ટાછડાે : ઓપન સીકર્ટે લખે કો: જયતીભાઈ પટલં ે અન અન્યે

આ નવલકથા િવષે

વષ થી અમેિરકામા વસેલા ી ંિવજયકમાર શાહ ે ટનથી સિહયાર ુ ુુ ંસ નનો એક બ્લોગ શ કય છે.

આ બ્લોગમા મારી નવલકથા ંÔ ટાછેડા : ઓપન સીકેર્ટÕ મકવામા ૂ ંઆવી હતી. એમા બાજમા જણાવેલા ં ંુ

લેખકોએ સહયોગ આપી આ નવલકથાને પણ કરી છેૂ ર્ .

એક કરતા વધં ુલેખકો ારા સજાયેલી આ કથામા આપને જદા ર્ ં ુજદા લેખકોના હથોટી અને ુ ંભાષાવૈભવ માણવા મળશે.

આ નવલકથા પણ આપને પસદ પડે ંએવી સરસ બની છે એટલે હ ંુપ તકાલય પર મકી ર ો ુ ૂ .ં

આપના પર્િતભાવો આપ પ તકાલયની ગે ટબકમા અથવા ુ ુ ંમારા ઈમેઈલ એડેર્સ પર અથવા તે લેખકના ઈમેઈલ એડેર્સ પર

મોકલી શકો છો. માર ઈમેઈલ એડેર્સ ુંછે: jd4books@gmail.com

આપનો, જયતીભાઈ પટેલં

ટાછડાે : ઓપન સીકર્ટે

લખકોે : જયતીભાઈ પટલં ે ,

પર્વીણાબન કડિકયાે , ડૉ. ઈિન્દરાબન શાહે , િવજયકમાર શાહુ ,

પર્ભલાલ ટાટાિરયા ુ Ôધફારીુ Õ, શૈલાબન મન્શાે ુ , મનોજકમાર મહતાુ ે

2

નવલકથાની કથા પરદશની મ આ આપણા દશે ે માય ટાછડાં ે ન પર્માણ ુ ંિચંતાજનક પર્માણમા વધી ર છં ંુ ે. એમાના ઘણા ટાછડા પછી ં ં ં ેપ તાતા હોય છં ે પણ ધોલ મારીન ગાલ રાતા રાખતા હોય છે ેં . આવા જ એક યગલના ટાછડાની આ કથા છુ ે ે. આ કથાન ી િવજયકમારે ુ શાહના સિહયાર સ ન પર પર્િસધ્ધ ુંકરવા માડીં હતી. આમા ઘણા લખકોએ સાથ આપી એન એક ં ે ેસરસ નવલકથામા પિરવિતર્ં ત કરવામા મદદ કરી છં ે. આ જદાુ જદા લખકોનાુ ે ંહથોટી અન એમના ભાષા વૈભવનો આપન એમા ે ે ંપિરચય થશે. આ લખકોમાના ઘણા ે ં ં ં તો વરસોથી પરદશમા વસલા છે ે ેં ં . વતનથી દર વ યા છતા એમણ ગજરાત અન ગજરાતી ભાષાનૂ ં ે ે ેુ ુ હૈય સાચવી રાખ્યા છ અન એના પર્ચાર પર્સારન મહામલે ે ે ૂં ં ંુ ુકાય ર્કરતા ર ા છં ં ે. આ કથા વાચનભોગ્ય બની છ એની પર્તીતી તો એ ેજ્યાર હપ્તાવાર પર્િસધ્ધ થઈ રહી હતી ત્યાર વાચકોના ે ે ંપર્િતભાવો પરથી જ થવા માડી હતીં . એટલે આ તન ે ેપ તકાલયના િવશાળ વાચકુ ં વગર્ સમક્ષ મકી છૂ ે. આશા છ ક સૌ ે ેવાચકોન એ ગમશં ે ે. સૌ લખોનાે પિરચય તમના પર્થમ પર્કરણની સાથ ે ેમક્યા છૂ ે. સાથ એમના ઈમઈલ ે ેં સરનામા પણ મક્યા છ એટલ ં ંૂ ે ેઆપન ત લખકન આ નવલકથા ે ે ે ે િવશ ક એમના પર્ે ે કરણ િવશ ેકાઈક કહવ હોય તો આપ એમન સીધ ઈમઈલથી જણાવી શકો ં ં ંે ે ેુ ુછો. આપના અિભપર્ાય અન અંગલીિનદશે ેર્ુ લખકોને ે માટ ેપથિનદશક બની રહશ એટલ આપન શ ગમ્ય ક શ ન ગમ્ય એ ેર્ ે ે ે ે ેુ ુ ુ ું ં ં ંચોક્કસ જણાવશો. આ િસવાય પણ ઘણા પં ુ તકો www.pustakalay.com પર મકલા ૂ ે ં છ આપ એ વબ સાઈટ પરથી િવના મે ે ૂ યે વાચી ંશકશો. આ નવલકથાના સૌ લખકો ે વતી હ ંુ ં આપનો જયતીં ભાઈ પટલે

PUST

AKAL

AY.C

OM

2

અનકર્મુ

૧. મનમાગ્ય િમલનું

૨. ફ્લશ બકે ે

૩. ક્ષમાન મરીનલાઈન્સું

૪. ક્ષમાન વગું ર્ ૫. તન્વી?

૬. ગગનો બાઈક

૭. ગગનો ટીલ

૮. પરમ અન શૈલે

૯. અક માત

૧૦. સખના સમણાુ ં ં

૧૧. ક્ષમાની યથા ૧૨. કડકા ગગનનો છ લો પાસોે

૧૩. જન પડયો વહમે ે

૧૪. જ િવફય

૧૫. પરમન શકા પડીે ં

૧૬. ગગન ભાગી ટયો ૧૭. તન્વી અન ક્ષમાે

૧૮. ગગનાની ભલૂ

૧૯. શૈલ ન પ ાે

૨૦. સીકર્ટ ઓપન્ડ ે

PUST

AKAL

AY.C

OM

3

જયતીભાઈ પટલં ે

ી જયતીભાઈ પટલ ં ેઆણદ પાસના બાકરોલ ં ેગામના વતની છે. એમનો જન્મ પાચમી જલાઈં ુ , ૧૯૩૫મા ંથયલો છે ે.

એમણ બાકરોલમા ન ે ં ેપછી િવ ાનગરમા અભ્યાસ ંકરતા છ લ વીં ે ે .પી. સાયન્સ કોલજમા પહલા વષમા પાસ ે ં ે ંર્થયા છતા અભ્યાસ છોડી ંદીધલોે .

પછી તર્ણ વરસ અમલ ૂડરીમા નોકરી કરીે ં .

પછી પ તક પર્કાશન ુઅન િપંર્ટીંગ પર્સ કય ે ે ુર્ંઅમિરકા આવતા પહલા સમટી ે ે ં ેલીધુ.ં

એમન બાળપણથી જ ેવાચનનો બહ શોખ હતોં ુ . એમાથી એમન લખવાની ં ેપર્રણા મળલીે ે . એમની પચાસ ટલી વાતાઓ ગજરાતના ર્ ુ ં

િવિવધ સામિયકોમા પર્િસધ્ધ ંથયલી છે ે.

૧૯૬૯મા એમની પર્થમ ંનવલકથા Ôવસમા ઓરતાÕ પર્િસધ્ધ થઈ ન ઘણી વખણાઈે . એની વખત જતા તર્ણ ં

૧. મનમાગ્ય િમલનું -જયતીભાઈ પટલં ે

વડોદરાના અ કાપરી િવ તારમા એક સોસાયટીન છડ નાનકડા ુ ં ે ે ેવતતર્ પ્લોટમા આવલો નાનકડો ં ં ે 'પરમક્ષમા' બગલો આજબાજના ં ુ ુવૈભવશાળી આવાસોથી અલગ પડી જાય છે. એ પર્માણમા નાનો ભલ છ ં ે ેપણ નયનરમ્ય છે. પરમ અન ક્ષમાના પર્બળ પરષાથથી તન િનમાણ ે ે ંુ ુુ ર્ ર્કરાય છું ે. પણ આ એ પરષાિથર્ યગલમા ટાછડા પી િતરાડ પડી ગઈ છુ ુુ ં ે ે.

ટાછડા પછી ે ક્ષમા મબઈ ચાલી ગઈ છ પરમન એ ુ ં ે ે 'પરમક્ષમા' સ પીને. પરમ પાસ ટાછડા વખે ે ત એણ ધાય હોત તો ે ે ુર્ં એ બગલાની ંઅડધી િકંમતના પ સાતે લાખ િપયા કરતાયં વધાર રકમની માગણી ેમકી શકી હોત પણ એણ એમ કય ન હતૂ ે ંુ ુર્ં . પરમન પણ એની આ વાત ેઆ ય સમાન લાગી હતીર્ . તણ ે ે ક્ષમાન બગલા પટ સાડા સાતે ં ે ે લાખ િપયા આપવાની ઓફર મકી પણ હતી પણ ક્ષમાએ એ લવાની ૂ ે પ ટ ના પાડી દીધી હતી.

જો ક્ષમાએ એ પૈસા લવાે ની હા કહી હોત તો પરમ એ બગલા પર ે ંબકમાથી લોન લવી પડી હોતૅં ં ે . પણ ક્ષમા નહોતી ઈચ્છતી ક પોતાના ેવપ્ન સમો એ બગલો બકમા પાછો ગીરવી મકવો પડં ૅં ં ૂ ે. જો એના મનન ેએકન્ત ખણ કોઈ ડોિકય કર તો એન જાણ થયા િસવાય ન રહ કૂ ે ં ે ે ે ેુ એમા ંક્ષમાની પરમન પાછો પામવાની મનીષા જીવત હતીે ં . ન ક્ષમાન પામવાની ે ેમનીષા પરમના િદલમાય ક્યા ન હતીં ં ? પણ મમત ચઢલા બયના મન પર ે ે ં ેત્યાર ટાછડાન ભત વાર થઈ ગયલ હતે ે ં ૂ ે ં ંુ ુ .ુ

અત્યાર તો એ વાત પર બ વષના વાે ે ંર્ ણા વાઈ ગયા હતાં ં .ં ક્ષમાની એ મનીષા ફળહીન સાિબત થઈ લાગતી હતી. જો ક એણ ક પરમ ે ે ે ેએકબીજાન પાછા પામવાનો ે ં તો શ પણ મળવા સધ્ધાનો ુ ું ં કોઈ પર્યત્ન જ કય ન હતો. બયમાથી કોઈ પહલ કરવા જાણ તૈયાર જ ન હતાે ં ે ે .ં

પરમ એકલવાયો થઈ પોતાની રોજની ઘરડમા પરોવાઈ ગયો હતોે ં . ક્ષમા ક્યા ગઈ હતી ન શ કરતી હતી એની પરમન જાણ ન ં ે ં ેુ હતી. એણ એ ેજાણવા કોઈ પર્યત્ન જ કય ન હતો. એના મનમા એમ હત ક ક્ષમાન જ્યાર ં ં ે ે ેુપોતાની ભલ સમજાશ ત્યાર એ પાછી ચાલી આવશ જૂ ે ે ે . બધ જાણ આંખના ુ ં ેપલકારામા બની ગય હોય એમ બયન લાગત હત ન બય જણ એ માટ ં ં ે ે ં ં ે ે ેુ ુ ુપોતાન દોિષત માની મનમા ન મનમા પ તાઈ ર ા હતાે ં ે ં ં .ં

બે વષ બાદ એક િદવસ ર્ ે પરમે ક્ષમાને અચાનક વડોદરામા ંજોઈ ને એના પગ થભીં ગયા. આ બે વષર્ થયા ંએમના ટાછડાને ે. એને તો ક્ષમા ક્યા ંહતી અને કમે હતી એનીય ખબર ન હતી. પણ ક્ષમાન સામ જ જોતા ે ે ંઅનાયાસ જ એના પગ એની તરફ વ યા ન એ વલકમ હોટલમા પસતી ે ે ે ે ં ેક્ષમાની સામ જઈને ે ઊભો રહી ગયો. ક્ષમાએ એન સામ ઊભલો જોઈ ે ે ેઆ યર્ ન પિરિચતતાના ભાવ સાથે ે, મખ મલકા યુ ુ:ં 'એય અજાણ્યા માણસ, ત મારો ર તો રોક છું ે ે.' ત બોલીે .

PUST

AKAL

AY.C

OM

4

આવિ યો પણ થઈ છૃ ે. એમની બીજી બ ે

નવલકથા Ôમલા મનન ે ંુમાણસÕ અન ે Ôઅંતાણી િનવાસÕની પણ બ આવિ યો ે ૃથઈ છે.

આ પછી ૧૯૮૯થી અમિરકામા થાઈ થયા છે ં ે. આ સમયગાળામા તમની પાસ ં ે ેઘણો સમય હતો છતા એમની ંલખનપર્વિ અટકી ગઈ હતીે ૃ .

૨૦૦૦ની સાલમા એ ંકામમાથી ફારગ થયા અન ં ે ેએમના નાના દીકરા િચંતન સાથ જ્યોજીર્યા ે રહવા આ યા ેત્યાર એમની આ પર્વિ ન ે ેૃઅચાનક વગ મ યોે .

એક િદવસ િચંતન ે ેએમન કે ં:ુ Ôતમ ઘરમા આમ ે ંનવરા બસી રહશો તો તિબયત ે ેબગડશે. એના કરતા આ ંલપટોપ કોમ્પ્યટર પર ટકોરા ે ુમારવા માડોં . એમા મ ં ેંગજરાતી ફોન્ટ મક્યો છ એટલ ુ ૂ ે ેટાઈપ કરી શકશો.Õ

ગજરાતીમા ટાઈપ ુ ંકરવુ ં અઘર પડશ એવી ું ેધારણા છતા એમણ કલાક ં ેમાથાકટ કરી ન મતમ કરીન ૂ ે ે ેદસ લીટી ટાઈપ કરી.

પછી તો એમન એમા ે ંએવો તો રસ પડયો ક એક જ ેવષમા બ નવલકથાઓ લખાઈ ર્ ં ેગઈ. પછી એમણ ે ૨૦૦૨ના સપ્ટમ્બરમા પ તકાલયે ં ુ .કોમ વબસાઈટ શ કરી અન ે ેપોતાની ચાર નવલકથાઓ એમા મકીં ૂ .

હાલ એમની દસ નવલકથાઓ પ તકાકાર ુ ેપર્િસધ્ધ થયલી છ અન ગય ે ે ે ેવષ એમનો એક હળવી ેર્વાતાઓનો સગર્હ પણ પર્િસધ્ધ ર્ ં

'અજાણી પાળી છોકરીઓનો ર તો રોકવાની મન પરાણી આદત ે ુછે.' ક્ષમાના અવાજમા રમજના ભાવનો અણસાર પરખાતા પરમ પોતાની ં ૂ ં ેકાયમની રીત જવાબ આપ્યોે .

'ન એવા રોિમયોન ચપ્પલ બતાવવાની મન પરાણી આદત છ ે ે ે ેુએની તો તન ખબર હશ જે ે , ક ે ભલી ગયો હોય તો ૂ પાછી એય યાદ કરાવી દઉં?'

ક્ષમાનો પર્િતભાવ પણ એવો જ હતો. એમા ન તો ગ સો હતો ક ન ં ેુતો અણગમો. એટલ તો પરમ બોલી ઊઠયો ને ે: 'એવા રોિમયોના હાથમા ંહાથ પરોવીન ટહલવાનીય તન આદત હતી એમ મન યાદ છે ે ે ે ે.'

'એ ટવ હવ તો ભલાઈ ગઈ છે ે ેુ , ત જ ભલાવી દીધી છેં ેુ , મારા મ પર ટાછડાની નોિટસ ફકીને ેેં . યાદ છ ક એ પણ ભલી ગયો ે ે ૂ ?ં' ન ેપરમન માથ શરમથી કી ગયુ ુ ું ં .ં ક્ષમાય બોલી દીધા પછી પ તાઈ રહી. એમા પરમ એકલાનો વાક ન હતોં ં . બય પોતાના અિભમાનના આ ેપિરપાકન મનમા જ દોષ દઈ ર ા હતાે ં ં .ં

'એ યાદ કરીન તો મનન સદાય કો યા કર ે ે ં ંુ . એ ફોમ ત જ લઈર્ ું આવી હતી ને! ત જ એ મારા મ પર ફક્યા હતા એટલ એમા સહી કરીન મ ેં ં ં ે ં ે ેંેંતારા મ પર પાછા ફક્યા હતાં ં ંેં . આપણે બય ભાન ભલી ગયા હતાે ૂ ં .ં આ તન અહીં જોતાની સાથ જ ફરી એ ે ં ે કારમી ક્ષણોની પાછી યાદ આવી ગઈ. એકવાર તો મનમા એમય થયં ે ં ુક મોઢ સતાડી જાઉં પણ તન મળવાની ે ં ં ેુમળલી તકન જતી કરવાની લાલસા ન રોકી શક્યો એટલ તારી સામ આવી ે ે ે ેગયો.' પરમ શરમાતા કબલાત કરી લીધીે ં ુ .

'એ રાત ગઈ ન વાત ગઈે . ભલી જા એ બધૂ ં.ુ આવ, અંદર બસીએે . તન મારી કપનીન ખચ ચાપાણી કરાવે ં ે ેર્ ં.ુ હ કપનીના કામ આવી ુ ં ં ે .ં' કહતા ે ંક્ષમા એનો હાથ ગર્હી તન અંદર લઈ ગઈે ે . બય કાફટિરયામા જઈ બઠાે ે ં ે ંે . ક્ષમાએ વઈટરન કશક લાવવા કે ે ં ંુ .ુ એણ શ મગા ય એય જાણ પરમ ે ં ં ં ે ેુ ુસાભ ય ન હતં ં ંુ .ુ એન મન ગ્લાનીથી ઘરાઈું ે ગય હતુ ું .ં

'કટલા િદવસ માટ આવી ે ે ?ં' એણ પછે ૂ ં.ુ 'બે, વધમા વધ તર્ણ િદવસ થશુ ું ે. કપનીન ખચ વકશન થઈ જશં ે ેર્ ે ે ે.

એમા પાછો ત મળી ગયોં ંુ .' 'ત લગ્ન તો કયા જ હશેં ેર્ં . તાર કમ ચાલ છું ે ે ે? તાર લગ્નજીવન કમ ું ે

છે?' ક્ષમાના માજી પિતએ એના નવા પિત િવશેય પછૂ ં.ુ મનમા ંતો એમ ક ેએણ લગ્ન ન કયા હોય તો સારે ંર્ં ુ.

'બધ બરાબર છું ે. મારો પિત શૈલ ભટનાગર એન્જીનીયર છ ન ે ેગમનમા સારા હો ા પર છે ં ે. એ ભટનાગર છે. મરીનલાઈન્સ પર એક ફ્લટમા રહીએ છીએે ં . હ હષ ઈન્ટરનશનલમા એકાઉન્ટન્ટ ન વષ બ ુ ં ે ં ં ે ેર્ ેર્મિહના આમ જ કપનીન ખચ વકશન ભોગવં ે ેર્ ે ે ં ુ .ં તન અદખાઈ તો નથી ે ેથતી ને? માન ક ત તો હજ તારી લક્સા ફામાન જ વળગી ર ો હોઈશ ુ ું ં ે ં ે ેુ ર્ન એ જ બગલામા રહતો હોઈશે ં ં ે . પરણ્યો પણ હોઈશ. કવી છ તારી બૈરીે ે ? હ અહીં ત્યા સધીમા મન બતાવીશ નું ં ં ં ે ેુ !'

PUST

AKAL

AY.C

OM

5

થયો છે. આ બધ સાિહત્ય ુ ંએમણ પોતાના ેપ તકાલયુ .કોમમા મકલ છં ૂ ે ં ેુ .

પચોતર વષની વય ં ે ેર્પણ તઓ યવાનન શરમાવ ે ે ેુએવી ધગશથી ગજરાતી ુસાિહત્યના પર્ચાર પર્સારની આહલક વતને થી દર ર ા ૂછતા જગાવી ર ા છં ે.

એમન ઈમલ એડર્સું ે ે : jd4books@gmail.com

ક્ષમાએ જવાબ આપવાની સાથ ે કટલાય સવાલ એકે સામટા પછી ૂનાખ્યા. ક્ષમા હજ પરણી ન હતી પણ પરમ પરણી ગયો છ ક નહીં એ ુ ે ેજાણ્યા વગર પોત હજ એની વાટ જોતી એકલી જ રહી હતી એમ એન ે ેુબતાવવ નહત એટલ પોત પરણી ગઈ છ એમ એણ ક્ હત ન મનમા ુ ુ ુ ું ં ે ે ે ે ં ં ે ંનામ આ ય એન પોતાનો પિત બનાવી દીધો હતોું ે .

એણ ભલ ખોટ જ નામ આપ્ય પણ એ માતર્ે ે ં ંુ ુ કિ પત નામ ન હત ુ.ં શૈલ ભટનાગર એક વા તિવક માણસ હતો ન ક્ષમા એન જાણતીય હતીે ે . વળી એ ગમનમા કામ કરતો હતો એ પણ એટલ જ સાચ હતે ં ં ં ંુ ુ .ુ હા એ એન ેમાતર્ જાણતી જ હતી. એની સાથ ક્ષમાન કોઈ અંગત પિરચય ન હતોે ે .

ક્ષમા એની બૉસ શીરીન દા વાલાના કહવાથી મબઈમા ચાલતી ે ં ંુએક્ઝી ટી સ લોન્જમા સભ્ય થઈ હતીુ ં . એ લોન્જના પર્િસડન્ટ પણ શીરીન ં ે ેદા વાલા જ હતા.ં જ્યાર ક્ષમાએ કોમ્પ્યટર વાપરવાન શ કય ત્યાર એ ે ં ેુ ુ ુર્ંલોન્જન ડોટા બઈઝ બનાવવાન કામ એન માથ આ ય હત એમા આ શૈલ ુ ુ ુ ું ે ં ે ે ં ં ંભટનાગરન નામ એન યાદ રહી ગય હતુ ુ ું ે ં .ં પછી એક વખત લોન્જની માથરાનની ટર વખત એન આ ભટનાગર અન એની પત્ની પ ા સાથ ે ે ે ે ેૂપિરચય થયો હતો. એ બયનો વભાવ સારો હતો એટલ ક્ષમાન એમની ે ે ેસાથ દો તી થઈ ગઈ હતી એટલ જે ંુ .

' મ ત પરણી ગઈ છો એમ હય પરણી ગયો ુ ં ં ંુ . તન્વી એન નામ ુ ંછે. ત જો થોડ વધાર રહવાની હોત તો એની સાથ મળું ં ે ે ે ેુ વત. એની મા િબમાર છ એટલ એ એન િપયર રાજકોટ ગઈ છે ે ે ે. બીજ કોઈ એમની ચાકરી ુ ંકરવાવા નથી એટલ એન ગયા િસવાય ચાલ એવ ન હતં ે ે ે ં ંુ .ુ બચાર ેિદવસમા આવી જવી જોઈએં .' પરમ થીંગડા મારવા પર્યત્ન કરતા કે ં ં ં.ુ ટાછડાન બ વષ થયા છતા એ હજ ફરી પરણ્યો ન હતો એ વાત ક્ષમા ે ે ે ં ંર્ ુ

પરણી ગઈ હતી એ જાણ્યા પછી, ક્ષમાની સામ કબલ કરવાની એન જ ર ે ેુજણાઈ ન હતી. ક્ષમા પરણી ગઈ હતી એટલ એ ઘણ દર નીકળી ગઈ હોય ે ે ૂએમ પરમ અનભવી ર ોુ .

તો આ બાજ ક્ષમાય મનમા િવચારી રહી હતી ક એ પરણી ગઈ છ ુ ં ે ેએમ પરમન ક એ સાર જ થયે ં ં ંુ ુુ . પરમ પરણી ગયો હતો. અન એ પરણી ેજાય એમા એનો વાક પણ ન હતોં ં . એક પરષન હાથ રોટલા બાળી ખાવા ુ ુ ે ેકટલા અઘરા છ એની એન જાણ હતી જે ે ે . વળી પરમન તો ચા મકતાય ે ૂ ંઆવડતી ન હતી. એટલ એણ શૈલ ભટનાગરન નામ પિત તરીક આપ્ય એ ે ે ં ે ંુ ુસાર જ થય હત એમ એન લાગ્યું ં ં ે ંુ ુ .ુ પરમ પરણી ગયો હતો, સખી હતોુ . પોતાન એમા ઈષા કરે ં ર્ વાન કોઈ કારણ ન હતુ ું .ં

'એન તો ફરીથીય મળાશે ે. ત સખી છો એ જાણી શાિત થઈુ ું ં .' કહતા ે ંક્ષમાની આંખોમા ઉદાસી ડોિકયા કરી રહી એ પરમની નજર ચઢયા િસવાય ં ં ેકમ રહે !ે છતા ંકાઈ ન સમજાતા ં ં પરમ ચપ ર ોૂ . બય ચાની ચ કી સાથ ે ેુબટાકાની ચીપ્સ વાગોળતા ર ાં .ં 'તાર ક્યારય ે ે મબઈ આવવાન થાય છ ક ુ ું ં ે ેનહીં?' ક્ષમાએ વળી પછૂ ં.ુ

'માર માટ તો મબઈ એટલ પરદશે ે ં ે ેુ , તન તો ખબર જ છ ને ે ે! તારી મ કપનીના કામ વકશન ભોગવવાન મારા નસીબમા નથી એનીય તન ં ે ે ે ં ં ેુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

6

ખબર છ જે .' 'તારો બોસ તન સવા માટ ઘર કમ આવવા દ છ એની જ મન તો ે ૂ ે ે ે ે ે ે

નવાઈ લાગ છે ે.' 'એન ખે બર છ ક હ ે ે ંુ ઑિફસમા સઈ રહીશ તો એન વધાર મ ઘો ં ૂ ે ે

પડીશ. એ સમ છ ક હ ત્યા સઈ રહીશ તો મારા ચાના તાના ન ે ે ં ં ૂ ેુઓવરટાઈમના પગારના પૈસા જ મારા પગાર કરતાય વધાર થશં ે ે.'

'તોય તારી નોકરી એક રીત સારી ગણાયે . ન તનય વડોદરાની ે ેબહાર નીકળવાન ક્યા ગમ છું ં ે ે?'

'ગમ ક ના ગે ે મ પણ મન એમા ફાવી ગય છે ે ં ં ેુ . આમ તો આપણન ેબયન ફાવી જ ગયલ હત ને ે ે ં ં ેુ ુ ! તનય એનો ક્યા વાધો હતોે ં ં ?'

'બધી જીવનની ઘરડે . મા પરોવાયા એમા ફવડાવવ જ પડં ં ં ં ેુ . મબઈ ુ ંગઈ ત્યાર એમ લાગત હત ક ત્યા ગમશ જ નહીં પણ હવ ત્યા અહીંના ે ં ં ે ં ે ે ંુ ુકરતાય વધાર ગમવા માડ છં ે ં ં ેુ .' આંખો નચાવતા ક્ષમાએ કં ં.ુ

'તારા શૈલમા જ તાર મબઈ સમાઈ જત હશ પછી ગમ જ નં ં ં ં ે ે ેુ ુ ુ ! શ ંુક ત ભટનાગર નું ેં ે?'

'હા ભટનાગર. એ ભટય છ ન નાગર પણ છે ે ે ે. એની વાત ત જાણ ુ ં ેતો તન ે તો હસવાન મળી જાયું . એ રસોડામા ગસનો ચલો કઈ િદશામા ં ે ૂ ંરાખવો એય વા તશ ના િનયમ પર્માુ ણ નક્કી કર ન કોઈની સાથ વાત ે ે ે ેકરતા પહલા વાક્યરચના અન એના પર્ત્યાઘાતનો પરતો િવચાર કર ન ં ે ં ે ે ેુપછી ચીપીચીપીન નમર્તાથી બોલે ે.' શૈલની પત્ની પાસથી જાણલ એ ે ે ંુએની કામચલાઉ પત્નીએ પરમન પધરા યે ં.ુ

'એટલ જ કહ ન ક તાર મબઈ શૈલમા સમાઈ જત હશ એટલ ે ં ં ે ે ં ં ં ં ે ેુ ુ ુ ુમ ુબંઈમા તન ગમત હશં ે ં ેુ .'

'એવય ખરું ંુ. તારી સાથ હતી ત્યાર વડોદરા પણ ગમત હત જ ને ે ં ં ેુ ુ !' 'આપણ ે ઘર આવવામા તો તન વાધો નહીં હોયે ં ે ં , ક પછી શૈલની ે

બીક લાગ છે ે?' 'એની બીક રાખવી પડ એવો વહિમલો નથી વળી એ વતનમા પણ ે ે ંર્

નખશીખ નાગર બર્ા ણ છે. મન ખોટ લાગ એવ બોલતાે ં ે ં ંુ ુ એ લાખવાર િવચાર કર એવો છે ે. પણ તાર ત્યા આવવ મન યોગ્ય લાગત નથીે ં ં ે ંુ ુ .'

'માર ત્યા નહીં પણ આપણે ં ે ત્યા.ં પરમક્ષમાન પારક શા માટ કરી ે ં ેુનાખ છે ે! એમ કમ નથી કહતી ક તન મારા પર હજ ગ સો છે ે ે ે ેુ ુ .' પરમ બો યો.

'તાર એમ માનવ હોય તો એમ માને ંુ .' ક્ષમાએ ક ુ.ં પણ સાચી વાત તો એ હતી ક પરમક્ષમા તરફ એક નજર નાખી લવા તો એ ઘડી પહલા ે ે ે ંબહાર નીકળી હતી પણ પરમ પરણી ગયો છ એ જાણ્યા પછી પરમક્ષમામા ે ંજતા એ ગચવાઈ રહી હતીં ૂં .

'તન એમ નથી થત ક આપણા એ ઘરમા ત રસોડામા કાઈક ે ં ે ં ં ં ંુ ુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

7

બનાવતી હોઉં ન હ એમા તન મદદ કરતો હોઉં ન પછી આપણ ટીે ં ં ે ે ેુ વી જોતા ંજોતા,ં અલકમલકના ગપ્પા મારતા જમતા હોઈએં ં ં ં . પછી હ તન પાછી ુ ં ેહોટલ પર મકી જઈશે ૂ , પર્ોિમસ.'

'એની તો મન ખાતરી છે ે. ત મન પાછી મકી તો જઈશ જું ે ૂ . પણ તારી તન્વીન ખબર પડ ક હ એની ગરહાજરીમા ઘર આવી હતી તો એ ે ે ે ં ે ં ેુતારી ખબર લઈ નાખ એની મન બીક લાગ છે ે ે ે. તન એવીે બીક નથી લાગતી?' ક્ષમાએ આંખો નચાવતા ટકોર કરીં . મનમા તો એ બબડી રહીં : મન કાયમ રોે કી રાખવાની તક તો ત ચકી જ ગયો ુ ં ૂ ંએટલે.

'એ એવી લસ ક નાના મનની નથીે . તો આપણ ઘર જઈએ છીએ ે ેએ નક્કી.'

'તો ત નહીં જ માનું ે, એમ ને! વઈટ, હ ચઈંજ કરી આવ પણ મન ુ ં ે ં ેુપાછા મકી જવાં ૂ ન નક્કીું ?' સહજ િવચારતા ક્ષમાએ પાછા મકી જવાની વાત ે ં ં ૂપાકી કરી.

પરમ એની સામ હસી ર ોે : 'મારો એટલોય િવ ાસ નથી?' 'તન ભલી જવાની ટવ છ એની મન ખબર છ એટલ પાક કરતી ે ૂ ે ે ે ે ે ંુ

હતી.' 'આજન પર્ોિમસ નહીં ભલી જાઉં એનય પર્ોિમસુ ું ૂ ં , બસ?' પરમ ક ન ે ં ેુ

બય હસી પડયાે .ં 'તૈયાર થવામા બહ વાર ન લગાડતીં ુ પાછી.' પરમ આંખો ેનચાવતા કં ં.ુ

'તન ખબર છ પછી ટકોર શા માટ કર છે ે ે ે ે?' કહતા ક્ષમા પોતાના ે ંમમા જવા ચાલીં . પરમન એક વખત તો એની સાથ એની મમા જઈ ે ે ંએન કપડા બદલતા જોવાન મન થય પણ એણ પોતાના મનન એમ કરત ે ં ં ં ં ે ે ંુ ુ ુપરાણ અટકા યે ં.ુ આ તરફ ક્ષમા પણ પરમક્ષમા તરફ એક નજર નાખી લવા જ બહાર નીકળી હતી ત્યા એન િવચાર આ યો ક કદાચ પરમ ે ં ે ેભટકાઈ જાય અન પોતાન આવા ચાલ કપડામા જએ તોે ે ં ં ંુ ુ ! એટલ એ કપડા ે ંબદલવા પાછી હોટલમા પસતી હતી ન ે ં ે ે ત્યા જ ં પરમ ભટકાઈ ગયો હતો.

થોડી વારમા ક્ષમા કપડા બદલીન આવી એટલ ં ં ે ે બય બહાર ેનીક યા.ં ર તામા એક જગ્યાએ ગાડી પાક કરી પરમ એક ટોરમા પઠોં ં ેર્ . ક્ષમા પણ તની પાછળ ટોરમા દાખલ થઈે ં . પરમ ઘણી બધી ગર્ોસરી ેખરીદી એ જોઈ ક્ષમાથી બો યા િસવાય ન રહવાયે ં:ુ 'ત તો નવ જ ઘર ચાલ ેં ંુ ુકરવાનુ ં હોય એટલી ગર્ોસરી લીધી ત ઘરે ે રસોડામા આજ સધી હં ુ ડતાલ હતી ક શે ં?ુ'

'એમ જ માન. હાલ તો આપણ ઘર વાઢા િવલાસ વ જ છુ ું ં ં ે. એક મિહનાથી તન્વી િપયર ગઈ છ ત્યારથી ઘરમા કશ ઠકાણ ર નથીે ં ં ે ં ંુ ુ ુ . એમ જ માન ક આ જ રસોડ નવસરથી ચાલ કરવાન છે ં ે ં ેુ ુ ુ .'

પછી આખ ર ત કશી વાત ન થઈે ે . ગાડી અ કાપરીમા જઈ ઊભી ુ ંરહી. 'પરમક્ષમા' બગલામા દાખલ થતા ક્ષમાએ બગલા પરની નામની એ ં ં ં ંજ પરીણી તકતી જોઈુ . ન એનાથી બો યા િસવાય ન રહવાયે ે ં:ુ 'ત હજ ેં ુબગલાન નામ પણ નથી બદ ય ત તન્વી ં ં ં ેુ ુ ભલી ચલાવી લ છે ે?

PUST

AKAL

AY.C

OM

8

'તન્વીપરમ' નામ શોભ એવ છે ં ેુ .' 'એણ હજ સધી તો કશો વાધો લીધો નથી ન જણીત થયલ નામ ે ે ં ે ંુ ુ ુ ુ

બદલવાનો મારો પણ કોઈ ઈરાદો નથી. તન તો કશો વાધો નથી ન તારી ે ં ેસાથ જોડાએલ આ નામ ચાલ રહ તમાે ં ે ે ંુ ુ ?'

'મન એમા શો વાધો હોવાનો એમાે ં ં ?ં ઉલટ મન તો મનમા એમ રહ ુ ં ે ં ેક એક મકાન સાથ વડોદરામા હજય માર નામ જોડાયલ છ એટલ ક્યારક ે ે ં ં ે ં ે ે ેુ ુ ુઆ રીત અચાનક આવી ચઢવાન મન પણ થાયે ંુ .' ન મને મા બબડીય ખરીં : પણ એવો હક કરાય એવય તું ેં ક્યા રહવા દીધ છં ે ં ેુ ?

અચાનક જ શા માટે, કાયમ રહવા આવી જવ હોય તોય આ બારણા ે ં ંુતાર માટ કાયમ ખ લા જ છ એમ કહવાન પરમન મન થય પણ ર મને ે ં ે ે ં ે ં ેુ ુ ુ , એમ હારી ખાતા હજ શ અચકાત હતં ેં ં ંુ ુ ?ુ ક પછી પલો શૈલ ભટનાગર વચમા ે ે ંઅવરોધ બની ઊભો રહી ગયો હતો એટલે!

રસોઈના કામ માટ તૈયાર થવા ક્ષમા બાથ મમા પઠી એ તકનોે ં ે લાભ લઈ પરમ જના આ બમમાથી ે ંૂ હાથ લાગ્યો એવો એક ફોટો કઢીન ેટબલ પરની ફર્મમા ગોઠવી દીધોે ંે . બાથ મમાથી બહાર આવીન ક્ષમાએ ં ેચોતરફ એક ઊડતી નજર ફરવી લીધીે . એની નજર પલા ફોટા પર પડી ન ે ેત બોે લી: 'તો આ છ તારી પત્ની તન્વીે . છ તો પાળીે . પણ મન એમ કમ ે ેલાગ છ ક મ એન ક્યાક જોએલી છે ે ે ેં ે ં ે! એ આપણા કોઈ પિરિચતોમાની તો ં ંનથી ને!'

પરમન હૈય જાણ એક ધબકારો ચકી ગયુ ુ ું ં ે ૂ .ં એન થય ક્ષમાે ંુ એન ેઓળખી તો નહીં ગઈ હોય ને! છતા ં એણ મક્કમતાથી કે ં:ુ 'ના, એ સૌરા ટર્ની છ ન અમારા એરન્જ્ડ મરજ છે ે ં ે ે ે ે. આપણ અલગ થયા પછી એના ે ં ંમમ્મીએ સામથી મન પછલ અન લગ્ન ગોઠવાઈ ગયલાે ે ૂ ે ં ે ે ંુ .'

'ત કહ ક એની માએ વાત મકી હતી તો એમન ત્યા બઠા તારી ુ ં ં ં ે ૂ ે ં ે ંુવાત કમની મળલીે ે ?'

'એ લોકો ત્યાર અહીં વડોદરામા જ રહતા હતાે ં ે ં .ં તન્વીના િપતા અમારા ંલગ્ન પછી ગજરી ગયા એટલ અહીંનો ફ્લટ કાઢી નાખીન એના બા ુ ે ે ે ંદશમા રહવા ચા યા ગયા છે ં ે ં ં ે.'

'તો એટલ જ તન્વીન ક્યાક જોઈ હોવાન મન લાગ્ય ને ે ં ં ે ં ેુ ુ !' 'કદાચ ક્યાક િથએટરમા ક શોપીંગમા જોઈ હોયં ં ે ં .' 'કદાચ એમ જ હશે. તો આપણ અલગ થયા ક તરત ત પરણી ે ં ે ંુ

ગયલો એમ ને ે!' 'ના, સાવ એમ તો નહીં. અમારા લગ્ન તો ખા સા આઠ મિહના પછી ં ં

થયલાે .ં હજ ગય મિહન જ અમારી પહલી એનીવસરી ગઈુ ે ે ે ર્ .' પરમ મ એ ેચઢયા એવા જઠાણા રજ કરવા માડયાં ં ં ં ંુ ૂ .

'તારી એ એનીવસરીન આ બમ હોય તો મન બતાવર્ ુ ં ે , કદાચ એમાથંી ખબર પડ ક મ એન ક્યા જોઈ હશે ે ેં ે ં .ે'

'આપણી પાસે એ બધી વાતો કરવા માટ ઘણો સમય છે ે. પહલા ે ં

PUST

AKAL

AY.C

OM

9

આપણ ખાવાે ન ુ ંબનાવવાન િવચરીએું . હ શાક સધાર ત્યા સધીમા ત બીજી ુ ં ં ં ં ંુ ુ ુુતૈયારી કરવા માડં.'

'હમશની મ જં ે , કમે ?' 'હા, એમ જ. તન નથી લાગત ક આપણ બય એ યવ થામા સખી ે ં ે ે ે ંુ ુ

હતા?ં' 'એ બધ પતી ગયુ ું .ં એ યાદ કરીન દે ુ :ખી થવાનો કશો અથ નથીર્ .

નવી યવ થામાય આપણ કવા સખી છીએ એ અગત્યન છં ે ે ં ં ેુ ુ . હ માન ક ુ ં ં ં ેુતાર ક માર કોઈન આ નવી યવ થા માટ કશી ફિરયાદ કરવાપણ નથીે ે ે ે ે ંુ .'

'એ તો છ જ પણ આપણા સહવાસના એ િદવસો યાદ આવી જાય ેછ ત્યાર અત્યારના િદવસો સાથ ત િદવસોની સરખામણી કરવાન મે ે ે ે ંુ ન થઈ આવ છે ે. તન એમ નથી થતે ં?ુ'

જવાબ આપતા પહલા ક્ષમાએ પરમની સામ જોવાન ટા ય ન કે ં ે ં ં ે ંુ ુ :ુ 'તન તો ખબર છ જ ક હ બહ કઠણ કાળજાે ે ે ંુ ુ ની .ં હ એવા િવચારોન મનમા ુ ં ે ંપસવા જ નથી દતીે ે .'

'હ તારા વો કઠણ કાળજાનો હોત તો કવ સારું ે ં ંુ ુ!' પરમ મનોમન બબડતો હોય એમ ગણગણ્યો.

'ત કાઈક બો યોું ં ?' 'ના.' 'મન એમ લાગ્ય ક ત મન કાઈક કે ં ે ેં ે ં ંુ .ુ લે, હવ આપણ ખાવા ે ે

બનાવીન તરત ખાવા બસી જવ પડશે ે ં ેુ , પા મન મકવા આવતા તન મોડ ં ે ૂ ં ે ંુથઈ જશે. ન તાર સવારમા ઑિફસ જવામા મોડ થશે ે ં ે ં ં ેુ . ન મારય દસ વાગ્ય ે ે ેમીટીંગ છે.' ક્ષમાએ એન બયની નોકરીે ે ની યાદ દવડવીે . પછી બ ખાવાન ે ંુબનાવવાના કામમા મચી પડયાં .ં

'મન લાગ છ ક હ કાલ ફોન કરીન સીકલીવ મકી દઈશે ે ે ે ં ે ે ૂુ .' પરમ બો યો.

'માર તો ટર પર એટલ સીકલીવ મે ં ે ૂૂ કવાનીય જોગવાઈ નથી.' ક્ષમાએ ક ુ.ં

'તમારી આવી મીટીંગોની મન બધી જ ખબર છે ે. બ કલાકની ેમીટીંગ અન આે ખો િદવસ પરોૂ .'

એમની આવી વાતો બઉ જમી ર ા ત્યા સધી ચાલતી રહીે ં ં ુ . જમ્યા પછી બય જણ વાસણ ધોયા ન કીચન અન ડાયનીંગ ટબલ સાફ કરી દીધે ે ં ે ે ે ં.ુ 'ત બસ ત્યા સધીમા હ ચા બનાવી દઉંુ ું ે ં ં ંુ .' પરમ ક ન પાછો રસોડામા પઠોે ં ે ં ેુ . લગ્નજીવનમા એમનો આ રોિજંદો કર્મ હતો એટલ ક્ષં ે માએ િવરોધ કરવાનો ક ઉતાવળ કરાવવાનો પર્યત્ન ન કયે .

ચા પીધા પછી ક્ષમા બોલી: 'ચાલ હવ મન મકી જાે ે ૂ .' 'બસ ને ે, હજ તો સાત જ વાગ્યા છુ ે.' 'ત હજ એવો ન એવો જ ર ોું ેુ . તન કોઈ વાત ધરાવો જ નથીે ે .

PUST

AKAL

AY.C

OM

10

આટલ મ યા એય નસીબ માન નું ં ે. બાકી આવ મળવાન ક્યાથી હોયુ ું ં ં ? માર ેમાથ પિત અન તાર માથ તારી પત્નીની નજર હોય તોે ે ે ે !'

ન બય જવા ઊભા થયાે ે ં .ં પરમ ક્ષમાનો હાથ પોતાના હાથમા લઈ ે ંક ુ:ં 'કાલ તારી મીટીંગ કટલા વાગ્ય પતશે ે ે ે? હ તન લવા આવીશું ે ે .'

'ના, કાલ નહીં ન ક્યારય નહીંે ે ે . માર મારા પિતન ન તાર તારી ે ે ે ેપત્નીન જવાબ આપવાના છે ે.'

'તાર આવવ ક નહીં ત ત નક્કી કર પણ હ સાજના ચાર વાગ્ય ે ં ે ે ં ં ં ેુ ુ ુતન લવા આવી જઈશ એ નક્કીે ે .' કહતા એણ ક્ષમાન બાહપાશમા જકડી ે ં ે ે ંુલીધી. એનાથી ટવા મથતી ક્ષમા કોણ જાણ કયા ે પિરબળ પરમ પર ઢળી ેપડી. ન બય એમ બાહપાશમા બધ્ધ જ પથારીમા પડયા ન કટલીય વાર ે ે ં ં ં ે ેુસધી એમ જ ુ પડયા ર ાં .ં

એ રાત વડોદરામા બ વાતો થઈે ં ે . એક તો પલા બય જાણ ફરીથી ે ં ે ેપિત પત્ની બની ર ા હોય એમ પર્મસમાધીમા ડબી ગયા અન બીજી વાત ં ે ં ં ેૂએ બની ક વડોદરામા એ િદવસ સવાર ઘણી મોડી પડી હતીે ં ે .

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

11

૨. ફ્લશબકે ે -જયતીભાઈ પટલં ે સવાર ક્ષમા બાથ મમા પઠી ન અિરસામા પોતાન જોઈ ન ત ે ં ે ે ં ે ે ે

શરમાઈ રહી. રાત બધ એટલ ઝડપથી થઈ ગય ક કપડા બદલવાનીય ે ં ં ં ે ંુ ુ ુસઝ ન રહીૂ . એના કપડા ચથાઈન એવા કળચલીવાળા થઈ ગયા હતા ક ં ં ૂં ે ં ં ં ં ેએ પહરીન હોે ે ટલ પર જવામાય શરમાઈ જવાય એવ હતે ં ં ંુ .ુ

થઈ ગય હત એમા એન પોતાની નબળાઈ વતાઈ રહીુ ું ં ં ે ર્ . પણ બીજી બાજ એના મનનો પલો ખણો કહી ર ો હતોુ ે ૂ : એમા શરમાવાની જ ર ંનથી. ત વડોદરામા આવી ત્યારથી એના જ િવચાર નહોતી કરતી શુ ું ં ?ં તોય એના મનમા કોઈક ગનો કયાનીં ુ ર્ , પાપ કયાનીર્ વદના થઈ રહી હતીે . પરમ એક વખત એનો હતો એ હવ એે નો ર ો નહોતો એ વીકારવા એનુ ંમન

તૈયાર જ ન હત ુ.ં પથારીમા બસીં ે ને આંખો ચોળતા પરમન એણ કે ે ં:ુ 'ત ચાું , ના તો

બનાવવા માડ ત્યા સધીમા હ મારા કપડાન ઈ ી કરી લઉંં ં ં ં ં ં ેુ ુ .' 'એના કરતા ત ના તો બનાવ અન મં ં ેુ ન કપડા આપ એટલ હ ઈ ી ે ં ે ંુ

કરી આપુ.ં' 'ન હ નીકર ન બર્ા પહરીન રસોડામા પોઝ આપ એમ ને ં ે ે ે ં ં ેુ ુ !' 'એ તો મન યાદ જ ન આ યે ં.ુ ત ક્યારય એવી રીત ના તો બના યો ેં ે ે

નથી. આ ભલ એ નઝારોય રસોડ જએે ંુ ુ .' 'લે, હવ એવી નૉને વજ વાતો પડતી મક એન ઊભો થાે ૂ ે .' કહતા ે ં

ક્ષમાએ બીજા બડ મમા પસી બારણ બધ કરી દીધે ં ે ં ં ંુ .ુ ભલ પરમ ક્ષમાન લવા આવવાન ક હોય ક ક્ષમાએ પોત નહીં જ ે ે ે ે ં ં ે ેુ ુ

આવ એમ ક હોય પણ આખ અઠવાિડય બય સાથે ં ં ં ે ેુ ુ ુ ન સાથ જ ર ા હતા ે ે ં ંએ હકીકત છે. ક્યારક પરમન ત્યા તો ક્યારક હોટલમા બય પોતાની ે ે ં ે ે ં ેરગમ તીમા ડબલા ર ાં ં ે ં ંુ હતા.ં

બે વષ પહલા એ લોકો પરણલા ર્ ે ં ે ં હતા ંએ િદવસોની યાદન જાણ એ ે ેલોકો ફરીથી તાજી કરી ર ા હતાં .ં બયના પાપભીર મન અંદરથી ડખતા ે ં ં ંુહતા.ં ક્ષમાન થત હત ક એ બય તન્વીન છતરી ર ા છ તો પરમન થત ે ં ં ે ે ે ે ં ે ે ંુ ુ ુહત ક એ બય શૈલ ભટનાગરન છતરી ર ા છું ે ે ે ે ં ે. પણ બય ે જણ જાણ આ ેપોતાના સબધના નવલા વ પન માણવામાથી પાછા ફરવા માગતા જ ન ં ં ે ં ં ંહતા.ં

□ એ લોકો પરણ્યા એ વખત પરમની નોકરી લક્સા ફમામા ન ક્ષમાની ં ે ે ં ેર્

નોકરી પસ ટર્ાવ સમાે ે .ં એમની એ ફોર હીલ પીક અપ (બ જણની ેકમાણીવાળી) િજંદગીમા બય દિનયાથી ઉપર વગની અટારીએ ટહં ે ેુ ર્ લતા ંહોય એમ જીવનની નૌકા હકારી ર ા હતાં ં .ં ટલા િદવસ ઘર ખાતા હતા ે ં ંએના કરતા વધાર િદવસ બહાર ખાતા હતાં ે ં .ં રોજ જદીજદી હોટલો ન ુ ુ ે ે

PUST

AKAL

AY.C

OM

12

જદીજદી વાનગીઓુ ુ . એ વખત એમણ પરમક્ષમા બગલો બધાવલો ન ફક્ત ે ે ં ં ે ેઅઢી વષના ગાળામા તો એના બધાય હપ્તા સામટા ભરી દઈ એના બકના ર્ ં ૅંદવાે માથી મક્ત પણ થઈ ગયલાં ે ંુ .

એ લોકો બધી વાત સખી હતાે ંુ . લોકોન એમના સખની અદખાઈ ે ેુઆવ એટલા સખી હતાે ં ંુ . બયની નોકરીય સારી હતી ન પગારય સારાે ે ે . એમન રજઓ થોડી જ મળતી હતીે . પણ તમન એવા કોઈ સગા હતા નહીં ે ે ં ં ંક એમન મળવા જવામા એ લોકોની રજાઓ વપરાયે ે ં . એટલ એમન ે ેથોડી રજાઓ મળતી તય તમન વધાર પડવી જોઈએે ે ે ે , પણ એવ નહોતુ ું .ં એમન મળતી રજાઓનો એ ભરપર આનદ લટતા હતાે ં ૂં ં ંુ . ક્યારક માથરાન ે ેતો ક્યારક તાજમહલ તો ક્યારક અજન્ટા ક ઈલોરાે ે ે ે . એ લોકો રજાઓનય ેજાણ થકવી નાખતા હતાે ં .ં

એવામા એક નાનકડી વાત બની ગઈં . વાત આમ તો નાની જ હતી પણ કોણ જાણ એ કય કાળ ચોઘિડય શ થઈ ક એમાથી આખ મહાભારત ે ે ે ે ં ંુસજાય ન એમન લગ્નજીવન પીંખાઈ ગયર્ ુ ુ ું ે ં .ં પરમન લાગત હત ક વાત ે ં ં ેુ ુઆટલી આગળ વધી ગઈ એમા ક્ષમા કરતા પોતાનો જ વધાર દોષ હતોં ં ે . એ પોતની જાતન એ માટ કાયમ કોસતો રહતો હતોે ે ે .

ક્ષમાય પોતાન આમ જ ક્યા કોસતી ન હતીે ં ? પોત જ તો એક ેનાનીશી વાતન મોટી કરીન પોતાના લગ્નજીવનમા ખાઈ ખોદી હતી એમ ે ે ંએનય ક્યા લાગત ન હતે ં ં ંુ ?ુ

એ નાનીશી વાત આમ બનલીે : એક િદવસ બય ખાધા પછી ે ચા પીતા બઠા હતા ત્યા પરમ કં ે ં ં ં ે ુ:ં 'જો, હવ આપણ બધી આિથર્ક ે ેજવાબદારીઓમાથી મક્ત થઈ ગયા છીએં ંુ . હવ મન લાગ છે ે ે ે ક આપણ ે ેઆપણા પગાર પોતપોતાના અલગ એકાઉન્ટમા જમા કરાવવા જોઈએં ં . ત ંુબસો પાચસો િપયા વાપર તો તાર મન પછવાની ક કહવાની જ ર ન રહં ં ે ે ૂ ે ે ેુ .'

'એવ કરવ હોય તો એ પણ નક્કી કરવ પડ ક ગર્ોસરીનો ખચ કોના ુ ુ ું ં ં ે ે ર્એકાઉન્ટમા પાડવો અન લાઈટં ે , પાણી, ટલીફોન અન પર્ોપટ ટક્ષે ે ે ના ખચા ર્કોના એકાઉન્ટમા પાડવાં . ત કોઈ ફિમલી કોપ રશનની વાત કરતો હોઉં ુ ેં ેએવ લાગ છું ે ે.' ક્ષમાએ વાતન હળવાશથી લતા પોતાનો િવરોધ દશા યોે ે ં ર્ .

'ત મારા કહવાનો અથ સમજી નહીંું ે ર્ .' 'હ તારા કહવાનો અથ સમજી એટલ તો મ એની પાદપિતર્ કરી પણ ુ ં ે ે ેં ૂર્

ત મારા કહવાનો અું ે થ ન સમજ્યો હોય એમ લાગ છર્ ે ે. શાિતથી િવચારી જોં .' 'ભલે, હવ તે ંયુ શાિતથી િવચારીન જવાબ આપં ે .' પરમ પોતાની ે

વાતન વળગી રહતા કે ે ં ં.ુ 'ત ક એમ આપણ બય પોતપોતાના ખાતામા પગાર જમા ેં ં ે ે ંુ

કરાવીએ તો પછી ઘરના રોજીંદા ખચા કોના એકાઉન્ટમાથી કરવા એ પણ ર્ ંનક્કી કરવ જ પું ડે.'

'એ તો વખત હાજર હોય એ ચક લખે ે ે. આપણામા એવી ક્યા ં ંજદાઈ છુ ે?'

'અત્યાર સધી જદાઈ ન હતી પણ હવ મન લાગ છ ક ત જદાઈ ુ ુુ ુે ે ે ે ે ં

PUST

AKAL

AY.C

OM

13

ઊભી કરવા માગ છે ે.' ક્ષમાના અવાજ પરથી જ પરમ સમજી જવ જોઈત ે ં ંુ ુહત ક એન આ વાત પસદ પડી ન હતીું ે ે ં , પણ પરમ હજ ક્ષમાની વાતમાની ુ ંગભીરં તા સમજી શક્યો ન હતો.

'હવ ત જ મન સમજાવ ક બયના પગાર પોતપોતાના ખાતામા ે ં ે ે ે ંુજમા કરાવવા એમા જદાઈ ક્યા આવીં ંુ ? બધી રકમ મારા ખાતામા જમા ંકરાવીએ છીએ એટલ તાર કોઈન ચક આપવો હોય તો મારી પાસ સહી ે ે ે ે ેકરાવવી પડ છ એમા સામા માણસન એમ જ લાગ ન ક ઘરમા તાર કશ ે ે ં ે ે ે ે ં ં ંુ ુચલણ જ નથી. મ તો બહાર તાર વમાન ન ઘવાય એ માટ આ વાત ેં ં ેુઊભી કરી હતી.'

એક રીત પરમની વાત સાચી હતીે . લગ્ન પહલા પરમન ે ં ંુએકમાતર્ એકાઉન્ટ હત એ બય ચાલ રાખ્ય હત અન બય પગારના ચક ુ ુ ુ ું ે ે ં ં ં ે ે ેએમા જ જમા કરાવતા હતા ન ખચા ન ઉપાડ પણ એમાથી જ પરમની ં ં ં ે ે ંર્સહીથી કરતા હં તા.ં ક્ષમા પોતાન જોઈતા િખ સા ખચ જોગા પૈસા પરમ ે ર્પાસ માગીન લઈ લતી હતીે ે ે .

'જો એમ જ કરવ હોય તો તારા એકઉન્ટમા માર નામ દાખલ કરાવી ુ ં ં ં ુજોઈન્ટ એકાઉન્ટ કરીનય કરી શકાય ની જ ર ત ક મ આજ સધી જોઈ ે ેં ે ેં ુનથી પછી આવો અલગ એકાઉન્ટનો તક્કો તન આ ક્યાથી સજ્યોુ ે ં ૂ ?'

'એક વખત ત મારી વાત વીકારી લ પછી જો તન એમ લાગ ક ુ ં ે ે ે ેઆ િવચાર બરાબર ન હતો તો આપણ પહલાની મ અથવા જોઈન્ટ ે ે ંએકાઉન્ટથી બધો આિથર્ક વહવાર કરીશે ં,ુ બસ?'

'તો તાર ે મારી વાત પણ િવચારવી જ પડશ ક કયો ખચ કયા ે ે ર્એકાઉન્ટમાથી કરવોં .'

'આપણ એનોય ઉપાય કરીએે . બયના એકાઉન્ટમાે થંી સરખભગ ખચ ે ે ર્કરવાન ગોઠવીએ તોું !'

'એટલ આપણ કોઈ પણ બીલ ચકવીએ ત્યાર અડધી અડધી ે ે ેુરકમના બ ચક આપીશે ે ં,ુ એમ ને? પછી સામવાળો પછશ ક બે ૂ ે ે ે ચકે શા માટ ેતો આપણ એન જવાબ આપીશ ક હવથી અમ અડધા અડધા પૈસા ે ે ં ે ે ેુચકવવાન નક્કી કય છૂ ં ેુ ુર્ં .'

'ના ચક તો આપણ એક જ આપીશે ે ં ુપછી આપણ અંદરખાન િહસાબ ે ેસમજી લઈશુ,ં હવ તો વાધો નથી ને ે!'

'પણ એમ અડધો અડધો ખચ કરતા ક્યારક એવો વખત આવશ ક ર્ ં ે ે ેમારા એકાઉન્ટ કરતા તારા એકાઉન્ટમા તર્ણ ક ચારગણા પૈસા હશં ં ે ે.'

'ના એમ નહીં થાય કારણ ક આપણ બય સરખો ખચ કરતા હોઈશે ે ે ં ંર્ ુને!'

'એમ જ થશે. જો મારા કરતા ંતારો પગાર મિહન બ હજાર િપયા ે ેવધાર છ વળી ક્યારક મન ડીલીવરી આવશ ન ચારપાચ મિહના મારાથી ે ે ે ે ે ે ંકામ પર પણ નહીં જવાય ત્યાર પગાર બધ થઈ જશે ં ે. એટલ શક્ય છ ક ે ે ેમારા એકાઉન્ટન તિળય આવી જાય ન માર બકમાથી લોન લવાનો વખત ુ ું ં ે ે ૅં ં ે

PUST

AKAL

AY.C

OM

14

આવે.' 'ત કવી વાત કર છું ે ે ે? એવ વખત માે ે રા એકઉન્ટમાથી જ ખચ ં

કરવાનો હોય ને!' 'તારા એકઉન્ટમાથી શા માટં ે? આપણ નક્કી કયા પર્માણ બય ે ે ે ેર્

અડધો અડધો ખચ તો કરવો જ પડર્ ે ને? પણ બક લોન આપશ એની મન ૅં ે ેખાતરી છે, કદાચ તાર જામીનગીરી આપવી પડે ે. ત ંુબકમા ૅં ં જામીનગીરી તો આપીશ ને?'

