gaia: bizi toki • esperientzia: basajaunekin jolasean .... hik hasi.pdf · onartu zenetik 25 urte...

hhGAIA: BIZI TOKI • ESPERIENTZIA: BASAJAUNEKIN JOLASEAN EUSKARAZ •ESPERIENTZIA: IPUINEN ASTEA • GALDEIDAZUE: YRJÖ ENGESTRÖM • LACTURALE • ATZEKO ATETIK: JUAN LUIS LANDA

164hik hasi4 EURO • 2012KO URTARRILA EUSKAL HEZIKETARAKO ALDIZKARIA

Jon Sarasua MaritxalarMUko irakaslea, sortzailea eta ikertzailea

ELKARRIZKETA

aurkibidea8gaia

BIZI TOKIBizi-proiektu bat da Bizi Toki, Behauzeko (Nafarroa Beherea)Goitia baserrian ireki berri duten eskola. Guraso talde batekseme- alaben heziketa, Frantziako hezkuntza-sistemari esleituordez, bere esku hartu nahi izan du.

16elkarrizketa

JON SARASUAMondragon Unibertsitateko Humanitate eta Zientzien fakultate-ko irakasle da. Era berean, arlo asko jorratutakoa da. Sortzaile,ikerlari, bertsolari eta idazle ere bada.

Argitaratzailea: XANGORIN Errekalde hiribidea, 59. Aguila eraikina, 1. solairua. 20018 DONOSTIA GIPUZKOA. Tel: 943/ 371 408 ; www.hikhasi.com; Posta Elektronikoa:[email protected]; Lege Gordailua: SS-1001/95. ISSN: 1135-4690. Erredakzioa: Joxe Mari Auzmendi, Ainhoa Azpiroz, Ainara Gorostitzu eta Arantxa Urbe. Erredakzio batzordea: Nerea Agirre, Izarne Garmendia, Miren Guilló, Mari Karmen Irastorza, Pello Jauregi, Iñigo Larrañaga, Aritz Larreta, Josi Oiarbide, Maite Saenz, Xabier Sarasua. Aholkulkariak: Nerea Alzola, Abel Ariznabarreta, Felix Basurko, Begoña Bilbao, Mariam Bilbatua, Aines Dufau, Luis Mari Elizalde, Lore Erriondo, Guillermo Etxeberria, Gurutze Ezkurdia, Idoia Fernandez, Xabier Isasi, Irene Lopez-Goñi, Izaskun Madariaga, Karmele Perez Urraza, Amaia Vazquez, Lontxo Oihartzabal, Fito Rodriguez eta Matilde Sainz. Administrazioa: Arantxa Goiburu. Diseinua: Graf!k. Maketazioa: Xangorin. Inprimategia: ANtzA S.A.L. Azaleko irudia: Hik Hasi. Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak onetsia (2011-12-14). Kopurua: 3.600 ale.

hik hasiko artikuluez edonon eta edonoiz balia zaitezke. Kasu horietan iturria aipatzea eskertuko genizuke. hik hasik ez ditu beregain hartzen bertan plazaratutako iritziak ezta bat etorri ere derrigorki haiekin.

5 editoriala

6 kronika8 gaiaBIZI TOKIIKASIZ BIZI, BIZITZEN IKASIZ.

16 elkarrizketaJON SARASUA MARITXALAR.

27 esperientziakBasajaunekin jolasean euskaraz.

30 ekarpenakIpuinen Astea Hernaniko Langile ikastolan.

32 galdeidazueNola jokatu beharko genuke eskolan sormena lantzeko?Yrjö Engeström

35 berriak

40 nora joango gara?Lacturale.

42 Atzeko atetikJuan Luis Landa.

www.hikhasi.com

Euskarak merezi du, hezitzaileentzat ona da eta HIK HASIk behar du.

hik hasiren harpidedun izan nahi dut, urtean 10 ale eta atera daitezkeen ale bereziak etxean jasoz

Izena 1. Deitura

Telefonoa

Posta Kodea

2. Deitura

Helbidea

Herria Herrialdea

Lantokiaren herriaLantokia

IFZ-NAN

Entitatea Sukurtsala K.D. Zenbakia

Sinadura

hik hasi Euskal heziketarako aldizkariaErrekalde hiribidea, 59 Aguila eraikina, 1. solairua

20018 DONOSTIA. GIPUZKOA Tel: 943/37 14 08 Faxa: 943/37 21 54

HARPIDETZA SARIAK (BEZ barne) 50 euro

Prezio horren barruan 10 aldizkari, ale monografikoaketa Euskal Herriko baliabidepedagogikoen gida.Horrez gain, prezio bereziakUdako Topaketetan etaargitararatzen ditugun gainerakomaterialetan

hik hasik zure parte-hartzeaezinbestekoa du, harpide zaitez!50 euro urtean

Posta elektronikoa

Harpidetu eta

HIK HASI egitasm

oa

bermatu

164. zenbakia. 2012ko urtarrila • hik hasi • 5

e d i t o r i a l au r t a r r i l a

Euskal hezkuntza komunitateak inoiz baino batuago egon beharko luke

Zaila da, bai, eskola on bat egitea.Egitura administratibo zaharkituari

krisi ekonomikoa gehitu zaio, eta, ho-rri, alderdikeriaren “gaixotasuna” e-rantsi. Espainian gobernu berria jarriorduko, hezkuntza osoan eragingoduen lege organiko berria aurkeztu du:aurrekoak egindakoa hankaz gora jart-zen da Madrilen. Protagonismo kontuaal da? Ideologiak eragindakoa? Europa-tik eratorritako irizpideen gauzatzea?Garbi dagoena da ez dagoela etorkizu-na antolatzeko akordio estrategikorik, eta, gobernatzen duenaren esku gerat-zen dela Hezkuntza Sistema kudeat-zea. Horretan guztietan, non geratzendira herritarrak? Nork izaten ditu kon-tuan ikasleak, gurasoak, hezkuntzakolangileak? Funtsean, hori guztia ez al dademokrazia eza?

Mariano Rajoi jaunak, Madrilekogobernu berriaren buruak, egindako adierazpenek kezka sortu digute:“Gaztelaniaren ezagutza, eta lurraldenazional guztian jakintza komun bat-

duten proposamenak adosteko eta pla-zaratzeko: 1. Ikasle euskaldun eleaniz-tunak sortzen, 2. Euskal Curriculuma,3. Hezkuntza Akordioa, eta abar.

Traba guztiei aurre eginez, Herrihonek bidea egiten jakin izan du. Eta, egite zail horrek, ongi prestatu gaitu au-rrera begira, ez izan zalantzarik! Horrezgain, interes partikularrei soilik kasu egitetik, Herri ikuspegia izaterako u-rratsa egingo bagenu, oso indartsuak i-zango ginateke.

Ibilbide interesgarri hori egiteko,bitarteko gehiago beharko ditugu: ger-tuagoko gestioa lortzea, parte-hartzeaerraztea, Hezkuntza Sistema demokra-tizatzea eta abar. Izan ere, eskola ko-munitateak, era sistematikoan parte-hartzen duenean, arlo guztietako e-maitzak hobetzen dira. Hori jakinda,zergatik jarraitu eskola hobetzeko zailt-zen duen bidea?

Kalean esaten den gisan: “Nork agindu du mundu kolore bakarra, egunero irten ahal bada ostadarra!”.

zuk egon behar dira”. Zer esan nahi duhorrekin guztiarekin, gaur egun, horre-la bada dagoeneko? Ikasle guztiak ez aldira, bada, gaztelania jakinda ateratzeneskolatik? Zertarako ezartzen da “Se-lektibitatea”, edukiak kontrolatzeko ezbada? Aurrera begira, estatu osoko ikasleak oraindik ere gehiago unifor-mizatzeko helburua du?

Gasteizko Hezkuntza Sailak UEUriegin dion dirulaguntzaren ukazioa ereoso adierazgarria da. Euskal hezkunt-zarentzat, murrizketak, eguneroko ogia bihurtu dira.

Hala ere, etengabe lanean dihar-duen herri bat da gurea, iniziatiba dutenherritarrez osatua, autoeratzen dakie-na, helburuak lortzeko langile fina de-na... Nola lortu, bestela, hain egoerazailetan, orain arteko guztia?

Gaur egun, ezartzen ari diren anto-laketa administratiboak oso zentralis-tak badira ere, Euskal Herriko hezkunt-za komunitatea gai izan da, bere esko-lako lanez gain, hezkuntza hobetuko

Bitarteko gehiago behar ditugu:gertuagoko gestioa lortzea, parte-hartzea erraztea, HezkuntzaSistema demokratizatzea eta abar.Izan ere, eskola komunitateak erasistematikoan parte-hartzenduenean, arlo guztietako emaitzakhobetzen dira.

6 • hik hasi • 164. zenbakia. 2012ko urtarrila

Hezkuntza alorrekosindikatuek grebara deitu

zituzten Lapurdiko, NafarroaBehereko eta Zuberoakohezitzaileak. Sindikatuen

haserrea piztu duena FrantziakoHezkuntza Nazionalak ezarri

nahi duen irakasleen ebaluaziosistema berria da. Orain arte

akademiako ikuskaria arduratzenzen irakasleak aztertzeaz, etaazterketa horren emaitzaren

arabera finkatzen zen irakasleenordainketa. Erreformaren

ondoren, ikastetxeko zuzendariaizango da azterketa hori egingo

duena.Hiru lurraldeetako eskola

publikoetako lehen mailakoirakasleen % 15 inguruk egin

zuen bat grebarekin. Grebaz gain, hainbat

mobilizazio egin zituztenirakasleak. Tartean, Baionakogeltokitik Baiona Ttipiko Paul

Bert lizeora egin zutenmanifestazioa. Manifestazioaren

amaieran, lizeoko sarrerablokeatu zuten. Manifestazioan250 lagun inguru bildu ziren.

kronika

Sortzen-Ikasbatuaz elkarteak etaherriko guraso talde batek deituta itxialdia egin zuten Mañeruko (Nafa-rroa) eskolan euskal hezkuntza aldarri-katzeko.

Nafarroako Euskararen Legea onartu zenetik 25 urte bete diren hone-tan, herritarrek euskaraz ikasteko du-ten nahia agertu nahi zuten. Izan ere, lege horren arabera, Mañeru eremu er-daldunean kokatuta dago. Ondorioz,bertako haurrek ezin dute euskaraz ikasi eskolan.

Itxialdia antolatu dutenek adierazidute,” herritarren gehiengoak euska-raz ikasi nahi duela eta hala adierazi du-tela”. Vascuencearen legeak, ordea, ezdu horrelakorik onartzen.

Nafarroako Gobernuak herriko es-kola itxi zuen eta herriko ikasleak besteherrietako eskoletara bideratu zituen.

Antolatzaileen arabera, EuskararenLegea “iraganean oinarritutako legea”da, eta “euskarak ez dituen mugak ezartzen ditu, gainera”. Legeak ezart-zen dituen oztopoen gainetik aldarri-kapenari eusteko asmoa agertu dutegurasoek: “Gizarteak behin eta berrizadierazi du euskaraz bizitzeko eskubi-dea duela”.

Asteburua iraun zuen itxialdiankultur eskaintza zabala eskaini zuten eta horiek antolatzeko Mañeruko Uda-laren laguntza izan zuten. Porrotx pai-lazoa, herri kirolak, joaldunak, txala-partariak, poesia emanaldiak, karao-keak, herri bazkariak, trikipoteoa, mu-sika kontzertuak, dantza taldeak, Ixa-bel Millet ipuin kontalaria, hezkuntza-ko eta euskalgintzako eragileak, alder-di politikoak eta abar izan ziren itxial-dian parte hartu zutenak, besteak bes-te. Guztiak ere, aldarrikatu nahian Eus-kararen Legea gainditu eta herritarrekeskolan euskaraz ikasteko duten esku-bidea, eta herritarren gehiengoak jada adierazi duen borondatearekin bat eginez.

Itxialdiko azken egunean, bertanzirenek bilkura bat egin zuten, eta bes-te hizkuntza-politika bat eskatu zuten:haurrek euskaraz ikasteko duten esku-bidea bermatuko duen beste hizkunt-za-politika bat. Eragile guztiek bat eginzuten Mañeruko adierazpenarekin.

Eskolan euskaraz ikasinahi dutelako itxita


"Haur alferrik ez dago, ikasteko arazoak dituzten haurrak baizik; eta okerrak antzemateada kontua".

Jorge CatalánHautsak harrotu ditu KristauEskolak itunpeko sarearen

finantzaketari buruzesandakoak. Kristau Eskolako

zuzendariak EuskoLegebiltzarrean egindako

agerraldian baliabide publikoakmodu “parekideago” batean

banatzeko eskatu zuen, “ikasleguztiek beren beharren

araberako aukerak edukiditzaten, edozein saretan

daudela ere”. Aurkeztu zuentxosten baten arabera, itunpeko

sareak eta sare publikoakantzeko ikasle kopurua dutenarren, publikoak jasotzen du

hezkuntzari zuzendutakoaurrekontuen % 69.

Adierazpen horiek EuskoJaurlaritzako Hezkuntza

sailburuaren haserrea piztuzuen, eta hezkuntza publikoak

eta itunpekoak izaera eta funtziodesberdinak dituztela adierazi

zuten. Itunpeko sarearenfinantzaketa egokia zela esanzuen eta eskola publikoaren

aldeko “apustu tinkoa” berretsizuen. Itunpeko hezkuntza sareagarrantzitsua dela, baina eskolapublikoa “ezinbestekoa” delagaineratu zuen. Era berean,

adierazi zuen ez duela“konfrontaziorik” nahi sarepublikoaren eta itunpeko

sarearen artean.

Murrizketen aurrean irudimena

Irudimena estutu behar izan duteNafarroako hezkuntza arloko sindika-tuek Nafarroako Gobernuak hezkunt-za arloan ezarri dituen murrizketei au-rre egiteko. Hala, Nafarroako herrita-rrak kalera atera ziren berriro LAB, EI-LAS, CCOO, ELA eta CSIF sindikatueta-ko hezkuntzako ordezkariek egin zie-ten deiari erantzuteko.

Antza, aurtengo aurrekontuen ara-bera, guraso elkarteek 141.000 euro ja-so behar zituzten, baina ez dute diru ho-ri jaso. Herritarrek Nafarroako Parla-mentuaren eta Nafarroako Gobernua-ren egoitzak txanponez lotu zituzten.Txanponak, guraso elkarteentzako di-rua lortzeko ziren.

Non da eskola berria?Erronkariko (Nafarroa) eskola due-

la 130 urte eraiki zen, Julian Gaiarre

kantari ospetsuak emandako diruare-kin. Nafarroako azken kontseilariek Erronkarin eskola berria egiteko asmoaagertu dute eta Erronkariko Udalak lu-rrak erosi eta kalifikazioa aldatu die es-kola berria egin ahal izateko. Hala ere,ez dira hasten eskola berria eraikitzen.Herritarrek elkarretaratzea egin zutenHezkuntza Departamenduari emanda-ko hitza betetzeko eskatuz.

Hizkuntza-normalizazio eskeIkasle Abertzaleek (IA) manifestu

bat igorri zioten Nafarroako Hezkuntzakontseilariari Nafarroako hezkuntzapublikoan hizkuntza-normalizaziora-ko neurriak hartzeko eskatuz.

Ikasleek, gainera, aurkeztutako idatzian hiru hilabeteko epea emandiote kontseilariari: “Neurririk hartzenez badu, ikasleok mobilizazioetara itzuliko gara” ohartzarazi diote.

Sindikatuen zeregina denaLAB, ELA, EILAS eta CCOO sindika-

tuek ez dute parte hartu NafarroakoHezkuntza Departamentuak deitutakobi lan-batzordeetan. Haien ustez, “ne-goziazio kolektiboari soilik dagozkiongaiak” tratatu nahiak, “negoziazio ko-lektiboari iruzur “ egitea litzateke: ira-kasleen erantzukizuna eta formazioplana, lanaldi eta ordutegien arautegia,kontratazio eta ordezkapenen kudea-keta landu nahi zituzten batzordeetan.

