ASTEKO ASMAKIZUNAberria

GAZTETXOEN ASTEKARIA 803. ZENBAKIA LARUNBATA, 2018KO AZAROAREN 24A

Atearen begia,kristalezkoa;

atearen begitik ateaz bestaldekoa. Zer da?

m a n t a n g o r r iErantzuna: Behatxuloa.

Asmakizunaren jatorria: Auskalo! Igarkizun eta aho-korapiloak liburutik, Xabier Olaso / Agurtzane Villate (Pamiela).

ANDO

NI CAN

ELLADA

/ FO

KU

Euskararen zubia

m a n t a n g o r r i2 LARUNBATA, 2018KO AZAROAREN 24A berria

ZORiON AGURRAK

Zorionak eta urte askotarako, Amets! Gaur 6 urte gure artera etorri zinela!Eskerrik asko!!! Egun borobila pasatuko dugu! Muxu potolo eta besarkada estu-estua!

Baztan ikastolako, Erle gelako

Mikel Etxeberriakurteak bete zituen, azaroaren

14an. Mikelek 6 urte egin

zituela ospatzeko, gosari

goxo-goxoa ekarri zigun

gelakide guztiei. Eguna

primeran ospatu zuen, eta

poz-pozik ibili zen. Erle

gelako kideek esker mila eta

aunitz urtez erran nahi diogu.

Mila esker eta jarraitu

horrelaxe!

Ilea apaindu ondoren,

urtebetetze zorionak

hartzeko oso prest egongo

zara!! Zorionak, 12 urte!!

Musu erraldoiak guztion

partetik, Luka!!

Zorionak

Mikel!!! 10 urte bete ditu

gure txikitxoak!!!

Hamarkada bat

pasatu duzu, eta

beste bati ekingo

diozu. Ea orain

bezain maitagarri

jarraitzen duzun.

Musu bana aita,

ama, Irati eta

Aitorren

partez.

Asteartean 6 urte beteko ditu

Haizeak. Zorionakpoxpolin! Segi beti bezain

jator eta alai!! Sei muxu

potolo etxekoen partez!

Zorionak, Iradi!

Zu zara alaba eta

Zu izan zaitezke ama

Maite duzu antzerkia

Berdin umore zein drama

Herrian bakarra zara

Nortasuna eta fama

Oraina zaitugulako

Ez zara ez iragana!!

Guztia uztartzen duzu

Izena eta izana

Arratiarron indarra

Ondarrukoen afana

Maite dut zure irria,

Mila zorion laztana

Zure begien distira

da goizero behar dudana...

ZOZKETA

‘Musua’ eta ‘Familiamilakolore’ disko-li-buru bikoitzaren ha-mar ale oparitu dizkigutePirritx, Porrotx etaMarimototsek, MANTAN-GORRIko irakurleen artean opari-

tzeko. Eskuratu nahi duzu bat?

Oso erraza da: egin marrazki

bat, eta bidali mantangorri@be-

rria.eus helbidera, abenduaren

12a baino lehen. Parte hartzaile

guztien artean, zozketa egingo

dugu, eta abenduaren 15eko

MANTANGORRIn emango dugu ha-

mar sarituen izen-abizenen be-

rri. Denok marraztera!

Aupa! Katu gelan,

2018ko azken urte-

betetzeak ospatzen

ari gara. Astelehene-

an, Ibai Zabal-zarena izan ge-nuen; igandean bete

zituen 7 urte, eta gu-

rekin astelehenean

ospatu zuen. Gaine-

ra, hondakinak sail-

katzeko tailerra izan

genuen. Egun boro-

bila!! Aunitz urtez,

Ibai!! Zoriontsu izan.

m a n t a n g o r r i 3berria LARUNBATA, 2018KO AZAROAREN 24A

Bidali zure gutunak helbide hauetara Helbide elektronikoa: mantangorri@berria.eus Egoitza nagusia: BERRIA. MANTANGORRI. Gudarien etorbidea, z/g. 20140 Andoain.