'એ વાત પડતી મકૂ, મારી ભલ ૂ થઈ મારી મા ક મે ેં આ વાત કરી. ત તો દધમાથીય પોળાેં ંૂ કાઢવા માડયાં .'

'ના એમા દધમાં ંૂ થી પોળા કાઢવાની વાત નથી. મન લાગ છ ક માર ે ે ે ે ેહવ મારા ખચા પર કાપ મકવો પડશ અથવા થોડો ઓવર ટઈમ માગી ે ૂ ેર્લવો પડશે ે.'

'મ ક ન ક એ વાત પડતી મકેં ં ે ે ૂુ .' 'ત કહ એટલ વાત શ કરવાું ે ે ની અન ત કહ એટલ વાત પડતી ે ં ે ેુ

મકવાનીૂ , એમ કમે ? હવ જ્યાર વાત શ થઈ જ ગઈ છ તો એનો િનવડો ે ે ે ેઆ જ કમ ન લાવી દવોે ે ?' ક્ષમા મમત પર ચડી ગઈ હતી એટલ એ ેલીધી વાતનો કડો મકતીે ૂ ન હતી.

'નથી લાવવો માર એનો િનવડોે ે . વાતથી આપણા મન ઊંચા ં ંથાય એવી વાત માર કરવીય નથી ક ે ે સાભળવીય નથીં . ત હવ આ િવષય ુ ં ેપર કાઈ પણ બોલીશ તો હ એનો જવાબ જ નહીં આપં ં ંુ .ુ' પલા પરષ િદલ ે ેુ ુવાતન પણિવરામ મકવામા ડહાપણ જોય પણ એન ક્યા ખબર હતી ક ુ ું ૂ ૂ ં ં ે ં ેર્ત્યાર ઘણ મોડ થઈ ગય હતે ં ં ં ંુ ુ ુુ .

□ એ િદવસ તો વાત જાણ એટલથી અટકી પણ બયના મનમા એ ે ે ે ે ં ં

વાતના વમળ ચકરાતાં ંર ા.ં પરમન થયા કરત હત ક ક્ષમા એક નાની ે ં ં ેુ ુસરખી વાતન મોટ વ પ આપી રહી છ ક પછી બય પોતાની વાતન સાચી ે ં ે ે ે ેુઠરવવા દિલલબાજીન ચકરાવ ચઢી ગયા છીએે ે ે ં !

સામી બાજએ ક્ષમા પણ મનમા એવા જ િવચારો ક્યા કરતી ન ુ ં ંહતી? પણ એન શકશીલ મન બીજય િવચારત હતુ ુ ું ં ં ં ંુ . એન થતે ં ુ હત ક ુ ં ેપરમનો પગાર પોતાના કરતા વધ હતો એં ુ ન અિભમાનું તો આન માટ ે ેકારણભત નહીં હોય નૂ ે!

બમાથી કોઈએ ચારપાચ િદવસ આ વાત ભલ ન ઉપાડી પણ ે ં ં ેએમના આ મનના ઉભરાન કારણ બયન એકબીજા સાથ બોલવાન ઘણ ે ે ે ં ે ં ંુ ુ ુઓ થઈ ગય હતં ં ંુ .ુ

પણ અચાનક જ એક િદવસ જાણ જ્વાળામખી ફાટયોે ુ . 'શુ ં િવચાય ુર્ંપછી પલી વાતને ં?ુ' ક્ષમાએ પછૂ ં.ુ

'કયી વાતનુ?ં' 'અલગ એકાઉન્ટની વાતનુ.ં મન ચોક્કસ લાગ છ ક ત આટલા ે ે ે ે ંુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

15

િદવસ એના જ િવચાર કયા કરતો હતોર્ .' ક્ષમાએ વાતની ચોખવટ કરતા ંપરમની સામ બઠક લીધીે ે .

'હ એ િવષ કશ િવચારતો ન હતોુ ં ે ંુ . મ તનય એ વાત ભલી જવાન ેં ે ૂ ંુક ુ ંહત નું ે!'

'પણ ત એ વાત ભલી શક્યો હતો ખરોું ૂ ? અન એટલ તો ત મારી ે ે ેંસાથ બોલવાન પણ ઓ કરી નાખ્ય છે ં ં ં ેુ ુ . છ લા ચાર િદવસમા આપણ ે ં ેઆમ સામ બસીન ે ે ે કશીય વાત કરી છ ખરીે ?'

'ત તારા મનની વાત તો માર બહાન નથી કરતી નું ે ે ે! તય મારી ુ ંસાથ વાત કરવાન ટાળતી હોય એમ માે ંુ રાથી જાણ દર ભાગતી હતી ને ેૂ ?'

'તો ત સામથી મારી સાથ વાત કરવાનો પર્યત્ન કમ ન કયેં ે ે ે ? ક ેપછી ત મારાથી ધરાઈ ગયો ુ ં ?ં'

'ધરાઈ તો ત ગઈ હોય એમ લાગ છું ે ે. તારા આવા અબોલા મારાથી સહન થતા નથી. ત મારાથી થાકી ગઈ હોય તો ુ ં મન કહે .ે તાર મારાથી ટા ે ંથવ હશ તો ુ ં ે ત ંુજ્યાર કહીશ ત્યાર હ તન ટાછડા કરી આપીશે ે ં ે ેુ , બસ? પણ તારા આવા અબોલાથી તો હ ગગળાઈ મર ુ ં ૂં ં ંુ .' પરમના મ માથી કોણ જાણ ં ેએ કાળમખા ટાછડા વા શબ્દ સરી પડયા ન ક્ષમાના હૈયામાુ ે ે થંી કારમી ચીસ ઊઠી.

' ટાછડાે ! ન ત પણ હ કહીશ ત્યારે ે ં ેુ ? મન લાગ છ ક ત બધ ે ે ે ે ેં ંુ મનમા ંનક્કી કરી જ લીધ છ ન મારી પાસ તાર કહવડાવવ છુ ું ે ે ે ે ે ં ે. તો કરી દ છડા ે ેટા. ત તાર ર ત ન હ માર ર તું ે ે ે ં ે ેુ . મારય આ રોજના ઊંચા મનના ભાર ે ં ં

નથી સહવાે . હ કાલ ટાછડાના ફોમ લતી આવીશું ે ે ં ેર્ .' ક્ષમાય છ લ પાટલ ે ે ેપઈ બઠી હોય એમ એનાથી બોલાઈ તો ગય પણ એ મે ંુ નમા પ તાઈ રહીં .

'મ એવ ક નથી પણ મન લાગ છ ક ત િવચારીન જ ફોમ લઈ ેં ં ં ે ે ે ે ેં ેુ ુ ર્આવવાન ક હશુ ું ં ે. તો ભલ એમ થઈ જાયે . ત નક્કી માન ક ત ફોમ લઈ ુ ું ે ં ર્આવીશ તો હ એમા િવના િવલબ સહી કરી આપીશું ં ં ે .' પરમ પણ કહી દીધ ે ંુએના મનથી એમ ક કાલ ક્ષમાનો ગ સો ઊતરી જશ ે ે ેુ એટલ ફોમ લાવવાની ે ર્ક એમા સહી કરવાની વાત જ ઊભી નહીં થાયે ં . પણ એણ એ ન િવચાય ક ે ેુર્ંક્ષમા ફોમ લઈન આવ તો શર્ ે ે ં?ુ

ન બી િદવસ ગ સાની મારી ક્ષમા ડીવોસના ફોમ લઈન આવી ે ે ં ેુ ર્ ર્પણ ખરી. વળી એણ એમા પોતની સહી કરીન એ ફોમ પરમની સામ ે ં ે ેર્પછાડતા કં ં:ુ 'લ તાર ડીવોે ે સ જોઈતા હતા નર્ ે? તો કર સહી. મ ેં એના પર્ાયવટ હીયરીંગની ે આવતા સોમવારની એપોઈન્ટમન્ટ પણ લઈ લીધી છે ે.'

પરમ ગ સા ન હતાશાના ભાવ સાથ પળવાર તો ક્ષમાની સામ ુ ે ે ેતાકતો જ રહી ગયો. એણ પણ ગ સામા જ એ ફોમ પર સહી કરીન એ ે ં ેુ ર્ક્ષમા તરફ પાછા ફક્યાં ંેં . ન ક્ષમા પણ એકય અક્ષે ે ર બો યા િસવાય એ કાગિળયા લઈન બહાર નીકળી ગઈં ે .

પછીની વાત બહ યાદ કરવા વી ન હતીુ . બય જણા ચારક િદવસ ે ં ેપછી એપોઈન્ટમન્ટન િદવસ કોટમા પહ ચ્યાે ે ે ં ંર્ . એમનો કસ ચલાવતા પહલા ે ે ંજ બયન ે ે કન્સ ટીંગ માટ ે પોતાની ચમ્બરમા બોલા યાે ં .ં બયન પોતાની ે ે

PUST

AKAL

AY.C

OM

16

સામ બસાડયા પછીે ે ં એ હસતા ંકહ:ે 'કમ પણ મન તમારો કસ જરા િવિચતર્ ે ે ેલાગ છે ે. તમ બય લઢયા હો એવ પણ મન લાગત નથીે ે ં ં ે ંુ ુ . કોઈન વાગ્ય હોય ે ંુક લોહી નીક ય હોય એમ પણ જણાત નથીે ં ંુ ુ . પછી તમાર ટાછડા લવાન ે ે ે ંુશ કારણ હશ એ જ મન સમજાત નથીુ ું ે ે ં .'

'એમ મારામારી કરીએ એવા અસ કારી અમ નં ં ે થી. પણ સામ પક્ષ ે ેઅમાર ટાછડા જોઈએ છીએ એ પણ એટલ જ સાચ છે ે ં ં ેુ ુ .' ક્ષમાએ ક ુ.ં

'હવ બને ે , તમ જ મન સમજાવો ક પરમભાઈનો શો વાક છે ે ે ં ે?' એમણ મલકાતા પછે ં ૂ ં.ુ

'એમ એક જ વાતમા તો કશ થય ન હોય નં ં ં ેુ ુ . નાના નાના કટલાય ેપર્સગો બન્યા હશ આ આખી પર્ોસસમાં ે ે .ં'

'ના બને , એમ નાના નાના પર્સગોથી વાત ટાછડા સધી ન પહ ચં ે ેુ . કોઈક તો એવો મોટો પર્સગ બની ગયો હશ આ પાછળં ે .'

'હ એનો જવાબ આપું ં?ુ' પરમ પછે ૂ ં.ુ 'હ તો ભલી જ ગયો હતો ક તમાર પણ ટાછડા જોઈએ છીએું ૂ ે ે ે .

ચાલો તમ જવાબ આપોે .' 'હવ અમાર માથ કોઈ આિથર્ક જવાબદારીઓ રહી ન હતી એટલે ે ે ે મ ેં

એન સે ટ કય ક એન જદ એકાઉન્ટ ખોલાવીન એના પગારના ચક એણ ુ ુર્ં ે ં ં ે ે ેુ ુએમા જમા કરાવવા જોઈએં . એમા એન વાક પડં ે ં ં ંુ .ુ'

'આટલો જ પર્ હોય તો બન મારા ખાતામા ચક જમા કરાવજોે ં ે . હ ંુએમ માનીશ ક મારી દીકરી મારા રીટાયરમન્ટની જોગવાઈ કર છે ે ે ે.' હસતા ંજ ક ુ.ં ન બધા હસી પડયાે ં .ં

'અમ લગભગ તર્ણ વષ બહ સખી હતા ે ંર્ ુ ુ ન પર્મમા ગરકાવે ે ં હતા ંપણ હવ એમાે ંઓટ આવી છ અમારાથી સહવાતી નથી એમ જ માનો ને ે ે.' પરમ કે ં.ુ

'થોડા િદવસ પહલા એક િપક્ચર આ ય હતે ં ં ંુ :ુ War of Roses. તમાર ેએ જોવા વ હતુ ું .ં જો તમ દસક િદવસ રાહ જોવા ે ે તૈયાર હો તો હ તમન ુ ં ેએની કસટે ે મગાવી આપં ં.ુ એમા તમારા વો જ િક સો હતોં .'

'નામદાર વડીલ, પ્લીઝ, અમાર ટા થવ છ એ હકીકત છે ં ં ે ેુ .' ક્ષમાએ ક ન હાથ જોડયાું ે .

Ôચાલો તમારી વાત વીકારી લઉં પણ તમ બય મારી વાત વીકરોે ે . તમ હમણા ક ક તમ બય ે ં ં ે ે ેુ પર્મમા ગરકાે ં વ હતા ત માર ં ે ે એ જોવ પડશું ે ક ેતમ પર્મમા કવા ગરકાઉ હતાે ે ં ે ં .ં ચાલો, મારી એક વાત વીકારો. તમ બ ે ેભટીન એકબીજાન મનમા આવ એવ કાઈ પણ કહો એટલ હ તમન કોટમા ે ે ે ં ે ં ં ે ં ે ંુ ુ ર્ઊભા કયા િસવાય તમારા ટાછડા કરી આપીશં ેર્ , બસ?'

ગચવાતા એ બય ઊભા થયા ન ભટયા ન બીૂં ં ે ં ં ે ે ં ે જી જ પળ બયના ે ે ંહૈયામાથી દનનો ધોધ વહી ર ોં ં . 'આ શ થઈ ગયુ ું ?ં' પરમ રદનિમિુ ત અવાજમા બો યોં .

PUST

AKAL

AY.C

OM

17

'હવ એવ િવચારવાથી શે ં ંુ ?ુ' ક્ષમા પણ એમ જ બબડી રહી. ક્યાય ંસધી બય એમ જ વળગીન ઊભા ર ાુ ે ે ં .ં પછી સામ જજ તાકી ર ાન ભાન ે ંુથતા શરમાઈન ટા પડયાં ે ં .ં

'ના બને , હજ િવચારવાન અવકાશ છુ ે ે. હજ મોડ થય નથીુ ુ ં ંુ . બોલો નવસરથી િવચારવાનો સમય જોઈએ છે ે?'

'ના. પ્લીઝ અમન ટાછડા કરાવી આપો એ જ વધાર સાર છે ે ે ં ેુ .' પરમ કે ં.ુ

'હા, નામદાર, અમારી બયની એ જ ઈચ્છા છે ે.' પછી જ જાણ કે મન કરતા હોય એમ ખદથી માથ ધણાવતા ે ે ં ંુ ુ

ટાછડાના હકમ ે ુ પર મ માયુ ું ર્ં. અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

18

૩. ક્ષમાન મરીન લાઈન્સું

-જયતીભાઈ પટલં ે

કપનીન ખચ વકશન ભોગવીન ક્ષમા પોતાન ઘર આવી ગઈં ે ેર્ ે ે ે ે ે . એન ંુઘર એટલ ગોરગાવની ધનાે ે ં ગજ્જરની ચાલ. એ જ તો હત એન મરીન ુ ું ંલાઈન્સ. એ ચાલમા આવી પોતાની ખોલીમા પઠી ન કપડાય બદ યા ં ં ે ે ંિસવાય ખાટલામા ંપડી. ઓિશકામા મ પાવી ક્યાય સધી રડતી રહીં ં ુ .

એના મનમા ગજગર્ાહ ચાલી ર ો હતોં . પોત કરલી ભલ બદલ તે ે ૂ ે પ તાઈ રહી હતી. આ થોડા િદવસોમા ંપરમની સાથે ગાળલા સહચારન ત ે ે ેમનમા જ વાગોળી રહીં . એ મનમા િવચારતી હતીં : પરમ એનો જ હતો ન ેએ એન પાછો મળી ગયો હતોે . તન્વી વચમા આવી ગઈ હતી પણ તોય ંપરમ તો તનો જ ર ો હતોે .

તો બીજી બાજ એન પાપભીર મન એન સાક્ષીનાુ ુ ં ેુ પાજળામા ખડી ં ંકરી દત હતે ં ંુ :ુ ત ફક્ત તારો જ િવચાર કર છું ે ે. ત પલી તન્વીનો િવચાર ેં ેકય ? ત એનો દર્ોહ કરી રહી છું ે. ત વાથીર્ છું ે. ત ંુતારા કહવાતા પર્મના ે ેઆવગમા ભાન ભલી છે ં ૂ ે. પરમ પહલા હતો એવો સવાગ તન ક્યારય મળી ે ં ં ે ેુશકવાનો નથી. ત તારી જાતન ગમ તમ સમજાવ પણ ત છવટ તો ુ ું ે ે ે ે ં ે ેપરમની રખાત જ બની રહવાની છે ે. એની પત્ની તો તન્વી જ છે. એનો એ હક ત ક્યારય છીનવી શકવાની નથીું ે . પણ મનન એવ કહવ ક્ષમાના ુ ુ ું ં ે ંિદલમા ઊતર ખરં ે ંુ? એન તો પરમન ફરીથી પામવો હતોે ે , ગમે ત વ પે ે.

તો વળી મનનો એક ખણો ગણગણતોૂ : મ બબ વષ રાહ જોેં ે ે ર્ ઈ ન ેએકલા કાઢયા ન એનાથી થોડીં ં ે ય રાહ ન જોવાઈ! એની તો લગનની એનીવસરીય વીતી ગઈર્ . નક્કી એના મનમા જ પાપ હશં ે. કદાચ એ કહતો ેહતો એમ એના એરન્જ્ડં ે મરજ ન પણ હોયે ે ! એણ પહલથી તન્વી સાથ ે ે ે ેપાક કરીન જ પોતાન છછડી હોય એમ પણ બનુ ં ે ે ં ે ે.

તો સામ મનનો બીજો પોકારી ઊઠતોે : ત તારી જાત જ એની સાેં ે મ ેબધા બારણા બધ કરી દીધા હતાં ં ં ં ંતો એન ગમ્ય ત એણ કય એમા ખોટય ે ં ે ે ં ંુ ુર્ં ુશ છું ે? જો તારો અહ છોડીન ત એની પાસ પહ ચી ગઈ હોત તો આમાન ં ે ં ે ં ંુ ુકશય ન થય હોતુ ું ં . હવ ત તારા એ અિભમાનના પિરણામનો ટોપલો એન ે ં ેુમાથ શા માટ લાદી દ છે ે ે ે!

વધાર િવચારતા એન આ વાત સાચી લાગતી અન એ પોતાની ે ં ે ેજાતન કોસતા ગણગણતીે ં : મન હવ સમજાય છ ક એ મારી જ ભલ હતી ે ે ે ે ૂપણ એક ભલની સજા આટલી મોટી હોયૂ ?

□

ટાછડા પછી ક્ષમા સીધી મબઈ આવી ગઈ હતીે ંુ . એ વખત એની ેપાસ હતી એના જના બોસની ભલામણ અન પોતાની લાયકાતના ે ે ંૂકૉલજના સિટર્િફકટે ં ે . એક હોટલમા પોતાની બગ મકીન કપડા બદલીન એ ે ં ે ૂ ે ં ેનવી ભાિવ નોકરીની ઑિફસ શોધવા નીકળી પડી. એની શોધ એન ેિવલપારલન એક ખણ એક આિલે ે ે ૂ ે શાન બગલા સધી લઈ ગઈં ુ . એન થય ક ે ં ેુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

19

એ કોઈ ઑિફસન બદલ કઈના બગલામા તો નથી આવી ગઈ ને ે ે ં ં ે! એણ ેબગલાન નામં ંુ : હષ બરાબર વાચ્ય હતર્ ં ં ંુ .ુ હશ ત ખર એમ િવચારી એણ ે ે ં ેુબલ વગાડયોે .

જવાબમા એક વય ક લાગં તી ઠ સાદાર પારસી મિહલાએ બારણ ંુખો ય ન કુ ું ે :ં 'આવો. તમારી ઓળખાણ ન પડી. કયા કામ આ યા છોે ં ?'

'માફ કરજો પણ મન લાગ છ ક હષ ઈન્ટરનશનલ શોધતા ે ે ે ે ે ંર્આપના હષ બગલામા આવી ચઢી ર્ ં ં .ં' ગચવાતા ક્ષમાએ કુ ું ં .ં

'હા, આ માર િનવાસ થાન છ ન ઈન્ટરું ે ે નશનલ પણે . હષ ર્ઈન્ટરનશનલની ઑિફસ બાજના મકાનમા છ પણ આપણ અહીંય વાત ે ં ે ેુકરી શકીશુ.ં પછી હ તમન ઑિફસ બતાવીશું ે . બસો ન કહો શ કામ છે ે ં ેુ ?'

'હ નોકરી માટ આવી ુ ં ે .ં આ મારો ભલામણપતર્ અન આ મારા ે ંસિટર્ફીકટે .' કહતા ક્ષમાએ પોતાની ફાઈલ અન એના બોસ આપલ કવર ે ં ે ે ે ંુએમના હાથમા મક્યાં ૂ .ં

પલા બહન બધ કાળજીથી જોયા પછી કે ં ે ે ં ંુ :ુ 'માર નામ શીરીન ુંડા વાલા. મારો ચાનો સમય થયો છ એટલ આપણ પહલા ચા પી લઈએ ે ે ે ે ંપછી શાિતથી વાતં કરીએ. પછી હ તન ઑિફસ બીું ેુ બતાવસ.'

ક્ષમા પણ એની સાથ કીચનમા ગઈે ં . ક્ષમા સાથ વાતો કરતા ે ંએમણ ચા બનાવી ન ે ે બય ે ે પીધી. પછી એ ક્ષમાન ઑિફસમા લઈ ગઈે ં . ઑિફસમા છ માણસોં કામ કરતા હતાં .ં એમા ં ચાર તો ીઓ જ હતી. શીરીન બે ધાની સાથ ક્ષમાનો પિરચય કરા યોં ે . પછી પોતાની અંગત ઑિફસમા જઈ એણ ક્ષમાના સિટર્ફીકટની ફઈલ ં ે ં ે ફરીથી જોઈ ન કે ં:ુ 'તાર ેમાટ મીે . રાજગોરની ભલામણ છ એટલ માર તન કાઈ વધારે ે ે ે ં ે પછૂવાની જ ર નથી. માર તારા વીે ચાલાક અન ચપળ યવતીની જ ર પણ છે ેુ . ત ંુકટલા પગારની આશા રાખે ં ુછ.'

'તમન ઠીક લાગ તે ે ે. તમાર કામ જોયા પછી પગાર નક્કી કરવો ેહોય તોય મન કશો વાધો નથીે ં .'

'તારી એ વાત મન પસડ પરીે ં . એમ જ કરીએ. તાર કામ જોયા ુંપછી પગાર નક્કી કરીશુ.ં જો ત મન મકીન કામ કરશ તો તન સોજ્જો ુ ં ૂ ે ેપગાર પન મલસ ન આગલ વધવાના ચાનસ બી મલસે . કહ,ે ક્યારથી જોઈન કરસ?'

'આ માર ઘર ગોઠવી દઉં એટલ આવતી કાલથી હાજર થઈ ું ેજઈશ. ઑિફસ કટલા વાગ્ય શ થાય છે ે ે?'

'ઑિફસ નવ વાગ્યાથી શ થાય છ પન બતન િદવસ મોડ થાય તો ે ંુવાધો નહીંં . ન તાર ઘર ગોઠવાય જાે ંુ ય ત્યા સધી બપોર લચ મારી ભગીં ે ં ેુ લે .'

'લચની યન થા તો હ જાત જ કરી લઈશં ં ેુ . હ મહતા એટલ ક ુ ં ે ે ેબર્ા ણ એટલ તમાર પારસી લચ મન કદાચ નહીં ચાલં ે ં ં ે ેુ .'

'ત તન એમ લાગે ે છ ક હ રોજ મરઘા બતકા ખાતી હોવસે ં ં ંુ . પન

PUST

AKAL

AY.C

OM

20

મન તો તમાર બામિનય લચ ફાે ં ં ંુ ુ વસ તો ત બનાવ ન આપન બઉ ખાસુ ું ે ે .ં' શીરીન હસતા કે ં ં.ુ

પાછા ફરતા ક્ષમાન લાગત હત ક એન શીરીનબાઈ સાથ સાર ં ં ે ં ં ે ે ે ંુ ુ ુબનશે. તમનો વહવાર એન એક માિલક કરતા મા વો વધાર લાગતો ે ે ે ં ેહતો. એન થય ક એમની સાથ એન ફાવી જશ ન કામ કરવામા પણ મઝા ે ં ે ે ે ે ે ંુઆવશે.

□

બ જ િદવસનાે અનભવ એન સમજાઈ ગય ક એણ ધાય હત એ ુ ુ ુ ુે ે ં ે ે ંર્ંસાચ હતુ ું .ં શીરીનબાઈનો વભાવ સારો હતો. ક્ષમાન કારણ એમણ પોતાના ે ે ેસવાર સાજના ખાવાની ચીજોની આદત પણ એન અન પ ફરવી લીધી ં ે ુ ેહતી. ક્ષમા એમન ઘણી વખત કહતી હતીે ે : Ôમાસી, તમન ખાવ હોય એ ે ંુબનાવી દઉં. મન એવ ખાવામાે ં ંુ વાધો છ પણ બનાવવામા વાધો નથીં ે ં ં .'

ક્ષમાએ એન મડમ ક માઈ કહવાન બદલ એક િદવસ ભલમા માસી ે ે ે ે ે ે ૂ ંકહી દીધલ તો શીરીન કહે ં ેુ : 'હવથી ત મન માસી જ કહે ં ે ેુ ુ ', એટલ ક્ષમા ેએમન માસી જ કહતી હતીે ે .

Ôપન મન તમાર બામિનય ખાવાન ભાવી ગય છે ં ં ં ંુ ુ ુ ુ . વળી તય ુ ંબનાવછ ત તો મન સોે ે જ્જ લાગ છુ ં . મારી િચંતા કિરયા વગર તન ુ ં ેઆવડત હોય એ બનાવતી જાું . મન ે રો ન વ ન વ ખાવાન મલસુ ુ ું ં ં ે.' એ હસતા કહતાં ે .ં

ઑિફસમા પણ એમણ ક્ષમાન જાણ ટો દોર આપી દીધો હતોં ે ે ે . એમણ ટાફના બીજાં માણસોન જણાવી દીધ હત ક હવથી ક્ષમા ચીફ ે ં ે ં ં ે ેુ ુએકાઉન્ટન્ટ અન ે ઑિફસ ઈનચા છ એટલ બધાએ એના ક ા મજબ ે ે ુપોતાના કામમા ફરફાર કરવા પડ તો એ કરવાના છં ે ેે .

થોડા િદવસ પછી ક્ષમાએ એમન વાત કરી ક હવ બધ કોમ્પ્યટર ે ે ે ે ુચાલ છ એમ એમની ે ે ઑિફસમા પણ એકાઉન્ટન ન પતર્ યવહારન કામ ં ં ે ંુ ુકોમ્પ્યટર પર કરવામા આવ તો એ વધ એ રટ થશ ન બહારુ ુ ું ે ે ે ે કપનીની ંછાપ પણ સારી પડશે. તો શીરીન કહ:ે 'ર તમ કોમ્પ્યટર એ માટ જ ુ ે ેુલીધલ પન આમાના કોઈન એમા સમજણ જ ન પરી એટલ કાટ ખાત ે ં ં ે ં ે ંુ ુવખારમા ંપિરય છું . તન એમા સમજણ પડતી હોય તો ટર્ાય કર ન બધાન ુ ે ં ે ેએની સમજ પાર.'

ક્ષમાન એની જની નોકરીનો કોમ્પ્યટરનો થોડો અનભવ તો ે ૂ ુ ુ હતો જ. વળી મબઈમા આના જાણકારની કમી ન હતીું ં . એણ પહલા તો અંગત રીત ે ે ં ેકામની શ આત કરી અન જ્યા એન સમજણ ન પડી ત્યા એણ આવા ે ં ે ં ેજાણકારોની મદદ પણ લવા માડીે ં . ન એક મિહનામા તો એણ એન ે ં ે ેઑિફસમા ની જ ર હતી એટલ એ શીખી પણ લીધ હતં ં ં ંુ ુ .ુ

પછી એણ ે ઑિફસમા વારાફરતી બધાં નં એ કામની સમજણ પાડવા ેમાડીં . આમા સૌથી વધાર મ કલ લાગ્ય હોય તો ત જના એકાઉન્ટન્ટ ં ે ે ં ેુ ુ ૂકરસનકાકાને. એમની ઉંમર રીટાયર થવાની થઈ ગઈ હતી પણ જ્યા સધી ં ુએમની ગાદી સભાળી શક એવી યિક્ત ન મળ ત્યા સધી શીરીન એમન ં ે ે ં ેુટા કરતી ન હતી. એમણ કે ં:ુ 'હવ ે બન ત આવી ગે ંુ ઈ છો એટલ બધ ે ંુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

21

સભાં ળી લ ન મન આ બધ શીખવાડવાની ક તી કરવી રહવા દે ે ે ં ે ેુ ુ .' પણ ક્ષમા લીધી વાત મક એવી ક્યા ૂ ે ં હતી? એ કહ:ે 'હજ તમ ટા ુ ે

ક્યા થયા છોં ? તમ પહલા કોમ્પ્યટર પર સરવૈય કાે ે ં ંુ ુ ઢીન મન આપો પછી ે ેહ શીરીન માસીુ ં ન તમન ટા કરવાન કહે ે ં ંુ ુ.'

મિહનાની લમણાઝીક પછી કરસનકાકા સરવૈય કાઢવા વા તૈયાર ુ ંથયા એટલ એણ શીરીનન કે ે ે ં:ુ 'કાકા પણ હવ કોમ્પ્યટર જાણતા થઈ ે ુગયા છ પણ એમન હજ બ મિહના ચાલ રાખો તો સારે ે ે ંુ ુ ુ. માર વડોદરાની ેઑિફસમા પણ કોમ્પ્યટર પર કામ કરતા શીખવાડન પડશં ં ં ેુ ુ એટલે.'

'એ થાકી ગયા છ ે છતા હ કહીશ તો બ ં ં ેુ મિહના તો ચાલ રહશુ ે ે.' ન બબડતા બબડતા એ ચાલ ર ા પણ ખરાે ં ં ુ . છ લ તો એમણ ે ે ે

કબલ પણ કય ક કોમ્પ્યટરના કામમા ભલોય નથી રહતી ન કામ પણ ૂ ે ં ૂ ે ેુ ુર્ંઝડપથી થાય છે. ક્ષમા થોડી વહલી આવી હોત તો િહસાબમા આવતી ે ંભલો શોધવામા પોતાના ચ માના નબર ના વધી ગયા હોતૂ ં ં ં ં .

પછી શ થઈ ક્ષમાની વડોદરાની દડમજલ. એન હવ કોઈ ે ેજાણકારની સવાની જ ર ન હતીે . એન તો મબઈમા કય હત એ જ ે ં ં ંુ ુ ુર્ંવડોદરામા કરવાન હતં ં ંુ .ુ પણ માણસો તો ત્યા પણ કોમ્પ્યટરના નામથી જ ં ુભડકતા હતા. એણ એમન સીધ કામ સ પવાન બદલ એમન જાણ હોમવક ે ે ં ે ે ે ેુ ર્આપવા માડં ં.ુ એમન બધાન ટે ે ઈપીંગ તો આવડત હત એટલ એણ એમન ુ ું ં ે ે ેકોમ્પ્યટર પર લટર લખાવવા માડયાુ ે ં .

એમા એમન થોડી ફાવટ આવી એટલ એમન હવથી બધો ં ે ે ે ેપતર્ યવહાર કોમ્પ્યટર પર કરવાની તાકીદ કરીન એ મબઈ પાછી ફરીુ ુે ં . આ વખતની ટર્ીપમા એનો બધો સમય ં ઑિફસમા જ ગાળવો પડયો હતો ંએટલ એનાથી પોતાની ઈચ્છાે હોવા છતા પરમક્ષમા તરફ જઈ શકાય ન ં ંુહત ુ.ં એન થય ક ફરીન વખત તો એ ચોક્કસ એ તરફ આંટો મારશ જે ં ે ે ે ેુ .

પણ ફરીથી એણ વડોદરાનો કાયકર્મ ઘડયો ત્યાર એન અડધથી જ ે ે ે ેર્પાછા આવવ પડં ં ંુ .ુ ઈન્કમટક્સના રીટન ભરવાના હતા ન એમા કોઈન ે ં ં ં ે ં ેર્સમજણ પડતી ન હતી એટલ શીરીન એન પાે ે ે છી બોલાવી હતી. આજ સધી ુએ કામ કરસનકાકા જ કરતા હતા અન એ તો હવ રીટાયડ થઈ ગયા ે ે ર્હતા. ક્ષમાન થય ક એણ કોઈન એ કામ શીે ં ે ે ેુ ખવાડી દવ જોઈશે ં ેુ .

આન થય ક ે ં ેુ ઑિફસમાની કોઈ છોકરીન એ કામ સાપવા કરતા ં ે ં ંઑિફસમાના એકમાતર્ પરષ જ પરીખન એ સ પ્ય હોય તો ક્યારક ં ે ં ેુ ુુસરકારી ઑિફસમા ધક્કા ખાવા પડ તોય વાધો ન આવં ે ં ે. એટલ એણ આ ે ેકામમા એન પોતાની સાથ લીધોં ે ે . જ એ વાતથી પોરસાયો પણ એ મનમા િવચારવાય માડયો ક છોકરીઓન પડતી મકીન ક્ષમાએ પોતાના ં ં ે ે ૂ ેપર પસદગી ઉતારી એની પાછળ પોતાની પસનાિલટી જ કારણભત હતીં ૂર્ . એન લાગ્ય ક ક્ષમા પોતાના ે ં ેુ પર્ત્ય ઢળી હતીે . પછી એણ ક્ષમાન ે ેઆકષવાના પર્યત્ન સાર્ મટા શ કરી દીધા.

ક્ષમાન તો આની કશી ખબર ન હતી એટલ એ તો એન ચીવટથી ે ે ેબધ સમજાવતી હતી અન એન સાથ બસાડીન પોત કરતી હતી એ ુ ં ે ે ે ે ે ે

PUST

AKAL

AY.C

OM

22

પધ્ધિત સમજાવતી હતી. ઈન્કમટક્સન રીટન તો ભરાઈ ગય પણ એ ે ં ંુ ુર્પછીય જ કોમ્પ્યટુરમા ંકાઈ ન કાઈ ન સમજાત હોવાન બહાન કાઢીન ં ે ં ં ં ં ેુ ુ ુક્ષમાની પાસ આવવા માડયોે ં . ક્ષમા તો એની આ આવનજાવનન માતર્ ેઑિફસન કામ ુ ં અન જની ધગશ ે જ સમજતી હતી.

એક તો એ જની સાથ હસીને ે વાત કરતી હતી અન એ ટાછડા ે ેલીધલી હતી એટલ જન પોતાની માન્યતા સાચી હોવાની વાતે ે ે પર વધાર િવ ાસ બઠો હતોે ે . એ ક્ષમા પાસ વારવાર જવા માડયોે ં ં . ક્ષમાન ેલાગ્ય ક એન કોું ે ે મ્પ્યટરમા જાણકારી મળવવાની બીુ ં ે જા કરતા વધાર ધગશ ં ેછે. એટલ એન જ પર્ત્ય માન પદા થયે ે ે ે ં.ુ

પણ એક િદવસ એન ે ઑિફસમા દાખલ થતા જોઈ છોકરીઓએ ં ંએમની ચાલતી વાતો એકદમ બધ કરી દીધીં . એન લાગ્ય ક એ બધી ે ં ેુએની જ વાતો કરતી હોવી જોઈએ. એણ એમન પછે ે ૂ ં:ુ 'કમ મન જોતા તમ ે ે ં ેવાતો બધ કરી દીધીં ? મન લાગ છ ક તમ લોકો મારી જ વાતો કરતા ે ે ે ે ે ંહતા.ં હોય એ સકોચ વગર મન જ કહો નં ે ે!'

Ôઅમ તમારી પાસ ઓિફિસયલ જાહરાતની જ વાતો કરતા હતાે ે ે ં .ં તમારા લગ્નની જાહરાે ત તમ ક્યાર કરશો એની અમ અટકળે ે ે કરતા હતાં .ં' એક કે ં.ુ

'તમને એવો ખ્યાલ ક્યાથી આ યો ક હ લગ્ન કરવાની ં ે ં ંુ ?' Ôઅમન ક ક તમ એના પર્મમા છો ન એ તમન પર્પોઝ કર ે ં ે ે ે ં ે ે ેુ

એટલી જ વાર છે.' 'તો તમન એવ ક છે ં ં ેુ ુ ? હમણા ંએ આવ એટલ આપણ એન ે ે ે ે

જ પછીૂ એ ક એ ક્યાર પર્પોઝ કરવાનો છે ે ે? એ પહલા મારાથી કોઈ ે ંજાહરાત ક્યાથી થાયે ં ?'

થોડી વાર પછી જ આ યો એટલ ક્ષમા પોતાની ે ઑિફસમાથી ંબહાર આવી. ત્યા એક છોં કરી બોલી ઊઠી: ' જભાઈ, બન કહ છે ે ે ક તમ ે ેપર્પોઝ કરો તો એમનાથી જવાબ આપી શકાય. તો તમ એમન પર્પોઝ તો ે ેકરો.'

ને જ એવો તો ડઘાઈ ગયો ક એનાથી નજર ઊંચકીન કોઈની ે ેસામ પણ ન જોઈ શકાયે ં.ુ ત્યા ક્ષમાએ સામથી પછં ે ૂ ં:ુ 'આ છોકરીઓન તમ ે ે કહલ એ મન કહો ને ં ે ેુ .'

Ôએ તો હ ખાલી ગમ્મત કરતો હતો ન એ લોકો ઊંધ સમજી બઠાુ ં ે ં ે ંુ .' 'તો હય થોડી ગમ્મત કરી લઉં ભલું ે ન એમન સમજવ હોય એમ ે ે ંુ

સમ .' કહતા ક્ષમા જની પાસ ગઈ અન પગમાથી સન્ડલ કાઢીન એણ ે ં ે ે ં ે ે ેજન આડધડ ફટકારવા માડયોે ે ં . પલો તો જાણ તે ે ેલમા માખી ડં ં ૂબી ગઈ

હોય એમ જમીન ખોતરતો નીચ જોઈ માર ખાતો ર ોું . ઑિફસમા થતી આ ધમાચકં ડીનો અવાજ સાભળીન શીરીનબાઈ ં ે

બગલાં માથી બહાર આ યાં :ં 'શ છ આ બધુ ું ે ?ં' એમણ ઊંચ અવા પછે ે ૂ ં.ુ 'આ તો જ આ બધી છોકરીઓન કહતો હતો ક હ એના પર્મમા ે ે ે ં ે ં ંુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

23

અન એ મન પર્પોઝ કરે ે ે એટલી જ વાર હતી. ત મ એન બધાની બ મા ે ેં ે ં ંજવાબ આપી દીધો ક કોઈન ગરસમજ ના રહે ે ે .ે' ગ સાથી હાફતા ક્ષમાએ ુ ં ંક ુ.ં

' જ ત એવ કહલેં ં ે ંુ ?ુ' એમણ સીે ધ જન જ પછુ ું ે ૂ .ં 'હ તોુ ં ... મ તોેં ... એવ કાઈ નહીં કહલ પણુ ું ં ે ં ... ' જ બોલવા ગયો. 'ચોખ્ખ કહી દ નું ે ે! ત એવ કહલ એટલ તો આ બધી છોકરીઓ મારી ેં ં ે ં ેુ ુ

પાસ પડા માગતી હતીે ેં .' 'મન એમ લાગલ ક ક્ષમાન હ ગમ ે ે ં ે ે ં ં ંુ ુુ .' છવટ કે ે ં.ુ 'તન તારા એ લાગવાનો ે જવાબ મળી ગયો ને! હવ ે ઑિફસમા તાર ં ે

કમ વતવ એ પણ તન સમજાઈ ગય હશે ં ે ં ેર્ ુ ુ .' ક્ષમાએ ક ુ.ં ક્ષોિભલા પડી ગયલા જન શીરીન કે ે ે ં:ુ 'ત મારી ુ ં ઑિફસમા આવં .'

કહતા એ પોતની ે ં ઑિફસમા ગયાં .ં ન ઢીલો પડી ગયલો જ એમની પાછળ ે ેઅંદર ગયો.

'બોલ, હવે હ તાર શ કરું ં ં ંુ ુુ ? આ ઑિફસમા ંબધી છોકરીઓ જ કામ કર ેછ એમની સાથય ત કદીક આવ કર તોે ે ં ં ેુ ુ ! બધી કાઈ ક્ષમા વી બો ડ ન ંહોય. એના કરતા સારો ર તો એ છ ક હ તન જ ટો કરં ે ે ં ે ંુ ુ.'

જના પગ પાણીપાણી થઈ ગયા. એણ િવનવણીભય અવા કે ેર્ ં:ુ 'મારી સમજવામા ભલ થઈ ગઈં ૂ . હ હવ કદી એવ નહીં કરું ે ં ંુ ુ. ફરીથી કશામા ંમાર નામ આવ તો એની તમ સજા કરશો એ મન મજર છ પણ મારી ું ે ે ે ં ેૂઆ પહલી ભલ ગણીન આ વખત તો મન માફ કરી દો તો સારે ૂ ે ે ે ં ુ.'

'તારી વાત હ વીકાર અન આ વખત તન માફ કર ુ ં ં ં ે ે ે ંુ ુ ં ન ેનોકરીમાથી તન ં ે ટો કર ું .ં પહલી તારીખથી મન તાર મ ઢ ન ે ે ં ંુ ુબતાવતો, જા.' જન ખબર હતી ક શીરીનબાઈ એક વખત બોલી દ પછી ે ે ેએમા કોઈ ફરફાર કરતા નથી એટલ એ મનમા ધધવાતો નીચી મડીએ ં ં ે ં ૂંે ુબહાર નીકળી ગયો. બહાર તો બધાન ખબર પડી જ ગઈ હતી ક જની ં ે ેહકાલપ ી થવાની જ હતી.

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

24

૪. ક્ષમાન વગું ર્ -જયતીભાઈ પટલં ે એ સા ક્ષમા ઘર જઈ સીધી જ પથારીમા પડી ન ઓિશકામા મ ં ે ં ે ં

ઘાલી ક્યાય સધી રડયા કરીં ુ . એન થય ક કય ત કાલ સવાર કોઈ ે ં ે ે ે ેુ ુર્ંબીજય કરશુ ં ે. પોત ટાછડાવાળી છે ે ે, વતતર્ છ અન ં ે ે એકલી છ ન પાળીય ે ેછ એટલ પોતાની સાથ લટડા પટડા કરતા આવા લોકો આવવાના જ છે ે ે ં ં ેુ ુ . પોત પરણલી હતી ત્યાર કોઈ એવી િહંમત પણ નહોત કરી શકતે ે ે ં ંુ .ુ પણ હવ ેતો એ િજંદગીમા પાછા વળાય એવ પણ ર ન હત એ િવચાર એ વધાર ં ં ં ં ં ે ેુ ુ ુઉદાસ બની રહી.

એ પોતાના અિભમાની વતાવ બદલ પ તાર્ ઈ રહી. પરમ તો ેલગભગ એક વષ ટલી પોતાની રાહ જોઈ હતીર્ . એ બાપડો કરય શે ં?ુ પોત ન તો એની ખબર લવાનો િવચાર કય હતો ક ન તો એન પોતાન ે ે ે ે ંુસરનામ આપ્ય હતુ ુ ું ં .ં પછી એ ધાર તોય પોતાનો સપક ક્યાથી કરી શકે ં ં ેર્ ?

આ બધા ઊચાટ વચ્ચય એન એક વાતનો આનદ હતો ક તન્વી ે ે ં ેવચમા ંઆવી ગયા છતા તનો પરમ તન પાછો મળી ગયો હતોં ે ે ે . એટલ જ ુ ંનહીં પણ એ હજ તનો જ ર ો હતોુ ે . એની સાથના પોતાના સબધન દિનયા ે ં ં ે ુભલ ન ગમ ત નામ આપ પણ પોત હજ પરમની પત્ની જ હતીે ે ે ે ે ે ુ . કોઈ એમા વચ્ચ આવી શકવાન ન હતં ે ં ંુ .ુ તન્વી પણ નહીં. પોત હવ પરમથી ે ેક્યારય અળગી થવાની ને હતી.

હજ તો ગય અઠવાિડય જ એ અન પરમ મ યા હતા તોય ફરી ુ ે ે ે ં ંપરમન મળવાના ત પ્લાન કરવા માડીે ે ં . એણ મનમા પરમ સાથ બહાર ટર ે ં ે ૂપર જવાની યોજનાઓ પણ ક્યા ઘડવા માડી ન હતીં ં ?

આ બધ કરતા ક્યારય તન્વીની નજર ન પડી જવાય એની એમણ ુ ં ં ે ે ેતકદારી રાખવી પડશે ે. પોતાન શૈલ ભટનાગરનીે તો કશી િચંતા ન હતી કારણ ક એ તો પોતાનો હતો જ ક્યાે ?ં હા, એક િચંતા એન હતી ક ક્યારક ે ે ેશૈલ અન પરમ ભગા થઈ જાય તો શે ે ં?ુ પણ એન એક વાતનો સતોષ હતો ે ંક પરમ મબઈ આવવાનો ન હતો ક શૈલન મળવાનો પર્યત્ન કરવાનો ન ે ં ે ેુહતો.

□

હષ ઈન્ટરનશનલમા કામ કરતી છોકરીઓ સાથ ક્ષમાર્ ે ં ે ન સારી ેદો તી જામી ગઈ હતી. એમાય માથરાનની ટર પછી તો એ બધી એની ં ે ૂખાસ દો ત વી જ બની ગઈ હતી. તમાય જન પર્કરણ બન્યા પછી ે ં ંુબધી ક્ષમાની વધ નજીક આવી ગઈ હતીુ . વળી ક્ષમા એમની સાથ એમની ેઉપરી હોવાન બદલ દો ત વો યવહાર રાખતી હતી એટલ એ બધી ે ે ેજાણ એની વરસોનીે બનપણીઓ હોય એમ વતવા લાગી હતીે ર્ .

'ક્ષમા, ત જન પાઠ ભણા યો ન એની હકાલપ ી કરાવી એનો તો ેં ે ેજાણ વાધો નહીં પણ અમારી તો એક પાટ ગઈ ને ં ે! હવ તાર અમન પાટ ે ે ેતો આપવી જ પડશે.' રીનાએ એક િદવસ ટકોર કરી. આ રીના શાહ

PUST

AKAL

AY.C

OM

25

રાજકોટની હતી. એના પિત મયક શાહ એક કોલજની લં ે ેબોરટરીમા ે ંડમોન્ ટર્ટર હતાે ે .

'પણ પાટ આપવા માટ કશ કારણ તો હોવ જોઈએ ને ં ં ેુ ુ !' ક્ષમાએ બચાવ કરતા ક તો ખર પણ એન લાગ્યા વગર ન ર ક એ બધી આ ં ં ં ે ં ેુ ુુતન એમ છોડવાની ન હતીે ે ..

'અમાર તો પાટ જોઈએ છે ે. કારણ તમાર શોધવાન છે ં ેુ . ન ન હોય ેતો ઊભ કરવાનુ ું .ં તારા ડીવોસ થયાન બ વષ કરતાય વધાર સમય થઈ ર્ ર્ે ે ં ેગયો છ ન તારો પરમ તો પરણીય ગયો હશે ે ે. ત સખીે , તાર નક્કી કરી ેલવ જોઈએ ક તાર ક્યા સધી એના ગમમા આમ એકલા એકલા કાઢવા ે ં ે ે ં ં ં ં ંુ ુછે?' સપનાએ મીઠી ટકોર કરી.

આ સપના મબઈમા જ જન્મલી ન ઉછરલી હતીું ં ે ે ે . એનો પિત સજય ંએક િથયેટરમા મનજર હતોં ે ે . એન એક બાબો અન એક બબી હતાે ે ે .ં સજયના મા એમની સાથ રહતા હતા એટલ એ બાળકોન સભાળતા હતા ં ં ે ે ં ં ે ે ં ં ંએટલ બય નોકરી કરી શકતા હતાે ે ં .ં

Ôતારા કહવા પર હ જ ર િવચાર કરીશ અન જ્યાર કશો િનણય ે ં ે ેુ ર્લઈશ ત્યાર તમન બધાન પાટ ય આપીશે ે ં ે , બસ!Õ

Ôલ બાઈે , બાર વરસે બાવો બો યો, જા બચ્ચા દકાળ પડગાુ ે . પણ તારાથી એમ કહી છટકી શકાવાન નથીું . અમાર તો પાટ જોઈએે . આ અમ તન છોડવાના નથીે ે ં .Õ

Ôતમાર પાટ જ જોઈતી હોય તો હ હમણા જ અંદર જઈ બટાકા ે ં ંુપ આ બનાવી લાવ ંુ .ં અહીં બઠ જ પાટ આપી દઉંે ે .Õ

Ôટ અમન ટ ટમારી વાિનયા બાે ે ંુ મનની વી પાટ મા પટાવી ડઉં ં ેએમ નીં ચાલે. અમાર ટો રગોલી હોટલમા પાટ જોઈહે ં ં .ેÕ સ મા સરતી ુ ુબોલી. એ વરસોથી મબઈમા હતી પણ હજ વાતચીતમા મોટભાગ સરતી ુ ું ં ં ે ેુજ બોલતી.

Ôપછી ત કહીશ ક માર ટો હરટી ઉંિધય ન ઘારી જ જોઈહુ ું ે ે ં ે ેુ . ટ ટ ે ંુએમ કરનીં ક આ રિવવાર હરટ ે ે ુ જઈન બ લટી આવનીંે ં ે . પૈહા હ ટન ુ ં ેઆપી ડવાે .Õ ક્ષમાએ એન આવડી એવી સરતીમા એન ઉડાવતા કે ં ે ં ંુ .ુ

Ôહા, એ જ બરાબર છે. ત સરત જઈન ઉંિધયાની બધી સામગર્ી લઈ ુ ું ેઆવ પછી આપણ હગીંગ ગાડન ક મહાલક્ષમી પીકનીક કરીએ તો મઝા ે ેં ેર્આવશે.Õ બીજી એક સચ યે ંુ .ુ

Ôજો પીકનીક કરવી હોય તો રિવવાર જ મઝા પડે ે. સ માુ , ત ંુશકર્વારની સા સરત જઈન શિનવાર પાછી આવી જાય તોુ ું ે ે ? તાર એક ેિદવસની રજા લવી પડશ પણ ક્ષમાની પાટ છ એટલ એ તન એટલી તો ે ે ે ે ેરજા આપશ જે .Õ

Ôતારા ગાડી ભાડાના પૈસા પણ ક્ષમા આપશે, પછી છ કાઈે ં ?Õ Ôભલે, તમ બધા કહો તમે ં ે , લ સ માે ુ , આ સો િપયા ન ઊપડ તાર ે ે

સરતુ .Õ કહતા ક્ષમાએ સોની નોટ સ માન પકડાવીે ં ેુ .

PUST

AKAL

AY.C

OM

26

Ôતો પછી એક વાત પાકી ક આપણ બધા રિવવાર પીકનીક પર ે ે ં ેજઈએ છીએ. હવ ક્યા જવ એય નક્કી કરી લઈએે ં ંુ . મન તો હિગંગ ગાડન ે ેં ર્કરતા મહાલક્ષમી જ યોગ્ય લાગ છં ે ે.Õ

Ôતમ માનો ક ના માનો પણ ક્ષમા પાે ે ટ આપવા સમત થઈ ગઈ ંએટલ એની નજરમા કોઈક વસી ગય છે ં ં ેુ . ભલ એ આપણન ના કહે ે .ેÕ એક ેક ુ.ં

Ôએ તો બધ વાગત વાગત તોરણ આવશ ત્યાર તો બધાન ખબર ુ ુ ું ં ં ે ે ે ં ેપડી જ જવાની છ ને ે.Õ બીજીએ એમા ટાપસી પરીં ૂ .

Ôતમ તમાર મ માનવ હોય એમ માનોે ે ંુ . પણ તમ બધીઓ પાછળ ેપડી ગઈ હતી એટલે જ મ પાટ આપી છેં ે.Õ

Ôતારય મ માનવ હોય એમ માન પણ ત છાસવાર વડોદરા દોડી ે ં ં ેુ ુજાય છ એટલ અમન બધાન તો ખાતરી થવા માડી છ ક એમા કશક તો ે ે ે ં ે ં ે ે ં ંુછ જે .Õ

ન એમ એમની પાટ ગોઠવાઈ ગઈે . ન સ મા સરત જવા રવાનાય ે ુ ુથઈ ગઈ.

□

એ રિવવાર સાજના બધા મહાલ મીના દિરયાે ં ં ં િકનાર પાટ માણવા ેપહ ચ્યા.ં સ મા પોતાન ઘરથી જ ઉંિધય બનાવીન લઈ આવી હતીુ ુે ે ં ે . તો ક્ષમા િશખડ અન પાતરા બજારમાથી લઈ આવી હતી ન ઘરથી પરી અન ં ે ં ં ે ે ેુભાત બનાવી લાવી હતી. અલબ શીરીન બાઈન ઘરથી જે ે . એન ફક્ત ેરજાન િદવસ જ પોતાન ઘર ખાવાન બનાવવ પડત હતે ે ે ે ં ં ં ંુ ુ ુ .ુ જો ક શીરીન ેબાઈ તો એન કાયમ કહતા હતા ક એ એમની સાથ રહવા આવી જાય તો ે ે ં ં ે ે ેએન સબવની ભીડમા ધક્કા તો ન ખાવા પડ ને ે ં ે ે.

પણ ક્ષમાન લાગત હત ક એમ કરતા પોતાની પર્ાયવસીમા ે ં ં ે ં ંુ ુતકલીફ ઊભી થાય તમ હતીે . શીરીન બાઈ આમ તો એની વાતમા માથ ં ંુમાર તવા ન હતા પણ ક્ષમાન વાે ે ં ં ંુ રવાર વડોદરા જવ એમના મનમા શકા ં ં ં ંુપર્ર ન એય આ છોકરીઓની મ માનવા માડ એની એન બીક લાગતી ે ે ે ં ે ેહતી.

એ સા સપનાએ કોકના ગ્લાસથી ચીયસ કરતા કં ં ંર્ :ુ Ôક્ષમાનો પર્મ ેપાગર એવી શભચ્છા સાથં ે ે ેુ .Õ

Ôઅહીં મબઈમા ટો એનો કોઈ ચાન્સ નીં મલું ં ે. વડોદરામા કડાચ ંલગડ જામી ુ ં જાય ટો માનુ.ંÕ સ માએ પાદપિતર્ કરીુ ૂ .

આમ બધા ધીંગામ તી કરતા પાટ ની મઝા માણતા હતા ત્યા ં ં ં ં ંએકની નજર શૈલ ભટનાગર પર પડી. એ પત્ની સાથ ટહલવા નીક યો ે ેહતો. આ બધાન જોયા એટલ એ બય એમની પાસ આ યાે ં ે ે ે .ં Ôતમ બધા ે ંપીકનીક પર આ યા હોય એમ લાગ છં ે ે.Õ શૈલ કે ં.ુ

Ôહા, હવે તમયે અમારી પીકનીકમા ંસામલે થઈ જાવ. આજની પીકનીક ક્ષમા તરફથી છે.Õ

PUST

AKAL

AY.C

OM

27

Ôતો તો અમારે વગર આમતર્ણયં ે એમા ંસામલે થવુ ંજ પડે. કમે ક્ષમા, કોઈ ખાસ પર્સગં છે કે શુ?ંÕ

Ôએ અમને તો કશુ ંજણાવતી નથી, હવે તમને જણાવે તો ઠીક.Õ Ôકોઈનુ ંખાનગી હોય તો એમા ંઆપણાથી માથુ ંન મરાય પણ અવસરનુ ં

નામ ન હોય એવી પાટ મા ંઅમને તો મઝા ન પડે.Õ શૈલ હસતા કે ં ં.ુ Ôમઝા તો અમનય ક્યાથી પડ પણ ક્ષમા મોઢ ખોલ તો ખબર પડ ે ં ે ં ે ેુ

ને!Õ Ôઅવસર કશો હોવો જ જોઈએ એવ થોડ છું ં ેુ ? આ તો આ બધી

પાછળ પડી ગઈ હતી એટલ અવસરન નામ જ પાડવ હોય તો એમ કહી ે ં ંુ ુશકાય ક એમનાે ંમ બધ કરવાની આ પાટ છં ે.Õ હસતા ક્ષમાએ કં ં.ુ

Ôઅમારા મ બઢ કરાવવા હોય ટો ટાર મોઢ ખોલનીં ં ં ં ંુ ુ . અમન બ ાન ે ં ેખબર છ ક ટાર વડોડરામા કશક ચાલ છે ે ં ં ં ે ેુ ુ .Õ સ માએ એન ચોપડવીુ ે .

Ôઆ બધીન આવી પાયા વગરની કથલી કરવાની ટવ છ ન આ ે ે ે ેૂહ એમના હાથમા આવી ગઈ ુ ં ં .ંÕ ક્ષમાએ શૈલન કે ં.ુ

Ôજો ક મનય તમારી વાતથી સતોષ થતો નથી પણ હાલ તો ભખ ે ે ં ૂલાગી છ ન ચટાકદાર ખાવાન સામ ઠડ થઈ જાય છ એટલ હાલ પરતી ે ે ે ં ે ં ં ે ેુ ુુતમારી વાત વીકારી લઉં પણ ખાધા પછી તમ આ અવસરન સાચ ં ે ં ંુ ુનામ પાડશો તો મન જ ર આનદ થશે ં ે.Õ શૈલય બધાની સાથ સામલ થે ં ે ે ઈ જતા ક્ષમાન ઉડાવીં ે .

પછી અંધારા ઘરાવા માડયા એટલા સૌ ટા પડયાં ે ં ં ં .ં ઘર પાછા જતા ે ં ંઆખ ર ત ક્ષમા શૈલની ન પોતાની સહલીઓની મજાકના જ િવચાર કરતી ે ે ે ેહતી. એન વડાદરામા કઈક હત એ તો હકીકત હતી પણ એ આ બધીન ે ં ં ં ેુકહવાય એવ પણ ક્યા હતે ં ં ંુ ?ુ

તો એન બીજો િવચાર એ આવતોે હતો ક આજની પીકનીક વખત ે ેજો પરમ અચાનક આવી ચડયો હોય અન ત શૈલની સાથ વાત કર તો ે ે ે ેપોતાની શી દશા થઈ હોય?

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

28

૫. તન્વી?

-જયતીભાઈ ં પટલે

પરમ ક ક્ષમાના અંતરમન ભલ ગમ ત િવચારતા હોય પણ બય ે ં ં ે ે ે ં ેએકબીજાન મળવાના પતરા ઘડવામા જ કાયમ રચ્યા પચ્યા રહતા હતા એ ે ેં ં ં ં ે ં ંહકીકત હતી. આ ય ક્ષમા વડોદરા આવી હતી. પરમ એન ફોન પર ે ેજણા ય હત ક તન્વી વડોદરામા હતી એટલ ક્ષમાએ હોટલ સયામા મ ુ ું ં ે ં ે ે ૂ ંર્લઈ લીધી હતી.

