pan_pan
DESCRIPTION
Published as a part of the exhibition "Situacion", CGAC.TRANSCRIPT
ÍndicePrefacio
Mónica Cabo
David Ferrando GirautRubén Grilo
Enrique ListaRubén Santiago
2 Entrevista [GALEGO]
5 Entrevista [CASTELLANO]
9 PAN-pan21 Interview [ENGLISH]
Carlos Rodríguez-MéndezPosfacio
undoustres
catrocincoseis
seteoito
A década dos setenta é un bo punto de partida para comprender o teu
traballo, sobre todo polo modo en que pensas no contexto, case en termos
dunha causa eficiente para a túa obra. Por iso pensei en ti para este
proxecto, porque constitúes un bo exemplo de crítica institucional.
O meu discurso artéllase desde unha posición crítica que abranque diversas
temáticas e argumentos.
Xa que logo, a arte como institución non constitúe o meu principal nin máis
frecuente campo de reflexión, aínda que xa o abordara con anterioridade.
De feito, a arte autorreferencial interésame máis ben pouco e creo que centrar o
diálogo en reflexións dese tipo constitúe unha aproximación academicista e
normalmente estéril para o artista como produtor de significado, ao converter a súa
actividade en algo facilmente catalogable por parte doutros elementos da armazón
artística, simplificando aquela nunha narración lineal que pouco ten que ver co real.
As túas pezas máis importantes teñen sempre un resultado escultórico, pero
o seu punto de partida é unha relación directa coa acción que as dota dunha
forte dimensión performativa. É antes o ovo ou a galiña?
Para min, a elección do modo de traballo que debo despregar nun proxecto e a
súa materialización constitúen decisións de carácter eminentemente técnico.
Entendendo o uso dun ou doutro medio como ferramenta, procuro
empregar o que me parece axeitado en cada caso baseándome nas miñas
intencións subxectivas, e perseguindo unha determinada eficiencia como
anteriormente mencionabas.
No meu caso, o compoñente performativo serve un obxectivo de carácter titorial de
baixa intensidade escenográfica, antes que unha aproximación estilística ao uso.
Máis que unha vontade de mostrar exclusivamente qué fixen, pretendo mostrar
cómo o fixen, deixando aberto o camiño á emulación, á reinterpretación ou ao
rexeitamento frontal cara aos meus modos de actuación.
Para manter os símiles no campo das falacias biolóxicas, non hai ovo, non hai
galiña; serían cultivos simultáneos de esporas, desenvolvidas en distintos graos
dun tempo único.
As túas pezas adoitan incluír na súa lectura un amplo percorrido do seu
proceso de formalización. Preocúpache moito a forma de incorporar eses
estados intermedios á narrativa da obra e como se reflicten no resultado final.
No caso de PAN-pan, a peza relaciónase coa túa traxectoria pero tamén
cunha vida efectiva a posteriori.
A exposición pública dun proxecto adoita ser considerada o punto final da súa
realización, a partir do cal a vida da obra se desenvolve de forma case exclusiva no
plano do económico.
Eu non lle outorgo ao feito expositivo esa categoría de punto culminante, polo que
algúns dos meus proxectos, como no caso de PAN-pan, formulan o tempo de
exposición como unha fase máis de xestación, se cadra máis visible que as
anteriores, pero igualmente definitoria en potencia dun desenvolvemento posterior.
Rubén SantiagoSituación 10setembro 2008
Toda obra é un percorrido, e antes que impoñerme chegar de a a b, prefiro
centrarme nun proceso flexible e nas narracións inesperadas que crea a obra,
redireccionándoa de forma dinámica.
Isto non implica que non sinta un forte interese pola formalización pública destes
procesos, formalización que coido con tanta atención polo detalle como a que lles
dedico ás fases que a preceden.
Cando comezamos a traballar, tiveches claro o proxecto que ías desenvolver.
Por que unha máquina de hostias?
