recorta dúas veces sobre un soporte ríxido, como cartón, o ... · descarrega o calendario e...

Descarrega o calendario e imprímeo en follas tamaño A4. Recorta dúas veces sobre un soporte ríxido, como cartón, o troquel da peana. Despois pega e recorta as follas que farán o interior.Encaderna con espiral ou argolas.

Corta pola liña continua sobre un soporte algo ríxido (cartón...) dúas pezas iguais. Dobra pola liña descontinua e enfronta as dúas pezas para enganchalas pola parte que dobra.

Mulleres que son historia

1º Dobra a folla á metade e pega

2º Corta pola liña descontinua

Mulleres que son historia



Urraca I(León, 1081 – Saldaña, Palencia, 1126)

Primeira monarca titular no occidente cristián

(1109–1126)

Lexítima herdeira de Alfonso VI, foi formada en

equitación, caza e dirección do exército.

Casa, por unha alianza de poder, no ano no que

nace o seu medio irmán Sancho co que pasa de

herdeira ao trono a condesa consorte de Galicia. Seu

home, seu irmán e seu pai morren sucesivamente

o que a converte en raíña en 1109. Para exercer o

poder foi obrigada a casar co rei de Aragón, quen

tentou aspirar aos seus territorios ao igual ca seu

propio fillo, Alfonso VII, e súa irmá Teresa.

Hai indicios de contestación por parte da raíña no

uso da distinción de xénero que fixo nos diplomas e

no foro que, xunto ao seu primeiro home, outorgou

ás e aos habitantes de Compostela no ano 1105:

cunctis habitatoris uiris ac feminis.

Xaneiro

lun mar mér xov ven sáb dom

1 2 3

4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17

18 19 20 21 22 23 24

25 26 27 28 29 30 31

Unidade de Igualdade

As mulleres non aparecemos como piares da historia e, salvo nas ocasións nas que somos escollidas polo protagonista para ser a súa acompañante, apenas se recollen as nosas vidas, accións ou experiencias. Os relatos e as lecturas do pasado fanse desde unha perspectiva androcéntrica que sitúa ás mulleres como ausentes ou, no mellor dos casos, personaxes secundarias, sen capacidade para relatar nin para protagonizar a historia.

Temos unha historia que pasa por recoñecer a pegada daquelas que nos precederon no exercicio do poder público, social e económico; das que loitaron por vivir de forma autónoma; das que compoñen unha historia de transgresións e avances que se construíu a través dos séculos. En definitiva, é unha débeda pendente e un paso nece-sario para construír un presente e un futuro igualitarios, recuperar unha xenealoxía feminina invisibilizada que nega a nosa forma de entender a historia e o mundo.

Esta é unha pequena mostra para reivindicar que a nosa seguirá sendo unha historia incompleta mentres non contemos todas.



luns martes mércores xoves venres sábado domingo

28 29 30 31 1 2 3

4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17

18 19 20 21 22 23 24

25 26 27 28 29 30 31

1 2 3 4

Xaneiro

Urraca I(León, 1081 – Saldaña, Palencia, 1126)

Primeira monarca titular no occidente cristián (1109–1126)

Santo Tomé de Aquino

María Pérez, A Balteira (Armea, Betanzos, 1ª metade século xiii)

A máis sonada das soldadeiras medievais

As soldadeiras eran mulleres adscritas á corte que tiñan

como oficio cantar e recibían unha soldada. Este oficio

foi unha saída, aínda que marxinal, para as que desexa-

ban escapar do matrimonio ou o convento.

María era unha fidalga que posuía bens de seu e foi

paradigma de todos os vicios e transgresións, segundo

as cantigas de escarnio que lle dedican dez trobadores:

boca xuradora; practicante do tiro con besta en com-

petición cos homes; xogadora de dados; trampulleira

no xogo; libre no xeito de xacer con cregos, escola-

res, xograres etc.; transmisora de doenzas venéreas e

supersticiosa. Como nas outras soldadeiras, non se fai

ningunha referencia á súa arte.