Argitaratzailea: Euskal Editorea SM Lege Gordailua: SS-616/05 Zuzendaria: Martxelo Otamendi Koordinatzailea: Izaro Zinkunegi Barandiaran

Egoitza: Martin Ugalde kultur parkea. Gudarien etorbidea, z/g. 20140 Andoain ISSN: 1699-728x

ERREPORTAJEA ‘Tratu onaren txertoa’

Indarkeriaren aurkako txertoa sortu dute hainbat ikastetxetan, HaurrenNazioarteko Egunaren harira; Unicefeko hezkuntza sailak sustatu du kanpaina

Ziztada, indarkeriariaurre hartzeko

Indarkeriak, birusek bezala,biktimak besterik ez ditusorrarazten: guztiok gal-tzen dugu eztanda egitenduenean». Aldarri horrekin

jarri du martxan Unicefek Tratuonaren txertoa kanpaina. Eta, aza-roaren 20a Haurren NazioartekoEguna izaki, indarkeriaren aurkakotxertoa sortu dute hainbat ikas-tetxetan; gaitza sendatzeko bai-noago, hari aurre hartzeko helbu-ruz.

«Indarkeriari buruz hitz egitenhasi gara gelan: muturreko egoe-retara jo gabe ere indarkeria egondaitekeela ikusi dute ikasleek,esaterako, norbait aparte edo

baztertuta dagoenean», azaldu duMiriam Tebar Donostiako La Asun-cion ikastetxeko irakasleak. Hurada txertoa sortu duen ikastetxee-tako bat; eskolako eta ikasgeleta-ko indarkeriaren aurkako senda-gaia sortu dute: «Geletan sortzen

diren egoera bortitzak identifika-tzen ikastea, eta haiek saihesteaizan dugu xede».

Antidotoa sortu aurretik, ezin-bestekoa da arazoaren sorbururajotzea; horretarako, birusa identi-fikatu dute lehenik ikasleek. Hurairudikatzeko posterrak sortu di-tuzte gero, marrazkiekin eta tes-tuekin; indarkeria egoerak antzez-tu, eta haietan ateratako argaz-kiak ere jarri dituzte. Birusarenaurkako txertoa sortzea izan dahurrengo urratsa; honela adierazidu irakasleak: «Egoera horiek nolakonpon daitezkeen landu dugu».Txertoa ere karteletan irudikatudute; adiskidetasuna, elkarri en-

tzutea, maitasuna eta antzeko hi-tzekin osatu dute txertoa.

Ikastetxeetan ez ezik, handikkanpo ere zabaldu da kanpaina:Donostiako haur txokoetan eta lu-doteketan ere landu dute Tratuonaren txertoa, Nora Urkidi udale-ko Gazteria saileko kideak azalduduenez: «Bullyng-a landu dugu gaz-tetxoekin, Haurtxokoa bakelekualeloarekin; ipuinak eta bideoakerabili ditugu horretarako». Hirikozortzi haur txokoetan landu dute 5urtetik Lehen Hezkuntzako 5. mai-lara arteko haurrek.

Berezia eta betierekoa

Marga Moran Unicefeko hezkuntzasaileko kidea da, eta honela des-kribatu du kanpaina: «Haurrentza-ko errazak eta erakargarriak direnmetodologiak lantzen saiatzengara; oraingoan, indarkeria birusa-rekin uztartu dugu: birus batenaurkako ekintzarik eraginkorrenaprebentzioa da». Haren arabera,irakasleei balio batzuk lantzen la-guntzeko baliabideak sortzen di-tuzte urtero, eta Tratu onarentxertoa izan da horietako bat aur-ten.

«Txerto berezia da, izan ere, har-tu bainoago, pentsatu egiten da»,azpimarratu du Moranek. Horrega-tik, Haurren Nazioarteko Egunarenharira proposatutako kanpainaizan bada ere, ikasturteko bestealdi batean landu daitekeela gai-neratu du. Tebarrek adierazi due-nez, La Asuncioneko ikasleak aza-roaren 20a baino lehen hasi zirenlantzen, eta aurrera begira ere ja-rraitzeko asmoa dute. Hain zuzen,horixe da erronka, etenik gabekotxertoa izatea; horretarako, kon-promiso bat idatzi eta sinatukodute, indarkeriaren aurkako txer-toa betiereko bihurtzeko xedeare-kin.

Donostiako haur txokoetan bideo eta ipuin bidez landu dute indarkeriaren aurkako txertoa. UNICEF

Karteletan irudikatu dituzte indarkeria eta

haren aurkako txertoa. LA ASUNCION IKASTETXEA

m a n t a n g o r r i4 LARUNBATA, 2018KO AZAROAREN 24A berria

Euskara edan nahi duguiturri berrian», hala dioPirritx, Porrotx eta Ma-rimototsen abestiak,eta hala kantatu duteErrenteriako (Gipuz-

koa), Hendaiako, Biriatuko, Urruña-ko eta Ziburuko (Lapurdi) ikastole-tako haurrek, Errenteriako Musikaplazan aritu dira Lehen Hezkuntza-ko 2. mailako ikasleak. Herriko pla-zak kolorez, dantzaz eta kantuz gi-rotu zituzten joan den astelehene-an, Euskaraldiari harrera egiteko.