Se desde unha primeira fase, moi cedo, non teño claro que plano me gustaría
desenvolver, prefiro declinar un convite antes que aceptalo e adaptarme a un
discurso comisarial predeterminado.
A factoría de hostias era un proxecto xa iniciado na súa fase de investigación
e deseño. No marco dunha institución coma o CGAC e nun contexto coma o
de Santiago de Compostela, unha das cidades santas do catolicismo,
pareceume un traballo oportuno e capaz de articular disentimento en distintos
niveis de comunicación.
PAN-pan é unha peza viva: un obradoiro de repostaría nunha sala de
exposicións ao que se incorpora formalmente o código institucional.
En Galicia as estéticas relacionais non tiveron demasiado predicamento,
pero este modo de interacción provocadora e que desenvolve unha
complicidade negociada co espectador paréceme que ten moito que ver
con ese xeito de entender a arte.
Identifícaste cunha posición a partir desa relectura da relación da arte co real
de principios deste século?
Cando formulo situacións nas que o espectador pode potencialmente constituír
un factor partícipe e detonante, débese a que creo firmemente que, sen
implicación, a percepción se dilúe no banal; pero esta convicción non me leva
ao extremo de considerar que potenciar as canles de interactuación entre
público e obra supoña automaticamente unha maior implicación de ningunha
das partes, nin tampouco que esta interactividade sexa o único xeito de
amplificar a percepción.
Nin me identifico cunha posición única nos termos que me formulas nin a miña
elección de recursos comunicativos se basea na adecuación das miñas
intencións a presupostos xa establecidos polos discursos historicistas ou polos
nichos de mercado.
Un dispositivo pensado para un uso tan concreto como este é, sen dúbida,
complicado de localizar. Algúns espectadores adiviñaron un proceso de
investigación detectivesca.
Si, estes estadios de pre-produción adoitan cativar a nosa curiosidade como
espectadores.
Unha vez máis, considero que a pregunta sobre o cómo é unha das
manifestacións seminais de interese e potencial implicación que non quero deixar
sen resposta, pois supoñen unha reinserción do proxecto no real e unha posta en
común de intereses propios con contornos máis amplos que adoitan botar
resultados pouco predicibles.
No plano do práctico, para localizar os elementos implicados en calquera actividade
humana, apenas é necesario ter consciencia de que esa actividade existe, e
empregar recursos, tempo e dedicación na investigación e aprendizaxe arredor dela.
Desde o materialismo do título até a posibilidade de comer a obra de arte ou
de levala como un recordo, a obra sitúase nunha posición crítica bipolar:
por un lado, é anticlerical e, por outro, fala da recepción artística dun modo
incómodo, ao expoñer unha retórica sen segredos, permitir o gozo directo,
propoñer un realismo que elude toda mística no acto de significación.
3
Na túa análise sinalas algúns dos elementos que, entre outros moitos e con
distintas intensidades, se conxugan en PAN-pan, pero debo matizar o feito de que
a miña formulación persegue xerar un discurso multifacetado antes que bipolar.
Como che comentaba, interésanme as narracións que se xeran horizontalmente a
partir da obra, polo que non hei ser eu o que propoña unha lectura dominante.
Por último, e tendo en conta o que significa para o CGAC esta mostra, supón
algo na túa traxectoria?
Non estou seguro de coñecer en profundidade o significado que para o CGAC
ten esta mostra.
Sei que con esta exposición se celebra unha efeméride, e que a institución o fai
centrándose nun grupo de autores socioloxicamente definido por elementos
xeográficos e parámetros xeracionais.
Aínda entendendo como habitual que as institucións desenvolvan este labor de
visibilidade centrado nos condicionantes territoriais que definen o seu contexto, as
limitacións dunha visón tan focalizada inclínanme a operar en ámbitos máis
amplos, tal e como veño facendo durante os últimos catro anos, presentando o
meu traballo en distintos países e confrontando os resultados da miña
investigación con audiencias máis globais.