Frecuentou as cortes de Fernando III e Afonso X e

participou nunha cruzada.


1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13 14

15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27 28

29

Febreiro



María Pérez, A Balteira (Armea, Betanzos, 1ª metade século xiii)

A máis sonada das soldadeiras medievaisFebreiro


1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13 14

15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27 28

29 1 2 3 4 5 6

7 8 9 10

Mércores de Cinza.Festivo local Pontevedra

Día internacional

contra a mutilación

xenital feminina

Día europeo

da saúde sexual

Día pola igualdade

salarial

Martesde Entroido.Festivo local Ourense

Leonor Garrida

(¿?, 1ª metade do século xv)

Cirurxiá

Leonor, de quen non temos apenas datos, exerceu

como cirurxiá en substitución do seu home ao enviu-

var. Non hai constancia de onde adquiriu os coñece-

mentos que lle permitiron alcanzar a condición de

mestra. A hipótese máis probable é que axudase ao

seu marido e mesmo que fose a encargada de asistir

aos partos.

Sabemos do seu labor porque, en 1429, o concello

de Santiago acorda outorgarlle unha exención de

impostos en recoñecemento á calidade dos servizos

que prestaba como cirurxiá na cidade.

A incorporación das mulleres ao mundo laboral foi

un feito desde o século xiii e, no mundo urbano,

aparecen no servizo doméstico, na confección, a

hostalaría e a alimentación, no traballo artesanal e

na industria, como mestras e como boticarias.

Marzo


1 2 3 4 5 6

7 8 9 10 11 12 13

14 15 16 17 18 19 20

21 22 23 24 25 26 27

28 29 30 31



Leonor Garrida (¿?, 1ª metade do século xv)

CirurxiáMarzo


29 1 2 3 4 5 6

7 8 9 10 11 12 13

14 15 16 17 18 19 20

21 22 23 24 25 26 27

28 29 30 31 1 2 3

4 5 6 7

Reconquista de Vigo.Festivo local Vigo

Día internacional das mulleres

María Castaña

(Pobra do Brollón, século xiv)

Símbolo da resistencia das labregas ao poder

feudal

Vivía no Couto de Cereixa, nas terras de Lemos e

Quiroga, e, nun enfrontamento co mordomo do bis-

po de Lugo, ela, o seu marido e os seus fillos feriron

de morte ao recadador. En 1386, a familia dóalle

canto posúe á catedral de Lugo como sanción e pago

para poder recibir enterramento en sagrado.

Ata aquí chega a documentación histórica, máis dela

derívase que María Castaña encabezou unha revolta

contra o señor feudal, frei Pedro López de Aguiar, a

fins do século xiv. Episodios de loita como este e ou-

tros semellantes amosan a participación das mulleres

na resistencia contra os abusos dos señores feudais

na defensa dos intereses labregos.

Abril


1 2 3

4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17

18 19 20 21 22 23 24

25 26 27 28 29 30



María Castaña (Pobra do Brollón, século xiv)

Símbolo da resistencia das labregas ao poder feudalAbril


28 29 30 31 1 2 3

4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17

18 19 20 21 22 23 24

25 26 27 28 29 30 1

2 3 4 517


1

2 3 4 5 6 7 8

9 10 11 12 13 14 15

16 17 18 19 20 21 22

23 24 25 26 27 28 29

30 31

Beatriz de Castro

(Ourense, século xv)

Recoñecida mediadora e autoridade ourensá

do século xv

Pertencente á baixa nobreza, ao quedar viúva en

1440, ocupou un destacado papel pola súa capacida-

de de intervención nos asuntos públicos da cidade.

Actuou fundamentalmente como mediadora, por

exemplo, ao outorgar unha carta de seguro en prol

dos mercadores composteláns que temían ir á feira

de San Martiño, o que dá unha idea do recoñece-

mento e o poder social que tiña. Tamén denunciou

ante o Concello os agravios recibidos da xente do

bando episcopal.