એ પરમન પોતાના વડોદરામા આવી ગયાના સમાચાર આપવા ે ંફોન કરવાન િવચારતી હતી પણ તન્વી કદાચ ઘરમા જ હોય અન ફોન ુ ં ં ેઉપાડ તોે ! એટલ હમણા ફોન કરવાનો િવચાર પડતો મકીન એ બીગ ે ં ૂ ેબજારમા પઠીં ે . એન કશ ખરીદવાન ન હત એટલ એણ આમતમ ટહલવા ે ં ં ં ે ે ે ેુ ુ ુમાડં ં.ુ આ એ વડોદરામા આં વવાની હતી એની તો પરમન જાણ હતી જે . પરત પોત હોટલ સયામા મ લીધી છ એ વાત પરમન જણાવવાની બાકી ં ં ે ે ૂ ં ે ેુ ર્હતી એટલ એની પાસ કા તો ફોન કરવાનો ક પરમક્ષમાની પાસ રાહ ે ે ં ે ેજોવાનો એ બ જ િવક પ હતાે .

અચાનક જ એની નજર તન્વી પર પડી ગઈ. વધાર નજીક જઈન ે ેજોતા એન ખાતરી થઈ કં ે ે એ તન્વી જ હતી. એની સાથ પરમ પણ આ યો ેહશ એમ માની એણ એની વધાર નજીક જઈ નજર રાખવા માડીે ે ે ં . એન ેપરમ તો ન દખાયો પણ એક અજાણ્યો માણસ તન્વીની સાથ હતો એ એન ે ે ેલાગ્યા િસવાય ન ર ુ.ં એણ એ બયના પર ચાપતી નજર રાખવા માડીે ે ં ં . પલો માણસ તન્વીન એક સાડી લઈ આપવા આગર્હ કરતોે ે હોય એમ લાગતા એ વધાર નજીક સરીં ે . પોલા માણસ હઠ કરીન તન્વીન બારસો ે ે ેિપયાની એ સાડી લઈ આપી ન પોતાના બોબ કાડથી પૈસા ચક યાે ર્ ુ . ક્ષમાન લાગ્ય ક નસીબ આ એની ફવરમા હતે ં ે ં ંુ ે .ુ

Ôિમહીર, આવી મોઘી સાડી લઈ આપવા કરતા ઘરની ઉપયોગની ંકોઈ ચીજ લીધી હોત તો મન વધાર ગમતે ે .Õ તન્વીએ ક ુ.ં

Ôઘરમા વાપરવાની ચીજ વ તઓ ખરીદવાની િચંતા હજ આપણ ં ેુ ુમાથ ક્યા છે ં ે? ત એક વખત કાયમ માટ ઘર આવી જશ પછી એક જ ુ ં ે ે ેિદવસમા તાર ઘરમા જોઈતી ચીજો લઈ આપીશં ે ં , બસ!Õ

Ôએ તો ત લઈ જ આપીશ નું ે! પણ ત અત્યારથી જ થોડી કરકસર ુ ંકરતો જાય તો સાર નું ે!Õ

'એ બધી વાત લગ્ન પછી. અત્યાર તો ફક્ત મોજ કરવાના જ ેિવચાર કર.Õ

તો તન્વી પરમન ટાછડા આપીન આ િમહીર સાથ પરણી જવાની ે ે ે ેછ એમ જ ને ે! ક્ષમા મનમા જ મલકાઈ રહીં . એન એક વખત તો એમ પણ ેથઈ આ ય ક આ િમહીરનામા એવ ત શ છ ક તન્વી પરમન છોડીન આન ુ ુ ું ે ં ં ે ં ે ે ે ે ેપરણવા તૈયાર થઈ હશે? પણ બીજી જ પળ એના પલા અંતરમન ે ે ેઅટકચાર કરી જ લીધું ં:ુ એમ તો તય પરમન છોડી જ દીધો છ નેં ે ે ે! તારા

PUST

AKAL

AY.C

OM

29

જીવનમા ભલ બીજો કોઈ ન આ યો હોયં ે .

એન લાગ્ય ક પરમન આ લફરાની વાત કરવી જોઈએે ં ે ેુ . એન ેપોતાની વાતમા િવ ાસ પડ એ માટ એન જ ર ન હતી છતા એણય ં ે ે ે ં ેતન્વીના વી જ એક સાડી ખરીદી લીધી. તન્વીન ઘર પહ ચતા હજ બ ે ે ં ેુતર્ણ કલાક તો થશ જ એવ એ બયના વતાવ પરથી એન લાગત હત ે ં ે ે ં ંુ ુ ુર્એટલ એણ ટોરની બહાર નીકળીન પરમન ફોન જોડયો ન પોત જોય ે ે ે ે ે ે ંુહત એની થોડીઘણી વાત એન કરીું ે .

Ôત એની સાથ બ વાત તો નથી કરી નેં ે ે!Õ ગભરાતો પરમ બોલી ઊઠયો.

Ôના, હ એની સામય નથી ગઈ ન વાત કરી હોત તોય શ વાધો ુ ં ે ે ં ંુહતો? એ મન ક્યા ઓળખ છે ં ે ે?Õ

Ôએણ કદાચ આપણા લગ્નના આ બમમા તન જોઈ હોય એટલ તન ે ં ે ે ેઓળખી પણ જાત.Õ

Ôઆ રાત હ તન િવગત વાત કરીશે ં ે ેુ . એન િમહીર કવી સાડી લઈ ે ે ેઆપી છ એ પણ હ તન બતાવીશે ં ેુ . હય એવા સાડી ખાસ તન બતાવું ે વા માટ જ ખરીદી લાવી ે .ં મ હોટલ સયામા મ લઈ લીધી છેં ે ૂ ં ેર્ . બોલ, ક્યાર ેઆવ છે ે?Õ

Ôહમણા જ નીક ં ં .ં મ તન્વીન સવારથી જ કહી દીધ છ ક આ ેં ે ં ે ેુરાત માર કપનીના કામ બહાર જવાન છ એટલ એન કહવા માટ માર ઘર ે ે ં ે ં ે ે ે ે ે ે ેુરોકાવાની જ ર નથી.Õ

Ôતો હય હોટલ પર પહ ચું ે ં.ુ અત્યાર હ બીગ બજારની બહારથી બોલ ે ં ંુ ુ.ંÕ

ફોન મકતા પરમ િવચારી ર ોૂ ં : Ôસાર થય ક ત એન મળી નહીંું ં ે ં ેુ ુ , નહીં તો મારી તો માઠી જ બસી ગઈ હોતે . પણ ક્ષમાન વડોદરામા મળવાન ે ં ેબદલ કોઈ બીજા શહરમા મળવાન ગોઠવવ પડશે ે ં ં ં ેુ ુ .Õ એ મનમા િવચારી ંર ો.

પરમ ક્ષમાન બતાવવાે ે માટ એ ફોટો ટબલ પરની ફર્મમા મક્યો ે ે ં ૂેહતો પણ જ્યાર ક્ષમાએ એન ક્યાક જોઈ હોવાની વાત કરી ત્યારથી એન ે ે ં ેિચંતા થવા માડી હતી ક ક્ષમા કદાચ એન ઓળખી જશં ે ે ે. ત્યારથી જ એણ એ ેફોટામાની છોકરી િવષ વધાર તપાસ કરવાન મનથી નક્કી કરી લીધ હતં ે ે ં ં ંુ ુ ,ુ

ભતકાળન ફફોસતા એ ફોૂ ે ંં ટો એની પાસ કમ આ યો હતો એ પણ ે ેએન યાદ આવી ગય હતે ં ંુ .ુ જ્યાર એ કવારો હતો ત્યાર એની ઑિફસના એક ે ં ેુિમતર્એ પોતાની એ બનના લગ્ન પરમ સાથ ગોઠવવા માટ એન પોતાની ે ં ે ે ેબનનો એ ફોટો આપલોે ે . હવ એન ક્ષમાની સામ તન્વી તરીક બતાવાઈ ગઈ ે ે ે ેહતી એટલ પરમન એની વધાર તપાસ કરવી જે ે ે રી લાગી હતી. તપાસ કરતા એન જાણવા મ ય ક એ છોકરીન નામ જા વી હત અન હજ એક ં ે ં ે ં ં ેુ ુ ુ ુમિહના પહલા જ એના િવવાહ િમહીર નામના યવાન સાથ નક્કી થયા ે ં ેુહતા.

આ ક્ષમાની વાત સાભ યા પછી એન લાગવા માડ ક એના એક ં ે ં ં ેુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

30

જઠન સાચવવા જતા એણ બીજા ંહજાર જઠ બોલવા પડવાનાૂ ૂે ં ે ં ંહતા અન ં ેતય બરાબર એવા ગોઠવીન ક ભિવ યમા એનાથી બીજો લોચો ઊભો ન ે ં ે ે ંથાય. હોટલ પર આ ક્ષમાની સામ કવી રજઆત કરવી એનય એણ ે ે ે ં ેુ ુમનમા રીહસલ કરી લીધ હતં ં ંર્ ુ .ુ

ક્ષમાએ હોટલ પર આવીન કપડા બદ યા ત્યા જ પરમ આવી ે ે ં ં ંપહ ચ્યો. Ôહ હમણા જ આવીું ં . તન્વી ઘર હોય તો તાે રો કવી રીત કોન્ટક્ટ ે ે ેકરવો એ િવચારમા અટવાતી હતી ત્યા જ બીગ બજારમા તન્વીન જોઈ ં ં ં ેએટલ મન શાિત થઈ ન તન ઘર ફોન કયે ે ં ે ે ે .Õ

Ôત એની સાથ વાત કરવા પર્યત્ન ન કય એ સાર થયેં ે ં ંુ .ુ એ કદાચ તન ઓળખી જાત અન એવા એવા સવાલો પછત ક તન એમ જ લાગત ક ે ે ૂ ે ે ેએન તારા પર વહમ ે ે છે. એ બહ વાતોિડયણ અન વહમી છુ ે ે ે.Õ પરમ પાણી ેપહલા પાળ બાધવા માડીે ં ં ં .

Ôએ વાત કરતા પહલા મારી વાત તો પરી સાભળે ં ૂ ં . મ એ બયની ેં ેવાત સાભળી એ પરથી તો એમ જ લાગ છ ક તન્વી તારી સાથ એકાદ ં ે ે ે ેમિહનામા ટાછડા લઈન તરત પલા સાથ પરણી જવાન ગોઠવીન બઠી ં ે ે ે ે ં ે ેુછે.Õ

Ôએવુ ંલાગત તો નથીું . હજ સધી એના યવહારમા એણ કશી ઊણપ ુ ુ ં ેઆવવા દીધી નથી.'Õ પરમ જાણ તન્વીનો બચાવ કરતો હોય એમ કે ે ં.ુ

Ôત બહ ભોિળયો છું ં ેુ . ી માનસમા તન સમજ ન પડં ે ે. આ સાડી જો. િમહીર એન આ આવી જ એક સાડી લઈ આપી છે ે ે. એની િકંમત બારસો િપયા છે. તન યાદ છે ે, તેં મન કદી આવી મોઘી સાડી લઈ આપ્યાને ં?ુÕ

Ôન લઈ આપી હોય તો ચાલ આ લઈ આપુ.ં હ તન એના બારસો ુ ં ેિપયા આપી દઉં, બસ?Õ પરમ વાતન હસવામા ઉડાવતા કે ે ં ં ં.ુ

Ôમાર સાડી નથી જોઈતીે . ત કમ કશ સમજતો નથીુ ું ે ં ! તારી બૈરી તારાથી ટાછડા લવાની છે ે ે.Õ ક્ષમાએ અકળાતા કં ં.ુ

Ôમાર માટ એ નવ નથીે ે ંુ . એક તો ટાછડા લઈ જ લીધા છ હવ ે ે ે ેએવી વાતોમા હરખશોક કરવાન મ માડી વા ય છં ં ેં ં ં ેુ ુ .Õ

Ôએમા મન દોષ ન દતોં ે ે . તય મન છોડી જ દીધી હતી નેં ે ે!Õ

Ôહ એમા તારો વાક કાઢતો નથીુ ં ં ં . વાક તો મારો જ હતો પણ ંપિરણામ આપણ બયન ભોગવવા પડ છે ે ે ં ે ે. વળી આપણ બે ેય અિભમાની પણ એટલા ક પાછા વળવાનો કોઈ માગ જ ન રહવા દીધોં ે ેર્ .Õ પરમ ખદથી માથ ે ે ંુધણા ય ન એ નીચ જોઈ ગયોૂ ં ે ંુ ુ . મનમા તો એ બબડયોય ખરોં : માગ તો ત ર્ ેંજ નથી રહવા દીધોે .

Ô થઈ ગય એ ના થય થવાન નથીુ ુ ું ં ં . આપણ એકબીજાન ભલી ે ે ૂશક્યા નથી એટલ મન ફા યો એવો ર તો આપણં ે ે કાઢયો. હવ હ ે ંુભટનાગરન ન ત તન્વીન છતરી ર ા છીએે ે ં ે ે ંુ . તન નથી લાગત ક આપણ ે ં ે ેુભાન ભલી ગયા છીએૂ ં ?'

Ôએ હોય એ પણ હવ હ એમાથી પાછો હઠવા માગતો નથી ન ે ં ં ેુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

31

તનય એમાથી પાછી હઠવા દવાનો નથીે ં ે .Õ Ôધાર ક હ અહીં આવવાન જ બધ કરી દઉં તોે ં ં ંુ ુ ?Õ 'તો હ મબઈમા તાર ુ ં ં ં ેુ ઘર તો ન આવ પણ તારી ઓિફસ આવીન ે ં ે ેુ

તન ઉપાડી જાઉંે .Õ Ôજો એવ નહીં કરવાનુ ું .ં હય તારાથી ટી પડીન ઘર જાઉં ત્યારથી ુ ં ે ે ં

જ તન ફરીથી મળવાના િવચારો કરવા માડ ે ં ં ંુ . પણ એમ બહારવટ નહીં ુ ંકરવાનુ.ં આપણો આ સબધ આપણ પો જ રાખવાનો છં ં ે ે. આ ય તન્વી ઘરમા હશ એમ માનીનં ે ે તન કમ ખબર કરવી એના ગચવાડામા મ બ ે ે ૂં ં ેં ેકલાક કાઢી નાખ્યા ને.Õ

Ôતાર એની િચંતા કરવાની જ ર ન હતીે . અમારા ઘરમા હ જ ફોન ં ંુઉપાડ ુ ં .ંÕ

Ôપણ ત બહાર ગયો હોત તો તન્વીએ ફોન ઉપાડયો હોત નું .ે ન એણ ે ેજો ફોન લીધો હોત તો મારો અવાજ સાભળતા એના મનમા તાર િવષ ં ં ં ે ેકટલીે ય શકાઓ જાગત અન એન સમજાવતા તન નાક દમ આવી જાતં ે ે ં ે ે .Õ આંખો નચાવતા ક્ષમાએ કં ં.ુ

Ôએ બધી વાત પડતી મકૂ. ચાલ બહાર જઈન કાઈક ખાઈ આવીએે ં . બાકીની વાતો કરીશ રાત પથારીમાું ે .ંÕ

Ôત પાછો નફ્ફટ થવા માડયોું ં .Õ Ôતન તો આપણ પરણ્યા એ પહલાથી એ વાતની ખબર છ પછી મન ે ે ં ે ં ે ે

આમ ટોકીન શા માટ વધાર ઉ કર છે ે ે ે ે ે.Õ Ôત એ કમ સમજતો નથી ક ત વધાર ઉ કરાય એ મન ગમ છુ ું ે ે ં ે ે ે ે ે.

ચાલ હ કપડા બદલી લઉંું ં .Õ કહતા ક્ષમા બાથ મમા પઠીે ં ં ે . હજ એ બાથ મમા ુ ંપઠી જ હતી ન પરમ બહારથી બારણા પર ટકોરા માયાે ે ે ર્ં. Ôકમે , શ છ પાું ે ?ંÕ અંદરથી ક્ષમાએ પછૂ ં.ુ

Ôમારય મ ધોઈન વાળમા કાસકો ફરવી લવો છે ે ં ં ે ેે .Õ Ôપહલા હ તૈયાર થઈન બહાર આવ પછી તારો વારોે ં ં ે ંુ ુ .Õ Ôઆવ શ કર છુ ું ં ે ે? ખોલ ને, બાથ મ મોટી છે. આપણ બય એક સાથ ે ે ે

તૈયાર થઈ જઈએ.Õ Ôના હ , હ તન બરાબર ઓળખ ુ ં ે ં ંુ .Õ Ôઓળખ છ તો પછી બાથ મ ખોલીન મન અંદર આવવા દ ને ે ે ે ે ે.

આપણી વચ્ચ આટલ વરસ આ પડદો શે ે ે ે?Õ પરમના આવા બાિલશ ં ંઅતકચાળા ચાલતા હતા ત્યા ક્ષમાએ તૈયાર થઈન બારણ ખો યં ં ં ં ે ં ંુ .ુ પણ બારણામાથી એન પાછી બાથ મમા ધકલી પરમ એન સામની િદવાલ સાથ ં ે ં ે ે ે ે ેજડી દીધી.

Ôજો પાછી ત શરારત કરવા માડીેં ં . મારા કપડા ચથી નાખ છ તં ં ૂં ે ે ં.ુÕ ગ સ થુ ે વાનો ડોળ કરતા ક્ષમાએ કં ં.ુ જો ક પદર વીસ િદવસ ક મિહન ે ં ે ે ેજ્યાર એ બય મળતા હતા ત્યાર એ આવા જ હતથી મળતા હતાે ે ં ં ે ે ં .ં Ôઆટલો

PUST

AKAL

AY.C

OM

32

આકર્મક તો ત આપણ જ્યાર પરણલા હતા ત્યારય ન હતોું ે ે ે ં ં ે .Õ Ôએ વખતની વાત અન આજની વાતમા ફર છે ં ેે . એ વખત આપણી ે

પાસ એન લાયસન્સ હત પણ આ તોે ં ંુ ુ ચોરીનો પર્મ છે ે. ન વહાલીે , સહજમા ંમળી ગયલા પર્મ કરતા આવો ચોરી કરીન મળવલો પર્મ વધાર મઝાનો ે ે ં ે ે ે ે ેલાગ છે ે.Õ

Ôકોઈક િદવસ તારી આ ચોરી પકડાઈ તો તારી બધી મઝા નીકળી ેજશે.Õ

Ôએન તો હ પહ ચી વળીશે ંુ . પણ તન તો ભટનાગરની બીક નથી ેલાગવા માડી નં ે?Õ

Ôએ બીક લાગ એવો માણસે નથી. જો એ આપણન અહીં જોઈ જાય ેતો મન શાિતથી પછઃ ે ં ૂ ે Ôતમન મારામા એવી ત શી ઉણપ લાગી ક તમ આવ ે ં ે ે ે ંુપગલ ભયુ ું ર્ં?Õ

Ôસાચ કહું ં,ુ મન તારા એ શૈલ ભટનાગરની દયા આવ છે ે ે. પોતાની પાળી પત્ની પર શકા કરવાનો દરક પરષન અિધકાર છં ે ે ેુ ુ .Õ

Ôઆપણ પરણલા હતા ત્યાર ત કદી માે ે ં ં ે ેં રા પર શકા કરી હોવાન મન ં ં ેુયાદ નથી. પણ મન કાયમ થયા કર છ ક હ પાપ કરી રહી ે ે ે ે ં ંુ .Õ

Ôદર્ોહ ક પાપ તો આપણ બય કરી ર ા છીએ પણ આમાથી પાછા ે ે ે ં ં ંફરવાન હ તો િવચારી પણ નથી શકતો ન િવચારવા માગતોય નથીું ં ેુ .Õ

Ôન તન મળવા હય દસપદર િદવસ દોડી આવ જ ને ે ં ં ે ં ં ેુ ુ .Õ Ôપણ મારા એ દસપદર િદવસો કમના જાય છ એની તન ખબર ં ે ે ે

છે?Õ Ô મ મારા જાય છ એમ તોે . મન લાગ છ ક આપણ બહ ખરાબ થઈ ે ે ે ે ે ુ

ગયા છીએં . આપણ મન મક્કમ કરીન આ પાપમાથી નીકળી જવ જોઈએ ે ે ં ંુએમ તન નથી થતે ં?ુÕ ક્ષમાએ ક ુ.ં

Ôજો ત આમ ઢીલ ઢાળીશ તો યાદ રાખ ક હ મબઈ આવીન તારુ ુ ું ં ે ં ં ે ંુ ુ ગ પકડીશં .Õ

Ôહય ક્યા ઢીલ ઢાળવાની વાત કર ક ત આમ બહારવટ ચડવાની ુ ં ં ં ં ં ે ં ેુ ુુવાતો કરવા માડયોં ?Õ

Ôચાલ, જમી આવીએ.Õ કહતા પરમ ક્ષમાની કમરમા હાથ નાખ્યોે ં ે ં .

Ôએય જાહરમા આવા મજનવડા નહીં કરવાનાે ં ેુ .Õ કહતા ક્ષમાએ એન ે ં ેહળવો હડસલો માયે .

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

33

પર્વીણાબને કડિકયા

પિરચય અપવો એ ઘણુ ંમ કલુ ે

કાયર્ છે. એક વખત આપ્યો હતો િકતં ુકમપ્યટરુ વાપરવાની અણઆવડત ને કારણે ભસાઈું

ગયો. જીવનમા ંયવાનીુ આવે ત્યારે

બાળપણ, અને ઘડપણ આવે ત્યારે

યવાનીુ ભસાઈૂં જાય તમે. ખરે હવે

તો સવા વષથીર્ મળીએ છીએ

એટલે શુ ંપિરચય આપુ?ં

૨૧મી સદીની કમાલ જઓુ વગર

જોએ,વગર સગાઈએ આપણે ઘરોબો કળ યોે છે. બસ તમારો પર્મે

નરતરં મળતો રહ.ે

૩૦ વષનોર્ અમિરકાનોે વસવાટ

છતાયં આપણા મળભતૂ ૂ સ કારં

ટકાવી રાખ્યા છે.

મબઈમાું ંજન્મ, ફલોિશપે શાળામા ંઅભ્યાસ અને િવ સન કોલજનીે

િજદંગીને ભાથામા ંબાધીં

૬. ગગનો બાઈક Ðપર્વીણાબને કડિકયા ટાછડાે લનારે મોટાભાગના ંબધા ં જ પ તાતા ં હોય છે. અહમ ્એક

એવી ખીલી છે કે તે વળે પણ નહીં અને નીકળે પણ નહીં. બસ ચભ્યાૂ જ કરે. દધૂ ઉભરાઈ ગયા પછી રોવ ુ નકામુ ં અને પાણી વહી ગયા પછી પાળ બાધવીં નકામી.  

ક્ષમા, પરમના િવચારોમાથીં મિક્તુ મળવીે શકતી ન હતી. પરમ પણ ક્યા ંક્ષમાને પળભર માટે િવસરી શક્યો હતો. આમ તો બનેં જણા ંપોતપોતાના કાયમાર્ ંસપણં ૂ ર્ પણે ય ત હતા.ં આ ક્ષમાને િનકળતા ંમોડુ ંથયુ.ં એ ઘેર જઈ રહી હતી ઉતાવળમા ં ચાલતા ઠસે વાગી. પડતા ં બે સશક્ત હાથોએ એને બચાવી લીધી. ક્ષમાએ એ બચાવનારનો આભાર માન્યો પણ એને ક્યા ંખબર હતી કે એ હાથવાળો વડાદરાનો કખ્યાતુ બ્લકમઈલરે ે ગગનો હતો.

ગગનને ખ્યાલ આવી ગયો કે આ તો પલીે બસરામાે ંઊતરતી અને પર્મીે સાથે રગરિલયાં ે ંમનાવતી ક્ષમા ભટનાગર હતી! એણે જવાબમા ંમોહક િ મત કરતા ં ક ુ:ં 'એમા ંશુ?ં હુ ંપાછળ આવતો હતો એટલે તમને હજે ટકોે દીધો.'

અલબ ક્ષમાના પશેર્ તને ે રોમાચં તો થયો. કોઈ પણ પોલીસ ચોકીમા ંઆ ગગનાનુ ંનામ ન મળે. એ કદી ઉઘાડે છોગ ગડાગદું ન કરે તોય તનાે હાથ ખબૂ લાબાં . કોઈ પોલીસવાળો તેને વતાવે નહી. હોટલે બસરાનોે માિલક તનોે દો ત. અરે દો ત જ શુ ંઆડા ધધાનોં ભાગીદાર. એ બયે ે મળીને ક્ષમા િવશે જ ર જોગી િવગતો એકઠી કરી લીધી હતી. તમને ે થયુ ંહત ુ ંકે પ અને માલનો અંહી સગમં છે. એને બદનામ કરવાની માતર્ ધમકી આપીનયે એની પાસથીે મોટી રકમ પડાવવાની મઝા આવશે.

એ જ તો તનોે ધધોં હતો મા ંતેણે આજ સધીુ લાખ્ખો િપયાની કમાણી કરી હતી. ક્ષમા અને પરમ નોકરી ધધાનં ે બહાને વડોદરામા ંમળતા.ં બનનં ે ં ુઆ સફદે જઠાણુ ુ ંચાલ ુહત ુ.ં એકમકે પર્ત્યે એમને કમે લાગણી ન હોય? બયનોે પર્થમ પર્મે હતો. લગભગ ચાર વષનોર્ મ તીભય સહવાસ હતો. ભીની ભીની તનીે ખ બુ ુબનનાે અંતરને પશતીર્ હતી. એક અહકારં અને તમાે ંભ યો હતો. હઠ પછી એ ીની હોય કે પરષનીુ ુ હઠ તો હઠ જ હોય ને!.

હોટલ બસરાે વડોદરા શહરથીે થોડી દરૂ હતી તથીે કોઈની નજરે ચડવાની ભીતી ન હતી એમ બયે માનતા ંહતા.ં નામ પણ ચાલાક યિક્ત સાચા ંન જ આપે કે થી ભિવ યમા ં પ તાવાનો વારો આવે. પણ આ બય તો ેપોતાના નામ પાવતા ન હતાં ં .ં હા, પોત પરણલા હતા એ જઠાણ કાયમ ે ે ં ં ંુ ુરાખતા હતાં .ં

કાળાધંોળા ં કરવામા ંગગનાને બસરાનાે મનજરનોે ે સાથ. ગગનને ને મનજરને ે ે આ ધધામાથીં ં સારી એવી રોકડી થતી હતી એટલે એમના ંપાચેંય આંગળા ંહાલ તો જાણે ઘીમા ંજ હતા.ં અવળચડાં આ બયે જણે એવી ગોઠવણ કરલીે કે આવા ંયગલોનુ ે નક્કી કરલીે જ મ આપે. વળી એ મમા ં પા ંકમરાે ે અને માઈક પણ ગોઠવલાે .ં એ લોકો આ યગલોનીુ વાતચીત ટપે ટપે કરતા અને ક્યારકે એની વીિડયોય ઉતારી લતાે . મોટે ભાગે તો ફક્ત ફોટાથી જ કામ

PUST

AKAL

AY.C

OM

34

વહાલસોયા પિતની સગેં બે બાળકો સાથે અંહી આવી વસવાટ કય .

સસારનીં જવાબદારી અને

બાળકોની પર્માળે સરભરામા ંસાિહત્ય તો ક્યાકં ઘરને ખણેૂ ભરાઈ

બઠે ંુ હત ુ.ં

જ્યારે કદરતુ ે અણધાયુર્ં વાવાઝોડુ

સજીર્ અંતરમા ંખળભળાટ મચા યો ત્યારે પાછી સાિહત્યને શરણે આવી શાિતનં ે વરી. કલમ અને કાગળને

સહારે અંતરના ભાવ ઠાલવી જીવનની હોડી હકારીં .

બાળકો પર્ભનીુ દયાથી ખબૂ સખીુ

છે. િકલિકલાટ કરત ુ ંઘરનુ ંઆંગણ

તર્ણ પૌતર્ અને બે પૌતર્ીથી ગજંુી

ર ુ ંછે. દીકરીની જ્ગ્યા બે પર્માળે

વહઓથીુ પરાઈૂ છે.

મને લાગે છે આટલુ ંપરતૂ ં ુછે. હા, બનેં વહવારઓનાુ ુ પર્મે તથા આગર્હને માન આપી ૧૯૯૭મા ં“સમપણર્ ” ભિક્ત અને ભજનના ભાવ ભરી ગીતોની કસટે ે બહાર

પાડી હતી. ૨૦૦૪ મા “અંતરનો અવાજ ” નામની પિ તકાુ .

જય ી ક ણૃ .

ઈમોઈલ સપકં ર્ :

pravinash@yahoo.com

પતી જતા.ં ૨૧મી સદીની કમાલ, આધિનકુ વૈ ાિનક યતર્ોં માણસની બધી

િહલચાલ પર નજર રાખે અને અજાણ્યાને તો તનીે ગધં પણ ન આવે. પરમ અને ક્ષમાની આવી મલાકાતોનીુ બથીે તર્ણ વખતની િવિડયો એમણે તૈયાર કરી હતી. ક્ષમા અને શૈલ ભટનાગરને શીશામા ંઉતારી પૈસા પડાવવાની બધે મોરચે એમણે તૈયારી કરી લીધી હતી.

ગગનો તો બિફકરે અને ગડોું . તને ે કોઈના બાપની સાડાબારી નહીં. નક્કી કયાર્ મજબુ બધી માિહતી એકઠી થઈ ગઈ. એ વીિડયો જોઈને ગગનને લાગ્યુ ં આ તો માલદાર માછલી જાળમા ંસપડાઈ છે. તનોે લાભ બરાબરનો લવાશે ે. પે ગણેુ સપં ક્ષમા તને ે મન 'સોનાના ઈંડા ' મકતીૂ મરઘી પરવારૂ થવાની હતી. મરીન લાઈન્સ વા મ ઘા િવ તારમા ંરહતીે આ બૈરી પાસથીે એ માગી રકમ કઢાવી શકશે એમ એને લાગતુ ંહત ુ.ં એણે આંકડો તો ઘણો મોટો િવચાય હતો પણ શ મા ંચતીને ે ચાલ ચાલવાની તનીે ગણતરી હતી.

ક્ષમા, પરમ અને શૈલ ભટનાગર, તર્ણયે એના ચકર્ યહૂમા ંફસાયા ંહતા ંએની ગગનાને ખાતરી થઈ ગઈ હતી. ગગન તમને ે માત કરવા પોતાના આ ચકર્ યહમાૂ ંપર્વ યોે તો ખરો પણ "ન જાણ્યુ ંજાનકી નાથે સવારે શુ ંથવાનુ ંછે." ગગન વી કશળુ યિક્તને કોઈ થાપ ન આપી જાય તનોે એને સપણં ૂ ર્ ખ્યાલ રાખવાનો હતો. આ ક્ષમા એને ભટકાઈ એટલે એને લાગ્યુ ંકે આ મહતૂ ર્ પણ સારંુ હત ુ.ં

આમયે ખોટી દાનતવાળી યિક્ત વહમીલીે વધારે હોય એ જગજાહરે સત્ય છે. છીંક આવે તો બસીે જાય. કવાે માણસના શકનુ થયા છે તને ે મહત્ત્વ આપે. પોતે ભલે ને ખડસુ હોય, બદનામ કે લફગોં હોય પણ શકનુ તો ગાય માતાના થવા જોઈએ. જો િમજાજ સારો હોય તો પાચં િપયાનુ ંઘાસ નીરી લાખોની કમાણીની માગણી કરી લે.

એણે બધી વાતનો િવચાર કરીને પહલીે ચાલ ચાલવાનો પર્ારભં કય . ભટનાગર ક્ષમાનો પિત એને હમણા ંઆમા ંસડોવવોં નથી એવી તણતરી સાથે એણે એક કાગળ કિરયરુ મારફત મીસીસ ક્ષમા ભટનાગરના નામે મોકલા યો. શ આતમા ંમાતર્ ૫૦ હજાર િપયાની માગણી કરી. ધમકી તો એવી આપી કે વાચનારનાં વાડાં ંઊભા ંથઈ જાય. ગગનની આ જ તો ખાિસયત. હરામના પૈસા પડવવાના આવા કટલાયે પર્પચં એના સતાનીે મગજમા ંસઘરાયલાં ે હતા.

મોકલનારના નામ પતા વગરનો ખત! ૫૦ હજાર િપયાની માગણી ને પૈસા નહીં મળે તો એની વડોદરાની લીલાની બધી વાતો એના પિતને ફોટા સાથે મોકલી આપવાની ધમકી. ગગનાને ખાતરી જ હતી કે એ રકમ આપવા તો એ બૈરી તૈયાર થઈ જ જવાની હતી. પતર્ના અંતે માતર્ પૈસા ક્યા ંઅને કવીે રીતે આપવા તનાે માટનીે ગોઠવણ અઠવાિડયા પછીના પતર્મા ં જણાવીશ એમ લખલે ં.ુ

આ તર્ણયે યિક્ત એ માનતો હતો એવા ંદોિષત ન હતા ંએટલે કામ કઠીન હત ુ ંપણ ગગનાને એની ક્યા ંખબર હતી! ક્ષમા અજાણ, ભટનાગરને તો આમાનીં કાઈં જ ખબર નહીં અને હોય પણ ક્યાથીં ? એ તો હતો એના નામ પર્માણનાે ગણવાળોુ . કામકાજમા ંહ િશયાર બાકી ભટ ભાઈ ભોળા. ક્ષમા તનાે નામનો ઉપયોગ કરી પરમને મળે છે તવે ં ુતો સપનુ ંપણ શૈલને ક્યાથીં આવે?

પરમ પણ ક્ષમાને મળવા માટે 'બસરાે 'મા ંસમય િવતાવવાની કાગડોળે

PUST

AKAL

AY.C

OM

35

રાહ જોતો હતો જ ને! કયા,ં ક્યારે કોઈના પર શુ ં િવતવાની છે એનાથી સહ ુઅજાણ. ગગને િબછાવલીે જાળમા ં તર્ણયે પખીં ન પકડાય તો ભલે પણ ફફડવાના ંતો હતા ંજ. િવિધના ખલે િવિચતર્ હોય છે. કદાચ 'ખાડો ખોદે તે પડ'ે એ ઉિક્ત કદાચ અંહી સાચી પણ પરવારુ થાય?

ક્ષમાએ જ્યારે શૈલનુ ં નામ પોતાના પિત તરીકે આપ્યુ ં ત્યારે તનોે ઈરાદો ખરાબ ન હતો. તે વખતે પરમે પછૂ ં ુએટલે નામ તત્કાિલક જીભ પર ચડી ગયુ ં તે બોલી ગઈ. વળી પાછળથી વધારે િવચાર કરતા ંએને લાગવા માડં ુ ંહત ુ ંકે પરમ કે શૈલના મળવાનો કોઈ ચાન્સ ન હતો એટલે એનુ ંએ જઠાણૂ ુ ંસલામત હત ુ.ં એટલે એ ગપગોળા હઠળે પરમ સાથનીે મલાકાતોનીુ મોજ માણવાની તને ે મઝા આવતી હતી.

ગગનો ટીલ અને તનોે હોટલ બસરાનો ે ે મનજરે ે દો ત બયે કરતતુ કરી ર ા હતા એની શકાયં પરમ અને ક્ષમાને ન હતી. ગગનનો તો ધધોં જ હતો. બદનામી કરવી, ધાકધમકી બતાવી પૈસા પડાવવા. આખુ ં ષડયતંર્ ગોઠવાઈ ગયુ.ં એટલે એણે પહલે ં ુકામ કિરયરુ મારફત પૈસા પડાવતો કાગળ મોકલવાનુ ંકયુર્ં હત ુ ંને!

શૈલ ભટનાગર િદવસે તો ઘરે ક્યાથીં હોય? રોજની આદત મજબુ તનીે પત્નીએ ટપાલ લીધી અને કવર પર પોતાનુ ંનામ હત ુ ંએટલે એ ટપાલ કોની હશે એની િવમાસણમા ંઅટવાતા ંએણે એ ખોલી અને વાચીં . એ તો વાચતાં ંજ ઝાડ પર પાદડં ંુ હાલે તમે જુી રહી. એના તો જાણે હોશ જ ઊડી ગયા.

એ સાજનાં શૈલ ઘરે આ યો ત્યારે ઘર અ ત ય ત લાગતુ ંહત ુ.ં 'અરે, આ કમે આમ છે? તુ ં સનમનુ ુ કમે બઠીે છે? આ રસોડામા ંહડતાલ છે કે શુ?ં' એણે ઉપરા ઉપરી પર્ ોની ઝડી વરસાવી. રોજ હસતે મખડુ ે વાગત કરતી તનીે પત્નીના આવા હાલ જોઈ શૈલ િચંતામા ંપડી ગયો લાગતો હતો.

બોલવાને અસમથર્ તવીે પ ાએ કાઈં જ બો યા વગર હાથમા ંરહલોે પતર્ એને બતા યો. એકી ાસે શૈલ ભટનાગરે વાચ્યોં . ને એનાથી બોલી જવાયુ:ં 'અરે આ શુ ંતતૂ છે?' િનદ ષ યિક્ત પર જ્યારે અજગતૂ ુ ંઆળ આવે ત્યારે એ તત પપ થઈ જાય. એક ક્ષણ ડઘાઈ ગયો. પોતાની જાતને કાબમાૂ ંકરી. પ ાને આિલંગનમા ંજકડી. 'તુ ંખોટી ગભરાઈ ગઈ .ં તુ ંબે વરસથી વડોદરા ગઈ જ ક્યા ં ?ં'

શૈલે કાગળ બીજીવાર વાચ્યોં . પછી ખડખડાટ હસીને કહ:ે 'અરે, પ ા નામ તો જો. ક્ષમા શૈલ ભટનાગર છે. કોઈની ટપાલ ભલથીૂ આપણે ત્યા ંઆવી ગઈ લાગે છે. કોઈ શૈલ ભટનાગરને આપણે જાણતા ંહોઈએ એવુ ંયાદ આવતુ ંનથી. આપણે િચંતા કરવાની જ ર નથી. તોય હુ ં કાલે ઈન્સપક્ટરે પાટીલને વાત કરીદઈશ.'

'િચંતા તો થાય જ ને! આવા માણસોનો શો ભર સો?'

'તુ ં િહમત રાખ આ ની પણ ચાલ હશે તને ે હુ ં બરાબરનો પાઠ ભણાવીશ. હુ ંસીધો ંત્યા ંસધીુ જ સીધો .ં જ્યારે િવફરીશ ને ત્યારે આ કાગળ મોકલનારને છ ીનુ ંધાવણ યાદ કરાવી દઈશ. બસ મને તારો સાથ જોઈશે. તુ ંમારી સાથે છે ને?' પ ા શૈલની પર્માળે િહંમતભરી વાણી સાભળીં હોશમા ંઆવી. એ શૈલ ને વળગી પડી, એનુ ં હૈયુ ંહાથ ન ર ુ ંઅને ડસકુ ે ચડી. શૈલે પણ તને ે રોવા દીધી. થોડી વારે એણે હળવાશ અનભવીુ .

િચંતાની મારી પ ાએ ઘરમા ંકાઈં રસોઈ કરી ન હતી. શૈલ કહ:ે 'ચાલ

PUST

AKAL

AY.C

OM

36

આ “ગૌરવ”મા ંજમી આવીએ.' ને બનેં તૈયાર થઈ જમવા માટે નીકળી પડયા.ં શૈલ મનમા ંનકશો તૈયાર કરતો હતો. હવે આગળ શુ?ં અચાનક એને શકાં જાગી કે આ ક્ષમા પલીે હષર્ ઈન્ટરનશનલવાળીે ક્ષમા તો નહીં હોય ને! ને એણે બી જ િદવસે ક્ષમાને મળવાનો િનણયર્ કરી લીધો.

જમીને આ યા પછી બનેં પિત પત્ની સઈૂ ગયા.ં પ ા તો વલીે ઝાડને લપટાયે તમે શૈલને લપટાઈને ે સઈૂ ગઈ. તનોે આખો િદવસ ખબૂ જ િચંતાભય વાત્યો હતો. શૈલના મનમા ં શકાં જાગી હતી એના જ િવચારમા ંએને ઊંઘ આવતી ન હતી. એને થતુ ંહત ુ ં કે જો કાગળમા ંજણાવલીે ક્ષમા એ જ હોય એ શક્ય હત ુ.ં એ વારવારં વડોદરા જતી હતી એમ એની સાથે કામ કરતી છોકરીઓ કહતીે જ હતી ને! જો એવુ ંહોય તોય એને વાધોં આવે તવે ં ુન હત ુ.ં એ એકલી હતી. કદાચ વડોદરામા ંકોઈની સાથે એ સબધં ં િવકસાવી રહી હોય તોય એમા ંએન ે શરમાવા વુ ંન હત ુ.ં

શૈલને એ કમે ે કરીને મગજમા ંઊતરતુ ંન હત ુ ં કે તને ં ુનામ ક્ષમા સાથે કમ ે જોડાયુ ંહોય! તેનો સહાનોુ સસારં સરસ રીતે પ ા સાથે નભી ર ો હતો ને એને પ ા પર પણ અટલ િવ ાસ હતો. ખરે , બી િદવસે તો ક્ષમાને મળવાનો જ હતો ને!.

મગળવારનીં સવાર, ક્ષમા કામમા ં ય ત હતી ત્યા ંઅવાજ સભળાયોં : 'વાધોં ન હોય તો હુ ંઅંદર આવી શકંુ?' ક્ષમાએ ઊંચુ ંજોયુ ંતો સામે શૈલ જરા ગભીરં મખેુ ઊભલોે જણાયો. આ યર્ પાવતા ંહસતા મખેુ ક્ષમાએ એને અંદર આવવા જણા યુ.ં થોડીકવાર સામાન્ય વાતચીત કરી. અચાનક શૈલ કહ:ે 'ક્ષમા બહને, તમારા ભતપવૂ ૂ ર્ પિતનુ ંનામ શુ ંહત ુ?ં'

ક્ષમા આવા સવાલ માટે તૈયાર ન હતી. શૈલે અચાનક પછૂ ં ુએટલે કાઈકં ગચવાતાૂં ંએણે સામુ ંપછૂ ં:ુ 'તમારે શુ ંકામ પડ ુ ંએનુ?ં'

શૈલ કવીે રીતે કામનુ ંનામ પાડે! છતા ંએણે ક ુ:ં 'આ તો મનમા ંઆ યુ ંતે પછીૂ નાખ્યુ.ં તમે પાછળ મહતાે લખો છો એની તો મને ખબર છે એટલે થયુ ંકે એ તમારા િપયરની છે કે લગ્ન વખતની ચાલ ુરાખી છે એટલે પછાઈૂ ગયુ.ં તમને ખરાબ લાગ્યુ ંહોય તો હુ ંિદલગીર .ં'

ક્ષમાને જરાક અજગતુ ુ ંલાગતુ ં હત ુ.ં એને શૈલ ભટનાગર સાથે એવો િવશષે પિરચય ન હતો કે એની સાથે પોતાની ખાનગી વાત કરે, છતાયં એણે ક ુ:ં 'તને ં ુનામ પરમ મહતાે છે ને મેં એ જ અટક હજુ ચાલ ુરાખી છે. િપયરમા ંતો હુ ંદવે હતી પણ અટક બદલવાની લાબીં િવિધ કરવા કરતા ંએ જ ચાલ ુરાખવાનુ ંમને સહલે ં ુલાગ્યુ.ં

'હુ ંતમારા પર કોઈ શકાં નથી કરતો પણ ગઈકાલે મને એક કાગળ મ યો છે એમા ંકોઈ ક્ષમાનો ઉ લખે છે.' કહતાે ં શૈલે પલોે કાગળ ધીરે રહીને ક્ષમાના હાથમા ંમક્યોૂ . સવારનો કામનો બોજો અને વળી ટાછડાે તથા પિતનુ ંનામ. શૈલની એક પછી એક નિવન વાતોની વણઝાર ક્ષમાને કાઈં સમજ પડતી ન હતી.

એ કાગળ વાચવાં માડીં ! અક્ષર ઉકલતા હતા પણ તમાે ંલખલે ં ુલખાણ વાચતાં ક્ષમાના તો કાપો તો લોહી ન િનકળે એવા હાલ થયા. આંખ સામે જણે અંધારા ંઆવી ગયા.ં તને ે થયુ ંએ આ શુ ં વાચીં રહી છે!

એક જઠાણુ ુ ંસો જઠૂ બોલાવે. શૈલ ભટનાગરને શુ ંજવાબ આપવો એ મનમા ં િવચારી રહી. તણે ે એક જ વાત પકડી રાખવાનુ ંમનથી નક્કી કરી લીધુ ં

PUST

AKAL

AY.C

OM

37

ને જાણે કશુ ંસમજાતુ ંન હોય એમ સામુ ંપછૂ ં:ુ 'આ અનામી કાગળ લખનાર કોણ છે? શુ ંકારણ છે કે આમ પૈસા માગે છે?' ને પછી અજાણ બનતા ંશૈલને કહ:ે 'આ કોઈ ભળતી જ ક્ષમા ને કોઈ ભળતા જ ભટનાગરની વાત લાગે છે. શૈલભાઈ તમને વહમે ખાવા હુ ંજ મળી?'

'સોરી, ક્ષમાબને , તે િદવસે તમારી ઑિફસની છોકરીઓ તમારી મ કરી કરતી હતી એટલે મને થયુ ં કે તમે કદાચ વડોદરામા ંગભીરતાથીં કોઈ સબધં ં િવકસાવતા ંપણ હો એટલે... ને એવુ ંહોય તો એમા ંખોટયું શુ ંછે એટલે મારાથી એવી શકાં કરાઈ ગઈ, મને માફ કરશો.'

'હજુ મેં એવુ ં કશુ ં િવચાયુર્ં કે શ કયુર્ં નથી. તમારા આ કાગળમા ંજણાવલીે ક્ષમા હુ ંનથી. તમે એને ૫૦ હજાર િપયા નહીં મોકલો તો આવતે અઠવાિડયે કદાચ એની વધારે ચોખવટ થઈ જશે.'

'મારી પાસે એવા વધારાના પૈસા છે તે હુ ંએને આપી દવાનોે હતો! તમારા પર શકાં લાવવા બદલ િદલગીર .ં તમે એમા ંખોટંુ ન લગાડતા.ં' શૈલે ક ુ.ં

'અરે આ કાગળની ધમાલમા ંહુ ંતમને ચા-પાણીનુ ંપછવાનૂ ં ુપણ િવસરી ગઈ. કહતાે ંક્ષમા હાથમાનાં પલાે કાગળ સાથે ઊભી થઈ અને બીજા મમા ંગઈ. એણે છાની રીતે એ કાગળની ઝરોક્ષે કાઢી લીધી ને પાણીનો ગ્લાસ શૈલને આપ્યો ને સ માનુ ે બોલાવી શૈલ માટે ચા બનાવી લાવવા ક ુ.ં

હજુ એક અઠવાિડયાનો સમય હતો. પણ એ પછીને િદવસે શુ ંથશે એની િચંતામા ંએનુ ંમન અટવાયલે ં ુ હત ુ ંછતા ંએ વાત એ મનમા ંજ દબાવી રહી. શૈલને એણે ચા િપવડાવી રવાના કય .

ક્ષમા ખબૂ હ િશયાર અને ચાલાક હતી. શૈલ િવદાય થયો એટલે એ ઠડાં િદમાગે િવચારવા લાગી. ઉઠાવગીરને ઊઠા ંભણાવવાના ંહતા ંને શૈલને પણ.

પરમને વહલીે તકે આ વાત કરવી પડશે, તે િવચારતી હતી. એને પહલોે િવચાર એ આ યો કે બે િદવસ પછી પરમને મળવાનો વાયદો હતો તને ં ુથળ બદલી નાખવુ ંપડશે.

એ િદવસે એમણે વડોદરામા ં પણ બસરાનીે િવ ધ્ધ િદશામા ં 'હોટલ મલાે 'મા ં મ ન ધા યો. પરમ ક્ષમાને નવી જગ્યામા ંમળીને ઘલોે થયો. તને ે ક્યા ંકશી ખબર હતી! એને તો ક્ષમાને મળવાનુ ં હત ુ ં અને તે પણ આવી સદરું હોટલમા ં એટલે એ તો રોજના કરતાયં વધારે મડમાૂ ં હતો. થોડીક વાર વાતચીત કરી ક્ષમાએ પલોે કાગળ પરમની સમક્ષ ધય .

કાગળ વાચીં પરમ પણ ગભરાઈ ગયો. એ બો યો: 'સારંુ થયુ ંકે આપણે આ હોટલે બદલી નાખી એ સારંુ થયુ.ં પણ મને તારી િચંતા થાય છે. આ કાગળ તારા હાથમા ંઆ યો એ ખરંુ પણ ફરીનો કાગળ કદામ શૈલના હાથમાયં આવી જાય. આવુ ંથાય તો શુ?ં મને તો અત્યારથી જ એની િચંતા થવા માડીં છે.'

'િચંતા તો મનયે થાય જ છે. મારે ત્યાનં ં ુતો હુ ંસભાળીં લઈશ. હુ ંઆવો કોઈ કાગળ શૈલના હાથમા ંપહ ચવા જ નહીં દઉં. મારા તરફથી કશો જવાબ નહીં મળે એટલે એ કદાચ તને ટપાલ મોકલશે ને એ કાગળ તન્વીના હાથમા ંજશે તો તારંુ શુ ંથશે એની િચંતા મને વધ ુછે.'

આમ એ બયે જણા ંઆભાસી િચતામા ંડબીૂ ગયા.ં બેયને પોતાની િચંતા કરવાની ન હતી પણ બયે એકબીજાની િચંતા કરતા ંહતા.ં

PUST

AKAL

AY.C

OM

38

અનકર્મુ

૭. ગગનો ટીલ

- પર્વીણાબને કડિકયા

ગગન, રતન અન મણીન એક્ન એક સતાને ં ં ંુ ુ . એન ખબ લાડ ે ૂલડાવતો એનો બાપ રતન. મા તો ધવડાવતા ગાતીં . મારો દીકરો, ઘરનો દીપક છે. એ માન કાલની ક્યા ખબર હતીે ં ? ન જાણ્ય જાનકી નાથ સવાર શ ુ ું ે ે ંથવાન છું ે?

મહીસાગરના કાઠાગાળાની નજીક એક નાનકડા ગામમા રહતો ં ં ેરતનિસંહ ગોિહલ મજરીન કામ ૂ ુ ં કરતો હતો. મજરી રો રોજ મળી રહતી ૂ ેતથી ખાધપીધ એમન કોઈ દે ે ે ે ુ :ખ ન હત ુ.ં વળી એમનો પિરવાર પણ નાનો હતો. નાના ખોરડાન છાણ લીંપીન મણીએ સદર ઘર બના ય હતે ે ે ં ં ંુ ુ .ુ પર્માળ ેમણી ઘર, વર અન ગગન તર્ણયન સાચવી સસાર નભાવતીે ે ે ં . િપયાના તર્ણ અડધા લાવ તવી તની આવડતન કારણે ે ે ે ે ઘરમા શાિતન સામર્ાજ્ય હતં ં ં ંુ .ુ

એક િદવસ મનોર શઠના બધાઈ રહલા નવા ઘર પર મજરી કરતા ે ં ે ંૂરતન પાલખ પર ઘર રગવા ચડયો હતોં . ત્યા સડલા વાસની પાલખ ટટી ં ે ં ૂપડી. છક મોભાિળયથી રતનો ભ ય પટકાયો ન એન માથ રડયો રગનો ે ે ે ે ે ે ંડબ્બો. પડતાની સાથ જ રતનન પર્ાણપખર ઊડી ગયં ે ં ં ે ંુ ુુ . મણી ખબ રડીૂ . રતન પાછો ઓછો આવવાનો હતો!

પદર વરસનો ગગન ભણવામા હ િશયાર હતો પણ માથથી બાપની ં ં ેછાયા જતા આગળ ભણવાન પડત મકીન એન મજરી કરવાની વળા આવીં ં ં ૂ ે ે ેુ ુ ૂ . એન હજ સધી કમાવાની જ ર નહોતી પડી તથી ત મનમા મઝાતો હતોે ે ે ં ંુ ુ ુ .

શઠ ગગનાની માન સાત હજાર િપયા આપી ે ે ે વાત દબાવી દીધી. મણી જવાન તમાય પાછી નજર લાગ તવી પાળીુ ે ં ે ે . જવાની િદવાની હોય ુછે. એક િદવસ મણી દીકરાનો િવચાર કયા વગર ગગનાન પડતો મકીન ર્ ે ૂ ેતના ગામના જના પર્મી સાથ ભાગી ગઈે ે ેૂ . ગગન તો બાપના મયાનો શોક ર્પાળ ક મા નાતર ગઈ તન દખ કરે ે ે ે ં ેુ ુ ?

ઉપર આભ અન નીચ ધરતીે ે . શઠ પાસથી પૈસા મ યા હતા ત ે ે ેતો મા લઈ ગઈ હતી. ગગનાન તો ખાવાનાય ફાફા થઈ ગયા હતાે ં ં ં ં .ં ભણવાન તો કદાુ ં ે ’ડાન ટી ગય હતુ ુ ું ં .ં એન એક ચાની હોટલવાળાન ત્યા ે ે ંકપરકાબી ધોવાની નોકરી મળી. થોડાક િદવસ બરાબર ચા ય ત્યા એક ુ ં ંિદવસ એનાથી બ જોડ કપરકાબી ટી ગયાે .ં ચાની હોટલવાળાએ ગગનન ેધીબી નાખ્યોં . એ કપરકાબીની િકંમત એના પગારમાથી કાપી લીધી ન એન ં ે ેનોકરી પરથી કાઢી મક્યોૂ .

નાનકડા એના ગામમા બીજ કામ તો એના વા િશખાં ંુ ઉન મળત ન ે ંુહત ુ.ં જવાનીન આુ ે રે આવીન ઊભલા ગગનાન રોજ નવા અનભવ થવા ે ે ે ુમાડયાં . છવટ થાકીન એણ મોટા શહરમાે ે ે ે ે ં કામ મળી રહશ એમ માની ે ેવડોદરાની વાટ પકડી. એના વા કાચી ઉંમરના ન આધાર વગરના ેછોકરડાન અજાણ્યા શહરમા કામ શોધવાને ે ં ં,ુ ખાવાન મળવવાન ન રાત પડી ુ ું ે ં ે ેરહવાન એ બધ કમ ગોઠવાશ એની જ સઝ પડતી ન હતીે ં ં ે ે ૂુ ુ .

PUST

AKAL

AY.C

OM

39

કોઈક િદવસ નાન એવ કામ મળી જાય તો કોઈ લારી પરથી ચા ન ુ ું ં ેગોટા ખાઈન આખો દાે ’ડો ખચી કાઢતો તો કોઈક િદવસ કશય કામ ન મળ ેં ં ેુત્યાર ભખ્ય પટ ક્યાક પડી રહતોે ૂ ે ે ે ં ે . ટપાથ પર બીજા લોકો રાત સઈ રહતા ે ૂ ેહતા એ જોઈન બ િદવસ એ ટપાથ પર સઈ ર ો પણ ત્યાય ે ે ૂ ંપોલીસવાળા: ‘ઈધર નહીં સોનકાે .’ કહીન એન રજાડતાે ે ં . એ િવચારતો રહતો ેક એ પોલીે સવાળા પલા બીજા લોકોન સવા દતા હતા ન એન જ કમ ે ે ૂ ે ે ે ેત્યાથી ભગાડી દતા હતાં ે ! એન પોલીસના હપ્તાની વાતની હજ જાણ ન ે ુહતી.

છવટ એણ અંધારા ખણામા એક ઝાડ નીચ સવાની જગ્યા શોધી ે ે ે ૂ ં ે ૂકાઢી ન એન જાણ કોઈ મસ મોટી હવલી મળી હોય એવો આનદ થયલોે ે ે ે ં ે . એક િદવસ ઝાડ નીચ આડો પડયો ે હતો ત્યાથી પસાર થતા એક શઠીઓ ં ેવા લાગતા માણસના િખસામાથી પાકીટ પડી ગયં ં.ુ રતન ઢ ગ કરી સતો ુ

ર ો. વો એ દખાતો બધ થયો ક એણ પાકીટ લઈન જોે ં ે ે ે ય તો એમા બ ુ ં ં ેહજાર િપયાની નોટો હતી. આટલા બધા િપયા સામટા એણ િજંદગીમા ે ંક્યારય જોયા ન હતાે . તન થય શ કર દોે ે ં ં ંુ ુ ુ ડીન પા આપી આવે ં ં?ુ પણ ગરીબાઈ એની સામ ડોળા કાઢતી હતીે . વગર મહનતના પૈસા રાખી લવાન ે ે ંુએ જાણ એના કાનમા કહી રહી હતીે ં .

ગામમાન એમન ખોરડ તો એના બાપા જીવતા હતા ત્યારથી ગીરો ં ં ં ંુ ુ ુમકલ હત એ તો પટલ દવા પટ આંચકી લીધ હતૂ ે ં ં ે ે ે ે ે ં ંુ ુ ુ .ુ એ પોતાના ગામમા ંહતો ત્યાર એે ન રાત સવાના પણ ધાિધયા હતાે ે ૂ ં . ર તા પર ગટરની બાજમા ુ ંપડયો રહતો હતોે . એટલ સવાની આ અગવડ એન કોઠ પડી ગયલી હતીે ૂ ે ે ે .

પણ અહીં શહરમા રાત જો હવાલદાર િનકળ તો ડડો મારી ઉઠાડ ે ં ે ે ં ેઅન પછી તન ઊંઘભરી આંખ આમતમ રખડતા તારા ગણવા પડતાે ે ે ે ે ં . પણ આ િપયા હાથમા આવતા એન હપ્તાં ં ે ની જાણ આપોઆપ ખબર પડી ગઈે . એણ એક પોલીસવાળાન બ િપયાની નોટ પકડાવી દીધી એટલ ટપાથ ે ે ે ેપર જાણ એની જગ્યા રીઝવ થઈ ગઈે ર્ .

એન ટપાથ પર સતા એના વા બ તર્ણ ભાઈબધ થયા હતાે ૂ ં ે ં . જો મોડ વહલ થાય તો એ બધા એકબીજાની જગ્યા રાખતાુ ં ે ંુ . બ હજાર િપયા ેબહ લાબા ન ચા યાુ ં . એણ દો તારોન િમજબાની આપીે ે . હરામના પૈસા હતા તથી જાય પણ એવ જ ર તે ે ે! બાબ પોટલીન ત્યા જઈ એન પોટલી પીવાની ુ ે ં ેઆદત પડી ગઈ.

જ્યાર જ્યાર ગગનો પીતો ત્યાર બધા દે ે ે ં ુ :ખ, દદ ભલી મ ત થઈ ર્ ૂજતો. તમા તન સખ દખાવા લાગ્યે ં ે ે ે ંુ .ુ પલા હરામના પૈસા હાે થમા આ યા ન ં ેમ આ યા હતા એમ ઝડપથી વપરાઈ પણ ગયા પણ એમાથી એન ં ે

હરામની કમાણી કરવાનો ચ કો લાગ્યો. એના દો તો તો ચીલઝડપ અન ેપાકીટમારી કરતા જ હતા. એ બધાએ ટા રહીન કામ કરવાન બદલ હવ ે ે ે ેટોળકી બનાવીન આવા આડા અવળા કામ કરવા માડયાે ં ં ં ં .ં

હાથની સફાઈથી તફડચી કરવામા એ છ મિહનામાં ં ંપાવરધો થઈ ગયો. ગગનન તો ગગન વી િવશાળતા સાપડીે ં . ધધામા િવશાળતા ંલાવવા અથાગ પર્યત્ન કરતો. બસરા હોટલનો મનજર તન ત્યા ે ે ે ે ે ંઅવારનવાર દશી દા ની મોજ માણવા આવતોે . તન ચડ ત્યાર વધાર ે ે ે ે ેપીવડાવીન ધધાની વાત ઓકાવતોે ં . પછી તો બે ન બ ચાર કરી તની ે ે ેનબળી કડી જાણી લીધી.