G A I A


Bizi TokiIkasiz bizi, bizitzen ikasiz

Ikastetxe ideiala hatzekin ukitu nahirik

Lehen Bizi Toki ireki aurretik, bi urte eta erdi baino gehiago pasatu dituzte beren seme-alabei eskaini nahidieten hezkuntza-ereduaz irakurtzen,hausnartzen, gogoeta egiten, eztabai-datzen. Abiatu zirenean, kezka bera zuten gaur Bizi Toki sortu duten hamarbat gurasok: “Ez genuen utzi nahi esta-tuaren esku, instituzio baten esku, se-me-alaben heziketa, guk ezagutzen ezditugun programa batzuei jarraitzenbaitiete, 25 haurreko gela itxietan; geukhartu nahi izan dugu geure seme-ala-ben heziketaren ardura”. Eta abiapun-tuko ideia horrexek definitzen du, gauregun ere, Bizi Tokiren mamia: “Guraso-ok berreskuratu egin dugu gure hau-rren heziketaren eran tzuki zuna”.

Gaurko Bizi Toki ireki aurretik, es-kola idealaz hausnartu zuten gurasoek,ia hiru urtean: “Modu librean hasi ginengogoeta egiten, ametsari bide eginez…Eta, berehala, ikusi genuen haurren he-ziketari buruzko gogoeta ezin genuela

bereizi jendarteari buruzko gogoeta orokorragotik, eta partekatzen ditugunbalioak zehaztera eraman gaitu ho-rrek”. Abiapuntuko ideia, alabaina, ezzen eskola bat sortzea, baizik eta hau-rren beharrei erantzutea.

Baina, azkenik, eskola bat egin dute, ikasteko eta bizitzeko den lekubat, justuki: Bizi Toki. “Bizitza- eta ikasketa-prozesua ez ditugu bereizten, eskolan bizi egiten dira, eta bizitzan ereikasi egiten dute, eta dugu”.

Premisa horien gainean, abian jarridu Behauzeko Bizi Toki, Nafarroa Beherean, seme-alabentzat bestelakoheziketa-sistema bat nahi duen gurasotalde batek, hiru urteko prozesua eginondoren. “Lehen Bizi Toki da hau, bai-na albait Bizi Toki gehien abiatu nahi ditugu guk”. Hurrena, kostaldean sort-zeko aukera ikusten dute, eta berennahia halako proiekturen bat HegoEuskal Herrira hedatzea ere izango lit-zateke.

G

Bizi-proiektu bat da BiziToki, Behauzeko (NafarroaBeherea) Goitia baserrian ireki berri duten eskola. Guraso talde batek seme- alaben heziketa, Frantziakohezkuntza-sistemari esleituordez, bere esku hartu nahi izan du, eta, horretarako, haurra bera bihurtu dute berebizitzako eta ikasketa-proze-suko subjektu protagonista.Lehen Bizi Toki da hau, baina,aurrera begira, gehiago sortzeko helburuarekin abiatu da.



Bizi Toki

Goitia baserriak, eta baserri inguru-ko paraje ederrak, paradisu txiki ho-rrek, urrundu egiten du ikastola horiohiko ikastetxe-eredutik. Kokapena,aitzitik, ez da kasualitatea; Bizi Tokirenoinarrian dauden balioekin bat egitendu, bai balio pedagogikoekin eta baitajendarte-balioekin ere.

Bizi Tokik lehenesten duen hezike-ta-balioa edo printzipioa haurra hezi-keta-prozesuaren subjektu dela ulert-zea da; eta, printzipio horien bidez,haurrek beren nortasuna oinarri azkarbatzuen gainean eraiki dezaten, berenburua onets dezaten eta beren baitanongi senti daitezen lortu nahi da; “Hau-rren ongizatea bermatu nahi dugu”,diote guraso eta hezitzaileek, eta funt-sezko hatsarre horietan oinarritu dute,beraz, lehen eskola:

- Haurraren nortasuna errespetat-zea.

- Haurrari bere berezitasunean la-guntzea.

- Haurra bere osotasunean kontuanhartzea: afektu eta emozioen diment-sioa, sentipenen eta mugimenduen di-mentsioa eta buruaren dimentsioa.

- Haurrak ikasteko duen nahiankonfiantza izatea.

- Haurrari ikasketak dituen motiba-zioen arabera hautatzeko askatasunaematea, argi izanda Bizi Tokin haurrakezin duela nahi duen guztia egin baina,aldi berean, egiten duen guztia eginnahi duela.

- Haurrari autonomo izateko auke-ra ematea.

- Edozein adinetan, pertsona guz-

Haurra bere bizitzako eta ikasketetakoprotagonista

tiek ikasten eta irakasten dutela pent-satzea.

- Nortasun kritikoa garatzea.- Haurraren sexualitatea errespetat-

zea.Heziketa-printzipio horiek, ordea,

ezin izan dituzte bereizi jendarte balio-etatik. Hasieran esan dugunez, “BiziTokiren xedean parte hartzen dugunhelduok balioak partekatzen ditugu, eta, gure ekintzen bidez, bizia edertzenlagundu nahi dugu”. Azken batean, gu-rasoak haurren heziketaren ingurukokezkak eta gaur egungo jendarte-ere-duarekiko kritikotasunak elkartu bait-zituen.

Partekatzen dituzten balio horieta-ko bat, haurrei transmititu nahi dietena,euskara da: “Euskara plazerez ikasiz etamintzatuz, euskararen biziraupenarenalde jardun nahi dugu”. Bestetik, oina-rrizko beharrei loturiko balioak parte-katzen dituzte: “Oinarrizko beharrakguhaurrek ase behar ditugu, adibidez,elikagaiak, tresnak eta energia guhau-rrek ekoitzi; eraikinak, fabrikaziorakoedo konponketarako lantokiak erai-kiz… Hori egiteko aukera emango di-guten gaitasunak banaka eta taldeangureganatu behar ditugu, ekonomiko-ki autonomoa den bizimodu baterantzaitzinatzeko”. Izan ere, natura errespe-tatuz, harekin harremanetan bizitzeadute helburu Behauzen, planetaren oreka ekologikoarekin bateragarriaden bizimodua bilatu nahi baitute: “Bi-zimodu orekatu horretarantz ahal be-zain fite aitzinatzeko, gure egunerokozenbait ohitura aldatu egin beharko di-

tugu”. Horretarako, erabiltzen dituztenenergiaren, ekaien eta tresnen jatorria-ri, ekoizpen-prozesuari eta bilakaerari arreta berezia eskaintzen diote.

Alabaina, balio horiei guztiei buruzetengabe eztabaidatzen eta hausnart-zen dute Bizi Tokiko hezitzaileek, “as-kotariko informazio-iturri eta ikuspun-tuek elikatzen baitute proiektua”. Haa-tik, partekatzea da lehenesten den ba-lioa, eta baita pertsonen arteko harre-manak arretaz zaintzea ere.

Otsailean, 12 haurrekin abiatu daprintzipio eta balio horietan oinarrituri-ko lehen Bizi Tokia Behauzen, Seaska-rekin elkarlanean, baina, oraingoz, Se-askaren egituratik kanpo. Elkarlanean,zeren eta, Bizi Tokiren proiektu peda-gogikoa prestatzeko garaian, uneoroSeaskako hezitzaileek parte hartu dute;baina, oraingoz, egituratik kanpo, Se-askako Administrazio Kontseiluarekinbilkurak izan dituzten arren. Hala ere,epe ertain eta luzean Seaskarekin elkar-lanean jarraitzea dute helburu, taldeanSeaskako irakasle, guraso eta ikasleohiak baitaude.

Lehen gogoeten ondoren, bigarrenfasean, pedagogo batzuen lanak aztert-zen hasi ziren gurasoak, modu mono-grafikoan beroriei buruz gogoeta egi-ten, haien idealei forma sendoagoa eman ahal izateko. Besteak beste, JeanPiaget, Janusz Korczak, Marshall Ro-senberg, Françoise Dolto, A. S. Neill, Olivier House, Britt-Mari Barthe, Phi-lippe Meireu, Rudol Steiner, MariaMontessori eta Arno Stern izan dituzteaztergai.


G A I A IKASIZ BIZI,

bizitzen ikasi

Prozesuaren hirugarren fasean, bil-kura irekiak iritsi ziren. Gurasoak, al-dian behin, biltzarretan biltzen dira,duela ia 3 urte hausnartzen hasi zirene-tik. Biltzarrak lehen Bizi Toki bultzatuduten gurasoek egin dituzte, baina bai-ta ikastetxe horretan sartu ez diren zen-baitek ere, aldioro biltzar irekiak egin izan baitituzte prozesu osoan zehar,proiektua ezagutarazteko, herritarrakerakartzeko eta guraso, hezitzaile edo-ta interesdunen ekarpenak jaso eta ez-tabaidatu ahal izateko. Prozesu osoan,ehun lagunek baino gehiagok hartudute parte biltzarretan. “Bizi Tokiarenburujabetasuna biltzarrean datza”, dio-te partaideek. “Guztiak ados jartzekohelburuz egiten diren eztabaiden on-dotik datoz biltzarraren erabakiak”.

Heziketa-printzipioen, balioen etapedagogoen ekarpenen inguruanhausnartu eta eztabaidatu ondoren, es-kolari forma juridikoa nola eman pent-satzen hasi ziren proiektuaren bultzat-zaileak. Frantziako Elkarteen Legeak

aukera ematen du 0 urtetik 7 urtera bi-tarteko haurren hezkuntza askatasunhandiz kudeatzeko, beti ere, Estatuakezartzen dituen gutxiengo batzuk ber-matuta baldin badaude. Horren ondo-rioz, Bizi Toki ikastolak 1901eko Frant-ziako Estatuko Elkarteen Legean ze-haztutako izaera du. Programak erai-kitzen ahal ditu, esan bezala, haurrakoinarrizko ezaguerez eta gaitasun ko-munez jabetzen direla bermatuz, etaordutegiak eta irakaskuntza-antolake-ta hautatzen ditu. Frantziako estatuan,15 urte bitarteko ikastetxeetan, kontra-tupekoak edo kontratu gabeak izan li-tezke; lehenengoen kasuan, estatuakdiru-laguntza bat ematen die zentroei,nagusiki irakasleen gastuak ordaintze-ko, eta, era berean, Estatuak ordutegie-tan edota bete beharreko gai zerrende-tan nahiz haurrak adinaren arabera be-reizterakoan esku hartzeko aukera du;aldiz, kontratu gabeetan edo ikastetxepribatuen kasuan, Estatuak ez du diru-laguntzarik ematen, eta esku-hartzea

ere arras txikia da.Lege horri jarraituz, Bizi Tokik be-

rak aukeratzen ditu irakaskuntzan par-te hartzen duten pertsonak eta pertso-na horien lan-kontratuak, esku-hartze-etarako ordaindu egin behar zaienean.Eta horixe da Bizi Tokiren beste ezau-garri garrantzitsuetako bat: nagusiki, ikastolako haurren gurasoak dira hezit-zaileak. “Hori da gure ezaugarrietakobat: helduek eta gurasoek kudeatutakoproiektua da; baina guk dakigunarekinhaurren beharrak asetzera iristen ez ba-gara, norbait kontratatu beharko du-gu”.

Bitartean, gurasoak dira hezitzaile:“Horrek ez du esan nahi gurasoek betihan egon behar dutenik; baina proiek-tuan parte hartzen duenak bere gainhartzen du bere haurraren heziketa, ez-tabaida pedagogikoetan parte hartzendu, ez du heziketa beste inoren esku uz-ten”. Guraso guztien baliabide, premiaeta moduak berdinak ez direnez, ba-koitzak zer emateko aukera duen hitzegiten dute taldean, gurasoen kolekti-boak garrantzi handia baitu proiek-tuan.

Familiei gauzak errazteko, etaproiektua haurrengan kokatuta dagoe-nez, gurasoen kolektiboaren behar ekonomikoak txikitzea edo urrunetikdatozen guraso edo familientzat lotara-ko lekua bilatzea, horiexek izan dira Bi-zi Tokik orain arte hartu dituen neurrie-tako batzuk. Izan ere, gurasoentzat ereBizi Toki da Behauzekoa: “Gurasoekberen seme-alaben heziketari buruz di-tuzten kezkak partekatzen dituzte he-men, elkarri laguntzeko gaude, geu ereikaste prozesuan baikaude”.

Ehunetik gora lagun elkartu dituen proiektua


Bizi Toki

Dagoeneko abian da ikastetxeaGoitia baserrian. Ikastetxe horretan, ja-da haur eta hezitzaileak irakurtzen edoidazten, marrazten, janariak prestat-zen, jolasten… ari dira. Jarduera horiekguztiak, intelektualak zein praktikoak,lantzeko egiten duten ahaleginaren oi-narria interesa da, hezitzaileen iritziz.Haurrek eguneroko jardueretan eskuhartzen dute, janariak prestatuz, ma-haia prestatuz, garbiketa eginez…Haurrek eta helduek elkarrekin egitendituzte jarduera horiek. Beste jarduerabatzuk, aldiz, helduek haurrei begiraantolatutako jarduerak dira (irakurtzeaeta idaztea, adibidez); eta badira bestejarduera batzuk (zurgintza, esate bate-rako) helduek lantzen dituztenak,nahiz eta haurrei, parte hartu ahal izate-ko, behar duten arreta ematen dieten.Bizi Tokin, eguneroko jarduerez gain,

gorputz-jarduerek, musikak, marraz-ketak eta margolaritzak, eta hizkuntzenikasketak garrantzia dute. Hizkuntzenkasuan, adibidez, euskararen mun-duan murgiltzeaz gain eta frantsesarenpixkanakako ikasketaz gain, jarduerakgaztelaniaz, ingelesez… lantzen dituz-te.

“Ikasteko, haurraren intereseko bi-tarteko bat xerkatzen dugu beti, hau-rrari unean bertan zentzua duten jar-duerak egiteko aukera emateko, bere-ziki; erran nahi baita garatzen diren jar-duerak denboraz duten nozioarekinlotuta daudela”. Betiere, interesatzekoeta ikasteko, haur bakoitzak bere errit-moa duela kontuan hartuta: “Haur ba-tentzat balio duen bidea ez baita, agian,horren eraginkorra beste batentzat”.Horregatik, Bizi Tokirentzat, “funtsez-koa” da haur bakoitzaren berezitasu-

nak aintzat hartzea: “Hasteko, haurra ulertzea xerkatzen duenak eta haurra-ren izaeratik abiatzen denak baitu egiazko hezkuntza eragina gauzat-zen”. Horregatik, haurrarentzako ikas-keta-egitasmoa pertsonalizatu egitendute, “haren beharrei, ahalei eta nahieiahal bezainbat egokituz ikasketa oro;baita ahalmen urriko haurren kasuan ere”.

Haurrak, geletan, ez dituzte adina-ren arabera bereizten; alde batetik,haur-kopurua txikiegia delako, eta,bestetik, adinen arteko heziketan si-nesten dutelako. Lehen asmoa, JeanPiagetek zehaztu zuenaren ildotik,haurrak 0-2, 2-7, 7-12, 12-15 eta 15-18urte-tarteetan banatzea izango litzate-ke, baina, oraingoz, 0-7 urte bitartekohaurrekin abiatu da eskola.

Lehen adin-tartean, gutxi gorabe-hera 0 urtetik 2 urtera bitarteko haurrenmultzoan, ahal denean ama Bizi Tokinbertan izan nahi dute partaideek.

Bizi Tokiko irakaskuntzan eskuhartzen duten helduek haurren jarrai-pen pedagogikoa egiten dute. Noizeanbehin, beste heldu batzuek ere eskuhartzen dute irakaskuntzan, gurasoekbereziki. Batzorde pedagogikoak se-gurtatzen du irakaskuntzaren antola-keta eta koordinazioa. “Guraso anitzenedo guraso ez diren pertsona anitzenesku-hartzeari esker, haurra ez da eten-gabe gurasoen begiradapean”, zehaztudute.

Haatik, gurasoak iristen ez direlako,gaiaren espezializazioagatik edo bestearrazoiren batengatik, beste pertsonabatzuek esku har dezakete irakaskunt-zan, sari baten truk.

