la percepción del acento léxico - uab...

21
Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola La percepción del acento léxico Pontificia Universidad Católica de Chile, Facultad de Letras 2 de noviembre de 2007 La percepción del acento léxico Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola, Universitat Autònoma de Barcelona [email protected] http://liceu.uab.cat/~joaquim Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola La percepción del acento léxico http://liceu.uab.cat /~joaquim/phonetics /PUC_Ac_07/ PUC_Ac_07.html Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola La percepción del acento léxico La naturaleza del acento léxico Los correlatos acústicos del acento léxico Los correlatos perceptivos del acento léxico Los problemas metodológicos Realidad y abstracción Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola La percepción del acento léxico La naturaleza del acento léxico Los correlatos acústicos del acento léxico Los correlatos perceptivos del acento léxico Los problemas metodológicos Realidad y abstracción

Upload: others

Post on 12-May-2020

7 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

La percepción del acento léxicoPontificia Universidad Católica de Chile, Facultad de Letras

2 de noviembre de 2007

La percepción del acento léxicoJoaquim Llisterri

Grup de Fonètica, Departament de FilologiaEspanyola, Universitat Autònoma de Barcelona

[email protected]

http://liceu.uab.cat/~joaquim

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

La percepción del acento léxico

http://liceu.uab.cat/~joaquim/phonetics

/PUC_Ac_07/

PUC_Ac_07.html

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

La percepción del acento léxico

La naturaleza del acento léxico

Los correlatos acústicos del acento léxico

Los correlatos perceptivos del acentoléxico

Los problemas metodológicos

Realidad y abstracción

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

La percepción del acento léxico

La naturaleza del acento léxico

Los correlatos acústicos del acento léxico

Los correlatos perceptivos del acentoléxico

Los problemas metodológicos

Realidad y abstracción

Page 2: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

La naturaleza del acento léxico

• El acento léxico puede concebirse como unaprominencia que se manifiesta acústicamente yque es percibida por los hablantes

• Tres parámetros físicos en la onda sonora

• Tiempo

• Frecuencia

• Intensidad / Energía

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

La naturaleza del acento léxico

• La prominencia puede conseguirse mediantecambios o contrastes en los parámetros físicos

• tiempo duración / cantidad

• frecuencia (F0) tono (pitch) / tonía

• intensidad / energía intensidadsubjetiva (loudness) / sonía

• Variaciones de frecuencia (configuraciónespectral) timbre

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

La percepción del acento léxico

La naturaleza del acento léxico

Los correlatos acústicos del acento léxico

Los correlatos perceptivos del acentoléxico

Los problemas metodológicos

Realidad y abstracción

Page 3: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Los correlatos acústicos del acento léxico

• No siempre existe una correlaciónperfecta entre acento léxico y un aumentoen todos los valores de los parámetrosfísicos

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

QUILIS, A. (1971) "Caracterización fonética del acento español",Travaux de Linguistique et de Littérature (Strasbourg) 9: 53-72.

• 4 índices: 30,47% de las vocales

• 3 índices: 38% de las vocales

• 2 índices: 20% de las vocales

• 1 índice: 7,62% de las vocales

• ningún índice: 3,8% de las vocales

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Los correlatos acústicos del acento léxico

La duración

• Las vocales léxicamente acentuadasparecen ser sistemáticamente más largasque las que no son portadoras de acentoléxico

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

MARÍN, R. (1994-95) "La duración vocálica en español", ELUA,

Estudios de Lingüística de la Universidad de Alicante 10: 213-226.

