Coderno de ociividodes

<

#<EDUcAclótu PRIMAR¡A

áPg!xes

Un peixe é un onimol vertebrodo ocuótico gue se ?ep?oduce por ovos

Un petxe por foro (sordíño)

Corpo de formo hidrodinómicocoo cuberto liso porodesprozorse mettor no ougo

CABEZA bendiferenciodo con

ollos e boco \

ALETAS plonos,

membronosos esostidos por rodios

Aletos dorsoís:gobernon o Aleto coudol (COLA),bolqnceo ó nodor

/

poro impulsorse no

OPERCULO:

cuberto óseo dos

bránquiosAleta onol:regulo o bqlon-ceo ó nodor

Aletos pectoroís:parmiten ovonzor,deterse ou retroceder

Aletos obdominoís:pérmítenlle nodor cqroorribo ou coro oboixo

Algúns peixes como os tiburónse os roios non teñen opárculos.Sobre os brónguios teñenvorios orif ícios ou fendas poronde expulson o ougo

Coñécense 3O.OOO especies de peixes.O máis pegueno de todos é o Pandaka

pgmaea das Fílrpinas que mide, cando éadulto / cm de lonxitude. O máis grande é o

tiburón balea, que pode medir /8 metros,

fendos bronguiois

Un peixe por dentroESQUELETO

Columno vertebrol formodo por vértebrascos rodios longos e f inos (espiños)

7/¡¡, ,".r':---J" ' .-'4

,r1 t:'.1.:: l.j;f#-+

§§§ R§__ /\ Aleios

BRÁNeurAS ou

GALADAS, poroextraer o osíxenodo ougo

CORAZóN

VER.TEBRAL

ónonNos TNTERNos

COLUMNA MUSCULOS

Os móis importontes son osdorsois e os obdominois gueutilizo poro nodor

VEXTGA NATATORIAórgano en formo de bolso guepoden encher de gases. Serveporo controlor o flotobilidode.Algúns peixes como os tiburón ou rqiosnon o teñen por eso teñen gue nodorconstontemente para non ofundirse

rí,oeoo

APARATO

DIXEsTIVO

Pinto con distintos cores os órgonos internos do sordiño no debuxo onterior.

Os peixes non son todos iguoís

Aíndo que teñen os mesmos portes, co-

do tipo de peixe ten formos e detallesdif erentes.As FORMAS DO CORPO son moi vorio-dos. Aíndo gue todos monteñen o formo de

fuso (estreito nos extremos -cobeza e colo-e móis qncho no tronco) o ospecto vorío se-gundo o sitio onde viven e os seus costumes:. Os peixes gue viven pousodos nos fondos

adoiton ser plonos.. Os bos nadodoresteñen formo de torpedo. Algúns teñen formo de cinto , de serpe, de

cof re...

COMPRIMIDO LATERALMENTE

w#"@H # circurar

COMPRIMIDO DORSO.VENTRALMENTE

F-áplano

Explico os formos que teñen os sequintes peixes:

As CABEZAS son cose,sempr€ cónicos, pero,o formo, posición e tomoño dosollos e da boco fon gue codo tipo de peixe resulte diferente.Alguns levon detolles curiosos como barbillons, cornos, espiños, plocos...

Apego tres fotos de cobezos diferentes depeixes (Lómino1) e descríbeos seguindo odebuxo do dereito

Corvina

Peixe sapo

Agulla de mar

,6,/. éq/A_-Rmandíbula suoerior- ffiil;- - recta "':l*li#:"''"'

OUTROS DETALLES

w<_écara abaixo

,<vpequeno

§<2elevado

. fendas branquiais

É'?4¿espiñas

,6\

lateral

BOCAS

cara arriba

e' )))ll

barbillóns

As formos, tomoño, estructuro e posición dos

ALETAS son detolles que se?ven poro dif e-renciar os distintos tipos de peixes e inf ór-monnos sobre o formo de desprozarse e o

tipo de vido gue levo.

Apego tres fotos de oletos diferentes de peixes(Lómino1) e descríbeos seguindo o debuxo dodereiloEscacho

Tiburón

San Martiño '

ALETAS

+romboide

BEIRA

4redondeada4,x\

'W

{recta

convexa

COLAS

HOMOCERCA

triangular

A pel dos peixesTodos os peixes teñen o corpo cuberto de pel que seg?ego unho mucoso esbo-rodizo poro deslizarse ben polo ougo.