Janariak prestatuz, jolastuz, irakurriz… heziz eta haziz


G A I A Internet eta eskolaGero eta aukera gehiagoG A I A IKASIZ BIZI,

bizitzen ikasi

Koherentzia arras hitz garrantzitsuada Bizi Tokiren proiektu pedagogiko-an. “Haurrei transmititu nahi dieguna-

ren eta bizi dugunaren artean, kohe-rentzia bilatzen dugu”, diote kideek.Hala erantzuten diete taldeko kideek

gurasoei, bileretan proiektua “ederre-gi” jotzen dutenean eta “utopikoegia”ote den galdetzen dietenean. “Bizi-proiektua da hau, bizitzari begira dago,eta gure bizitzak ez daude burbuiletansartuta”. Behauzeko baserri batean ko-katuta egoteak ez du esan nahi erreali-tatetik at dagoen proiektua denik, eztahurrik eman ere. “Bizi Tokiko haurrekegunen batean medikuntza ikasi nahibadute edo enpresa-ikasketak eginnahi badituzte, guk, horretarako, tres-nak eta baliabideak eskaini behar diz-kiegu”. Hezitzaileek diote haurrak“gaur egungo errealitatearekin kon-frontazioan” egongo direla, “errealita-tean txertatua dagoen proiektua baita;baina, betiere haurraren nahiak eta be-harrak errespetatuko ditu, eta horieki-ko koherentzia gordeko du”.

Bestetik, koherentzia horrek hel-duen artean ere benetako komunika-zioa eta errespetua ezinbestekoak dire-la esan nahi du: “Haurren komunika-zioak arduratzen gaitu, baina heldue-nak ere bai”.

Horrek guztiak helduek egiten di-tuzten gauzak ere zalantzan jartzera da-ramatza hezitzaileak; ez dituzte soilikhaurren hezkuntzari buruzko gaiak ez-tabaidatzen, beraien harremanez edolanaz ere hausnartzen dute. “Horrek,ordea, finean plazera dakarkio heldua-ri ere, gauzak zentzuz egitearen plaze-ra”. Egiten duten oro, ezinbestean,zentzuz egiten dute Bizi Tokin, haus-nartu eta eztabaidatu ondotik.

Utopiatik errealitatera?


Bizi Toki

Proiektu pedagogiko sendo batengainean eraiki dute Behauzeko eskolagurasoek. Luze irakurri, hausnartu etaeztabaidatu dute hezkuntza-printzi-pioez, haurraren autonomiaz, oinarriz-ko ikasketez, eguneroko jarduerez, ga-rapen-mailez… “Irakasle guztiek eza-gutzen dituzte pedagogo horiek, bainagehienek ez dituzte aplikatzen haienteoriak beren geletan; guk bai, guk apli-katu egiten ditugu”. Janusz Korczak izan da horietako bat, eta haren printzi-pio bat oso sendo aplikatzen du Bizi To-kik: haurra ez dute hartzen bilakaeranden izakitzat soilik, baizik eta, batez ere, orainaldian bizi den izakitzat.

Izaki hori, era berean, bat eta baka-rra da, “eta haur bakoitzaren beharreiespezifikoki erantzun behar diegu, ba-koitzaren garapenean sinetsiz”. Betie-re, bat eta bakarra den haur hori kolek-tibo edo jendarte baten barruan hazteneta hezten dela sinisten dute gurasoek:“Taldeak indarra emango dio haurrari

eta proiektuari, baina, horretarako,bortizkeriarik gabe komunikatzen ika-si behar da”. Hori praktikan ezartzeko,Marshall Rosenbergen esperientzianinspiratu dira.

Oinarrizko ikasketak egunerokobizitzan gauzatzen dira, eta horixe daBizi Tokiren filosofia laburbiltzen duenideia; haurraren garapenaren eta eska-eren arabera, zailtasun-maila gero etahandiagoa da. Adin tarte horretan, be-raz, ahozko mintzaira ikasteak, idazke-ta eta irakurketa ikasteak edota mate-matika ikasteak garrantzia izango dute.David A. Sousak, Noam Chomskyk edota Maria Montessorik esandakoek,beraz, pisua izango dute Bizi Tokirenproiektu pedagogikoan.

Bizi Tokiko haurrek motibazioarenbidez egiten dute ikasketa, haurraren abiapuntua eta euskarria motibazioadela baitiote bertako kideek. A. S. Neillijarraitzen diote hein batean: harentzat,metodoak ez du axola; adibidez, hau-

rrak zatikiak kalkulatzeko moldea ikasinahi badu, lortuko du, erabilitako me-todoa edozein izanda ere; horrek ez duesan nahi, noski, ikasteko beste moldeezagutu eta erabili behar ez dituztenik.

Celestine Freinet ere aintzat hartzendute, edo Britt-Mari Barthe eta OlivierHoude. Houderen akatsaren logikarenildotik, haurraren garapen mentala ezda ulertu behar soilik ezagueren urras-kako jabetze modura; jada barruan di-tuen ezagueren adierazpena oztopat-zen duten erreakzioen inhibizio-gaita-sun modura ulertu behar da, halaber.Bizi Tokiren arabera, beraz, “akatsen ulertzea lorpenen ulertzea bezain ga-rrantzitsua da; haien logikatik ondo-rioztatzen dira aitzinamendu-faktore-ak”. Horren ondorioz, proiektuan partehartzen duten kideek diote irakaskunt-za pertsona bakoitzari zerbait lortzekomodua emango dion eran antolatu be-har dela.

Antoine de La Garanderiek dioena-ren ildotik, pertsona orok ikasketarakodituen prozedura mentalez jabetzearigarrantzia ematen dio ikastola berriak,ohitura metodologiko horietaz kont-zientzia hartuta, errazagoa baita hobet-zea edo berri batzuk eskuratzea.

Philippe Meirieuerek ikasketa-ego-erei buruz esaten duenari jarraituz, ikasketa abiatu aitzinetik, ebaluazio-diagnostikoa egiten dute, haur bakoit-zaren baliabideak eta beharrak zerren-datzeko. Ikasketan, haurraren aurrera-pena oztopatzen duten puntuez edohaurrari zailtasunak sorrarazten dizkio-ten egoerez ohartzeko, beste ebaluaziobat egin behar da. Eta hirugarren eba-luazioa ikasketaren bukaeran egingoda, ikasitakoa neurtzeko.

Pedagogoen sendotasuna


G A I A Internet eta eskolaGero eta aukera gehiagoG A I A IKASIZ BIZI,

bizitzen ikasi

Goitia baserriak duen inguru ederra

“Ikaslea kultur fluxu bateko partesentiarazten eta hor modusortzailean kokatzen gutxi asmatudugu”

Mondragon unibertsitateko irakaslea. Sortzailea eta ikertzailea.

jon sarasua maritxalarE L K A R R I Z K E TA


18 • hik hasi • 164.zenbakia. 2012ko urtarrila

jonsarasuamaritxalar

E

“Hezkuntzaz hitzegitea errealitate osoaz

hitz egitea da:herrigintzaz, munduaz,psikologiaz, zientziaz,

etikaz, geroaz.Errealitateak azkura

eragiten badizu,hezkuntzak azkura

eragingo dizu.

”

Jon Sarasua Maritxalar aretxaba-letarra (Gipuzkoa) da. Bertsolaria da oso gaztetatik, eta hogei urte egin zituen horretan. Bertsozale Elkartekokide izan da sorreratik, eta hainbat ardura bete ditu mugimendu horretan.

Oparoa izan da bertso munduan egin duen bidea, eta horrek egin du ezagun, beharbada. Baina, era berean,beste alor asko jorratutakoa da. Sort-zaile, ikertzaile eta idazle ere bada, etaharen azken liburua Ertzeko zatiak izan da. Baina, batez ere, taldeak sortzen eta kudeatzen jardun du azkenurteetan.

Mondragon Unibertsitateko Huma-nitate eta Zientzien fakultateko irakas-le da. Bestalde, LANKI lankidetzaren ikertegiko koordinatzailea izan da ha-mar urtean, kooperatibismoaren arlo-an. Era berean, euskarari, nazioartekoharremanei eta herrigintzari lotutakoerakundeen sorreran ibili da.

Ibilitako bideetan, hezkuntzarekinharremana izan du beti. Herrigintzaneta kooperatibismoan egin dituen urrats ugariek hezkuntza arloko hain-bat alderdiren gainean hausnartzekobeta eskaini diote. Ibilbide oparo horretan ikusitakoak eta egindakohausnarketak partekatu nahi izan ditugurekin. Hurrengo orrialdeetan aurki-tuko dituzunak hezkuntzari eginiko begiratuak dira, begiratu zorrotz etapertsonalak.

Hainbat aldetatik begiratzen diozuzuk hezkuntzari, Jon. Duzunbegirada zabal horretatik, zerikusten duzu, zein dira zurekezkak hezkuntza arloan?

Abiadura handiko aro batean bizigara. Hezkuntza beti izan da arte bat, etaune honetan aurreko garaietan bainomaterial gehiago hartu behar ditu kon-tuan arte horrek. Nire ustez, une hone-tan Euskal Herrian indarrean dugun ideologia hegemonikoak hutsuneakditu, eta hori hezkuntzan ere nabari da.Bestetik, gure herri honek baditu indar-gune batzuk, ikuspegi unibertsal bate-tik, eta horiek ere beren isla dute hez-kuntzan. Nolanahi dela ere, hezkuntzazhitz egitea errealitate osoaz hitz egiteada: herrigintzaz, munduaz, psikologiaz,zientziaz, etikaz, geroaz. Errealitateakazkura eragiten badizu, hezkuntzak az-kura eragingo dizu. Nire kasuan, herri-gintzako beste alor batzuetatik begirat-zen diot hezkuntzari, eta hezkuntza araututik irten berriak diren hogei urte-koen irakasle naizen aldetik ere bai; bai-na, nagusiki, guraso naizen aldetik.

Has gaitezen herri moduanditugun indarguneetatik.

Herri moduan begiratzea baino le-henagokoa iruditzen zait etika planeta-rio bat erabiltzea, begiratu global bat.Horren baitan, euskal herriek espe-rientzia propioak dituzte, eta gaur egunmaila globalean dauden gai batzuek he-men potentzial bereziak dituztela esandaiteke. Batetik, nortasuna berreraikit-zen saiatzen ari den hiztun komunitateminorizatu garen aldetik, mundu maila-ko korapilo batean gaude. Gure galde-rak ehunka hiztun komunitateren gal-derak dira, eta gure erantzun partzial


batzuk izan litezke baliozkoak. Bost ha-marraldi hauetan hizkuntzaren gaian e-gin duguna ez da hutsala, balio handiadu, eta kinka konplikatuan gaude. Bes-tetik, energia soziala antolatzearen ar-loa dago, zehatzago esanda, autoerake-taren potentziala. Hau ere mundu mai-lako gogoeta izango dela iruditzen zait,gero eta gehiago. Honetan, arrazoi des-berdinengatik, esperientzia interesga-rriak ditugu, hezkuntzan bertan ere bai.Badago zerbait gure psikologia soziale-an antolaketa zibil horretara garamatza-na, amestera, ekitera eta horizontal sa-mar antolatzera. Hori garrantzitsua da,estatu eta merkatu binomioak mugahandiak baititu, eta gizarte antolatua ar-tikulatzea izango baita gakoa gerora e-re. Arlo batzuetan, etorkizuneko mun-duaren humanizazioari begira, ekar-pen edo esperimentu espezifiko batzukgertatzen ari dira hemen. Hori interes-garria da. Gure herriaren jarioan dau-den sen horiek, besteak beste, norta-sun-sena eta autoeraketa-sena, aztertueta kontuan hartu beharko genituzke.

Izango dira, bada, horren onak ezdiren aldeak ere...

Gainerakoan, ideologikoki, ahulgabiltzala iruditzen zait. Ideia progresis-tak hemen tsunamian etorri ziren, ez erreka bat etortzen den moduan, eta ezzen patxadarik izan ikusteko progresis-mo horretatik zer nahi genuen, aurretikgenuen guztiarekin zer nahastu, zerzaindu eta zer digeritu nahi genuen.Euskal munduan instalatu den ideolo-gia progresistak jokatze desegoki bat-zuk baditu, gai batzuk moztuta ditu, sus-traiak ez ditu identifikatzen, eta datozengaldera berri askoren aurrean galdu egi-ten da. Aurrekoekin puskatzeko joerahorrek sakonean bazuen halako nagu-sitasun sentipen bat gurasoen paradig-marekiko, aurrerapen edo progresoa-ren sinesmen batek legitimatua. Etxekohezkuntzan ere eragina izan du horrek.Trantsizioko belaunaldiak gauza bat-zuk ez zituen egin nahi gurasoek beza-la, uste zuen askoz jakintsuagoa, aurre-ratuagoa zela... Baina ez nago hain se-guru gauza askotan asmatu ote zuen.

Apalago begiratu behar da amonakgauzak zergatik eta nola egiten dituen,oharkabeko jakituria dago xehetasunaskotan, eta ideia berriak patxadaz na-hastu behar dira. Beste nonbait esan dutmoztu eta ebaki ez direla gauza bera, etahemen adar gehiegi moztu dira. Nire ka-suan, ideologia progresista hegemoni-kotik apur bat desinstalatzen ari naiz, ibilbide bat egiten, eta deserosoa da de-sinstalatzea: ziurtasuna kentzen dizu. Iruditzen zait galdetzeko garaiak direla,gehiago irekitzeko, bai iraganeko erro-etara eta bai pentsabide berrietara.

Eta zer da ideia progresistahorietatik desinstalatze horretanikusten duzuna?

Gauza asko dago hor, arlo ekonomi-koan, etikoan, psikologikoan edota es-piritualean. Paradoxa dirudien arren,progresismoa, neurri batean, sistema-ren ideologia da; benetako amildegi ekonomikoari erantzutetik dimititu du,eta, hipermerkatuaren alboko askata-sunen aldarrikapena eginez, funtziona-la da egungo sistema sozioekonomik -oan. Honekin, ez dut nik progresismoa-rekin moztu nahi. Askatasunaren etaberdintasunaren ideiak sustrai zaharre-tatik datoz, eta bi erreferente on dira,baina hori baino sakonago doan jauzibat beharko dugula iruditzen zait arloaskotan. Adibidez, gizakia pilatzen ariden jakintza teknologikoak inoizko bo-tererik handiena jarriko du hurrengobelaunaldien eskutan, eta, horren kon-plexutasuna kudeatzeko, jauzi etiko batbeharko du. Esaterako, datozen belau-

naldiek boterea edukiko dute gizakiakklonatzeko, geneak masiboki manipu-latzeko, bizitzan gune birtualak gehit-zeko, ezaugarri batzuk dakartzateneijaiotzen ez uzteko… Une honetako ide-ologiekin eta bulkadekin, ez dut uste gaigarenik esku artean izango duguna ku-deatzeko. Askatasun indibidual jakinbaten goraipamenarekin, adibidez (abortuaren gaian nahiko sinpleki egi-ten dugu hori), irteerarik gabeko biderajoan gaitezke bioetikan. Gogoeta horie-tan oso geldi gaude hemen. Hollywoo-den bertan, guk atzerakoitzat badugu ere, hasi dira horrelako debateak plan-teatzen zineman, zientzia-fikzioko ale-gorien bidez. Hemen, eskubideen dis-kurtsoan gaude, 70eko hamarraldikoplanteamenduetatik ez da inor mugit-zen. Oro har, globalki jauzi etiko-ideo-logiko bat beharko dugula iruditzenzait, eta, horretarako, arnasa luzeko ja-kituria iturriek ere badute zeresana. Mo-dernitateak arrazoiaren tresnetan jarrizuen mundua hobetzeko uste osoa,baina gero eta argiago ikusten dugu ho-ri ez dela nahikoa. Ez zaie eusten arra-zoiaren tresnei oinarri etikorik gabe, etaesango nuke etika ere ez dela besterikgabe sortzen, gizakiaren dimentsio sa-konagoak ukitu gabe.

Zein dira arrazoiaren tresnakmundu hobeagoa egiteko?

