MATERIAREN KONPOSIZIOA

Substantzia guztiak atomoz osatuta daude eta partikula hauek zatiezinak dira.Elementu kimikoak atomo berdinez osdatuta daude. O2 adibidezKonposatu kimikoak bi atomo desberdin edo gehiago dituzten substantziak dira. H2O esaterako

Elementu kimikoak

Elementu kimikoak taula periodikoan ordezkatzen dira, bertan sinbolo baten bidez adierazten dira.Bertan zenbaki atomikoa agertzen da ( nukleoan dauden protoi kopurua)Bere kokapena zenbaki atomikoaren araberakoa da eta periodo (ilaran) eta taldetan (zutabetan)ordenatzen dira

AtomoaNukleoz eta azalez osatuta daude.Nukleoa protoiz eta neutroiz osatuta daudeAzala elektroiz osatuta daude

Elementuak naturan

HIDROGENOA: Atmosferan aske, oxigenoarekin uretan konbinatuta, karbonoa eta oxigenoarekin konbinatuta materia organikoan .NITROGENOA: usain,kolore eta zaporegabea. Airean osagai nagusiena, proteinetan oinarrizko osagaia. Lurzoruan nitrato izeneko konposatuetanOXIGENOA: Ez du ez zapore ez kolore ez usainik.lurreko osagairik ugariena.Aske atmosferan, uretan disolbatuta, hidrogenoarekin konbinatuta uretan, mineraletan beste elementuekin batera eta materia organikoan karbono eta hidrogenoarekin batera.KARBONOA: lurrazalean ikatz hobietan, kristal puru gisa: diamantea, grafitoa,…Oxigenoarekin batera karbono dioxidoan eta monoxidoan organismo organikoetan oxigeno eta hidrogenoarekin batera ALUMNIOA: Bauxitatik ateratzen da. metal biguna eta arina. Hegazkinak itsasontziqak eta kotxeak egiteko erabiltzen daLURRAZALEAN BURDINA: Metalik erabiliena siderurgian. Pirita, sideritatik… ateratzen da. Altzairua ateratzeko beharrezkoa da. KALTZIOA: Arrautzen azalean, koraletan, marmolean, hezur eta hortzetan KLOROA posoitsua. Produktu zuritzaileak eta desinfekziorako erabiltzen da. Sodioarekin batera gatzaITSASOKO SODIOA Kloroarekin batera gatza sortzen da Itsaoko urak duena URETAN POTASIOA gure organismoak beharrezko du giharren eta nerbio sistemaren funtzionamendurako

MATERIARENKONPOSIZIOA

Taula periodikoa

Atomoak, elementuak

eta kristalak

Atomoak bakarka edota elkartuta ager daitezke.Atomoak elkartzen direnean molekulak edo kristalak sor ditzakete.Atomo bakartuak taula periodikoaren azkentaldeko gas geldoak dira: Ne, He, Ar, ….Molekula bakunak elementu bereko atomoen elkarketa O2

Sustantzia konposatuetan H2O, CO2

Atomo ugari elkartzen direnean sortzen dira substantzia sinpletan diamantea (karbono atomo askoren elkarketa) konposatuetan Na Cl gatz arrunta

Formula kimikoak

Materia mota bat adierazteko modua formula kimikoa da. Bertan, substantzia hori osatzen duten elementu guztiak agertzen dira . Horretarako, sinboloak erabiltzen dira eta bere kopurua, zenbakitxo batzuen bitartez..