Ao igual que moitas mulleres da aristocracia, tivo

en propiedade bens mobles e inmobles, rendas

derivadas do sistema foral e beneficios eclesiásticos

que xestionou soa ou en colaboración dos homes da

familia.

Maio



Beatriz de Castro(Ourense, século xv)

Recoñecida mediadora e autoridade ourensá do século xvMaio


25 26 27 28 29 30 1

2 3 4 5 6 7 8

9 10 11 12 13 14 15

16 17 18 19 20 21 22

23 24 25 26 27 28 29

30 31 1 2


pola paz e o desarme

Día internacional

contra a homolesbo-

transfobia

Día internacional

da acción pola saúde

das mulleres

Elvira Rodríguez (¿?, século xv)

Símbolo da toma de conciencia fronte as agre-sións masculinas

Sen datos da súa biografía, sabemos que foi ferida

polo seu home e abandonou o domicilio para acudir

á autoridade xudicial da cidade de Ourense e esixir

compromisos para retomar a convivencia. O resulta-

do quedou recollido nun documento notarial do 3

de abril de 1465 que rexistra a confesión pública de

malos tratos, o arrepentimento do marido e o seu

compromiso de tratala ben á vez que lle pide que

volva a casa. Como garante o home empeña a súa

persoa e os seus bens.

Tamén na mesma cidade, hai rexistrada unha denun-

cia feita por Teresa Gómez (1458) por un intento de

violación co testemuño do cóengo da catedral. Estes

datos amosan a toma de conciencia individual e

colectiva fronte a este delito que, se era probado en

xuízo, castigábase coa pena capital.

Xuño


1 2 3 4 5

6 7 8 9 10 11 12

13 14 15 16 17 18 19

20 21 22 23 24 25 26

27 28 29 30



Xuño

Elvira Rodríguez (¿?, século xv)

Símbolo da toma de conciencia fronte as agresións masculinas


30 31 1 2 3 4 5

6 7 8 9 10 11 12

13 14 15 16 17 18 19

20 21 22 23 24 25 26

27 28 29 30 1 2 3

4 5 6 7

Día internacional

do orgullo lgtbqi

Isabel Barreto de Castro(Pontevedra, 1567 – ¿Castrovirreina, Perú?, 1612)

Primeira e única Almiranta da navegación española

Neta de Francisco Barreto, quen fora gobernador

das Indias portuguesas, sábese que estaba en Perú

cara 1585, onde se trasladara coa súa familia e que

casou co Adelantado Álvaro Mendaña de Neira. En

1595, xunto ao seu marido, embarcou rumbo ao Pa-

cífico. A inusitada presenza dela e doutras mulleres

no navío foi protestada por pilotos e mariñeiros.

A expedición chegou ás Illas Marquesas e ás Illas

Salomón, onde Mendaña enfermou e morreu

deixando a Isabel como xenerala e gobernadora da

expedición e Adelantada do mar océano. Ao mando

do galeón Santa Isabel decide pór rumbo a Filipinas.

En terra casa con Fernando de Castro e parece que

regresan a Perú onde se perde o seu rastro.

Xullo


1 2 3

4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17

18 19 20 21 22 23 24

25 26 27 28 29 30 31



Xullo

Isabel Barreto de Castro(Pontevedra, 1567 – ¿Castrovirreina, Perú?, 1612)

Primeira e única Almiranta da navegación española


27 28 29 30 1 2 3

4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17

18 19 20 21 22 23 24

25 26 27 28 29 30 31

1 2 3 4

San Bieito.Festivo local Pontevedra

Rosa María de Castro y Centurión (¿?, 1691 – Madrid, 1772)

XII condesa de Lemos e IX marquesa de Sarria

En 1741 accede ao posto de camareira maior da

raíña, que funcionaba como un cargo político, xa

que tiña a decisión de aproximar ou distanciar unha

familia nobre da protección real o que lle permitía

participar en importantes decisións da vida pública.