Page 4: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Los correlatos acústicos del acento léxico

La frecuencia fundamental (F0)

• Los valores máximos de F0 no siemprecoinciden con la sílaba léxicamenteacentuada

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

GARRIDO, J. M. - LLISTERRI, J. - de la MOTA, C. - RÍOS, A. (1993) "Prosodic differences in reading style:Isolated vs. Contextualized Sentences", in Eurospeech'93. 3rd European Conference on Speech Communication and

Technology. Berlin, Germany, 21-23 September 1993. Vol 1. pp. 573-576.http://liceu.uab.cat/~joaquim/publicacions/Garrido_Llisterri_Mota_Rios_93_Prosody_

Reading_Style.pdf

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

LLISTERRI, J. - MARÍN, R. - de la MOTA, C. - RÍOS, A. (1995) "Factors affecting F0 peakdisplacement in Spanish", in Eurospeech'95. 4th European Conference on Speech Communication

and Technology. Madrid, Spain, 18-21 September, 1995. Vol 3, pp. 2061-2064.http://liceu.uab.cat/~joaquim/publicacions/Llisterri_Marin_Mota_Rios_9

5_Peak_Displacement.pdf

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Los correlatos acústicos del acento léxico

• Desplazamiento acentual (stress shift, F0

peak displacement)

• En palabras en frases, el pico o valormáximo de F0 aparece desplazado a laderecha de la sílaba léxicamenteacentuada

Page 5: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Los correlatos acústicos del acento léxico

• Podría pensarse que existe una“compensación” entre parámetros paracrear una prominencia

Las sílabas léxicamente acentuadas conpico de F0 podrían ser más breves o tenerla misma duración que las léxicamenteacentuadas sin pico de F0

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

GARRIDO, J. M. - LLISTERRI, J. - de la MOTA, C. - RÍOS, A. (1993) "Prosodic differences in reading style:Isolated vs. Contextualized Sentences", in Eurospeech'93. 3rd European Conference on Speech Communication and

Technology. Berlin, Germany, 21-23 September 1993. Vol 1. pp. 573-576.http://liceu.uab.cat/~joaquim/publicacions/Garrido_Llisterri_Mota_Rios_93_Prosody_

Reading_Style.pdf

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Los correlatos acústicos del acento léxico

La intensidad

• La intensidad de las vocales léxicamenteacentuadas es mayor que la de las vocalesque no son portadoras de acento léxico

Page 6: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

BLECUA FALGUERAS, B.- ACÍN, V. (1995) "Propuesta de un modelo de intensidad vocálica delcastellano y el catalán aplicable a un sistema de conversión de texto a habla", Procesamiento del

Lenguaje Natural, Revista nº 17: 257-271.http://www.sepln.org/revistaSEPLN/revista/17/17-Pag257.pdf

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

La percepción del acento léxico

La naturaleza del acento léxico

Los correlatos acústicos del acento léxico

Los correlatos perceptivos del acentoléxico

Los problemas metodológicos

Realidad y abstracción

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Los correlatos perceptivos del acento léxico

• ¿Qué modificaciones en los valores de losparámetros acústicos son necesarios paraque una sílaba se perciba comoléxicamente acentuada?

Manipulación experimental de los valoresde los parámetros usando el algoritmoPSOLA implementado en Praat

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

LLISTERRI, J. - MACHUCA, M. J. - de la MOTA, C. - RIERA, M. - RÍOS, A. (2005) "La percepción del acentoléxico en español", in Filología y lingüística. Estudios ofrecidos a Antonio Quilis. Madrid: CSIC - UNED -

Universidad de Valladolid. Vol. 1. pp. 271-297.http://liceu.uab.es/~joaquim/publicacions/Llisterri_Machuca_Mota_Riera_Rios_05_Per

cepcion_Acento_Espanol.pdf

• Creación de estímulos con cambios en losvalores de los parámetros en palabras aisladas

• Los valores de cada vocal de una palabraesdrújula se reemplazan por los valores decada vocal de una palabra llana

• Los valores de cada vocal de una palabrallana se reemplazan por los valores de unavocal de una palabra aguda

Page 7: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:el corpus de análisis

• Grabación de un corpus de palabras parael análisis acústico, por parte de unhablante nativo de español

• Palabras trisílabas que admiten el acentoen la primera, en la segunda o en latercera sílaba

