobre ese tema que teña:

• Nove puntos seguidos.

• Dous puntos e á parte.

• Un punto final.

Preguntas a esgalla

▪ Inventar nun tempo determinado dez oracións interrogativas.

▪ Comprobar que escribiron o signo de interrogación correctamente.

Expresamos emocións

▪ Inventar oracións nas que expresen emocións como alegría, dor, tristeza, sorpresa...

▪ Comprobar que escribiron o signo de exclamación correctamente.

http://gl.wikipedia.org/wiki/Raposo

•Traballo dos contidos de léxico, ortografía e gramática en contextos de uso.

•O traballo da reflexión lingüística ponse ao servizo da expresión e da comprensión.

Propostas para o desenvolvemento das competencias e das intelixencias múltiples.


10

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Gramática


20. Iria rega unhas orquídeas. As verzas da hor-ta están murchas. O mestre acende o or-denador. O can do veciño ladra moito. Os meus avós len xornais. Os tres esquíos co-men noces.

21. Resposta aberta. Esta é unha actividade multinivel. O mestre ou mestra poderá reco-mendárllela ou non aos alumnos segundo o ritmo de aprendizaxe.

22. Suxeito = Os peóns, predicado = fan ruído.

Suxeito = O pitiño, predicado = come un gran de millo. Suxeito = Rosiña, predicado = recita un trabalinguas. Suxeito = Os rapaces de terceiro, predicado = corren pola pista de atletismo. Suxeito = O mecánico, predicado = arrnaxou o teu automóbil.

23. Resposta aberta. Esta é unha actividade multinivel. O mestre ou mestra poderá reco-mendárllela ou non aos alumnos segundo o ritmo de aprendizaxe.

Solucionario


40

AC Actividades complementarias

A oración maldita

▪ Inventar cada grupo de alumnos unha oración. O primeiro/a alumno/a do grupo di unha palabra. O seguinte di a palabra anterior e engade outra, e así ata construír unha oración entre todos.

▪ Se o considera o mestre/a, os alumnos poden escribir as palabras para recordar. Pero se a acti-vidade é oral, cando un alumno/a non recorda as palabras dos seus compañeiros, pasa á última posición do grupo para poder participar outra vez.

As diferenzas

▪ Presentarlles aos alumnos dous debuxos aparentemente iguais, pero que se diferencian en sete elementos.

▪ Describir as diferenzas empregando oracións.

– Preguntarlles aos alumnos se saben que é unha oración e cales son os seus compoñentes, para así activar os seus coñecementos previos sobre o contido que se vai traballar.

– Observar a imaxe e elixir a opción que a describa. Comentar que esa opción é unha oración e explicar por que.

– Observar a división dunha oración nos seus dous compoñentes fundamentais, suxeito e predica-do, e razoar como se distingue cada un deles.

– Ler as oracións da actividade 22 e preguntarlles aos alumnos quen fai a acción e que fai ou que pasa. Indicar que a resposta a quen fai a acción é o suxeito e o que pasa é o predicado.

– Observar as accións que se desenvolven na imaxe e crear cinco oracións que as describan.

IM Intelixencias múltiples

▪ Resolver individualmente as actividades propostas no libro e reflexionar sobre a propia aprendiza-xe. (Intelixencia intrapersoal)

Propostas para o desenvolvemento das competencias e das intelixencias múltiples.


11

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

Solucionario

Lingua e sociedade


24. Xinzo de Limia co último cadro. Rapa das bestas co cadro do medio. Santiago Após-tolo co primeiro cadro. O importante nesta actividade é que os alumnos conversen, que usen a lingua, que expresen as súas expe-riencias, que as compartan cos demais e que vaian aumentando o seu dominio da lingua oral e o seu vocabulario. O mestre ou mestra pode arpoveitar para corrixir erros ou usos incorrectos á hora de falar.

25. Esta é unha actividade multinivel. O mestre ou mestra poderá recomendárllela ou non aos alumnos segundo o ritmo de aprendi-zaxe. O máis recomendable é que a fagan

por grupos, pero iso segundo o criterio do mestre ou mestra. Falta Lugo. Poden falar do San Froilán, que é a festa máis coñecida de Lugo. Pero poden nomear outras moitas.

26. Resposta aberta. 27. Resposta gráfica. 28. O entroido. O magosto. 29. Festa do cocido = Lalín; Festa do queixo =

Arzúa; Festa do pemento en Arnoia e Festa do bonito en Burela. Lalín = Pontevedra; Ar-zúa = Coruña; A Arnoia = Ourense; Burela = Lugo. Os Carnavais de Brasil ou de Ve-necia, Halloween en Estados Unidos, 4 de xullo en Estados Unidos etc.


41

IM

AC

– Definir entre todos a palabra festa. Deseguido, facer unha definición da expresión festa popular.

– Preguntarlles aos alumnos se oíron falar algunha vez das festas que aparecen nas imaxes. Se algún oíu falar, que comente o que escoitou.

– Observar cada fotografía e describir o que se ve. Despois, ler os textos da dereita e relacionalos coas fotografías correspondentes.

– Comentar algunha festa coñecida que se celebre na provincia que non se citou anteriormente.