Malia o escepticismo con que observo estas estratexias institucionais e a
independencia desde a que desenvolvo o meu traballo, nun curto período de
tempo participei nas dúas exposicións que con estes parámetros xeracionais se
desenvolveron no ámbito galego; a mostra que agora nos ocupa, e Urbanitas,
celebrada no MARCO de Vigo no ano 2006.
Tanto naquela ocasión como agora, afronto este tipo de exposicións como unha
plataforma desde a que realizar proxectos específicos que considero oportunos e
xeradores de significado, e que inclúen nas súas posibles lecturas as valoracións
anteriormente mencionadas.
4
La década de los setenta es un buen punto de partida para comprender tu
trabajo sobre todo por el modo en que piensas en el contexto, casi en
términos de una causa eficiente para tu obra. Por eso pensé en ti para este
proyecto, porque constituyes un buen ejemplo de crítica institucional.
Mi discurso se articula desde una posición crítica que alcanza diversas temáticas y
argumentos.
Por lo tanto, el arte como institución no constituye mi principal ni más frecuente
campo de reflexión, aunque lo haya abordado con anterioridad.
De hecho, el arte autorreferencial me interesa más bien poco y creo que centrar
el diálogo en reflexiones de ese tipo constituye una aproximación académicista y
generalmente estéril para el artista como productor de significado, al convertir su
actividad en algo facilmente catalogable por parte de otros elementos del
entramado artístico, simplificándola en una narración lineal que poco tiene que
ver con lo real.
Tus piezas más importantes tienen siempre un resultado escultórico, pero su
punto de partida es una relación directa con la acción que las dota de una
fuerte dimensión perfomativa. Es antes el huevo o la gallina?
Para mí, la elección del modo de trabajo a desplegar en un proyecto y su
materialización constituyen decisiones de carácter eminentemente técnico.
Entendiendo el uso de uno u otro medio como herramienta, procuro emplear
el que me parece adecuado en cada caso basándome en mis intenciones
subjetivas, y persiguiendo una determinada eficiencia como anteriormente
mencionabas.
En mi caso, el componente performativo sirve un objectivo de caracter tutorial de
baja intensidad escenográfica, antes que una aproximación estilística al uso.
Más que una voluntad de mostrar exclusivamente qué he hecho, pretendo mostrar
cómo lo he hecho, dejando abierto el camino a la emulación, la reinterpretación o el
rechazo frontal hacia mis modos de actuación.
Para mantener los símiles en el campo de las falacias biológicas, no hay huevo, no
hay gallina; serían cultivos simultáneos de esporas, desarrolladas en distintos
grados de un tiempo único.
Tus piezas suelen incluir en su lectura un amplio recorrido de su proceso de
formalización.Te preocupa mucho la forma de incorporar esos estados
intermedios a la narrativa de la obra y como se reflejan en el resultado final.
En el caso de PAN-pan, la pieza se relaciona con tu trayectoria pero tambien
con una vida efectiva a posteriori.
La exposición publica de un proyecto suele ser considerada el punto final de su
realización, a partir del cual la vida de la obra se desarrolla de forma casi exclusiva
en el plano de lo económico.
Yo no otorgo a ese hecho expositivo la categoría de punto culminante, por lo que
algunos de mis proyectos, como en el caso de PAN-pan, plantean el tiempo de
exposición como una fase más de gestación, acaso más visible que las anteriores
pero igualmente definitoria en potencia de un desarrollo posterior.
Rubén SantiagoSituación 10 septiembre 2008
Toda obra es un recorrido, y antes que imponerme el llegar de a a b, prefiero
centrarme en un proceso flexible y en las narraciones inesperadas que crea la
obra, redireccionándola de forma dinámica.
Esto no implica que no sienta un fuerte interés por la formalización pública de
estos procesos, formalización que cuido con tanta atención al detalle como la que
dedico a las fases que la preceden.
Cuando comenzamos a trabajar, tuviste claro el proyecto que ibas a
desarrollar. ¿Por qué una máquina de hostias?