• Estructura silábica CV.CV.CV

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:el corpus de análisis

núlibo – nulibo – nulibóválido – valido – validó

máledo – maledo – maledónúmero – numero – numeró

lúguido – luguido – luguidómédico – medico – medicó

ládebo – ladebo – ladebólímite – limite – limité

Palabras sin sentidoPalabras con sentido

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:el corpus de análisis

• Lectura de 10 repeticiones de cadapalabra

• 8 palabras (4 con sentido + 4 sin sentido)x 3 posiciones del acento x 10 repeticionespor palabra = 240 palabras

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:el corpus de análisis

• Análisis acústico mediante el programaPraat (©P. Boersma & D. Weenink,Institute of Phonetics, University ofAmsterdam, http://www.praat.org):• Frecuencia fundamental

• Duración

• Intensidad

Page 8: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:el análisis acústico

• Frecuencia fundamental

• Tres puntos para cada vocal (inicio,centro y final)

• Obtención de valores medios de F0correspondientes a los tres puntosconsiderados en cada una de las tresvocales de cada palabra

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:el análisis acústico

• Frecuencia fundamental

n u 'm e R o

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:el análisis acústico

• Duración

• Obtención de los valores medios deduración para cada una de las tresvocales de cada palabra

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:el análisis acústico

• Intensidad• Cinco puntos equidistantes para cada vocal• Obtención de valores medios de intensidad

correspondientes a los cinco puntosconsiderados en cada una de las tres vocalesde cada palabra

Page 9: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:el análisis acústico

• Intensidad

n u 'm e R o

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:preparación de los estímulos

• Manipulación de los estímulos medianteel programa Praat (©P. Boersma & D.Weenink, Institute of Phonetics,University of Amsterdam,http://www.praat.org):• Frecuencia fundamental• Duración• Intensidad

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:preparación de los estímulos

• Frecuencia fundamental• Estímulos sin desplazamiento: sustitución de

los valores originales extraídos del corpuspor los valores medios de F0 en cada palabra

• Estímulos con desplazamiento:superposición de los contornos de F0 alcontenido segmental con los valores medios

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:preparación de los estímulos

• Frecuencia fundamental: estímulos sindesplazamiento

• valores delcorpus

• valores medios

n u 'm e

o

n u 'm e

Ro

R

Page 10: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

n u 'li

o

n ul i

' o

Procedimiento experimental:preparación de los estímulos

• Frecuencia fundamental: estímulos condesplazamiento

• valores delcorpus

• patrón con desplazamiento

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:preparación de los estímulos

• Duración• Estímulos sin desplazamiento: sustitución de los

valores originales extraídos del corpus por losvalores medios de duración en cada palabra

• Estímulos con desplazamiento: sustitución de losvalores de duración vocálica por los valores propiosde un patrón acentual diferente

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:preparación de los estímulos

• Duración: estímulos sin desplazamiento

• valores delcorpus

• valoresmedios

n u 'm e o

n u 'm e o

R

R

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:preparación de los estímulos

• Duración: estímulos con desplazamiento

• valores delcorpus

• patrón con desplazamiento

n u 'm e o

n u m e ' o

R

R

Page 11: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:preparación de los estímulos

• Intensidad• Estímulos sin desplazamiento: sustitución de los

valores originales extraídos del corpus por losvalores medios de intensidad en cada palabra

• Estímulos con desplazamiento: superposición de loscontornos de intensidad al contenido segmental conlos valores medios

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

l i 'm i t e

Procedimiento experimental:preparación de los estímulos

• Intensidad: estímulos sin desplazamiento

• valores delcorpus

• valores medios

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

l i 'm i t e

Procedimiento experimental:preparación de los estímulos

• Intensidad: estímulos con desplazamiento

• valores delcorpus

• patrón con desplazamiento

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:pruebas de percepción

• Prueba 1: Identificación de la sílaba en laque se percibe el acento léxico

• Prueba 2: Identificación como igual odiferente de palabras presentadas enpares

Page 12: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental:pruebas de percepción