Modernitateak arrazoiaren bi bidehanditan jarri zuen fedea: politikan etazientzian. Horiek dira gizaki modernoprogresistaren sinesmenak. Uste dutgugan ditugula bai modernitatearen

20 •hik hasi • 164. zenbakia. 2012ko urtarrila


E

“Hezkuntzarenuniformizazioa bera

egiten zait deigarria, etaarautze zurruna.Sistemak denen

berdintasuna ziurtatzekokezka handia balu

bezala. Berdintasuna daprogresismoaren totem

nagusietako bat, etahezkuntzan maila

askotan eragiten ari daideal berdintzaile hori.

Homogeneotasunabilatzen da. Berdintasunhori nola ulertzen den,kalterako izan daiteke,nire ustez.

”

bulkada, arrazoiaren bidez mundua ho-betzeko, eta bai postmodernitateareneszeptizismoa fede horren aurrean.Bulkada eta eszeptizismoa, biak dira orain gureak. XX. mendeak zalantzak ekarri ditu arrazoiaren fede horretara.Hainbat sustrai tradizional ‘gaindituta’zituen mendea, politikoki modernoe-na, izan da historiako menderik ikara-garriena, horrorearen marka pentsaezi-nak jarri dituena kuantitatiboki. Ideologia politiko modernoek izuga-rriak egin dituzte. Faxismoa aipatu gabeere, ikusten badugu bloke sozialistakzenbat urte iraun zuen, eta zenbat pert-sona garbitu zituen urte gutxi horietan,izugarria da. Eta kapitalismoak inoizkoalderik handienak sortu ditu, inoizkodeserrotze kopururik handienak, eta amildegia egunero hazten da. Zientzia-ren erabilera ere anbibalentea izan dai-teke. Zientziaren inguruan mitoa sortuda, benetan dena gainditzen duen eza-gutza-gorputz hori. Berez ‘zientzia’deitzen duguna ezagutza sortzeko etabiltzeko prozedura multzo bat da, etahainbat zalantza-maila dituen askotari-ko jakintza gorputz itzel bat. Jakintza bi-de hori funtsezkoa da, baina bere mu-gak ditu, ez du zentzuaz hitz egiteko ahalmenik, eta haren erabilera izan lite-ke eraikitzailea edo suntsitzailea ere.

Iruditzen zait elementu gehiago ma-hai gainean jartzeko garaia dela: politi-ka, zientzia, kultura, etika, jakituria itu-rriak. Ematen du lasterketa moduko batgertatzen ari dela. Alde batetik, teknolo-giaren azelerazioarekin eta kapitalis-moaren garapen ereduarekin, pentsadaiteke krisi sistemiko lodi batera hur-biltzen gaituen gurpil bat dagoela abian, maila askotako galerak eta astin-duak dakartzana. Bestetik, badira ho-rrekin batera sortzen ari den kontzient-zia-hartze berri baten sintomak, oso iturri eta modu desberdinetan mamit-zen ari den sentsibilitate humanizatzailebatenak, etika planetario batenak.

Aipatu duzun ideologia progresistahorren zein zantzu aurkitzendizkiozu hezkuntzari?

Belaunaldi progresista da gaur egun

irakasle, curriculum egile eta agintari.Hasteko, hezkuntzaren uniformizazioabera egiten zait deigarria, eta arautze zu-rruna. Sistemak denen berdintasunaziurtatzeko kezka handia balu bezala.Berdintasuna da progresismoaren to-tem nagusietako bat, eta hezkuntzanmaila askotan eragiten ari da ideal ber-dintzaile hori. Homogeneotasuna bilat-zen da. Berdintasun hori nola ulertzenden, kalterako izan daiteke, nire ustez.Desberdinak gara, desberdinak dira fa-miliak, eta kulturak, eta haur bakoitza-ren potentziala. Pertsona bakoitzamundu bat da. Generoan ere, hor dau-de partzialki desberdinak egiten gaituz-tenak fluxu zahar batzuk, eta beste arlobatzuetan ere konfigurazio desberdinadaukagu, eraginen arabera. Eta zer?

Goazen heterogeneotasuna patxa-da pixka bat gehiagorekin hartzera.Berdintasuna, igualitate moduan, ezzait iruditzen sen onekoa, nahiago dutberduintasun moduan. Berduintasu-na, duintasun berdina. Eta igualitateaere bai, baina ea zer-nolakoa eta zertan,askotan ñabardurarik interesgarrienak uniformatzen baititugu, eta errealitatekonplexu askoren ekologia pobretzen.

Bestalde, unibertsitateko ikasleen-gan ikusten dut eskolan oraindik histo-riaren eta gauzen bertsio progresistatransmititzen dela: “Erdi Aroa garai ilunbat zen, Ilustrazioak ekarri zuen argia.Lehen mitoak zituzten, eta orain zient-zia daukagu”. Eta abar. Berez konplika-tuagoa da, eta eztabaidagarriagoa, bai-na modu inkontzientean, sinesmen battransmititzen da, eta arnasa luzeko tra-dizioekiko gutxiespen bat, orain irakas-le den belaunaldiak hori edan duelako,narratiba hori duelako oraindik ba-rruan.

Nik uste dut une interesgarrian gau-dela, dena nahiko irekita dagoela, eta ezdagoela horren garbi zer den atzerakoiaeta zer aurrerakoia. Modernitatea, au-rrerapena, zientzia, politika, tradizio es-piritualak, etika…, gauzak dantzandaude, eta eskolak irekiagoa izan beharluke, eta ez luke narratiba zehatz battransmititu behar. Hori poliki-poliki egingo dela uste dut.


Itzul gaitezen autoeraketarenideiara... Antolaketa modueraginkorra izan al daiteke?

Autoeraketak esan nahi du eraketabateko zuzeneko protagonisten eskudagoela boterean, erabaki ahalmena. Ideia horretan oinarriturik, eraginkorta-sun maila askotako esperientziak dau-de. Batzuk nahiko eraginkorrak dira be-ren arloan, zentzu batzuetan. Arrasate-ko kooperatibagintza deritzonak, adi-bidez, bost hamarralditako ibilbidea egin du, eta hor segitzen du esperimen-tuak. Enpresa ulertzeko moduari dago-kionez, erreferente bat da. Dena den,esperientzia horretan hainbat gauza pa-radoxikoak dira, eta ez dago kontrae-san handietatik libre. Euskal Herriko bi-garren esperientzia autoeratu handia ikastolen mugimendua da. Hori eremundu mailan erreferentea da horre-tan. Gero, euskararen garapenari azpie-gitura ematen dioten erakunde gehie-nak ere nolabait ekonomia sozialekoakdira. Eta beste hainbat daude. Herri ho-nek badu nerbio autoantolatzaile bat.Hala ere, ez da nahikoa soilik enpresa egitura demokratiko samarrak sortzea.Demokrazia politikoarekin gertatzenden moduan, demokraziaren oskolakez dizu ziurtatzen mamia, benetakopartaidetza eta benetako proiektu par-tekatua dituenik. Kooperatibetan, as-kotan gertatzen da eskemari eustea,baina eskema ernaldu duen ametsa,bulkada eta espiritua hoztea. Eta, azke-nean, potentzial eraldatzailea galtzea.Hori ez dizu ematen egiturak. Eta egitu-rak amets bulkadari gaina hartzen dio-nean, boterea hartzen du, eta oso zaila izaten da buelta ematea. Horren mila adibide daude, bai talde txikietan eta baierakunde handietan.

Aipatzen ari zaren horietan, zerpaper joka dezake eskolak?

Eskolak gauzak egin ditzake, bainagehiegi eskatzen zaio. Nik gehiago az-pimarratuko nuke hezkuntza-eragile-en aniztasuna. Eta eskolari pisua kent-zen saiatzea, zigorkatzera daraman pi-sua behintzat.

Nik guraso naizen aldetik egiten du-

dan galdera hau da: haur batek haur iza-teari uzten dion arteko ibilbide luze ho-rretan, zer bizitzea, zer garatzea, zer ikastea, zer lantzea, baina bereziki, zerbizitzea nahi dugu? Hori da niretzat hez-kuntzak egin beharreko galdera, eta ezdagokio bete-betean eskolari. Eskola eta hezkuntza bi gauza dira.

Guraso naizen aldetik galdera horiegiten dudanean, hor sortzen zaizkidanerantzunetan nire semeek garatzeanahiko nituzkeen hamabost bat arlo, es-perientzia multzo edo eremu sortzenbazaizkit, konturatuko naiz eskolak% 20 betetzen dituela, nolabait esatea-rren. Beste batzuk geuk edo gure gura-soek edo anai-arrebek, familiak, lagu-nek, neure inguru sozialak zaindu eta erein behar ditugu. Beste batzuetan,nahiko nuke inguruko erakunde sozia-lek eragitea, eskola ez diren erakunde-ek; eta gainera, Internetek eta hedabi-deek eragin hezitzailea dute.

Hala ere, hezkuntza haurraren be-rezko bulkadei garatzen uztea da, as-moei ernetzen lagatzea, hainbat orekazaintzea eta beste mila kontu, arte bat. Eragile askoren artean egin beharre-koa. Kasu gehienetan, gurasook garabenetako azken arduradun edo begira-le, animatzaile, oreka-zaintzaile. Gura-soei askoz gehiago begiratzen diet: hau-rrari hazten laguntzea ardura eta aukeraitzela da, eta hor, eta gero lagunekin, jo-katzen da hezkuntzaren muina. Gura-soen kontzeptua, bestetik, modu zabalbatean ulertuko nuke, ahal den kasuan:haurren heziketa sozializatu daiteke fa-milia edo talde zabalxeago batean, etaoreka interesgarriak sortzen dira hor (izeba-osabak, aitona-amonak, lehen-gusuak, helduen gertuko lagunak…),ardura partekatuz. Eta, bestetik, inguru-ne osoa izan daiteke hezitzaile. Herrie-tan, elkarteekin eta abarrekin horretara-ko egitura sozial aberatsa dugula irudit-zen zait, potentzialki behintzat.

Nola ikusten duzu eskola,ingurune horretan?

Hasteko, onartu behar dugu lau pa-reten artean egiten den jardun hezitzai-le arautuak bere mugak dituela. Lehen

esan dudan hezkuntza zabal horren tes-tuinguruan, zati mugatu bat baizik ezda. Jakina, hor ere asko hobetu daiteke,eta dugun tresna antolaturik eragileenada. Baina, oro har, etxeak izan duen erantzukizun lagatze hori... Nik uste,hori berreskuratzeko deia egin behardela, kasu askotan. Herriko sareek ere,zirkuitu sozialek ere, beren jardun he-zitzailea dute, eta handiagoa izan deza-kete. Nik horrela ulertu nahiko nuke he-rri bat, ‘herri hezitzaile’ moduan, funtziohori integratua duen herri moduan. Igual herrian bada dantza elkarte bat, edo yoga talde bat, edo psikologia pert-sonala lantzen duen erakundetxo bat,edo euskara elkarte bat, bertso eskolabat, xake talde bat, auzotarren elkartebat… Horiek guztiak erakunde hezit-zaile moduan ulertu nahi ditut, hainbatmodutara. Hezkuntzaren diskurtsoan,hezkuntza-eragileen aniztasuna landudezakegu, eta hor kokatu eskola: hain-beste karga ez eman eskolari, eta ema-ten dioguna ondo egiten lagundu.

Beharbada herri gisa proiektu batizango bagenu...

Badira esperientziak eta ideiak.Diozun moduko proiektu baten minia-turaren lehen zirriborroa izan daitekee-na egiten saiatu ginen DebagoienekoBagara prozesuan. Bailarako gizarteantolatuko indarrak (kooperatibak,hezkuntza erakundeak, unibertsitate-koak, euskalgintzako erakundeak, era-kunde sozialak) norabide batean lane-an jartzeko prozesua da Bagara. Eta,besteak beste, bailara hezitzaile mo-



E

“Hezkuntzahaurraren berezko

bulkadei garatzen uzteada, asmoei ernetzen

lagatzea, hainbat orekazaintzea eta beste milakontu, arte bat. Eragile

askoren artean eginbeharrekoa. Kasu

gehienetan, gurasookgara benetako azken

arduradun edo begirale,animatzaile, oreka-

zaintzaile.

”

duan funtzionatzeko pausoak ere zirri-borratu ziren une batean. Praktikara eramatea beste kontu bat da, baina hor-tik hasten da, beste hainbat alorretan egin den moduan. .

Zertan datza Bagara?Duela bospasei urte, bailarako in-

dar sozial eta kooperatibo bizietakopertsonak bildurik, elkarrekin pentsat-zen jarrita zer amesten dugun galdetugenuen, datozen hamarraldietarakozein norabide hartu nahi dugun eskual-de moduan, jendarte antolatuari dago-kionez. Norabide bat da, ortzimugakmarraztea, eta horri begira proiektu ze-hatzak abiaraztea. Ortzimuga horiek eta proiektu horiek elkarrekin dituztenloturetan eta sortzen diren ahalbide be-rrietan datza prozesuaren berritasuna.

Norabide horiek marrazterakoan,lau ipar lauso destilatu zitzaizkigun. Le-henik, euskaltasun ireki bat esperimen-tatuko eta garatuko duen bailara izannahi dugu; euskaldun izatea nolabaitberrasmatzeko dago egungo parame-troetan, eta, gure neurrian, horretarakogune izatea da ametsaren parte bat. Bi-garrenik, autoeraketa eta lankidetza es-perimentatuko duen bailara izan nahidugu; neurri batean, horretan ezagu-nak gara, baina autoeraketaren arloe-tan urrunago joateko gogoa dago. Hiru-garrenik, elkartasuna biziko duen baila-ra izan nahi dugu; elkartasuna da nola-bait gure tradizioko balio sozial sakone-na, kristautasunean, sozialismoan edo-ta munduko tradizio espiritual handie-tan hainbat modutan formulatzen de-na: bestearekiko enpatia, bereziki ahu-lago dagoenarenganako enpatia, he-men edo munduan dagoen bestearen-ganako arduraren oinarria. Laugarre-nik, iraunkortasuna. Baliabide urriago-en aro bati begira, bestelako kontsumo,energia, bizimodu eta irudikapen-mo-du bateranzko bidean kokatu nahi dugu, horretarako bide zehatzak abianjarriz.

Lau ipar horiek norabideak marraz-teko modu bat dira, proiektu zehatze-tan zehazten direnak gero. Ipar lausohoriek batu gaitzakete bailara horretan

gizar-te antolatu-ko enpresetan edo sareetan modu era-gile batean gabiltzan gehienok. Ipar ho-riek gogoan hartuta, helburuak etaproiektuak definitzeko lan egin dahainbat arlotan: etxebizitza, nekazarit-za, kulturgintza, euskalgintza, etorki-nak, kontsumoaren humanizazioa, iraunkortasuna eta abar. Proiektu bat-zuk abian dira, baina oraindik berde da-go prozesua, eta ez dago inori gauzagehiegi irakasteko moduan. Ez du me-rezi luzatzea Bagarako proiektuetan etaegoeran, baina hezkuntzak ere bere za-tia du proiektuaren genesian. Adibidemoduan balio dezake, herrigintza bir-pentsatzeak hezkuntza ere birpentsat-zea edo ukitzea esan nahi duela esate-ko. Galdera polita izan daiteke hau: eanola egin daitekeen bailara hezitzailea-go bat, herrietan dugun elkarte, erakun-de eta mugimendu txikien saretze so-zial osoari bere hezitzaile kontzientziagehituz, hariak lotuz eta baliabide hezit-zaile gehiago sortuz.

Baliabide hezitzaile gehiago?Baliabide edo egitura txikiak. Adibi-

dez, gazteek prestakuntza soziopoliti-korik ez izateak kezkatu izan gaitu. Gaz-taroan norberaren prestakuntza sozio-politiko eta ekintzailea lantzeko gune-ak izatea ederra da, eta horrelakorik iaez dago euskal herrietan. ‘Politika’ esa-ten dudanean, hitzaren zentzu zabale-an ari naiz, eta ez nagusiki alderdikoian.Polisa pentsatzea da politika. Politikabeharrean polistika esan beharko ge-nuke beharbada, politikak hartu duenzentzu alderdikoi horren ingurukogaizki-ulertuak saihesteko. Iruditzenzaigu lanketa eta debate polistiko horifalta dutela eta formazio soziala eskat-


zen dutela gazteetako askok. Bailaraneskola bat sortzeko pausoak eman dira,herrigintza landu nahi dutenentzat, he-rrigintzarekin lotura izan nahi dutengazteentzat. Adibidetxo bat da, eta ha-sieran dago.