– Facer unha listaxe de festas populares que se celebren nas catro provincias e poñela en común co resto da clase.


Galicia en festas! (lingüística / visual-espacial)

▪ En grupos pequenos, debuxar un mapa de Galicia e situar nel as festas populares anotadas por todos nas listaxes anteriores.

▪ Poden completar a información que teñan sobre elas ou mesmo ver máis festas na seguinte páxina web.

Actividade competencial

Organizamos a festa

▪ En grupos pequenos, organizar unha festa grastronómica na que se exalte un produto típico da localidade dos alumnos.

No caso de que xa haxa unha festa gastronómica sobre algún produto, pensar noutro que tamén sexa típico da zona.

▪ Comentar entre todos cales van ser os eventos que se van desenvolver ao longo do día e a que hora vai ser cada un deles.

▪ Cun procesador de textos, deseñar o cartel da festa.

http://gl.wikipedia.org/wiki/Galicia#Festas_populares

6. CONEXIÓN ENTRE A LINGUA E A SOCIEDADE•Contextualización do uso da lingua na sociedade na que

vivimos.• Temas actuais e actividades competenciais.•Uso das rutinas de pensamento como recurso para ensinar a

pensar.

Temas próximos á realidade dos alumnos.


Obradoiro de expresión


30. Falan Marta e mamá. De como xogar co crebacabezas que baixaron de Internet. Coa raia.

31. Resposta aberta.

Solucionario

Unidade 1Páxina

18

42

AC Actividades complementarias

Falei con…!

▪ Imaxinar esta situación:

Un día vas andando na bicicleta cuns amigos e, de repente, para onda vós un coche. O condutor baixa a ventá e pídevos información para ir a un lugar próximo. Quedas abraiado porque resulta ser o teu deportista favorito.

▪ Inventar a conversa que manterían con el seguindo as pautas que se dan na páxina do LA. Cómpre non esquecer as fórmulas de saúdo, de agradecemento e de despedida.

www.luisdavila.net

– Preguntarlles aos alumnos se saben que é unha conversa ou diálogo, para así activar os seus co-ñecementos previos sobre o contido que van traballar.

– Comentarlles que, nunha conversa, poden intervir dúas ou máis persoas, que deben falar unha de cada vez e os demais escoitar, pois senón resultaría caótica, e ademais, deben falar con claridade para que os demais entendan ben o que se di.

– Por parellas, facer unha lectura dramatizada da conversa que aparece no Libro do Alumno.

IM Intelixencias múltiples

Conversas en viñetas (lingüística / visual espacial)

▪ En grupos pequenos, entrar nesta páxina web e escoller unha viñeta na que se manteña un diálo-go.

▪ Comentar quen son os participantes na conversa e de que falan.Creamos unha viñeta

▪ Nos mesmos grupos, inventar unha viñeta semellante á analizada.– Pensar quen van ser os participantes e sobre que van falar.– Debuxar os participantes e os globos de texto.– Escribir dentro de cada globo o que di cada un dos participantes.

▪ As viñetas pódense colocar no taboleiro da clase.

7. OBRADOIRO DE EXPRESIÓN• TALENTIA dálles un novo valor ás expresións oral e escrita.•A expresión é unha dimensión básica da competencia

lingüística.

12

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas Incorporación dos novos

formatos de expresión e comunicación (correos electrónicos, webs...).


13

Prog

ram

ació

n e O

rien

taci

óns D

idác

ticas

8. PÁXINAS FINAIS. ORIENTACIÓNS•Modelos de probas PISA adaptados aos contidos da unidade

didáctica. •Actividades para promover a cultura emprendedora.

Pon en práctica Na primeira actividade, a partir dun exemplo concreto da vida cotiá, un folleto propagandístico dunha romaría, o alumnado aprende a localizar e a interpretar a información máis salientable do texto. Entran en xogo a competencia lingüística e a cultural e artística. É importante realizar unha lectura comprensiva do texto que lles permita aos alumnos recoller e interpretar unha serie de informacións concretas. Por este motivo, é recomendable realizar unha dobre lectura, unha en voz alta e a segunda, individual e en silencio. Deseguido, buscar o significado das palabras que descoñezan e fixarse na estrutura do folleto. Por último, responder as preguntas que se propoñen.

EmprendeCoa resolución desta situación preténdese desenvolver habilidades persoais que potencien as actitudes e as capacidades emprendedoras: comunicación, toma de decisións e responsabilidades, fomentar a creati-vidade e a perseveranza dun xeito creativo e lúdico.

Á hora de levala a cabo, o proceso podería ser:

1. Individualmente, pensan os sistemas para que os temas dos diálogos non coincidan (anotar posibles temas, tantos como parellas hai; facer un sorteo entre as parellas de forma que a cada unha lle toque un tema diferente...).

2. Dispoñer os distintos sistemas que ideasen.

3. Elixir entre todos o sistema que se considere máis adecuado.

4. Aplicar ese sistema para poder solucionar o problema suscitado.

Reflexiona Responder, de maneira individual, as preguntas presentadas no apartado. Despois, contestalas entre todos, achegando ideas que lle axuden ao grupo a comprender os apartados onde tiveron problemas.