Suxeitos no pel.o moioríoteñen toménESCAIIAAS. Condo non os tefien o pel émóis duro e resistente.Hai diferentes tipos de escomos:

Apego fotos con exemplos de difereniespeixes (Lómino 1).

Escomosplonosefinos.Son os mós obundontes

bello

Os tiburóns e os roios teñen escomosen formo de pequenos plocos opegodosá pel chomodos dentículos dérmicos.

con do mor

Plocos duros

coboliño do mor

Espiños

perxe ounzo

o

Explico os diferencios e semellonzos entre os diferentes peixes dos debuxos

rodaballo lenquado

A olímentoción dos peixesA moiorío dos peixes son cornívoros e oliméntonse doutros onimois. Poro con-seguir o comido nodon velozmente poro coza?, ogóchonse poro sorprend er, te-tuaiien órgonos poro otroer e engonar ós presos...A formo do súo boco e o súo dentoduro indíconnos o tipo de olimentocióo tm ocron:

a Dentes grondes, plonos e f ortes indicon unho oli-mentoción o bose de moriscos, corois ou portesduros dos plontos.

. Os dentes oguzodos indicon unho vido de cozodor

. Unho boco grande aberto indico que é un grontrogón.

. Unho boco en formo de tubo indico que se olimen-to de peguenos onimois

. Algúns teñen pezas poro remover os fondo s, de-senterrar onimois...

Apego fotos de cobezo de peixes e describe os súos bocos. lntento explicor o súoformo de qlimentorse.

Tiburón branco Tiburón peregrín Rabada

Os ]novementosOs peixes dominon o notoción.Pora nodor moven o corpo focendo unho "5", os múscutos fon unha seriede on-dulocións gue percorcen o corpo.

O corpo e o colo e empurron o ougo gue o rodeo coro otrós e cara ós lodos edesto moneiro o peixe ovonzo coro odionte.

A moiorío dos peixes irnpúlsos e coo colo.Algúns bogon coos oletos pectorois e outrospofece que "voon" no ougo.

d,!@-.*¡e!5e, .eq@&. -¿o&rf#*' ..d4l!#

*** ?ry e.ash ¿qb e{s:§b q-<*s» -'-'%?}

Hoi peixes que

utilizon os ole- tktos o xeito de *mffi'ventoso porosuxeitorse ós

rochos, ou como

potos poro pou-

sorse no chon.

Peixe trípode

Escacho

Os ogl'upomentos

O coboliño do

mor utilizo o colo

POrO enroscorsenos olgos, e nodoimpulsóndose coo

oleto dorsol.

Moitos peixes son solitorios ou

formon pequenos grupos.

Outros formon grondes mon-

dos, boncos ou cordumes edesprózonse xuntos, especial-

mente paro buscar olimento,ducirse ou protexerse.

A ?ep?oducciónOs peixes reprodúcense por ovos e teñen costumes moi voriodos.

No époco do reproducción, cose sempre o fi-nois do inverno.ou no primovero, xúntonse

mochos e f emias poro reolizar o FECUN -DACIóN.A moiorío dos peixes teñen o fecundocíón externo(no ougo): o femio expulso os ovos e q continuoción o

mocho expulso os espermotozoides.As roíos e os tiburóns teñen fecundocíón ínterno e

os mochos teñen uns especioís oorq cooulor.

raia femia raia macho

Desois do POSTA ou frezo olgúns peixesobondonon os ovos no ougo, outros suxái-tonnos ós olgos ou ós pedros. Outros fon ni-ños e coidon os ovos e os críos e oto hoi co-sos gue os coidon dentro da boco ou no inte-rior dunho bulso, como os mochos do cobolodo mor.

O DE5ENVOLVEAAENTO DOS EAA-

BRIONS ten lugor dentro dos ovos durontetempos voriables, segundo as especies.

Algúns tipos de tiburóns son vivíporos, os

embrións desenv ólvense no interior do corpodo noi e esto po?e unhos críos completomen-te formodos.

ovos e alevín de sordiño

ovo de con do mar

ovos de roío

,4 _ _ffiBusco informoción sobre o re oducción dos ixes e e lico o un exem

VOCABULARIOBusco nun diccionorio o significodo dos seguinies polobros relocionodos cos peixese outros que coides necesorio.

escomo

opérculo

oleto

vexigonototorio

golodos

mondo

cordume

1'1

O oproveitomento dos peixes

Os peixes utilízonse desd e a prehistorio como olimento poro os persoos e poro

fobricor diferentes productos como colos, foriños poro pensos, medicomentos,

obxectos decorotivos (osos)...