Si desde una fase muy temprana no tengo claro que plano me gustaría desarrollar,
prefiero declinar una invitación antes que aceptarla y amoldarme a un discurso
comisarial predeterminado.
La factoría de hostias era un proyecto ya iniciado en su fase de investigación
y diseño. En el marco de una institución como el CGAC, y un contexto como
el de Santiago de Compostela, una de las ciudades santas del catolicismo,
me apareció una obra oportuna y capaz de articular disenso en distintos niveles
de comunicación.
PAN-pan es una pieza viva: un taller de repostería en una sala de
exposiciones al que se incorpora formalmente el código institucional.
En Galicia las estéticas relacionales no han tenido demasiado
predicamento, pero este modo de interacción provocadora y que
desarrolla una complicidad negociada con el espectador me parece que
tiene mucho que ver con esta manera de entender el arte.
Te identificas con una posición a partir de esa relectura de la relación del arte
con lo real de comienzos de este siglo?
Cuando planteo situaciones en las que el espectador puede potencialmente
constituir un factor participe y detonante, se debe a que creo firmemente que,
sin implicación, la percepción se diluye en lo banal; pero esta convicción no me
lleva al extremo de considerar que potenciar los cauces de interactuación entre
público y obra suponga automáticamente una mayor implicación de ninguna de
las partes, ni a considerar que esta interactividad sea el único modo de
amplificar la percepción.
Ni me identifico con una posición única en los términos que me planteas ni mi
elección de recursos comunicativos se basa en la adecuación de mis
intenciones a presupuestos ya establecidos por los discursos historicistas o los
nichos de mercado.
Un artilugio pensado para un uso tan concreto como este es, sin duda,
complicado de localizar. Algunos espectadores han adivinado un proceso
de investigación detectivesca.
Si, estos estadios de pre-producción suelen cautivar nuestra curiosidad como
espectadores.
Una vez más, considero que la pregunta del cómo es una de las
manifestaciones seminales de interés y potencial implicación que no quisiera
dejar sin respuesta, pues suponen una reinserción del proyecto en lo real y una
puesta en común de intereses propios con entornos más amplios que suelen
arrojar resultados poco predecibles.
En el plano de lo práctico, para localizar los elementos implicados en cualquier
actividad humana, apenas es necesario tener consciencia de que esa actividad
existe, y emplear recursos, tiempo y dedicación en la investigación y aprendizaje
alrededor de la misma.
Desde el materialismo del título hasta la posibilidad de comerse la obra de
arte o llevársela como un souvenir, la obra se sitúa en una posición crítica
bipolar: por un lado, es anticlerical y, por otro, habla de la recepción
6
artística de un modo incómodo, al exponer una retórica sin secretos,
permitir el goce directo, proponer un realismo que elude toda mística en el
acto de significación.
En tu análisis señalas algunos de los elementos que, entre otros muchos y con
distintas intensidades, se conjugan en PAN-pan, pero debo matizar el hecho de que
mi planteamiento persigue generar un discurso multifacetado antes que bipolar.
Como te comentaba, me interesan las narraciones que se generan
horizontalmente a partir de la obra, por lo que no seré yo el que proponga una
lectura dominante.
Por último, y teniendo en cuenta lo que significa para el cgac esta muestra,
¿supone algo en tu trayectoria?
No estoy seguro de conocer en profundidad el significado que para el CGAC tiene
esta muestra.
Sé que con esta exposición se celebra una efeméride, y que la institución lo hace
centrándose en un grupo de autores sociológicamente definido por elementos
geográficos y parámetros generacionales.
Aun entendiendo como habitual que las instituciones desarrollen esta labor de
visibilidad centrada en los condicionantes territoriales que definen su contexto, las
limitaciones de una visón tan focalizada me inclinan a operar en ámbitos más
amplios, tal y como he venido haciendo durante los últimos cuatro años,
presentando mi trabajo en distintos países y confrontando los resultados de mi
investigación con audiencias más globales.