Solucionario

Pos en práctica


1. En Aldeavella, 6 anos. Dura dous días. Co pregón, e remata cos fogos artificiais. To-dos. Resposta aberta. Bisavós, avós, netos, pais, nais, irmáns.

2. feliz = contento; zona = lugar; entregará = dará; coñecida = famosa; amplo = extenso; nenos = rapaces.

3. —Mira! ESte non é o cartel da romaría des-te ano! Xa os están colocando? —Si! Alí hai

outro! —Que actividades hai este ano? —Non sei! Imos mirar! Que día empeza? Pero se aínda non o sabes Uxía? O 27 de setem-bro. Todos os anos o mesmo día. —Xa...

4. Nomes comúns = cartel, romaría, ano, acti-vidades, setembro. Propios = Uxía.

5. Castiñeiro, óso, abella, ferro, prato, cantante. 6. Un diálogo. Dúas. Si.

Unidade 1Páxina

28

44

Unha proposta de traballo/avaliación por competencias.

Orientacións paradesenvolver o talento emprendedor.

Aprender a aprender. Reflexión sobreo proceso da propia aprendizaxe.


14

Mat

eria

l com

plem

enta

rio9. ADAPTACIÓN CURRICULAR• Traballo cos contidos básicos da unidade e fichas de

ampliación.•Proceso de aprendizaxe máis visual e pautado, en secuencias

máis curtas, para estimular o alumno e facilitar a aprendizaxe.

1 Copia este poema de Xosé Miranda cambiando as palabras destacadas polo sinónimo ade-cuado.

sorprendente, aturaba, rebela, papou, baiúca, chamou, pelexa, famoso, rota, inxente, falador

Patapau PatapauO capitán é un home moi feroz, aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

ten un loro falangueiro, aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

un enorme malhumor, aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

unha esmendrellada voz aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

e un afamado veleiro aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

ao que puxo Vingador. aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

Como perdeu a perna aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

nunha tremenda loita aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

é algo que se escoita aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

de taberna en taberna. aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

Foi loitando en Borneo aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

contra un negro xigante, aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

un caníbal moi feo aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

cunha forza abraiante. aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

E o capitán pirata aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

deixou a súa perna aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

que aquel negro da mata aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

comeu na súa caverna, aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

mentres el, na fragata, aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

soportaba a galerna, aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

el, Patapau, que leva aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

desde entón un pau torto aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

e se alguén se subleva aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

non tarda en caer morto. aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

2 Escribe un sinonimo para cada palabra destacada.

Un día a herba deixou de saberlle á vaca. Prefería comer outras cousas, non tanta herba. Primeiro roeu o valado, pero a madeira era tan dura e seca que tampouco lle prestou. Da-quela viu tras o valado o tendal de roupa. Estirou o pescozo e arrincou unha camisa. Pero sabíalle a xabrón e non comeu máis que a metade. Ollou arredor súa e viu un zapato vello nunha matagueira. A vaca remoeu o zapato. Pero o amalló quedáballe pendurado da boca e o coiro sóubolle a betu-me. Entón cuspiunos. Botouse na sombra e entón púxose a ollar para as outras vacas. As demais vacas comían herbas, floriñas e margaridas. A vaca quería algo para ela antes de que as outras comesen todo. Volveu erguerse, comeu herba con flores e sóubolle a gloria.

Ursula Wölfel, 27 historias para tomar a sopa. Ed. Kalandraka

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa









Nome: ........................................................................................................................................................ Data: ..................................

Ada

ptac

ión

curr

icul

ar. U

nida

de 1

. AM

PLIA

CIÓ

N

188

Unidade 1. A oración

1 Fíxate na oración:

Luís cerra a porta.

— Para saber cal é o suxeito e cal é o predicado, podemos preguntarnos:

• Suxeito: Quen fai a acción? Luís ou cerra a porta?

• Predicado: Que fai? Luís ou cerra a porta?

O suxeito indícanos de quen se fala ou quen fai a acción, mentres que o predicado sinálanos que dicimos do suxeito ou que fai.

— Deseguido, subliña a resposta correcta a cada pregunta.

Os meus pais len o xornal todos os días.

•Quen fai a acción? Os meus pais ou len o xornal todos os días?

•Que fan? Os meus pais ou len o xornal todos os días?

As tartarugas viven máis de cen anos.

•Quen fai a acción? As tartarugas ou viven máis de cen anos?

•Que fan? As tartarugas ou viven máis de cen anos?

2 Agora fíxate que parte falta en cada oración. Complétaas:

•O balcón da casa aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

• aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa cantan moi ben.

• aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa constrúen unha casa nova.

• aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa iremos esquiar.

• Ti aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

•O gatiño de Sabela aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

3 Inventa unha oración coas palabras seguintes.

amorodos, limóns, sandías

aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

sobre, folio, lapis


pantalón, xersei, bufanda


— Deseguido, subliña:

•O suxeito de vermello

•O predicado de verde.

Nome: ........................................................................................................................................................ Data: ..................................

Ada

ptac

ión

curr

icul

ar. U

nida

de 1

. A O

RAC

IÓN

187

Selección dosprincipais contidos da unidade didáctica.