PUST

AKAL

AY.C

OM

40

દો તી વધારી હોટલમા ં કમરા મકવા સધીના બધા પતરા રચ્યાે ે ૂ ેંુ . ઘણા યગલ તો એકાદ રાત માટ આવતાં ે ંુ . પણ પરમ અન ક્ષમા તો ેિનયિમત આવતા.ં ગગન પછી કાઈ ઝા યો રહં !ેક્ષમા શૈલ ભટનાગરના નામ મ ભાડ રખાતીે ે . ઊડીન આંખ વળગ એવ ે ે ે ંુસદર જોડું ંુ. સોનાના ઈંડા મકતી મરઘી જાળમાૂ ં સપડાઈ હતી ગગનાન ેલાગ્યુ.ં ગગન ે નક્કી કય ક બરાબરના પૈસા પડાવીશુર્ં ે .તન ક્યા ખબર હતી ક આ વખતની ચાલ તન ભારી પડશે ે ં ે ે ે !ે

ક્ષમા આ વખત બીજી હોટલમાે ંપરમન મળીે . પરમ તો વધાર ખશ ે ુથયો. ક્ષમાના વતન પરથી પરમન કોઈ શકા ન ગઈર્ ે ં . બન મળતા ં ેએકબીજાન ે માણવા ખાતર. જઠાુ ણ ચાલ રાખવા શૈલ અન તન્વીન વાર ુ ું ે ે ેવાર વાતમાે ંલાવતા.ં અંદરખાન બય જાણતાે ે ંક ે પોતાની વાતમા ંસત્યનો અંશ પણ નથી. શૈલ ભટનાગર તો હજ હયાત યિક્ત હતીુ . તન્વી પરમના મનની ઉપજ પણ હોઈ શકે. ક્ષમાએ પછ ત્યાર નામ હોઠ ચડી ગય તૂ ં ે ે ં ેુ ુ બો યો હતો. અબ પછતાય ક્યા જબે િચડીયા ચગ ગઈ ખતુ ે .

ક્ષમા મનમા ં ખબ મઝાતી હતીુ ુ ં . પરમન ગગનના પતર્ની ે વાત કરીન તન એમ ક કાઈ તોડ નીે ે ે ે ં કળશે. પરમન જોઈન દિનયાદારીની ઝઝટ ે ે ંુભલી પરમમય થઈ જતીૂ . તન મનમાે ે ંથત આ તન્વી ક્યાથી ટપકી પડીું ં ! દોષનો ટોપલો કોઈન માથ ઢોળવો એ ખબ આસાન છે ે ૂ ે. જદી િદશા અન ુ ેજુદી હોટલ ક્ષમાનો િમજાજ પણ જદો જ હતો નુ ે?

મલાકાતની મોજ માણતાુ ંકાગળની િચંતા િવસરાઈ. ટા પડવાનો સમય આ યો. ક્ષમાન થય હવ ક્યાર મળાશે ં ે ે ેુ ? કાગળ િવશ કોઈ િનણય ે ર્લીધો જ ન તો. મનમા ંઆશા હતી હોટલ બદલી છ તો પલો ઉઠાવગીરે ે હવ ક્દાચ ન પણ મળે ે .

□ બાબ પોટલીન શરાુ ુ ં બખાન તોું ગગન અન એના ગોિઠયા ે બધાન ે

જચી ગય હતુ ું .ં બાબ પોટલીનુ ુ ંએ શરાબખાન એમનો અ ો બની ગયુ ું ંહત ુ.ં બાબ પોટલીન પણ એમન કારણ કમાણી થતી હતી એટલ એય ખશ હતોુ ુે ે ે ે . વળી આ બધાય એના વા બ નબિરયા હતા એટલ બાબન એમની સાથ ે ં ે ે ેુફાવી ગય હતુ ું .ં બાબ પોટલીન ગગન જોડ સાુ ે ે ર ફાવત ગગન કાયમ તના ું ં ેુચાર પાચ સાથીદાર સાથ આવતો તથી ં ે ે બાબનો ુ ધધો િખલતોં .

વાતવાતમા બાબન ખબર પડી ગગનન રહવા માટ જગ્યા જોઈએ ં ે ે ે ેુછે. તની પાસ બાજની ે ે ંુ પડપ ીમા ચાર ખોલીઓ હતીં . ગગનન એણ વાત ે ેકરી. ગગનન તો ભાવત હત ન વૈદ કીધે ં ં ે ે ંુ ુ .ુ એણ તરત હા પાડી ખોલીે ભાડ ેરાખી દીધી. ન હાશ થઈ ગગનન હૈયે ે ે. હવ રાતના પોલીસના દડા નહીં ે ંખાવા પડે. વહલ મોડ થાય તો પણ સવાની જગ્યા માટ કોઈ મ કલી નહીં ે ં ં ૂ ે ેુ ુુપડે. એ પોતાના દા તો સાથ એ કોટડીમા રહવા આવી ગયોે ં ે .

પછી તો એ નવરો હોય ત્યાર બાબના અ ા પર પણ કામ કરવા ે ુલાગતો. બાબન એુ ે મ ક છોકરો સારો છ પણ ગગનાન તો બાબના ધધાની ે ે ે ંુજાણકારી મળવવી હતી એટલ એ વગર પગારની આ ે ે મજરી કરતો હતોૂ . એન બાબના અ ામા થતી કમાણી નજરમા આવી ગઈ હતીે ં ંુ . એકાદ વરસ પછી થોડા પૈસા એકઠા થાય એટલ એનો િવચાર િવ ાિમતર્ી તરફની ેપડપ ી બાજ આવો જ અ ો શ કરવાનો હં ુ તો.

PUST

AKAL

AY.C

OM

41

પણ એન એક વરસની રાહ ન જોવી પડીે . ગગનન દા ન પીઠ ુ ં ૂં ંુસારી એવી કમાણી કરત હતુ ું .ં તની ધાક એવી હતી ક તન કોઈ કનડ નહીંે ે ે ે ે . બાબન એક વખત એના હરીફ જગ્ગ ટીલવા સામ જામી ગઈુ ુે ે . એણ જગ્ગના ે ુએક માણસન ગોળી મારી દીધીે . ગોળી પટમા વાગી પણ પલો માણસ બચી ે ં ેગયો પણ બાબ ુ પોટલી ફસાઈ ગયો. એન પાચ વરસની સજા થઈે ં .ગગન ત્યા જ હતોં .

બાબન તો આગળ ધરાર નહી ન પાછળ ઉલાળ નહીં એવા હાલ ુ ે ેહતા. એની ગરહાજરીમા ગગન ગ લો સભા યો અન ધણી થઈ બઠોે ં ે ં ે ે . કોઈની તાકાત છ ક ગગનન કાઈ કહે ે ે ં .ે એ િબંદાસ ધધો ચલાવતોં . કાયદો િખસામા ઘાલીન ફરતોં ે . એણય પોલીે સન હપ્તા બાધી આપ્યા હતાે ં . પોલીસ ફરજ પર ન હોય ન આવ ત્યાર એ મફત દા ય ઢીંચાવતોે ે ે .

પણ બાબ લમા ગયો એમા ગગનાન ઘણ શીખવાન મ ય એટલ ુ ુ ુ ુ ું ં ે ં ં ં ંજ નહીં પણ એન અંધારી આલમના નવા ઓળખાણો પણ ઘણા થયાે ં ં ં .ં આખા ગામન ઉઠા ભણાવનાર ગગન ે ં આમ છતા ંહમશા કોરો રહતોં ે ે .

એણ ટીે લનો બ ટ પહરવા માડયોે ે ં . એ બ ટ માતર્ શોભાનો બ ટ ન ે ેહતો. જ ર પડ તો એન કડયથી કાઢીન વીંઝતા એ તલવાર વો વાર ે ે ે ે ે ંકરતો હતો. પછી એની ટોળકી ગગના ટીલની ગગ તરીક ઓળખાવા ેં ેમાડીં . એનાથી એક કાકર બ પક્ષી માયાં ે ે ર્. ટીલ એ ધાત પણ થાયુ . ટીલ વો મજબત ચળકતોૂ અન અંગર્જીમા ે ે ‘ ટીલ’ એટલ ચોરવ ગગનાનો ે ંુ

પહલો ધધો હતોે ં . લમાથી ટીન બાબ સીધો એની દા ની દકાન આ યોં ે ેુ ુ . ગગન તો ે

ધધાની િસકલ જ બદલી નાખી હતીં . ઘડીવાર તો બાબ માની જ ના શક્યો ુક આ પોતાની દકાન છે ેુ . એણ ગગનાન ધધો પાછો સ પી દવા ક ે ે ં ે ંુ પણ ગગનાએ એન ે કોઠ ન આપ્યુ ં ં.ુ બાબ અંદરથી તો સળગી ઉઠયો પણ એ ગમ ુખાઈ ગયો. એન લાગ્ય ક ધધો પાછો મળવવા બળ નહીં કળથી કામ કરવ ે ં ે ં ે ે ે ંુ ુપડશે.

એ લમાથી ટીન હમણા જ આ યો હતો તથી એન ધીગાણ કરવ ં ે ં ે ે ં ંુ ુન હત ુ.ં વળી એની પાસ પોતાના જના સાથીદારો પણ ર ા ન હતાે ૂ .

બાબની પાસ ુ ે હજ ુ થોડા પૈસા તો હતા જ. એણ જાકબીના બીજા ધધા ે ંુકરવા માડયા પણ ગગનાન ભીડાવવાની વાત એના મનમાથી ખસતી ન ં ે ંહતી. એણ પોતાના જના સાથીઓનો સાથ મળવવાની તરકીબ કરીે ેૂ . પણ તમાય લોચોે ં . પૈસા ખાતર તના જના ચમચા ગગનની સાથ કામ કરવા ે ેૂમાડયા હતાં . ગગન ઉ તાદ પણ ખરો. બધાન ટ ે ે હાથ પૈસા વરતોે ે . તન ે ેખબર હતી જો ટોળીના માણસો ખશ હશ તો કામ મન મકીન કરશુ ે ૂ ે ે.

□

ગગનના હાથ ખબ લાબા હતાૂ ં . ક્ષમા તના પર્મી સાથ બસરામા ે ે ે ે ંદખાઈ નહીં ક એણ કરલી માગણીનો કશો જવાબ મ યો નહીં એટલ એ ે ે ે ે ેક્ષમા પર અકળાઈ ઊઠયો. એન લાગ્ય ક એમા પરમની ચઢવણી હશે ં ે ં ેુ . એણ ેપરમન પાઠ ભણાવવાન નક્કી કયે ંુ ુર્ં પણ એ બ જણા તો જાણ હવામા ે ં ે ંઓગળી ગયા હોય એમ એમન એ શોધી ન શક્યોં ે .

એન ઊંડ ઊંડ એવ થત હત ક આ પર્મ પખીડા જરા વધાર પડતા ે ે ે ં ં ં ે ે ં ં ે ંુ ુ ુચતર છુ ે. ન તના મનની શકા સાચી પડીે ે ં . એણ િવચાય ક વાકી આંગળીએ ે ે ંુર્ં

PUST

AKAL

AY.C

OM

42

ઘી કાઢવ પડશું ે. એ લોકો હોટલ બદલશ તવો િવચાર તન આ યો હતોે ે ે ે . પણ પોતાના અહમા એ િવચારન એણ ઊગતાની સાથ ડામી દીધો હતોં ં ે ે ં ે . એના મનમા એમ હત ક એ લોકો જઈ જઈન ક્યા જવાના હતાં ં ે ે ં ં ંુ ! એ દિનયાન છડ જાય તોય પોત એમન કાચી ઘડીમા શોધી કાઢશ એવી એન ુ ે ે ે ે ે ં ે ેખાતરી હતી.

□ બાબ પોટલીનો ધધાનો હરીફ ુ ં જગ્ગી ટીલવોય પોટલી, સ ા આવ ંુ

બધ ચલાવતો હતોું . એન ત્યા ઘણી મોટી લવડ દવડ થતીે ં ે ે ે . આ જગ્ગીએ ટ કરી અન ગગનાના અ ા પર પોલીસ બારણા ખખડાવતી આવી પહ ચીે ં . લોકલ પોલીસની સાથ તો ગગનાએ હપ્તો બાધી દીધલો હતો પણ આ ે ં ેપોલીસ તો જગ્ગી ટીલવાની બાતમીથી ઉપરની કચરીએથી આવીે હતી. પોલીસ સાથની મઠભડમા ગગનાથી એક પોલીસવાળાન છરી ભ કાઈ ગઈે ૂ ે ં ે . એટલ પોલીસ ગગનાન પકડી ગઈ ન એન સાત વરસની સજા થઈે ે ે ે .

આમા પરમ અન ક્ષમા બચી ગયાં ે .ં પણ એમન ગગનાના લમા ે ંગયાની ક્યા ખબર હતીં ! એ લોકો તો ફફડતા જ ર ાં .ં એમન કાયમ લાગ્યા ેકરત હત ક પલા અજાુ ું ં ે ે ણ્યા બ્લક મઈલરનો ધમકીભય કાગળ ગમ ત્યાર ે ે ે ેઆવીન ઊભો રહશ અથવા તો એવોએ જાત આવી પહ ચશે ે ે ે ે.તો બીજી તરફ શૈલ ભટનાગર અન પ ા ફરીથી બ્લક મઈલરનો કાગળ ન ે ે ેઆવતા માનવા લાગ્યા હતા ક એન સાચી ક્ષમા ભટનાગર મળી ગઈ હશ ં ં ં ે ે ેએટલ પૈસા માટ બીજો કાગળ આ યો નથીે ે .પણ સાચી વાત તો એ હતી ક ગગનો લમા પડયો હતો એટલ બ્લક ે ં ે ેમઈલીંગન એ આખ રકટ અટકી ગય હતે ં ં ે ે ં ંુ ુ ુ .ુ

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

43

શૈલાબન મન્શાે ુ

સાઠ દાયકાની િફલમની રીલ િરવાઈન્ડ કરતા ંબાળપણની પહલી ે યાદ મામાના બગલામા ં ંનાનકડો મ ચોપડીઓથી ભરલો ેઅન ઝગમગે , ચાદામામાં , રમકડ ુ ંવગર બાળમાિસકોથી ઘરાયલી હ ે ે ે ે ંુમારી જાતન આ પણ તા ય ે ુકરી શક ુ ં .ં વાચનનો શોખ ંબાળપણથી અન શાળમા પણ ે ંવકત્વ પધા અન િનબધ ૃ ર્ ે ંપધામા ઘણાર્ ં ંઇનામો મ યાનુ ંયાદ છે, પણ સાિહત્ય અન સારા ેવાચનની ટવ સાતમા ધોરણથીં ે પડી ન માટ મારા ગજરાતીે ે ુ ના ંિશિક્ષકા ઈંદબન જવાબદાર છુ ે ે. કનૈયાલાલ મન્શીુ , રમણલાલ વસતલાલ દસાઈં ે , પ ાલાલ પટલે , ગોવધન િતર્પાઠીર્ , વગરે ેના ંપ તકોનુ ુ ંવાચન એમની દોં રવણી હઠળ થયે ં.ુ ત્યારથી સાિહત્યનો લગાવ લાગ્યો.

જન્મ મારો કલક ા પણ ઉછર ે

૮. પરમ અન શૈલે : - શૈલાબને મન્શાુ

ક્ષમા મબઈ આવી ન કામમા ુ ં ે ં પરોવાઈ ગઈ, પણ એના મનમાથી ંતન્વીની વાત ખસતી ન હતી. બ વષના િવયોગ બાદ ફરી પરમનો સાથ ે ર્સાપડયો અન જાણ એ પરાણી દિનયામા જીવવા માડીં ે ે ં ંુ ુ . હજ તો મબઈ ુ ુ ંપહ ચ ન પહ ચ અન ફરી બરોડા જવાના સપના જોવા માડતીે ે ે ં ં ં .

ઘણી વાર એન મન થઈ જત ક પરમન સાચી વાત જણાવી દે ં ે ે ેુ . પોત કોઈ શૈલ ભટનાગરનીે પત્ની નથી, અન એમા પણ જ્યાે ં રથી પલો ેધમકીપતર્ શૈલની પત્નીના નામ મ યો ત્યારથી એન એક છાનો ભય ે ેલાગવા માડયોં . ઑિફસમા પણ રીના ક સપના વાતવાતમા મજાક કરતા ં ે ં ંઅન અન ચીડવતા ક જ ર ક્ષમાએ કોઈ િપર્તમ બરોડામાે ે ં ે ંશોધી કાઢયો છ ેએટલ તો છાશવાર બે ે રોડા દોડી જાય છે, બાકી હવ તો બરોડાની ે ઑિફસના લોકોન કોમ્પ્યટર પર કામ કરવાન ફાવી ગય છે ં ં ેુ ુ ુ . ક્ષમા મજાકનો કોઈ જવાબ ન આપતી પણ હવ એ દર અઠવાિડય બરોડા જઈ ના શકતીે ે .

તન્વીન એણ એકવાર બજારમા ે ે ં િમહીર નામના છોકરા સાથ જોઈ ેઅન બ ની વાતો એના કાન અછડતી પડીે ે ે . તન્વી તો આવતા મિહન ેપરણવાની વાત કરતી હતી, એના મ પર જરાય ગનાનો ભાવ નહોતોુ . બરોડામા રહીનં ે, પરમ સાથ પરણીન પણ આમ ભર બજાર બીજા યવાન ે ે ે ુસાથે ફરતી જોઈન ક્ષમાન અંદરખાન ે ે ે હષ ન રોમાચની લાગણી થવા માડીર્ ે ં ં . એન લાગ્ય ક જો તન્વી પરમથી અલગ થઈ જાય તો પોત પરમન સાચી ે ં ે ે ેુવાત જણાવી દશ ક શૈલ ભટનાગર એનો કા પિનક પિત છે ે ે ે. હકીકતમા તો ંએન એની સાથ કોઈ લવાદવા નથીે ે ે ે .

બ વષમા ક્ષમાન બહારની દિનયા બરાબર સમજાઈ ગઈ હતીે ં ેર્ ુ . એના વી એકલી રહતીે , યવાન અન નોકરી કરતી ી માટ જ વા ુ ે ેઘણા પરષો સમાજમા બાજની મ ખ લઆમ ફરતા હતા ુ ુુ ં ે અન કોઈ ગભર ે ુીન પોતાની જાળમા ફસાવતા એ વાર કર એમ નહોતાે ં ં ે .

એ પોત પણ પરમથી ટા પડયા પછી મનોમન તો પ તાઈ જ રહી ેહતી ને. એટલ જ જ્યાર એન ે ે ે ઑિફસના કામ અંગ બરોડા આવવાને ં ુથય ંુત્યારથી પરમના િવચારોએ એના મનનો કબજો લઈ લીધો હતો. કદરત ુકદાચ એમન બીજી તક આપવાે માગતી હોય એમ પણ બનં ે. તો આ બાજ ુપરમ પણ ક્ષમાન ક્યા ભલી શક્યો હતોે ં ૂ ? િદન રાત એ ક્ષમાન યાદ કરતો ેહતો પણ ક્ષમાન શોધી કાઢવામા એનો પરષ અહ આડો આવતો હતોે ં ંુ ુ .

એટલ જ તો પરમ સાથ ટાછડા લીધા પછી બ વષ અચાનક ે ે ે ે ેર્મલાકાત થતા બ પોતાનો આવગ રોકી ન શક્યા અન એુ ં ે ે ં ે ટલ તો ેદિનયાથી નજર બચાવીન છાની મલાકાતોની વણઝાર ચાલી નુ ે ેુ ! પણ બ ેહજ એકબીજાનો તાગ કાઢી ર ા હતાુ ં .ં પોતાનો હાથ ઊંચો રાખવામા અન ં ેવતમાન િજંદગીમા પણ બ સખી છ એ બતાવવા બ એ કા પિનક ર્ ં ે ે ેુજીવનસાથીન નામ આપી પોતાની આજની દિનયાન રમણીય િચતર્ દોય ુ ુ ું ુ ર્ંહત ુ.ં

શૈલ મબઈના મલબારહીલ નામના આિલશાન િવ તારમા રહતો ુ ં ં ે

PUST

AKAL

AY.C

OM

44

મબઈમાું . સ કારી ં માબાપના ંતર્ણ સતાનમા સહથી મોટીં ં ુ . B.A.

with Arts કરીન યવાનીનાે ંુ સપના ંસાકાર કરંુ ત પહલાે ે ંમાતા-િપતાના અકાળ અવસાન ેજીવન બ િદશામા ફટાઈ ગયે ં ંં .ુ બહન અન ભાઈ મોશાળ કલક ા ે ેગયા ંઅન મ મારી મા િશિક્ષે ેં કા હતી એની જગ્યાએ શાળામા ંગજરતીુ ના િશક્ષક તરીક નોકરી ેવીકારી અન લગ્ન કરી મબઈમા ે ં ંુઠરીઠામ થઈ. સારા નસીબ જીવનસાથી મ યો ેએવો ન પણ સાિહત્યમાે ંઘણી રુચી હતી અન મારો યવસાય ેગજરાતી શીખવવાનો એટલ ુ ેસાિહત્ય સાથ હે મંશ સબધ ર ોે ં ં ,

પણ લખવાની પહલ તો અમિરકા ે ેઆ યા પછી થઈ. યવાનીમાુ ંશાળા અન બ બાળકોની સભાળ ે ે ંવચ્ચ સાિહત્ય સ ન ક્યાક દબાઈ ે ંગય હત ત અહીં આ યા બાદ ુ ું ં ેગજરાતી સાિહત્ય સિરતાની ુઅ ખિલત વહતીે ગગાનો ંસથવારો અન જયતીે ં ભાઇ પટલ ેઅને િવજયભાઈ વા પીઢ,

અનભવી લખકોુ ે ના પર્ોત્સાહન મા ેસર વતીનુ ંનામ લઈ લખનની ેશ આત કરી છે અન તમ ે વા રિસક, ાની વાચંક વગની દાદ ર્વધ લખવા ઉત્સાહ પર્ર છુ ે ે ે.

ઈમઈલ સપકે ં ર્ : smunshaw22@yahoo.co.in

હતો એટલ એન મરીનલાઈન્સમા રહવાન પોતાના એક વખતના ે ં ં ે ંુ ુઅલકાપરી કરતા વધાર પર્ભાવશાળી લાગત હતુ ુ ું ે ં .ં પરમ પરણ્યો છ ક હજ ે ે ુપોતાની યાદમા એકલો જ ભમ્યા કર છ એ જાણવા ક્ષમાએ આ નામ આપ્ય ં ે ે ંુહત પણ પરમ પરણી ગયો ુ ં હતો એમ જાણ્યા પછી હવ ત એ જઠાણાન ે ે ેૂવળગી રહી હતી. ક્યા ગોરગામં ે મા ંધના ગજ્જરની ચાલમા રહતી ક્ષમા ં ેઅન ક્યા મલબારહીલન આિલશાન રહઠાણે ં ં ેુ !

વાભાિવક છ ક હોટલ બસરામા પણ ક્ષમા પોતાન નામ સરનામ ે ે ે ે ં ં ંુ ુએ જ લખાવતી અન ત્યા જ એ ન પરમ મળતાે ં ે .ં એમા તો એ પલા ગગના ં ેટીલની નજર ચડી ગઈ અન ગગનાન લાગ્ય ક આ માલદાર મરઘીન ે ે ે ં ે ેુ ુનીચોવી ઘણો માલ ઓકાવી શકાશે. ઘણા િદવસોની મહનત ગગનાએ સારા ે ેએવા ફોટા ન ટપ બધ ભગ કરી રાખ્ય હત ન વખત આ ય એણ ક્ષમા શૈલ ે ે ં ે ં ં ં ે ે ેુ ુ ુ ુભટનાગરના સરનામ બ્લકમલ કરતો પોતાના નામ સરનામા વગરનો પતર્ ે ે ેપણ રવાના કય હતો. આ વખત એણ પતર્ની સાથ ફોટા મોક યા ન હતાે ે ે . એણ એમ િવચાય હત ક બીજી વખત જ્યાર મોટી માગણી કરીશ ત્યાર ◌ાથ ે ં ે ે ં ે ેુ ુ ુર્ંફોટા મોકલીશુ.ં

પ ા શૈલ ભટનાગરની સાચી પત્ની હતી એ િબચારી આખો િદવસ એ પતર્ વાચીન ફફડતી રહીં ે . આઘાતનો ધક્કો એવો જોરદાર હતો ક ેએન િવચાે ર પણ ના આ યો ક આ પતર્ તો કોઈ ક્ષમા માટ છે ે ે. શૈલ ઘર ે ેઆવીન જ્યાર પતર્ વાચ્યો ત્યાર એન હૈયાધારણ આપી ક આ પતર્ તારા ે ે ં ે ે ેમાટ નથીે . બીજા િદવસ શૈલ ક્ષમાન પતર્ની વાત કરી ત્યાર ક્ષમા પણ ે ે ે ેિનદ ષપણાનો આંચળો ઓઢી આબાદ છટકી ગઈ.

શૈલ ત્યાર તો ક્ષમાની વાત માની લીે ે ધી પણ એ નાગર બર્ા ણ હતો. ભલ દખાય ભોળો અન સીધો પણ નાગરો હમશા ચતર અન ે ે ે ે ં ેુચોક્સાઈવાળા. ઈિતહાસ એનો સાક્ષી છે. મજાલ મહતા વા કટલાય નાગર ુ ં ે ેબર્ા ણોએ રાજાઓના રાજ્ય આબાદ રાખ્યા છં ં ે.

ક્ષમા ન પરમ જ્યાર પણ મળતા ત્યાર જાણ પડછાયા પ તન્વી ન ે ે ં ે ે ે ેશૈલ પણ ત્યા ં હાજર રહતાે .ં ક્ષમાએ જ્યાર ટાછડા બાદ પહલી વાર ે ે ે“પરમ-ક્ષમા” બગલામા પગ મક્યો ત્યાર પરમ જના આ બમમાથી ં ં ૂ ે ે ંુયવતીનો ફોટો હાથ આ યો ત ટોબલ પરની ફર્મમાુ ેે ંસરકાવીન અને ે એન ેપોતાની પત્ની તરીક ઓળખાવી હતીે . ક્ષમાન એ ચહરો જાણીતો પણ ે ેલાગ્યો હતો પણ ત્યાર ે પરમન મળવાના આનદમા એણ એ બાબત પર બહ ે ં ં ે ુધ્યાન નહોત આપ્યુ ું .ં

પરમન પણ હમશાે ે ંજી ાસા થતી ક શૈલ કવો દખાતો હશે ે ે ે? પોતાના કરતા વધ દખાવડો અન હોિશયાર હશ તો જ ક્ષમા એન પરણી હશ નં ે ે ે ે ે ેુ ! છવટ ના રહવાતા એણ ક્ષમાન કે ે ે ં ે ે ં:ુ ‘મન શૈલનો ફોટો તો બતાવે .’ ક્ષમા પળવાર તો તબ્ધ થઈ ગઈ પણ ચાલાકીથી વાત બદલી કાઢી પણ મનમા ંન મનમા િવચારવા માડી ક હવ શૈલનો ફોટો માર ક્યાથી લાવવોે ં ં ે ે ે ં ?

બરોડાથી મબઈ પાછા ફરતા અચાનક એન યાદ આવી ગય ક ુ ું ં ે ં ેગઈસાલ ઑિફસની િપકનીકમા જ્યાર એ માથરાન ગઈ હતી ત્યાર શૈલ ં ે ે ેપણ એની પત્ની સાથ ત્યા ફરવા આ યોે ં હતો અન ક્ષમા શૈલન ે ે ઑિફસના કામ અંગ પહલા મળી ચકી હતી એટલ બસ હાય હ લો કરવા ટલી ે ે ં ૂ ેઓળખાણ હતી. બધા સન સટ પોઈંટ પર ભગા થયા હતા અન બતર્ણ ફોટા ે ે ં ં ં ે ેત્યા પાડયા હતાં .

PUST

AKAL

AY.C

OM

45

ઘર જઈન ક્ષમાએ પહલ કામ એ ફોટા શોધવાન કય અન નસીબ ે ે ે ં ેુ ુ ુર્ંજોગ શૈલનો એકલાનો એક ફોટો મળી ે આ યો. બીજીવાર જ્યાર એ બરોડા ેગઈ ત્યાર એ ફોટો એણ પરમન બતાે ે ે યો હતો. ફોટો જોઈન પરમને ં ુમન એન કહી ર ક આવા પિતન છોડી ક્ષમા ક્યારય મારી પાસ નિહ આવે ં ે ે ે ે ેુ .

એકાદ અઠવાિડયા પછી પરમન સરત લગ્નમા જવાન હત તથી ે ં ં ં ેુ ુ ુએણ ક્ષમાન કહી રાખ્ય હત ક આવતા અઠવાિડયે ે ં ં ે ેુ ુ આપણાથી નહીં મળાય. ક્ષમા પણ પલા ધમકીભયા પતર્ પછી ડરી ગઈ હતીે ર્ં , જો ક પતર્ એના પર ેનહોતો આ યો પણ આગળ શ થશ એનો ભય એન હમશા સતાવતો હતોું ે ે ે ં . થોડો વખત ના મળવ એ ક્ષમાન પણ ઠીક લાગ્યુ ું ે .ં

ના લગ્નમા પરમ સરત આ યો હતો એ એની સાથ કામ કરતા ં ેુિમતર્ની બહન હતીે . િવધાતા પણ ઘણીવાર ર મજાકના મડમા હોય છુ ં ે. એ જ લગ્નમા ં શૈલ પણ એની પત્ની પ ા સાથ આ યો હતોે . િમહીર શૈલનો દરનો મિસયાઈ ભાઈ થતો હતોૂ . િમહીરની મોટીભાભીન નામ જા વી હત ુ ું ંએટલ ે િમહીરના માબાપ આ નાની વહને ંુ ુનામ મીના રાખ્ય હતુ ું .ં

આ છોકરી એ જ હતી ના માટ એનાે િમતર્ ચાર પાચ વષ પહલા ે ં ેર્વાત કરી હતી. પરમ કોઈ િદવસ જા વીન બ જોઈ ન હતી અન એના ે ે ેિમતર્ જ્યાર પોતાની બહનનો ફોટો પરમન આપ્યો હતો ક પરમની ઈચ્છા ે ે ે ે ેહોય તો પોતની બહનની મલાકાત એ પરમ સાથ કરાવી આપ અન બ ની ે ે ે ે ેુમરજી હોય તો વાત આગળ વધાર એમ પણ એણ કે ે ં ુહત ુ.ં

પરમ હજ ક્ષમાન ભલી શક્યો ન હતો એટલુ ે ૂ ે એણ એ વાતમા વધ ે ં ુરસ ના બતા યો એટલ વાત ત્યાે ંજ પરૂી થઈ ગઈ હતી. એ વાતન ેબએે ક વષ થઈ ગયા હતા એટલ અન જા વી વધ સદર અન દખાવડી થઈ ગઈ ર્ ં ં ે ે ં ે ેુ ુહતી એટલ પરમ એન ઓળખી શક્યો ન હતોે ે પણ એન ખબપ તો હતી જ ેક ની સાથ પોતાે ે ના લગ્ન ગોઠવવાની વાત એના ભાઈએ મકી હતી એ જ ં ૂઆ જા વી હતી.

પરમન બરોડાથી નીકળતા જરા મોડ થય અન એ સરત પહ ચ્યો ે ં ં ં ેુ ુ ુત્યાર જાન આવી ગઈ હતી અન લગ્નની િવિધ ચાલ થઈ ગઈ હતીે ે ુ . પરમનો િમતર્ જાનૈયાઓની આગતા- વાગતામા પડયો હતોં . પરમન બ ે ેઘડી મળી ન એ મહમાનોન જમાડવાે ે ે વગર યવ થામા રોકાયોે ે ં .

પરમ કોઈ ઓળખીત મળી જાય તો સમય પસાર થાય એમ ુ ંસમજીન આમતમ નજર દોડાવતો હતો ત્યા એની નજર શૈલ પર પડીે ે ં . એક ક્ષણ તો એન થય ક અરે ં ે ેુ ! શૈલ અહીં આ યો છ તો ક્ષમા પણ સાથ હોવી ે ેજોઈએ પણ એની ધારણા િવ ધ્ધ કોઈ બીજી ી શૈલ સાથ હતીે . પરમ શૈલની બાજમા ગોઠવાયો અન વાત કરવાના હતથી પોતાની ઓળખાણ ુ ં ે ે ુઆપી: ‘કમ છોે ? માર નામ પરમ મહતાું ે . આપ છોકરીવાળા ક છોકરાવાળા ેકોના તરફથી લગ્નમા આ યા છોં ?’

શૈલ પરમ નામ સાભળીન એક ક્ષણ ચમકી ગયો પણ એણ પોતાનો ં ે ેમનોભાવ સતાડી પોતાની ઓળખાણ આપીં : ‘હ શૈલ ભટનાગરું , અન ેપરણનાર છોકરો (િમહીર) મારો દરનો મિસયાૂ ઈ ભાઈ થાય.’ એણ પ ાન ે ેક ુ:ં ‘ચાલ તો આપણ બફની લાઈનમા ઊભા રહી જઈએે ં ંુ ે .’ જાણી જોઈન ેશૈલ પ ાની ઓળખાણ પરમ સાથ ન કરાવીે ે . શ આતમા ંતો પરમન લાગ્ય ે ંુક એ શૈલની કોઈ સગી હશે ે, પણ બ ની વતણે ંર્ કુ જોતા એન દાળમા કાઈ ં ે ં ં

PUST

AKAL

AY.C

OM

46

કા લાગ્યં ં.ુ પલો ધમકીભય પતર્ મ યા પછી પ ા બહ ગભરાઈ ગઈ હતીે ુ .

એનો કોઈ વાક ન હોવા છતા એન બહાર એકલા નીકળતા પણ ડર ં ં ે ં ંલાગતો. શૈલ એન ઘણી િહંમત આપતો પણ પ ા ે વી સરળ ી માટ એ ેસહલ ન હે ંુ ત ુ.ં

મબઈના વાતાવરણથી પ ાન કશ દર લઈ જવાનો શૈલ િવચાર ુ ં ે ે ૂકરતો હતો અને આ લગ્નન આમતર્ું ં ણ એન કામ ે આવી ગયુ.ં શૈલ િવચાર ેકય ક ચલો આ બહાન પ ા સાથ લગ્નમા હાજરી આપીન ડમ્મસ પણ ફરી ે ે ે ં ે ુઆવીશુ.ં

શૈલ ભલ ક્ષમાની વાત ત્યાર સાચી માની લીધી હતી પણ એમ ે ે ેસહલાઈથી એ માન એવો નહોતોે ે . એણ પોતાની રીત તપાસ કરી હતી અન ે ે ેજાણ્ય હત ક ક્ષમાુ ું ં ે બરોડા ફક્ત કામ માટ નથી જતી પણ કોઈન મળ પણ ે ે ેછે. પરી િવગત તો એની પાસ નહોતી પણ પરમ મહતાન નામ એણ ૂ ે ે ં ેુક્ષમાન મ ઢ સાભ ય હતે ે ં ં ંુ .ુ તથી આ પરમન જોઈ ઘડીભર એન થય કદાચ ે ે ે ંુઆ જ તો ક્ષમાનો ભતપવ પિત તો નિહ હોય નૂ ેુ ર્ ? હોય ત પણ પ ાની ેઓળખ એન આપવી શૈલન ઉિચત ે ે ન લાગી એટલ એ જમવાન બહાન ે ં ંુ ુકાઢી ત્યાથી ખસી ગયોં .

શૈલ અન પ ા તો ખર જ પિતે ે -પત્ની હતા એટલ એમનાં ે ંવતન ર્અન ે વહવારે સામાન્ય દપિત વાં ંજ હોય પણ પરમ ન એની ક્યા ખબર ે ંહતી? એ તો શૈલન ક્ષમાના પિત તરીક જ જાણતો હતોે ે . શૈલનો પ ા સાથનો યવહાર એન જરા અજગતો ે ે ુ લાગ્યો. એણ શૈલ સાથ વધ વાતચીત ે ે ુકરવા પર્યત્ન કય . બફની લાઈનમા એ પણ જોડાયો અન મોસમના ુ ે ં ેહાલચાલથી ફરી વાતની શ આત કરી પણ એણ જોય ક શૈલ એન કોઠ ે ં ે ે ંુ ુઆપતો નહોતો. પરમન થય શૈલ કા તો એકમિડયો છ અથવા ઘણો ચાલાક ે ં ં ેુ ુછે. એક જાતની બચની એના મનન કોરી ખાવા માડીે ે ે ં .

પરમ મનોમન િચંતા કરવા માડયોં . ક્ષમાનો પિત આમ બીજી ી સાથ ફર અન બ આટલી િનકટતાથી વતે ે ે ે ેર્! ક્ષમા આ જાણશ ત્યાર એના ે ેપર શ િવતશ એ જ િવચાર પરમના મનન કોરી ખાવા માડયોું ે ે ં . પોત પણ ેઅત્યાર બીજા કોઈની ે પત્ની સાથ છાનગપિતયા કર છ એ વાત એ ભલી ે ં ે ે ૂગયો.

પરમ કાગન ડોળ ક્ષમાની રાહ જોવા માડયોે ે ં . ક્ષમા મબઈ ુ ંઑિફસમાથી હમણા પદરક િદવસ નીકળી શક એમ ન હતી અન ત્યા સધી ં ં ં ે ે ે ં ુપરમ આમા કાઈ કરી શક એમ નહોતોં ં ે .

પદરક િદવસ પછી ક્ષમા જ્યાર બરોડા આવી ત્યાર એણ બસરાથી ં ે ે ે ે ેદર બીજી િદશામા સયા હોટલમા મ બક કરાવીૂ ં ૂ ંર્ ુ . એન હજી પલાે ે બ્લકમલરનો ડર દર થયો નહોતોે ે ૂ . એમન ક્યા ખબર હતી ક ગગનો ટીલ ે ં ેતો કોઈ પોલીસવાળાન રી હલાવી દવાના આરોપમા લની હવા ખાય ે ે ંુછે.

એ સા જ્યાર ક્ષમા ન પરમ મ યા તો પરમ જરા ગભીર લાગતો ં ે ે ં ંહતો. ક્ષમાન કાળ ધર્ાસકો પડયોે . શ તન્વીન અમારી છાની મલાકાતોની ુ ું ેજાણ થઈ ગઈ હશ ક પરમ પર પણ બ્લક મઈલીંગવાળાનો કાગળ આ યો ે ે ે ેહશે?

PUST

AKAL

AY.C

OM

47

એ પરમના બોલવાની રાહ જોવા માડીં . પરમ સરત લગ્નમા શૈલન ે ં ેુમ યાની વાત કરી અન સાથ બીજી કોઈ ી હોવાની વાત કરીે ે . પરમ ેરીત યવિતન વણન કય એના પરથી ક્ષમાન તો ખ્યાલ આવી જ ગયો ક ે ં ે ેુ ુ ુર્ ર્ંએ બીજુ ંકોઈ નહીં પણ શૈલની પત્ની પ ા જ હશે. એણ પરમના મનમાથી ે ંવહમ કાઢી નાખવા ક ક એ તો શૈલની માસીની દીકરી પ ા હશે ં ે ેુ .

પરમ બોલી ઊઠયો: ‘હા નામ તો એવ જ કઈક હત પણ તો પછી ુ ું ં ંશૈલ એની ઓળખાણ કમ નિહ કરાવીે ે ?’

ક્ષમા પરમન ધ્યાન બી વાળવા મજાકમા બોલી ઊઠીુ ં : ‘શૈલન ેતારી સાથ એની ઓળખાણ કરાવવાન સલામત નહીં લાગ્ય હોયે ં ંુ ુ .Õ પણ મનમા ન મનમા એન િચંતા થવા લાગીં ે ં ે .

ક્ષમાન યાદ આવી ગય ક શૈલ એની પાસ પલો ધમકીે ં ે ે ેુ નો પતર્ લઈન આ યો હતો અન વાત વાતમા એણ ક્ષમાની અટક અન પિતન નામ ે ે ં ે ે ંુપછી લીધા હતાૂ ં .ં ક્ષમાન ધર્ાસકો પડયો ક ે ે શૈલ પરમન ઓળખી તો નિહ ેગયો હોય ને! એટલ જ એણ પ ાની ઓળખાણ ન કરાવી અન પરમ સાથ ે ે ે ેપણ અતડો ર ો. બાકી શૈલ તો મળતાવડા વભાવનો છે.

પરમ વધાર કોઈ શક કર એ પહલા એણ પરમની મજાક કરવા ે ે ે ં ેમાડીં : ‘શૈલન લાગ્ય હશ ક ત પ ાન ભગાડી જઈશ અથવા તો તારી મીઠી ે ં ે ે ં ેુ ુજબાનના મોહપાશમા લપટી એન તારી િદવાની બનાવી દઈશં ે ે .’

આમ પરમન પાછો હસતો કરી ક્ષમાએ વાતનો ત્યા બધ વા યોે ં ં , અન મબઈ જઈન આ વાતનો તાગ લવાનો મનમા િનધાર કયે ં ે ે ંુ ર્ . શિન-રિવ આનદ અન િચંતાની િમ લાગણીમા ક્યાય પસાર થઈ ગયા ન પરમથી ં ે ં ં ેટા પડવાનો વખત આવી ગયો.

પાછા વળતા ં ક્ષમાએ નક્કી કય ક હવથી કાયમ બસરાન બદલ આ ુર્ં ે ે ે ે ેનવી હોટલમા મળવાન રાખવં ં ંુ .ુ પોતાન ભાિવ કયા ર ત દોરશ એ જ ુ ે ેિવચારમા ક્ષમાની આંખો ઘરાવા માડીં ે ં .

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

48

ડૉ. ઈિન્દરાબને શાહ

મારો ગજરતીુ ભાષા પર્ત્યનોે

પર્મે નાનપણથી,

શાળામા ંદર અઠવાિડક

બાળસભામા ંનાનામંોટા ંજોડકણા ંબોલવાના ં

વકત્વૃ પધામાર્ ંભાગ લવાનોે

નાની બાળનાિટકા ભજવવાની, આ બધ ુકરવામા ંશાળાના િશક્ષક રમિણક ઠાકર સર ખબૂ

પર્ોત્સાહન આપતા. હાઇ કલમાુ ંશાળાના એહવાલ

લખી રજુ કરતી. નાની એવી નવલકથા પણ

લખલીે એક બહનપણીે ની સાથે,આ એન ુઅિ તત્વ નથી!! કોલજે અને મિડકલે કોલજે

દરમ્યાન ગજરાતીુ મડળનીં

દરકે પર્વિતમાૃ ંસિકર્ય ભાગ

૯. અક માત - ડૉ. ઈિન્દરાબને શાહ

ક્ષમા મબંુઈ આવી, હજ પણ તન ગગના ટીુ ે ે લનો ભય મનમાથી ં

જતો ન હતો અન ે એની ઊંઘ ઊડી જતી હતી. એમણ ે બસરા હોટે ેલ બદલાવી સયૂામા મળવાનર્ ં ં ુરાખ્યુ ંછતા ંમનમા ં

ડર તો રહતેો જ હતો કે એ બ્લક મઈલરે ે અહીં પણ સતાં ઈને જોતો હશ ક ે ેતના સાગરીતોે ન ગોઠ યા હશે ે.

તોમાય ં પાછા બ્લકમે ેઈલીંગ પતર્ો શ થઈ જશે તો! આમ તો તઓ ેબ કોે ઈ ગનો કરતાુ ંજ ન હતા ંએમ માનતા હતાં .ં બ ભે તૂકાળમા પિત-પત્ની જ હતા ંઅન હજ એક્બીજાન ચાહતાે ે ંુ હતા ંઅને એકબીજાને ઝખતાં ંહતા,ંપરત અહકારની મોટી ં ંુ િદવાલ અન બ પરણી ગયલા હતા એ વાત ે ે ે ં ંઆડ આવતીે હતી.

આ વખત વડોે દરાથી પાછા આ યા બાદ ઘણી વખત ક્ષમાન થતે ં ુલાવ પરમન સત્ય જણાવી દઉંે પરત ં ુ અહમ ્ સત્યન દે ૂર ધકલતે ં ુ અન ેતન્વીય વચમા ક્યા ન હતીં ં ? એક પછી એક જઠાણાુ ંચાલ જુ રહતેા.ં તો વડોદરામા ં પરમ પણ 'પરમક્ષમા' બગલાના બડ ં ે મમા ં િનરાતની ઊંં ઘ નહોતો માણતો.

જ્યારથી એણ ે સરતમાુ ંશૈલ પ ાન જોયાે ંઅન ે એના મનમા ંબ ના ેસબધ િવશ શકાએ ઘર કય ં ે ં ુર્ ત્યારથી તન ક્ષમા શૈલનાે ે સબધમાં ંએન એ ેબય એકબીજાન છતરતા હોવાે ે ે ં નો ભાસ થવા લાગલોે .

આમ બ જણ જઠાણાે ંુ ના અંચળા એઠળ અિનદર્ાનો ભોગ બની ર ા ંહતા.ં એક જઠાણુ ુ ં પાવવા જતા ંબીજાં દસ ઊભા ંથતા ંતની જાણ બમાથી ે ે ે ંએકયન ખબર જ ન રે ે હતેી. આમ બ ને ં ુઅહમ ્ જારો જઠાણાુ ંઊભા ંકરત ુ.ં આવુ ંક્યા સધીં ુ ચાલશે તની જાણ ે ે બમાે થંી એકયન ખબર ને ે હતી ન પરવા ેપણ ન હતી.

આ બ અઠવાિડયાે ંબઉએ માડ પસાર કયાે ં ર્ં, એક બ વખત પરમ ે ેક્ષમાના મોબાઈલ પર વાત કરી, ત્યારે ક્ષમાએ પલા બ્લક માઈલરે ે તરફની જ પણુ પોતાન બીે ક રહ છ ત િવષ જણાવલે ે ે ે ે ં,ુ એટલે આ વખત પરમ ે ેપાવાગઢના હોિલડ કમ્પે ે મા ં મ બકુ કરાવી રાખલીે ન એવે ં ુ ક્ષમાન ેપણ જણાવી દીધલે ં ુએટલે શિનવારની સવાર વીે ક્ષમા વડોદરા ઉતરી ટશનમાે થંી બહાર નીકળી તવાે ં બય પાવાગઢ ે જવા રવાના થઈ ગયા ંહતા.ં

પરમ પછે ુ :ુ 'ક્ષમા, ચા-ના તો કરવા ંછે?' 'ના પરમ, મન હવ ે ે પલીે હોટલે નો અનભવ થયા પછી બધી હોટલોુ

પર અણગમો આવી ગયો છે.' 'એમ કમ ે ચાલ અહીંે ટશે ન પાસની ર ટોરન્ટમાે ે ંકોઈ જોવાનુ ંનથી,

યાદ કર આપણે કવાે ંનવી નવી ર ટોે રન્ટમા ંજમવા જતા ંઅન ે રિવવાર ેતો બર્ન્ચ માટેય જતા.ં'

PUST

AKAL

AY.C

OM

49

લીધો. તિબબી યવસાયમા ંતથા બાળકોની જવાબદારી

િનભાવવામા ંગજરાતીુ ભાષા સાથે થોડા

અબોલા થયા,પરતં ુસરન્દર્નગરુ ે

આ યા બાદ ફરીથી નવરાતર્ીના ગરબા તથા લોક ડાયરા

માણવા શ કયાર્ , નાની મોટી કર્ીપ્ટ લખી નાટક પણ ભજ યા.ં ટનુ આ યા અને ગજરાતીુ

સાિહત્ય સિરતામા ંજોડાયા બાદ

સતલીુ ે ગજરાતીુ ભાષા પર્ત્યેની ભાવના ફરી જાગતૃ થઇ અને

અંદરથી પર્રણાે મળી ફરી લખવાનુ ં શ કયુર્. ખરખરે આ

હુ ંગજરાતીુ સાિહત્ય સિરતાને વદનં કરુ .ં

વાચકં િમતર્ોને નમર્ િવનતીં મારી ક્ષિતઓને માફ કરી, પર્ોત્સાિહક

સચનોુ આપતા રહ.ે

Email: irsdoc@gmail.com

'યાદ તો બધુ ંઆવ છે ે, સારંુ ચાલ હવ નામ પડે ં ુછ તો સામ કોફી ે ેશોપમાથી કોફી લઈએ.' કહતા ે ં પરમ ેગાડી કોફી શોપના ડર્ાઈવ માુ ંલીધી અને બારીમાથી જ બ કોફી અન બ ં ે ે ે ઈડલી લીધા.ં

પરમ ગાડી ચલાવવાન શે ુ કયુર્ં, તનીે પાસ હજ ચાર વષ જને ંુ ુર્ ુએસ ય વીુ જ હત ુ,ં પરતં ં ુ પટર્ોલ મ ઘે ં ુ થવાથી રોજ ઑિફસે જવા આવવામા ંકટરનો જ ઉપયોગ કરતો એસ ય વીુ ુ તો શિન રિવ જ્યાર ક્ષમાે આવવાની હોય ત્યાર જ ગરાજમાે થંી બહાર નીકળે.

ક્ષમાએ ઈડલી પર ચટની લગાવી પરમના મ મા ંફોક વડર્ ે બાઈટ મકૂ્યો. પરમ બાઈટ ગળે ઉતારી બો યો: 'ક્ષમા હજ પણ તન જુ ે ૂન ુ ંબધ ંુયાદ છે.'

ક્ષમા મનમા ંબબડી રહી: મન તો તારી બધી ટવો યાદ છે ે ે ન તે ં ુતો ચોવીસ કલાક યાદ આવ છે ે. પછી પર્ગટ કહ:ે 'હા, તુ ંપણ ક્યા મારીં ટવ ેભ ૂ યો છે! અન મારા ે શોખ પણ તન યાદ જ છે ે. લાબી મસાફરીં ુ એ ગાડી લઈ જતા ંત્યાર હે ં ુગલાબનુ ુ ં લ ગણેશજી પાસ મે કૂતી ત ે ત ેં આ મ ૂ ુ ંજ છે ને!'

આમ વાતો કરતા ંકોફી ઈડલી પરૂા ંથયા ંઅન ગાડી મખ્ય માગ પર ે ુ ર્ચડવા જતા ંજમણી બાજથી આવતી હોન્ડા સાથુ ે પરમની ગાડી અથડાઈ પરમનુ ંમાથુ ં ટીયરીંગ સાથ અથડાયે ં ુડર્ાયવર સાઈડનુ ંબારણુ ંખલી ગયુ ુ ંઅન પરમનો જમણોે પગ હોન્ડા અન એસ ય વીે ુ વચ્ચે દબાઈ ગયો. ક્ષમા બાલ બાલ બચી ગઈ હતી.

હોન્ડાન ખાસ ને કુશાન થયલે ં ુનહીં, ફક્ત પસન્જર બાજના બારણાન ે ે ેુથોડુ ંનકસાન પોહચુ ેલુ,ં

હોન્ડાનો માિલક પોતે જ ડર્ાઈવ કરતો હતો તમાે ંપિત પત્ની બ જ ેગાડીમા ં હરણી કમ્પ તરફથી આવીે ર ા ં હતા,ં તરત જ ુ એ ભાઈ બાહર નીક યા બનથી તો બાહર નીે કળી શકાય તમ ન હતે ં,ુ પસન્જર બાજનો ે ે ુદરવાજો હાલ ખોલી શકાય તમ ન હતે ં,ુ

ક્ષમાએ પણ બાહર નીકળી ભાઈનુ ંનામ પછૂ અન એમબ્યલન્સ ુ ુેબોલાવી. એ યશભાઈ સારા માણસ જણાયા એમબ્યલન્સ આવીુ ત્યા સધીં ુ એ ક્ષમા સાથ ર તા પર ે ઊભા ર ા, ત્યા ંસધીમાુ ંતમનાે ંપત્ની પણ બાહર આવી ગયા ંહતા ંઅન ક્ષમા સાથે ે બ પિત ે પત્ની એમ્બ્યલુન્સની વાટ જોતા ંઊભા ં હતા ત્યાર ં ે ક્ષમાનો ગભરાટ વધી ર ો હતો. તનીે નજર ફયા ર્ ચાર ેતરફ ફયા ર્ કરતી હતી. આ જોઈ યશભાઈ બો યા: 'ક્ષમાબને , તમ ગાડીમાે ંતમારા પિત પાસ બે ેસો અમ બઉ બે ે હાર ઊભા ંછીયે.'

ક્ષમાન પરમને ં ુ માથુ ં ટીયરીંગ પરથી ઊઠાવી પોતાના ખોળામા ંલવે ં ુ હત ુ ં પરત યં ુ શભાઈએ તન રોકીે ે : 'બને , તમ કરવાથી કોે ઈ વખત આપણે નકશાન કરીુ બસીે એ.'

ક્ષમા બોલી: 'ત કવી રીત બન મારાથી આે ે ે ે નથી જોવાત ુ.ં' 'બન જો ડૉકનોે મણકો ક બ મણકા વચ્ચની ગાદી ખસી ગે ે ે ઈ હોય

તો અમક જ રીત માથુ ુે ં ને ડોક ખસડેવા ંપડે અન ે ત કામ ે ણ ે તાલીમ લીધલીે હોય તે જ કરી શકે, માટ તે મ શાિતે ં થી પાસ બસો અન માથ હાથ ે ે ે ેફરવોે .'

PUST

AKAL

AY.C

OM

50

તમનાે ંપત્ની યાિમનીબેન પણ ે એમની આ વાતમા ંસમથન આપ્યર્ ુ.ં એ બો યા:ં 'ક્ષમાબને , મારા પિતન થોડે ંુ મડીકલ ાન છ તો તમ તમને ે ે ે ં ુક ુ ંમાનો.'

ક્ષમાન પણ યાદ આ યે ં ુ તણે ે ટીવી િસિરયલમા ં આવુ ં જ કંઈક જોયલે ં.ુ એટલે એ માની ગઈ ને મનમા ંએમબ્યલન્સ ુ જ દી આવ તની ે ેમાળા જપવા લાગી. આપણા દેશમા ં જુ પણ એમબ્યલન્સ સવા સધરી ુ ુેનિહ. આંખો બધ કરી ં એ આમ િવચારતી હતી ત્યા ંજ સાયરન સભળાં ઈ. એણે તરત જ બાહર નીકળી જોયુ ુ ંલાલ બ ી ફરવતીે સાયરન વગાડતી એમ્બ્યલુન્સ જ આવી રહી હતી.

એમબ્ય ન્સ આવી બુ ે જણ તરત જ ટર્ચર સાથ બાહર આ યા ુ ે ે ન ેએમણ ે પરમન જાળવીન ટર્ે ે ેચર પર સવડા યોુ એક જણ તે રત જ મોનીટર હક અપ કરી દીધુ ુ.ં ત દરમ્યાને એક જણ ક્ષમા સાથ ે ે સામાન્ય પપર વક ે ર્પતા યુ.ં

ક્ષમા પણ એમ્બ્યલુન્સમા ં બસી ગે ઈ. યશભાઈ અન યાિમનીબન ે ેપણ એમ્બ્યલુન્સ પાછળ હોિ પટલમા ંગયા,ં યાિમનીબન હોન્ડા ચલાવીે ે અન ેયશભાઈએ એસ ય વીુ ચલાવી. ક્ષમાન પરમની સાથ રે ે હવે ુ ંહત ુ,ં એન આ ેબ પિત પત્નીે ઘણા ંહમદદર્ જણાયા.ં

હોિ પટલ બહ દુ ૂર ન જણાઈ પદરક િમિનં ે ટમા હોિ પં ટલ આવી ગઈ. ડાક્ટર હાજર જ હતા તરતુ જ સી. ટી. એમ. આર. આઈ. લવાની કારવાે ઈ શ થઈ ગઈ.

યશભાઈ અન યાિમનીબને ે ક્ષમાને િધરજ બધાવતા હતાં ં .ં એમણ ેએને પોતાનો ફોન નબરં આપ્યો અન ક્ષમાએ પણે બ જણાનો આભાર ેયકત કય , ત્યારબાદ એ બ ે પોતાના ઘર તરફ જવા રવાના થયા.ં

દસક િમે િનટમા ં ડોક્ટર ક્ષમાન ે ે મમા ં બોલાવી: 'બસો બને ે , મારંુ નામ ડોક્ટર કામદાર છે. આપનુ ંનામ?'

'ક્ષમા.' ક્ષમાએ પોતાનુ ંનામ જણાવી આતરતાથી ડોુ ક્ટર સામ જોયે ં.ુ ડોક્ટરઃ 'સાભળો બનં ે , માથાની અંદર લોહી વ ુ ંહોય તમ જણાય છે ે,

ક્યા અન કટં ે ે લ ુ ંત સી ટી અન એમ આર આે ે ઈના િરપોટ બાદર્ કહી શકાય, જમણા પગના પણ x ray લીધા છે. અડધા કલાકમા ં િરપોટ આવીર્ જશે ક ેતરત સારવાર શ થશે.'

ક્ષમાએ પછૂ ં:ુ 'કટલા િદવસ હોિ પે ટલમા ંરહવે ુ ંપડશે?' 'અત્યારે તો લાગ છ દસ િદવસ ક વધમાે ે ે ંુ વધ બ અઠવાિડુ ે યા ંતો

લાગશ જે .' 'સાહબે, હુ ંબ અઠે વાિડયાનંી રજા મકૂી દઉં?' ડોકટર કહ:ે 'હા ત સારે ંુ રહશેે થોડો વધ આરામ મળ ત સારુ ે ે ંુ હવ ે

તમ ે મમા ંજઈ શકો છો.' ક્ષમા આભાર માની પરમની મમા ંગઈ, પિસે યલ મમા ંસગવડ

સારી હતી. ક્ષમાને મ જોઈ સતોં ષ થયો. ડોક્ટર દસક િમિને ટમા ં મમા ંઆ યા: 'ક્ષમાબને , ગડ ન્યઝ અન બડ ુ ુ ે ે

ન્યઝ ુ બ છે ે. બોલો, પહલેા ંશ જાણવુ ું ંછે?'

PUST

AKAL

AY.C

OM

51

ક્ષમા ગભરાતા કહં :ે 'પહલેા ંગડ ન્યઝ જ કહીુ ુ ો ને!' ડોક્ટર કહ:ે 'માથામા ંફક્ત નાનો િહમટોમા છે ે, ન અમારીે ભાષામા ં

સબડરલ િહમટોમા કહવાયુ ે ે , એ પણ એવી જગ્યાએ છ ક તના ડર્નઝ પછીે ે ે ે ે કોઈ જાતની તકિલફ ન રહ.ે હવ બડ ન્યઝ જમણા પગનાે ે ંુ બ હાડકાે મંા ંફર્કચર છે ે, તમાે ં સિળયા વગરે ે નાખી હાડકા ંબસાડે વા ંપડશે અન થોડો ેસમય ઘોડીથી ચાલવુ ંપડશે.'