A condesa centrouse tamén na administración e xes-

tión do patrimonio do condado de Lemos. Desde a

súa posición na corte, manterá un contacto continuo

cos seus administradores galegos, como documenta a

súa correspondencia.

De pensamento ilustrado, levou a cabo políticas

sociais reformistas como o proxecto de renovar a

actividade do Colexio de Nosa Señora da Antiga ou a

conservación da biblioteca.

Agosto


1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13 14

15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27 28

29 30 31



Agosto

Rosa María de Castro y Centurión (¿?, 1691 – Madrid, 1772)

XII condesa de Lemos e IX marquesa de Sarria


1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13 14

15 16 17 18 19 20 21

22 23 24 25 26 27 28

29 30 31 1 2 3 4

5 6 7 8

San Roque.Festivo local Vigo

María Vinyals y Ferrés (Soutomaior, 1875 – ¿?, 1940–1945)

A Marquesa Roja

Muller moi culta, destacou nos ambientes culturais e

relacionouse con Emilia Pardo Bazán, María Barbeito ou

Carmen de Burgos.

Marquesa por matrimonio, dedicouse a escribir en

revistas nacionais e internacionais e, en 1906, foi no-

meada académica non numeraria da rag con outras 14

escritoras. Foi presidenta da Unión Ibero-Americana de

Madrid, unha das pioneiras do feminismo, e reclamou

educación, dereito ao voto e igualdade de oportunida-

des a través de cartas, relatorios e artigos.

Viúva, casou con Enrique Lluria con quen, como herdei-

ra do marqués de Mos, se trasladou a Soutomaior. Entre

1909 e 1910 construíron o primeiro sanatorio de Galicia

que foi boicoteado polas ideas socialistas da parella e

tiveron que pechar. En 1917 implicáronos na folga xeral

e quitáronlles o castelo.

Despois marchan a Cuba onde sigue publicando e co seu

labor feminista. Participa na Unión de Mujeres Españolas.

Setembro


1 2 3 4

5 6 7 8 9 10 11

12 13 14 15 16 17 18

19 20 21 22 23 24 25

26 27 28 29 30



María Vinyals y Ferrés (Soutomaior, 1875 – ¿?, 1940–1945)

A Marquesa RojaSetembro


29 30 31 1 2 3 4

5 6 7 8 9 10 11

12 13 14 15 16 17 18

19 20 21 22 23 24 25

26 27 28 29 30 1 2

3 4 5 6

Día internacional

da bisexualidade e contra a

explotación sexual e a trata

Marcela e Elisa Elisa Sánchez Loriga (A Coruña, 1862 – ¿?) e Marcela Gracia Ibeas (Burgos, 1867 – ¿?)

Primeiro «matrimonio sen home» rexistrado

no Estado español

Iniciaron a súa relación na Escola Normal da Coruña.

En 1888 comezan a traballar como mestras xuntando os

seus destinos para convivir.

En 1901 simulan enfadarse, e Elisa abandona Dumbría

mentres Marcela anuncia que vai casar cun curmán de

Elisa, de gran parecido con ela. Elisa transfórmase en

Mario e arranxan os papeis para a voda, que se celebra

o 8 de xuño de 1901.

Volven a Dumbría, onde son descubertas e postas en

busca e captura. Foxen a Porto e son detidas, xulgadas e

absolvidas. Reciben apoio popular.

Finalmente Portugal acepta a solicitude de extradición

e foxen a Bos Aires acompañadas da filla que tivera

Marcela. Alí Elisa casa cun home para poder retomar a

convivencia con Marcela e volven a ser descubertas.

A súa historia tivo un gran seguimento na prensa da

época. Con todo, a acta matrimonial nunca foi anulada.


1 2

3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15 16

17 18 19 20 21 22 23

24 25 26 27 28 29 30

31

Outubro



Outubro

Marcela e ElisaElisa Sánchez Loriga (A Coruña, 1862 – ¿?) e Marcela Gracia Ibeas (Burgos, 1867 – ¿?)