Inclúe solucionarios.

Apoio visual e gráfico na presentación dos contidos.


15

Mat

eria

l com

plem

enta

rio

10. AVALIACIÓN. FICHAS•Avaliación completa dos contidos da unidade didáctica. •Valora a aprendizaxe e facilita a toma de decisións.

1 Escribe cinco palabras que se refiran á familia.


2 Relaciona cada palabra co seu sinónimo.

Palabra Sinónimo dar descender

baixar alegría

ledicia entregar

comprar crear

marchar partir

elaborar mercar

pinga brétema

néboa gota

3 Pon os puntos e os signos de interrogación e exclamación que faltan neste texto.

A miña prima preferida é Carlota Ten a mesma idade ca min, pero é moito máis alta Como di miña nai: «cómeche as papas na cabeza»Que por que a quero tanto Porque é moi boa, un cacho de pan, e podo contar con ela sempre que o necesito

4 Inventa catro oracións e subliña de vermello o suxeito e de verde o predicado.

1. aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa




5 Explica a diferenza entre unha festa popular e unha festa gastronómica. Pon un exemplo de cada unha.




6 Escribe o diálogo que manterías co teu personaxe de debuxos animados favorito.






Nome: ........................................................................................................................................................ Data: ..................................

Fich

a de

ava

liaci

ón. U

nida

de 1

186


Inclúe:

• Diferentes modelos para a avaliación dos contidos curriculares.

• Propostas para as avaliacións inicial e final.

Fichas para a avaliación dos contidoscurriculares.


16

Mat

eria

l com

plem

enta

rio11. AVALIACIÓN. RÚBRICAS DA UNIDADE • Instrumentos para a avaliación por competencias.•O alumno toma conciencia dos criterios da súa avaliación.

RÚBRICA DE AVALIACIÓN Unidade 7

ALUMNO/A: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8

INDICADORES CB

NIVEIS DE CUMPRIMENTO 1 2 3 4

Le en voz alta e comprende textos para extraerlles información relevante.

Ten bastantes dificultades para ler o texto e non capta a información que transmite.

Le o texto máis ou menos sen dificultade, pero non é capaz de extraer información relevante.

Le o texto dunha forma bastante clara e a unha velocidade adecuada; é capaz de responder preguntas sobre o sentido.

Le o texto de maneira fluída e clara; extrae a información relevante.

Redacta de forma estruturada e con coherencia, incluíndo todos os elementos necesarios ao escribir calquera tipo de texto.

As súas producións escritas preséntanse desestruturadas. Ten bastante dificultade para usar algunha variedade de tipoloxía textual.

Os elementos do texto seguen unha orde predeterminada con algunhas irregularidades puntuais. Usa algunhas tipoloxías textuais con dificultade.

Os elementos do texto seguen a orde preestablecida. Usa de forma adecuada e correcta as tipoloxías pouco complexas.

Os elementos descritos seguen unha orde que se adapta ás necesidades do texto. Usa de forma adecuada e correcta todas as tipoloxías textuais.

Estrutura as ideas e dálle fluidez ao discurso oral.

Cústalle expresarse e faino de maneira pouco estruturada.

Exprésase de maneira ordenada e máis ou menos fluída só cando fala de temas moi coñecidos.

Normalmente, pero non sempre, exprésase de maneira fluída, lóxica e ordenada, sexa cal sexa a temática.

Sempre fala de maneira fluída e ordenada, independentemente do tema tratado.

Rúb

ricas

das

uni

dade

s di

dáct

icas

Demostra coñecemento sobre o funcionamento das regras ortográficas e gramaticais.

Adoita cometer bastantes erros ortográficos e/ou gramaticais.

Coñece algunhas regras, pero escribe con bastantes erros.

Comete algún erro, pero demostra un bo coñecemento das regras.

Utiliza normalmente o coñecemento adquirido sobre as regras ortográficas e gramaticais.

Toma consciencia das súas carencias ortográficas.

Non adquiriu o hábito de reflexionar sobre as carencias.

Fai o ditado, pero non fai a autoavaliación do ditado.

Presenta dificultades para decidir cales son as palabras que lle custan máis e cales, menos.

Identifica facilmente as dificultades que ten e que palabras lle son máis fáciles.

Mostra moita consciencia ante a importancia do respecto e a sostibilidade do medio natural.

É pouco consciente da importancia de conservar o medio natural.

Só é consciente da importancia de conservar o medio natural cando llo piden.

As súas actuacións mostran unha certa consciencia ante a conservación do medio natural.

É moi consciente da necesidade dun desenvolvemento harmónico e sostible do medio natural.

Escoita e respecta as opinións dos demais e achega as súas libremente.

Mostra dificultades para escoitar as opinións e non achega as propias.

Achega as súas opinións sen ter en conta as dos demais.

Respecta as opinións dos demais e amósase selectivo/a; e tamén achega as súas.

Escoita e respecta as opinións de todo o mundo e achega as súas con moita corrección.

Indicadores das competencias avaliadas.

Niveis de cumprimento secuenciados segundo a lóxica da aprendizaxe.

• Ademais, inclúense:

• Un rexistro individual e de grupo.