ક્ષમા કહ:ે 'ડોક્ટર સાહબે, કશો વાધો નિહ તમ સારામાં ે ં સારા સ નને જ િરફર કરશો ન્યરો સ ન પણ સારામાુ ંસારા જ લાવશો. ખચ ર્ગમ તટે ે લો થાય એનો વાધો નં થી. બ ટ સારવાર મારા પરમન આપે ે શો.' આટલુ ંબોલતા ંતો ક્ષમાની આંખોમા ંઅ આવીુ ગયા.ં

ડોક્ટર કહ:ે 'ક્ષમાબને , સારવારની બાબતમા ંતમે બ િફકર રહે શેો. આ હોિ પટલ િજ લામા સૌથી સારી ગણાય છં ે'. અહીંના લગભગ ઘણા પ યાિલ ટે પરદશમાે ંટેર્ઈન થયલાે છે.'

ક્ષમા ગભરાયલી જણાે ઈ એટલ ે ડોક્ટર કે :ુ 'ક્ષમાબને , બહ ુગભરાવાની જ ર નથી, પણ સ રી બાદ થોડો સમય ઘોડીથી ચાલવુ ંપડસશે, અન કદાચે થરાે પી પણ લવીે પડે. આ તો તમન તૈયાર કરે ંુ ંબાકી વધાર તો સ રી બાદ સ ન ે તમન ે બધ સમજાવુ શે. બોલો, તમોન ેકોઈ સવાલ છે?'

'સ રી ક્યારે થશે?' ક્ષમાએ િચંતા કરતા પછં ૂ ં.ુ ડોક્ટર કહ:ે 'ઓ. આર. તૈયાર છે. સ ન અન એના થી યોલોજી ટ ે

આવ એટલી જ વારે .' એટલુ ંબો યા ત્યા બ ં ે સ ન મમા ંદાખલ થયા, ડોક્ટર કામદાર ે

ક્ષમાની સાથ ે ઓળખાણ કરાવી, બ ે ડોક્ટરોએ ઔપચાિરક નમ કાર કયાર્. 'માર નામ ડોક્ટર દ તર ુ ુ

છે, હુ ં ન્યરોસ ન ુ .ં ડીકરી ગભડાતી નિહ. હુ ંઅન મારા દો ત દાક્તર ેધોલિકયા તારા નવરાન સોજ્જો ે મ નો કરીને ઘર મોકલે શુ.ં'

ક્ષમા કહ:ે 'મન તમારાે બઉ પર પે રૂો િવ ાસ છે અન ડોકટર ેકામદાર પર પણ.'

ડોકટર ધોળકીયાઃ 'ચાલો લટ્સ ટાટે ર્ . ક્ષમાબન ઓપરે ેશન પછી આપન વે ેઈટીંગ મમા ંમળીશુ ંઅને દદ ની ઘર ગયા પછીની સારવાર િવશ ે ેસમજાવીશુ,ં બરાબર?' ક્ષમાએ ડોક ધણા યુ ુ .ુ તર્ણ ડોકટર ઓે . આર. તરફ રવાના થયા.

ક્ષમાન સમજા યે ં ુસ રી ચાલસ ત્યાે ંસધીુ પરમના ાસો ાસ બી. પી. દયના ધબકારા વગર મોિનટર કરાે ે શે.

ક્ષમાને ઘણો સતોષં થયો બોલી: 'તમ બધાે ખબ જ સારા છોુ . મારી પચાસ ટકા િચંતા ઓછી થઈ ગઈ.'

ડોકટર અન નસ પરમન ઓે ેર્ . આર.મા ં લઈ ગયા. ક્ષમા તેમની સાથે સાથ ઓે . આર.ના ડોર સધીુ ચાલી. નસ કેર્ :ુ 'ક્ષમાબને , હવ તમ ે ેસામના વે ેઈટીંગ મમા ંબસોે . ચા પાણી પીવા ંહોય તો નીચ કન્ટીે ે ન છે.'

ક્ષમાએ તો આ શિનવાર કરવાનુ ંનક્કી કરલે ં.ુ ચા પીવાની પણ

PUST

AKAL

AY.C

OM

52

ઈચ્છા ન હતી એટ્લ નસ બતાવલાે ેર્ ે મમા ંસોફા પર બઠીે , બીજાં બ ચાર ેદદ ના ંતના ે વા ંસગા ંવહાલા ંપણ બઠલાે ે ંહતા.ં પણ ક્ષમાન કોે ઈની સાથ ેવાત કરવાની ઈચ્છા ના થઈ. શાિતથી આંખો બધ કરી ં ં એ હનમાન ુચાલીસાના પાઠ કરવા લાગી.

બચપણથી તનાે ંદાદીમા પાસ બસી હનમાન ચાલીસાે ે ુ સાભળતી ત ં ેએન ે યાદ આવી ગયુ.ં એ હનમાનદાદાન યાદ કરવા લાગીુ ે .

સખમ સમીરન કોુ ુેં ન કરે, દુ:ખમ સમર સૌ કોઈે ે , જો સખમ સમીરન કર તો દુ ુેં ે ુ :ખ કાહકો હોયે .

ખરખર સત સાચે ં ે ં ુજ ક છુ ે. ગમ તટલા મોે ે ડનર્ હો પણ દઃખ પડ ુ ેત્યાર વડીલોએ કહલીે ે વાતો યાદ આવે અન વડીલોના આશીવાદ યાદ ે ર્આવે. અંગર્જીમાે ં પણ દઃખ પડુ ે ત્યાર કહવાે ે ય છ ે count your blessings. ક્ષમા પણ અત્યાર આશીવાદ યાદ કરી રહી હતીે ર્ .

અચાનક ક્ષમાન યાદ આ યે ં,ુ તન્વીન ફોન કરવાનો તો રહીે જ ગયો, એણ ે તરત જ પરમક્ષમામા ંફોન જોડયો. રીંગ વાગ્યા કરી કોઈએ ફોન ઉપાડયો નિહ. ક્ષમાએ િવચાય ુર્ તન્વી તના યાર સાથ ફરવા ે ે ઊપડી ગઈ લાગ છ ક પછી મોલમાે ે ે ંશોપીંગ કરતી હશ કદાચે . હોય ત કાલ ફરી ે ેટર્ાય કરીશ.

એણ ે ઘિડયાળમા ંજોય ુન ચમકીે , ઓ સાડાચાર થયા રોજ ઑિફસમા ંચાનો સમય, એન ે માથુ ંપણ ભાર લાગતે ં ુજણાયુ.ં ચાલ નીચ જે ઈ ગરમ ચા પીઉં. માથુ ંપણ હલકંુ થશે અન પગ ે ટો થશે િવચારી ક્ષમા નીચ ગે ઈ. ચાનો ઓડર આપીર્ એક ખણૂાના ટેબલ પાસે બઠીે , ન્યઝ પપર વાચવા ુ ે ંપર્યાસ કય પરતં ં ુમનમા ંહજ પરમુ નો વદનાથી કણસતો ચહરોે ે જ આ યા કરતો હતો.

છોકરો ચા લઈ આ યો. ચા ગળ ઉતારીે , પૈસા ચકવીુ પાછી વેઈટીંગ મમા ંઆવી ગઈ. માથુ ંતો ભાર જ રે ં.ુ ઓ. આર.મા ંપરમની સ રી કટે લે આવી હશે? પગમા ં કટે લા નાખ્યા હશે? અત્યાર તો ે એન ે બેશિુધ્ધમા દદની ખબર નિહ પડર્ ે પણ જ્યાર એન થ યાની અસર પે ે ે રૂી થશે ત્યાર ે એન ેકેટલુ ંદદ થર્ શે? વગર િવચારો ે ે એના મનમાથંી જતા જ ન હતા.

ડોકટર દ તરુ બહાર આ યા તરત જ ક્ષમા ુ ઊભી થઈ તમની સામ ે ેગઈ, ડોકટર દ તર ુ ે તની સામ ે ે જોયુ ં ને પાસ આવી બો યાે : 'દીકરી બધ્ધ ુસોજ્જુ ં છે. અધાર્ કલાક્મા ં ધોળિકયાનુ ં કામ પણ પતી જશે. ત ંુ થાકલી ેજણાય છે, ચાલ સોફા પર બસી જાે .' તમ ે કહતાે ંક્ષમાને ખભ હાથ મે કૂી સોફા પર ક્ષમાની બાજમાુ ંબઠાે .

ક્ષમા કહ:ે 'સાહબ પરમન બોલવા ચાલવામાે ે ંક તની યાદ શિક્તમાે ે ંકોઈ ફરક પડશ તો નહીં ને ે!'

ડોકટર કહ:ે 'જરા પન નિહ. પહલેા ં વુ ં કામ કરસ જાન બર્ે ે ેઈન સ રી થઈ જ નથી.'

'થકેં ય,ુ સાહબે.' દ તરસાહબ ુ ે 'ય આર વલકમુ ે .' બોલી એ ટાફ મ તરફ ચા યા. આટલા બધા સમય પછી ક્ષમાએ હળવાશનો અનભવ કયુ . એ

PUST

AKAL

AY.C

OM

53

સોફા પર આરામથી બઠીે . સામ ટીવી તરફ ને જર કરી Ôતારક મહતેાના ંઉ ટા ંચ માÕં કોમડી ે શો ચાલતો હતો એ જોવા લાગી. એન ે મઝા આવી ન ેમાથુ ંપણ હળવુ ંથયુ.ં

સામ નજર પડી ધોળક્યા સાહબ આવતા જણાયાે ે . એ ઊભી થઈ. ધોળક્યા સાહબ બો યાે : Ôબન બસોે ે .' કહતા ે ં પોત પણ બાજમાે ંુ બેસતા ંબો યા: 'બન ે x-rayમા ંજોયુ ંહત ુ ંતનાે કરતા ંખો યા પછી અંદર ઘણ ંુસારંુ જણાયુ.ં પગમા ં સિળયો મકૂવાની જ ર ના પડી, ફક્ત ઘટીના હાડું કાન ેપ્લટે મકૂી બસાડે વા પડયા. કા ટ બટ સાથ પુ ે હરેાવલાે છ એટે લે તર્ણ િદવસમા ંતો ઘોડી સાથ ચાલતા થે ઈ જશે. બોલો કોઈ પર્ છે?'

'કા ટ કટે લા િદવસ રાખવુ ંપડશે? દઃુ ખાવો કટે લો રહશેે?'

ડૉક્ટર ધોળક્યા કહ:ે 'કા ટ અન ઘોડીનો ઉપયોગ થે શે એટલે દઃખાુ વો ખાસ નિહ થાય. અન જે ર પડય ેદખાવાની પી સ આપીુ શુ.ં ક ટ બે અઠવાિડયા ંતો ખરુ જ.'

'થેં વરીુ ે મચ.' 'ય આર મોર ધન વલકમુ ે ે . હવ રજા લઉે .' બોલી ડૉક્ટર ટાફ મ

તરફ ચા યા, ત્યા ંનસ આવીર્ : 'ક્ષમાબન પરમે ભાઈન ે મમા ંલઈ ગયા છે. આજની રાત મોિનટર કરવા માટે ICU મા ંરાખવાના છે.' નસ સાથ ક્ષમા ર્ ેમમા ંગઈ, એણ ે પરમન જોયોે . એ હજુ ઘનમાે ંજ હતો, નસ મરી ઘ્ણી સારી ર્ ેહતી.

ક્ષમાએ ઘિડયાળ જોઈ સાજના છ વાગ્યા હતાં . એણ ે પાછો પરમન ેત્યા ફોન જોડયોં . પાછો નો િરપ્લાય. હશ ે હવ સોમવાર પાછો કરીે ે શ મનમા ંબોલી એ મમા ંઆવી. જરા ફેર્શ થઈ સોફા પર આડી પડી પણ ખાવાની તન ે ે ઈચ્છા ન થઈ.

રાત આખી એણ ે બઠાે ંસતાુ ંિવતાવી િનદર્ાનુ ંતો નામ જ ન હત ુ.ં મરી ેજ્યાર આવ ત્યાર કહે ે ે :ે 'બન બસી બસીન થાકી જશોે ે ે ે ન તિબયત બગડશ ે ેતો તમારા હસબડની સવા કોણ કરશં ે ?ે જરા આડે પડખે થાવ.'

'મન આ ઊંઘ નિહ આવે ે.' સવાર પડી, નસ આવી પરમ ર્ હમણા જ ભાનમા આ યો હતોં ં . પરમ ે

આંખ ખોલી હોઠ પર હાથ મકૂ્યો. ક્ષમાએ પછૂ ુ:ં 'પરમ, હોઠ સકાય છુ ે?' નસેર્ ભીનો ટોવલ લાવી ે

ક્ષમાન આપ્યોે . ક્ષમાએ ટોવલ હોઠ પર ફર યોે ે . ક્ષમાએ નસ સાથ રહી ર્ ેપરમન પન્ઝે કયુર્ં, કપડા ંચન્જ કયાે ર્ં. ૮ને ૯ની વચ્ચ તર્ણે ેય ડોક્ટર વારા ફરતી રાઉંડ પર આવી ગયા, દસક વાગતાે ંસધીમાુ ંપરમન ે ICU માથી ંપિસયલ ે મમા ંલઈ ગયા.

ડૉક્ટર ે પરમન પર્વાહી લવાની ે ે ટ આપી હતી. ક્ષમા તન માટ ે ે ેસફરજનનો રસ લઈ આવી. પરમે આરામથી એ પીધો, ત્યાર બાદ ક્ષમાએ ચા ના તો પતા યા.ં

તર્ીજા િદવસથી તો પરમને ઘોડીથી ચલાવવાનુ ંપણ શ થઈ ગયુ,ં ક્ષમા રોજ સચના મજબુ ુ િદવસમા ંબ વખત પરમન ચલાવતીે ે .

આમ હોિ પટલમા ં દસ િદવસ કાઢયા. ક્ષમા બધા ખચ પોતાના ર્

PUST

AKAL

AY.C

OM

54

કાડર્મા ંચા કરાવતી રહી. તેન િવચાર આ યોે તન્વીન ખબર પડે શે તો, ત્યારની વાત ત્યાર પડે શે તવા દવાે ે શે. એન બીજી બીક હતીે . જો ઑિફસમાથી પૈસા મગાવશ તો પોતાની પોલ ખલી જશં ં ે ેુ .

૧૧મ િદવસ રજા મળીે ે . બધા ટાફ્ન પણ ક્ષમાએ યોગ્ય બિક્ષસ ેઆપી. ડોક્ટર ધોળક્યા અન દ તર સાહબ વડોદરામાે ે ે ંુ ફોલો અપના રફરલ ેવગર પે ે ણ આપ્યા.

ક્ષમા અન પરમ એસે . ય.ુ િવ.મા ં પાછલી સીટ પર ગોઠવાયા.ં ડર્ાયવરની યવ થા ડૉક્ટર કામદાર કરી આપીે હતી. ર તામા ક્ષમાએ તન્વીનો સપક નથી થં ર્ ઈ શક્યો ત વાત કરીે .

પરમ તના જવાબમાે ે ંજણા યુ:ં 'અર હે ં ુતન કે હવેાનુ ંજ ભલૂી ગયલોે ક તન્વીે તો તનાે ંમમ્મી માદાં ંછ ે એટલે રાજકોટ તમનીે સવા કરવાે થોડો સમય ત્યા ંરહવેા ગઈ છે, તર્ણ ચાર અઠવાિડયાનં ુ ંકહીન ગે ઈ છે.'

'પણ ઘર ફોન કર અન નો િરપ્લાય થાય તો ે ે ે તન ે િચંતા ના થાય! ન દસ િદવસ ત આમ હોિ પટલમા રહ તો તન્વીનયે ં ં ે ેુ ..? વળી હ આટલા ુ ંિદવસ તારી સાથ હોિ પટલમા સવા કરવા રહે ં ે ં ુએ જાણીન એન કશો વહમ ે ે ેતો આવ જ ને ે!'

'તની તે ં ુ િચંતા ન કર. તન્વીન હ સભાળી ે ં ંુ લઈશ. એન ઊઠા ે ંભણાવતા મન આવડ છં ે ે ે.'

ક્ષમાએ આંખો નચાવી: 'તુ ંતો ઊઠા ંભણાવવામા ંહોિશયાર છે. મન ેપણ ભણાવતો જ હતો ને!'

પરમ હસતા કહં :ે 'હા, તન બહ મોડી ખબર પડીે ુ . તન તો ે હજ પણ ુભણાવુ ંજ ંને!'

ક્ષમા કહ:ે 'ચાલ હવ મે જાક બધ કરં , ઘર આવી ગયુ.ં' ગાડી પરમક્ષમા બગલા સામ ં ે ઊભી રહી હતી અન ડર્ાયવર ગટ ે ે

ખોલતો હતો. ગાડી અંદર લીધી સામાન ઉતારી ડર્ાયવર રજા માગીે , ક્ષમાએ ચા પાણીના પૈસા આપ્યા.

ડર્ાયવરન રવાના કરીે બ ઘરમાે ંદખલ થયા,ં આ રિવવાર હતો, સોમવારથી બ ેની નોકરી ચાલ થઈ જવાની હતીુ . પણ પરમથી તો હજ ુદસક િદવસ નોકરી પર ક્યા જવાવાન હતે ં ં ંુ !ુ

“પરમક્ષમા”મા પગ મં કૂતા ંતન એક આછરી જારી તો આવી ે ે ે ુ ગઈ હતી પણ તમ ડર તો કમ ચાલે ે ે ે? તમ િવચારીન િહંમત કરીન પરમન ટકો ે ે ે ે ેઆપી તન ઘોડી સાથ ઘરમા લઈ ગઈે ે ે ં .

ઘરમા દાખલ થતા સાથ જ જની મિતઓન વટોળ ક્ષમાન ઘરી ં ે ં ં ે ેુ ૃ ુવ યુ.ં હજી તો હમણા ંબ અઠવાિડે યા પહલાે ંઅહીં આવી હતી ત્યાર તો આવે ં ુકશુ ંજ નહોત ુ ંથયુ ંઅન આ વખત પરમની સાથ અક માત થયા પછી તને ે ે ે ં ુમન પરમન વધ અન વધ ઝખવા માડે ે ં ં ંુ ુ ુહત ુ.ં

ઘરમા દાખલ થઈન ફર્ીજ ખો યં ે ુતો દૂધ નહોત ુ.ં.બર્ડ બગડી ચે કુી હતી. પરમ તન બમો પાડતો હતોે ે ુ : ‘ક્ષમા! તુ ંબસે . હ કોુ ં ઈકન બોલાવીન ે ેરસોડુ ંચોખ્ખુ ંકરી દવડાવે ં ુ .ંÕ

ક્ષમાએ તન કે ે ં:ુ ‘કોઈની જ ર નથી અન કોે ઈ આવશ ત ે ે

PUST

AKAL

AY.C

OM

55

તન્વીન હ અહી આવી હતીે ંુ તેની જાણ કરશે.Õ પરમથોડી વાર થભીન બો યોં ે : ‘હા..! મ તો ત િવચાય જ નહીંેં ે ુર્ .’ ક્ષમા કહ:ે Ôતમાે ંકોઈ જ નવાઈ નથી. અમ ીઓ અગમદશીર્ અન ે ે

તમ પરષો પચ્છમ દશીર્ે ુ ુ .Õ ઘરની આગળ લટકતી ચાઈમ્સ ( વા ઘટડીઓ ં ) ઝીણ ઝીણ ુ ું ં

રણકતી હતી. ક્ષમા માટ પરમ આ ચાઈમ્સ અમદાવાદના પારખ્સે ે માથંી લા યો હતો. એણે જ્યાર ત ક્ષમાને ે ે ભેટ આપી ત્યાર ક્ષમા લગભગ ઘલી ે ેથઈન પરમન ભટી પડી હતીે ે ે . Ôવાહ રાજ્જા…તન મારી દરક વાતોની ખબર ે ેછ ન કઈે ે ં !’

પરમે ક્ષમાને ચાઈમ્સ જોતા અને િવચાર કરતા ંજોઈને ક ુ:ં ‘આ પણ મને તારી નસ નસની ખબર છે.’

ક્ષમાન સવાર વહલી ટર્ન પકડવાની હતીે ે ે ે , બકીંગ આગલા િદવસ ુ ેહોિ પટલમાથી ં રજા આપવાનુ ંનક્કી થયુ ંક તરત ે એણ બકીંગ ે ુ કરાવી દીધુ ંહત ુ.ં

એણ ે ડટ જોે યા િસવાય જ દધ એન કચરાપટીમા ફકી દીધ ન ૂ ે ે ં ં ેેં ુચોકડી પરથી તાજ પક લઈ આવીુ ં ે . એણ ે પરમન પે છૂ ુ ં 'દૂધ અન ે ટો ટ ચાલશે?'

પરમ જવાબ આપ્યોે : 'ચોક્ક્સ. દધમા તારા પર્મની મોરસ નાખ ૂ ં ેએટલ ચાલશ તો શ પણ દોડશે ે ં ેુ .'

ક્ષમાએ માઈકર્ો વવે મા ંબ કપ દે ૂધ મસાલો નાખી ગરમ કરવા મ ૂ ુ ંઅન ટો ટરમાે ંબર્ડનીે ચાર લાઈસ મકૂી. પછી બધ ંુટર્માે ંગોઠવી એ બડ ેમમા ંગઈ, પરમ ન કોરાે ંબોલાવવાનો ઢ ગ કય .

ક્ષમા એમ છતરાય ખરીે ! 'એય િમ ટર, ઢ ગ બધં કરી આંખો ખોલો.' પરમ ઘનમા હોય તમ કહે ં ે :ે 'ઊં... ઊ... બહ ઊંઘ આવ છુ ે ે,' ક્ષમાએ ટર્ ટબલ પર મે ૅ કૂી અન ચાદર ખચીે ેં પરમ હાથ પકડી લીે ધો

ન કે ં:ુ 'કવી પકડાે ઈ ગઈ!' 'હજ તુ ુ ંપરો ૂ સાજો નથી થયો માટે આવા વાનરવડાે નિહ કરવાના.

ચાલ, દૂધ ન ે ટો ટ લઈ લે પછી દવા લવાનીે છે.' પરમ આંખ ફાગી કરતા કહં ં :ે 'યસ મમ તૈયારે . પણ મ

હોિ પટલમા ખવડાવતી હતી એમ ખવડાવ તો મઝા આવં ે ે.' ક્ષમા કહ:ે Ôઆટલા હાડકા ભાગ્યા તોય ં ં ં ત ુ ંસધય નિહુ .' કહતાે ંટૉ ટ

પરમના મ મા ંમકૂ્યો, પછી એન ે બઠો કય ે અન ે દૂધનો કપ મોઢે માડયોં .' પરમ કહ:ે 'આવી રીત ખાવાની મઝા જ કોે ઈ ઓર છે. ટો ટ બહ ુ

મીઠો લાગ્યો.' 'ચાલ, હવ મોડે ંુ થયુ ંછ અન કાલથી જાત જ ખાવાને ે ે ં ુ છે. એના

કરતા તન્વીન જ શા માટ નથી બોલાવી લતોં ે ે ે ?'

'એટલે જ આ ચાન્સ લઈ લઉં ,ં ક્ષમા, સાચ કહ ુ ં ં ંુ તારા હાથથી ખાવુ ંમન ે બહ ગમ છુ ે ે.' આમ ગોિ ઠ કરતા ંબ જણ ખાવાને ે ં ુપતા યુ.ં

PUST

AKAL

AY.C

OM

56

ક્ષમા િકચનમા ંગઈ. એણે વાસણ ધોઈને મકૂ્યા.ં પરમન દવા આપીે . ન ે બીજા મમા ંસવૂા માટે ગઈ.

સવારના પાચં વાગ ે ઊઠી એ તૈયાર થઈ એ પરમની મમા ંગઈ. પરમ હજ સુ તૂો હતો. એ િકચનમા ંજઈ ચા બનાવી બ કપ લે ઈ મમા ંગઈ. પરમ જાગી ગયલોે હતો. ચા પીતા પરમને સચના આપવા માડીૂ ં : ઘોડીથી જ ચાલવાનુ,ં જમણા પગ પર વજન નિહ મકૂવાનુ,ં અઠવાિડયા પછી રફરલ પપર લે ે ઈ બતાવવા જવાનુ ંવગર વગર અન છ લ પરમન કપાળે ે ે ે ે ે ે ે ે ચમ્મી આપીુ જવા તૈયાર થઈ. ત્યા જાગી ગયલા પરમ એન રોકી લીધીં ે ે ે . ક્ષમા રોકાઈ ગઈ. એનય રોકાવાની ઈચ્છા તો હતી જ ને ે!

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

57

િવજયકમારુ શાહ

મને ગજરાતીુ સાિહત્ય વાચવં ં ુગમે, રચવુ ંગમે, સાભળવં ુગમે,

સભળાવં ં ુગમે અને

અનવાદુ કરવો ગમે..

But મોગરો- પર્િવણ પટલે ” શશી” મારી ગજરાતી સ ન યાતર્ાુ

1964મા ંપહલીે બાળ વાતાર્ જાદઇુ વાડકો ‘નતનૂ ગજરાતુ ’મા ંપર્િસધ્ધ થઇ.

1969મા ંપહલે ં ુહાઇકુ કા ય કોલજે અંકમા ંપર્િસધ્ધ થયુ.ં 1972મા ંપહલોે રડીયોે પર્ોગર્ામ થયો અમદાવાદ આકાશ વાણીના ં‘યવવાણીુ ’ િવભાગમા.ં 1977મા ંપહલોે કા ય સગર્હં ‘હુ ંએટલે તમે’ પર્િસધ્ધ થયો. 1981મા ંપહલે ં ુનાટક દરદશનુ ર્ નાટય ણીે ‘િતર્ભટેે’મા ંપર્સાર થયુ.ં 1983મા ંપહલીે નવિલકા ‘અમે પથ્થરના મોર કમે બોલીયે’ પર્િસધ્ધ થઇ.

1985 મા ંપહલોે અનવાદુ ‘કમર્

૧૦. સખના સમણા ુ ં ં - િવજયકમારુ શાહ

ક્ષમાનય ે પરમન એકલો મે કૂીન જવે ં ુનહોત ુ.ં તથી તણ ે ે ે ઑિફસમા ંફોન કરીન જણા યે ં ુક ત હજી અઠવાિડે ે યા પછી આવશે. સામ છડ બ એક ે ે ે ેપર્ ો પછૂાયા અન તના હે ે કારાત્મક જવાબો આપી ક્ષમાએ ફોન મકૂ્યો.

પરમ આ બધ સાભળતો હતોુ ં . ત પણ અંદરથી તો ે ઈચ્છતો જ હતો ક ક્ષમા રોકાઈ જાય તો સારે ંુ, પણ ક્ષમાના તન્વી િવશના પર્ ોનો તની ે ેપાસ જવાબ નહોતોે . ક્ષમા પરમને ઘેર આવતા ંખચકાતી હતી અન તનો ત ે ે ેખચકાટ યાજબી પણ હતો. પણ તન અંદરે ે થી એમ પણ થતુ ંહત કું ે પરમ અન તન્વીનો કોે કડ ગમ ત્યાર વરવ પ ધરવામા છુ ં ે ે ં ં ેુ . તન્વી તો કોઈ િમહીર સાથ લગ્ન કરવાની વાતો કરીે રહી છે. એમના લગ્નમા ગમ ત્યાર હોળી ં ં ે ેસળગી જવાની છે.

એક મીઠા પણ અ યાજબી વપ્નમા તણ ક પી લીધ ક પરમન જો ં ે ે ં ે ેુતન્વી છોડી દ તોે ? ટી ગયલીે માનલી ટર્ને ે , પ્લટે ફોમ પર પહ ચો ત્યાર ર્ ેખબર પડ ક ત મોડી છ અન હજી આવીે ે ે ે ે જ નથી, તવો આનદ તના મન ે ં ે ેક પવા માડયો હતોં .

હોિ પટલ પરથી પરમન જ્યાર ડી ચા કય ત્યાર કપલ તમની ે ે ે ે ેગાડી અથાડી હતી ત આ ય હતે ં ંુ .ુ બીલ ચકવીનુ ે ઘર પણ મે કૂવા આવવાની તૈયારી બતાવી હતી. ત્યાર તમનો ક્ષમાએે ે આભાર માની રજા લઈ તણ ે ેટક્ષી મગાવી લીધી હતીે ં .

બપોર લચ કરીન ટીવી જોતા બય બઠા હતા ત્યા ે ં ે ં ે ે ં ં ં ક્ષમા કહ:ે Ôજવા દ ન ત વાતે ે ે ? હ ખરખર તો તન અન આ ઘરન જોુ ં ે ે ે ે ઈન િવચારતી હતી કે ે તાર શ કામ આવાે ં ંુ છાનગપિતયા ંકરવા ંજોઈએ?’

‘છાનગપિતયા?ં’

‘હા તો, પત્નીની ગરે હાજરીમા એક્ષ સાથ રહવં ે ે ં ુએ છાનગપિતયુ ંજ કહવાયે ને?’

‘ના ર નાે . આપણ િમતર્ો છીય અન એક િમતર્ની તકલીફમા બીજોે ે ે ં િમતર્ તન સહાય કર તો ત છાનગપિતે ે ે ે યા ંનહીં મૈતર્ી િનભાવી એમ કહવાયે .’

‘તન્વી તારી આ વાત માનશે? મન તો લાગ છે ે ે ક તન ખબર પડશ ે ે ે ેએટલ તરત જ ે ટાછડા માગશે ં ે.’

Ôતન્વીની વાત પડતી મકીન તારી જ વાત કર નૂ ે ે. શૈલન આ ખબર ેપડશ તો તારે ંુ શ થશું ે?’

‘હા, ગનેુગાર તો આપણ બન છીયે ં ે ે. જોયુ ંજશ જ્યાર ે ે એ થશ ત્યારે ે. હાલ તો હ રીક્ષામા જું ં ઈન થોડે ંુક ખાવાન અન ગર્ોસરીુ ં ે લઈ આવુ.ં’

‘કાર લઈને જઈશ તો મન વાધો નથીે ં .’ ‘મન વાધો છ ને ં ે ે.Õ ‘કમે ? તન શ વાધો છે ં ં ેુ ?’

‘આવીન વાત કરે ંુ. બોલ, ખાવામા શ લાવં ં ંુ ?ુ પીઝા ક ચાે ઈનીઝ?’

PUST

AKAL

AY.C

OM

58

તણી ગિત ન્યારી’ તૈયાર થયો. 1987 મા ંપહલીે નવલકથા ‘આંસડેુ ચીતયાર્ં ગગન’ લખાઇ.

1992 મા ંસદશમાં ે ંકોલમ શ થઇ ‘શરબજારનાે ંઆટાપાટા’. 2002 મા ંપહલોે વબે કા ય સગર્હં ‘મારા િવ મા ંતમે’નુ ંિવમોચન થયુ.ં 2003 મા ંગજરાતુ ટાઇમ્સ (ન્યયોકુ ર્)મા ંકોલમ શ થઇ ‘શરબજારનીે સાથે સાથે’.

2004મા ંરાધ યામે શમાર્ ારા રચાયલે ” સાક્ષરનો સાક્ષત્કાર 11″મા ંસમાવશે.

2006 મા ંબહલખકોનીુ ે સિહયારી નવલકથા ‘ િનવિતૃ િનવાસ’ રચાઈ.

2006 મા ંબહલખકોનીુ ે સિહયારી લઘનવલુ ‘બીના ચીિડયાકા બસરાે ’ રચાઈ.

2006મા ંબે વબે પજે મકાયાુ .ં www.gujaratisahityasarita.com અને www.vijayshah.wordpress.com

2007 મા ંબે બીજંા વબે પજે મકાયાુ ંwww.gadyasarjan.wordpress.com અને www.gujaratisahityasarita.org

2007 પહલીે વબે નવલકથા ‘પ.ૂ મોટાભાઇ’ અને બીજો વબે કા ય સગર્હં ‘તમે અને મારંુ મન’ પર્િસધ્ધ થયા.ં

‘તન ગમ ત લાવ અન હાે ે ે ે , આઈસકર્ીમ બ ચાર ે ફ્લવે રના લાવ .Õ ક્ષમા ગઈ અન પરમ એકલો પડયો ત્યાે ંકામવાળી બાઈ કોઈ નવી

કામવાળી લઈન આવીે . પગારની રક્ઝક વગર તન રાખી લીધી કારણ ક ે ે ેતન ગજરાતી આવડતે ે ંુ ુનહોત ુ ંપણ પરમન મરાઠી આવડતે ં ુ હત ુ ંઅન ત ે ેબાઈન પાવ શકતાે ં ે ંઅન વડાે ંબનાવતા ંઆવડતુ ંહત ુ.ં પગ પાટો જોે ઈન ેતણ કે ે ં ુક ત કાલ આવીન બધે ે ે ે ં ુકરી જશે. જૂની કામવાળી મહારા ટર્ જતી હતી તથીે ક્ષમાને એ ઓળખી જશેવાળો ભય હગામી રીત ટળી ગયો હતોં ે .

તની આંખ ભાર થતી જતી હતીે ે . પગમા થતી પીડા શમાવવા ંગોળીઓ એન દાક્તર લખી આપી હતી એની ઘનની અસર વરતાવા લાગી ે ે ેહતી. વળી કામવાળી બાઈની વાત ધારી રીત પતી જતાે ંત થોડોક િનિ ંત ેથઈ ગયો હતો. ત િનંદર ચઢીે ે ગયો હતો.

સાડા અિગયાર ક્ષમા મોટાે થલાે લઈન ઘે ેર આવી ત્યાર તના ે ેથલામાે થંી ગરમ ગરમ મચરીયન અન ફર્ાઈડ રાં ેુ ઈસની સોઢમ આવતી હતી. ક્ષમાએ એન જગાડયો અન ે ે એક પ્લટ પરમની અન બીે ે જી ક્ષમા પોતાન માટ લઈન ે ે ે બય ે જમવા બઠાે .ં ત્યા ંક્ષમાના ફોનની ઘટડી વાગીં . ફોન ઉપર શૈલ હતો.

‘હા બોલો, શૈલ!’ તેણ ફોન કાન પાસ લગાવીન વાત શે ે ે કરી ત્યાર ેપરમન મ પડી ગયુ ું .ં જાણ પોતાને ં ુમનગમત રમકું ડુ ંબીજાન થું ઈ ગયુ ંહોય તમે .

ક્ષમા પરમના આ ભાવન જોતી હતીે . શૈલ સાથની વાતનો ટકસાર એ હતો ક બીજો પતર્ તન મ યોે ં ે ે ેુ છ ે

અન હવ માગણીે ે ં ની રકમ વધી હતી. ક્ષમાએ જાણી જોઈન પ જાન યાદ ે ે આપી અન પરમના પડી ે

ગયલા ચહરાને ે ે ફરી ખીલતો જોઈ રહી. પરમ કશ ંુપછૂ ત પહલાે ે ે ંક્ષમા બોલી: Ôપ જા શૈલની માસીની દીકરી

છ અન પલો ે ે ે બ્લક મઈલરે ે હવે ૭૫,૦૦૦ િપયા માગ છં ે ે.Õ ‘ત પ જાન તે ે ં ુશ કામ હવાું આપ છે ે?’

ક્ષમાને આ પર્ પછુાશ તે ે ખબર હતી તથી ત ે ે મનમા જ ં બોલી: Ôરાજ્જા! મને શકા છ કં ે ે આ તન્વી ઉપજાવલેં ુપાતર્ છ ન તમ જે ે ે આ શૈલ ભટનાગર પણ એક રીસ ચઢીન ઉપજાવલે ે ે ં ુપાતર્ જ છે.Õ

હવ તબ્ધ થવાનો વારો પરમનો હતોે . થોડીક ક્ષણો ત તબ્ધતાે મા ંવહી ગઈ. ઘરનો ડોર બલ ે ન વાગ્યો અન ચાવીથીે બારણુ ંખ યુ ુ ં ત્યાર ેપરમન સમજાયે ં ુ ક ત તો ે ે પોતાનો ભર્મ હતો ક્ષમા તો હજ ુ હમણા ં ઘેર આવતી હતી અન ત તો ચાે ે ઈનીઝ નહીં પણ તન ભાવતે ે ં ુ ઈટાલીયન ખાવાનુ ંલઈન આવી હતીે . એના મ ઉપર થોડાકં બીક અન થાક વતાતાે ંર્ હતા.ં

પણ એના મનમા એક સશય તો જાગ્યો જં ં . ભર્મમા એન લાગં ે વા માડ ક શૈલ ભટનાગરન પાતર્ ઉપજાવલ પણ હોઈ શકં ં ે ં ે ં ેુ ુ ુ . જો એવ હોય તો ુ ંબધ સરળ થઈ જાયું . પણ ખાટલ મોટી ખોડ હતી ક એ ઉપજાવલ પાતર્ ન ે ે ે ંુહત ુ.ં

PUST

AKAL

AY.C

OM

59

2008 “પ.ૂ મોટાભાઈ” નાટય વ પે ભજવાયુ.ં

2009 ગજરાતીુ શબ્દ પધાર્ -વબે સાઈટ મકાુ ઈ. www.shabdaspardha.gujaratisahityasarita.org

૨૦૦૯ વબે સકલનં -” અંતરના ંઓજસ” ( િચંતન)

2009 વબે નવલકથા “પ ાનો મહલે”

2009 વબે નવિલકા “વતૃ એક વતાતૃ ં અનકે. ”

2009 િનબધં િનવિ નીૃ પર્વિૃ

2009 “શરે બજારના ંિવિવધ પાસાઓં” િતરગાં મા ચાલતી કોલમ

But mogaro

આભાર િ વકાર જદીુ જદીુ કિતઓનૃ ે શબ્દ દહે મ યા તે સવેર્ સમાચાર પતર્ો અને માિસકો: નતનૂ ગજરાતુ ,ગાધીનગરં સમાચાર્ િતરગાં , ચાદનીં , ી, સદશં ે , ગજરાતુ ટાઇમ્સ, દપણર્ , ગજરાતુ દપણર્ , િદ ય ભા કર,અને જનસ ાં મખ્યુ ગણાય.

વબ શબ્દ દહે ે ઝાઝી,ગજરાતીુ સાિહત્ય સિરતા,સિહયારંુ ગ સ ન ્અને કસડાે ુ

વર દહે આકાશવાણી અમદાવાદ વડોદરા ચલિચતર્ માધ્યમ દરદશનુ ર્ કન્દર્ે અમદાવાદ

Email:

vijaykumar.shah@gmail.com

પરમે ક્ષમાના મ પર કશા અસખના ભાવ જોતાુ ંપછૂ ં:ુ Ôક્ષમા, થાકી ગઈ છ ક શે ે ં?ુ’

‘ના થાકી તો નથી ગઈ પણ ડરી ગઈ મં ેં એક લફગાં ન ે ટોરમા ંમારી સામ ટીકી ટીકીન તાકી રહતો જોયો તો મન લાગ્ય ક એ પલો બ્લક ે ે ે ે ં ે ે ેુમઈલર ક એનો સાગરીત હશે ે ે.Õ

‘એણ તન ે ે ઓળખી?’

‘એની તો ખબર નથી. પણ હ બ રીક્ષાઓ બદલીન આવી ુ ં ે ે ંએટલ ેમાનુ ં ક ત ચં ે ે કૂી જ ગયો હશે. છતા મન કશક અમગળ થવાની બીક ં ે ં ંુલાગવા માડંી છે.Õ

‘શાિતથી ં બસે , પાણી પી અન થોડો પોરો ખાે . તાર ડરવાની જ ર ેનથી.Õ

‘પરમ! આ ત ે કવી િવિચતર્તાે ? મન મળલાે ,ં તન મળલાે ંછતા ંઆ બ્લક મે ેલરના ડરથી ભાગતા ંરહવાને ં ુઅન બચતાે ંરહવાને !ુ’

‘મારંુ માન તો તાર કોે ે ઈથી ડરવાનુ ંકોઈ કારણ નથી.’ ‘એટલે?’

‘તન્વી રાજકોટ છ અે ન તનાે ે ં કોઈ સગાવંહાલા ંઅહીં નથી એટલ ેએના સધી આપણી વાત પહ ચ એવી કોઈ સક્યતા જ નથીુ ે .Õ

‘હ!ં પણ તોય શુ?ં’

‘બીજો ભય શૈલનો હોય અન ત તોે ે મબઈમા છું ં ે.Õ ‘બરાબર.Õ ક્ષમા પરમનો તન ભય મક્ત કરવાનો ે ે ુ આશય સમજી રહી

હતી. ‘આપણી જની ૂ કામવાળી બાઈ કોઈ બીજી મરાઠી બાઈન મે કૂીન ગઈ ે

છ તથી ત ે ે ે તન ે ઓળખી જશ ત ભય પણ અ થાન છે ે ે ે.’ ‘પણ આ ગડાઓું !’

‘ત લોકો ધમકી ે તો શૈલ ભ નાગરન ે જ મોકલ છ ને ે ે?’

‘હા, પણ એ લોકો તન ે જ શૈલ ભ નાગર સમ છ ને ે?’

’સમજવા દ ને ે એમન મ સમજવ હોય તમે ં ેુ ? અહીં પરમ અન ક્ષમા ેછે.’

ક્ષમાએ જરા ગમતીલા અવાજમા પરમન ં ે પછૂ ુ:ં Ôતો તન ે એવી બીક નથી લાગતી ક એમની જાસા િચ ી અહીં પણ કદાચ આવી પહ ચશ તોે ે !Õ

પરમ તના પર્ ના જવાબ ે ે પ કે ં:ુ Ôજો એક વાત સમજ. ભય કરતા ંભયની ક પના જ આપણ ન ે વધાર ે ડરાવતી હોય છે. જ્યા સધી એ ં ુગગનો આપણા ઘરન બારણ ુ ું ઠોકતો ન આવ ે ત્યા સધી હ તની ં ં ેુ ુ િચંતા કરવા નથી માગતોં .’

ક્ષમાન પહલી વખત હફે ે ે ંુ અનભવાઈુ . તણ માઈકર્ોવવમાે ે ે થંી ઈટાલીયન ખાવાનુ ંકાઢ ુ ંન ઉપર ે સોસ નાખીન પરમન પ્લટમા આપ્યે ે ે ં ં.ુ

ને બે પર્મીે પારવડાે ંઈટાલીયન ખાવાનુ ંખાઈ નયનોમા ંનયનો ઢાળી એકમકેમા ંખોવાયા ં ત્યારે રિડયોે ઉપર ગીત વાગતુ ંહત ુ:ં પ્યાર હઆુ એકરાર

PUST

AKAL

AY.C

OM

60

પર્ભલાલ ટાટારીઆુ

‘પિરચયÕ “િક્વટ ઇિન્ડયા” ન વષ ુ ં ર્૧૯૪૨ પરંુુ થવામા ફકત બે િદવસ ંબાકી ર ા ત્યારે ૨૯-િડસેમ્બર-૧૯૪૨મા કચ્છના ભાતીગળ શહરે ંમાડવીમા િવિશ ટ ં ં ાિત બર્ ક્ષિતર્યમા જન્મ થયોં . ગભાશયના ર્નીબીડ અંધકારમાથંી આંખો માના કાળા ડીબાગ સાડલાવાળા ખોળામા ં ંખોલી. મારા જન્મથી દોઢ માસ પહલેા મેં િપતા ી ખોયા હતા એટલે ંલગભગ પાચ વષની ઉમર સધી તો ં ર્ ુરગીન કપડા પહરેેલી ીઓથી દર ં ૂભાગતો. ગાદલા અને રજાઇની ખોળો સીવી ગજરાન ચલાવતી મારી બાને ુએક મિ લમ સદ્ ગુ હૃ થ ઇશા મા તરની ભલામણથી અંજમન ુકલમા છોકરીઓને ભણાવવા માટે ૂ ંિશિક્ષકાની નોકરી મળી. ઉપલા માળે છોકરીઓ ભણતી જ્યારે નીચેના માળે છોકરાઓની કલ હતી ત્યા તેણ મને ુ ંમકૂી જતી પણ હ ઉપર ભાગી જતોું . આખર કટાળીને પોતાની ખરશીની ં ુ

હઆુ પ્યારસે ફીર ુ ંડરતા હૈ િદલ!

અનકર્મુ

૧૧. ક્ષમાની યથા Ðપર્ભલાલ ટાટારીઆ ુ “ધફારીુ ”

અધા કલાક ટલા સમય સધી બન્ નર્ ુ ે એકમકમા સમાયે ં ેલા ંપડયા ંર ા બાદ એકાએક ક્ષમા પરમથી અલગ થતા ઊભી થં ઈ બન્ નેના ંખાલી વાસણ લઈન િકચનમા આવીે ં . એણ મે ધોય પાણી પીન ભીું ે નો નપકીન ેલઈન પરમ પાસ આવી અન તન એઠ ે ે ે ે ં ંુ ુ મ લછવા ભીુ નો નપકીન અડાે ડયો ત્યા પરમ કોં ઈ અલગ દિનયામા ખોવાયલો હોય એમ જાગી ગયોુ ં ે : Ôશ કર ુ ં ેછે?Õ

‘તારંુ એઠ ુ ં મ ન ધોવડાવુ?ં નહીતર માખીઓન મીજબાની થશે ે.Õ ‘હ.ંÕ પલગંના સાઈડ ટબલ પર પડે ેલી દવાઓમાનંી એક બોટલ ખોલી

એક કપ્ યલ કાઢી અન જગમાથી પાણી સાથ આપતા ક્ષમાએ કૅ ૂ ે ં ે ં ં:ુ Ôચાલ પરમ, આ કપ્ યલ લૅ ૂ ઈ લે. તારા પગમા થતાં દખાવામા આરામ રહશુ્ ં ે ે.Õ

‘દખાવામા તો તારોુ ં હાથ ફર તોય આરામ થે ઈ જાય છે.Õ ‘એમ કે?Õ ‘હા, તારા પર્મની હફ જ એવી છે ં ેુ .Õ ‘હશ ચાલ ે મ ખોલ.Õ કહી પાણીનો ગ્લાસ પકડાવી કપ્ યલ સામ ૅ ૂ ે

ધરી. ‘ના, હ નું હીં ખાઉં ખાઈશ તો તરત જ ઊંઘ આવવા મડંશે.Õ ક્ષમાનો

હાથ હડસલેતા પરમં ે ક ુ.ં ‘આમ કરીશ તો તિબયતમા સધારો ં ુ કમે થશે?’ ‘હ ંુહજ ુ જાગવા માગ ં ંુ ન ે તારો સાથ માણવા માગુ ં .ંÕ ‘તો પણ ડૉકટરની એડવાઈસ માનવી જોઈએ ચાલ બહાના ં

બતા યા વગર લઈ લે. હ કાઈ નાસી જવાની નથીુ ં ં .’ કહી તેણે કપ્ યલ ૅ ૂખવડાવી. થોડીવારમા જ પરમ ઊંઘમા સરી પડયોં ં .

ક્ષમાએ જૂની આદત મજબ િકચનનો લાુ ઈિડન્ગ ડોર બધ ં કય તો એગ્ઝૉ ટ-ફન અન એરે ે -કલર ચાલ થુ ુ ઈ ગયા.ં ક્ષમાન યાદ આ યે ં:ુ પરમ તન કટલ ધ્યાન રાખતો હતોે ં ે ંુ ુ ! એક િદવસ ઉનાળાના િદવસોમા પરસવ ં ે ેરબઝબ એ િકચનમાથી બહાર આવી ત જોે ે ં ે ઈન પરે મે બ િદવસ પછી ેકારીગરો બોલાવીન ચાલ વપરાતો ડોર બદલી ન આ લાે ેુ ઈિડન્ગ ડોર અન ેએર-કલુ ર ફીટ કરા યા ં હતા,ં ન કનકશન લાું ે ઈિડન્ગ ડોર સાથ હે ત ુ.ં એટલ વો દરવાજો બધ થાય એટલ બન્ ને ં ે ે ઓટોમિટક શ થે ઈ જાય અન ેિકચનમા કામ પં રંુુ થઈ ગયા બાદ બહારથી પણ બન્ ને બધ કરી શકાયં . આ સગવડ જોઈન એમના ઘણા િમતર્ોન આ આે ે ઈિડયા ગમી ગયો હતો. એર-કલરથી ગરમી ન થાય અુ ન વઘારની ે વાસ તો એગ્ઝૉ ટ-ફનથી નીકળી જ ેજવાની હતી.

PUST

AKAL

AY.C

OM

61

બાજમા બેસાડી બારખડીના ચાર ુ ંઅક્ષર ઘટાવતીું . જવેુ તો જમણા હાથથી નિહતર ડાબા હાથથી લખતો ત્યારે કહતેી ડાબા હાથથી ન લખાય િવ ા ન ચડે. ગજરાતી મળાક્ષરો ુ ુલખવાનો કટાળો આવે પણ ંછોકરીઓ ઉદ િશખવા જાય ત્યારે ુ ર્માથે માલ બાધીને અિલફ બે ંજમણા હાથે લખતો. મોટાભાઇ વના લર ભણ્યા ર્ ુઅને ખોજા હોિ પટલમા ડેર્સરનીં નોકરી મળી એટલે બાને નોકરી છોડાવી દીધી ઘરે મને આંકોડી બાળપોથી િશખવાડી પિરક્ષા અપાવી વામીજી કલના પહલેા ધોરણમા ૂ ંદાખલ કય . માડવીના િવ ાન સાક્ષર ી ંનાનાલાલ વૈકઠરાય ુવોરા(નાનાકાકા)ના વશજ ંજીતેન્દર્રાય વોરાએ હલક્થી ગાઇ શીખવાડેલી કિવતા Ôએક જ દે િચનગારીÉÕ મને બહ િપર્ય છે ુઆ પણ ઘણી વખત ગણગણતો હોઉ .ં રામક ણ હાઇ કલમા દાખલ ૃ ૂ ંથયો ભાઇ રિવન્દર્ અને મને ક્લાિસકલ ગાવાની તાિલમ આપતા. મારામા એમને વધારે િવ ાસ હતોં . નવરાતર્ીમા વેશ તૈયાર કરવા અને ંપહરેાવવાના ગાડા શોખને લીધે ંભીલડીનો વેષ તૈયાર કય પણ પહરેનાર ખરા સમયે ફસકી પડયો મને પહરેા યો. લ મીનારાયણના િસમેન્ટના ચોકની, મેક-અપ માટે વપરાયેલ મટેિરયલની તથા ઉપરથી વરસતી ઝાકળથી અવાજ બેસી ગયો ક્યારે પણ ખ યો નુ હીં અને િસગંર થવાન ંુ

આ બધુ ંયાદ આવતા ંપોતાના અંતર મનનો જ અંદરથી અવાજ આ યો: ક્ષમા તેં આટલા પર્માળ પિતન ટાછડા આપ્યાે ે ે ? એક વખત પણ ત આજબાજ નજર ન કરીેં ુ ુ ? શન્યમન ક તુ ેણે વાસણ સાફ કયાર્ં અન ેિકચનન કામ પતાવીન સોફાુ ં ે પર કટ્લી વાે ર સધી એમ જ બઠી રહીુ ે . “ફિમનાે ”ના છ લા પાના પર િસ કી સાડીની એડ હતી એ જોે ઈન તન ફરી ે ે ેતન્વી યાદ આવી ગઈ આ તન્વીનો તાગ તો મળવવો જ પડશે ે. એ પલા ેિમિહર સાથ પરમથી છાે ના ંકેવા ંછાન-ગપિતયા ંકરતી હતી!

છાન-ગપિતયા ં કમાલ શબ્દ છે! પોત પણ પોતાના ે એક વખતના પિત સાથ એ જે તો કરતી હતી, છાન-ગપિતયા.ં તેણે પલગ સામ નજર ં ેકરી તો ખ્યાલ આ યો કે પરમ ઊંઘમા છ તો તનો લાભ લં ે ે ઈ પરમ અન ેતન્વીના લગ્નન આ બમ શોધું વ ુ ંજોઈએ. એમ િવચારી તેણે બડ મમાના ે ંકબાટન બારણ ખો યુ ુ ું ં .ં

કબાટમાનંા ંખાના ંતપાસતા ંતન એક વાત ધ્યાનમા આવી કે ે ં ે, પોત ેવી રીત ઘર છોડી ગે ઈ હતી ત બધી પોતાના વપરાશની આે ઈટમ ઈનટક ે

એમ જ હતી. શ ંુ તન્વીની પણ એવી આદત હશ કે ે વ ત જ્યાથી ુ ંઉપાડવી ત પાછી ત્યા જ ે ં મકૂવી?

એમા કોં ઈપણ આઈટમનો વધારો ન્હોતો થયો. એકાએક તની નજર ેહાથીદાતના બન્ગલં ે -બોક્ષ પર પડી. િશ પા પોતાના હિનમન માટ મૈસર ુ ુેગયેલી ત્યાર ખાસ ચદન અન હાથીદાતે ં ે ં ન ુ ંબન્ગલે -બોક્ષ અન ત પણ તની ે ે ેપસદગીની બન્ગલ સાથ કટલા પર્મથી લાવી હતીં ે ે ે ે ! પરમ ત્યાર ટકોર પણ ે ેકરલી કે ે નવપરિણતન ભટ અપાય ક તના પાસથી લવાયે ે ે ે ે ે ? ત્યાર િશ પાના ેપિત િવભાકર કહલે ે ં:ુ લડીઝની વાતમા આપણન સમજણે ં ે ના પડ બટર છ ે ે ેકે આપણ બસ જોયા કરીએે .

આ િશ પાન ક હોય તો ે ંુ તપાસ કરીન ેતન્વી િવષ ે માિહિત આપી શક કે ે તનો અન િમિહરનો સબધ કટલોક િવ તય છે ે ં ે ે. તેણે તરત જ િશ પાના સાસરાન ત્યા ફોન જોડયોે ં .

‘હ લો.’ ‘É.’ ‘આંટી, જય ીક ણૃ . હ ક્ષમા બોલ ુ ં ં ંુ િશ પાની ક્લાસ મટે . જરા

િશ પાન ફોન પર બોલાવશો િપ્લઝે ?Õ ‘É.’ ‘ઓ.કે. ના ના કંઈ ખાસ કામ ન્હોત તું ેનો મોબાઈલ નબર આપોં ને.’ ‘É.’ ‘થન્ક્સ આંટીે , જય ીક ણૃ .Õ આ ક્યાર અમિરકા પહ ચી ગે ે ઈ? તન ફોન જોડ પણ ત તો ે ે ં ેુ

અમિરકામાે ંછ અન માે ે રંુ કામ અહીં વડોદરામા કરાવવાન છ તો એ મારા ં ં ેુશા કામની? અહીં હોત તો મદદ જ ર કરત, ત િવચારી રહીે .

એક કિવતા હતી ત મદદ જ ર કર અન ખણખોદ કરી પાતાળમાથી ે ે ે ંપણ માિહિત શોધી લાવ પણ ત પહે ે લેા ંએટલા બધા પર્ ો પછૂ કે ે આપણન ેથાય કે, આ લપ ક્યા ગળ વળગાં ે ડી! તો તન્વીની માિહિત કોણ આપે, કોણ

PUST

AKAL

AY.C

OM

62

વપ્ન રોડાઇ ગયુ.ં ત્યારે જ ી પર્મોદરાય વોરા ડર્ોઇન્ગ શીખવાડતા તેમના માગદશનથી દોઢ િમિનટર્ ર્ મા ંકોઇનો પણ કેચ બનાવતો પણ નોકરી પર આ યા બાદ બધ ભલાઇ ુ ુંગય ંુ

૧૯૬૨મા પહલેી નોકરી ી ંલ મી કોટન ટેર્ડસ પર્ાર્ . િલ. અમરવતીમા મળીં . તર્ણ ગેઝની અને સાત જગાએ બદલી કયા બાદ ર્ ૫૬ ક્લાકે રે વેમા ત્યા પહ ચાતં ં ં.ુ િસઝનેબલ વેઇંગ ક્લાકથી ર્ઓઇલમીલ ને સોલવન્ટ પ્લાન્ટ ના પરમેનેન્ટ ઇન્ચા સધી સફર કરી ુ૧૯૬૮મા નોકરી છોડીં . ૧૪-૦૨-૧૯૬૭ના જયા સાથે વેિવશાળ થયુ.ં મેં લખેલા પતર્ સામે જયાનો પહલેો પતર્ મ યો. ઓઇલ મીલની ઓિફસમા બેસી પતર્ સામે રાખી ં “એક જ દે િચનગારીÉગણગણતો હતો ત્યારે થયુ ંને જયા માટે ગીત લખ ંુતો? અને એ જ ઢાળમા પહલે ગીત ં ંુલખ્ય ંુ“યાદ” ત્યાર બાદ સારા શબ્દો (મારી દ ટીએૃ ) અને ઢાળ પર ગીતો લખ્યા ૧૯૬૮મા એસં . એસ. ડમરામા ંબેસી મ ક્ત આ યો.પાછી એકડે એકથી નવી શ આત. સલાલા(જન ુ ુ ંનામ ધફારુ )મા ગોડાઉન કીપરથી ંમ ક્ત હડે ઓિફસમા એકાઉન્ટં ન્ટ સધીની સફર ુ ૨૦૦૪ સધી એક જ ુકપનીમા ચાલ રહીં ં ુ . લ મી કોટનની અંજનગાવ ંબર્ાન્ચના એકાઉન્ટન્ટ મ.ુ ી ખીમજી ખેતશી નાગડા કલમ અને ખિડયાથી છાપેલા વા અક્ષરે નામ કરતા તેની ુ ં ંનક્લ કરી કેલીગર્ાફી િશખ્યો ખીમજી રામદાસના વશજોના ં

આપે, કોણ આપે..? ચાલ જવા દ પહે લેા ંતન્વી ન પરમના લગ્ને નુ ંઆ બમ શોધવુ ંજ રી છ ત મળી જાય તો એમાથી કોે ે ં ઈ જાણીતી યિક્ત મળી જાય મન મદદ કરે ે, િવચારી ક્ષમા પાછી આ બમ શોધવામા લાગી ગં ઈ.

શક્યતા હતી તેવા ંનીચના માળે ના ંબધા ં થળ ફફોસી જોં યા ંપણ ક્યાય કશ હાથ લાગ્ય નહીં િસવાય કં ે ં ં ેુ ુ પલો ટે ેબલ પર ફોટોફર્મમા ે ં મકૂલો ેતન્વીનો ફોટોગર્ાફ. કદાચ ઉપલા માળ કશ હાથ લાગ એ િહસાબ ત ઉપર ે ં ે ે ેુઆવવા લાગી દાદર પર પગ મકૂતા તન મકાન બાધકામ વખત દાદરની ં ે ે ં ેિડઝાઈન માટ થયલી રકઝક યાદ આવી ગે ે ઈ.

‘આ દાદા-આદમના વખતની ટાઈલ નહીં ચાલ માે ંપેલા ખણૂાથી શ થય ન ઉપલાું ે માળ એક તર્ણ બાય છના બાકોરામાથી બહાર આ યાે ં .’

‘તો એમ કરીએ આપણ બન્ ને ે બાજથી ઉપર ુ જવાના દાદર મકાૂ વીએ તો?’