A pesar del escepticismo con que observo estas estrategias institucionales y la
independencia desde la que desarrollo mi trabajo, en un corto período de tiempo
he participado en las dos exposiciones que con estos parámetros generacionales
se han desarrollado en el entorno gallego; la muestra que ahora nos ocupa, y
Urbanitas, celebrada en el MARCO de Vigo en el año 2006.
Tanto en aquella ocasión como ahora, afronto este tipo de exposición como una
plataforma desde la que realizar proyectos específicos que considero oportunos y
generadores de significado, y que incluyen en sus posibles lecturas las
valoraciones anteriormente mencionadas.
7
Rubén SantiagoSituation September 10th, 2008
The nineteen-seventies are a good starting point to appreciate your work,
specially for the way in which you think about the context, almost in
terms of an efficient cause for your work. Hence the reason why I thought
of you for this project, since you constitute a good example of
institutional criticism.
My discourse is articulated from a critical stance reaching various topics and
arguments.
Thus art as an institution does not constitute my main nor most frequent focus,
although I have tackled it in the past.
In fact, self-referential art does not interest me much and I believe that
concentrating the dialogue in reflections of this kind constitutes an academic
and generally sterile approach for the artist as a producer of meaning, as it
turns his/her activities into something easily labeled by other elements within
the art world, consequently simplifying it into a linear narrative that has little to
do with reality.
Your most significant work always have a sculptural outcome, whereas their
starting point is a direct relationship with action from a strong performatic
dimension. Which come first, the chicken or the egg?
In my opinion, the means of work chosen when developing a project and its
materialization constitute decisions of a strictly technical matter.
Understanding the use of one or other medium as mere tools, I strive to use the
one I consider most suitable in each case, based on my subjective intentions
whilst pursuing a certain efficiency as it was previously mentioned.
In my work the performative component serves a tutorial character of low
scenographic intensity, rather than a common aesthetic approach.
More than the willingness to show exclusively what I have done, I intend to show
how I have done it, unleashing the path to emulation, reinterpretation or frontal
rejection towards my actions.
Keeping the metaphors in the field of biological fallacies, there is no egg, there is
no chicken. It is a matter of spores breeding, simultaneously developing on
different levels of a unique time.
Your pieces usually include in their interpretation a large course in their
formalization process. You worry considerably about the way of
incorporating these intermediate stages to the work’s narrative and about
how they reflect in the final result. In the case of PAN-pan, the piece relates
to your trajectory but also to a latter effective life.
The public exhibition of a piece is usually regarded as the final stage of its
realization; from that moment onwards the work’s life develops almost exclusively
at an economic level.
I do not grant exhibitions that final-stage category; therefore some of my projects,
as it is the case with PAN-pan, regard the exhibition as just another phase of
conception, possibly more visible than the previous ones but equally potentially
definer of a later development.
21 Every work is a trajectory, and rather than committing to going from A to B, I
prefer to focus in a flexible process and the unforeseeable narratives the work
develops, redirecting it in a dynamic manner.
This does not mean that I do not feel a strong interest for the public formalization
of these processes, formalization that I cherish with just as much attention as that
placed on the preceding stages.
When we started to work you were very clear about the project you wanted
to develop. Why a host machine?
If from a very early stage I am not certain about the plan I would like to develop, I
prefer to decline an invitation, rather than accepting it and conforming to a
predetermined curational discourse.
In this case, the host factory was a project whose stage of investigation and
design I had already began, and whose functioning within the framework of an
institution such as CGAC and a context such as Santiago de Compostela, one of
the holy cities of Catholicism, I considered appropriate and able to articulate
dissent on different levels of communication.
PAN-pan is a living piece: a confectionery workshop within an exhibitions
space to which the institutional code is formally incorporated.
In Galicia, relational aesthetics have not had too much predicament. This
seems to me has a lot to do with this way of provocative interaction that
develops a negotiated complicity with the spectator.
Do you identify yourself with that twenty-first-century reinterpretation of
the relationship between art and reality?