• Rúbricas dos proxectos e habilidades xerais.

• Planificación de competencias e intelixencias múltiples.


17

Mat

eria

l com

plem

enta

rio

12. AVALIACIÓN. PORTFOLIO• Instrumento de avaliación que integra as evidencias do proceso

de aprendizaxe realizado e a súa xustificación.•Diferentes formatos: carpeta, e-portfolio etc.

59

Por

tfol

io e

e-p

orfo

lio

58

O portfolio (arquivo de aprendizaxe): unha potente ferramenta de avaliación

Durante os últimos anos estase xeneralizando o uso de portfolios, tanto no ámbito empresarial coma no educativo. O portfolio é un sistema de avaliación integrado nos procesos de ensinanza e aprendizaxe que habitualmente se desenvolven nas aulas. Consiste na conformación dun arquivo ou carpeta cunha selección reflexiva de evidencias/producións achegadas polo alumno/a ao longo dun período de tempo determinado e que responde a un obxectivo concreto. A presentación pode facerse en soporte papel ou en formato electrónico (neste caso, fálase de e-portfolio).

Os traballos (presentacións, murais, traballos escritos, filmacións...) permítenlle ao alumno/a demostrar as súas aprendizaxes, habilidades ou competencias, á vez que lle posibilitan ao profesor un seguimento do progreso desta aprendizaxe.

Un aspecto moi interesante dos portfolios é que o estudante debe acompañar as súas «evidencias de aprendizaxe» cunha reflexión (intrapersoal) na que xustifique a súa selección e valore o proceso que seguiu no seu percorrido de aprendizaxe (metacognición, aprender a aprender, regulación...). Esta reflexión axú-dalle a tomar consciencia de que e como vai aprendendo, ao mesmo tempo que lle permite regular o seu proceso de aprendizaxe e de estudo.

As tecnoloxías da información e a comunicación (TIC) achegan moitas potencialidades no deseño e na propia elaboración do portfolio. As TIC poden axudar na elaboración das evidencias que conforman o por-tfolio e tamén poden actuar como plataforma base do proceso de ensinanza e aprendizaxe; neste caso, o portfolio quedaría implementado na plataforma mesma.

Elaboración do portfolio

Traballo: tarefas, proxectos, actividades

Selección(reflexiva e estratéxica)

Arquivo-clasificación

Reflexión sobre logrose procesos

(metacognición)

Presentación: exposición pública

INICIO

Primeira avaliaciónSegunda avaliaciónTerceira avaliación

AVALIACIÓNS

INTERNET E TICS

TAREFAS E PROXECTOS

EnlacesProgramas

Tarefas - Proxectos

MEUS TRABALLOSPOR ÁREAS

Lingua e LiteraturaMatemáticasNaturaisMúsicaVisual e PlásticaRelixiónLingua Estranxeira

PortadaPresentaciónAxenda

Ofrécese un e-portfolio on line para recompilar os traballos dos alumnos.

Modelo on line con orientacións para a súa personalización.


18

Mat

eria

l com

plem

enta

rio13. AVALIACIÓN. INFORME PARA A FAMILIA •Recursos para avaliar por competencias.•Para as familias, información detallada da evolución do alumno.

Avaliación das competencias e intelixencias múltiples

Final

Alto Medio Baixo

1a Av

2a Av

3a Av

1a Av

2a Av

3a Av

1a Av 2a Av 3a Av

1a Av

2a Av

3a Av

1a Av

2a Av

3a Av

1a Av 2a Av 3a Av 1a Av 2a Av 3a Av 1a Av 2a Av 3a Av

Descrición Capacidade de ler diferentes tipos de textos, de comprender o seu significado e de extraer a información. Tamén se basea na capacidade de escribir de maneira clara e estruturada, utilizando as expresións máis axustadas a cada situación e aplicando as normas básicas de puntuación, morfosintaxe e ortografía. A capacidade de comunicación oral (comprensión e expresión) tamén ten unha grande importancia no desenvolvemento desta competencia.

Capacidade de utilizar as ferramentas e os coñecementos matemáticos para resolver problemas na vida cotiá. Require resolver operacións e cálculos numéricos e aplicalos a exercicios sinxelos, así como operar con medidas de lonxitude, superficie, volume e peso. O recoñecemento e a representación de figuras en tres dimensións contribúen ao desenvolvemento desta competencia.

Capacidade de comprender e explicar o mundo natural e o tecnolóxico, e de recoñecer os trazos clave da ciencia e a tecnoloxía actuais. Tamén require habilidade para utilizar o pensamento e o método científico, e para empregar os coñecementos científicos na toma de decisións persoais.

Capacidade de buscar, obter, procesar e comunicar a información de forma eficaz a partir de diversas fontes (incluídas as TIC), e de transformar os datos en coñecemento dispoñible para o seu uso na vida cotiá. Permite aproveitar a información e analizala de forma crítica mediante o traballo autónomo e colaborativo, para conseguir obxectivos valiosos relacionados coa aprendizaxe, o traballo e o ocio.