Prueba 1: Identificación de la sílaba en la que sepercibe el acento léxico

• 336 palabras (168 con sentido y 168 sin sentido)• 40 estímulos con manipulación de la F0• 40 estímulos con manipulación de la duración• 40 estímulos con manipulación de la intensidad• 40 estímulos con manipulación de la F0 + duración• 40 estímulos con manipulación de la F0 + intensidad• 40 estímulos con manipulación de la duración + intensidad• 40 estímulos con manipulación de la F0 + duración +

intensidad• 56 estímulos de control

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental: pruebas de percepción

Prueba 2: Identificación como igual o diferente depalabras presentadas en pares

• 280 pares de palabras (140 con sentido y 140 sin sentido)• 36 pares de estímulos con manipulación de la F0• 36 pares de estímulos con manipulación de la duración• 36 pares de estímulos con manipulación de la intensidad• 36 pares de estímulos con manipulación de la F0 + duración• 36 pares de estímulos con manipulación de la F0 + intensidad• 36 pares de estímulos con manipulación de la duración +

intensidad• 36 pares de estímulos con manipulación de la F0 + duración +

intensidad• 28 pares de estímulos de control

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental: pruebas de percepción

• Prueba realizada en el Laboratorio de Idiomasdel Departamento de Filología Francesa yRománica de la UAB

• Auriculares individuales• Instrucciones previas seguidas de estímulos de

entrenamiento• 30 sujetos hablantes de español (18-45 años)

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Procedimiento experimental: pruebas de percepción

• Número total de respuestas obtenidas:18.488

• Prueba de identificación: 336 palabras x30 sujetos = 10.088 respuestas

• Prueba de discriminación: 280 pares x 30sujetos = 8.400 respuestas

Page 13: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

LLISTERRI, J. - MACHUCA, M. J. - de la MOTA, C. - RIERA, M. - RÍOS, A. (2005) "La percepción del acentoléxico en español", in Filología y lingüística. Estudios ofrecidos a Antonio Quilis. Madrid: CSIC - UNED -

Universidad de Valladolid. Vol. 1. pp. 271-297.http://liceu.uab.es/~joaquim/publicacions/Llisterri_Machuca_Mota_Riera_Rios_05_Per

cepcion_Acento_Espanol.pdf

• Duración“número” con los valores de “numero”“numero” con los valores de “numeró”

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

LLISTERRI, J. - MACHUCA, M. J. - de la MOTA, C. - RIERA, M. - RÍOS, A. (2005) "La percepción del acentoléxico en español", in Filología y lingüística. Estudios ofrecidos a Antonio Quilis. Madrid: CSIC - UNED -

Universidad de Valladolid. Vol. 1. pp. 271-297.http://liceu.uab.es/~joaquim/publicacions/Llisterri_Machuca_Mota_Riera_Rios_05_Per

cepcion_Acento_Espanol.pdf

• Frecuencia fundamental (F0)“número” con los valores de “numero”“numero” con los valores de “numeró”

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Page 14: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

LLISTERRI, J. - MACHUCA, M. J. - de la MOTA, C. - RIERA, M. - RÍOS, A. (2005) "La percepción del acentoléxico en español", in Filología y lingüística. Estudios ofrecidos a Antonio Quilis. Madrid: CSIC - UNED -

Universidad de Valladolid. Vol. 1. pp. 271-297.http://liceu.uab.es/~joaquim/publicacions/Llisterri_Machuca_Mota_Riera_Rios_05_Per

cepcion_Acento_Espanol.pdf

• Intensidad“número” con los valores de “numero”“numero” con los valores de “numeró”

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

LLISTERRI, J. - MACHUCA, M. J. - de la MOTA, C. - RIERA, M. - RÍOS, A. (2005) "La percepción del acentoléxico en español", in Filología y lingüística. Estudios ofrecidos a Antonio Quilis. Madrid: CSIC - UNED -

Universidad de Valladolid. Vol. 1. pp. 271-297.http://liceu.uab.es/~joaquim/publicacions/Llisterri_Machuca_Mota_Riera_Rios_05_Per

cepcion_Acento_Espanol.pdf

• Frecuencia fundamental (F0) y duración“número” con los valores de “numero”