‘પરમÉ.પરમ એના માટ વધાર પસ જોે ે ે ઈએ.Õ ‘તો એમ કરીએ એક ખણૂામા ગોળ સીડી ં મકૂીએ એ ઓછી જગા

રોકશે.’ ‘પરમ એવી વાિહયાત વાતો ન કર પ્લીઝ. એવી સીડીઓ ટરસ પર ે ે

જવા માટ સારી લાગ મકાનની અંદર ને ે હીં ટર્ાય ટ અંડર ટન્ડુ ે .Õ ‘ઓ કે,ઓ ક તો ત શ સ ટ કે ં ંુ ુ ર છે ે?’ સામ પડલા ે ે “ગજરાત સમાચારુ ”ના પાના પર તેણે િડઝાઈન

બનાવી ક ુ:ં Ôજો આ માળના છ ટ સધી ુ જૂની ટાઈલ પર્માણે જવાનુ,ં પછી ૧૦ ટ સીધી લાઈનમા જવાન અન પછી ત્યાથી ં ં ે ંુ જૂની ટાઈલ પર્માણ ેઉપલા માળ જવાને ં.ુ સાથ સાે ઈડમા તર્ણ ટની લાક્ડાની રિલન્ગ ં ે મકૂવાની સમજાયુ?ં’

‘પણÉÕ ‘મારી વાત હજ ુ પરૂી નથી થઈ. ત વચ્ચ નહીંું ે બોલ નહીંતર હ ંુભલૂી

જઈશ. હ તો આપણ ક્યા હં ે ં તા?ંÕ ‘લાકડાની રિલન્ગ પકડીે ને ઉપર જતા ં હતા.ં’ ગાલ હથળી પર ે

ટકવી બઠે ે ેલા પરમ કે ં ુહત ુ.ં ‘હ,ં તો પહલા દાદર નીચ શો કસ બનાવીશે ે ે ં ુ મા કર્ોકરી ં મકૂીશ અન ુ ં ે

સાથ શે -ુ ટન્ડ કબીનટ પણ હશે ે ે .ે સામ પરલલ પસ નીચ તો બારી છ જ ે ે ે ે ે ેઅન ઉપલા માળ તરફ જતા દાદર નીચ આપણ વોસે ં ે ે -બસીન વીથ મીરર ેબસાડીશે ં.ુ’

Ôહ,ં આઈિડયા સારો છે.Õ સહમિતમા માં થ ુ ંધણાવતા પરમ કુ ું ે ં‘બ દાદર વચ્ચની ઓપન પસમા અહીંે ે ે ં ડાઈિનન્ગ ટબલ ે મકૂીશ ંુ

અન છ ે ચસે ર્.Õ ‘અરે, આપણ તો બ જ છીએ પછી છ ચસ શાે ે ે ર્ કામની?Õ ‘ઓ ક ચાર ચસ રખીશ બસે ે ંર્ ુ ?’ ‘હ,ં આ કંઈક રીઝનબલ છે ે, તો આગળ?Õ

PUST

AKAL

AY.C

OM

63

લગ્નની કકોતર્ીઓ પર પં .ૂ ીમિત આશા અિજતિસહં ખીમજીએ સરનામા ંકરાવી મને મ કતમા ગજરાતી ં ુલખાણો લખાવવા માટે જાણીતો કય . ૨૫-ઓગ ટ ૧૯૭૦મા જયા સાથે ંલગ્ન થયા અને ૧૯૭૬મા તેણી ંઅમારી પહલેી બાળકી આશાને લઇ મ કત આવી. ત્યાર બાદ િપયષ અને ુમીતાનો જન્મ થયો. મારી કપનીના ંમોટા શેઠ ી ગોક્લદાસ ખીમજી જ્યારે પણ મારી પછૃા કરતા ત્યારે કહતેા ઓલો ધફારવાળો ક્યા ુ ંછે?(ધફારવાળોુ =ધફારીુ ) એટલે એ તખ્ લસુ અપના યુ.ં કોમ્પ્યટરનો હજી આરભ થયો ુ ંહતો ગજરાતી ફોન્ટુ નો સવાલ જ ન્હોતો. કોણ જાણે કેટલા પતર્ો સ લસ મરિણકાઓ પો ટસ ુર્ ર્ ર્ગજરાતીમા ુ ં ખીમજી રામદાસ માટે, મ ક્ત ગજરાતી સમાજ માટેુ , મ ક્ત સાિહત્ય પિરવાર માટે અને જ રતમદો માટે િનઃશ ક બનાં ુ વેયા ંતેનો િહસાબ નથી. ૧૯૮૪મા ંમશાયરામા સામેલ થવા પર્થમ ુ ંવખત ી અિનલ ભ ેમને આમતર્ણ ંઆપ્ય ત્યારે ી હમેન્ત કાિરયાું Ôબધ્ધુ Õુ તથા ી કીિતર્ ગણાતર્ા Ôદ મનુ Õ મારી ડાયરી જોઇ મને છદબધ્ધ લખતો કયં . ”પર્યત્ન” હ તિલિખત િ માિસક બનાવવાન શ ુ ંકય અને ુર્ં ૧૦ વરસ ચલા યુ.ં ી અિનલ ભ વદેશ જતા બધ પડં ં ં.ુ મ કતમા પર્ભલાલ બે ં ુવ તથી ઓળખાય એક ગજરાતી ુ ુઅક્ષરોથી અને પેન્ટ પર મકેલા ુસ પેન્ડર બે ટથી. આશા પરણીને દબઇ ગઇ તેની ટી નામે દીકરી છેુ .

‘મ તન ક ન કેં ે ં ે ેુ વચ્ચ ને હીં બોલ હુ ંભલૂી જાઉં .ં હ,ં તો...’ Ôઆપણ ઉપલા માળથી ટબલ જોે ે તા ં હતા.ંÕ પરમ વાત આગળ

વધારતા ંક ુ ંહત ુ.ં ‘હ,ં તો ઉપલા માળની િસિલન્ગમાના હકથી િપતળની સાકળમા ં ં ંુ

મ્મર લટકાવીશ ડાું ઈિનન્ગ ટબલથી પાચ ટ ઉપર રહશે ં ે ે.Õ ‘હ,ં એટલ આપણ મ્મર પણ લે ે ેવ ુ ંપડશે?Õ ‘હા, સાથ િપતળની સાકળ પે ં ણ.Õ ‘ઓ ક વો આપનો હકમે ુ .Õ સલામ કરતા પરમં ે ક ુ ંહત ુ.ં ‘પરમ, આ આપણા ઘર માટ લવાન છે ે ં ેુ . કોઈને પર્ઝન્ટ આપવા માટ ે ે

નહીં.Õ ‘ઓÉહોÉત તો નારાજ થું ઈ ગઈ.Õ પરમ ક્ષમાને ે મનાવવા ક ુ ંહત ુ.ં

એ યાદ આવતા ક્ષમા આ પણ મલકાઈ ઊઠીં . ‘ત લટું કા ંમટકા ંએવા ંકર છ ક કોે ે ે ઈ પણ ચીડાઈ જાય.Õ ‘હશ ચાલે , બીજુ ં કશ િવચાય હોય તો કહીુ ું ર્ં દે. નહીંતર કૉફી

િપવડાવ.Õ ઉપલા માળ બ બડ મ હતા પણ ત કશા ઉપયોગમા ન હતાે ે ે ે ં . કોઈ

ગ ટ આવ તમની સગવડ સચવાે ે ે ઈ જાય માટ બનાવલા નો ઉપયોગ ે ેક્યાર નહોતો થે તો, એટલ લગભગ બધ જ રહતા હતાે ં ે . કામવાળી ઝાપટવા માટ અને ે ઝાડ પોુ તા ંકરવા પરતા ખોલીન કામ ુ ે પરુંૂ થય બધ કરી દતી ે ં ેએટલ ત્યા પણ કે ં ંઈ મળ તની આશા ક શક્યતા નિહવત હતી છતા ક્ષમાએ ે ે ે ંઉપર છ લી નજર તો કરી જ લીધી.

બધ ખાખાે ં -ખોળા કરવા છતા કશ હાથ ન લાગ્યં ં ંુ .ુ એક વખત િવચાર આ યો ક પરમ પણ માે રા ઉપજાવી કાઢલા શૈલ ભ નાગરનીે મ તની ેકા પિનક પત્ની તન્વી છ એમ તો ને હીં કરતો હોય ને? કશીક ગરબડ તો છે, ક્ષમા. નિહતર તણ મન પોતાના બીજા લગનન આ બમ જ ર બતા ય ે ે ે ં ંુ ુહોત િસવાય ક પલી ટબલ પરની ફોટોફર્મે ે ે ે . કમ ખબર પડે ે, ક્ષમા? કશક તો ુ ંતનો તાગ મળવવા કરવ જોે ે ંુ ઈશે.

અચાનક એકાએક યાદ આવતા તં ેણે ડી.વી.ડી.પ્લયર બાજે ુન ુ ંકબાટ ખોલીન એમા પડલી થોકબધ સીે ં ે ં .ડી. ઉથલાવવા માડીં . કદાચ એમા પરં મ અન તન્વીના લગ્નની સીે .ડી. મળી આવે. પણ બધી મહનત માથ પડીે ે . હા, પોતાના અન પરમના લગ્નની સીે .ડી. હાથ લાગી એક વખત તો થય કું ે, પ્લયર પર ે મકૂીન જોે ઈ લ પણ મન ન માન્યે ં.ુ આમ કરીન મને ને વધ ુયિથત કરવાથી શો ફાયદો? એટલ બે ધુ ંયથાવત ગોઠવીન પાછી સોફા પર ેબઠીે . પેલી હોટલમા જોયં ેલો ગડો એના મગજમા ચકરાવા લવા લાગ્યો ુ ં ં ેઅન તના િવચારમા ન િવચારમા થાકન લીધ તે ે ં ે ં ે ે ેસોફા પર લાબી થં ઈ ગઈ અન તની આંખ મળી ગે ે ઈ.

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

64

આ મારા પતર્ િપયષ પતર્વધ હીના ુ ુ ુ ુપૌતર્ી િટશા અને પતર્ી મીતા સાથે ુપનામા િરટાયરમેન્ટ માણ ુ ું ં .ં ૨૦૦૫મા ં૩૫મી લગ્ન િતથીએ બાળકોએ લેપટોપ ભેટ આપી મારી દિનયા બદલી નાખી અને મારી ુવરિચત ગજરાતી અને કુ ચ્છી રચનાઓ રજ કરવા બ્લોગ શ ુકરા યો. ઉત્સાહમા સમયાતરે અપડેટ ં ંકરવાના બદલે આંખો મીંચીને મારી ડાયરી તેના પર ઠલવી દીધી એટલે ૨૦% ટલ જ વચાય નો મને ુ ું ં ંહરખ શોક નથી. આ નહી ક્યારેક જ ર વચાશે એક દ તાવેજ તં રીકે પણ. આ લેપટેપથી અનેક િમતર્ોના સપકમાં ંર્ .ં ી િવજયભાઇ શાહ ેસિહયારંુ સ નમા ંÔલીમડે મોહાય ંુમારંુ મનÕ, Ôવેરાન હિરયાળીÕ, Ôિનવિતિનવાસૃ Õ, Ôમારી બકન શુ ુ ું ?ંÕ અને Ô ગ્ગામા િ થર થયેલી કં ં Õમા ંસામેલ કરી લખતો અને લેખક િમતર્ોમા ઓળં ખાતો કય કદી ભલૂી નહીં શકંુ. મેં મારી પર્થમ વાતા ર્Ôખાપણં ” મારા અંતરગ િમતર્ વં . હરસખ સોદાગરને વચાવી તેણે ક ુ ું ંલખતો રહે એ પછી મારી આસપાસ બનેલી સત્ય ઘટનાઓ આધાિરત વાતા લખી છે માની એક ર્ ં “શોધ” થોડા સમયમા શ થશેં . મારા બ્લોગઃ http://dhufari.wordpress.com http://kachchhi.wordpress.com

ી કચ્છ ક્ યાણ ફાઉડેશન ારા પર્કાિશત પ તક ુ Ôઊિમર્નો સાગરÕ સપકં ર્ : લેન્ડ્લાઇનઃ 020-27509184

૧૨. કડકા ગગનાનો છ લોે પાસો – િવજયકમારુ શાહ

લમા બઠલો ગગનો હજ સાવ િનિ કર્ય થઈ ગયો ન હતોં ે ે ુ . એન ેહાઈ કોટમા જઈન પોતાની સજા રદ તો નહીં પણ ઓછી તો કરાવવી જ ર્ ં ેહતી. પણ એના બધા પૈસા કેસ લડવામા વકીલો પાછળ ખચાઈ ગયા હતાં ર્ . એન શૈલની પાસથી પૈસા કઢાવવાન યાદે ે ંુ આ યુ.ં એણ લમા જ્યાર ે ં ેિચમનો તાતગાવકર એન મળવા આ યો ત્યાર પૈસાની માગણી ક્યા કરવી ં ે ે ંઅન પૈસા લઈન એન કમ અન ક્યા બોલાવવી એની િવગતવાર વાત કરી ે ે ે ે ે ંકામ સ પ્યુ.ં એણ મબઈમા કાગળ લખવાે ં ંુ માટન સરનામ પણ એન આપ્યે ં ં ે ંુ ુ .ુ એ તો હજ ક્ષમાન શૈલ ભટનાગરની પત્ની જ માનતો હતો નુ ે ે! એના સાથીદાર મબઈન સરનામ પૈસાની માગણી કરતો ધમકીભય પતર્ શૈલ ે ં ે ેુભટનાગરન સરનામ રવાના કયે ે .

પ ાતો ગડાનાું પતર્થી ખબ જ ગભરાઈ ગઈુ અન ે એણ ે તરત જ શૈલન ફોન કયે : ‘શૈલ!’

‘હા બોલ.. શ કામ છું ે?’

‘પલા ગડાનો આ ફરીથી પતર્ આ યો છ અન આ વખત પૈસા ે ં ે ે ેુમોકલવlની જગ્યા અન ે ૭૫૦૦૦ રિપયા સાથ તન બોલા યો છુ ે ે ે.’

‘પ ા! તાર નામ ક્ષમા છું ે?’

‘ના.’ ‘ તો પછી ત શ કામ ડર છુ ુ ં ે ે?’

‘પણ કાગળો આપણા નામ સાચા સરનામ આવ છ ને ે ે ે ે?’

‘સાર હ સા ું ં ંુ આવી પોલીસ ફિરયાદ કરીશ. પણ હ માન ક ુ ં ં ેુઆપણ િચંતા કરવાની જ ર નથીે .’

‘હ માન ક આ વાતમા િવલબ ન કરવો જોુ ં ં ે ં ંુ ઈએ.’ ‘સાર હ ું ંુ સાજના ં આવ ુજ ને!’ શૈલ આ યો એટલા પ ાએ એ પતર્ પોતાના એન બતા યો અન ે ે

શૈલ પોલીસમા ફિરયાદ કરીે ં . કવર પર વડોદરાનો ટમ્પ હતોે . મબઈની પોલીસ માટ ુ ં ે વડોદરાના

દાદાની વાત નવી હતી તથી થોડીક હલચલ તો થઈ કારણ ક વાતો બધી ે ેવડોદરાની અન સરનામ મબઈને ં ં ંુ ુ .ુ કોન જ્યરી ડીક્શન અન કામ કોણ ુ ું ે ેકરવાન ત વાત એકમિત ફોન ઉપર સધાઈ અન પોલીસ છટક ગોઠ યુ ું ે ે ે ે ં ંુ .

શૈલન ત્યા એક સીે ં . આઈ. ડી. પોલીસ આ યો બગ અન ડાઘી ે ેપાવડરવાળી પૈસાની નોટો લા યો ની અંદર નાન િદશા સચક મોનીટર ુ ુંનાખ્ય અન એણ શૈલન કપડાની અંદર માું ે ે ે ં ઈકર્ોફોન મકીન જવા માટ તૈયાર ૂ ે ેકય .

પ ાન આ થત હત ન બીક લાગતી હતીે ં ં ેુ ુ . તણ તો શૈલન આ ે ે ેજફામા ના પડવા ઘણ સમજા ય પણ શૈલ એ જ વાત ઉપર મં ં ંુ ુ ક્કમ હતો: Ô કોઈ બ્લક મલર છ ત માર નામ અન સાચ સરનામ વાપર છ તથી ે ે ે ે ં ે ં ં ે ે ેુ ુ ુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

65

મોબાઇલઃ 09960887339 Email: dhufari@gmail.com સરનામુ.ંPrabhulal R. Tataria ’dhufari’ G1101,Mont Vert Tropez, WAKAD-PUNE 411057 (Maharashtra)

ન ધ જો ગજરાતીમા મા નામ લખો ુ ં ંતો મે.ક. ને પર્ભલાલ રુ . ટાટારીઆ લખશો કારણ કે મારી અટક

લખવામા ઘણા ં ગોટાળા થયા છે.

તન રગ હાથ ઝડપી લવો જ રી છે ે ં ે ે ે.Õ સી. આઈ. ડી. ઑિફસર પ ાની તકલીફ સમજતો હતો તથી તણ ે ે ે

શાિતથી ત જગ્યા ઉપર પાં ે ઈ જનારા ચાર પોલીસની માહીિત આપી અન ેજ્યાર તઓ ત્યા જશ તની િમિનટે ે ં ે ે ે િમિનટની ખબર માઈકર્ોફોન આપશે. વી દરક વાતો એણ પ ાન સમજાવીે ે ે .

શૈલ તો જાણતો હતો ક પૈસા લવા આવશ તની પાસ હિથયારો ે ે ે ે ેપણ હશ માટ બહ રકઝક કયા િવના માગલા પૈસા આપી દવાના અન ે ે ં ે ે ેુ ર્ત્યાથી આપ ત ફોટા લઈન ચા યા આવવાનં ે ે ે ં.ુ આ બ િમિનટન કામ છે ં ેુ . શૈલન પલાે ે એ જણાવલી જગ્યાએ એક યટકસ લઈન જવાન ક ન ચાર ે ે ે ં ં ેુ ુ ુપોલીસવાળા અન એ પોત ત્યા અગાઉથી સતાઈ ગયાે ે ં ં .

ગગનાનો દો ત ચીમનો તાતગાવકર ગગના પાસથી પરી માિહતી ં ે ૂઅન ફોટા લઈન વડોદરાથી નીક યો ત્યાર એક વખત ફોન કરી લઈન પાક ે ે ે ે ંુકયુર્. ક્યાક પોલીસની મદદ તો નથી લીધી ં ને? શૈલ ડરતા ડરતા વાત કરી ે ં ંક તણ પૈસા બકમાથી કાઢી લીધા છ ન ત કહ છ ત જગ્યા ઉપર પૈસા ે ે ે ેં ં ે ે ે ે ે ેલઈન આવશ પણ ત ફોટા અન તની નગટીવ લીધા પછી જ પૈસા આપશે ે ે ે ે ે ે ે.

ગગનાએ ચીમનાને ક હત ક આવા લોકોુ ું ં ે અંદરથી બહ ડરતા હોય ુછે. જરા ઠપકારીશ એટલ પૈસા હાથમાે ંઆપી દશે ે. ફૉટા પૈસા લીધા પછી જ આપવાના. સા સાડા ચાર ચીમનાએ બોરીવલી ઉતરીન શૈલન ત્યા ફોન ં ે ે ે ંકય અન શૈલન ગદી ગદી ગાળો ભાડીે ે ં ં ં . સી. આઈ. ડી. ઈન્ પક્ટર તનો ે ેફોન ટર્ક કરતો હતોે . ત ફોન મ યા પછી શૈલ ફોન કાપી નાખ્યોે ે .

ચીમનો ખશ એટલા માટ હતો ક આ કામમાથી તન ુ ે ે ં ે ે ૨૫૦૦૦ િપયા મળવાના હતા. જો ક ગગનાએ તો ક હત ક ે ં ેુ ુ પૈસા લઈન ે આવનારન ેઓળખવા માટ એનો ફોટો જોે ઈ રાખ , પણ ચીમનો જાણતો હતો ક આવા ેલપટ માણસોન ઓળખતા તન એક િમિનટ પણ નહીં લાગં ે ં ે ે ે. અલબ તોમ છતા એણ ક્ષમાનો ફોટો તો જોઈ જ લીધો હતોં ે . જો ક એન ખીતરી હતી ક ે ે ેપૈસા લઈન ક્ષમા જાત તો નહીં જ આવે ે ે.

ઘિડયાળ જ્યાર સાડા છનો ડકો વગાડતી હતી ત્યાર બોરીવલીથી ે ં ેએક રીક્ષા શીવ મિદર તરફ જતી હતી માં ંચીમનો અન તનો સાગરીત ે ેજતા હતા. સમસામ શીવમિદર ઉપરુ ં પી પોલીસના ચાર માણસો દખાય ેનહીં ત રીત સતાયલા હતાે ે ં ે . શૈલ ધારતો હતો તમ જ મિદર ે ં સમસામ હતુ ુ.ં એ નાનકડી બગ લે ઈન ગભરાતો ટક્ષીમા બઠો હતોે ે ં ે .

ચીમનાએ રીક્ષા ટક્ષીની બાજમા ઉભી રાખીન કડક અવા ગાળો ે ં ેુબોલતા ક ુ:ં Ôપૈસા ક્યા છં ે?Õ એન ખબર પડી ગઈ ક આ માણસ પોત નો ે ે ેફોટામા જોયા હતા એમાનો નથીં ં ં ં . એન લાગ્ય ક ગભરાઈન એણ કાઈ બીજા ે ં ે ે ેુમાણસન મોે ક યો હશે. પણ તન તો પૈસાથી જ મતલબ હતી ને ે ે!

શૈલ અમોલ પાલકર જાણ બોલતો હોય તમ ગભરાત અવા કે ે ે ે ે ં:ુ ‘આ ર ા. ફોટા અન નગટીવ ક્યા છે ે ે ં ે?’

અન પલાએ તની જાત બતાવીે ે ે : ‘પહલ પૈસાે ે .’ શૈલ કહ:ે ‘ફોટા મન જોવા દે ે. ક્ષમાના જ છ ને ે?’

ચીમનો કહ:ે ‘હમ બેઈમાની ઈમાનદારી સ કરત હૈે ે , ક્યા સમ ?’ પણ તન ધ્યાન પલી બગ ઉપર હત તથી ત તન ચાર તરફથી પકડવા આવતા ે ં ે ે ં ે ે ે ે ેુ ુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

66

ચાર પોલીસ અિધકારીઓ તરફ ના ગયુ.ં અન સટાક દઈ ન એક ે ેપોલીસવાળાનો ડડો તના માથા ઉપર િઢંમચ કરી ગયોં ે ુ . બદલાતી પિરિ થિત જોઈ તનો સાગરીત રીક્ષા હકારીન ભાગવા ગયો પણ ે ં ે એય પકડાઈ ગયો.

પોલીસ ટશન જતા શૈલ ફોટા અન નગટીવ જોવા માગી ત્યાર સીે ં ે ે ે ે ં ે . આઈ. ડી. ઈન્ પક્ટર કહે :ે ‘એ તો હવ કોટમા જશે ેર્ . પણ તમારા ફોટા નથી તથી તમાર ગભરાવાન કોે ે ંુ ઈ કારણ નથી.’

પ ા હજી ફફડતી હતી પણ શૈલ કોઈ પણ તકલીફ વગર ઘેર આ યો ત જોે ઈને, હનમાન દાદાની માનુ તા માની હતી એટલ દીવો કરવા ેગઈ.

પોલીસ શૈલ પહરલા માઈકર્ોફોને ે ે ં , પૈસા અન ટર્કીંગ ડીવાે ે ઈસ લઈન ેપોલીસ ટશન પાછી ગઈે ે .

એક વસમી સાજ પસાર થં ઈ ગઈ. આ બાજ િચમનો અન તનો ુ ે ેરીક્ષા ચલાવતો સાગરીત પોલીસનો માર ખાતા હતા અન કણસતા હતાે . તમણ તો ખાલી ઉઘરાણી વ ધારીન આ ે ે ં ેુ કામ લીધ હતુ ું .ં વડોદરાથી પોલીસ અિધકારી કાલ સવાર આવશ તવા સમાચાર પછી ધોલ ધાે ે ે ે પટો મારવાન ઘટુ ું .ં

બી િદવસ વડોદરા પોલીે સના ઈન્ પક્ટે ર સોલકીન જોઈ િચમનાન ં ે ેરા ત થઈ કારણ ક ે ગગનાની ખાયકીનો ત ભાગ હતોે . પણ તણ આવતાે ે નંી સાથ બ ચાર ધોલ ધાે ે પટ વળગાડી દીધી થી મુબંઈની પોલીસ તન ે ેશકાની નજર ન જએં ે ુ .

□

હવ પરમ અન ક્ષમાન ે ે ે ઈન્ પક્ટર સોલકીએ શોધવા માડયાે ં ં .ં શૈલન ેફોટો નહીં બતાવી આમ તો પોલીસ કાયદાકીય રીત શૈલન આવનારી ે ે ેતકલીફોમાથી બચા યો પણ તમણ તમની ં ે ે ે ઈન્ક્વાયરીમા એક ખોટો વળાક ં ંલઈ લીધો એની એમન ક્યા ખબર હતીે ં !

િચમનાન વડોદરા લમા મે ં કૂવાની મનમા ંગણતરી એ કરી ર ો હતો. એન લાગત હત કે ં ં ેુ ુ ગગનો અન િચમનો ભગા થઈન આ પર્મી ે ે ે ેપખીડાં નં શોધવામા તન મદદ કરે ં ે ે ે. જો ૭૫૦૦૦ની રકમ માગી શકાતી હોય ંતો એમન સતત ધા તીમા રાખી ત લ મીન પોતાન ત્યાે ં ે ે ે ં વાળવામા ંઈન્ પક્ટર સોલકીન ે ં ે રસ પડી ગયો હતો. વળી ક્ષમા તન જાણીતી લાગતી ે ેહતી.

ગગનાએ િચમનાન લમા જોયો તથી તણ આંચકો તો અનભ યોે ં ે ે ે ુ . ઈન્ પક્ટર સોલકીએ લરની હાજરીમા બનને ં ં ં ે ે બોલાવીન ધમકાવી વાત ન ે ેઆગળ ચલાવવા મથી જોયુ.ં ગગનો તો જાણ તમાે ે ંકશુ ંજાણતો જ ન હોય તમ વતતોે ર્ હતો. ઈન્ પક્ટે ર ે સામ દામ અજમાવી ચકુ્યા પછી ભદનો ેઉપયોગ કરવાની શ આત કરતા ંક ુ:ં Ôગગના ન તે ં ુક્ષમા કહીન રજાડ છ ે ં ે ેત ે તો મારી કઝીન છે તની પાસથી તન પૈસા એંે ે ે ટવા નહીં દઉં.Õ

ગગનો આ બધા ખલથી અજાણ્યો ન્હોે તો તથી કહે :ે Ôસોલકી સાહબ ં ેતો આપી દો ન જઈને ે એને એ ફોટા.Õ

સોલકંી કહ:ે ‘તથી તો તારી પાસ સરનામે ે ં ુમાગં ં ુ .ં તારી પાસ ે

PUST

AKAL

AY.C

OM

67

સરનામ છ ત શૈલન છુ ું ે ે ં ે. જ્યાર ક્ષમાે તો અહીં વડોદરામા ંજ છે.’ ગગનો ચપ ર ોુ તથી સોલકીએ વાતન આગળ ચલાવીે ં ે : ‘તુ ંનહીં

કહ તો મન ખબર નહીં પડ તવ ઓે ે ે ે ં ંુ છે? માર તો ે ઊલટ તપાસમા તારી ંસાથ બધી રીત ે ે પછૂવુ ંતો જોઈએ ને?”

‘...Õ િચમનો અન ગગનો ઈન્ પક્ટરના ચહરાન જોઈ ર ાે ે ે ે . ત્યા સોલકીએ ં ં

તમન માટ ચા મગાવીે ે ે ં . ગગનાન ખબર હતી હવ તમની ે ે ે ઊલટ તપાસમા ંમાર પડશ અન માર ખાઈન કહવા કરતાે ે ે ે ંચા પીતા ં પીતા ં વાત કહવી ેયોગ્ય લાગી.

ચા આવી અન ગગનાએ મૌન તોડે ં:ુ Ôતમારી કઝીન છ તથી કહ ે ે ંુ.ં ત બહ જ ડરપોક છે ેુ . મારી સજા ઓછી કરાવો એટલ હ તન વડોદરાન ે ં ે ં ંુ ુ ુ

સરનામુ ંઆપુ.ંÕ સોલકી મછમા હ યોં ંુ : ‘ભલ એમ રાખીે શુ,ં પણ સરનામુ ંખોટ નીક ય ુ ં ંુ

તો?’

‘તો તમ માે ઈ બાપ છો.Õ ગગનાએ સરનામુ ંઆપ્યુ ંઅન સાથ સાથ કે ે ે ં:ુ ‘ક્ષમા તો આ જગ્યા

પર જ્યાર વડોદરામા હોય ત્યાર જે ં ે આવે છે. લાબી નજર રાખવી પડશં ે. કારણ ક મોડીે રાતર્ આવીન વહલી સવાર અહીંે ે ે ે થી નીકળી જતી હોય છે.’

સરનામુ ં ગગનાના ગરે કાનનીુ અ ાન હતુ ું .ં અન ે ત કોઈ ક્યારય ે ેખોલત નહોતુ ું .ં એટલ એણ ે ે હમણા ંતો શળૂીનો ઘા સોયથી દૂર કય .

લાબી ઊલટ તપાસં ન અંત અન િચમના પાસથી મળલી બાતમી ે ે ે ે ેપરથી કોટ ેર્ િચમનાન બ વષે ે ર્ની સખત મજરીની સજાૂ સાથ લમા પરી ે ં ૂઘા યો.

આ ઉપરાત એની પાસથી મળલી માિહતી પરથી ગગના પર પણ ં ે ેબ્લક મઈલીંગ કરવાનો વધારાનો ચાે ે લગાવવામા આ યો ન એનીં ે સજા પરી થાય એ પછી બીજાં બ વષની સખત મજૂ ે ર્ ૂરીની સજા ફટકારવામા ંઆવી

□

જ નોકરી ટી ગયા પછી બ જ વાત િવચારતો હતોે , એક બીજી નોકરી કવી રીત મળવવી અન થયલી બદનક્ષીનો બદલો કવી રીત લવોે ે ે ે ે ે ે ે . એ વડોદરા કામ આે યો હતો ત કામ તો ખોરભ ે ં ે પડ ુ ંહત ુ.ં

સપક દવારા ક્ષમાની માહીિત મળવવાની હતી તં ે ેર્ તો બહાર ગામથી હજી પાચં િદવસ પછી આવવાનો હતો. અન ે વડોદરા રોકાય તો જ ત બાતમી મળે ે . જો ક મબઈ પણ કઈ કોે ં ંુ ઈ તની રાહ જોતે ં ુનહોત ુ.ં આ અવઢવમા સમય બરબાદ કરવાન બદલ તં ે ે ણેે બીજા એક િમતર્ સાથ ેપાવાગઢ જવાની તૈયારી બતાવી. પાવાગઢ જવા તના િમતર્ મટાડોર કરી ે ે ેહતી.

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

68

૧૩. જન પડયો વહમ ે ે - ડો. ઈિન્દરાબને શાહ ક્ષમા અને પરમ ભલે માનતા હોયં કે એમના ંછાનગપિતયાનીં વાત

પી જ રહવાનીે છે, પણ હવે ઝાઝો સમય રહી શકશે નિહ, જો કે ક્ષમાને તો ઊંડે ઊંડે પલા ે બ્લક મઈલરે ે નો ભય રહતોે જ હતો, પરતં ુએ એન બહારે આવવા નહોતી દતીે , બ ે મઝા મ તીમા ં િવક એન્ડ પરોૂ કરતા.ં બમાથીે ં એકયને ે ખબર ન હતી કે શૈલે પોલીસની મદદથી છટકંુ ગોઠવી એ બ્લક ેમઈલરે ને લ ભગોે કય છે.

આ તરફ આગલા િદવસના િદવા વપ્ન પછી પરમને પણ ઊંડે ઊંડે થતુ ંહત કું ે આ શૈલ ન ક્ષમાે વચ્ચે કઈં છે જ નિહ મ મેં તન્વીને પત્ની તિરકે ઉપજાવી છે તે જ પર્માણે ક્ષમાએ પણ શૈલને નકલી પિત બનાવી દીધલોે છે, બઉમાથીે ં એકયે પોતાની એ શકાં બહાર પાડવાની િહંમત કરતા ંન હતા ંઅને એમના છાનગપિતયાં ંચાલ ુરહતાે ંહતા.ં

છાનગપિતયા ં પા ંક્યા ંસધીુ રહ!ે Ôછાનુ ં રે છપનુ ંકઈં થાય નિહ થાય નિહ ઝમકે ના ઝાઝરં તો ઝાઝરં કહવાયે નિહ.Õ

ક્ષમા ચોકડીએ દધૂ લવાે જાય રીક્ષામા ંઘરવખરી લવાે જાય, ક્ષમાને બહાર નીકળે એટલે ભય તો રહતોે જ. રીતે સામનોે પાનવાળો તનીે સામે જોતો અને પછી પાન પર ચનોુ લગાવતા તનાં ે ગર્ાહકો સાથે ગસપસુ ુ કરતો અને મવાલી વા ગર્ાહકો ક્ષમા સામે તાકીને ગસપસ કરતાુ ુ અને કોઈ તો વળી િસસોટી મારતા, આ બધુ ંક્ષમાથી સહન નહોત ુ ંથતુ ંપણ એ કરયે શુ?ં

જો કે હવે વાત બહાર આવવાની હતી, જને તો વહમે વહમે પડી જ ગયલો હતો એે જ્યારે તનાે દો તો સાથ મને બહલાવવાે પાવાગઢ જતો હતો ત્યારે ર તામા ંએક્સીડન્ટ થયલોે એણ જોયોે હતો પણ એના દો તો ઉતાવળમા ંહતા એટલે એ બધા ત્યા ંઊભા નહોતા ર ા પણ જને ભાસ થયલો કે ે કારમાનીં ી ક્ષમા હતી એનુ ંચા યુ ં હોત તો તણે ે ઊભા રહી ચોકસાઈ કરી હોત પણ એના દો તોને એક્સીડટં થાને ઊભા રહી વગર મફતની ઉપાિધ નહોતી વહોરવી એટલે ના ટકે એન પણે એ લોકોની સાથે જવુ ંપડ હતુ ું .ં

જની નોકરી ટી ગઈ હતી અને નવી હજુ મળી ન હતી અત્યારના ખરાબ સમયમા ંનોકરી કાઈં ર તામા ંપડી ન હતી કે એને મળી જાય! એટલે નવરોધપૂ દો તોના આગર્હને વશ થઈ પાવાગઢ જવા તૈયાર થયલોે મનમા ંિવચારલ એે ંુ બહાને પાવાગઢ મહાકાળી માતાના ં દશનર્ પણ થશે. એમા ંએક્સીડટમાં ં ક્ષમા હોવાનો ભાસ થયો પણ તનાે િમતર્ો ન તો ક્ષમાન ેઓળખતા હતા કે ન તો એમને ત્યા ંઊભા રહી પોલીસની બબાલમા ંઊતરવુ ંહત ુ ંએટલે એ લોકો રોકાયા ન હતા.

જો કે જને પણ શાિતથીં િવચારતા ંએ શકા પાયાં વગરની જ લાગી હતી. જો ગાડીમા ક્ષમાં હોય તો એની કાર મબંુઈ તરફથી આવતી હોવી જોઈયે. પણ એણે ગાડી ઍક્સીડટમાં ંસડોવાયલીં ે જોઈ હતી એ તો બરોડા તરફ્થી આવતી હતી એટલ પાવાગઢથીે પાછા આ યા બાદ જ એ

PUST

AKAL

AY.C

OM

69

વાતને ભલીૂ જ ગયલોે . પણ જ્યારે એ હષમાથીર્ ં પોતાનો પસનલ સામાનર્ લવાે ગયો ત્યારે એને ખબર પડી કે ક્ષમા એક અઠવાિડયાથી ઑિફસમા ંઆવી ન હતી.

ક્ષમાની ઑિફસમા ંગરહાજરીે છે તનીે પાકી ખાતર્ી કયાર્ પછી જ છોકરીઓ સાથે બસીે ગપ્પા ંમારવાની િહંમત કરી. સન્ડલનોે વાદ એ હજુ ભ યોૂ ન હતો, પણ છોકરીઓ સાથે ટોળ ટપ્પા ંમારવાની એની આદત ચાલ ુજ હતી. િબચારો આદતથી મજબરુ. શાિતથીં બઠોે અને વાત વાતમા સષમાં ુ પાસથીે જાણી લીધુ,ં રમા અને ઉષાએ તો ઉડાવ જવાબ આપ્યા: Ôઅમને શુ ંખબર? ક્યાર આવશે ે અને કટલાે િદવસની રજા પર છે તનીે ? તને બહુ જાણવાની ઈન્તજારીે હોય તો અંદર જા અને માસીને જ બધી માિહતી પછીૂ લે.Õ કહતાે ંબ ે સામસામી આંખ િમંચકારી કરી હસવા માડીં .

આ સાભળીં સષમાુ તરત જ તઓે બઠાે ં હતા ં ત્યા ંઆવી, એણય ેપહલાે ંતો ના પાડી દીધી: 'મન ગપસપે નો સમય નથી. શીરીનબાન ુમને ડબલ કામ આપે છે તમે તો છટકી જાવ છો કોમપ્યટર નથીુ આવડતુ ંકરીને.' સ માુ થોડી િસિનયર હતી અને ક્ષમાની હરીફ થવાના અને શીરીનબાનનેુ વહાલી થવાના પર્યત્ન કરતી હતી, ક્ષમાની વાત ઈન્ટર ટીંગે લાગી એટલે એ આવી અને જને જણાવી દીધુ ંકે િવક એન્ડમા ંક્ષમા વડોદરા ગઈ હતી અને ત્યાથીં જ રજા વધારવાના ફોન કયાર્ કરે છે, કારણ જાણવા મ યુ ંનથી.

પછી બે ને બે ચાર કરી લીધા અને મીઠું મરચુ ં ઉમરીે છોકરીઓને ક્ષમાના ત્યા ં રોકાયાની વાત કરી. એણ કે ં:ુ Ôહુ ંમારા દો તો સાથે પાવાગઢ ફરવા ગયલોે ત્યા ં મેં ર તામા ં ક્ષમા અને તનાે યારની કારનો એક્સીડટ થયલો જોયલોં ે ે . કાર જોતા ંએવુ ંલાગતુ ંહત ુ ંકે કોઈનુ ંમત્યૃ ુ ંથયુ ંહોવ જોઈએું અથવા ભયકરં ઈજા પણ થઈ હોય. એકસીડટં ગભીર હતોં તમાે ંબઠલીે ે ીને જોઈ ક્ષમા હોવાનો જ ભાસ થયલોે , ભાસ શ મન ખાું ે તરી જ છ ક એ ક્ષમા જ હતીે ે . બીજા દો તો સાથે હોવાથી ત્યા ંઊભા નહોતા ર ા જો હુ ંએકલો હોત તો જ ર ચોકસાઈ કરત.Õ

Ôતમારી એ વાત માની શકાય તમે નથી કારણ ક્ષમાનો જ અહીં ફોન આ યો હતો.Õ

Ôહા મનયે એવુ ંજ લાગે છ કારણે ક્ષમાને મેં બહાર નીકળતા ંજોયલીે પણ તનોે સાથી તો ફસાયલોે જ લાગતો હતો અને ક્ષમા પણ સારી એવી ઘવાઈ તો હશે જ. એ આવે ત્યારે જોજો ને હાથ પગ પ્લા ટરમા ંઅને ચહરાે પર પ ીઓ જોવા ન મળ તોે મને કહજોે , હવે તો તમને સાચી વાતની ખબર પડી ગઈ છે એટલે તનીે ઠકડીે ઉડાવવાની પણ મઝા આવશે.Õ

Ôએણે તમને બરાબરાના ઝાપટલાે તનોે બદલો લવાે તો આ બનાવટી વાત નથી કરતા ને!Õ

Ôએ આવે એટલ તમે ે પોતે જ જોશો એટલે ખાતરી થશે કે મારી વાત સાચી છે, મેં નજરે જોયુ ંછે, મારી નજર ધોખો ન ખાય. હુ ંએકલો હોત તો તો ઊભો જ ર ો હોત પણ મારા દો તોએ મારી વાત માની નહીં. એ લોકોને પોલીસના લફરામા ંન હોત ુ ંપડવુ ંએટલ શે ં ુથાય?Õ

Ôતમારી વાત સાચી હશ તો એ આવશ એટલ એની ખબર લઈે ે ે નાખીં શુ.ંÕ

PUST

AKAL

AY.C

OM

70

Ôએ આવશે એટલે એને પછીશૂ ં ુતો ખરા ંજ અને તમારી વાત ખોટી નીકળી તો અમે તર્ણયે થઈ તમારી ખબર લઈ નાખીશં ં.ુÕ

પછી લચં સમય પરોૂ થયો અને શીરીનબાઈના આવવાનો સમય પણ થયો હતો એટલે જ પણ સામાન લઈ ઑિફસની બહાર નીક યો.

□ પરમક્ષમામા ં પરમને છોડતા ં પહલાે ં ક્ષમાએ િશખામણોનુ ં િલ ટ

વાચવાં માડયં ં:ુ Ôજો આ બધી દવાની બોટલ પર મેં લખ્યુ ં છે તે પર્માણે સમયસર દવા લવાનીે , ઘોડીથી જ ચાલવાનુ,ં ફોન બાજમાુ ંલઈને સવૂાનુ ંએટલે રાતર્ ફોને લવાે ઊભા ન થવુ ંપડે, અને અહીં ફોલો અપ માટે જવાનુ ંછે તે ભલતોૂ નહીં. વગરે ે વગરે ે.Õ

પરમે ડા ા ડમરા થઈ સાભ યં ં,ુપછી ક્ષમાનો હાથ પકડી કાકલદીુ કરતો હોય એમ બો યો: Ôઆટલુ ંબધુ ંમને ક્યા ંયાદ રહશેે! એના કરતા ંતુ ંજ થોડા િદવસ રોકાઈ જા ને! મને બહ ુગમશે.Õ

Ôપણ તારી તન્વી આવી જશે તો એને નિહ ગમે તને ં ુશુ?ંÕ Ôએ તો હુ ંએને ફોન કરીશ ત્યાર જે આવવાની તને ે ખબર પડશે. મેં

જ એન કે ુછ કે ે િનરાતેં બા સાથે રોકા .Õ Ôપણ એ તન ે ફોન પણ ન કરે! તુ ંએના ંઆવા ંનખરા ંચલાવી લે છ ે

એટલે એને તો ભાવતુ ંહત ન વૈું ે ે ક વ થાય છુ ું ં ે.Õ Ôએ તો એમ જ હોય ચરોતરમા ંતો કહવેત છે: Ôડગરુ ં ે ચઢલોે ભીલ

અને િપયર ગયલીે પત્નીનુ ંપાછા ંઆવવાનુ ંકાઈં નક્કી નહીં.Õ Ôપણ આવુ ંકશુ ંથઈ જાય તો?Õ ‘એટલે તો તને રોકાઈ જવાનુ ંકહુ ં ,ં કે પછી તારાથી શૈલનો િવરહ

સહવાતોે નથી?’ પરમે તને ે ઉડાવી. ક્ષમા પણ ક્યા ંપાછી પડે તમે હતી? ગભીરં ચહરોે કરી એ બોલી:

'હા, આટલા િદવસ થયા એટલે મારે બહાના ંતો બતાવવા ંજ પડશ ને ે! શૈલને તો ઠીક કપનીના કામનં ં ુબહાનુ ંબતાવાશે પણ શીરીન માસીને એવુ ંઓ ંકહવાવાને ં ુછે?' પણ મનમા ંતો તે બોલી: ચાલો પડશે તવા દવાશે ે ે.

□ એ મબંુઈ આવી ત્યારે ઑિફસની છોકરીઓ જાણે એની વાટ જ જોતી

હતી. ઉષાએ તો પછુ ુ:ં Ôઅલી, તુ ંઆટલા બધા િદવસ રોકાઈ એટલે મને

થયુ ંકે તુ ંલગ્ન કરીને જ આવવાની હોઈશ!Õ તો વળી રમા િચંતા યક્ત કરતા ં બોલી: Ôમને થયુ ં કદાચ તને

અક માત તો નહીં થયો હોય ને! ત ફોનેં પર પણ કશુ ં પ ટ જણાવલે ં ુનહીં!Õ

Ôકમે , તમે બધા ંમને અક માત કરી મારી નાખવા તો નથી માગતા ંને!Õ આ તો એક બનપણીનાે ંઅચાનક લગ્ન ગોઠવાયા એટલં ે મારે રોકાઈ જવુ ંપડ ુ.ં તનાે સગામાં ં કે િમતર્મા ં કહો તે હુ ંજ એટલે માર જે બધી જવાબદારી લવીે પડી, આ બધુ ંતમને ફોન પર ક્યા ંસમજાવુ?ંÕ તણ આવો ે ે

PUST

AKAL

AY.C

OM

71

ઉડાઉ જવાબ તો આપ્યો પણ મનમા ં િવચારવા લાગી આ અક માતની વાત રમા વી ભોળી છોકરીના મનમા ંકમે ઉદભવી હશે? પછી પોતાની જાતે જ સમાધાન કયુર્ં: એ તો િબચારીએ છાપામા ંઅક માતના સમાચાર વાચ્યાં હશે ઓટલે પછૂ ં ુહશે!

ઉષા ફિરયાદ ભાવે બોલી: Ôમારી સગી બનનાે ંલગ્ન હોય તોય તુ ંમને અઠવાિડયાથી વધારે રજા ન આપે ન બનપણીનાે ે લગ્નમા ંપરાૂ દસ િદવસ!Õ

Ôહોય એ ટો એની માસીની પહલાે ખોળાની દીકરી થતી છ ે એટલે એને બઠી ટ હોય જ નીં!' સષમાએુ મમરો મકૂ્યો.

Ôતમારા બધાના હાથમા ંઆ હુ ંઆવી ગઈ ંપણ મેં તમને ક ુ ંતો ખરંુ કે મારી બચપણની બનપણીે અને હુ ંજ લગ્નમા સવસવાં ેર્ ર્ હતી એ તમને નહીં સમજાય.Õ

Ôએનો અમને ક્યા ંવાધોં છે? પણ લગ્નની ધમાલમા ંતને કશી ઈજા તો નથી થઈ ને!Õ

Ôઅરે, હુ ંલગ્નમા ંરોકાઈ ગઈ હતી, િહન્દ તાનુ પાિક તાન બોડરર્ પર લડવા નહોતી ગઈ કે મને વાગ્યુ ંહોય. તમે બધીઓ નવરી બઠીે ખરા તક્કાુ લડાવો છો!' માસીને કહવે ં ુપડશે કે આ બધીને કામ ઓ ંપડે છે, આપણે નવી બર્ાન્ચ ખોલીએ.Õ

Ôઆ તો લગ્નની ધમાલમા ંપણ અક માત થતા હોવાના સમાચાર સાભળતાં ં હોઈએ એટલે પછુ ?ુ જો કે તન સાજીનરવીે જોતા ંલાગે છે કે કદાચ અક માત થયો હોય તો પણ તુ ંબાલબાલ બચી ગઈ છે. પણ તારી બનપણીના લગ્નનીે મીઠાઈ ચખાડ . અમાર માટ લાવીે ે તો હોઈશ જ, કે પછી એય ભલીુ ગઈ ?ંÕ

Ôટમે બઢા ંએની મ કરી શુ ંકરટા ંછો! બનપણીનાે લગનના હરખમા ંએને એવુ ંબઢંુ કાઠીં યાદ રહટુંે હશે?Õ સ માએુ ઠાવક મ એે ક ુ ંને બધી હસી પડી.

ક્ષમાને આ વાતાલાપર્ પરથી લાગ્યા વગર ન ર ુ કે આ લોકોને ઍક્સીડટં અંગનીે ગધ ક્યાકથીં ં આવી તો ગઈ જ છે. પછી એણ કામમાે ંિચ પરોવવા પર્યત્ન કય . મન એનુ ંિવચારોના વમળમા ંએવુ ંફસાયલ ે ંુ હત ંુકે કામમા ં લાગે જ નહીં. ઉપરથી બધાનંી શકાશીલં દ ટીનોૃ સામનો કરવાનો. હવે શીરીન માસી શુ ંપછૂશે? શ જવાબું આપીશ? આમ િવચારતા ંબપોરે લચં સમયે શીરીનને મળી ત્યારે માસીએ પછુ ુ:ં Ôદીકરી, ટનુ ે કંઈ વાગીયુ ંટો નથી ને?’

Ôમાસી, હુ ંતો બનપણીનાે ંલગ્નમા ંજ રોકાઈ ગયલીે મને ત્યા ંશુ ંવાગવાન હતુ ું ?ં જવોુ વી ગઈ હતી એવી જ પાછી આવી .ંÕ પણ આટલો જવાબ આપતા ંક્ષમાને એરકડીશન્ડં મમા ંપણ પરસવોે ટી ગયો.

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

72

૧૪. જ િવફય

-િવજયકમારુ શાહ

વાયદા પર્માણ જ બ િદવસ પછી હષ પર આ યોે ે ર્ . તન તો ગળા સે ે ધુી ખાતરી હતી ક આ તન વાગત સારી રીત થવાન છે ે ં ે ં ેુ ુ . કારણ ક ક્ષમાની પોલ ેપોત ે પાક પાય પકડી ે ે પાડી હતી, તથી ત ખમારીે ે ુ થી હષની ઑિફસમાર્ ંદાખલ થયો પણ વો ત દાખલ થયોે કે બધી તન ફરી વળીે ે : Ôતમ ક હત એવ કશ ન હતે ં ં ં ં ંુ ુ ુ ુ .ુ એ તો એની ખાસ બનપણીના લગ્નમા રોકાઈે ં હતી.Õ

'એ તો એ એમ જ કહ ને ે!' ક ુ.ં Ôક્ષમાન તોે ઉઝરડોય પડયો નથી. તમ કહતા હતા ક ગાડીનો તો લોચો ે ે ે

થઈ ગયો હતો. ત એ એમા હોય તો આમ સાવ કોરી તો ન જ રહી હોય ને ં ે!Õ Ôએ કારમા હતી ક નહીં એની મન ખબર નથીં ે ે . હ તો એટલ જ જાણ ક ુ ં ં ં ં ેુ ુ

એ કારમાથી કોઈન બહાર ં ે કાઢવા પર્યત્ન કરતી હતી.Õ જ પોત જોય હત એન ે ં ં ેુ ુવળગી ર ો.

રમા બોલી: ‘ જભાઈ, હવ તમ તમારી વાત બદલો છોે ે . તમ તો કે ં ુહત ુ ંતન પણ હાથ ક પગ પાટા હશે ે ે ે ે ે. પણ એ તો હસતી અન વાતો કરતી આવીે . તમય ેશ ગપ્પાું ંમારો છો?Õ

ઉષા કહ:ે Ôઅમ અન ખદ ે ે ૂ શીરીનબાનએ એન ુ ે ઍક્સીડન્ટ થયો હોવાની શકા ંઆગળ કરીન ફરવી ફરવીન પછ હતે ે ૂ ં ંે ે ુ .ુÕ

Ôઅરે, અમ તો એની બનપણીના લગ્નની મીઠાઈ પણ માગી હતીે ે . જો લાવી હશ તો એ આ લતી પણ આવશે ે ે.Õ

જ હજી પણ તની કથાન વળગી ર ો હતોે ે : Ôમાર માનોું , લગ્નની વાત તો એન બહાન જ છુ ું ં ે. એ કારમા જતી હતીં એનો એક્સીડન્ટ થયો હતો એ હિકકત છે. મારી નજર એમ ધોખો ન ખાય.Õ

Ôટમારી વાટની ચકાસણી આ હ કરી લવાુ ં ે . મનય એની વાટમા બહ ે ં ુિવ ાસ પરતો નઠી ટો.Õ સ માએ કુ ુ.ં

િવફરતા,ં પોતાની વાતન ફર યા િવના ફરીથી આે ે ખા ટોળાન કે :ુ Ôહ ુ ંસાચો તમન પાકી ખાતરી કરાવીં ે આપીશ.Õ

□

જન ક્ષમા ઉપર ગ સો તો હતો જ તમા ક્ષમાની પોલ ઉઘાડી પાડી તન ે ે ં ે ેુબધાની નજરમાથી ઉતારી પાડવાનો એન મોકો આવી મ યો દખાતો હતો એટલ ં ં ે ે ેએ એન વળગી જ પડયોે હતો. જો ક ે ઊંડ ે ઊંડ તો ત સમજતો હતો ક પોતાન ે ે ે ેમળલાે પાણીચાનો બદલો લવાની આ એકે માતર્ તક હતી. ક્ષમાએ એન ેનોકરીમાથી પાણીચ પકડાવીન એન નવરાશ પણ અપાવી હતી એટલ એની પાસ ં ં ે ે ે ેુસમયની તો તાણ જ ન હતી.

તની ટલીફોન ડાયરી ફરવતાે ે ંે ફરવતાે ંએન ે અચાનક હરન્દર્ ઠક્કરન નામ ે ંુદખાયે ં.ુ વળી ત હાલોલમા તલાટી હતોે ં તથી તની મદદ લઈ ે ે ઍક્સીડટ પરથી ેંક્ષમાનુ ંપોલ પકડી શકાય તે શક્યતા તન દખાે ે ે ઈ.

□ બી િદવસ ે સવારના પહોરમા છ વાગ્ય ં ં ે એણ ે હરન્દર્ના ઘરન બારણ ે ં ંુ ુ

ખખડા યુ.ં

PUST

AKAL

AY.C

OM

73

હરન્દર્ે એન પોતાન ત્યા આવલો જોતા આ યથી બોલી ઊઠયોે ે ં ે ં ર્ : ‘અ યા તુ?ં’

જ કહ:ે ‘હા હાલમા નોકરી ગયા વી છ અન ત ન કારણ ગં ે ે ે ે ે ઈ છ તનો ે ેડબ્બો કરવો છ તથીે ે અહીં આ યો .’

હરન્દર્ે : ‘પહલાે ંઅંદર તો આવ. હ બર્શ કરી લઉં તું ં ુબસે . કાલનો દશી દાે અત્યાર માથાન ઠપકારી ર ો છે ે ે.’

Ôઘરમા ત એકલો જ છ ન ક પછીં ે ે ેુ ...’ હરન્દર્ે : Ôછ ન પે ે ણ ત તો જતી રહશે ે ે. ત તાર બસુ ે ે .Õ પાચક િમં ે િનટમા મરાઠી બાં ઈ ચા મકૂીન લટકાે ં કરતી નીકળી ગઈ. ચા

પીન પછી ે સોફામા લબા યં ં ં.ુ હરન્દર્ તૈયાર થયો એટલ એન પોતાની કથની સણાવીે ે ે ુ . હરન્દર્ પરો બ ે ૂ ે

નબિરયો હતો એટલ એ આખી વાતનો મમ તરત સમજી ગયોં ે ર્ . નવક વાગ બન ે ે ં ેજણા તૈયાર થઈન હાલોલ જવા નીક યાે

હરન્દર્ બાઈક પર તની વાત કરતો હતો ક તને ે ે ે ે પણ હમણા પોલીસમા ં ંધક્કા ખાવાના થયા છ એટલ એને ે ં ુકામ તો પતશે પણ પૈસા ખવડાવવા પડશે. એફ. આઈ. આર.ની વાત કઢાવવાની એટલ ગજવ ઢીલ કરવ પડશે ં ં ં ેુ ુ ુ ...Õ

જ કહ:ે Ôહવ તો વટનો સવાલ છે ે.Õ હાલોલ બસ ટશન પર કન્ટીનમા જન બસાડી હરન્દર્ે ે ં ે ે ે પોલીસ ચોકી

પહ ચ્યો. પોલીસ ઈન્પક્ટર ભડારી સાદા વશમા હતા અન હવાલદાર જાની તમની ે ં ે ં ે ેસાથ વાતોમા હતા તથી ત બહાર બઠોે ં ે ે ે .

થોડીક વાર થઈન ભડાે ં રી સાહબ જીપ લઈન નીકળી ગયા ે ે એટલ હરન્દર્એે ે હવાલદાર જાની ન કે ં:ુ Ôસાહબ ચાલો ચા પીવાે .Õ

જ જ્યા બઠો હતો ત્યા હવાલદાર અન હરન્દર્ આ યાં ે ં ે ે . એણે ચા પીતા ંપીતા ંવાત કાઢી અન ે ૨૦૦૦ િપયામા સોદો નક્કી કયં .

એફ. આઈ. આર. રીપોટર્માથી વાત કાઢી ત પર્માણ ઘવાયલોં ે ે ે ડર્ાઈવર હતો પરમ મહતા અન સાથની ીન નામ ે ે ે ંુ હત ક્ષમા ભટનાગરું . એ ક્ષમા તો હતી પણ અટક તણ ભટનાગર લખાવલી તથી જે ે ે ે ગચવાયોું .

બીજી ગાડી આ અક માતમા ંસડોવાયલી ં ે કારમા કોઈન ઈજા થઈ ં ે ન હતી તથી ે આ એક જ પસન્જરને ે ે હોિ પટલમા દાખલ કરલોં ે ત િવગતો લે ઈ બય ેવડોદરા પાછા ફયાર્.

પરમની સારવારમા રહલી ી ક્ષમા હતીં ે પણ એ ક્ષમા ભટનાગર હતી. જને વધાર િવચારતા એને ં મ લાગ્ય ક આવી લફરાબાજીમા કોઈ પોતાનુ ું ે ં ં ંસાચ ંુ

નામ ન જ લખાવ એટલ ક્ષમાએ પોતાની અટક મહતાન બદલ ભટનાગર લખાવી ે ે ે ે ેહશે.

હોિ પટલમાથી પરમક્ષમાન સરનામં ં ંુ ુકઢાવતા ંબીજા હજારક ે ઢીલા કરવા પડયા.

પછી એમણ હોિ પટલમાથી મળલે ં ે ે પરમન સરનામ તપાસ કરીે ે . એના ઘરમા દાખલ થવાની તો એમની િહંમત ન હતી પણ બાજમાની નાનીં ંુ દકાનોમા ુ ંતપાસ કરતા ખબર પડી ક પરમન થોડા િદવસ પહલા કોઈ ઈજાઓ થઈ હોય ં ે ે ે ંએમ એના મ પર પ ીઓ મારલી હતીે .

હવ જન બ ન બ ચાર કરી લવામા વાર ન લાગીે ે ે ે ે ે ં . પણ વધાર ેપછતાૂ ંપલા દકાનવાળાએ ક ક એની સાથ એની પત્ની ક્ષમા હતી ત્યાર એ ે ં ે ે ેુ ુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

74

પાછો ગચવાઈ ગયોૂં . એણ કે ુ:ં Ôએ એની પત્ની જ હતી એ વાતની તમન ખાતરી ેછે?Õ

Ôહા, એ એમની પત્ની જ હતી. હ એમન ુ ં ે ચાર વરસથી ઓળખ ંુ .ં પહલા ે ંએ લોકો કાયમ મારી દકાનથી જ માલ સામાન ખરીદતા હતાુ ે ં .ં હમણાના મારી ં ંદકાનથી બહ લતા નથી પણ પરમ ભાઈ ક્યારક કશક લવા આવતા હોય છુ ે ે ં ે ં ે ેુ ુ . એ નોકરી પરથી આવતા મોલમાથી મોટાભાગની ખરીદી કરતા હશં ં ે.Õ

જ મનમા ગચવાઈ ર ોં ૂં . સાથની ી જો એની પત્ની હોય તો એણ ે ેપોતાની અટક મહતા લખાવવાન બદલ ભટનાગર કમ લખાવી હશ એ પર્ નો ે ે ે ે ેઉ ર એન મળતો ન હતોે .

કડકીમા ગજવં ં ુખાલી થતુ ંજત ંુહત ુ ંઅન સત્ય દરક પર્યત્ન તનાે ે ે ે થી આઘ ંુઅન આઘ જત ે ં ંુ ુ લાગત ંુહત ુ.ં પણ હવ તો જન મન આ આબ નો સવાલ થઈ ે ેગયો હતો.