Euskaltasuna, autoeraketa,elkartasuna eta iraunkortasuna.Zuek hartu dituzuen lau iparrakbaliagarriak izan daitezke gureeskoletarako!

Guri behintzat herrigintzarako lau-kote interesgarria ematen digute, ipa-rrorratz moduan balio dute. Ezkerrareniraultza amets huts eginetik eta haren erresakatik gauza asko ez da geratu, etauste dut gaur modu apalago baino era-ginkorragoan plantea litezkeela ortzi-muga lauso horiek. Dena den, horiekherrigintzarako ipar batzuk dira, etahezkuntzak dimentsio gehiago ere har-tu behar ditu kontuan: haurraren auto-nomia, gaitasunak eta beste hainbat ar-lo gehiago landu behar ditu, ezta?

Herrigintzara itzuliz, utopia poto-loegien belaunaldia izan da trantsizioosteko ezkerra. Pentsatu non geratuden iraultzaren ametsa, adibidez. Nera-beak ziren ezkerraren planteamenduasko, eta horrek arrisku bat dauka hu-rrengoentzat: ametsak faltsuak direlapentsatzea. Amestea, ordea, beharrez-koa da beti. Espiritu hori galtzen duen erakundea edo mugimendua, akabo.Kontua da amets doituak egitea, existit-zen ez dena planteatuz, baina norbera-ren indarrekiko eta gaitasunekiko kon-kordantzia batekin. Amets txikiago ho-riek, konkretuek, aldi berean, ortzimu-ga bat behar dute, ipar batzuk, lausoaketa irekiak, baina energia ematen dute-nak. Amets doituak, eta energia ematenduten ortzimuga urrunak.

Gauza horietaz ziurtasunez hitz egi-ten dut, beharbada, bizipen pertsonale-tatik hitz egiten dudalako. Betetzen joandiren amets kolektibo konkretuen par-te izatea tokatu zait hainbat arlotan, etabatzuetan oso modu intentsuan. Bada-kit amets asko bidean ere geratzen dire-la, baina amesten, giza taldeak trinkot-zen, estrategiak bideratzen eta horiei

eusten jakinez gero, gauzak aurrera joa-ten dira askotan. Eta errealitatea eralda-tu, eraldatzen da, partzialki, baina bat-zuetan uste baino gehiago, itxaropenengainetik. Uste dut hori ere esan beharzaiela gazteenei.

Zeintzuk dira, zure ustez, eskolabatean egin beharreko gauzagarrantzitsuenak, garatu beharkogenituzkeen gakoak: non“inbertitu” beharko genuke?

Galdera konplikatuegia da niretzat,eskola zeharka soilik ukitzen baitut. Es-kolaren funtzio tradizionalena instruk-zioa da. Orain, instrukzio leku izatetikteorian heziketa integrala eman behar izatera pasatu da. Hori esatea polita da,baina eskolari gehiegi eskatzea da.Gaur egun, dena eskatzen diogu, hez-kuntza-eragile guztienak izan beharkoluketen helburu guztiak eskatzen diz-kiogu eskolari. Eta, nolabait, ‘dena kon-tuan izatea’ eskatu behar diogu, bai, bai-na ez ‘dena egitea’.

Iruditzen zait, batetik, eskolak ira-kasten jarraitu behar duela. Eskolari, az-kenean, gurasoak, gizarteak eta siste-mak eskatzen dion gauza bat da: “Gaz-tarorako presta iezadazu neska edo mu-tiko hau, gero lanbide bat ikasi ahal iza-teko edota unibertsitatean moldatu ahalizateko”. Hau da, sisteman funtzionat-zeko oinarrizko baliabideak har ditzalanolabait, hizkuntzaren funtzioak, kal-kulua eta gaitasun instrumental sortabat barnera ditzala, eta, bestetik, bere in-guruko sistema, mundua, gizartea mini-

moki uler dezala. Bi gauza horiek oina-rrizkoak dira, klasikoak, eta esan deza-gun eskolak egiten dituela, hobeto edookerrago. Jakina, hori hezkuntzarenparte zehatz bat da, gero eta zabalagoahori ere. Eta gauza asko ondo egiten dira.

Horrekin batera, badaude bestehainbat eremu. Batzuk lantzen dira, dis-kurtsoan behintzat. Horietan, nire in-presioa da diskurtsoen inflazio modukobat dagoela hezkuntzan, balioak, kon-petentziak, zehar-lerroak… Eta asko-tan inflazioek ez dute laguntzen ikustenbenetan lortzen dena eta ez dena. Nikhautematen dudanaren arabera, nirebegiratu mugatuarekin, diskurtso han-diak egon arren, eremu batzuk gutxilantzen dira errealitatean. Ez dakit esko-lak nola landu beharko lituzkeen, bai-na, guraso moduan, eremu garrantzit-suak iruditzen zaizkit.

Denok ahotan darabiltzagudiskurtsoak, baina praktika...Zergatik uste duzu zuk dagoelahalako amildegia esaten ditugungauzen eta egiten ditugunenartean?Hezkuntzari buruzko kezka edodesilusio hori testuinguru zabaleankokatuko nuke. Nire ustez, hez -kuntzan ikusten dugunaren krisiakbadu zerikusirik munduaren abia -durarekin, eta abiadura horrenaurrean dagoen irakasle eta gurasobelaunaldiak nahiko oinarri ahulakditu. Ahultasun horri ez dio lagundu

aurreko belaunaldiaren jakituria iturribatzuekin moztu izanak. Arazoa dainoiz baino oinarri sendoagoak etamalguagoak behar direla. Balioeiburuzko diskurtsoak eta metodoakegin nahi dira, baina balioei ez zaieeusten diskurtsoekin. Egoera horreketxean eta eskolan eragiten du.

Zein dira aipatzen dituzun eremuhoriek?

Haurraren autoezagutza psikologi-koa da bat, haurrari bere bulkadak, as-moak, zauriak, mugak... zein diren identifikatzen laguntzea. Hor badago eremu oso bat: norberaren beldurrak, emozioak eta joerak ezagutzea.

Beste hainbat eremu ere aipatukonituzke, guraso moduan semeek bizit-zea nahiko nukeenaren haritik. Sor-kuntza da bat, haurrari bere sormeneanhazten uztea zentzu guztietan. Beste eremu bat espiritualitatea da, geure ge-ruzarik sakonena, osotasunaren bizipe-na, bizitzaren iturriaren eremua... Gal-deren, tradizio espiritualen, narraziosinboliko handien eremu bat da. Baliz-koa da, eta hautazkoa, eta ez daukat gar-bi eskolak zer egin behar duen horre-tan; beharbada, etxeko eta herriko bes-te erakunde batzuk betetzeko arloa da.Eskolari arlo hori ez lorrintzeko eskatubehar zaio, errespetuz tratatzeko tradi-zio espiritualak, erlijioak. Gai horrekkontrako pausoan harrapatu du gurebelaunaldia; izan ere, jendeak oraindikbeharra dauka kristautasunari egurra emateko, ‘aita hiltzeko’ joera freudianobaten antzera; baina, aldi berean, ez daohartzen bere etika progresistaren oi-narri bat horixe bera dela, zabalagoa. Eremu hori lantzeko bideak asko izandaitezke, baina, bide baten kontra jart-zen bazara, ez duzu ulertu, ezin duzubenetan beste bat ondo hartu.

Beste eremu batzuk ere aipa daitez-ke: naturarekiko kontaktu benetakoa-goa, lanbideekiko kontaktua, eta lan fi-sikoaren esperientzia, adibidez.

Nola landu azken horiek?Ni ez naiz jakituna eskolan eta meto-

dologian. Dena dela, lau paretetatik

gehiago aterako nintzateke, naturaragehiago aterako nintzateke, hasteko. Eta haurra naturarekin harremanetanjarriko nuke, zuzenean, eta inguru hiri-tarrera nahiz profesionalera ere gehia-go joango nintzateke. Ezagutu ditut laupareten artean egotekoak ez diren hau-rrak, eta kanpoan esplorazio sen handiadutenak, baina oro har uste dut hortik ere asko duela gure espezieak. Psikolo-gia enpirikoak argitu du esplorazio senadela gure oinarrizko sen nagusietakobat, hilabete gutxi ditugunean aktibat-zen dena, eta horretan oinarritzen dela i-kasteko gogoa bizitza osoan. Sen horigaratzen uztea eta ez moztea da hez-kuntzaren artea. Beste lehentasun bat-zuk jartzen dira askotan, ordea.

Bigarren Hezkuntzan eta Batxiler-goan bereziki, iruditzen zait ikasleekherrigintzan praktikak egin ditzaketela,gizarte-zereginekiko igurtzia esperi-mentatzeko. Euskal herriek sare antola-tu bizia daukate, arlo pila batean. Guregizartea konpartimentuetan zatitzendugu, ordea. Askotan, herriko sare an-tolatuak mundu bat dira, enpresa bestemundu bat da, eskola beste bat, gazteakbeste bat, eta dena oso aparte dago. Us-te dut hezkuntzak mundu horiekikokontaktua landu behar lukeela, erreali-tateetan sartu behar lukeela, eta erreali-tateak ere eskolan gehiago sartu beharlukeela, profesionalak ekarriz, irakasle-lagun figurak sortuz, kanpora irtenez eta abar. Gure herrietan jendarte antola-tua nahiko bizia da, elkarte eta erakun-de txiki ugari daude. Zer nahi dute ho-riek eskolarengandik? Seguru badituz-tela ideiak, galdetuz gero. Zer nahi dueskolak haiengandik? Seguru badirelagauzak, praktikak egiteko aukera, es-perientziak, moduluak. Bestetik, gazte-ei beren etorkizunerako bokazioa edoasmoak identifikatzen laguntzeko bi-deak jartzea ere zeregin bat da. Nire se-meak gaztarora heltzean, beren boka-zioak, asmoak... zein diren intuitzenhastea nahiko nuke, gustatzen zaienhorrekin kontaktua eta bizipena izatea.Badakit gauza horiek guztiak esatea errazagoa dela, eta antolatzea konple-xua dela.

“Eskolarenfuntzio tradizionalenainstrukzioa da. Orain,instrukzio leku izatetik

teorian heziketaintegrala eman behar

izatera pasatu da. Horiesatea polita da, baina

eskolari gehiegieskatzea da. Gaur egun,

dena eskatzen diogu,hezkuntza-eragile

guztienak izan beharkoluketen helburu guztiak.

Eta, nolabait, “denakontuan izatea” eskatubehar diogu, bai, baina

ez “dena egitea”.

”


E


Esan duzunaren haritik,jendartearekin, enpresekin etaabarrekin harremanik ez badute,zaila da asmatzea zure bokazioa,soilik pentsamenduan oinarrituta.

Gizartea konpartimentuetan zatitu-ta daukagu, ez bakarrik mundu profe-sionalaren, eskolaren, herrigintza so-zialaren eta abarren arabera, baita adingeruzen arabera ere. Haurren geruza,gazteen geruza, profesionalen geruza,zaharren geruza… Ematen du munduparaleloak direla askotan. Kontaktuafamiliakoa da, edo bestela unean une-koa. Belaunaldiartekotasunaren zaleanaiz oso. Zenbait belaunaldi zerbaiteannaturalki nahasten direnean, gauza ederrak gertatzen dira, hori bai dela be-netako ikasketa. Herrigintzan, adibi-dez, hori bilatu behar dugu. Herri elkar-te eta ekimen askotan, nerabeek eta erretiratuek ekarpena egin dezakete, el-karrengandik gertu egonda. Garai bat-zuetan naturalxeagoa zen hori: haurrakparte hartzen zuen gauza produktibobatzuetan, aldi berean instrukzio fasebatean zegoen, eskolan zebilen arotza-ren semea, baina iltzeak sartzen zituen.

Honek lehen soilik aipatu egin du-dan gauza batera narama: nire ustez,haurra gehiago jarri beharko litzatekeharremanetan lanarekin, lan errealare-kin, eta bere ekarpen produktibo txikiaegitearekin. Akaso, etxekoen ardura dahori. Niretzat, behintzat, guraso naizenaldetik, garrantzitsua da nire semeek ja-kitea zer den paleta bat, porlanez masaegitea, aitzurra, zerra, mailua, gauzak eraiki egiten direla, konpondu egin dai-tezkeela, eta beraiek egitea. Lurra, erai-kuntza, oihalak, konponketa, garbike-ta, sukaldea, ekoizpena. Hamabi urte-ko haur baten eskuetatik hamabost lan-erreminta pasatuta egotea oso heziga-rria iruditzen zait. Patatak zuritzeko ara-zoak dituzte gaur gehienek adin horre-tan. Berriz ere, ez naiz eskolaz ari. Esko-lan, adibidez, gelaren garbiketa siste-matikoa egin daiteke. Nik uste dut esko-laren garbiketa haurrek egin beharkoluketela, ez garbitzaile profesionalek.Hezitzailea iruditzen zait: hau eguneroguk zikintzen dugu, eta garbitu egingo

dugu, txandaka, taldeak eginez.

Eskola gehienetako curriculumakoso estuak dira. Eskola gehienekoso tarte txikia dute berennortasuna lantzeko...

Estatu mota hiperarautzailea dugu.Eskuin zein ezker, estatu arau-emailebat eraiki da, gauza askotan gehiegi. Aniztasunerako, esperimentazio ausar-terako, irizpide propioetarako benetantarte txikia uzten du eskolaren arautzezurrunak. Ematen du administrazioakuniformetasuna zaindu nahi duela, inorzentimetro bat baino gehiago ez dadilamugitu denok bete behar ditugun hel-buruetatik. Ulertzen dut bulkada ber-dintzaile hori, baina antzutzailea da. Hi-periraultzaile izatetik hiperaraultzaile izatera pasatu gara. Nik eskola askotari-koagoa irudikatzen dut, eta apur bat li-breagoa. Tokitan geratu da puntu akra-ta hura. Horrek badu zerikusia curricu-lumaren malgutasunarekin.

Zer ikusten duzu hezkuntzaprozesutik atera berriak direnunibertsitateko ikasleengan?

Pertsona interesgarriak beti. Lehenbaino irekidura handiagoa dute motaguztietako ideien aurrean, nahiz etamundu ikuskera moderno jakin battransmititu zaien eskolan. Kontraesanmoduko bat ere badute, munduari bu-ruzko ikuspegi kritikatzailearen eta be-

ren praktika integratuaren artean. Denagaizki dago, baina ni ez naiz mugitzen.Energia blokeatu moduko bat dute as-kok. Gazte asko dago, dena den, gau-zak egiten laguntzeko prest, baina ezhainbeste tiratzeko prest. Identitateare-kiko eta gauza kolektiboekiko atxiki-mendu-modalitatea ere aldatu egin da.Badago, baina desberdina da. Denaden, joera orokorrez ari naiz, eta beti be-zala, denetik dago. Eta gosea ere sumat-zen dut.

Euskararen arloa izan da zurebeste jardunbide nagusi bat. Zureustez zer egin da ondo orain arte,eta zer hobetu beharkolitzatekeela, eskolatik begiratuta?

Esker oneko aitorpen bat egingonuke. Ikastolak eta eskolek hizkuntza-rekin egin dutena lan itzela da, eskolamota guztietan. Zenbat borondate pert-sonal, zenbat irakasle euskaldunduden, hizkuntza berri bat barneratuz etahizkuntza berri hori maitatzera iritsiz. Egin denari eta egiten ari denari baliohandia eman behar zaio.