A PÉ,SCA á o octividode de copturo dos peixes utilizond o dif erentes mátodos

e oporellos.Pódese f acer o pequeno escolo, con ortes trodicionais (PESCA ARTESANAL)

ou o gron escolo, con métodos modernos e meconizodos (PESCA INDUSTRIAL).Calquera formo de pescar preciso dun gron coñecemento dos costumes dos pei-

xes e do seu hábitot.Buscondo o mellor moneiro de pescor, os moriñeiros ou pescodores foron odop-

tondo e tronsformondo codo oporello os súas necesidodes, polo gue hai unho

gron voriedode.

Tendo en conto o formo de trobollor emos closificolos en vorios ti1. APARELLOS QUE UTTLTZAN EN6ADO:

otroen ós oeixes cornívoros Dor medio dun e

Con ANZOS ou PICAS:os peixes son otroídos polo engodo e ó co-

melo engánchonse polo boco.

NASAS: trompos que copturon ás presos gue

son atroídos polo engado, dif icultóndolles osoído

nasa das fanecas

AIlEDIO MUNDO:

i2. BARREIRAS ou TRAMPAS: sitúonse no comiño dos peix es e obrígonos a en-tror nun oporello do que lles resulto dif icil escopor

,,,NqX !¡:¡lg_!qq e! burtrón

3. CERCO: rodeon e ence-rron ós peixes que vivenen grupos ou mondas.

Calzas ou cadenetas

5 ARRASTE

Copturon peixes qae viven nos fondos.

boir de v¿ra

6. APARELLOS DE CRAVAR OU

ENGANCHAR: teñen formo degonchos e orpóns e otropon os

peixes ó crovolos.

francadas

qancho

t3

Escolle un oporello de pesco e completo o ficho

NOME DO APARELLO: TTPO:

DESCRICTON: DEBUXO OU FOTO

Moneiro de trobollor:

Especies que copturo:

Zonos onde se trobollo:

Inf luencio sobre o medio ombiente:

Normos de uso (Lexisloción)

Outros dotos:

14

,4MI

I

do?VC

iG

A

il',;

coídodo

morSTIGA E EXPLICA--l ¿aré é r"l-

I'lI

I

] 2Por qué seI

i

t_

doINVE

m--I v"doI

l

I

i

l

L

i

fo

2Por que é importonte?

rnr-ton* l2Qré ron os tollos mínimos?

áPor qué se estoblecen os tollos mínimos?

mrnrmos

aPor qué é importonte?

eA quen obrigon?

Os porosbiolóxicos

áQué é un poro biolóxico?

áPor qué se foi?

\Por qué é impotonie respectolo?

sobre os tollos mínimos ós que se poden copturor e consumir olgúnscoñecidos

I . Recolle dotosdos peixes móis

-.-i

leoNrto

PEIXE

SARDINA

XUREL

PESCADA

BADEXO(coRoBELO)

[rnNrcnI

I

LENGUADO

MARAGOTA

2. Deseño un cortel poro chomor o otención sobre o respecto polos tollos minimos dospeixes: penso nunho frose e foi un debuxo relocioncrdo con elo.

lf3

O CULTIVO DOs PEIXE5

O oumento do consumo de peixes f ixo que se buscose o moneiro de criolos encondicíóns controlodos ortif icio lment e ou oproveitondo zonos noturois.O cultivo de peixes ou pisciculturo foise desde o ontigüidode. En Golicio críon-se rodobollos, dourodos, roboliza e solmón.

O cultivo f aise en: ,4crudnda -___, .--.4Apego fotos ds,tipos de cultivos (ló-

I

mino 2)PIsCIFACTORÍA5ou GRANXAS DE PEIXESSon instolocións en terco que teñen ton-ques de augo onde se crío o peixe.Proceso:. Selección de exemplores odultos re-

productores poro que poñon ovos.. fncuboción dos ovos. Alimentoción dos lorvos poro odopto-

los ós pensos.

. Engorde oto ocodor o tollo comerciol.