“numero” con los valores de “numeró”

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Page 15: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

LLISTERRI, J. - MACHUCA, M. J. - de la MOTA, C. - RIERA, M. - RÍOS, A. (2005) "La percepción del acentoléxico en español", in Filología y lingüística. Estudios ofrecidos a Antonio Quilis. Madrid: CSIC - UNED -

Universidad de Valladolid. Vol. 1. pp. 271-297.http://liceu.uab.es/~joaquim/publicacions/Llisterri_Machuca_Mota_Riera_Rios_05_Per

cepcion_Acento_Espanol.pdf

• Frecuencia fundamental (F0) e intensidad“número” con los valores de “numero”

“numero” con los valores de “numeró”

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

LLISTERRI, J. - MACHUCA, M. J. - de la MOTA, C. - RIERA, M. - RÍOS, A. (2005) "La percepción del acentoléxico en español", in Filología y lingüística. Estudios ofrecidos a Antonio Quilis. Madrid: CSIC - UNED -

Universidad de Valladolid. Vol. 1. pp. 271-297.http://liceu.uab.es/~joaquim/publicacions/Llisterri_Machuca_Mota_Riera_Rios_05_Per

cepcion_Acento_Espanol.pdf

• Duración e intensidad“número” con los valores de “numero”

“numero” con los valores de “numeró”

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Page 16: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

ORTEGA LLEBARIA, M. - PRIETO, P. - VANRELL, M. M. (2007) "Perceptual evidences fordirect acoustic correlates of stress in Spanish", in Proceedings of the 16th International Congress of

Phonetic Sciences. 6-10 August, 2007, Saarbrücken, Germany. pp. 1121-1124.http://www.icphs2007.de/conference/Papers/1604/1604.pdf

• “[…] duration has a strong effect on theperception of stress: for each intensity level, theoxytone responses increase along the durationcontinuum regardless of whether they are in acompeting or enhancing relationship withintensity. Moreover, when intensity is neutral(level 3), speakers rely only in duration topredict stress.”

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Los correlatos perceptivos del acento léxico

• Un cambio únicamente en los valores deduración o de intensidad en una palabraaislada no induce a percibir una sílabacomo léxicamente acentuada

Las vocales léxicamente acentuadaspresentan mayor duración y mayorintensidad que las no acentuadas

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Los correlatos perceptivos del acento léxico

• Para que una sílaba se perciba comoléxicamente acentuada en una palabraaislada parece necesario un cambio en lafrecuencia fundamental (F0) y en laduración o en la intensidadEn frases, el pico o valor máximo de F0no coincide con la sílaba léxicamenteacentuada

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Los correlatos perceptivos del acento léxico

• “Stress”: acento léxico

• La sílaba más prominente en unapalabra

• “Accent”: acento de frase

• La palabra más prominente en unafrase

Page 17: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

ORTEGA LLEBARIA, M. - PRIETO, P. - VANRELL, M. M. (2007) "Perceptual evidences fordirect acoustic correlates of stress in Spanish", in Proceedings of the 16th International Congress of

Phonetic Sciences. 6-10 August, 2007, Saarbrücken, Germany. pp. 1121-1124.http://www.icphs2007.de/conference/Papers/1604/1604.pdf

• “[…] our results demonstrates that speakers’perception of stress is conditioned by vowel type:oxytone words can be easier detected when the stressedvowel is [a] than when it is [i]. This result may relate tothe fact that speakers use both duration and overallintensity cues in an additive manner to perceive thestress contrast for vowel [a]; while for vowel [i],listeners use duration—and not very successfully—onlyif overall intensity is not an available cue in the signal”

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Los correlatos perceptivos del acento léxico

• [a]: mayor importancia de la duración enla percepción

• [i]: mayor importancia de la intensidaden la percepción[a] es la vocal del español con mayorintensidad intrínseca[i] es la vocal del español que presentamenor duración entre las tónicas

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

MARÍN, R. (1994-95) "La duración vocálica en español", ELUA,

Estudios de Lingüística de la Universidad de Alicante 10: 213-226.