Baina bada kezkatzeko motiborik.Oro har, bost hamarraldiotan euskara-ren inguruan egindako ahalegin kuanti-tatibo handia alde kualitatibotik hasi dakale egiten, ez du eman espero zen emaitza hiztun komunitatearen garape-nean. Euskaraz bizitzeko hautua egiteragaramatzaten txinpartek, elementumotibatzaile eta praktikoek herren egi-ten dute, neurri batean.

XXI. mendean euskaraz bizitzeakhautu bat eskatuko du. Ez da herritar es-tandarraren egoera berbera, nahimenbat eskatzen du, eta hala eskatuko diegure haurren belaunaldikoei, itxuraguztien arabera. Egoera horretan, eta jo-era estruktural horretan, ez du guztiz ba-lio normalizazio-hipotesian edo nor-malizazio-fikzioan oinarritutako hez-kuntzak, eta gauza bat esan dezakeguhezkuntza arautuaz: eskolak ez dituhezten, prestatzen, belaunaldi berriak,euskal hiztun izateko behar dituzten ba-liabideetan. Gogorra da esatea, eta erre-paroa ematen du hala botatzeak. Zer ba-liabide ba? galde dezakegu. Zer, euska-



“Ez da zentzuonekoa hemezortzi

urteko euskaldun batek,eskola ibilbidea

bukatuta, matematikako,fisikako, historiako etagizarteko ehunka teoriajakitea, eta hizkuntzen

dinamikari buruzkoabezea ez jakitea, non

eta bere bizitzandeterminatzaile izangoden hizkuntza desoreka

batean bizikodenean.

”


E

raz irakastera eta euskararen ‘alde’ ego-tera deitzeaz aparte? Mendeko lehenhamarraldi hauetan, euskal hiztun iza-teak eskatuko ditu baliabide arrazoibi-dezkoak, emozionalak, corpusezkoaketa espresiozkoak. Beste kontu bat daeskola zenbateraino dagoen prestatutaeta zenbateraino dagokion baliabidehoriek ematea. Baina bada hobetzekotarterik.

Arrazoibidezko baliabideekin zeresan nahi duzu?

Problematika linguistiko zail bateanbizi gara, eta orain haur direnak ere halabiziko dira, edo are egoera zailagoan.Gaur egungo egoeran, euskal hiztunkontziente izatera deituta dagoen batihizkuntzen ukipenean sortzen diren di-namikak ulertzea dagokio, egoerarenkonplexutasuna ulertzea, eta bere e-rantzukizuna, bere aukerak, hor kokat-zen jakitea. Ez da zentzu onekoa heme-zortzi urteko euskaldun batek, eskola i-bilbidea bukatuta, matematikako, fisi-kako, historiako eta gizarteko ehunkateoria jakitea, eta hizkuntzen dinamika-ri buruzko abezea ez jakitea, non eta be-re bizitzan determinatzaile izango denhizkuntza desoreka batean biziko de-nean. Gazte batek jakin behar du elebi-tasun sozial orekatu bat posible den alaez, jakin behar du hizkuntza komunita-te bat zer den, hizkuntza komunitate batgaratzeko dinamikak zein diren, hiz-kuntzak zergatik hiltzen diren, gaztele-radun elebakar baten eskubideak etabereak nola jos daitezkeen, zer den eus-kaldun osoa izatea, zer den hiztun hart-zailea izatea, zein den bakoitzaren funt-zioa hiztun komunitatean... Hots, sozio-linguistikari buruzko gutxienekoa, e-rrealitatean modu kontzientean kokat-zeko. Horrelakorik gabe daude gazte-ak, hizkuntza minorizatu bateko hiztunizateak behar duen arrazoibidezko ba-liabide nahikorik gabe. Horrek nahikoahul bihurtzen ditu, hizkuntza handienpotentzia espresibo, sozial eta globala-ren aurrean.

Hezkuntza ekolinguistiko edo so-ziolinguistiko minimo bat lantzea ez dahain zaila. Horretarako, bada curricu-

lum ekolinguistiko bat antolatzeko au-kera, hezkuntzako beste hainbat atale-kin egiten den moduan. Gaur, badira ja-kintza eta baliabideak hori egiteko.

Euskal curriculuma ukitzen dutengauzak dira…

Curriculumaz ari garelarik, badabeste dimentsio bat aipa daitekeena. Ezdakit asmatzen dugun benetan gure ikasleak kultur fluxu bateko parte sen-tiarazten eta jario horretan modu sort-zaile batean kokatzen. Azkenean, eus-kaltasuna, gure izaera hau, kultur fluxubat da, ez da soilik hitz-corpus bat.

Euskarak abantaila gutxi ditu, etadesabantaila asko. Etorkizunean eus-karaz bizitzea hautatuko dutenentzateuskarak duen balio erantsi bakarreta-koa da biziarazten digula mundu bat,mundu goxoago bat, amestu beharre-koago bat, sormen mundu bat, irekia, eta aldi berean fluxu propioduna. Etagure balio motibatzailearen gakoetakobat izan daiteke mundu horretan partai-de eta sortzaile izatea. Ari gara hezkunt-zan gako hori ulertzen?

Zentzu horretan, apur bat hizkunt-zazentristak izan gara. Edo hizkuntza-ren corpuszentristak. Ez dugu beharbeste barneratu euskaltasuna kultur flu-xu bat dela, ez bakarrik hizkuntza kodebat. Fluxu irekia, etengabe kanpotik di-geritzen ari dena, tradizioa eta eraginaknahasteko modua bilatzen duena. Etakutur fluxu horrek bere jenioa, bere in-darguneak, bere emaria duela. Eta ezdugu beti asmatu bi gauza hauek egiten:Batetik, euskaltasuna kultur fluxu mo-duan transmititzen eskolan ere. Eta bes-tetik, hor haurrak eta gazteak sortzailemoduan kokatzen. Kantagintzan, dant-zaren potentzialean, antzerki modue-tan, ospakuntzan eta beste hainbat gau-zatan ez dakigu oso ondo zein diren hel-buruak eta bideak. Ez, behintzat, serio,modu bateratuan eta emaitza txukune-kin. Hiztunak sortzen lagundu nahi ba-dugu, hobetzeko hiru arlo baditugubehintzat: hiztunaren arrazoibidea, hiz-kuntzaren potentzia adierazkorra etakulturaren transmisioa.


e s p e r i e n t z i a k

eredua jarri zutenean poztu eginnintzen, eta, nahiz eta pixkanaka izan, euskararen erabilerak gora egin du azken urteotan, baina nik ezdut nahikoa ikusten eta gorakada ho-ri indartzeko Basajaunaren haitzu-loa jolasa proposatu nien Otsagabikoikasleei. Gainera, eskola barruan Ba-sajaunen hiru morroi (hiru irakasle)aurkitu nituen, eta haiek lagundu di-date lan guztia aurrera eramaten”.

Horrela laburbiltzen du Basajaunpertsonaiak berak Leire Elices, AneBarberia eta Tasio Sanz irakasleek2006an Otsagabiko eskolan abian jarrizuten proiektua, eta hurrengo urteanAinhoa Zumeta irakaslea ere sartu zenOriko Basajauna euskara taldean. Ba-sajaun pertsonaia sortu eta horren in-guruan jolas bat asmatu zuten, ikasleek“denbora librean” euskara erabiliko zu-tela bermatzeko. Gaur egun, bost urtegeroago, eskolaren bizitzan eta progra-man erabat txertatua dago jolasa, eta

Ikastorduetatik kanpo, gelatik ateraeta berehala haurrek erdarari heltzenziotela ikusirik, Otsagabiko eskolakohainbat irakasle burua astintzen hasi zi-ren... “Zer egin dezakegu haurrek eus-karaz egin dezaten guk inposatu ga-be?”. Duela bospasei urte hasi zireneuskara modu ludikoan txertatzen es-kolako eremu guztietan: “ohartu ginenhaurrei euskaraz egin zezaten modunegatiboan eskatzen geniela beti, etahorrela ez genituenez gure hizkuntzaragerturatzen, jolasten hasi ginen”, azal-du du Ane Barberia irakasleak, euren egitasmoa aurkezteko. Buruan buelta eta buelta ibili ondoren, euskararen erabilera bultzatzeko Basajaunarenhaitzuloa jolasa sortu zuten irakasleek.

“Kaixo lagunak! Ni Basajaunnaiz eta Oriko haitzulo batean bizinaiz Basandererekin. Joan den irai-lean, Otsagabira hurbildu nintzen eta eskolako ikasleak jolas orduan er-daraz jo eta su entzun nituen. Ni osozaharra naiz, zaharregia agian, ho-rregatik ibar honetan euskararen erabileraren beherakada pairatu be-har izan dut aspalditik. Eskolan D

Otsagabiko eskolako Euskara Bultzat-zeko Taldeak gidatzen du, astean horretarako ordu bat hartuz.

“Jolasaren mamia honako hau da”,azaldu du Elicesek: “Gelaz kanpoko eremuan gaztelaniaz hiru hitz bainogehiago entzuten badizkiozu ikaskide-ari, basatxanpon bat eman behar dizuhark”; hau da, ikasleak eurak dira ikas-kideen artean euskaraz egiten dela ber-matzen dutenak.

Giro erdaldunean, euskararenbidez talde konpromisoa garatuz

Otsagabiko eskola Zaraitzuko iba-rrean dago, eta Zaraitzu, Nabaskoze etaOtsagabiko haurrak joaten dira hara,guztira zazpi herritako haurrak. Ikastet-xetik kanpo, giro erdalduna da nagusiOtsagabian.

Lehen Hezkuntzako lehen mailatikseigarrenera bitarteko D ereduko haurguztiak (ikasleen % 80tik gora) taldee-tan banatzen dituzte jolasean parte

Basajaunekin jolasean euskaraz

Leire Elices, Ane Barberia eta Ainhoa Zumeta irakasleak.

Otsagabiko eskolanBasajaunaren haitzuloa jola-sa sortu zuten duela bosturte, haurrek gelatik kanpoere euskaraz egin zezaten,eta izan dituen emaitza onakikusirik, Nafarroako hainbatikastetxetara zabaldu dutejolasa.


hartzeko, adin guztiak nahasten direntaldeetan. A ereduko haurrak ere gon-bidaturik daude jolasean parte hartze-ra. Taldeka banatuta, ahalik eta basat-xanpon gehien eskuratzea eta Basajau-nen haitzuloaren ibilbidean pausoak e-matea da jokoaren helburua, Ori men-diaren irudia agertzen duen taula handibatean txapela eskuratzeko. Abiatze-ko, astelehenero lehenengo orduantaldeko ikasle bakoitzak bost basatxan-pon aurkituko ditu mahai gainean, etagero, antzararen jokoan bezala, Oriko

guztien jarrera oso ona da”, azaldu duZumetak. Motibazio horri eusteko etaahal den neurrian areagotzeko, astea-ren bukaeran, ostiralean, basatxanpongehien dituzten ikasleen argazkiak jart-zen dituzte Basajaunen haitzuloarentaulan, izar moduan. Eta horrez gain, ikasle bakoitzak bere taldearen kutxansartzen ditu berak irabazitako basat-xanponak. “Segituan konturatu ginendenek edo ia denek euren argazkia iku-si nahi zutela taulan, eta jolasean gero eta gehien ari zirela murgiltzen ikasle-ak; horrela, gehiago saiatzen ziren hau-rrak saritu ditugu”. Baina istiluak ere ezdira falta izaten jolasarekin hastean, etairakasleak gainean egotea eskatzen du,batez ere ikasturtearen hasieran, jolasamodu lehiakorrean hartu izan baituteLehen Hezkuntzako ikasle batzuek.

Joko osoa Basajaunek berak gain-begiratzen du, eta tarteka ikasleei me-zuak zabaltzen dizkie, ikasleak animat-zeko edo bideratzeko. Horretarako, ahotsezko mezuak grabatzen dituzte eta, gelarik gela, atean hiru kolpe jo etaezkutuan zabaltzen dituzte mezuak,disko baten bidez. Era berean, ikasleekeurek ere Basajauni mezuak bidal die-zazkiokete, horretarako prestaturikopostontzien bidez.

Begien bistako emaitzakJolasarekin hasi eta berehala hasi zi-

ren emaitzak ikusten eskolan. Eta gauregun, bost urteren buruko emaitzei be-giratuta, gustura daude oso irakasleak:“Emaitza eguneroko lanean ikusteko eta, batez ere, entzuteko aukera izandugu, eta oso positiboa da”, diote. Le-hen helburua jolas orduan euskaraz egitea zuen jokoak, eta hori 10. astera-ko konplitua zutenez, eskola ordutegiguztian euskaraz komunikatzeko hel-burua hartu zuten. “Otsagabiko esko-lan euskararen erabilerak gora egin dunabarmen” dio Zumetak, “guk ezer esan gabe beraiek erabiltzen dute oraineuskara”.

Era berean, jolasa zabaltzen joan daeskola barruan. Hasieran, Lehen Hez-kuntzako lehen mailatik seigarrenerabitarteko D ereduko haurrekin abiatu

ibilbidean urratsak aurrera egitekopuntuak eskuratu behar dituzte jokala-riek, euskaraz hitz eginez edo jolas osa-garrietan puntuak eskuratuz. Amaiera-ra iristea lortzen duen taldeak eskuratu-ko du txapela.

Euskararen erabilera bultzatzeare-kin batera, talde konpromisoa eta moti-bazio pertsonala sustatu nahi dituzte jo-lasarekin. Oro har, ikasleen parte hart-zea oso aberatsa dela diote irakasleek,“maila txikienetan hartzen dute ilusiohandienarekin jolasa, baina, oro har,


bazen ere, 4 eta 5 urteko haurrek ere Ba-sajaunekin jolasten hasteko nahia azal-du zuten, eta haien erritmora prestaturi-ko jolasa proposatu zieten irakasleek,egunero euskaraz zenbat aritu zirenneurtuz eta, horren arabera, domina ja-soz edo ez; horrez gain, Basajaunen iru-dia gogorregia izan zitekeela ikusirik,Elurtxoren irudia asmatu zuten haur t-xikienentzat.

Eskolatik ere atera dute jolasa, Otsa-gabiko gozokien dendara hain zuzenere. Dendan euskaraz egiten dutenhaurrei basatxanpon bat ematen diedendariak. Horrez gain, Basajaunen irudiaren bidez euskara bailaran za-baltzeko egin duten beste ekimeneta-ko bat Otsagabiko bailarako euskaldu-nak identifikatzeko jolasa izan zen, Ba-sajaunen eskariz egin zutena. “Identifi-katu genituenean bailarako euskaldu-nak, Basajaunek gutun bat idatzi zieneuskaldun heldu horiei ikasleekin eus-karaz egin zezaten gonbidatzeko”, azaldu du Zumetak.

Urratsez urratsJolasaren oinarria (hiru hitz baino

gehiago erdaraz eginez gero txartel batedo txanpon bat eman behar izatea)

Ulibarri Ikastetxeetako Hizkuntza Nor-malizazio Programatik hartuta dago,baina Basajaunen historia guztiarekinjantzi dute jolasa Otsagabikoek. Basa-jaunaren haitzuloa izeneko jolasakgaur egun duen forma hartu arte, baina,urratsak egiten eta jokoa garatzen joandira irakasleak, asterik aste eta urterikurte hainbat berrikuntza sartuz. “Aste-rik aste ikasleen motibazioa pizturik edukitzeko gauza berriak sartzen joangara, eta motibatzea lortu dugu horre-la”, gogoratu du Barberiak. Lehenik jo-las ordurako joko batzuekin hasi ziren;ondoren, Basajaunen irudia sortu etamezuak grabatu eta zabaltzen hasi zi-ren; gero, basatxanponak eta superba-sak sartu zituzten; ondoren, Basajau-nen haitzuloko taula sortu zuten; eta az-kenik, izarren bidez nabarmendu duteikasleen ahalegina. Jolasak hain di-mentsio handia hartu du Otsagabian, ezen Basajaunen bideoa, bideoklipa,abestia eta elastikoak ere egin baitituz-te. Eta ikasturte bukaeran Basajaunenfesta egiten dute, gutxienez izar bat lor-tu duten ikasleentzat domina eta diplo-ma banatzeko, eta euskal dantza eta erromeriekin osatzen dute jaia.