Capacidade de comprender a realidade social e histórica do mundo actual (a súa evolución, os seus logros e as súas dificultades) e entender os trazos diferenciais das sociedades actuais nas súas dimensións plural, global e local. O desenvolvemento desta competencia baséase na comprensión e na tolerancia, a convivencia entre as persoas e a profesión de forma activa e responsable dos dereitos e os deberes da cidadanía.

Capacidade de creación e expresión artísticas valorando a importancia da expresión creativa das ideas a partir de distintos medios e apreciando a arte e o patrimonio cultural. Tamén se relaciona coa interculturalidade, entendida como interacción respectuosa entre culturas que facilita o enriquecemento mutuo.

Refírese á toma de conciencia das propias capacidades, o seu coñecemento e a eficacia na súa utilización. Relaciónase coa aprendizaxe estratéxica (planificar- regular-avaliar o propio proceso de aprendizaxe) e co uso estratéxico dos recursos e as técnicas de aprendizaxe.

Capacidade de coñecerse e confiar nun mesmo para adquirir compromisos, tomar decisións e asumir responsabilidades. Tamén se relaciona coa innovación, a creatividade e a implicación en iniciativas e proxectos, achegando actitudes activas, esforzo e constancia.

Competencia

Comunicación lingüística

Matemática

Coñecemento e interacción co mundo físico

Tratamento da información e Competencia dixital

Social e cidadá

Cultural e artística

Aprender a aprender

Autonomía e iniciativa persoal

Logotipo centro escolar

Boletín de Avaliación

Educación Primaria

Logotipo centro escolar

Alumno/a: ............................

............................

............................

............................

............................

............

Nivel: ................................

............................

............................

........................

Grupo: .........................

Curso: 20...... – 20 .........

1

Avaliación de todas as competencias esixidas no currículo.

Pautas para integrar a información das diferentes rúbricas e emitir un informe de competencias.


•Onde están situadas as illas Cíes?


•A que parque pertencen as illas Cíes?

Ao Parque Natural das Rías Baixas Ao Parque Nacional das Illas Atlánticas

•Como podemos acceder ás illas Cíes?


•Que illas forman o arquipélago das Cíes?


•Cales son as rutas principais? De onde saen?


•Que lugares de interese podemos ver se seguimos a ruta do Monte Faro?

Os restos do Castro das Hortas O Faro Pequeno O Faro das Cíes

2 Completa a ficha técnica dunha excursión que fixeras a pé ou en bicicleta e que che gusta-se.

Itinerario: aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa



Percorrido: aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa


Duración: aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

Dificultade do terreo: aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa


Falar e conversar

3 Cóntalles aos teus compañeiros algunha excursión que fixeras. Podes dicirlles:

•O nome do lugar onde fuches e cal era o punto de partida.

•Con quen fuches (familia, amigos, escola…) e canto durou a excursión.

• Por que lugares pasaches durante o percorrido.

• Se paraches a almorzar, a xantar ou a merendar (se era un restaurante, unha cafe-taría ou fostes de merenda...).

Nome: ........................................................................................................................................................ Data: ..................................

Com

pete

ncia

s bá

sica

s. F

icha

3

191

Unidade 1. A oración

1 Queres coñecer as illas Cíes e as rutas que podes seguir? Observa este itinerario.

As illas CíesAs illas Cíes son un dos destinos turísticos máis importantes de Galicia. Situadas na entrada da ría de Vigo, son un auténtico paraíso natural e un lugar onde pasar un pre-cioso día de verán. Forman parte do Parque Nacional das Illas Atlánticas.Famosas no mundo enteiro, e un dos paraísos naturais máis comentados desde que no 2007 The Guardian declarase a praia de Rodas a máis bonita do mundo, as Illas Cíes son un arquipélago situado na entrada da Ría de Vigo, dentro do que se denomina Rías Baixas. Principalmente son tres illas, as de Monte Agudo (ou do Norte), illa do Faro e illa de San Martiño (ou do Sur). As dúas primeiras están unidas por unha barra de area (a praia de Rodas) e por unha ponte de pedra a modo de muro dunha lagoa interior.As Illas só están abertas ao público no verán e en Semana Santa (se o clima o permite). Consulta chamando antes para sabelo.O único transporte ás illas é o marítimo, e como poida que non dispoñas dun barco ou dun veleiro, debes coller un barco, ferry ou catamarán, como queiras chamalo. Hai varias navieiras que transportan persoas ás illas Cíes desde Vigo, Cangas e Baiona, aínda que Vigo é a que mellores liñas e horarios mantén.RutasHai catro rutas principais e todas parten desde a caseta de información situada na illa de Monteagudo e son de ida e volta polo mesmo lugar. A máis coñecida e transitada é a ruta do Monte Faro.

Ficha técnica

Itinerario: Saída da ca-seta de información - du-nas da praia de Rodas - lago dos Nenos - a praia e o merendeiro de Nosa Señora -nada máis pasar esta praia divisaremos a outra illa (a do sur) - os restos do Castro das Hortas - a subida ao faro - Faro das Cíes.

Percorrido: 1,4 km

Duración: 2 horas e 30 minutos, ida e volta.

Dificultade do terreo: ningunha, só hai unha costa para subir ao faro.

Nome: ........................................................................................................................................................ Data: ..................................