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

La percepción del acento léxico

La naturaleza del acento léxico

Los correlatos acústicos del acento léxico

Los correlatos perceptivos del acentoléxico

Los problemas metodológicos

Realidad y abstracción

Page 18: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

GARRIDO, J. M. - LLISTERRI, J. - de la MOTA, C. - RÍOS, A. (1993) "Prosodic differences in reading style:Isolated vs. Contextualized Sentences", in Eurospeech'93. 3rd European Conference on Speech Communication and

Technology. Berlin, Germany, 21-23 September 1993. Vol 1. pp. 573-576.http://liceu.uab.cat/~joaquim/publicacions/Garrido_Llisterri_Mota_Rios_93_Prosody_

Reading_Style.pdf

• 5 frases diferentes leídas aisladamente y en tresposiciones el interior de un texto

• Frases de 15 sílabas formadas únicamente porsegmentos sonoros y con la misma estructurasintáctica

• “La madre de Mario leía la vida de Goya”, “Lareina del baile bailaba la rumba de moda”…

• 5 hablantes masculinos de nivel cultural alto

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

LLISTERRI, J. - MARÍN, R. - de la MOTA, C. - RÍOS, A. (1995) "Factors affecting F0 peakdisplacement in Spanish", in Eurospeech'95. 4th European Conference on Speech Communication

and Technology. Madrid, Spain, 18-21 September, 1995. Vol 3, pp. 2061-2064.http://liceu.uab.cat/~joaquim/publicacions/Llisterri_Marin_Mota_Rios_9

5_Peak_Displacement.pdf

• 78 frases con variaciones en los tipos de límitesintáctico y en los patrones acentuales,formadas básicamente por sílabas CV ysegmentos sonoros

• “Mi rudo villano lavó la lana merina”, “Labella Mariví roba la llave dorada”…

• Leídas por 5 hablantes masculinos de nivelcultural alto

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

LLISTERRI, J. - MACHUCA, M. J. - de la MOTA, C. - RIERA, M. - RÍOS, A. (2005) "La percepción del acentoléxico en español", in Filología y lingüística. Estudios ofrecidos a Antonio Quilis. Madrid: CSIC - UNED -

Universidad de Valladolid. Vol. 1. pp. 271-297.http://liceu.uab.es/~joaquim/publicacions/Llisterri_Machuca_Mota_Riera_Rios_05_Per

cepcion_Acento_Espanol

• Identificación de la sílaba acentuada en336 palabras aisladas

• Categorización como igual o diferente de280 pares de palabras aisladas

• 30 estudiantes universitarios de Filología

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

ORTEGA LLEBARIA, M. - PRIETO, P. - VANRELL, M. M. (2007) "Perceptual evidences fordirect acoustic correlates of stress in Spanish", in Proceedings of the 16th International Congress of

Phonetic Sciences. 6-10 August, 2007, Saarbrücken, Germany. pp. 1121-1124.http://www.icphs2007.de/conference/Papers/1604/1604.pdf

• Pulsar en la barra de espacio cuando seoye la palabra “mamá” o “mimí” en elenunciado “Hola - saluda ___ contenta”

• 10 sujetos responden a los estímulos con“mimí” y 10 a los estímulos con “mamá”

• 175 estímulos por cada condiciónexperimental

Page 19: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

ORTEGA LLEBARIA, M. - PRIETO, P. (2005) Disentangling stress from accent in

Spanish: Production patterns of the stress contrast in deaccented syllables. Report GGT-05-11. Centre de Lingüística Teòrica, Universitat Autònoma de Barcelona.

http://seneca.uab.cat/ggt/Reports/GGT-05-11.pdf

• “Determino la masa”• “La masa del átomo es medible - determino

complacida”• “Determinó la masa”• “La masa del átono es medible - determinó

complacida”• 5 hablantes (2 masculinos y 3 femeninos) de

nivel cultural alto

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

ORTEGA LLEBARIA, M. - PRIETO, P. (2005) Disentangling stress from accent in

Spanish: Production patterns of the stress contrast in deaccented syllables. Report GGT-05-11. Centre de Lingüística Teòrica, Universitat Autònoma de Barcelona.