જ હવ મરણીયો થઈન પરમક્ષમામાથી ક્ષમાન શોધવા લાગ્યો હતોે ે ં ે . િદવસો ઉપર િદવસો જતા હતા. શકર્વાર હરન્દર્ કહ કોુ ે ે ે ઈક બહાનુ ં કાઢી એમના ઘરમા ગયા િવના ક્ષમા કોણ છ ત જણાવાન નથીં ે ે ંુ . તેથી બાઈક લઈન ે બય ેપરમક્ષમાથી થોડ દે ૂર ઊભા ર ા. ચા પીતા ંપીતા ંત ઘરના બારણા પર નજર ેખોડીન ે ઊભા હતા.

અધાર્એક કલાક પરમના ઘરમાથી કામવાળીે ં બહાર નીકળી. તન જોે ે ઈ હરન્દર્ ચમક્યોે : Ôઅર આ તો મારી ે છમકછ લો છે. આ જ માર ત્યા કામ કર છે ં ે ે. આ સવાર ત એન જોઈ જ હતીે ેં ે ને! માન ક તાર કામ થઈ ગયે ં ંુ .ુ કાલ એ આવ ે ેએટલ તારી ક્ષમાની ચોટલી આપણા હાથમાે .ંÕ

□

હષ ઉપર ક્ષમા જ્યાર િમઠાર્ ે ઈ વહચતી હતી ત્યાર ઉષા બોલીેં ે : Ô જ તો બરોબર િવફય છે.Õ

Ôત કહ ે ે છ ક ે ે હાલોલ પાસ ે જોયલા અક માતમા તે ં ં ુહતી. મેં તો મોઢ તન ે ે ેકહી દીધુ ં કે તમ તોે કહતા હતાે ક ક્ષમાન હાથ ક પગ પાટો જોશો પણ તન તો ે ે ે ે ે ે ેકોઈ ઘસરકો પણ નથી. જભાઈ તમ બોલીન ફરી જાવ છોે ે .Õ

સ મા બોલીુ : Ôહા. મેં ટો એમન ક પણ ખર ક વડોદરાની િમઠાે ં ં ેુ ુ ઈ ટંુ લાવીન અમન ખવડાવવાની છે ે ે.Õ

ક્ષમા બોલી: ‘હવ મે કૂો ન ત જે ે ની વાત. હવ ફરીે થી અહીં આવશે તો બીજી વાર ચપલ ખાશં ે.’

ત્યાર રમા બોલીે : ‘આ વખત તો બધાન બતાવી આપવાનોે ે છ ક તણ તન ે ે ે ે ેત્યા જોં ઈ હતી અન અત્યાર વડોદરા જે ે ઈન ખોળી કાઢવાનોે છ અન પાકે ે ંુ ફ ૂલાવવાનો છે.Õ

શીરીનબન આવીન જોડાયાે ે ંઅન હલવાસન ખાતાે ંખાતા ંબો યા:ં Ôએ છે જ ઢીલ ચક્કરું . કામ કરવામા ંઆટલુ ંજોર કરતો હોત તો ક્ષમાન ે એન ફટકારવો ના ેપડયો હોત ને!Õ

ક્ષમા અંદરથી તો જી ગુ ઈ હતી. લચ પત્યં ં ુઅન ક્ષમાએ પરમન ફોન ે ેજોડયો. પરમ ઉંઘરાિટે યા અવાજમા હલો કં ે ં ુએટલ ક્ષમાએ પે છૂ ુ:ં Ôશ થય તારી ુ ું ંતન્વી ક્યાર ે આવવાની છે?’

‘ના તન્વીની મા તો બહ િબુ માર છે.’ ‘તો ત પણ અહીંું િબમાર જ છ ને ે?’

PUST

AKAL

AY.C

OM

75

‘હ તો તાર કારણ િબુ ં ે ે માર થઈન ર ો ે .ંÕ ‘કઈ કોં ઈ સમાચાર?’

‘કોના?’

‘કોના ત વળી પલા બ્લક મલરનાે ે ે ે .Õ ‘નો ન્યઝ ુ ઈઝ ગડ ન્યઝૂ ુ .Õ પરમ બિફકરાઈથી કે ે ં.ુ Ôઆ રાતર્ ે હ ંુઆવ ંુ .ં સાડા દસ તો થશે જ.Õ Ôઆવા સમાચારની રાહ તો તુ ંગઈ ત્યારથી જોઉં ,ંÕ ‘થોડી ગર્ોસરી મારી સાથ લતી આવીશે ે .’ ‘પણ શૈલ ભટનાગર કમ છે ે?’

‘તારી તન્વીની મ જ તો.Õ ‘મન તો એની દયા આવ છે ે ે.’ ‘તો પછી હ નથી આવતીુ ં જો તન જો દયા આવતી હોય તોે .Õ ‘ના ર ના એવે ં ુના કરતી હ તો કહ ુ ું ં ંતારી મડમન કહી અહીંે ે ટર્ાન્ ફર

લઈ લ એટલ આ રોજની દોડાદોડ તો ન કરવી પડે ે ે.Õ ‘લચ્ચાુ . ટાછડા પછી ફ્લટ કરે ેર્ છ ને ે.Õ ‘મડમે , તમે પણ તો એ જ કરો છો ને?’

‘ચાલ હ કામમા વળગું ં ં,ુ બાય.Õ કહીન એણ ફોન મે ે કૂ્યો. □

હરન્દર્ ત રાતર્ તની છમક છ લોન કહતો હતોે ે ે ે ે ે : Ôત પરમેં ક્ષમામા ક્યારથી ંકામ કરવાનુ ંશ કયુર્ં?’

‘બસ હમણા ંબ અઠવાિડે યાથંી. શઠ પાટામા છ તથી ઘર બહ કામ હોતે ં ે ે ે ંુ ુનથી અન પૈસા સારા આપ છે ે ે.’

‘ત તન સમજાય છ ત ગજરાતીમા વાતો કર ત્યારે ે ે ે ં ે ેુ ?’

મરાઠી લઢણમા ટહકો કરતાં ંુ એ કહ:ે Ôમારંુ તો બાધલં ે ં ુકામ એટલ કચરોે , પોત ુ ંઅન વાસણો કરીન જતી રહે ે ં.ુ’

‘મારા આ ભાઈબધન એક કામ કરવાનં ં ંુ ુછે. કરીશ?’

‘પૈસા કટલા આપશ અન કવે ે ે ે ં ુકામ છ તના ઉપર આધાે ે ર.Õ ‘એ ઘરમાથી શઠાણીનો ફોટોં ે લાવવાનો છે. લાવીશ?’

‘કમે ?’

‘હવ ત છોડન ઝાે ેુ ઝી કચ કચ. એક િદવસ માટ લાવવાનો છે ે. અન બી ેિદવસ તમન પાછોે ે ે .Õ

‘ભલ સોની નોટ રોકડ અટાણ અન ફોટોે ે ે લાવુ ં ત્યાર ે ૫૦૦ની નોટ કબલ ુહોય તો કહ.ેÕ

હકારમા ડોક હલા યં ંુ ુઅન સોની નોટ આપીે .

PUST

AKAL

AY.C

OM

76

‘છમકછ લો બોલી ત ફોટો સોમવાર સવાર લાવીશે ે ે .’

‘કમે , કાલ નહીંે ?’

‘શિન રિવ માર રજા હોય છે ે.’ આળસ મરડતા ંત બોલી અન અંદરન ે ે ંુબારણ આડું ંુ કયુર્.

જને હવ આશા બધાે ં ઈ હતી. ક્ષમાન હવ ત જાહરમા ઝટકાવશે ે ે ે ં ે. અન ત ે ેરાતની ટર્નમા મબે ં ંુ ઈ જવા નીકળી ગયો.

સામ આવતી ટર્નમાથી ક્ષમા ે ે ં ઊતરી. હાથમાની થલી થોડી ભાર હતીં ે ે . રીક્ષા પકડીન ત પરમક્ષમા પહ ચીે ે . પરમ અન ક્ષમાે બન ભં ે લૂી ગયા હતા ંક તઓ ે ે કરી ર ા ંછ ત યિભે ે ચાર છ પણ જ્યાે ંમન મળેલા ંહોય ત્યા તન મળ તમાં ે ે ંશ ંુયિભચાર?

બ િદવસ અન બ રાતર્ીે ે ે ની મઝા માણીન રાતની ટર્નમા ક્ષમા મબે ે ં ંુ ઈ જવા નીકળી ત્યાર સાે મના પ્લટફોમ ઉપર જ ે ે ર્ ઊતય . સોમવારની સવારની ક પનામા ંત આખી રાત સે ઈૂ શક્યો ન હતો.

સવાર સવા નવ છમકે ે છ લો આવી. ૫૦૦ િપયા આપ્યા છમક છ લોએ શૈલને કવી રીત ફર્મ પાડી નાખી અન તટલા કાચ વાળી ફર્મ ે ે ે ેે ેુ નવો કાચ નખાવવા ં લઈ આવી ન એણ ે ે પરમ સાથ કરલી ે ે બધી વાતો કહી. ફર્મની છબીમા તન્વી હસતી હતીે ં .

જના મ માથી ં ૫૦૦૦ િપયા વડફાે ઈ ગયાનો મોટો િનસાસો પડયો. છ લાે અઠવાિડયાના ધક્કાફરા અને ે હષર્મા ં મોટે ઉપાડ મારલી ડીંગો હવ તન ે ે ે ે ેડરાવવા માડીં .

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

77

૧૫. પરમન શકા પડીે ં -શૈલાબને મન્શાુ

જ ન કાઈ સમજ જ નહોતી પડતીે ં . ખો ો ડગર અન કાઢયોુ ં ે ઊંદર એવી એની દશા હતી. મગજ એનુ ંચકરાવ ચઢી ગયે ં.ુ એક વાત સાચી હતી ક પરમન કોઈ એક્સીડન્ટ તો જ ર થયો હતોે ે , અન એની સારવાર કરવા ેઘરમા કોઈ ી પણ રહતી હતીં ે . પલો દકાનવાળો એનો સાક્ષી હતોે ુ , પણ એના કહવા મજબે ુ એ તો પરમની પત્ની હતી અન દકાનવાળો એ ીે ુ ન ેવષ થી ઓળખતો હતો. બીજી તરફ પલી કામવાળીે એ ફોટો ઘરમાથંી ચોરી લાવી અન જન બતા યો એ ે ે પણ ક્ષમા નહીં પણ કોઈ ભળતી જ ી હતી.

જ મનમા ંન મનમાે ંજ ધધવાતો હતોું , સાલા ૫૦૦ િપયા પણ પડી ગયા અન ગચ ઉકલાવાન બદલ વધારે ં ે ે ે ેુ ગચવાતી ગઈું . પોત મે રૂખ બન્યો ક શે ં?ુ એ જ સવાલ એના મનમા ઘોળાવા માડયોં ં . આટલા ધક્કા ફરા ેઅન મબઈ વડોદરાે ંુ ન ુ ં િટકીટ ભાડ બધ માથ પડ ક શુ ં ં ે ં ે ંુ ુ ?ુ અત્યાર સધીુ મા ંતો હજારો િપયાનુ ં પાણી થઈ ગયુ.ં પહલા તો ે ૨૦૦૦ િપયા પલા ેહવાલદારન એિક્સે ડન્ટમા ં ફસાયલીે યિક્તની માહીિત મળવવા આપ્યા ેઅન ે ૧૦૦૦ િપયા હોિ પટલમા ંસરનામુ ંમળવવા આપ્યાે . છોગામા ંબાકી હત ત પલી કામવાળીન પરમના ઘરમાું ે ે ે થંી એની પત્નીનો ફોટો ચોરી લાવવા ૧૦૦ િપયા પહલાે ંઅન ે ૫૦૦ િપયા ફોટો લા યા બાદ એમ કલ ુ૬૦૦ િપયાનુ ંત્યા આંધણ થયં ં.ુ

જન આ રમત મ ઘી પડી ગઈે . એક તો કટલાય વખતથી નોકરી ેનહોતી અન ઉપરથી ક્ષમાન બદનામ કરવા ન પોતાન નોકરીમાે ે ે ે થંી પાણીચ ંુઅપા યાનુ ંવર વાળવા એણ મોટા ઉપાડ આ પગલ તો ભય પણ એને ે ે ં ંુ ુ ુર્ં કાઈ ંધાય પિરણામ આ ય નિહુ ુર્ં ં .

□

િક મત પણ કાઈં અજબ ખલ ખલી ર હત આ બધા સાથે ે ં ં ેુ ુ . ક્ષમાન ેજ્યાર ે ઑિફસમા ંખબર પડી ક જે ન વહે મે નિહ પણ ખાતર્ી છ ક ક્ષમા કોે ે ઈ બહનપણીના લગ્નમા વડોદરા નહોતી રોકાઈે ં . એનો કોઈ પર્મી ત્યા છ અન ે ં ે ેએમની ગાડીન જ અક માત થયો હતોે , ત્યાર બહારથી ભલ એણ ે ે ેલાપરવાહીનો દખાવ કય અન વાતન હે ે ે સંીમા ંઉડાવી દીધી પણ મનમા ંતો એ ખબુ જ ગભરાઈ ગઈ. હવ આ વાતનો કોે ઈ ઉકલ આવે ે તો સાર એમ ુંએન થયા કરતે ં ુહત ુ.ં

ક્ષમાની હાલત એવી હતી "જલ િબન પ્યાસી મછલી." એક તરફ એન લાગત હત ક એ ફરી પરમને ં ં ે ંુ ુ ુલગ્નજીવન બરબાદીના ર ત લઈ જે ઈ રહી છ તો બીજી બાજ એન તન્વીે ેુ ની લાપરવાહી પર પણ ગ સોુ આવતો હતો. જ્યારથી એણ તન્વીે ન બીજાે પરુુષ સાથ જોઈ હતી ત્યાે રથી એ મનન ેમનાવતી હતી ક તન્વી તો આમ પણ પરમથી જદા થવાના િવચાર કર જ ે ેુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

78

છે એટલે મ કાઈ બળતામાેં ં ંઘી નથી હોમ્યુ.ં

હવ તો એવી હાલત હતી ક શકર્વારની સવાર પડ ત્યારથી ક્ષમાને ે ે ંુ ુમન થનગનવા માડંે ક ે ક્યાર સાજની ગાડી પકડીન વડોદરા જાઉંે ં ે . ખાસ તો અક માત પછી એન પરમનીે વધાર િચંતા રહતી અન ઉપરથી તન્વીનાે ે ે ંપાછા ંઆવવાના ંકાઈ એંધાણ દખાતાં ે ંનહોતા.ં ફોનમા ંજ એણ પરમન પે ે છૂી લીધ હત ક તન્વી ક્યાર પાછી આવવાની છુ ું ં ે ે ે, તો પરમનો એ જ હમંશનો ેજવાબ હતો ક તન્વીે ની મા સખત િબમાર છ એટલ ે ે એ હમણા ં નથી આવવાની. ક્ષમા જવાબ સાભળીન રાહત અનં ે ભુવી રહી અન સાજની ે ંજવાની તૈયારી કરવા માડીં .

રાત દસ સાડાદસ એ પરમ પાસ પહ ચી ત્યાર પણ એના ચહરાે ે ે ે ે પર આનદ ન િચંતા હારોહાર દખાતાં ે ે ંહતા.ં થોડો ના તો અન બર્ડ બટર ે ેવગર એણ સાથ રાખ્ય હત એટલ ઘર જઈન પહલાે ે ે ે ં ં ે ે ે ે ંુ ુ એણ ે તો ચા મકૂી ન ેજમવાની તૈયારી કરવા માડીં . વડોદરા ઉતરીન ટશન બહારની ચાઈનીઝ ે ેહોટલમાથંી એણ પરમન ભાવતા ફર્ાઈડ રાઈસ અન મચિરયન પણ બધાવી ે ે ં ે ં ંુલીધા હતાં .ં કામવાળી બાઈન તો શિને , રિવ આવવાની પહલથી જ ના ે ેપાડલી હતી એટલ આ પર્મીે ે ે -પખીડાં નં કોઈની રોકટોક નહોતીે .

પરમ અન ક્ષમા જ્યાર પણ મળતાે ે ંત્યાર પરમે નો પહલેો સવાલ એ રહતો ક શૈલ કમ છે ે ે ે? એન હે મંશ િચંે તા રહતી ક શૈલન આ છાનગપિતયાે ે ે નંી જાણ થશ ત્યાર ક્ષમાને ે ં ુશ થશું ે? એવ ન્હોત ક પરમ ક્ષમાન પાછી મળવવા ુ ું ં ે ે ેનહોતો માગતોં . એના તરફથી તો કોઈ અડચણ હતી જ નિહ કારણ તન્વી નામની કોઈ ી એના જીવનમા ંનહોતી ક નહોતાે ંએણે બીજી વાર લગન કયાર્ં. પણ ક્ષમાની વાત જદી હતી કારણ પરમ શૈલ ભટનાુ ગરન અચાનક ેપોતાના િમતર્ની બહનના લગ્ન પર્સગ અગાઉ મળી ચે ં ે કૂ્યો હતો અન ક્ષમા ેપાસ એણ શૈલનો ફોટો પણ જોયો હતોે ે . માટ જ પરમન િચંતા રહતી ક આ ે ે ે ેપા પીનો ભાડોં શૈલ સામ ટી જાય તો પિરણામ ે સાર તો ું ન જ આવે?

આ પણ જમીન બ બઠાે ે ે ંહતા ંન પરમ પછે ે ંુ :ુ Ôક્ષમા, શૈલન કશી ેગધ તો નથી આવીં ને?’

ક્ષમા એ સામ પછે ંુ :ુ Ôતન્વીના શુ ંખબર છે? તુ ંતન્વીન સભાળી લ ે ં ેહ શૈલન સભાળી લઈશું ે ં .Õ એનો પણ કાયમ એક જ જવાબ રહતોે . પરમન ેએ જવાબથી સતોષ ન થયોં . પરમ પોત પરષ હે ુ ુ તો અન એ એક વાતે જાણતો હતો ક ભલ બધા પરે ે ુ ુષો ીની વતતર્તાની વાતો કરતા હોય અન ં ેપોતાન ગમે ે તટલા આધિનક સમજતા હોય પે ુ ણ જ્યાર ખબર પડ ક ે ે ેપોતાની પત્ની ચોરી પી કોઈ બીજા પરુુષન મળ છ તો એ સહન ન કરી ે ે ેશકે અન એ કાઈ પણ કરી બસે ં ે ે.

ક્ષમાની વારવારની વડોદરાની મં લુાકાત એ શકાન કારણ બની શકં ેુ . ભલ ક્ષમાે એના પિતન કહતી હોય ક પોત ઑિફસે ે ે ે ના કામ જાય છે ે, પણ પરમન ખ્યાલ હતો ક આવાે ે ંજઠાણાુ ંબહ લાબો સમય ટકતાુ ં ંનથી. એન ેમનોમન એ પણ ખબર હતી ક ક્ષમા ભલ લાખ તન્વીની િચંતા કરતી હોય ે ેપણ તન્વીનુ ંજ્યા અિ તત્વ જ નથી ત્યા પકડાં ં ઈ જવાનો ભય જ ક્યા છં ે! તો બીજી બાજ એન એમ પણ લાગત હત કુ ે ં ં ેુ ુ શૈલ દખાય છ એટલો ભોળો ે ે

PUST

AKAL

AY.C

OM

79

પણ નથી.

પરમન શૈલ સાથ થયલી મલાકાત યાદ આવી ગઈે ે ે ુ . જ્યાર પરમના ેિમતર્ન ત્યા લગ્ન પર્સગ શૈલનો અચાનક ભટો થઈ ગયો હતોે ં ં ે ે .પરમ શૈલનો ેફોટો ક્ષમા પાસ જોયલો હતો એટલ એ શૈલન તે ે ે ે રત ઓળખી ગયો અન ેજાણીજોઈન એ શૈલે ની આસપાસ મડરાવા માડયો ન એની સાથ વાત ં ં ે ેકરવાની તક શોધવા માડયોં . શૈલનો એ ી પર્ત્યનો વતાવ ે ર્ જોઈન પરમ ેઅચબામાં ંપડી ગયો.

ક્ષમા તો કાયમ શૈલ માટ કહતી ક એ તો સાવ ભોળોભટાક છે ે ે ે, કોઈ પારકી ી સામ આંખ ઉઠાવીન પણ જએ એમ નથીે ે ુ , જ્યાર અિહંયા તો કોઈ ેજદો જુ નજારો હતો. શૈલનો એ ી સાથેનો વહવાર પરમન શકાજનક ે ે ંલાગ્યો પણ ત્યાર શૈલ કોઠ ન આપ્ય ન પરમ વધે ે ં ં ે ંુ ુ ુકાઈ જાણી ન શક્યોં . ઘેર આવીન એણ ક્ષમાન આ બાબત વાત કરી પણ ક્ષે ે ે માએ તો એ ી શૈલની માસીની દીકરી પ ા છ એમ કરીન વાત ઉડાવી દીે ે ધી.

ત્યાર તો પરમે ે આ બાબત પર બહ ુિવચાર નહોતો કય કારણ એને તો બસ ક્ષમાન મળવાની જ તાલાવલી હે ે મંશ રહતી પણે ે પલા ેબ્લકમલરનો પતર્ શૈલના ઘે ે ેર પહ ચ્યો ત્યારથી પરમની િચંતા શ થઈ.

પહલા તો એ એમ માનતો હતો ક શૈલ ભોળો માણસ છ એટલ એ ે ં ે ે ેક્ષમાની હથળીમા નાચતો હશે ં ે. પણ હવ તો એન શૈલનો પિરચય થયો ે ેહતો. એન શૈલ ભોળો ક સાલસ માણસ હોય એવ જરાય લાગત ન હતે ે ં ં ંુ ુ .ુ પરમન તો એ સબ બદરકા વપારી વો લાગ્યો હતોે ં ે .

ક્ષમા ભલ કહ ક પ ા એની માસીની દીકરી હતી પણ પરમ પોત ે ે ે ે ેએ બ વચ્ચે ેનો વહવાર જોયો હતો એ એન ખે ે બુ શકાજનક લાગ્યો હતોં . એણ ક્ષમાન એમ જણા ય પણ હત પણ ક્ષમા એ વીકારવા જ તૈયાર ન ે ે ં ંુ ુહતી.

પરમન થય ક પોતાનાે ં ેુ મનની આ શકાન િનવારણ ઘર બઠં ં ે ે ેુ નહીં થઈ શકે. આ કોકડ વધુ ં ં ુન વધે ં ુગચવાય એ પહલાું ે ંપોત કાઈ કરવ પડશે ં ં ેુ અન સાચી હકીકત જાણવી હોય તોે એકવાર શૈલની મલાકાત લવી પડશુ ે ,ે સમય મળવીન મબઈ જવ પડશ ન બન તો શૈલન મળવ પણ પડશે ે ં ં ે ે ે ે ં ેુ ુ ુ . હવ ેતો શૈલ અન પોત એકબીજાથી પિરિચત પણ હતા એટલ એન ઘર જવ પડ ે ે ે ે ે ં ેુતોય વાધો આવ તમ ન હતં ે ે ં.ુ

પણ મબઈ આવવાન બહાન પણ શૈલન ગળ ઊતર એવ હોવ ુ ુ ુ ુ ું ં ં ે ે ે ં ંજોઈએ. ઘણા િવચારન અંતય એન એવ બહાન મ ય નહીંે ે ે ં ં ંુ ુ ુ . એને અત્યાર સધી આવા કોઈ જઠાણાનો આશરો લવો પડયો ન હતોુ ૂ ે . સાચ કહવ હોય તો ુ ું ે ંએમ કહવાય ક એનામા આવા જઠાણા આચરવાની આવડત જ ન હતીે ે ં ં ંૂ .

એણ પોતાના આવા પ્લાનની વાત ક્ષમાન કરી ન હતીે ે . એન આવી ેવાત કરી પરમ એન િચંતામા નાખવા માગતો ન હતોે ં . જો ક્ષમાએ આ વાત જાણી હોત તો ગભરાટની મારી એ પરસવ લથપથ થઈ ગઈ હોતે ે . જો ક ેજ્યા સધી પરમન ગળા સધી ખાતરી ન થાય ક પોત મબઈ જાય અન ં ે ે ે ં ેુ ુ ુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

80

શૈલન મળ એનાથી બીજો વધારાનો લોચો ઊભો નહીં થાય ત્યા સધી એ ે ે ં ુમબઈ જવાન ક્યા ગોઠવવાનો હતોુ ું ં ં !

તો સામ પક્ષ ક્ષમા પરમની િચંતા કરતી જ હતીે ે . જો ક એન એક ે ેવાતે સતોષ હતો ક તન્વીન એમના આ સબધની જાણ થઈ જાય તો એમણ ં ે ે ં ં ેબહ ગભરાવા વ ન હતુ ુ ું .ં તન્વી તો આમય ટાછડા લે ે ેવાની જ હતી ને! એ ટલી વહલી ટાછડા લઈ લ એટલા વહલા પોત બય લગ્ન કરવા ે ે ે ં ે ં ે ેમાટ મક્ત થઈ શકે ેુ . એન કદીક તો એવો િવચારય આવતો હતો ક શા માટ ે ે ે ેપોત જાત જે ે તન્વીન શકા આવ એવ કશક કરીન એન ન ઉ કરે ં ે ં ં ે ે ે ેુ ુ ?

આમ પરમ અન ક્ષમા બય પોતપોતના ે ે મનમા ં ક પનાના ઘોડા દોડાવતા હતાં .ં બય મનમા તો સામ પાતર્ ટાછડા લઈ લ એવ ે ં ં ે ે ંુ ુ ઈચ્છતા ંહતા પણ સામ ઘાસની ગજીમાં ે ં ં િચનગારી ચાપવામા પણ એટલા જ ડરતા ં ં ં ંહતા.ં

છતા ઓક િદવસં , પડશ એે વા દવાશ એમ નક્કી કરીન પરમ મબઈ ે ે ે ંુઊપડયો. એનો િવચાર શૈલન ત્યા જઈ ક્ષમાન ક્ષોભમા મકવાનો ન હતો ે ં ે ં ૂએટલ એ શૈલની ે ઑિફસની બહાર આંટા મારવા માડયોં . સા ં ઑિફસ ટતા શૈલ બહાર આ યો એટલ જાણ અચાનક જ હોય એમ એ શૈલની ં ે ે

સામ જઈ પહ ચ્યોઃ ે 'ઓહ, દિનયા કટલી નાની થઈ ગઈુ ે છે! મન વપ્નય ે ેખ્યાલ ન હતો ક તમ આમ મળી જશોે ે . હ કપનીના કામ મબઈ આ યો ુ ં ં ે ં ંુ .'

'આપણ ત િદવસ લગ્નમા મ યાે ે ે ં એ પહલી વખતે અન આ આમ ેઅચાનક બીજી વખત મળી ગયા. આવ ઘણી વખત બનત હોય છુ ું ં ે. કોઈન ેએક વખત મળીએ એટલ થોડા જ સમયમા એમન બીજી ે ં ે ન તર્ીજી ે વખત મળવાન ંુથત હોય છું ે. આવ બન એ પાછળ િવિધન કોઈ અજાણ પર્યોજન ુ ું ે ંહોય છે. તમન સમય હોય તો માર ઘર ચાલોે ે ે .' શૈલ સહજપણ કે ે ં.ુ

પરમન એક ક્ષણ તો મન થઈ ગય ક ચાલન એ બહાન સીધો ે ં ે ે ેુશૈલના ઘર પહ ચી જાઉંે . ક્ષમાન પણ જોઈ લે ઉં અન એને ં ુઘર પણ જોઈ લઉં, પણ પહલી જ મબઈની મલાકાે ંુ ુ તમા ઘર સધી પહ ચી જવાનુ ુ ંયોગ્ય ન લાગ્યુ.ં ક્ષમા પણ પોતાન એકદમ જોઈન ગભરાઈ જાય એે ે વો પણ િવચાર એને આ યો.

'ફરી કોઈ વખત આવીશ, અત્યાર તો માર કપનીન કામ એક ે ે ં ે ેડીનરમા પહ ચવાન છં ં ેુ . ન કાલ પાછા વડોદરામા નોકરી પરે ે ં .' એમ કહીન ેઘર જવાન ટા યે ંુ .ુ

'આવો ન સામ કોફીે ે હાઉસમા બસીએં ે .' કહતા શૈલ આગળ થયો અન ે ં ેપરમન પણ તની સાથ વધ વાત કરવાન મન તો હત જ એટલ એ એન ે ે ે ં ં ે ેુ ુ ુઅનસયુ . ત િદવસ લગ્ન વખતના શૈલ કરતા પરમન આજનો આ શૈલ ે ે ં ેજદો લાગતો હતોુ . પરમ મનમા ગચવાઈ ર ો હતોં ંુ .

બય કોફી હાઉસમા જઈ બઠા એટલ શૈલ શ કયે ં ે ે ે ુર્ં: 'તમાર ે કપનીન ં ેકામ વારવાર મબઈ આવવાન થત હશે ં ં ં ં ેુ ુ ુ .'

PUST

AKAL

AY.C

OM

81

'ના રે, બચાર મિહન એકાદ વખત આવવ પડ છે ે ં ે ેુ . આમ તો હુ ંએક ફામા યટીકલ કપનીમા એકાર્ ુ ં ં ઉન્ટન્ટ એટલ કોઈક વખત જ આવવાન ં ે ંુથાય અન સાચ પછો તો મન આવ બહાર જવાન બહ ગમત પણ નથીે ં ૂ ે ં ં ંુ ુ ુ ુુ .'

'મારય તમારા વ જ છે ં ેુ . હ ંુકપનીમા ડીઝાઈનીંગ ડીપાટમન્ટમા ં ં ે ં ંર્એટલ મારય ે ે ઑિફસની બહાર જવાન ક્યારક જ થાય છું ે ે. ઘરમા અમ બ ં ે ેજણ છીએ. મારા પત્ની ન હં ે ં.ુ ત િદવસ લગ્નમા તમ મારી પત્નીન તો તમ ે ે ં ે ે ેજોઈ હતી. તમારા કટબમાુ ુ ં .ં..? માફ કરજો માર આું વ પછવ તમન અયોગ્ય ુ ું ૂ ં ેતો નથી લાગત નું ે!'

'ના રે, એમા શં ં?ુ મારા કટબમા હાલ તો હ એકલો જ ુ ુ ં ં ં ંુ . એક વખત પરણલો હતો પણ બહ ન જામ્ય ન અમ ટા થઈ ગયાે ં ે ે ં ંુ ુ .' ગચવાતા પરમ ૂં ં ેક ુ.ં ક્ષમા કહતી હતી ક પ ા શૈલની માસીની દીકરી હતીે ે . પણ આ માણસની દ ટતા તો જઓ એ કહતો હતો ક એ એની પત્ની હતીૃ ુ ે ે ! જ્યાર ેપરમને ખબર હતી ક એની પત્ની તો ક્ષમા હતીે .

'સોરી, તમારી વાત જાણીન િદલિગરી થઈે .' શૈલ કે ં.ુ

'એવ તો ચા યા કરું ે. િજંદગી સરળ ચા યા કર તો િવિધન માન ે ે ેકોણ?' પરમ તત્વ ાન ઉચ્ચાયે ુર્ં. મનોમન એ િવચારી ર ો આ શૈલ ભટનાગર પણ જલબી વો છે ે, બહારથી દેખાય છે એટલો સીધો નથી. એણ ેક્ષમાન પણ અંધારાે મા ં રાખી છે. પ ાન પોતાની માસીની દીે કરી તરીક ેઓળખાવીને. જો શૈલન પણ કોઈ લફર હોય તો પછી ક્ષમાન એનાથી ે ં ેુઅલગ થતા કોઈ ન રોકી શકં ે. મનોમન પરમ હરખાવા માડયો ક ચાલો ં ેપોતાનો મબઈનો ફરો સફળ થયો અન મન મનમાુ ેં ે ે ંકાઈ શકા હતી એનો ં ંહવ કાઈે ં ઉપાય નીકળશે.

બધા ંમોટા બાજીગરના હાથના ં પ્યાદા ંહતા ંઅને આગળ ભાિવમા ંશુ ંિનમાયર્ ુ ંછે એની કોઈને જાણ નહોતી.

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

82

૧૬. ગગન ભાગી ટયો -પર્વીણાબને કડિકયા

'ગગન' એટલ સારા બર્ ાડ પર િવ તરલે ં ે ં.ુ આપણો ગગન આખી િજંદગી લમા સડયાં કર એવી માયા ન હતોે . એ તો લમા આ યો ંત્યારથી જ ત્યાથી ભાગી ટવાના પતરા ઘડવા માડયો હતોં ેં ં . જો એમા ંસફળ ન થાય તો પછી કારાવાસની સજા ભોગ યા વગર તો ટકો જ ન હતો. લમા ખાવં ં,ુ પીવ ંુઅન રહવ બધ મફતે ે ં ંુ ુ . છતા ંગગન વી િવશાળ ભલન પિરણામ ભોગ યા વગર ૂ ંુ ગગનાન ે ટકો ન હતો.

એટલ વળી સાર હત ક ગગનન લમાુ ું ં ં ે ે ંુ પણ લાગવગ સારી હતી. તના સાગરીતો લની અંદર બધ િવના સકોચ પહ ચાડી શકતાે ં ં ેુ . 'હાથ મક ૂ ેપોલા તો કામ કર ગોલાે '. એણ ે નાણાનંી કોથળી ખ લીુ મકૂી હતી. ગગનન ેખ્યાલ ન ર ો ક આમ કામ કઢાવે તા ંતો કબરનો ભડાર પણ ખટી જાૂ ે ં ૂ ય.

ગગન શ આખી િજંુ ં દગી લમા સડવાનો હતોં ? તન કાવતરાબાજ ે ંુમગજ રાહ જોત હત ક કઈ ચાલ કામયાબ િનવડુ ું ં ે ે. શ શ મા ંએણ ે તો લર અન પહરાદાર ઉપર ડોળાે ે િ થર કરી તમન રીઝવવા માે ે ડંયા. બધાન ે

િવ ાસમા લીધાં . ચાલચલગત સારી રાખી. અરે, પણ લની એ હવામા કઈક એવ હોય ત માં ં ં ેુ ફક કવી રીત ે ે

આવે! લોખડી દયં વાળો ગગન મીણ વો થઈ ગયો. એ કાઈ ં લમા ંસબડવા આવા ધધા નહોતો આચરતોં . એન હરામનાેપૈસાની આદત પડી ગઈ હતી.

લમા કોટડીમાં ં બીજા બ જણા હતાે તમની સાે થે એણે સમળ ુ ેસાધ્યો. િમતર્તા વધારી. મીઠું બોલી કામ કઢાવવામા ં પાવરધો ગગન મનમા ં િકિમયા તો ઘડયા જ કરતો હતો ક ે આ કાળ કોટડીમાથી કમનં ે ં ુભાગવુ?ં બન જોડીદાર સાથ પાક્કી દો તી કયા પછી તમના સહકારની ે ે ેર્આશા સાથ વાત કરીે . પલા બ ચતર હતાે ે ુ . ગગનની વાત ગમી પણ તમાે ંજોખમ ભાર હતે ં.ુ જો એની ગધ લરન ક કોઈન આવ તો તમની ં ે ે ે ે ે પણ સજા વધી જાય એવી એમન બીક હતીે .

ગગનની છાપ સારી હતી. તેમના પર શકા આવ તવ તન વલણ ન ં ે ે ં ે ંુ ુહત ંુ . પણ પલા બનન હવ થોડા ે ં ે ે ે િદવસો પછી િરહાઈ મળવાની હતી તથી ેએન મદદ કરવાની ે આનાકાની કરતા હતા. ગગનનો તમન સમે ે જાવતા ંદમ નીકળી ગયો. પણ ગગન ન નામ હાથમાું ંલીધ કામ પાર પાડયા વગર ુ ંાસ ન લે.

માડ માડ ત બન તૈયાર થયાં ં ે ં ે . પતરો એવો રચ્યો ક ગગન િબમાર ેં ેછે. પહલા બ ચાર િદવસ શાિતથી રહી િવતાવવાનાે ે ં . ચોથ િદવસ પટમાે ે ે ંદખાવાના બરાડા પાડવાનાુ . દદ કાબમાર્ ૂ ંઆવ તો બરાડા બધે ં થાય. દદ ર્હોય તો બધ થાય નં ે? પછી ડોક્ટરથી સારવાર ન થઈ શક એટલ ગગનન ે ે ેલની ગાડીમા ંબસાડી દવાખાન લઈ જવોે ે . ર તામા ંગગન પોતાનો પરચો

બતાવી બધન હલ આપી ફરાર થઈ જાયે ુ . આ કકાવતરામા પલા લોકોન ં ે ેકાઈ જોખમ તાગ્ય ન હત એટલ બય ગગનન મદદ કરવા તૈયાર થયા ં ં ં ે ે ેુ ુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

83

હતા. ગગને શાળા દરમ્યાન નાટકમા ંકામ કય હતુ ુર્ં .ં તે કલા આ કામમા ં

આવી જશ એમ તન થયે ે ે ં.ુ બધ ગોઠવણ કયા મજબ પાર ઉતર તો ુ ું ેર્ 'ગગન' લમાથી ભાગી ટવામાં ંકામયાબ થાય.

આ ગગનન માથે ં ુદખતુ ુ ંહત ુ.ં ન જમવા ગયો ન નહાવા. ચોકીદાર આ યો, ગગનો તો માથ મોઢ ઓઢીન સે ે ે ઈૂ ર ો. બી િદવસે પટ પકડીન ે ેચીસો પાડવા મડયોં . વગર દખુ ે, દદનાર્ એવા બરાડા પાડતો ક બધા તર્ાસી ેગયા. લર ડોક્ટરન સાથ લઈને ે ે આ યો. ગગન બ માણસથીે ય ઝા યો ઝલાય નહીં. તપાસ આદરી પણ રોગ શ છ ત કળવ ડોક્ટર માટ કોયડા ુ ું ે ે ં ેપ હત ુ.ં દદ યા રોગ હોય તો િનદાન થાયર્ ને? િબમારને િબમારીની દવા અપાય શાત કરાયં . નાટક કરત હોય તનાથી તો ભગવાન પણ તર્ાસી ુ ં ેજાય.

ડોક્ટર િબચારો પસીનાથી રબઝબ થઈ ગયોે . ગગન આબાદ નટ પરવાર થયોુ . તન શ દદ છ ત ડોક્ટર કળી ન શક્યોે ે ં ે ેુ ર્ . વળી તમાે ંબીજુ ંનાટક ઉમયેુર્ં. વારવાર ડબલાં ં ભરી ઝાડ જે વા માડયોં .ગગન સફળતા પવક ચાલ ચાલતોૂ ર્ હતો. લના ચોકીદાર, લર, વોડનર્ બધા તનીે આ ચાલથી તર્ાિહમામ પોકારી ગયા.

હવ શે ં?ુ અિભનય સમર્ાટ ગગનન કા મોટા ડોક્ટરન બોલાવવો ે ેપડયો. તન દદ જાણી ન શકાયે ં ંુ ુર્ . વોડનર્ , લર અન ડોક્ટરની મડળીએ ે ંનક્કી કય ક આનુર્ં ે ે અહીંથી સીધો હોિ પટલમા ં જખસાડવો પડશે. એમણ ે ગાડી બોલાવી, જાપ્તો જો ક થોડો ઓછોે હતો. ગગનની વતણર્ ુકં અન છાપ બીજા કદીે ે ઓ તથા લના માણસો પર સારી હતી. તઓન વતન હમદદ પવકે ં ૂુ ર્ ર્ ન ુ ંર ુ.ં ગાડી શ થઈ, દરવાજા બહાર નીકળી. વ થોડું ંુ જગલ વં ં ુઆ ય ક ગગનન ુ ું ે ં આગળન ંુનાટક શ થયુ.ં

મન ે તરત 'ઝાડે' જવ ંુપડશે.Õ એક જમાદાર ે દયા ખાઈને તની બડી ે ેખોલી નાખી. ગગનન ંુિચ લાવાન ચાલુ ું જ હત ુ.ં Ôઆરે, ડર્ાઈવર સાહબ ગાડી ેખડી કરો. મરી હાલત બહોત બરી હૈે ૂ .Õ એણ દ્ખની ચીસો પાડતા કે ં ં.ુ ગાડીમાનંા જમાદારો હસી પડયા.

Ôબૈઠ જા બહાર નીકલ કે. યહા ંકહાસેં તેર લીએ બાથ મ લાયગે ેં ે!Õ ન ેગગને તો લઘાનેં ં ુનાડ છોડવાનો ઢ ગ આદયુ ં . બ પહરદારોએ તન રોક્યોે ે ે ે ે . Ôચલ ભાગ બહાર. ધગ ક પીછ બઠ જાું ે ે ે ે . જ દી વાપીસ આ જાના.Õ

ગાડી ઉભી રહી. બડીઓ છોડલી હતીે ે . ગગન તો ઉતાવળથી ચાલી દર ઝાડીૂ પાછળ પહ ચી ગયો. પલા બ પહરદાર વાત વે ે ે ે ે ળગ્યા. એમન ક્યા ે ંખ્યાલ હતો ક ગગને તો નાટક કરતો હતો!

દસક િમિનટ થઈ ગઈ એક બો યોે : 'એય ગગના, સો ગયા ક્યા. િકતની દર લગાતા હૈે !'

બીજો કહ:ે Ôયાર, બીડી પી લન દ બાદમ ઉસકો દો ડડે ે ે ેં ં ે ઓર લગાયગેં ે.Õ

ગગન તો લઘાન નાડ બાધી દોે ેં ં ં ંુ ુ ટ મકી અન ગલાિટયા ખાૂ ે ંુ ઈ ક્યાનંો ક્યા પહ ચી ગયોં . એ જીવ સટોસટનો ખલ ે ખલી ર ો હતોે એટલે આંખ મીંચીન ઝાડીઓમાે ંઆડો અવળો દોડી ર ો હતો.

PUST

AKAL

AY.C

OM

84

બીડી પીવાઈ ગઈ પછી એક બમ પાડીે ૂ : ‘હ ગગનાે િકતની દર ેલગાતા હૈ? બહાર આજા વરના ડડા ખાયગાં ે .Õ ગગન હોય તો જવાબ આપ ેને. એ તો દોટ મકીન ૂ ે ક્યાનંો ક્યા પહ ચી ગયો ં હતો. આ બાજ બહ વાર ુ ુથઈન ગગન આ યો નહીંે એટલ તના નામની ે ે જોર જોરથી રાડો પાડવા માડયાં . એમની િધરજ ખટી ગઈૂ . બદકની ં ુ નળી તાકી પણ યથર્.

રાતન અંધાર પોતાન સામર્જ્ય જમાવી ર હતુ ુ ુ ું ં ં ં ંુ . ગાડી તો સીધા ર તા પર જાય. એટલ ે ઝાડી ઝાખરામા દોડવાન જોખમ ગગન હ ત ં ં ં ે ેુ મખ ુ ેિ વકાયુર્ં. બડીઓ નહોતી તથી સરળતા સાપડીે ે ં . રાતના અંધારામાયં ચટાપટાવાળા ંકપડા ંજ દી કોઈની પણ આંખ ે ચડ તથી પહલી દકાન ે ે ે ુનાના ગામમા ંઆવી ત્યાથંી એણે ધોિતયુ ંન પહરણ ખરીદી પહરી લીધાે ે ે .ં એના સાથીદારોએ એન લમા બસો િપયા પહ ચાડયા હતા એટલ એન ે ં ે ેરાહત હતી.

એક વાળદ દકાન બધ કરતો હતો તન પર્મથી બોલી લપટમાં ં ે ે ે ે ંુ લીધો અન માથ મડન કરાવી દીધે ે ં ંુ .ુ ર તામા.ં એક ફિળયા પાસથી દસ િપયા ે ેઆપીન ગોગ સ લઈ ે આંખ પર પહરીેલીધા.ં એવા િદદાર કયા ક જો યમરાજ પણ આવ તો પાછા જાયર્ ે ે : 'અરે, હ ંુભલથી કોન લવા આવી પહ ચ્યોૂ ે ે ?'

આ બધ કરતા ુ ં ં ખીસામા ંબહ પૈસા બચ્યા ન હતાુ . પણ ભખ ન જએ ૂ ુરોટલો. એણ ે મ યુ ં તે પટમાે ં ઓયુર્ં. ત્યા વળી આરતીનો ઘટાનાદ ં ંસભળાયોં . એટલ એ ે મિદરન ઓટલ જઈ બઠોં ે ે ે .

પજારીૂ ન ભગવાનની વાતમાે ંપલોટી રાતવાસો કરવાનો સોદો પાકો કય . સવાર પડી એટલ મહારાજે સાથ ચાનો સબડકો મારતાે ંકહ:ે ‘પિડતં , હુ ંવટમાગ ભલો પડયોે ં ૂુર્ .ં આ ગામન બસ ટશન ક ર વન ટશન કઈ ુ ું ે ે ે ે ં ેબાજુ?ંÕ

ભલો મહારાજ કહ:ે ‘હ આ મબઈ જાું ંુ ઉં .ં બસો મારી સાથ તમન ે ે ેર વ ે ે ટશન ે સધી સાથ આપીશુ .Õ ભાવતુ ં હત ુ ં ન વૈદ કીધે ે ં.ુ પોતાના સાથીદારો સાથ નક્કી કરલી જગાએ એ પહ ચ્યોે ે . એનો દખાવ એવો તો ેબદલાઈ ગયો હતો ક ે એના સાગરીતો પણ તન ન ઓળખી શક્યાે ે .

એણ એમની સાથ ે ે મસલત કરી. પછી પોતાની જની ન ધમાથી એક ૂ ંબકરો શોધી કાઢયો. પત્નીન પૈસ જે ે ધધો કરતોં . ગગનન તનાે ે ભદે ની ખબર હતી. એ માણસ પત્ની િસવાય એક બીજી ી સાથ સબધ ધરાવતો ે ં ંહતો. પોતાની પત્નીથી આ છાનુ ં રાખવા વખત આ યે તની પાસથી ે ે૧૦,૦૦૦ . આરામથી ઓકાવી શકાય એવો એ પોચકણ પણ હતો. ગગન ેએની પાસથી એકબ વખત પૈસા પડા યા પણ હતાે ે . આ ય એણ એની ેપાસ દસ હજાર િપયાની માગણી કરીે .

ગગન તન ભાડો ફોડી દવાનીે ે ં ે ધમકી આપી પૈસા પડાવતો. આબ બચાવવા ત કોઈ પણ જાતની દલીલ વગર પૈસા આપી ગગનન મ સીવી ે ંુદતોે . એન ખબરે હતી ક જો ગગન મારી બૈરીન સમાચાર આપશ તો કદાચ ે ે ેબૈરી ઘર બહાર પણ તગડી મકેૂ.

આવા ંખોટા ંકાય કરનારા ભલ ર્ ે બહાર છાતી કાઢીન ફરતા હોય પણ ેજો તમની નબળી કડીે ની ખબર કોઈ ગડાનું ે ભલ ચક પણ પડ તો હવામાૂ ે ૂ ે ે ંફફડતા પાન વી તમની હાલતે થઈ જતી હોય છે. એમાય બૈરીં ન પૈસ જ ે ે

PUST

AKAL

AY.C

OM

85

તાગડિધ ા કરતા હોય એવાની હાલત તો 'ચોરની મા કોઠીમા ં મ ઘાલીન એ એવી ે થઈ જતી હોય છે.

એ તના સકટ સમયની સાકળ હતીે ં ં . એ જ્યાર ખાસ ભીડમા હોય ે ંત્યાર જ આ માણસની પાસે ે પૈસાની માગણી કરતો. એટલ એન ે ે કામચલાઉ પૈસા મ યા. પણ ત કટલા ે ે િદવસ ચાલવાના! તન ક્ષમાન પરમ યાદ ે ે ેઆ યા.ં ક્ષમા કરતા ંપરમન ફસાવવો સહલોે ે લાગ્યો. ક્ષમાની વાતની જો શૈલન ખબર પડ તો તના ઘરમાે ે ે ંતર્ીજ િવ યધ્ધ થાય તવા ભર્મમાુ ં ે ંુ ગગન રાચતો.

ભલભલાન પસીનો ટી જાે ય એવો સખત કાગળ એણ ે લખ્યો. શબ્દોન કોે ઈ શરમ નથી હોતી. લખનાર યા વાચનાં ર પણ શ અસરમાથી ુ ં ંબાકાત રહી શકે! શૈલન બરાબર જાળમાે ંફસાવવા ત હોટે ેલ બસરા જઈન ે ેફોટા લઈ આ યો અન એ ફોટાની સાથ એક ે ે કાગળ લખ્યો એમા એણ ં ેપચાસ હજાર િપયાની માગણી કરી અન ે એ કાગળ શૈલન પહ ચાડવાે માટ ેઆંગિડયાનો ઉપયોગ કય . થી કાગળ બરાબર પહ ચે.

ગગનન ક્યા ખબર હતી ક પરમ અન ક્ષમાે ં ે ે તો ' ટાછડાે ' પામલાે ંપર્મી પખીડાે ં ંહતા!ં ન શૈલ ક તની પત્ની પ ા તો આ કાવતરામા ક ફોટામા ે ે ે ં ે ંહતા જ નહીંં ! તમન લટવા માટનો પતરો હવાઈ િક લાે ે ં ે ેંુ વો હતો. એની મળૂ ગણતરી જ જ્યા ખોટી હતી ત્યા ં ં ક્યાથી એક નવો પૈસો પણ મળવાનો ંહતો? એન થય ક જો બૈરી પાસથી પૈસા ન નીકળ તો એના યાર પાસથી ે ં ે ે ે ેુતો પૈસા મળશ જે . એણ એની પાસથી િપયા ે ે ૫૦,૦૦૦ની માગણી કરવાન ંુનક્કી કયુર્ં.

ગગન લમાથંી ટયો. એણ ે વશભષા બદલી ભલ પોલીે ૂ ે સ પકડી ન શકી પણ એના ંખીસા ંખાલી થઈ ગયા ંહતા.ં સપનામા તન ં ે ે ૫૦,૦૦૦ . દખાયાે .

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

86

૧૭. તન્વી અને ક્ષમા -િવજયકમારુ શાહ

ક્ષમા આમ તો આ છાનગપિતયાવંાળી િજંદગીથી રાજી તો નહોતી જ. પણ એ વાતની એને ઉ જેના ઘણી રહતેી. પરમને ખોયો તે તો કદાચ જીવનની મોટી મખૂતાર્ હતી. તમાે ંદર અઠવાિડય મળતી ે આ બે રાતનુ ંઉ જને તે મ ઘેરા ંસમણાનીં મ માણતી અને ઈચ્છતી કે આ રાતનુ ંકદી પર્ભાત ન હોય.

બે િદવસ! અપ ડાઉન કરવાના અને આખુ ંઅઠવાિડયુ ંપા ં રવાનુ.ં તે ઈચ્છતી નહોતી છતા ં એ જ ગનોુ વારવારં કરવાની એની તી તા જતી નહોતી. પોતાના મનને ચાહ ેતોટલુ ંમનાવવા પર્યત્ન કરે પણ એના મનમાથીં તન્વી ખસતી ન હતી. સતાૂ ં ને જાગતા ંતન્વીના િવચાર એનો કડોે મકતાૂ ન હતા. એક તરફ એને બીક રહતીે હતી કે પોતાના પરમ સાથનાે આ સબધનીં ં એને જાણ થઈ જશે તો પરમના જીવનમા ંમોટી હલચલ મચી જશે ને તન્વીને તો એ મ ઈચ્છતી હતી એમ ટાછડાે લવાને ં ુબહાનુ ંમળી જશે.

તો બીજી તરફ એનુ ંમન એમ થાય એવુ ંઈચ્છતુ ંપણ હત ુ ંકે એમ થાય તો સારંુ. પરમ તન્વીથી ટો થાય તો પોતાનો માગર્ પણ મોકળો થાય. પોતે તો ક પનાના સબધથીં ં જ શૈલ સાથે સકળાયલીં ે હતી ને! પણ પરમના બીજી વખત ટાછડાે થાય એટલે એની પર્િત ઠામા ંપણ મોટો બદલાવ આવી જાય અને એમાથીં બહાર નીકળતા ંપરમને બહ ુઅઘરંુ લાગે. કદાચ પરમને એનાથી એવુ ંડીપર્શને પણ આવી જાય કે માથીં એ બહાર જ ન નીકળી શકે.

જો કે ક્ષમા તન્વીને રીતે જાણતી હતી એ રીતે તો પરમે સામથીે એની સાથે ટાછડાે લઈ લવાે જોઈએ. પણ પરમના મનમા ંહજુ એ વાત બસતીે ન હતી. એને તન્વીનો કોઈ દોષ જાણે દખાતોે જ ન હતો. હવે ક્ષમા એમ ઈચ્છવા માડીં હતી કે તન્વી જ પલાનીે સાથે ભાગી જાય તો સારંુ.

આ શકર્વારુ ે રાતના દસ વાગ્યે આવવાને બદલે ક્ષમા સાં સાડા છ વાગે આવી ગઈ. આ સયાૂ ર્ હોટલમાે ં િડનર લવાને ં ુહત ુ ંતથીે ઊતરીને એણ ેપરમને ફોન કય : Ôપરમ, હુ ંવડોદરામા ંસયાૂ ર્ હોટલનીે લોબીમા ંરાહ જોઉં .ં તુ ંઆવ.Õ એ ફોન કરીને લોબીમા ંસોફા પર બસીને ે પરમની રાહ જોતી હતી ત્યા ંતન્વી અને િમહીર હોટલમાે ં આ યા ં ને એમણે એક મ લીધી. સરવા કાને સાભળતાં ં ક્ષમાને ખબર પડી ગઈ કે એમણે પિતપત્ની તરીકે પોતાને ઓળખા યા ંહતા ંઅને મનજરે ે ે તમને ે મ નબરં ૨૮ આપી હતી.

ક્ષમાને થયુ ંકે હમણા ંપરમ આવે એટલે આ તો તન્વીની પોલ ઉઘાડી પડી જ જશે. પણ એને બીજી વાતે ગભરાટ પણ થયો કે પોતે અહીં હાજર છે એની જો તમને ે ખબર પડી જશે તો પોતાની ને પરમની પોલ પણ પકડાઈ તો નહીં જાય ને!

પલાે ં બે પોતાના મમા ંગયા ંએટલે ક્ષમા લોબીમાથીં બહાર નીકળી હોટલનાે મઈને ગટે પાસે આંટા મારવા લાગી. પરમ હોટલમાે ંઆવે તે પહલાે ંએ પરમને સાવધ કરી દવાે માગતી હતી.

પરમ આવતા ંએણે એને બધી વાત કરી અને એમનો મ નબરં પણ

PUST

AKAL

AY.C

OM

87

આપ્યો. પરમ કહ:ે ‘આપણાથી આમ જાહરમાે ંભવાડો ન કરાય. મારા મનમા ંએક બીજો પ્લાન છે. હુ ંએમની પાછળ એક ખાનગી ડીટક્ટીવને ે રોકવા માગુ ં .ં એ આપણને એમની ફોટા સાથનીે માિહતી પરીૂ પાડશે પછી તન્વી જાતે જ ટાછડાે આપવા મજબરુ થઈ જશે ને બધુ ંઘરમળેે પતી જશે.’

‘અત્યારે ભવાડો થવાની િચંતા નથી. તુ ંસીધો એમના મ પર જઈને બારણા પર ટકોરા માર ને. કદાચ મનજરે ે તને રોકે તો એમ કહવાને ં ુ કે તુ ંએમનો દો ત ંઅને એમને મળવા આ યો .ં’

‘ના, મને મારી રીતે કામ પતાવવાનુ ંજ યોગ્ય લાગે છે. ચાલ ડાઈનીંગ મમા ંજઈએ અને શાિતથીં િવચારીએ.’

‘આપણે બયે ે ટાછડાે લવાનાે છે એ કમે ભલીૂ જાય છે! મારા એકલાના ટાછડાે થાય એનાથી વાત ઓછી પતવાની છે?’

‘પરમ મને તો આ તક જવા દેવા વી નથી લાગતી. આપણ એમન ે ેઆ રડે હડડેં ે પકડીએ. મારી ત ંુિચંતા ન કરતો. મેં તને ક ુ ંતો છે કે મારી કોઈ પણ ઈચ્છા હશે તો એમા ં શૈલ હા જ પાડશે. હુ ંએને જણાવુ ં કે મારે ટાછડાે જોઈએ છીએ એટલી જ વાર છે.’

‘ચાલ ખાતા ંખાતા ં િવચારી લઈએ ક ે શુ ંકરવુ ં છે. અને એ લોકો હજુ હમણા ંજ મમા ંગયા ંછે તથીે થોડોક સમય જવા દવોે હીતાવહ છે.’

‘પરમ! આટલ થવા છતા ુ ં ં તને ગ સોુ નથી આવતો કે બામણની મ મરૂત અને ચોઘડીયા ંજોવા બઠોે છે!’

‘જો સમજ, બીજા ટાછડાે લવાે માટે પાકા પરાવાૂ જોઈએ. હુ ંડીટક્ટીવને ે રાખુ ંતો તે કાયદા અને કાનનૂ જાણે અને તે રીતે પરાવાૂ ભગાે કરે.’

જમવાની થાળી આવી સાત વાટકી અને બે મીઠાઈ સાથે રોટલી િપરસાઈ. જો કે ક્ષમાને તન્વીને હાલ જ પકડવી હતી અને પરમ કોઈ પણ રીતે કાયદો હાથમા ંલવાે માગતોં નહોતો તથીે ક્ષમાને થોડી શકાં તો પડી પણ તનીે ઉતાવળથી પરમ ચાલતો નહોતો તથીે ત ે થોડીક શાતં પડી. પરમ શાિતથીં ખાતો હતો.

ગરમ ગરમ કચોરી ખાતા ંક્ષમાની નજર ડાઈનીંગ હોલના ં ાર પર પડી. િમહીર ત્યા ં ઊભો હતો. ક્ષમાએ ચારે બાજુ નજર દોડાવી પણ તન્વી નહોતી તથીે થોડી આકળિવકળ થઈ. પરમ તો એની ખાવાની ધનૂમા ં હતો. હમણા ં આવુ ં ં કહીને ક્ષમા ડાઈનીંગ હોલના બીજા ારથીે બહાર નીકળી તન્વીને શોધતી હતી. ત્યા જં લડીઝે ર ટ મમાે ંપર્વશતીે તન્વીને ક્ષમાએ જોઈ.

ર ટ મમાે ં જવુ ં કે િમહીરને બોલાવી લાવી એન આે મા ં લવોે તે બે િનણયમાર્ ંથોડોક સમય ગયો પણ તને ે થયુ ંપરુુષો આમ તો તને ે માટે હડલેં કરવા અઘરા નથી તથીે તન્વી નથી તનોે લાભ લઈને મીહીર પાસે તે પહ ચી..

‘આપ િમહીરભાઈ?’

‘હા.’ ‘હુ ં અહીં આપને રાજ્કોટથી આવલોે સદશોં ે આપવા આવી .ં

રાજ્કોટમા ંતમારા ંસાસ ુિબમાર છે ને?’

‘ હોટ? મારા ંસાસ ુતો ૨૦૦૦મા ંઅક માતમા ંમરી ગયા ંહતા.ં’

PUST

AKAL

AY.C

OM

88

‘આપ િમહીર માકડં ને?’