Primeiro «matrimonio sen home» rexistrado no Estado español


26 27 28 29 30 1 2

3 4 5 6 7 8 9

10 11 12 13 14 15 16

17 18 19 20 21 22 23

24 25 26 27 28 29 30

31 1 2 3


rurais

Día mundial da inter-

sexualidade

85 aniversario

do voto feminino

Irene González (A Coruña, ¿?)

Unha das pioneiras mundiais na práctica do fútbol

Comezou xogando no Orillamar nos campos da

Estrada e Fortaleza, na cidade da Coruña, na década

de 1920. Chegou a ser moi popular e os rivais e

compañeiros —xa que xogou sempre en equipos de

homes— parece que a trataban como unha igual.

Xogaba como gardameta e despois tamén foi capita-

na no equipo que ela mesma formou, o club federa-

do Irene C.F. co que xogaban por toda a provincia.

Os campos enchíanse de xente para vela xogar e o

equipo cobraba unha entrada pola exhibición que

logo repartían.

Cara a 1928, enfermou de tuberculose e, aínda que

se organizou un partido para recadar fondos cos que

poder axudala, morreu por mor da doenza.

Novembro


1 2 3 4 5 6

7 8 9 10 11 12 13

14 15 16 17 18 19 20

21 22 23 24 25 26 27

28 29 30



Dolores Blanco Montes (Cangas, 1885 – 1947)

Dirixente sindical

De profesión atadora e afiliada á cnt, de 1935 a

1936 foi presidenta da sociedade de resistencia «La

Reivindicadora» que aglutinaba as traballadoras

das conserveiras de Aldán, Cangas e Hío. Estivo

presa nas folgas de 1932 e 1933 e en 1935 polo seu

activismo sindical. O 11 de agosto de 1936 é detida

e sobrevive a un «paseo» en Mogor (A Revolta) do

cal resulta ferida cun tiro nun brazo e foxe ata que

puido regresar á súa casa. Tempo despois volvérona

prender e estivo na Escola Normal de Pontevedra,

habilitada como cárcere, durante ano e medio. Foi

xulgada por rebelión e sentenciada a prisión de 12

anos e 1 día, que cumpriu no Penal de Saturrarán

(Guipúzcoa) ata que lle conmutaron a pena o 23 de

agosto de 1942.

Decembro

Novembro

Irene González (A Coruña, ¿?)

Unha das pioneiras mundiais na práctica do fútbol


31 1 2 3 4 5 6

7 8 9 10 11 12 13

14 15 16 17 18 19 20

21 22 23 24 25 26 27

28 29 30 1 2 3 4

5 6 7 8

San Martiño.Festivo local Ourense

Día internacional

de loita contra a violencia

de xénero

Día internacional

da memoria transexual


1 2 3 4

5 6 7 8 9 10 11

12 13 14 15 16 17 18

19 20 21 22 23 24 25

26 27 28 29 30 31



Dolores Blanco Montes (Cangas, 1885 – 1947)

Dirixente sindicalDecembro


28 29 30 1 2 3 4

5 6 7 8 9 10 11

12 13 14 15 16 17 18

19 20 21 22 23 24 25

26 27 28 29 30 31 1

2 3 4 5

Índice

Xaneiro Urraca I

Febreiro María Pérez, A Balteira

Marzo Leonor Garrida

Abril María Castaña

Maio Beatriz de Castro

Xuño Elvira Rodríguez

Unidade de Igualdade

Xullo Isabel Barreto de Castro

Agosto Rosa María de Castro y Centurión

Setembro María Vinyals y Ferrés

Outubro Marcela e Elisa

Novembro Irene González

Decembro Dolores Blanco Montes

Queremos agradecer o traballo de investigación e divulgación feito por Aurora

Marco, Silvia Cernadas Martínez, as autoras da Historia das mulleres en Galicia e as

participantes e a coordinadora do Álbum de mulleres do Consello da Cultura Galega,

Marián Mariño Costales, no que se basea a información recollida neste calendario.

recorta dúas veces sobre un soporte ríxido, como cartón, o ... · descarrega o calendario e...

Documents