When I plan situations in which the spectator can potentially constitute a
triggering and a participating agent, it is due to the fact that I firmly believe that
without implication, perception is rendered into banality.
However this conviction does not take me to the extreme of considering that
strengthening the paths of interaction between public and work automatically
constitutes a greater implication by neither one, nor considering that this
interaction is the only way of magnifying perception.
Neither do I identify myself with a unique stance in the terms you put forward, nor
is my choice of communicative elements based on the suitability of my intentions
to established assumptions of historicist discourses or niches market.
An artifact devised for such a specific purpose as this, is without a doubt,
difficult to come across. Some spectators have deduced a process of
detective investigation.
Yes, these stages of pre-production usually captivate our curiosity as spectators.
Once again, I consider that the question of the how is one of the seminal
manifestations of interest and potential implication I do not wish to leave
unanswered, as they constitute a re-insertion of the project into reality, and a way
of sharing individual interests with wider environments, which usually yields
unpredictable results.
On a practical level, in order to locate the elements involved in any human activity
it is barely necessary to be aware of the existence of such activity, and utilizing
resources, time and dedication to the investigation and learning process around it.
From the title’s materialism to the possibility of eating the work of art or
taking it as a souvenir, the work is located in a critical bipolar position.
Anticlerical on the one hand, and on the other regarding the artistic
perception in a troubled style as it exposes a secret-less rhetoric, allowing
for undeviating enjoyment, proposing a realism which eludes all mysticism
in the act of signification.
In your analysis you indicate some of the elements, which amongst many
others and with different intensities, are presented in PAN-pan, but I must
22 clarify the fact that my approach endeavors to generate a multifaceted
discourse rather than a bipolar one.
As I previously mentioned, I am interested in narratives generated horizontally
from my work so I will not be the one suggesting a dominat interpretation.
Lastly, and taking into account what this exhibition means to the CGAC.
Does it mean anything in your trajectory?
I am not sure to fully know what this exhibition means to CGAC.
I know that this exhibition commemorates a significant date and that the
institution organizes it focusing on a group of authors sociologically defined by
geographic elements and generational parameters.
Accepting as commonplace the fact that institutions often perform susch
exposure efforts focusing on geographical factors that define their context, I am
more inclined to operate in wider environments. And this is precisely what I have
been doing for the last four years, presenting my work in different countries and
confronting the results of my investigation with more global audiences.
Regardless of my skepticism towards institutional strategies and the
independence from which I implement my work, I have participated in the two
exhibitions that, following these generational parameters, have been presented
in the Galician environment in a brief period of time; this show we are talking
about and Urbanitas, which took place in the MARCO in Vigo during 2006.
In both occasions I face this type of exhibition as a platform for developing
specific projects, which I deem appropriate and meaningful, and which include the
aforementioned assessments amongst their possible readings.
PAN-pan
Mobiliario industrial, maquinaria para a fabricación de pan
ácimo, traballador especializado
Manipulador de alimentos: Mateo López | Coordinación de
produción: Manuel Segade, Ana Pedro
Produción CGAC, 2008
Exposición
Comisariado
Manuel Segade
Coordinación de produción
María Pose
Montaxe
Carlos Fernández, David Garabal
Publicación
Coordinación
Elena Expósito, Manuel Segade
Entrevista
Manuel Segade e Rubén Santiago
Traducións
InterlinguaTraduccións S.L.,
Rosa Camiña, Olga Sánchez, Miguel
Vijande; Ella Kate Humpheys
Revisión lingüística
Laura Mariño, Silvia González
Deseño
Cecilia Labella
Fotografía
Mark Ritchie
Impresión
Alva Gráfica, S.L.
Edita
Xunta de Galicia, Consellería de Cultura
e Deporte, Centro Galego de Arte
Contemporánea
ISBN
978-84-453-4797-3
Depósito Legal
CGACCENTRO GALEGO DE ARTE CONTEMPORÁNEA