Nafarroako Gobernuko Euskara

Zerbitzuak euskara bultzatzeko berri-kuntza saria eman dio bi bider jolasari,eta diru hori euskarazko materiala eros-teko baliatu dute irakasleek.

Beste ikastetxeetara zabalduzOtsagabian duela bost urte jolas

hau sortu eta bultzatu zuten irakaslee-tako bi, gaur egun, beste ikastetxe bat-zuetan daude, eta ikastetxe horietarazabaldu dute euskara sustatzeko jolasa.

Ane Barberiak Erronkarin zabaldudu jolasa, eta ondoko bailarara egokitudute egitasmoa, Maruxa sorgina balia-tuz haurrak euskarara gerturatzeko.Aurretik Iruñeko Sanduzelain eskolaraeraman zuen, eta han Blaitxoak eta urrezko txanponak sartu zituzten, as-mo berberarekin. Leire Elicesek Saka-nara eraman du jolasa, eta Etxarriko es-kola publikoan eta Iturmendikoan za-baldu du gaur arte.

Ikastetxe bakoitzak bere testuingu-rura moldatu du jolasa. Erronkarikobailarako herrietan barrena Maruxare-kin egin behar dute ibilbidea, eta pun-tuak emango dizkieten jolasak jinkanamodukoak izango dira, puzzle bat osat-zen joango dira, bailarako herri bakoit-zera iristen doazenean lortzen dituztenpiezekin.

Otsagabian bezala, emaitzak be-gien bistakoak dira beste ikastetxeetanere. Iruñeko Sanduzelain eta Erronka-rin bertan ere lau hilabetera emaitza onak ikusi dituztela dio Barberiak,“euskaraz saiatzen direla nabarmen ikusten da”. Etxarriko eskola publiko-an ere aldaketa nabarmena dela dio Eli-cesek, “lehen joera handia ikusten zengaztelaniaz hitz egiteko, eta, orain, eus-karaz entzuten da beraien eremuan, gusartzen ez garen eremuan”.

Otsagabitik Erronkari, Sakana eta Iruñera..., orain arteko emaitza onak ikusirik, harago zabaldu nahi dute jola-saren sortzaileek proiektua. Horretara-ko, aurrera begira jolasaren materialaargitaratzea izango litzateke lantaldea-ren hurrengo helburua, beste ikastetxebatzuen esku jarriz euskarri eta mate-rialak, edo jolasaren gida orokorra, gut-xienez. •


onartu ondoren, lanean hasi ziren ira-kasleak, ikasleak eta gurasoak.

Mailaz maila ipuinaren inguruko jar-duera bat edo ekintza bat prestatzen ha-si ziren, klaustroak Ipuinaren Astea egi-tea onartu ondoren. Gelarik gela, zein ipuin landuko zuten aukeratu zuten le-henik; askok eta askok ipuin klasikoakaukeratu zituzten, Hiru Txerritxoak,Hansel eta Gretel… Baina izan zen ipuin bat sortu zuen gelarik ere, edohain klasikoak aukeratu ez zituenik ere.Ipuina aukeratu ostean, ipuin hori nolaeskaini edo interpretatuko zuten eraba-ki zuten gelakideek: kontaketaren bi-dez, antzezpena eginez, txotxongiloenbidez, irakurri eta dramatizatuz…

Ondoren, zein gelak zeini zer eskai-niko zion erabaki zuten, proiektuaren

Baina lanak lehenago hasi ziren,noski. Hilabete asko lehenago. IdeiaEuskara Batzordetik atera zen, eta Lan-gile Ikastolako komunitate osoa (ikas-leak, irakasleak eta gurasoak) euskara-ren inguruko jarduera batean inplikat-zea zen helburua. “Ipuina denontzat damotibagarria, txikienentzat nahiz han-diagoentzat; moldagarria da eta eskola-komunitate guztian lanak partekatzekoaukera ematen duena”. Horrela aurkez-tu du proiektua Mari Karmen RodriguezEuskara Batzordeko kide eta LehenHezkuntzako irakasleak. “Gainera,haur guztiei ematen die aukera besteeizerbait eskaintzeko; eta, ondorioz, bes-teen zerbait jasoko dute haur guztiek ere”. Euskara Batzordetik ipuinarengaia lantzeko ideia atera eta, klaustroak

e s p e r i e n t z i a k

Ipuinaren Astea Hernaniko LangileIkastolan

Hernaniko Langile Ikastolak,Haur Hezkuntzako eta LehenHezkuntzako ikastetxeak,itxura berezia hartu zueniragan apirilean, IpuinarenAstea antolatu baitzutenikasle, irakasle eta gurasoek.Atarian, geletan, pilotale-kuan, areto nagusian, ganbaretan… ipuinak kontatu eta interpretatuzituzten Haur Hezkuntzakoeta Lehen Hezkuntzako haurrek.

puntu garrantzitsuetako bat partekat-zea izan baita: guztiek zerbait (ikuski-zun bat, antzezlan bat, irakurraldibat…) eskaintzea beste geletako kide-ei; eta, beraz, haur guztiek ondoko gela-ren batek prestaturiko emanaldia ikus-teko aukera izan zuten. “Adin desberdi-nen arteko harremana ikasturte osoanzaintzen dugu Langilen, baina jarduerahonen helburuetako bat, bereziki, ha-rreman hori lantzea izan zen. Eta lortugenuen”, argitu du Jone SantamariaHaur Hezkuntzako irakasle eta euskarabatzordeko kideak.

Eta, azkenean, iritsi zen IpuinarenAstea, apirilean, Aste Santuaren aurre-tik. Eta ipuinez bete ziren gelak, pilota-lekua, ganbarak, ataria… “Espazio guz-tietara zabaldu genuen ipuina, gelarikgela ibili ziren haur batzuk beren ant-zezlana egiten… Orain, haur batzuk egiten eta besteak ikusten aritu ziren;gero, besteak egiten eta hauek ikusten”.Gurasoentzat ere prestatu zuten hain-bat emanaldi. “Pena bakarra izan ge-nuen”, diote irakasleek, “hainbeste lanegin ondoren, eta hain ikuskizun ede-rrak prestatu ondoren, bakoitzak ema-naldi bakarra izateko aukera edukit-zea”.

Antzezpena, sormena eta eskulanalantzen

Proiektua gauzatu ostean, eta balio-espena egiteko unea iritsita, EuskaraBatzordeko irakasleek gurasoen partehartzea nabarmendu dute. “Eskulane-an lagundu dute batzuek; beste bat-zuek, berriz, ipuinak ikasten lagundudute, eta beste talde batek Hansel etaGretelen historia kontatu zuen”.

Hizkuntza lantzearekin eta hiz-kuntzarekin gozatzearekin batera, jar-duera horrekin haurrek antzezpena,sormena, eskulana eta, gai direnek, bu-ruz ikastea eta irakurmena landu dituz-te. Buru-lana egin behar izan dute, de-nen artean erabaki baitute zer ipuin eta


nola eskainiko duten, pertsonaiak nolaaurkeztu eta interpretatuko dituzten;testua eta haren egitura landu dute, pa-peretik interpretaziora nola pasatu era-bakitzean; eta, gainera, papereko hori etxean eta gurasoen laguntzarekin bu-ruz ikasi beharra izan dute haur askok,gero jendaurrean eskaintzeko. Horre-kin guztiarekin batera, eskulanak erelandu dituzte hilabete horietan guztie-tan, dekoratuak prestatzen lan handiaegin baitute. Kasu batzuetan, muralakmarraztu dituzte, besteetan agertokiakapaindu dituzte, mozorroak ere presta-tu dituzte… “Guraso askok lan ederrakegin dituzte!”. Hainbeste, ezen, Ipuina-ren Astea igaro ostean ere, hainbat gelaeta ganbara apainduta utzi baitituzte oraindik ere.

Ipuinaren Astea luzea izan da, be-raz, Hernanin, bai prestaketa-lanek hi-labeteak hartu dituztelako, baina baitagozatu ere ez dutelako Ipuinaren Aste-an bakarrik gozatu, inauteriak ere ba-liatu baitzituzten lantzen ari ziren ipui-

neko mozorroak erabiltzeko. Ipuinaren Asteak, euskararen in-

guruko jarduera batean komunitate osoa elkarlanean jartzeaz gain, ipuina-ren beraren garrantzia azaltzeko balio izan du ikasleen, irakasleen eta guraso-en artean. Gainera, bereziki azken ho-riei begira, hainbat jarduera osagarri es-kaini zituzten ikastolan, ipuinaren ga-rrantziaz jabetzeko. Beatriz Egizabal ipuin kontalariak ipuinaren garrantzia-ri buruzko lantegi bat eskaini zien gura-soei, eta, horrez gain, hiru emanaldi egin zituen, marrazkilariaren laguntza-rekin.

Lan handia eta luzea izan den arren,irakasleei balioespenaz galdetuta, ba-tetik, oso positiboa izan dela diote, ipuinaren bidez euskara, kontzeptuak,interpretazioa eta eskulana landu di-tuztelako, adin bakoitzari egokiturik; eta, bestetik, komunitate guztia jardue-ra baten inguruan bildu dutelako. Etahurrengo urteetan ekimenarekin segit-zeko borondatea dute. •

Nola jokatu beharkogenuke eskolan

sormena lantzeko

Haur txikiek harreman handia izanbehar dute kalearekin, naturarekin.Haur txikiei eta beraientzako prestatu-tako hezkuntza-egiturei erreparatuzgero, eskolek komunitate horretatikbereizita jardun ez dezaten, sormena-ren gakoa, Finlandian bederen, eskolahoriek inguruko komunitatean txertat-zean dago, nire ustez. Horixe da Fin-landiako eskolen ahulezia. Barne anto-lamenduan, eskola sendoak dira, bai-na ez daude komunitatean hain sendotxertatuta. Ikaskuntza horri buruzpentsatuz gero, gela barruan ikastendenaren eta gelatik kanpo gertatzendenaren arteko loturak aztertu behar-ko genituzke lehenbizi: zer gertatzenda eskolatik kanpo? Nolakoa da kan-poko bizitza erreala? Joko interaktiboasortu beharko genuke, gela barruko e-ta eskolatik kanpoko errealitatearekin.

Horretarako, eskolek lankide be-rriak bilatu behar dituzte beren komu-

nitateetan, eta eskoletatik kanpo atera

behar dituzte haurrak, bizitzako hain-

bat arlo ikertzera, eskolara itzultzera-

koan haien gaineko gogoeta eta jar-

duerak egiteko. Betidanik egin izan di-

ra irteerak noizbehinka, baina, gaur

egun, erronka handiagoa da, haurreksareko edo Interneteko mundua ere bi-zi dutelako. Mundu ireki horrek osobestelako dimentsioa du, eta hainbestejoko eta hainbeste irudi erabiltzen di-tuenez, baliteke eskola gai ez izateaerrea litate birtual horrekin lehiatzeko.Nire ustez, eskola, bera bakarrik, ahule-gia da, beste era bateko hezkuntza-bi-zipenak bilatu beharko lituzke, elkarla-nean oinarritutako beste eredu batzuksortzeko, bai eskolarentzat eta bai bes-te erakundeentzat ere.

Ez da erraza elkarlan hori lortzea, ezeskolarentzat eta ezta irakasleentzat ere. Irakasleak, oro har, ohituta daudegela barruko jardunera, eta ez da ho-rren erraza izaten kanpoan aritzea. Es-kolaz kanpoko jendeak erantzukizunaeta ardura eskatzen ditu, eskolaren ba-besle bihurtu behar dutelako, beren ateak ireki behar dituztelako…

Badaude, bai, adibideak: eskolen

galdeidazue

?Yrjö ENGESTRÖMHELSINKIKO UNIBERTSITATEA



Eskolek lankide berriakbilatu behar dituzte berenkomunitateetan, eta esko-letatik kanpoatera behardituzte haurrakbizitzaren hain-bat arlo ikertze-ra, eskolara itzultzerakoanharen gaineko gogoeta etajarduerak egiteko.

?

eta Opera Nazionalaren arteko lanki-detza, adibidez, haurrekin batera lanbatzuk egiteko adostua. Adibide solte-ak dira, baina, horretan ez dago berez-ko ikuspegi pedagogikorik. Museoeneta eskolen arteko elkarlanak ere beste adibide solte batzuk dira... Zubiak erai-ki beharraz hitz egiten da, baina zubiakeraiki baino zerbait gehiago egin beharda, elkarlan horrek ezin baitu noizeanbehingo bisitetara mugatu.

Alemanian, Berlin hiriburuan, adi-bidez, hiri osoa eskola bihurtzen dazenbaitetan, eta, hala egokitzen dene-an, hiri guztia jartzen da hezkuntza-hel-buruen esanetara. Aitortzen dut horra iristea zaila dela; baina, aurrera begira,beharrezkoa izango da eskolaren za-balkunde edo irekitze hori. Finlandia-ko eskoletan, hutsune horiek ikustenditugu.

Jakina da, bestalde, Finlandiako ikasleek maila handia lortzen dutela,PISAko azterketak dira horren lekuko.Arazoen zioak, haatik, ugari dira: ha-mar, hamabi, hamahiru edo hamalauurteko haurrak ez daude motibatuta, ezdute gustuko eskola, eta, horri guzti ho-rri aurre egiteko, beste esperientziamota batzuk eskaini behar ditu esko-lak, hasiera-hasieratik.

Badira mugimendu berriak, batikbat haur-eskoletan: eskola izadiaren er-dian kokatzen dute, eta izadiaz baliat-zen dira izadiaren eskolak eratzeko; es-kolaz kanpo, denbora luzea pasatzendute hainbat ingurunetan esperimen-tatzen, eta natura-ingurune horietannola jokatu ikasten dute. Mugimenduinteresgarria izan liteke hori, baina a-parteko ekimenak dira horrelakoak.Mementoz, han-hemenka egiten direnahalegin solteak baino ez dira…

Irakasleei, behintzat, ahalegin be-rezia egitea eskatzen die horrek, ezinda klik batean lortu, noski. Eta, orain-goz, beste herrialdeetako esperient-ziak ezagutzea eta alderatzea litzatekekontua, kontzeptu horiek modu inklu-siboagoan aztertzea, alegia. Izan ere, irakasleak ez badira trebatu ikuspegihorretan, nola jarriko dute indarreanhaurrekin?

Ingurumenaz gain, beharra etaelkarlana ere sormenerakolagungarriak dira

Finlandiako eskola-sistema osomodu tradizionalean lantzen da, batezere, gela barruko edukietan oinarritzendelako. Hala ere, sormenaren espa-rruan aurrerapen ugari egin dira, bai, eta, bereziki, eskolaz eskola joaten ba-zara ikusten dituzu. Bertakoentzat egindako berrikuntzak ikusten baditu-zu ere, ez dira askorik zabaltzen, bertaneta bertakoentzat geratzen baitira. Onalitzateke horiek ezagutaraztea, esperi-mentatzea eta elkarlana sustatzea.

Badira zenbait esperientzia interes-garri, herriko hainbat enpresarekin egindako lankidetzetan eta abar, bainazaila ari da gertatzen hori ere behar be-zala garatzea. Une honetan, bada ho-rrelako mugimendu bat, non negozioaskok merkataritzagunetzat hartzen di-tuzten eskolak; eta hori ere ez da guknahiko genukeena. Kontu handiz ne-goziatu eta garatu beharreko helburuada. Ez dugu nahi eskolak produktu be-rriak edo enpresa pribatuak merkatu-ratzeko gune bihurtzea, ikasteko beha-rrak bultzatutako elkarlana izan behar-ko luke, eta ez merkatuko arrazoiekbultzatutakoa. Ikusten denez, askotari-ko tentsioak eta interesak elkartzen di-ra elkarrizketa horretan.