‘ન બને , હુ ંતો િમહીર શાહ ંઅને રાજ્કોટ સાથે મારે નાહવાનો કે નીચોવાનોય સબધં ં નથી.’ ગચવાતા િમહીર કૂં ં ે ં.ુ

‘સોરી, સોરી. આ તો મેં કાઉંટર પર પછૂ ં ુતો તમણે ે મને તમારા તરફ ઈશારો કરીને ક ુ.ં તથીે ...’ અને ઝડપથી ક્ષમા લડીઝે ર ટ મે તરફ વળી, તન્વી ભટકાઈ જાય તે આશયથી.

તન્વી ર ટે મમા ંજ હતી. ત પોતાનો ે મકે અપ ઠીક કરતી હતી. ક્ષમા વાત કરવાની શ આત કરવા જતી હતી ત્યા ંતન્વી બોલી: Ôઆ

પરુુષો ક્યારયે સમ નહીં કે આપણો મડૂ ક્યારે કવોે હોય અને કવોે થઈ જાય?’

‘મને ક ુ?ં’ ક્ષમાએ અજાણ હોવાનો ડોળ કરતા પછં ૂ ં.ુ ‘હા મ ેં િમહીરને ક ુ ંહત ુ ંકે સામાન મકૂીને મવીુ જોવા જવુ ંછે તો તે કહ ે

જમ્યા પછી જઈશુ.ં’ ‘હા, મારે તમારી માફી માગવાની છે, બહને. હુ ં િમહીર માકડનં ે શોધુ ં ં

અને તમે માનીને મેં રાજકોટથી આવલોે સદશોં ે કહવાે પર્યત્ન કય તો એ કહ ેતમને ગરસમજણે થઈ છે હુ ં િમહીર શાહ ંઅને રાજ્કોટ સાથે મારે નાહવા કે નીચોવાનોય સબધં ં નથી’

‘ મને સમજણ ના પડી ક ે તમે શુ ંકહવેા માગો છો?’

મારા ંએક બહનનોે રાજકોટથી ફોન અ યો અને મને કહલે ંુ કે હોટલે સયૂામાર્ ં િમહીર માકડં કરીને તમનાે બનવીે છે તમને ે સદશોં ે આપો કે તમનાે સાસ ુબહ ુ િબમાર છે. તે સદશોં ે આપવા મેં કાઉંટર પર પછૂ ં ુતો કાઉંટરવાળા ભાઈએ તમારા િમહીર બતા યા અને આખુ ંકો ં શાકમા ંગયુ.ં’

‘મારા ંમમ્મી તો ૨૦૦૦મા ંઅક માતમા ંમરી ગયા ંછે. િમહીર સાચો છે અમારંુ કોઈ સગુ ંરાજકોટમા ંનથી.’

‘તથીે તો મેં તમનીે પણ માફી માગીં અને તમારી પણ, બને .’

‘કંઈ વાધોં નહીં. અમે તો ઉમરઠથીે લગ્નની સાડીઓ લવાે આ યા ંછીએ.’

‘કોના ંલગ્ન?’

‘મારા ંઅને મીહીરના.ં બે અઠવાિડયામા.ં કમે તમન ે કંઈ શકા ં છે?’

‘ઓહ મને તો એમ કે તમે બનેં પરણેલા ંછો. ફરી સોરી. જો કે આવુ ંન કહવાયે ..’

‘એટલે હુ ંમોટી લાગુ ં ંકે િમહીિરયો નાનો?’

‘જવા દો ને બને , શુ ંતમારંુ નામ? મને લાગે છે આપણે વાતો તો ઘણી કરી પણ એકબીજાના ંનામ જાણતા ંનથી.Õ

‘મારંુ નામ જા વી!’ ‘હુ ંશૈફાલી. તમને મળી ને ઘણો આનદં થયો. ચાલો ત્યારે તમન લગ્ને

મબારકુ .’ ક્ષમાએ પોતાનુ ંનામ પા યુ.ં બનેં સાથે બહાર નીક યા.ં િમહીરને ખાવુ ં હત ુ ંપણ તન્વી બળજબરી

PUST

AKAL

AY.C

OM

89

કરી નજીકના િથયટરે આરાધના પર તને ે લઈ ગઈ.

આ બાજુ પરમ ક્ષમાને આટલી વાર લાગી તનાથીે થોડો ઊંચો નીચો થતો હતો. તણે ે ક્ષમાને આવતી જોઈ અને એનો ાસ હઠો બે ેઠો. ‘ક્યા ંજતી રહી હતી આ બધુ ંખાવાનુ ંઠંડુ ંપડી ગયુ!ં’

‘ત ુ તારા ડીટક્ટીવને ે પછૂ અને કરવુ ં હોય તે કર . પણ બે અઠવાિડયામા ંતારી તન્વી તો પરણી જવાની છે.’

હવે ચમકવાનો વારો પરમનો હતો. ઘરે જઈને તે રાતેર્ ક્ષમાએ તો મન મકૂીને પરમને માણ્યો. જાણે ફરીથી

િવવાહીત જીવનમા ંઆવી ના ગઈ હોય! પરમે વાતો કઢાવાની બહ ુકોિશશ કરી પણ કહ ેછે ને ી જો ધારી લે તો કવૂા વા ઊંડા પટવાળાનાે પટમાથીે ં ય વાત કઢાવી લે. અને જો વાત ના કહવાનીે જીદ લે તો કવૂાના કયા પડળમા ંતે વાત ડબૂી જાય તે કોઈને ના સમજાય.

સવાર પડી જ્યારે પરમ ઉઠયો ત્યારે ક્ષમા િનત્યકર્મથી પરવારી ગઈ હતી. તનાે મ પરનુ ંહા ય જોતા ંપરમને લાગ્યુ ંકે આ તે ખબુ જ પર્ િ લત છે. હનીમનૂ ઉપર સાપતુારા ગયા ંહતા ંત્યારે આ જ મદુૃ હા ય તનાે મ ઉપર રમતુ ંહત ુ.ં અક્ માતમાથીં ઊઠયા પછી અ પહલેો શિનવાર હતો જ્યારે તે વ થતાથી ચાલી શકતો હતો.

શિનવારે મટીનીે શોમા ં ‘મકનાઝે ે ગો ડ’ ચલચીતર્ નટરાજ થીયટરમાે ંચાલતુ ંહત ુ.ં બનેં તે જોવા ઊપડી ગયા.ં પાછા ફરતા પરમે પલોે અકળાવતો પર્ પછૂયો: Ôશૈલ માની તો જશે ને?’

ક્ષમા કહ:ે ‘તુ ંમને કહ ેતન્વીથી તુ ં િદવસે ટો તે િદવસે હુ ંપણ શૈલથી ટી, બસ!’

રડુ ંરડુ ંથતા અવા તે બો યો: Ôક્ષમા, તારો ભર સો કરીને તન્વીથી તો હુ ં ટો થઈ જાઉં અને તુ ંક્યાક પાછી પડી તો?’

‘હુ ંક્યાયં પાછી નથી પડવાની.’ પરમની પીઠ પસારતા ક્ષમા બોલી. અને પછી તે ખડખડાટ હસી અને બોલી. પરમ ઉપરવાળાએ આપણી જોડી બનાવી છે તે બનલીે જ રહવાનીે છે. આ તો વચ્ચે થોડકુ ં ગર્હણ આ યુ ંહત ુ,ં હવે ગમે ત્યારે જતુ ંરહશેે.’

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

90

૧૮. ગગનાની ભલૂ

-પર્વીણાબને કડિકયા

એક વખત પોતાના કાવતરામા સફળ ન થતા ગગનાએ ઝીણવટથી ં ંપોતાના પગં લા તપાસવા માડયા તો એમા એન પોતાની એક મોટી ભલ ં ં ં ં ે ૂપકડાઈ. પોત લમાથી આજ સધી પૈસાની ઉઘરાણી ફક્ત કાગળ પર ે ં ુઘમકી આપીન જ કરાવી હતી પણ એમા ક્યારય એણ ક્ષમાના ફોટા ે ં ે ેમોક યા હતા. પોત લમાથી પોતાના સાગિરતન પૈસા વસલ કરવાની ે ં ે ુસચના આપી હતી તમા હોટલના મનજુ ે ં ે ે ે ર એમન ફોટા આપ્યા ન હતાે ે . ગગનો લમા ગયો હતો એટલ મનજર ગભરાઈ ગયો હતોં ે ે ે .

ગગનાન આ વાતની ખબર ન હતી એટલ એણ છ લ પોતાના ે ે ે ે ેમાણસન પૈસા વસલ કરીન આપી દવા પોતાની પોસથી ફોટા મોક યા હતા ે ે ે ેુએ તો પોલીસન હાથ પડી ગયા હતાે . એટલ ક્ષમા ક એના પિત ભટનાગર ે ે ેહજ ફોટાુ જોયા જ ન હતા. અન આવા કામના અનભવી એવા ગગનાન ે ેુખબર હતી જ ક આવી મોટી રકમ કોઈ માતર્ ખાલી ધમકીભયા કાગળથી જ ે ર્ન આપી દે. ફોટા સાથ હોય તો એ પોલીસ પાસ જવાન બદલ પૈસા આપી ે ે ે ેદવાન વધાર પસદ કરે ં ે ં ેુ .

□ ગગનન પોતાની ગગન વડી ભલ ઉપર િવચાર કરવાનો મોકો ે ૂ

મ યો. અરે, હુ ંઆવડી મોટી થાપ કવી રીત ખાઈ ગયોે ે . ગગન જન્મ ધય ત્યાર આવો ન હતોે . િજંદગીન આ િતર્ભટ આવ થશ તવો તો એન વપ્ન ે ે ે ં ે ે ે ેુપણ ખ્યાલ ન હતો. કોણ, ક્યાર અન કમ કોઈ પણ કાય કર છ ત સજોગો ે ે ે ે ે ે ંર્પર િનધાિરત હોય છર્ ે.

અવળા ધધામા પાવરધો ગગન કવી થાપ ખાઈ ગયોં ે ! શ કોઈનીું પાસથી પૈસા ઓકાવવા હોય તો માતર્ ધમકી ભય કાગળ પરતો છે ૂ ે? કોઈ નાન બચ્ચ પણ કહી શક ક એવા તો ઘણા ફ્તિરયા આ યા કરતની પ તી ુ ુ ું ે ે ં ં ં ે ેકરવાની હોય.

ગગન ખબ કડક કાગળ તો મોક યો પણ જોડ પરાવા પ એકાદ ે ૂ ે ૂ ેફોટો મોક યો હોત તો દન છ એ યિક્ત પોતાનો ગનો પાવવા પૈે ે ુ સા ન મોકલે? કાગળની ધારી અસર ત્યાર જ પડ જ્યાર સાથ ફોટા હોયે ે ે ે . પરાવા ૂપ ફોટા જોઈન ભલભલા ભડવીરના છક્કા ટી જાયે ે . ગગન પોતાની મખામી પર અ ાહા ય કરી ર ોૂ ર્ . પાછો પોતાની ખાનગી જગ્યા પર આ યો અન ક્ષમાના ફોટાે , તના પર્મીના પહલમા હોય ત શોધવા મડી પડયોે ે ે ં ે ંુ . ખાખાખોળા કરતા ખાસો સમય લાગી ગયોં ં .

ગગન પરમન લખલો કાગળ ફોટા સિહત પોિલસના હાથમા જઈ ે ે ે ંપડયો હતો. પૈસા ક્યાથી આવં ે, ઉપરાત ફોટા ખોયા ત નફામાં ે .ં ગગન અકળિવકળ થઈ ગયો હતો બધા ર તા પર તન ે ે ‘ગોદરજે ’ન તા લટકત ુ ું ં ંદખાત હતે ં ંુ .ુ

જ્યાર કોઈ વ ત શોધતા હોઈએે ુ અન તમા નાસીપાસ થવાય ત્યાર ે ે ં ે

PUST

AKAL

AY.C

OM

91

પરસવ રબઝબ થઈ જવાય અન ગ સો પહ ચ સાતમ આસમાને ે ે ે ે ે ે ેુ . ગગન ધઆપઆ થતો બધી ખિફયા જગ્યા પણ શોધી વ યોુ ુ ું ં . વાધો ન આવ અન ં ે ેક્ષમા તરત પૈસા મોકલાવ એવો એક પણ ફોટો જડયો નહીંે .

હોટલ બસરાના મનજર પાસ પહ ચ્યોે ે ે ે . ‘અરે, યાર તારી પાસ ેક્ષમાના ફોટા હતા. જો ન એ ક્ષમા ભટનાગર ખબ હરાન કર છે ૂ ે ે ે. ત એવી તો ેચાલાક છ ક સજ્જડ પરાવા વગર એક રાતી પાઈ પણ નહી આપે ે ૂ ે.’ બસરાનો મિલક ગગનની વાત કરવાની ઢબથી પહલા તો ગભરાઈ ગયોે ે ં . કારણ તની પાસ એક પણ ફોટો હતો નહીંે ે .

ધીર રહીન પહલા તણ ગગન માટ ઠડે ે ે ં ે ે ે ં ુ મગાવવાનો ઓડર આપી ં ર્તન નરમ કયે ે . પછી ફોટા શોધવાના ખોટા નખરા કયાં ં ં ર્ં, અર કદાચ ેઅંદરની ઑિફસમા હશ તમ કહી તની આંખ સામથી ઓઝલ થઈ ગયોં ે ે ે ે . ગગન તો ઠડા પીણા સાથ ભજીયાની મોજ માણવામા મશગલ હતોં ે ં ં ુ .

લગભગ અડધા કલાક પછી હાથમા એક પરિબડીય લઈ જ્યાર તણ ં ં ે ે ેુદશન ર્ દીધા તો ચીલ ઝડપ હાથમાથી ખચી લીધં ે ં ેં ં.ુ પણ સાપડી િનરાશા ંક્ષમાનો એક પણ ફોટો તમા ન હતોે ં . હોય પણ ક્યાથીં ? બધા ફોટા પોલીસન ેહાથ પડી ગયા હતા. ત કહતા મનજરની જીભ િસવાઈ ગઈ હતીે ે ં ે ે . ગગન જો િવફર તો બચાર અડબોથ આપી દતોે ે ે . તન માટ તૈયારી રાખવી પડે ે ે ે.

સાચી વાત તો એ હતી ક મનજર ગગનના લમા જતા ગભરાઈન ે ે ે ે ં ં ેપોતાની પાસના ફોટા અન નગટીવોનો પોલીસની બીક નાશ કરી નાખ્યો ે ે ે ે ેહતો. એન ગગનની પાછળ લમા જવાનો કાઈ મોહ ન હતોે ં ં . વળી ગગનાન લાબી સજા થઈ હતી એટલ એ નજીકના ભિવ યમા પાછો ે ં ે ંઆવવાનો પણ ન હતો એની એન ખાતરી હતીે .

ધધામા અનં ં ે વળી તમાય પૈસા કા ગગન કોઈની શરમ રાખતો ે ંનહીં. વળી હાલ તો કડકીના િદવસો ચાલતા હતા. પૈસા વગર ગગનના િવચારો હમશા તર્ાસ ફલાવતાં ે ે . લમાથી જ્યાર સાગિરતો પૈસા લવા જતા ં ે ેત્યાર ફોટાના પરાવા ન હોવાન કારણ ધોયલા મળા વા પાછા ફરતાે ૂ ે ે ે ૂ .

શૈલ ભટનાગર જો પોતાની પત્ની ‘ક્ષમા’ન પરાયા મદની બાહ મા ે ંર્જએ તો વાત પર પડદો પાડવાના પૈસા આપુ ે. ગગનન ખબર હતી આવી ેવાતો ઢાકવાના પૈસા હોયં . પણ ફોટા ક્યા?ં પોલીસના લફરામા પડવા કોઈ ંસજ્જન માણસ તૈયાર ન હોય.

હરીફરીન વાત ફોટા પર આવીન અટકતીે ે . ફોટા મળતા ન હતા. અંત બહ શોધખોળ પછી ગિફયા ે ુ ુ ઠકાણ સતાડલા ફોટાનો સટ સાપડયોે ે ં ે ે ં . આ પહલી વખત ફોટા મોક યા હતા ત વખત કઢાવલા ફોટાનો વધારાનો ે ે ે ેસટ હતોે . ગગન તની સરસ મઝાની કોપી કરાવી શૈલ ભટનાગરન ત્યા ે ે ે ંમોકલવાનો પાકો બદોબ ત કયં .

ગગનાએ ફોટાનો એક સટ તૈયાર કરીન શૈલ ભટનાગરન સરનામ ે ે ે ેધમકી સાથ રવાનાે કય . એમા એણ લખ્ય ક પોલીસન વચમા નાખીન તમ ં ે ં ે ે ં ે ેુમોટી ભલ કરી છૂ ે. અન અમન પણ ખચના ખાડામા ઉતારી દીધા છે ે ં ેર્ . એટલ ેઆ સાથના ફોટા જોઈન હવ અમન િપયા પચાસ હજાર આપવા પડશે ે ે ે ે. જો પોલીસન ખબર કરવાની ભલ કરશો તો પિરણામ બહ ખરાબ આવશે ૂ ેુ . આ ફોટા ટીવી અન ન્યઝ પપર ે ૂ ે પર માકલી આપવામા આવશં ે.

પૈસા ક્યા અન ક્યાર પહ ચાડવા એની સચના તમન એક ં ે ે ેુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

92

અઠવાિડયા પછી પતર્થી જણાવવામા આવશં ે. એ દરિમયાન તમ પૈસા ેતૈયાર રાખશો. પૈસા આપશો કો તરત તમન ફોટા તથા તની નગટીવો ે ે ેઆપી દવામા આવશ એટલ તમન ખાતરી થશ ક હવ પછી અમારા ે ં ે ે ે ે ે ેતરફથી તમન કોઈ રે ંજાડ કરવામા નહીં આવં ે.

કાગળ ટપાલ પટીમા નાખી ગગન લાબો થઈન સતોે ં ં ે ૂ . એન ધોળ ે ેિદવસ વપ્ન દખાય ક વળતી ટપાલ પૈસા આવી જશે ે ં ે ે ેુ . કાગળમા ચોખ્ખો ંપોલીસનો ઉ લખ કય હતોે . વધમા જણા ય ક ક્યા અન ક્યાર એ માટ ુ ું ં ે ં ે ે ેઆવત અઠવાિડય બીજો કાગળ મળશે ે ે. પરા ૂ ૫૦ હજાર િપયા જોખવાના હતા. સાથ પરાવો સાબત હતો એમ ગગન માનતો હતો તથી તન કોઈ ે ૂ ે ે ેુિચંતા ન હતી.

□ એ પતર્ ભટનાગરન ત્યા પહ ચ્યોે ં . શૈલ ત નોકરી પર હતો એટલ ે ે

પ ાએ પતર્ ફોડયો. એની સાથના ફોટા જોયા એટલ એન થોડીઘણી વાત ે ે ેતો સમજાઈ જ ગઈ.

સા શૈલ આ યો એટલ એણ એ ફોટા એન બં ે ે ે તા યા. શૈલ કહ:ે ‘ક્ષમા તો ન આપણ જાણીએ છીએ એ જ છે ે ે. પણ મન એ સમજાત નથી ક ે ં ેુએણ પોતાની ઓળખ ક્ષમા ભટનાગર તરીક કમ આપી હશે ે ે ે? વળી એ તો ટાછડા લીધલી છે ે ે. જો એ આ સબધ ગભીરતાથી િવકસાવતી હોય તો ં ં ં

એમા કશ ખોટ પણ નથીં ં ંુ ુ .’ ‘એણ અટક ખોટી જણાવી છ એટલ મન કશકે ે ે ે ંુ વહમ પડત લાગ છે ં ે ેુ .

કદાચ આ સબધ ગભીર ન હોય અન લગડય હોયં ં ં ે ંુ .’ ‘એ હોય ત પણ ક્ષમાની સાથ આપણ મૈતર્ી સબધ છ એટલ ે ે ે ં ં ે ે

આપણ એન સાવધ તો કરવી જ જોઈએે ે .’ ‘પણ આપણ સામા જઈશ તો બાપડીન શરમાવાન થશે ં ં ે ં ેુ ુ . કોઈ બીજો

ર તો નીકળતો હોય તો કાઢો તો સારંુ.’ ‘મન પણ એમ જ લાે ગ છે ે. આપણ એમ કરીશ ક કાલ જ આ પતર્ ે ં ે ેુ

અન ફોટા એક િમતર્ તરફથી એમ લખીન એન મોકલી આપીશે ે ે ં.ુ’ ‘એન એ પતર્ આપણ જ મોક યો હશ એવો વહમ તો તોય આવી જ ે ે ે ે

જશે.’ પ ાએ િચંતા કરતા કં ં.ુ ‘તોય આપણ બ જઈએ એન કરતા એન ઓ શરમાવાન થશે ે ં ે ં ં ેુ .

આપણ િદવાળી ડીનર કરવાન ે ંુ જ છ તો એ બ તર્ણ િદવસમા જ રાખી ે ે ંલઈએ. એ આવશ એટલ બધી ખબર આપોઆપો જ પડી જશે ે ે.’ શૈલ કે ં.ુ

‘આપણ થોડી દોડાદોડ પડશે ે.’ ‘પણ ક્ષમાન મદદ કરવા વી હશ તો એનીય ખબર પડશ ન ે ે ે ે

આપણ મદદ પણ કરી શકીશે ં.ુ’

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

93

મનોજકમાર મહતાુ ે

-તખ લસ ુ – ‘મનજુ’ તોનવીુ

-જન્મભિમૂ - ડભોઇ, ગજરત રાજ્યુ ,

ઇન્ડીયા -સાઠોદરા નાગર હ થુ

-અભ્યાસ, બાળપણ અન ેયવસાય િફિઝકલ થરાપી ેઆિસ ટન્ટ લક્ચરર ી સયાજી ેજનરલ હો પીટલ/ મ. સયાજીરાવ યિનવિ ટી ુ ૧૯૮૩ સધી વડોદરાુ , ગજરાત રાજ્ય ુખાતે,

-હાલમા ટનં ુ , ટક્ષાસ ખાત ે ે્વસવાટ

- યવસાયઃ કન્સ ટીંગ િફિઝકલ થરાપી ટ અન િફિઝકલ થરાપી ે ે ેટડન્ટ એજ્યકશન િક્લનીકલ ુ ુ ેકોઓડ નટરે . -શોખઃ મ્યઝીકુ -સાભળવ ં ંુશાિ ય,ભિક્ત સિગત અન ગાવ ં ે ંુકરીઓકી ફોમટે ેર્

લખવુ-ં ગઝલ, ભજન, નાટક,

૧૯. શૈલ ન પ ાે - મનોજકમારુ મહતાે

ક્ષમાને શૈલ પો ટ કરલો ે ે એ પતર્ સવારની ટપાલમા ંમ યો ને એના ંતો જાણે બારયે વહાણ ડબીૂ ગયા.ં ઘડી ભર તો એને શુ ંકરવુ ંએનીય સધુ ન રહી. કોણે આ ટપાલ મોકલી હશે એની તો અટકળ જ કરવાની રહી. પતર્ને ફફોસીં જોતા ંક્યાયં એવો અણસાર પણ મળતુ ંન હત ુ.ં પતર્ પણ ચથાયું લેા વો હતો એટલે એને થયુ ં કે કોઈ કળજી કે ચીવટ રાખવાવાળી આ યિક્ત

નહીં જ હોય. એન હજ અનઘડ બ્લોકમઈલર સાથ પનારો ક્યા પડયો હતોે ે ે ંુ ! િવચારોના વમળમા ંએ વધ ુને વધ ુઊંડી એ ખેંચાતી ગઈ. પાછલા એ

સવનનનાં િદવસોમા ં એ ગરકાવ થઈ ગઈ. એ િદવસના િવચારોમા ં એ ખોવાઈ ગઈ િદવસોમા ંઆ ફોટા પડાયા હતા. એ િદવસોની ઉ જનાે એને ન્હોતી ઘરીે વળી, પણ એની જગ્યાએ અકળ ભય ને અસભિવતતાનીં હરખીે એના આખા શરીરમાથીં પસાર થઈ ગઈ.

એ િદવસોમા ંકે જ્યારે આ ફોટા પાડવામા ંઆ યા હતા તે િદવસોમા ંએ કોને કોને મળી હતી, કોની વાતો અજગતીુ લાગી હતી, કોઈ એવો પર્સગં કે જ્યારે કોઈ એને અજાણ◌્યો માણસ કે અજણી યિક્ત કમરાે ે સાથે જોવા મળી હોય. પણ એના હાથમા ંએવી કોઈ કડી ન આવી કે કોઈ શકાશીલં યિક્તનો અંદશોે પણ ન આ યો.

હવે એ િવચારોના વટોળમાથીં ં બહાર પછડાઈને વા તિવકતાના દગમુ ર્ વહણમાે ંવહવાે માડીં . એને થયુ ંકે આનો એક જ ઉપાય હતો અને તે હતો પરમ ને તન્વીના ટાછડાનોે . એને પોતાની તો કશી િચંતા જ ન હતી. એને ક્યા ંશૈલથી ટાછડાે લવાનાે હતા? પણ તન્વીથી પરમ ટો થાય તો જ પોતે એની સાથે લગન્ કરી શકે ને! અને આ િવચાર આવતા ંજ એના મખુ ઉપર પરમ સતોષનં ં ુિ મત ફરકી ગયુ.ં

માસીને બે િદવસની રજાનો ફોન કરીને સાજનીં જ ટર્નમાે ંએ વડોદરા જવા ઊપડી. એના મનના લપસણા ર તા પર પણ િવચારોની ગાડી ચાલી રહી હતી. એન ે િમહીર અને તન્વીના િવચારો આ યા અને એને થયુ ં કે એ શુ ંઅસબધં ં સબધોં ં હશે? સાચુ ંશુ ંછે? મારંુ સત્ય એ સત્ય છે કે પોકળ ભાસ છે?

આખે ર તે એને પરમ અને તન્વીના જ િવચારો આ યા કયાર્. એને થયુ ંકે પરમ ભલે બહારથી બડાશો મારતો હોય પણ એનાથી તન્વીને કશુ ંકહવાશે ે નહીં. અહીં તો પોતે જ કદાચ એમા ંઆગવાનીે લઈને તન્વીને બધી વાત કરવી પડશે અને એના િમહીર સાથનાે લફરાની પોતાને ખબર છે અને પોતે તન્વીને એની જાણ કરતા ંખચકાવાની નથી એ વાત પરમના મનમા ંબરાબર ઠસાવી દવીે પડશે.

ક્ષમા આમ કામકાજના િદવસોમા ંઅચાનક આવતી હતી એટલે નક્કી કાઈકં બન્યુ ં હશે એવી શકાં આવતા ંપરમ પણ બચને ે થઈ ગયો હતો એને લાગ્યુ ંકે કોઈ તાકીદની વાત ના હોય તો એની આમ અચાનક પધરામણી ના થાય. અને એટલે તો એ પોતાના ઘ◌ેરથી ટશને પાસે જ હત ુ ંછતા ંકાર લઈને ક્ષમાને લવાે ટશને ે સામો ગયો હતો ને!

ક્ષમા આવી એટલે બયે પરમક્ષમા તરફ રવાના થયા.ં પરમના મનમા ં

PUST

AKAL

AY.C

OM

94

લઘકથાુ , પર્કાિશત પ તક ુ‘મનોક પ’ ગઝલ સગર્હ ંસપ્ટમ્બરે , ૨૦૦૩ રગભમીં ૂ - ટન નાટય કલા ન્દ ુ ુના સૌજન્ય હઠળ ે ૧૯૮૮ થી ચાલ.ુ -પિત્ન ક પના મહતાે , પતર્ીઓ ુિવત તા સોમૈયા અનએ િમતાલી મહતાે , અન જામાતર્ અિનર ે ુસોમૈયા.

ઈમઈલ સપકે ં ર્ : mgmehta1026@yahoo.com

શકા ં હત◌ી એટલે તો એણ ે વાત કઢાવવાના આશય સાથે થોડી આડી અવળી વાત કરીને પછી સીધુ ંજ પછીૂ લવે ં ુએમ નક્કી કયુર્ં. પરમે એને આમ અચાનક આવવાનુ ંકારણ પછૂ ં ુતો ક્ષમા કહ:ે ‘હુ ંઘરે જઈને તને બધી વાત કરંુ .ં હુ ંએટલા માટે તો આવી .ં’

એના આવા જવાબથી પરમની શકાં વધ ુપર્બળ બની તોય એ ખામોશ ર ો. ફરી પ ૂ ંકે ન પ નીૂ ં મથામણ પણ એણે છોડી દીધી કારણ કે એ ક્ષમાને સારી રીતે જાણતો હતો. એ જો જાતે જણાવવા માગતીં નહીં હોય તો ભલા-ભોળા શકરં હાળહળ પચાવી ગયા છે તેમ એને પણ કોઈ ટસથી મસ નહીં કરી શકે.

ઘરે જઈ ક્ષમાએ ફર્ીજમાથીં ઠડું પાણી પીધુ ં ને સફામાે ંપરમની સામે બસતાે ંએણે પલે ં ુકવર એના હાથમા ંમ ૂ ં.ુ પરમથી એના હાથમા ંરહલાે પતર્નુ ંનાજકુ કપનં અછાનુ ંન ર ુ.ં પરમે એ જોયુ.ં એણે કાગળ વાચ્યોં અને સાથનાે ફોટા જોયા ને એય હબકી ગયો. પર્થમ ડર અને પછી ચીવટથી એણે ઝડપભરે આખી વાતનુ ંિવહગાવલોકનં કરવા માડં ં.ુ

પોતાની તો એને ખબર હતી પણ આ ફોટા શૈલે જોયા હોય તો ક્ષમાને િચંતા કરવા વુ ંખરંુ. એને ખાતરી હતી કે ક્ષમા ગમે તટલીે િહંમત બતાવતી હોય તોય જ્યારે પોતે આવી જાળમા ંફસાઈ ગઈ હોય ત્યારે પિતનો સામનો એ કયા મ એ કરી શકે? એની ડરલીે આંખો અને હાથનુ ંકપનં એની મનિ થિતની ચાડી ખાત ુ ંહત ુ.ં

‘એ તો સારંુ થયુ ં કે શૈલ નોકરી પર હતો ને આ કાગળ મારા હાથમા ંઆ યો. જો એના હાથમા ંઆ કાગળ આ યો હોત તો મારાથી તો એની સામે ઊભયંુ ન રહવાતે .’ ક્ષમાએ ક ુ.ં

'એક રીતે જોતા ં થયુ ંતે સારંુ જ થયુ ંછે. તને ટાછડાે આપતા ંહવે શૈલને જરાય ખચકાટ નહીં થાય અને તન્વીની સામે તો આપણી પાસે એટલા બધા પરાવાુ છે કે એને ટાછડાે આપવામા ંમનયે કોઈ તકલીફ નહીં પડે.’

‘તુ ંમાને છે એટલુ ંએ સરળ નથી. તે િદવસે તન્વીને જો આપણે રગં ે હાથ પકડી પ◌ાડી હોત તો એ બરાબર હત ુ ંપણ હવે આપણી પાસે પરાવાુ છે એના જવાબ એની પાસે તૈયાર હશે. તેં મારંુ કહવે ં ુમાન્યુ ંનહીં નહીંતર એક મિહના પહલાે ંજ તારા ટાછડાે થઈ ગયા હોત.’

‘તુ ંએની શા માટે િચંતા કરે છે. તને મારા પર િવ ાસ નથી? એને તો હુ ંકાચીઘડીમા ં ટાછડાે આપી દઈશ. હવે તુ ંજરાય િચંતા ન કરીશ. બધુ ંમારા પર છોડી દે. બધુ ંઆપણી ગણતરી પર્માણે પાર પડશે.’

‘મને તારી વાત સમજાતી નથી ને નથી તને મારી વાત સમજાતી. મને તો થાય છે કે આપણે બરાબરના ંફસાયા ંછીએ.’

‘એ બધી વાત પડતી મકૂ અને પહલાે ંચા બનાવ. હુ ંતારી િચંતાથી અજાણ નથી. પણ આપણી પાસે બધુ ં િવચારવાનો ને ભિવ યના ંપગલાનંો પ્લાન કરવાને ઘણો સમય છે.’

ક્ષમાએ ચા બનાવી ને એ પીતા ંએણે ક :ુ ‘તારી પાસે તો રહવાને ં ુઆવુ ંમકાન પણ છે. પણ મારે તો ટાછડાનીે વાત શ થાય એ પહલાે ંજ અમારા ઘરમાથીં બહાર નીકળી જવુ ંપડે. હવે તુ ંજ કહ ેમારાથી અહીં આવીનયે કયે મ એ રહવાયે , જો તેં તન્વીથી ટાછડાે ન લીધા હોય તો?’

PUST

AKAL

AY.C

OM

95

‘એટલે જ કહુ ં ં કે તુ ંમને આવતીકાલનો િદવસ આપ. પરમ િદવસે

આપણે પાછા ંમળીએ. આપણી બધી િચંતાઓ દરૂ થઈ ગઈ હશે. બોલ, ક્યા ંમળવુ ંછે? તુ ંકહતીે હો તો હુ ંમબઈું આવી જાઉં.’

‘ના મબઈું નહીં. હુ ંજ પરમ િદવસે અહીં આવી જઈશ.’

તે િદવસે તો વાત આટલથીે પતી. વાત પતી શુ ંવાતમા ંિવરામ પડયો. પરમના મનમા ંિવચારોનુ ંઘમસાણ ચાલુ ંથઈ ગયુ ંહત ુ.ં તો બીજી બાજુ ક્ષમાનુ ંગભરાત ુ ંિદલ પણ તરહ તરહની ક પનાઓ કરી એને મઝવતુ ું ંહત ુ.ં એને ખબર હતી કે પરમ ભલ ે ગમે તટલાે ફાડાં મારતો હોય પણ એનાથી તન્વીને ટાછડાનીે વાત નહીં જ કરી શકાય. એમા ંતો પોતે જ કાઈકં કરવુ ંપડશે.

ક્ષમા એ રાતે વડોદરામા ંરોકાઈ પણ બમાથીે ં કોઈને આ જાણે પર્મે કરવાનો ઉમગં જ ન હતો. બી િદવસે સવારમા ંક્ષમા મબઈું જવા તૈયાર થઈ ત્યારે પરમે ક ુ:ં ‘તુ ંઆ ફોટા અને કાગળ અહીં મકતીૂ જા. ને જાણે કશુ ંબન્યુ ંજ નથી એમ રાબતાે મજબુ નોકરી પર જ . ને ઉતાવળી થઈને શૈલને હમણા ંકશુ ંકહતીે નહીં.’

પરમના મનમા ંશૈલને બ મળીને પોતાનુ ંપોલ જાતે જ ખોલવાનો પ્લાન હતો. ને વાત કરતા ંક્ષમા કદાચ ખચકાય એ ટાછડાનીે વાત પોતે જ એની સામે મકવાૂ માગતો હતો.

બી િદવસે બપોરે નીકળી સાજનાં ચાર વાગ્યા પહલાે ંએ શૈલની ઑિફસની નીચે આંટા મારતો હતો. બહાર આવતા ંશૈલે એને જોયો ને આ તો ફમા યિટકલનાર્ ુ કમચારીર્ તરીકે નહીં પણ ક્ષમાની સાથે લફરંુ કરનાર તરીકે એને ઓળખી લીધો ને સામથીે બોલા યો: ‘અરે પરમભાઈ, આપણે ફરીથી પાછા મ યા. આ તો તમારે મારે ઘરે આવવુ ંજ પડશે.’

પરમને થયુ ં કે અહીં ર તામા ંચોખવટ કરવા કરતા ંએના ઘરમા ંજ ચોખવટ કરવી વધારે અનકળુ ૂ પડશે એટલે એણે એમા ંવાધોં ન લીધો. બયે જણા શૈલની કારમા ંએના ફ્લટે પર પહ ચ્યા. પ ાએ બારણુ ંખો યુ ંને એ પણ પરમને ઓળખી ગઈ. ‘આવો.’ એણે ક ુ.ં

‘આ મારા ંપત્ની પ ા, તમે તે િદવસ ેલગ્નમા ંએમને જોયા ંજ હશે.’

‘આ તમારા ંપત્ની!’ ‘કમે તમને કોઈ શકાં છે? એવુ ંહોય તો તમને અમારા લગ્નનુ ંઆ બમ

બતાવુ.ં’ મજાક કરતા ં શૈલે ક ુ.ં પછી પ ાને કહ:ે ‘પરમભાઈ આ આપણી સાથે જમવાના છે તો કશકંુ યોગ્ય બનાવો. ત્યા ંસધીમાુ ંઅમે વાત◌ો કરીએ. લાગ છ ક પરમભાઈન કશીક મઝવણ છે ે ે ે ં ેુ .’

Ôમઝવણું ! મારે!Õ પરમ છપાતા લોચા મારવા માડયોં ં . Ôમઝવણ તો ખરી જ નું !ે તમ પ ાન મારી પત્ની માની શકતા નથી ે ે

એટલી તો ખરી જ ને! તમ શાિતથી બસો એટલ હ તમારી મઝવણન ે ં ે ે ં ં ંુ ુ ુિનરાકરણ કરંુ.Õ હસતા શૈલ ક ન પરમ વધાર ગચવાયોં ે ં ે ે ૂંુ .

‘હુ ંખરખરે ગચવણમાૂં ંપડી ગયો .ં મને તો એવી માિહતી મળી હતી કે તમારા ંપત્નીનુ ંનામ ક્ષમા છે.’ ગચવાતાૂં ંપરમે ક ુ.ં

‘તો તમારા પર પણ બ્લકે મલરનીે જાસા િચ ી આવી છે કે શુ?ં’ શૈલ ેપછૂ ં.ુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

96

‘તો તમને બધી ખબર છે?’ ‘સરનામુ ંઅમારંુ હોય એટલે એવી િચ ી પહલી તો ે અમારા પર જ

આવે ને! જઓુ ક્ષમા અમારી દ તે છે અને અમને એના પર પરોૂ ભર સો છે. અમને લાગતુ ંજ હત ુ ંકે એ કોઈ ખોટંુ કામ તો ન જ કરે. પછી એણે તમને ખોટંુ સરનામુ ંશા માટે આપ્યુ?ં’

‘કદાચ એના પિતથી સતાડવાં માટે હોય!’

‘એના તો તર્ણ વષર્ પહલાે ં ટાછડાે થઈ ગયલાે છે અને અમને ખબર છે કે એ હજુ પરણી નથી અને એકલી જ રહ ેછે.’

Ôમન અત્યાર સધી એવી ખબર હતી ે ુ ક એ પરણી ગયલી છ એટલ ે ે ે ેઅમ ચોરી પીથી મળતા હતાે ં .ંÕ

Ôતમ લોકો જો ગભીરતા પવક આ સબધ િવકસાવતા હો તો એમા ે ં ૂ ં ં ં ંર્કશ ખોટ નથીું ંુ . તમ તો પરણલા નથી ને ે ે!Õ

Ôના. વાત એમ બની છ ક અમ બય એકબીજા સાથ પરણલા હતાે ે ે ે ે ે ં .ં તર્ણક વરસ પહલા અમ ટા થઈ ગયા હતાે ે ં ે ં ં .ં પછી અચાનક ગય વરસ ે ેઅમ મળી ગયા ન પાછા પર્મમા પડી ગયાે ં ે ં ે ં .ંÕ

Ôતમ બ એકલા છો તો પછી એમા વાધો ક્યા આ યો ક એણ પોત ે ે ં ં ં ં ે ે ેપરણી ગઈ છ એમ તમન જણાવવ પડે ે ં ંુ ?ુÕ ગચવાતા શૈલ પછૂં ં ે ૂ ં.ુ

Ôમન લાગ છ ક એમા મારી જ ભલ થઈ ગઈે ે ે ે ં ૂ . મ એન પછ ક એ ેં ે ૂ ં ેુપરણી ગઈ છે? તો એન થયે ં ુહશ ક હ પરણી ગયો હોઉં તો શે ે ં ંુ !ુ એટલ એણ ે ેમન એમ ક ક હ પરણી ગઈ ે ં ે ં ંુ ુ . મન લાગ છ ક મન પરણી ગયલો ે ે ે ે ે ેમાનીન એણ પણ પોત પરણી ગઈ હોવાન ક હશે ે ે ં ં ેુ ુ .Õ

Ôછતા તમ બ પાછા લપટાયાં ે ે ં !ંÕ Ôહ કાયમ માનતો ર ો ક હ તમારો દર્ોહ કર એમ એય માનતી ુ ું ે ં ં ંુ

હશ ક ે ે એ મારી ક પીત પત્ની તન્વીનો દર્ોહ કરી રહી છે. તમ મન તમ ે ે ેક્ષમાન સરનામ આપો એટલ હ એન ત્યા પહ ચી એન આનદા ય આપવા ુ ું ં ે ં ે ં ે ંુ ર્ઊપડી જાઉં.Õ

Ôઆપણ એક વખત જમી લઈએે . અમનય તમારી સાથ આવવ ે ે ંુગમત પણ અમાર ક્ષમાન શરમાવવી નથી એટલ સાથ નહીં આવીએ પણ ે ે ે ેઅમન લગ્નમા બોલાે ં વવાન ન ચકતાું ૂ .Õ

પરમ ટાછડાની ચોખવટ કરવા આ યો હતો પણ શૈલ અન ે ેપ ાના વહવાર અન ક્ષમા પર્ત્યનો એમનો ભાવ જોઈ એન એમના પર્ત્ય ે ે ે ે ેમાન ઉત્પન થયુ.ં એમણ પરમન પર્મથી જમાડયોે ે ે .

અનકર્મુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

97

૨૦. સીકર્ટ ઓપન્ડે -જયતીભાઈ પટલં ે

શૈલ અન પ ા સાથની વાતથી એક વખત તો પરમ ગચવાડામા જ ે ે ં ંુપડી ગયો પણ પછી તરત એ ખશ થઈ ઊઠયોુ . ક્ષમા પરણલી નથી એ ેજાણી એના મન પરથી જાણ હજાર મણનો બોજા ઊતરી ગયો હોય એે મ એ અનભવી ર ોુ . એણ કે ં:ુ Ôતમ ક્ષમાન ફોન કરીન કશ જણાવતા નહીંે ે ે ંુ . હ ંુએન આ યમા નાખવા માગ ે ં ં ંર્ ુ .Õ

Ôઅમન તમારી વાત હજ સમજાઈ નથીે ુ . ક્ષમાએ પોતાની સાચી ઓળખ આપવાન બદલ પોતાની અટક ભટનાગર શા માટ જણાવી એ એક ે ે ેકોયડો છે.Õ શૈલ કે ં.ુ

Ôગય વરસ અમ અચાનક ે ે ે ભગા થયા ત્યાર એણ મારી સામ જઠાણ ે ં ં ે ે ે ંુ ુચલા ય ક એ પરણી ગઈ છું ે ે. ન મય સામ જઠાણ ચલા યે ેં ં ં ંુ ુ ુુ . મ તો એન ેં ેમારી પત્નીન કા પિનક નામ આપ્ય પણ એણ તો તમાર સાચ નામ જ ુ ુ ું ં ે ં ંુઆપ્યુ.ં પણ અમ બ ટાછડાથી સત ઠ ન હતા એટલ અમ અમારા આ ે ે ે ં ં ે ે ંુકા પિનક જઠાણાની ુ ં આડમાય નવો સબધ બાધ્યોં ં ં ં .Õ

Ôપણ પછી તો તમાર ચોખવટ કરી લવી જોઈએ ને ે ે!Õ Ôપણ અમ સામાના જઠાણાન સાચ માનીન વળગી રહલા એટલ એ ે ે ં ે ે ં ેુ ુ

કવી રીત શક્ય બને ે ે? મન કાયમ તમન છતરતા હોવાનો અહસાસ ર ા કર ે ે ે ે ેન એન મારી પત્ની તન્વીન છતરતી હોવાનોે ે ે ે . આ તમારી સાથ ચોખવટ ેથયા પછી મન સાચી વાતની જાણ થઈ છ ન એટલો આનદ થયો છ ક ે ે ે ં ે ેની તમન ક પના પણ નહીં આવે ે. ક્ષમા તો હજ તન્વી મારી પત્ની છ ુ ે

એવા ભર્મમા જ હશં ે. તમ મન એન સરનામ આપો એટલ હ એન ે ે ં ં ે ં ેુ ુ ુઆનદા ય આપવા ઊપડી જાઉંં ર્ .Õ

□

શૈલ પાસથી ક્ષમાન સરનામ લઈન પરમ ક્ષમાન ત્યા જવાે ં ં ે ે ંુ ુ ઊપડયો ત્યાર એના પગમા અનરો થણગણાટ વતાતો હતોે ં ે ર્ . ર તામાથી એણ ં ેફ્લાવરનો એક બક લીધો એન પડાન પડીક લઈન ટક્સીમા એ ક્ષમાની ુ ુે ે ેં ં ં ે ે ંુચાલી પર આ યો.

દાદર ચઢી એણ ક્ષમાન બારણ ટકોરા માયાે ે ે ર્. ક્ષમા હજ હમણા જ ુ ંનોકરી પરથી આવી હતી. આ ટકોરા સાભળતા એન થય ક ં ે ં ેુ પાડોસવાળા ંમાણકબા આ યા હશે ં ે. એણ બારણ ખોલતા રોજની ટવ મજબ કે ં ં ે ંુ ુ :ુ Ôઆવો.Õ પણ સામ પરમન ઊભલો જોતા એના પગ જાણ બારણામા જ જડાઈ ગયાે ે ે ં ે ં . પોતાન મરીનલાઈન્સન જઠાણ પકડાઈ ગયાનો ક્ષોભ એના મ પર રમી ુ ુ ું ં ંુર ો.

Ôત એક બાજ ખસ તો હ અંદર આવી શક નું ે ં ં ેુ ુુ ! ક તારોે િવચાર બારણ ંુપા વાસી દવાનો છં ે ે?Õ હસતા પરમ બો યોં .

શરમ, ગભરાટ અન ક્ષોભના િમ ભાવ સાથ એક તરફ ખસતા ે ે ંક્ષમાથી માડ બોલાયં ં:ુ Ôત અહીંું ?Õ

Ôએમા આટલી આ ય શ પામ છં ં ે ેર્ ુ ! આપણ કાયમ વડોદરામા જ ે ં

PUST

AKAL

AY.C

OM

98

મળીએ છીએ ત કદીક ચઈંજ માટ મબઈમા ન મળાયે ે ે ં ંુ ?Õ કહતા પરમ ે ં ેક્ષમાના હાથમા બક થમાવી દીધો એટલ ક્ષમા વધાર ગચવાઈ રહીં ે ે ે ંુ ુ .

Ôકમ ન મળાયે ? પણ તન માર અહીંન સરનામ કવી રીત મ યે ં ં ં ે ે ંુ ુ ુ ?ુ ન ેઆ બકેુ! શો િવચાર છ તારો આે ?Õ

Ôસાવ સહલ છે ં ેુ . આ જમાનામા પૈસા ખરચતા માગી ચીજ મળી જ ં ંજાય છ ને ે! શાિતથી બસ આપણી પાસ બધી વાતો કરવાનો ઘં ે ે ણો સમય છે. હ જમીન આ યો એટલ તાર ખાવાન બનાવવાની િચંતા નથીુ ં ે ં ે ે ંુ . શાિતથી ંબસે .Õ પરમ હસતા ક પણ ક્ષમા વધાર ન વધાર ગચવાતી જતી હતીે ં ં ે ે ે ંુ ુ . પરમન અહીંન સરનામ શોધીન અચાનક અહીં આવવ એના ગભરાટમા ુ ુ ુ ું ં ં ે ં ંઉમરો કરી ર હતે ં ંુ .ુ

Ôજો, આ ચાલી છે. અહીં વડોદરા વ નથીું . અહીં બધા પાડોસીઓ ંએકબીજાનામા માથ મારતા હોય છં ં ં ેુ . કોઈન વાત કરવાન બહાન મળે ં ં ેુ ુ .Õ પોતાન ગભરાટ પાવતા એણ કહવા કયે ં ે ે ુર્ં.

Ôઆ તો હ નક્કી કરીન જ આ યો ુ ં ે .ં તારા ટાછડા કરાવીન જ ે ેજઈશ. પછી બી જ િદવસ હય ટાછડા લઈ લઈશે ં ેુ . હવ આપણ પાતા ે ે ંરહવે પડ ક કોઈ જાણી જશ એની બીકમા ફફડતા રહવ પડ એવ રહવા દવ ુ ુ ુ ું ે ે ે ં ં ે ં ે ં ે ે ંનથી.Õ પરમ પોતાની રીત મજાકમા કે ે ં ં.ુ

Ôપણ મ તન કહલ તો છ જ ક મારા ટાછડાની તાર િચંતા કરવાની ેં ે ે ં ે ે ે ેુનથી. એન તો હ મારી રીત ફોડી લઈશું ં ેુ .Õ ક્ષમા હજ પોતાના જઠાણાન ં ેુ ુવળગી રહી.

Ôત તારીેં રીત એ ફોડી ન લીધ એટલ તો માર મબઈ આવવ પડે ં ે ે ં ં ંુ ુ ુ .ુ હ શૈલ ભટનાગરન મળીન આ યો ુ ં ે ે .ંÕ

Ôહેં?Õ કહતા ક્ષમાના મ પર કઈ કટલાય ભાવ આવી ગયાે ં ં ે . એન તો ેશ બોલવ એનીય િવમાસણ થઈ પડીુ ું ં . જો પરમ શૈલન મળીન આ યો હોય ે ેતો પોતાની પોલ ખલી જ ગઈ હોયુ ! હવ પોત કય મ એે ે ે શૈલ અન પ ાન ે ેમળી શકશ એની િ ધા એના મ પર અંકીત થઈ ગઈે .

Ôહ શેં ં?ુ મ બધય પતાવી દીધ છેં ં ં ેુ ુ . મ શૈલ તારી સાથ પરણ્યા ેવગર તન ટાછડા આપી શકતો નથી એમ તન્વી પણ મારી સાથ પરણ્યા ે ે ેવગર મન ટાછડા ક્યાથી આપી શકે ે ં ે? એટલ આપણ કોઈએ ટાછ્ડા ે ેલવાના જ નથીે . આવતે અઠવાિડય જ પાછા પરણી જઈશ એવ નક્કી ે ં ં ંુ ુકરીન જ હ અહીં આ યો ે ં ંુ .Õ

Ôએટલ તય મારી મે ંુ ...Õ પોતાન જઠ પકડાઈ ગય એના ક્ષોભમાથીુ ું ં ંુ , પરમ તન્વી સાથ પરણલો નથી એ જાણતા જ ક્ષમા આનદમા આવી ગઈે ે ં ં ં .

Ôહા, તારી મ જ. આખ વરસ આપણ પાઈન ગનાહીત ઓથારમા ુ ું ે ે ંપર્મ કયે . પલા બ્લકમઈલર આપણ કારણ બાપડા ભટનાગર દપિતન ે ે ે ે ે ે ં ં ેજાસા િચિ મોકલી િચંતામા નાખી દીધાં .ં હ એમન ત્યાથી જ આવ ુ ં ે ં ં ંુ .Õ

Ôમાર એમની સામ શરમાવાન થશ ન તાર તન્વીની સામે ે ં ે ે ે ેુ .Õ Ôના, એ તો મન જાણતીય નથીે . એનો ભાઈ અમારી ઑિફસમા કામ ં

કર છે ે. એણ આપણ ટા પડયાે ે ં ંપછી એની બનનો ફોટો મન એટલા માટ ે ે ેઆપ્યો હતો ક એ મન પસદ આવી જાય તો એ આગળ વાત ચલાવે ે ં ે. પણ મ એમા રસ બતોવલો નહીં પણ એ ફોટો મારી પાસ રહલોેં ં ે ે ે . ત િદવસ ત ે ે ંુ

PUST

AKAL

AY.C

OM

99

અચાનક મળી ગઈ અન ઘર પણ આવી એટલ મ એ ફોટો ફર્મમા મકી ે ે ે ેં ં ૂેદીધો અન મારી પત્નીન તન્વી નામ તો મ તને ં ેં ેુ વલકમ હોટલમા જણાવલ ે ે ં ે ંુજ હત ુ.ં હા, એન નામ તન્વી નથી પણ જા વી છું ે. હજ બ મિહના પહલા જ ુ ે ે ંએના લગ્ન િમહીર સાથ થયા એમા માર જવાનય થયલં ે ં ં ે ં ે ંુ .ુÕ

Ôઆપણ બય કટલા મરખા છીએે ે ે ં ૂ ં ! મ આ શૈલન જઠાણ ચલા ય અન ેં ં ં ં ેુ ુ ુુસામ ત તન્વીને ેં ં.ુÕ

Ôમન એમ ક ત પરણલી હોય ે ે ં ેુ તો હ હજ એકલમિડયો રખડયા કર ુ ં ં ંુ ુ ુએવ વીકારતા મન શરમ આવ જ નું ં ે ે !ે? એટલ મ તન પછલ ક ત પરણી ે ેં ે ૂ ે ં ે ંુ ુગઈ છ ક હજ એકલી જ છે ે ેુ ? એમા થોડી વટની અકડાઈ પણ ખરીં .Õ

Ôન મ શૈલની સાથ પરણી ગયાન કહલ એમાય ત કદાચ પરણી ે ેં ે ં ે ં ં ંુ ુ ુગયો હોય તો તારા લગ્નજીવનમા વચમા ન આં ં વવાનો િવચાર કરીન ેકહલે ં.ુÕ

Ôન તોય આપણ એકબીજાના લગ્નજીવનની વચમા આ યા વગર ન ે ે ંજ ર ા નં ે!Õ

Ôઆપણ બય મનથી જદા થયલા ન હતા એટલ અનાયાસ જ ે ે ં ે ં ં ે ેુએકબીજા પર્ત્ય ખચાતા ર ાે ેં ં .ં એમા આપણ એકબીજાના કા પિલક જીવન ં ેપર પડનારા પર્ત્યાઘાતોનય િવસરી ગયાે .ંÕ

Ôહ કાયમ તાુ ં રા ટાછડાની અન ત મારા ટાછડાની િચંતા કરતા ે ે ં ે ંુર ા.ંÕ

Ôન કવા ભયના ઓથાર નીચ અધ્ધર ાસ મળતા ર ાે ે ે ે ં !ં મારા મનમા કાયમ તન્વીનો દર્ોહ કરતી હોવાનો ખ્યાલ રહતો હતો પણ હ તારા ં ે ંુપર્ત્ય ખચાતી જ રહલીે ેં ે .Õ

Ôમારય એવ જ હત નું ં ં ેુ ુ ! ત ગમ તટલી મક્કમતા બતાું ે ે વ પણ મારા ેમનમા કાયમ બીક ર ા કરતી હતી ક માર કારણ તારા સસારમા એવો ં ે ે ે ં ંડખો ઊભો થશ ક નો સામનો ત નહીં કરી શકે ે ં ેુ .Õ

Ôએ બધી વાતો આપણ કાલ કરીશે ે ં.ુ જો અંધાર થવા માડ છું ં ં ેુ . તાર ેજવામા મોડ થશં ં ેુ .Õ

Ôહવ શી િચંતા છે ે? હ અહીં જ રોકાઈ જઈશું .Õ Ôઅહીં? આ મબઈનીું ચાલી છે. ત અહીં રોકાય તો મારી તો કાલ ુ ં ે

સવાર ફ તી જ થઈ જાયે .Õ Ôતો ચાલ બહાર કોઈ હોટલમા જઈએે ં .Õ Ôભલે. ત પહલા બહાર નીકળું ે ં . હ તન શરીન નાક પાચ િમિનટમા ુ ં ે ે ે ે ં ં

મ ં .ંÕ Ôકમ મારી સાથ નીકળતાય તન શરમ આવ છે ે ં ે ે ે?Õ Ôતન નહીં સમજાય પણ મબઈની ચાલી એટલ ગામડાની ે ં ેુ શરીે . ત ંુ

જા, હ આવ નું ં ં ેુ !Õ □

બી િદવસ ક્ષમા પરમન સાથ લઈન હષની ઑિફસમા ગઈે ે ે ે ંર્ . આ

PUST

AKAL

AY.C

OM

100

એન બધી છોકરીઓન સાચી વાત કરવાની હતીે ે . એણ પરમન ઓળખાણ આપતા કે ં ં ંુ :ુ Ôઆ પરમ મહતા છે ે. તમ ે

બધા કહતા હતા ક માર વડોદરામા કાઈની સાથ લફર છ ત આની સાથ જ ં ે ં ં ે ે ં ે ં ે ે ેુહત ુ.ં ત વખત હ વડોદરામા પદર િદવસ રોકાઈ હતી ત્યાર અમન ે ે ં ં ં ે ેુએક્સીડન્ટ જ થયો હતો. જ સાચો હતો.Õ

Ôત એવી લચ્ચી ુ ું !ં હમણા માસીની સામ તારી રવડી કરીએ છીએં ે ે .Õ Ôએમન તો હ સમજાવી લઈશે ંુ .Õ Ôએની તો અમન ખબર છ જે ે . ત તો એમના પહલા ખોળાની દીકરી ુ ં ે

નં ે!Õ Ôઆ હ તમનું ે બધાન પરમન ઓળખાણ કરાવવા જ લઈ આવી ં ે ંુ

.ં આવત અઠવાિડય અમ ફરીથી પરણી જવાના છીએે ે ે ં .Õ Ôફરીથી એટલે?Õ Ôઅમ પહલા પરણલા હતાે ે ં ે ં .ં પછી ટા થઈ ગયા હતાં ં .ં હવ ફરીથી ે

પરણવાના છીએં .Õ Ôતારી વાતમા મન ટો કશી હમજણ પડતી નીં મલં ે ે. જો ફરીથી

પરણવાના હો ટો ટા જ શ કરવાં ં ંુ પયડા ઉટાં ?ંÕ Ôએમ માનો ક અમારા બ ના નસીબમા બબ લગન લખલા હતાે ે ં ં ે ે ે ં .ં

પણ અમાર કોઈ અજાણી યિક્ત સાથ પરણવ ન હત એટલ અમ એનો ે ે ં ં ે ેુ ુઉકલ આમ કાઢલોે ે . આવત અઠવાિડય અમ પરણવાના છીએે ે ે ં . તમન ેબધાન તો રજા નહીં મળ એટલ તમારાથી તો લગ્નમા નહીં અવાયં ે ે ે ં .Õ

Ôશ જગત જોું ેુ ડી મળી છે! આય ક્ષમાના વા જ લખ્ખા છુ ે. જઓ ુલગ્ન રિવવાર જ રાખજોે . અમ શિનવારની સાજથી જ તમાર ત્યા આવી ે ં ે ંજઈશ અન રિવવારની રાત જ ત્યાથી પાછા આવીશુ ું ે ે ં ં .ંÕ

Ôન અમ બધા સહકટબ આવીશ એટલ અમારા બધાન માટ સારી ે ે ં ં ં ે ં ે ેુ ુ ુહોટલમા મો બક કરાવી રાખજોે ં ુ .Õ

□

ક્ષમા ન ે પરમના એ બીજાં લગ્નન પાચ વરસ વીતી ગયા છં ે ં ં ે. ક્ષમાએ વડોદરાની ઑિફસ સભાળી લીધી છ ન પરમ હજ લાક્સાફામામા ં ે ે ંુ ર્જ નોકરી કર છે ે. બય પોતાના બ સતાનો સાથ આનદથી રહ છે ં ે ં ે ં ે ે. હજય ુક્ષમાનો પગાર પરમના ખાતામા જ જમા થાય છં ે. હવ કોઈ અલગ ખાત ે ંુખોલાવવાની વાત કરત નથીું .

સપંણૂર્

અનકર્મુ