http://seneca.uab.cat/ggt/Reports/GGT-05-11.pdf

• “The subjects were told that they would hear a question andshould then read the appropriate answer with the correspondingintonation, i.e. either with a declarative intonation and or the flatintonation of a parenthetic sentence. After shuffling the thirtycards, the experimenter (either the first or the second author)chose the card on top of the pile and then read aloud the verb,context, and first question to the subject. The subject said theanswer with the appropriate intonation. Then the second questionwas read and the subject read out the second answer accordingly.If the experimenter thought that the subject’s pronunciation orintonation of an utterance was unnatural, the speaker was asked torepeat the sentence.”

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

ORTEGA LLEBARIA, M. (2006) "Phonetic cues to stress and accent in Spanish", in DÍAZCAMPOS, M. (Ed.) Selected Proceedings of the 2nd Conference on Laboratory Approaches to

Spanish Phonetics and Phonology. Somerville, MA: Cascadilla Proceedings Project. pp. 104-118.http://www.lingref.com/cpp/lasp/2/paper1329.pdf

• 15 frases enunciativas: “El diputado lesmanifestó su opinión sobre el proyecto deley”

• 15 frases con una cláusula parentética:“El acusado no hará declaraciones a laprensa - les manifestó su abogado”

• 5 hablantes: Valencia, Barcelona, Bilbao,Santiago de Compostela y Veracruz

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

ORTEGA LLEBARIA, M. (2006) "Phonetic cues to stress and accent in Spanish", in DÍAZCAMPOS, M. (Ed.) Selected Proceedings of the 2nd Conference on Laboratory Approaches to

Spanish Phonetics and Phonology. Somerville, MA: Cascadilla Proceedings Project. pp. 104-118.http://www.lingref.com/cpp/lasp/2/paper1329.pdf

• “After shuffling the 30 index cards, theexperimenter read each sentence aloud.The subjects’ task was to repeat thesentence replacing the underlined verbwith “agagagó”, the preterit form of thenonce verb “agagagar”, while keeping thesame intonation pattern modeled by theexperimenter”

Page 20: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

La percepción del acento léxico

La naturaleza del acento léxico

Los correlatos acústicos del acento léxico

Los correlatos perceptivos del acentoléxico

Los problemas metodológicos

Realidad y abstracción

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Realidad y abstracción

• El acento léxico es una categoría fonológica• Los parámetros acústicos relacionados con el

acento léxico muestran una realidad fonéticacompleja

• La relación entre producción y percepción es,igualmente, una realidad fonética y fonológicacompleja

• La metodología utilizada en los estudios tal vezno refleja adecuadamente la complejidad

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

PARENCHYMA, H. (2007) "Cartoon Theories of Linguistics—PartE—Phonetics vs. Phonology", Speculative Grammarian CLIII, 1.

http://specgram.com/CLIII.1/09.parenchyma.cartoon.e.html

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

PARENCHYMA, H. (2007) "Cartoon Theories of Linguistics—PartE—Phonetics vs. Phonology", Speculative Grammarian CLIII, 1.

http://specgram.com/CLIII.1/09.parenchyma.cartoon.e.html

Page 21: La percepción del acento léxico - UAB Barcelonaliceu.uab.cat/~joaquim/phonetics/PUC_Ac_07/PUC_Santiago_07.pdf · Joaquim Llisterri Grup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

La percepción del acento léxico

La naturaleza del acento léxico

Los correlatos acústicos del acento léxico

Los correlatos perceptivos del acentoléxico

Los problemas metodológicos

Realidad y abstracción

Joaquim LlisterriGrup de Fonètica, Departament de Filologia Espanyola

La percepción del acento léxico

http://liceu.uab.cat/~joaquim/phonetics

/PUC_Ac_07/

PUC_Ac_07.html