As móis importontes son os de rodobollo.Un rodobsllo de piscifoctoriq qcodq os 2 guilos

ós 3ó meses

PARQUES FLOTANTES ou XAULASSon estructuras f lotontes dos que colgo

unho rede o xeito de bulso oberto polo

porte de orribo. Estón fondeodos por

medio de blogues ("mortos") de formi-gón. Xerolmente únense vorios xoulos.

Utilízonse poro o engorde de peixes.

Os peixes móis cultivodos en porgues f lotontesson'os solmóns, os dourqdos e G robolizo.

17

A comerciol izocíónÉ o pto.eso polo que os peixes copturodos potos moriñeiros chegon ós consu-midores.

,4cl:ctdad¿a -

* @ Apeso unho foto en codo recodro

2. SUSHASTA: os vendedores von

contqndo contidodes decrecentes e oscomprodores páronno condo considerono precio oxeitodo.

t. Concentroción dos peixes no

LONXA.Codo borco ou moriñeiro pon o seu lote.

Véndeo directomente nun mercodo.

3. O comprodor (intermediorio)tronsporta o producto o outro lugor

Lévao o unho fdbrico, restouronte, su-permerco do, peixería ...

10

Visito o unho lonxo

,i./'\ , Ió\rue e o tonxo¿

áOnde estó situodo?

ffiZQue requisitos ." pid"Á

2Que vontoxes ten o vendo do peixe e o morisco no lonro p*r morináiros?

áEn que épocos funciono o lonxo? 2Por qué?

Explico os rozón de por que se debe respector os períodos de p"r.o?

Outros dotos de interese observodos

Focer un vocobulorio con tódolos polobros relocionodos co ter-no.

tv

ESTUDIO AS ESPECIES DA LONXACompleto o sequinte codro:

CARACTERISTICAS FORMA DE

PESCALANORMATIVA

tollo mínimo...

A preporocíón do perxe

Unho gran porte dos peixes non seconsumen en f resco. Somátense o dis-tintos procesos poro que se conserven.

zfur¿u¿dad¿a - - 6

Apego ímoxes de codo octividode

SECADO

Límpose , sálgose POnSe o secor.SAL6ADOLímpose etense un tempo en solmoiro.Pódese consumir ou prensolo poro guedure móis tempo.

CONXELACIóNConservación por f río. Pódese conxelordirectom ente poro preporrolo despoisou procesolo (limpolo, cortolo, envoso-1o...) ontes de conxelolo.

CONSERVAS

O peixe límpose e prepárose de dif e-rentes moneiros (cócese, f rítese),logoengádenselle solsos... e envásose.

21

VISITA A UN SUPERMERCADOFoi un estudio dos distintos moneiros de presentor o peixe e productos derivodos.

PRODUCTO PRESENTACION ORIXE CONTIDO PREPARACION

22

VISITA A UN MERCADOI. INVESTIGA

áQuen vende o peixe?

áEn que lugores esió colocodo?

áQué instolocións teñen os postos de vendo? Explico os diferentes tipos (fresco,conxelodo...)

áQué controis se {on?. Explico por que se fon "

qr"n o, fo',.

áDe quen depende o mercodo?

Outros observocións

2. OBSERVA DISTINTOS TIPOS DE PEIXES NO MERCADO e compleio o tóboo

NOME PRESENTACION PREZO OUTROS DATOS

24

O consutno

Busco informoción sobre:Volor olimenticio do peixe. Pon olgún exemplá

lmportoncio do peixe poro unho nutrición completo e equilibrodo.

Moneiros de preporolo: recolle dúos receitos de preporoción do peixe.

25

RECONECEMOS PEIXES

Recorto imoxes de peixes dos lóminos 3 e 4, opégoos nos recordros e explico o quesepos sobre codo peixe: nome, zono do mor onde vive, costumes (como se desprozo,olimentoción...), formo de copturolo, utilizoción...

27

OBSERVAR PEIXES VIVOSA mellor moneiro de estudior os peixes e observondo como se comporton condo estónvivos: oprecionse mellor o cor e os detolles do corpo, os seus costumes, o mqneiro demoverse, de respiror, de protexerse, os súos reoccións... Podes focelo de vorios mo-neiros:. Se vives no costo observo os pozos de moreo,

deboixo dos pedros... é moi frecuente que que-den nelos pequenos peixes. Obsérvoos co móxi-mo respecto, sen focerlles dono.

o Visito un ocuorio oproveitondo unho excursiónescolor ou vioxe fomilior.

o Monto un pequeño ocuorio no túo coso ou noescolo. Se non podes focelo con ougo de morfoino con ougo doce.