«Guk uste baino jende gehiagodago euskaraz dakiena eta uler-tzen duena», esan du Markel GarciaOrereta Ikastolako ikasleak. Hainzuzen, 11 egunez euskaraz aritzekoeta aditzeko erabakia hartu dujendeak Euskal Herriko hainbattxokotan; batera ekin diote erron-ka horri Gipuzkoako eta Lapurdikobost ikastolak, Izan Kantuz kantal-diarekin. Jon Alustiza Orereta Ikas-tolako irakaslearen arabera, Euska-raldirako «berotze ariketa bat» dakantaldia.

Lehen Hezkuntzako 2. mailakoeknola, beste mailetako ikasleek ereabestu dute euskal kanta bana he-rriko beste sei plazatan. Koldo Mi-txelena plazan elkartu dira gerodenak, Orereta Ikastolaren atarian.

Elkarri eskutik helduta iritsi dira bineskato, abestuz Euritan dantzan;euri tanten moduan bete dute pla-za 1.300 haur inguruk. Ondoan izandituzte belarri eta aho erraldoizmozorrotutako bi lagunak ere,Ahobizi eta Belarriprest.

Hartu kontrola, aukeratu rola

abestia kantatuz eta dantzatuzegin diote ongietorria Euskaraldia-ri. Gogotsu aritu da Malena Herce10 urteko errenteriarra, kantaldiaikustera joandako guraso eta aito-na-amonen aurrean. Besoak, zan-goak eta ahots kordak astinduditu, gelakideekin batera: «Bi astezaritu gara entseatzen; bideo batikusiz ikasi dugu». Lepoko zapiaketa puxikak aireratu dituzte gazte-txoek abestia bukatzean, eta kolo-rez bete dute plaza.

Zubiak, elkar ezagutzeko

Errenteriarrek euren herrianegin diote harrera Euskaral-diari; besteek, berriz, apurbat urrutiago. Haatik, Mi-ren Arriaga Hendaiakoikastolako irakasleakazaldu duenez, Ipar EuskalHerriko ikastoletako hau-rrek ezaguna dute Errente-ria: «Duela hiru urte inguru Zu-

biak Eraikizproiektuari ekin genionbost ikastolak; Hendaiako Ikastola-ko guraso batzuk Oreretan ikasita-koak ziren, eta haien ekimenez jaiozen». Hasieran, Ipar Euskal Herrikoikastolak sostengatzea zuen hel-buru, Arriagaren arabera; egun,

ikasleen arteko harremanak susta-tzea eta indartzea da xedea.

Zubiak eraikitzen ari dira ordutikBidasoa ibaiaren alde bietako ikas-leak. Ekintza ugari egin dituzte hiruurteotan, hala nola eskutitz truke-ak eta topaketak. Helduenak gauapasatzera ere joaten dira gutunen

bidez ezagututako lagunenetxeetara. Alustizak nabar-mendu duenez, bizipenaberasgarriak dira haurren-tzat: «Beraientzat jolas bat

da; aurkikuntza bat». Bat da-tor Arriaga ere: «’Noiz joango

gara eurengana? Noiz idatziko die-gu gutuna?’, galdetzen digute».

Euskal kantak elkarrekin abestuz egin dioteongietorria Euskaraldiari Errenteriako,Hendaiako, Biriatuko, Urruñako eta Ziburukoikastoletako haurrek, Errenterian.

ERREPORTAJEA ‘Izan kantuz’

Ahoak etabelarriak, gertu

Errenteriako Koldo Mitxelena plazan egin zioten harrera Euskaraldiari. ANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESS

m a n t a n g o r r i 5berria LARUNBATA, 2018KO AZAROAREN 24A

Elkar ezagutzeko eta elkarrekinjolasteko egunak izaten dira topa-ketak; hirugarren hiruhilekoan egin izan dituzte beste ikasturtebatzuetan; aurten, ordea, Euska-raldia bazetorrela ikusita, aukeraaprobetxatzea erabaki dute. Izanere, euskarari lotutako egunak etaekintzak baliatzen dituzte elkar-tzeko, Alustizak azaldu duenez.Gogoan du iazko Korrika: «Santia-goko zubia gurutzatzeko bideaelkarrekin egin zuten 5. mailako-ek». Euskaraldia ala Korrika, joan-etorriko zubi sendoa eraiki duteIpar eta Hego Euskal Herriko ikas-tolek.

m a n t a n g o r r i6 LARUNBATA, 2018KO AZAROAREN 24A berria

DENBORA-PASAK 2.Irudia ordenatu.Joane tiragomarekin dabiljolasean, eta harri bat bota du.Ordenatu irudiak,jaurtiketarensekuentzia osatzeko.