Com

pete

ncia

s bá

sica

s. F

icha

3

190

14. COMPETENCIAS •Propostas de avaliación por competencias.•Contextualización da aprendizaxe.

19

Mat

eria

l com

plem

enta

rio

As probas segueno modelo PISA.


Probas baseadas en contextos reais de aprendizaxe.


20

Mat

eria

l com

plem

enta

rio15. EDUCACIÓN EMOCIONAL•Programa graduado para mellorar a xestión das emocións. •Proposta de actividades para desenvolver a autonomía

emocional.

Imolo intentar!

Obxectivos•Converteraslimitaciónspersoaisenoportunidadesdecrecemento.•Favoreceraaceptacióndunmesmo.•Traballaraautoconfianza.

Material:papelelapis.

Método de traballo:individualeengrupo.

Tempo:1hora.

Desenvolvemento da actividadeTraballo individual•Pídollesaosmeusalumnosqueescribannunpapelaquelascousasquesegundoelesmesmosfanmal.Pododaralgúnexemplo:Eu non sei nadar ben, eu non sei bailar ben, eu non sei cantar ben, eu non sei correr ben, eu non sei facer amigos etc.

•Deseguido,pídollesquepensenporqueocrenasíerespondanaseguintepregunta:Por que cres que non sabes (nomear a actividade que o neno mencionou)?

•Deixounsminutosparaareflexiónpersoal.

Traballo en grupo•Sentámonosnochanformandounharoda.•Unaun,incluídoeucomoreferentedogrupo,compartiremoscogrupoaslimitaciónsper-soaisqueescribimosnopapel.

•Candoonenoterminedefalarémoiimportantepreguntarlle:— Que podes facer para mellorar ou aprender a (nomear a actividade que o neno mencio-

nou como debilidade)? — Intentaralo? Ou cres que é moi difícil?— Imaxina que o consegues. Como te sentirías? Por que?

Nocasodequealgúnnenononsaibacontestaralgunhadaspreguntas,entretodospodemosaxudarlleabuscarunharesposta.•Parafinalizar,explicoqueásvecespensamosouutilizamosoraciónsnegativasquenospodenfacermoitodanoporquenonnosdeixanfacercousaseademaisfannossentirmal,como«eunonpodo»,«eunonsei»,«sonmoimalo»,«vounofacermal».Estasoraciónspodemossubstituílasporoutrasmáispositivaseascendentes:«vouintentalo»,«ásvecesnonmesaebenperovoumellorando»,«eupodo».

•Podemosescribirestasexpresiónsnunhacartolinaepegalasnalgunhaparededaclaseparaqueaslembremos.Onosoobxectivoéqueosnenosvaianaprendendoarexeitarasoraciónsnegativaseinteriorizaraspositivasporquesonasquenosfacilitanresolverosproblemasenonfuxirparaevitaroesforzo.Endefinitiva,ousodopensamentoalternativoaxúdanosateraospoucosunhavidamáisplena.

Peche da actividadeAntesdedarporconcluídaasesión,pódesellespediraosalumnosquecompletenenvozaltaalgunhasdestasoracións.Podenescribirsenoencerado.

Educaciónem

ociona

l:EM

OCIONÁNDONOS

• Aprendín aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

• Sentinme aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

• Gustoume aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

• Non me gustou aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

256

Actividades para identificar as emocións e favorecera autoconciencia emocional.


Programación Didáctica

1. Introdución 1.1. Xustificación e contextualización da programación 1.2. O proxecto da materia

2. Obxectivos 2.1. Obxectivos de etapa 2.2. Obxectivos da materia. Relación coas competencias 2.3. Obxectivos do terceiro curso da materia. Relación coas competencias

3. Ensinanzas transversais

4. Relación entre Contidos - Criterios de Avaliación – Estándares de aprendizaxe

5. Contidos 5.1. Organización e distribución dos contidos por unidades didácticas.

6. Unidades Didácticas 6.1. Distribución temporal das unidades didácticas

7. Avaliación 7.1. Criterios de avaliación e estándares de aprendizaxe. 7.2. Criterios de avaliación mínimos esixibles para superar o curso. 7.3. Procedementos e instrumentos de avaliación 7.4. Criterios de cualificación 7.5. Avaliación do proceso de ensinanza-aprendizaxe

8. Atención á diversidade 8.1. Propostas para a adaptación curricular, reforzo, ampliación, actividades multinivel... 8.2. Contidos mínimos esixibles para o terceiro curso.

9. Iniciativa emprendedora 9.1. Capacidades emprendedoras. 9.2. Actividades para promover o desenvolvemento da cultura emprendedora. 9.3. Avaliación.