COMO MONTAR UN PEQUEÑO NCURNIO.. Nun recipiente introducir auga sen clorar, unhas plan-

tas acuáticas e algúns pequenos animais herbívoros(cabezolos, caracolas de auga,. . . ).

o Pasados uns días engadir algún peixe.Facer un seguimento rexistrando cada día a evoluciónxeral do conxunto e observacións de cada especie enparticular.- Se a auga está clorada hai que deixala en repouso unpar de días antes de engadirlle as plantas e os animais.- Se é de auga salgada precisa osixenador xa que as al-gas resisten pouco tempo vivas. So se poden usar algasverdes e oeixes os como anquías, lorchos...

Suxerímosche tomén unho serie de qctividodes que podes focer de xeito ¡nd¡viduol ouen equipo poro profundizor móis no estudio dos peixes e reposor conceptos.

'l . lnvestigo sobre os nomes dos peixes en distintos portos próximos ó túo locolidode. Podes buscor

os nome en outros idiomos: inglés, portugués, cotolón, froncés...2.Focer un estudio do presencio do peixe no dieto dos {omilios: recoller informoción sobre o consu-mo de peixe en codo fomilio duronte un tempo (1 semono...):tipo de peixe, formo de pr"eporolo,contidode, horo do dío en que se consume, contos veces, persoos que o consumen.-.3. lnvestigo sobre diferentes productos que se obteñen o portirdos peixes: oceites, colos, pensos,medicomentos...

4. Se vives nunho locolidode costeiro podes focerentrevistos o distintos persoos poro buscor informo-ción:

MARIÑEIROS: {ormo de trobollor, costumes, historios, ingresos...PEIXEIRAS: trobollo, costumes, historios, ingresos, formos de medir o,peixe...EMPREGADOS DA CONFRARíA DE PESCADORES: volume de copturos, preZos, importoncio económico dopesco, emborcocións, oporellos móis utilizodos, festos relocionodos co mor, servizos ós moriñeiros...EMPREGADOS DA CONSERVA: productos que preporon, de onde os troen, poro onde os venden...

5. FACER MUMIS ou COLECCIÓNS: recoller todo tipo de moteriol impreso e closificolo poro focertrobollos: etiquetos de productos, envoses, recodes de prenso, , ortigos de revistos, fotos, folleios defóbricos. de suoermercodos...

28

FICHA PARA O E5TUDTO DOs PETXESNOME: en golego en costelón: científico:

outros nomes:

DEBUXOS OU FOTOSDESCRICIONospecto xerol:

cobezo:

tr""C".

oletos dorsois:

peciorois:

obdominois:

coudol:

onol:

outros detolles:

DESCRTctoN Do LUGAR oNDE vrvr 1uÁanm¡,

RELACION Sentidos:

Locomoción:

Adoptocións e costumes:

ALIMENTACION áQue come?

áCómo o consegue?

REPRODUCCION

debuxos

Diferencios entre mocho e femio:

Epoco:

CRIAS desenvolvemento ontes de nocer:

ospecto ó nocer:

coidodos que reciben dos pois:

modurez áA que

Tollo:

idode se fqn qdultos?:

UTILIDADE:

¿COMO SE CAPTURA?

ANIMAIS SEMELLANTES:

BIBLIOGRAF|A (libros utilizodos) :

MUDAS RECIBIDAS:

LAMINA 1

ogullo de mor

coryrno peixe sopo

escocho

Son Mortiño

cobolo do mor con do mor

tiburón bronco

TAMINA 2

cultivos de peixes

tiburón peregrín robodo

**-- .-s.5' lr._d

comerc¡olizoción

tAMINA3

..?

-qit+t.#*-

,€.--'"- -"' ¡

'tr' " '

o '' + -.,- l"''1';4 '*u-. ,fllt ,

u$,

TAMINA 4

-l

H

Asmiación de cnsinan(cs do

OS PEIXES

Codernos de trobolloCombodos, setembro 2000

EXEMPLAR DE D¡STRIBUC¡óN GRATUíTA9 .O*DEO-Esto publicoción recibeu unho oxudo do CoNSELLERÍI oe prscl, MARtseuEo E AcutcULTURA do XUNTA DE GALtclA

a