6 - 3=

7 - 6=

5 + 4=

Beltza

Arrosa

Horia

4 - 2=

3 + 2=

5 + 2=

Berdea

Urdina

Gorria

1. Asmatu, etamargotu. Iraitzekargazkiak atera dizkioantzezleari emanaldiarenamaieran. Egineragiketak,marrazkia kolorezjanzteko.

1

2

3

4

m a n t a n g o r r i 7berria LARUNBATA, 2018KO AZAROAREN 24A

1 jatuna A etokual

B anutaj

C radlirdam

D adnaxt

E otop

F akitkarp

2 praktika

3 txanda

4 poto

5 madrildar

6 laukote

3. Atzekoz aurrera. Hitzakeskuinetik ezkerrera idaztea uste baino zailagoa da. Nolaidazten dira ezkerrekohitzak atzekoz aurrera?

‘Zomorroen klubaoporretara doa’ Teresa oporretara joateko irrikaz dago.Udalekuetan pasatuko du astebete Zomo-rroen Klubeko lagunekin, eta horrek izuga-rri pozten du. Baina horra hor ustekabea:zoritxarrez, udalekuan egongo dira sorgi-nak ere, beti prest iraintzeko, txantxa de-satseginak eta eraso maltzurrak egiteko.Nola moldatuko dira protagonista eta ha-ren lagunak egoerari aurre egiteko?

Laida Martinez Navarro

Argitaletxea: Erein

‘Korri, Kuru, korri!’ Nora ospitalean sartu dute, erorita minhartu baitu, eta, han, Kuru ezagutuko du.Bere istorioa tristeegia iruditzen zaio,eta, horregatik, nahiago du ez konta-tzea. Horren ordez, 1827an EgiptotikParisera bidaiatu zuen jirafaren istorioakontatuko dio. Bidaia horretan, Atirizango du lagun, bizitzan bakarrik dabi-len haur bat, eta, azkenean, biak banae-zin bihurtuko dira.

Patxi Zubizarreta eta Rebeca Luciani

Argitaletxea: Ibaizabal

AZOKA

BAI BITXIA!

Ilargi bat ala gehiago?Lurrari biraka dabilen satelite naturala daIlargia. Badira satelite bat baino gehiago di-tuzten planetak, baina Lurrak bakarra du;edo hala zuen behintzat, orain arte. Izan ere,azken ikerketen arabera, hautsez osatutako bilaino ere badabiltza Lurraren inguruan biraka.Kordylewski hodeiak deitzen zaie; hain zuzen, Kazimierz Kordylewskiastronomo poloniarrak ikusi ei zituen lehenengoz 1961ean, eta hortikdatorkie izena. Horren egiazkotasuna zalantzazkoa izan da, ordea,partikula oso txikiz osatuta baitaude lainook, eta argi oso gutxi isla-tzen dute. Horregatik, oso zaila da haiek ikustea. Baina, duela gutxi,haien irudiak hartu dituzte zenbait astronomo eta fisikari hungaria-rrek. Ikerketarako ateak zabaldu ditu horrek, jakina!

Erantzunak:2.-2,1,4 eta 3.3.- 1-B, 2-F, 3-D, 4-E, 5-C eta 6-A.

ABESTIA

Txo-ko-la-teTxoko, txoko, txokola.Txoko, txoko, txokote.Txokola, txokote,TXO-KO-LA-TE!

m a n t a n g o r r iberria

GAZTETXOEN ASTEKARIA LARUNBATA, 2018KO AZAROAREN 24A

JOLASA

TxokolateZotz egiteko erabiltzen den jola-sa da. Denak biribilean jartzen di-ra, eta batek zotz egiten du az-keneko TE esan arte. Lau silabadituen edozein hitz baliagarriada: txo-ri-ma-lo, fut-bo-la-ri…Bost silabakoekin ere egin daite-ke.

DATUAK

Partaide kopurua:

Gutxienez, bi.Baliabideak: Audioawww.urtxintxa.eus-eneskuragarri, JolasguneaataleanEspazioa: Edozein.