10. Metodoloxía

11. Organización de espazos

12. Materiais e recursos didácticos

13. Estratexias para incorporar as TIC na aula

14. Estratexias para estimular o interese e o hábito da lectura e desenvolver a expresión oral e escrita

15. Actividades complementarias e extraescolares

16. Procedementos para valorar o axuste entre a Programación Didáctica e os resultados

Programación de Aula

UNIDADE DIDÁCTICA... 1. Obxectivos en termos de competencias. 2. Relación de Contidos – Criterios de Avaliación – Estándares de aprendizaxe. 3. Ensinanzas transversais 4. Actividades de aprendizaxe 5. Outras actividades

• Avaliación Inicial • Actividades de motivación • Competencias e Intelixencias Múltiples • Actividades Complementarias • Atención á diversidade • Avaliación a) Da unidade didáctica b) Das competencias e intelixencias múltiples

6. Actividades de promoción da lectura e desenvolvemento da expresión oral e escrita. 7. Actividades TIC. 8. Cultura emprendedora: Capacidades, actividades e propostas para a avaliación. 9. Mínimos esixibles para unha avaliación positiva 10. Criterios de cualificación 11. Metodoloxía

• Materiais e Recursos • Espazos e tempos • Estratexias metodolóxicas

12. Procedementos e Instrumentos de avaliación • Escritos • Orais • Outros

13. Avaliación da práctica docente 14. Programación de Apoios a Necesidades Educativas Especiais

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA E DE AULAFerramentas para a planificación da materia.Adaptadas á normativa.

21

Prog

ram

ació

n di

dáct

ica e

Pro

gram

ació

n de

aulaFerramentas para

a planificación da materia.

Dispoñibles para todas as áreas.Documentos dispoñibles

na web e modificables polo mestre ou mestra.


Actividades competenciaisTipoloxía de actividades para o traballo específico das com-petencias. Son actividades prácticas, situadas en contextos reais que incitan o alumno a poñer en práctica as súas ca-pacidades.

Competencias Saber facer. Actividades relevantes, situadas en contextos reais que integran capacidades de distinta natureza.

E-portfolioPortfolio en soporte dixital.

EstándaresEspecificacións dos criterios de avaliación que permiten de-finir os resultados das aprendizaxes e que concretan, me-diante accións, o que o alumno debe saber, e saber facer, en relación con cada materia. Deben ser observables, medi-bles e avaliables, e permitir graduar o rendemento do logro alcanzado.

Habilidades xeraisCapacidades máis comúns e interdisciplinares que se des-envolven na aula e están estreitamente vinculadas ás com-petencias (comunicación oral/escrita, traballo en equipo...).

Indicadores de competencias e intelixencias múltiplesAs competencias refírense a «capacidades». Para avalialas necesítanse uns indicadores que describan a conduta «ob-servable» e manifesta desa capacidade.

Informe de avaliaciónModelo de comunicación ás familias dos resultados da aprendizaxe dos seus fillos en relación coas competencias. Permite situar sobre unha liña de progreso continuo a situa-ción do alumno respecto da adquisición das distintas com-petencias. Integra as avaliacións das diferentes áreas.

Intelixencias múltiples (H. Gardner)A intelixencia non é algo único e estático; pode traballarse e desenvolverse. Existen diferentes maneiras de ser intelixente (Gardner identificou ata oito tipos de intelixencia).

Mapa competencialDocumento no que figura o desdobramento e a concreción do oito competencias en «dimensións» e «subcompeten-cias».

Niveis de cumprimentoExpresan o grao de calidade amosado polo alumno na exe-cución da capacidade obxecto de avaliación.

PortfolioDocumento persoal do estudante no que incorpora os seus traballos, controis, producións audiovisuais etc. Resulta moi útil para avaliar procesos e resultados de aprendizaxe, á vez que estimula a autoavaliación e a reflexión sobre o proceso seguido.

Programación de aulaPlanificación das intencións educativas da unidade didácti-ca. Ferramenta imprescindible de planificación do traballo diario na clase.

Programación didácticaPlanificación anual do traballo e avaliación dos distintos ele-mentos que compoñen o currículo. É un dos documentos básicos para o traballo do profesorado.

Programar «por competencias»Incorporar as competencias na planificación docente: iden-tificalas, prever como traballalas e como avalialas.

ProxectosO traballo por proxectos constitúe unha estratexia educativa integral que utiliza un enfoque interdisciplinar e promove a aprendizaxe cooperativa. Adoitan responder á estrutura: elec-ción do tema, planificación, desenvolvemento, avaliación.

Rexistro claseTáboa de dobre entrada que relaciona o traballo das compe-tencias cos alumnos da clase.

Instrumento eficaz para o control por parte do mestre/a do progreso dos seus alumnos na adquisición das competencias.

Rexistro individual Matriz que relaciona o mapa competencial (competencias e dimensións) coas unidades didácticas, tarefas e proxectos que se desenvolven na clase. Permite rexistrar as cualifica-cións obtidas polo alumno (nas distintas rúbricas) e facilita a xestión da avaliación das competencias.

Rúbricas de avaliaciónMatriz que permite relacionar os indicadores de avaliación cos niveis de cumprimento, integrando as valoracións cuali-tativa e cuantitativa.

Tarefas integradasSecuencias didácticas organizadas ao redor da execución dunha actividade complexa, relacionadas con distintas áreas, nun contexto o máis real posible e próximo á expe-riencia dos estudantes. Adoitan responder á estrutura: pro-duto final, contexto e xustificación, secuencia de activida-des, síntese.

GLOSARIO

22

Glos

ario


24

rodeira


recursos para o mestre lingua 3 - grupo edebé: …€¦ · as esencias do talento o noso proxecto...

Documents