Curriculum itxiak edo zurrunakez du batere laguntzen

Jendea gero eta gehiago jabetzen daaldaketaren beharraz, hainbat arlotanhorixe aipatzen da etengabe; baina o-raindik ez da formularik aurkitu, orain-dik ez da lortu politikan ezagutua izan-go den ahalegin zabalago hori… Halaere, esango nuke badela alderik, lekubatetik bestera. Adibidez, Finlandiakocurriculuma eskolen autonomian oina-rrituta dago. Oinarrizko curriculum batdago, irekia, eta eskola bakoitzak garat-zen du berea. Udalek hezkuntza-esku-men handiak dituzte, eta gestioa osogertukoa da. Hori, berez, oso ona da.Baina, askotan, inertziak direla-eta, au-tonomia hori oso era kontserbadorean

erabiltzen da, eta ez da asko aurrerat-zen. Uste dut beharrezkoa izango delaahalegin bateratu bat egitea, eskolakaurrerapausoak ematera bultzatzeko.Esan beharrik ez dago babes handia izatea eskatzen duela horrek, eta, be-raz, eskolentzako babes mota berriakbilatu behar dira. Hortxe dago, segu-ruenik, unibertsitateen zeregina: asko-tariko eragileen orkestratzearen emait-za izan beharko luke. Eskolan, gizarte-an eta unibertsitatean, beharrezkoa izango da denon elkarlana, bakoitzabere aldetik ibiliz, ez baita aurrerapenikgertatuko. •

Bide eginean jarraitzen dugu zuen

ekarpenekin eta parte-hartze

handiagoarekin aberastu nahi dugularik.

Hik Hasi proiektua irekia

den heinean, interesa duen edonoren

parte-hartzea gustu handiz hartzen dugu.

Jar ezazu zure aletxoa euskal

hezkuntzaren

aldeko ekimen honetan.

berriakurtarrila


SoziolinguistikaKlusterrak eta Kul-tur Kabia-Topagunea elkarlanean aritudira nerabeak, sare sozialak eta euskarakontuan dituen esperientzia burutzen.Proiektuak bi helburu zituen: batetik,

Nerabeak, Interneteko sare sozialak eta euskara

aisialdi programetan sare sozialen bidez nerabeen euskararen erabileraneragitea; eta bestea, hizkuntza-portae-ratan sare sozialen bidez eragiteko es-ku hartzeen baliagarritasuna aztertzea.

9.394 ikasle dira Haur Hezkuntzatik DBH bitarteeskola orduetan bertsolaritzari lotutako saioak egi-ten dituzten ikasleak Gipuzkoan. Izan ere, bertso-laritza transmisioa sendotzeko, Bertsozale elkarte-ak eskolak ematen ditu Gipuzkoako 125 ikastetxe-tan. Bertsozale Elkartearen ekimen hori EuskalHerri osokoa da eta beste 260 ikastetxe ari diragipuzkoarrekin batera lanean, guztira 20.270 ikas-le, iaz baino 2.828 ikasle gehiago. Irakasle lanetan,berriz, 36 lagun ari dira.

20.270 ikasle bertsolaritza lantzen

Egitasmoaren ezaugarriak, eman-dako urratsak eta lortutako emaitzakbilduta daude helbide honetan:www.soziolinguistika.org/ne?rabeaksaresozialak

Ikastea.hezkuntza.net webgune azabaldu du Eusko Jaurlaritzak. Ataria“hezkuntza arloko kide guztien topale-ku” izateko helburuarekin sortu dute.

“IKASTEA” Webgune berria Webguneak lau atal ditu: ikasleak, ira-kasleak, familia eta ikastetxea. Orrial-dea euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesezdago eta haren helburua parte hartzea

da “hezkuntza hobetzeko ezinbestekoelementua delako eta aldaketak iraun-korrak izatea ahalbidetzen duelako”.www.ikastea.hezkuntza.net

Hezkuntza presoenalde baraualdian

Presoen eskubideen alde egun bateko baraualdia eginzuten irakasleek, ikasleek, ikasle Abertzaleek, Euskal He-rriak Bere Eskolak eta hezkuntzako beste hainbat eragilek.Baraualdiak astebeteko iraupena izan zuen, eta bertan, egunero arlo desberdinetako kideek parte hartu zuten: sin-dikatuak, gazte mugimenduak, hezkuntzak, mugimendufeministak eta Udaletako eta Foruetako ordezkariak.

Haur Hezkuntzaren garrantziaz

Euskararen Kontseiluak Haur Hez-kuntzaren garrantzia euskararen ja-bekuntzan eta garapenean izenekojardunaldia antolatu zuen Miramar Jau-regian.

HUHEZIko irakasle Karmele Pere-zek, Arlo emozionalak edo enpatiak irakaskuntza-ikaskuntza prozesuanduen garrantzia ikerketa aurkeztuzuen. Marijo Ezeizabarrena, AndoniBarreña eta Iñaki Garcia irakasleek, be-rriz, Haur euskaldunen komunikazio-garapena neurtzeko KGNZ tresna8-50hilabete bitarteko haurrekin egindakoikerketaren emaitzak aurkeztu zituz-ten. Ondoren, Lakuntzako (Nafarroa) ikastetxe publikoko, Hendaiako (La-purdi) Ikastolako eta Tolosako (Gipuz-koa) Hirukide ikastetxeko kideek be-ren esperientziak aurkeztu zituzten.Mahai-inguru batek eman zion amaieragoizeko saioari, bertan Paulo Iztueta

soziologoak eta Karmele Perez eta An-doni Barreña irakasleek parte hartu zu-ten. Arratsaldean, Vic-eko unibertsita-teko (Herrialde Katalanak) Vanesa Amat eta Llorenç Comajoan irakasleekHaur Hezkuntzako 0-6 aldiko hiz-kuntza-murgiltzeari begirada bat: es-perientziak eta hausnarketakhitzaldiaeskaini zuten. Bertan adierazi zuten hi-

ru eleko hezkuntza eredu bat egokiadela betiere hizkuntza gutxituei kalte egiten ez dien heinean, eta jolasa hiz-kuntza ikasteko baliabide gisa defen-datu zuten.

Jardunaldian Kontseiluak Nola ar-tikulatu jakintza-arloa eta hizkuntza?Zenbait lanabes eskolan erabiltzeko liburu berria aurkeztu zuen.

Zure helbide elektronikoan Hik Hasiri buruzko azken berriak eta hainbat albiste jaso nahi badituzu, gure buletin elektroni-koan harpidetu besterik ez duzu egin behar. www.hikhasi.com web orrian izena eman, eta etxetik mugitu gabe jasoko duzuHik Hasiren berri!

Gure buletin elektronikoa jaso nahi al duzu?

Datorren hilabeteko eztabaidarako galdera...>>> Berdinak jarraituko du.

Hik hasiren web gunean dugun EZTABAIDAGUNEA paperera ekarri dugu. Hilero, web orrian jasoko ditugun iritzienlaburpena izango duzue eta baita hurrengo galdera zein izango den ezagutzeko aukera ere. Hona hemen azkeneztabaidak utzi diguna...

>>> Hamaika buruhauste izaten ditugu eguneroko jardunean. Haien artean, geroz eta ozenago eta baztergehiagotatik, kezka nagusi bat zabaltzen ari da lau haizetara. Gure arreta bereganatu du kezkak eta hausnarketalaguntze aldera jarri nahi izan dugu hemen gure ale. Galdera bota dugu eta hona zure irakurleek zer esan diguten: Nolahezi behar ditugu hurrengo belaunaldiak?

>BaiBukaera ez dizut ongi ulertu baina bai aurrekoa, ez dut ulertzen nola hala gizartean, gizarteko arazoetan lanean ez dabilen ira-

kaslerik. Nola prestatuko dugu gizarterako, geu gizartean ongi inplikaturik ez bagaude? Aspalditik pentsatzen dut haurrak ez dire-la pasotak, irakasleok baizik. Josu.

>Earra, Iosu!Ni ez naiz irakasle, baina badut hezkuntzarekin harremana. Seme-alabak ditut ikasten, eta badago aldea irakasle batetik beste-

ra, bai horixe! Desberdinak izatea bizitzaren legea da, eta aniztasun horrek aberastasun iturria da niretzat. Baina ulertzen ez duda-na zera da, ikasleak bizitzarako prestatu behar ditugula esan eta hain inkoherenteak izatea esaten ari garen horrekin.

Garbiago litzateke etxerako, lagunekin ibiltzeko, jainkoarekin harremantzeko, selektibitaterako eta, agian, lanerako prestat-zen dituztela esatea. Normalean, praktika horixe da-eta.

Nik dena den, gizartean bizitzeko hezi behar ditugula pentsatzen dut. Zehazki esanda, gizarte edo jendarte hobea egiteko he-zi eta prestatu behar ditugula uste dut. M. Fresno

>Krisi ekonomikoan elkartasun balioakElkartasuna da nire kezka nagusietakoa. Krisi ekonomikoak bestelako krisiak omen dakartza, balioenak ere bai. Egunkariak i-

reki, telebista piztu eta gehien ikus eta entzun dezakegun hitza da gaur egun. Horrek, intseguritatea sortzen du, eta honek, aldi be-rean, BELDURRA. Oso harriskutsua bihurtzen da pertsona beldurtia. Horregatik, eskolan eta etxean beldurrari aurre egiteko bide-ak eta aukerak aztertu behar ditugu. Horien artean, elkartasuna dago, dudarik gabe. Ikasleekin aztertu, egoerak bizi behar ditugu,elkarri lagunduz indartsuagoak bihurtzen garela frogatu egin behar ditugu. Elkartasunak berarekin dakarren konplizitatea eta mai-tasuna bizi behar dugu. Hala, beldurra uxatzen ikasiko dugu eta gizarte zoriontsuagoa egingo dugu. Ez al duzue uste? Iturriozpe

>Izugarrizko arazoaHezkuntzan aritzeko ikasi eta gero ez dago lanik. Hori da nire kezka nagusia. Ilazki

>Neu ere berdinIepa Ilazki! Neu ere berdin nago eta "de buena tinta" dakit ez garela bakarrak... krixton arazoa dago kalean hezkuntzarako

prestatu garenon aldetik eta gaur egun prestatzen ari direnak... a ze etorkizuna! Eta orain oposaketak... HHrako 41 lanpostu...penagarria.Eider


argitalpenak

Eguzkia puxtarrianKarlos Santisteban/ Jon Zabaleta

IBAIZABALEtxahunek, ustekabean, puxtarri

bat aurkitu zuen. Puxtarrian argi-izpibatek dir-dir egin zuen, eta bat-batean,Etxahun eguzkiarekin hizketan hasizen. Gero, eguzkiraino bertaraino iritsizen, baina han hotz egiten zuen...

Matxinsalto bildumako gainerakoipuinak bezala, bi edizio ditu, batuerazeta bizkaieraz. 8 urtetik aurrera.•

alboan.orgaldizkaria

Alboan GKE

Kalean da jada aldizkari honen 60.

zenbakia. Bertan, Peruko amazo -

niako ekoizpen garapenari buruzko

erreportaia, Merlys Mosquerari

elkarrizketa eta hausnarketa, berriak

eta boluntariadoaren gaineko atalak

ditu. Aldizkariarekin batera 2010

txostena kaleratu dute.•

MotozerraX.Mendiguren /A.Akerreta

ELKARBikote bat autoan, gauez, errepidegaldu batean. Autoa matxuratu eginda, eta laguntza bila atera dira. Ezdago bizi-arrastorik inguruan. Ibiltzenhasi, eta etxe bat sumatzen dute urru-nean: etxe zahar, porrokatu bat; berta-ra jo eta atea irekitzen diena, berriz,gizon zatar, baldar, begibakar bat...12-16 urte bitarkoentzat.•

Bainura!Taro GomiPAMIELA

Haur hizkeraz idatzitako ipuina,hurbilekoa eta erakargarria bihurtze-ko: onomatopeiak, ikus- eta hitz-jolasak. Taro Gomi-ren obrarenezaugarrien artean sormen askatasu-na eta gizarteko lotsa edo ahalkeakezarritako arauekin hausteko joeradaude. Ilustratzaileak umearenbiluztasuna erabateko naturaltsunezirudikatu du. Txikienentzat.•

Nazio baterako mapakJose Mari Esparza

TXALAPARTAMila mapatik gora biltzen ditu: az-

ken mendeetan lau edo zazpi euskalprobintziak jasotzen dituen editatuta-ko kartografia. Halaber, euskaldunenherriaren izenaren historia aztertzendu mundu osoko literaturan, entziklo-pedietan, bidaiarien liburuetan... Izenbat, lurralde bat, historia bat, agerikoaazaltzeko beharrezko liburu bat.•

Platonen urmaelaFred Andrews/ Lide Azkue

ELHUYARMisteriozko istorioaz gain, polizia-

nobela eta abentura eta detektibe isto-rioa ere bada. Umorea eta suspentseaditu, zientzia eta fikzioa ere bai. Klabeanidatziriko oharren bidez, irakurleaGaiako ekosistemetan murgiltzen da.Lurraren eta Gaia lurraldearen arteko atea zabaltzeko giltza eskuratzeko zaz-pi egun dituzte, bestela ezingo dira etxe-ra itzuli. 12 eta 16 urte bitartekoentzat.•


... nora joangogara?

LACTURALE Esne-behiak ezagutzeko zentroa

Esne-Behien Interpretazio Zen -troa Etxeberrin (Nafarroa) da -go, Irurtzundik oso gertu, Ma -do tzerako bidean, Aralarre komagalean.Gure eguneroko bizimoduak etaglobalizazioak nekazaritza-mun-dutik urrundu egin gaituzte.Haatik, naturak eskaintzen diz-kigun baliabideei esker bizigara. Baliabide horien arteandago esnea.Lacturalek gure bizitzako aroguztietan esneak duen garrant-ziari buruzko esperientzia es -kaintzen digu. Interpretazio-zen-troan, kalitate goreneko esneaprezio eskuragarrian ekoizteahelburu duen taldea aurkitukodugu, filosofia horixe baitu oina-rri. Bisitan, Lacturale behi-haz-tegiaren eta Esne-Behien Inter -pretazio Zentroa ren berri izangodugu.

Behiak osasuntsu jaten badu, osa-suntsu haziko da, eta osasuntsua izan-go da, baita, ematen duen esnea ere.Zenbateraino ezagutzen ote dugu gurekatiluko esneak egiten duen ibilbidea?Zer dakigu esne hori eman duenbehiaz, hura zaintzen duenaz? Nola eragiten ote du gure osasunean?

Alde horiek guztiak ezagutzera emateko asmoz, Lacturale Nafarroakoesne-behien abeltzain-kooperatibakustiategiak ireki ditu, jendeak ikus de-zan non eta nola bizi diren behiak, etanola zaintzen dituzten. Ustiategi horie-tako batean, Etxeberrin, Iruñetik ger-tuen dagoenean, ipini dute interpreta-zio-zentroa. Ustiategi horretan daudekooperatibak Nafarroa guztian dituen6.000 abelburuetatik 968.

Lacturale Esne-Behien Interpreta-zio Zentroa zentzumenen bidez ikaste-ko hezkuntza-baliabidea da: entzume-naren, ikusmenaren, usaimenaren, ukimenaren eta dastamenaren bidez.Horregatik, zentroan, haurrak behiak

ukitzen ikusiko ditugu, behiei jaten ematen eta abar.

Ustiategian dauden pabilioi, silo etahozte-depositu artean, jezten denetikkontsumitzen dugun arte esneak egi-ten duen ibilbidea ezagutuko dugu urratsez urrats. Era berean, esne-behien bizi-zikloa ulertu eta ikusi egin-go dugu. Interpretazio-zentroan, behi -ek jaten dutenaren, haien ongizatea-ren, jezteko moduaren, haien hondaki-nen kudeaketaren eta abarren berri izango dugu.

Nork eta nola zaintzen ote ditubehiak, ordea? Ustiategian bertanbehiak zaintzen dituzten pertsonak ezagutu ahal izango ditugu, haien bizi-



iMadotz, z/g31868 ETXEBERRITel.: 948 600 [email protected]

LACTURALE ESNE-BEHIEN INTERPRETAZIO ZENTROA

moduaren berri izango dugu zuzene-an, eta azken urteetan haien bizimo-duak izan duen bilakaera ikusiko dugu.

Funtsezkoa da gure lurra ezagutu eta errespetatzea. Eta, lur horretan bizidiren animalien, eta, zehazki, esne-behien balioa ezagututa, garrantzitsuada gure jakiek eta haien elikagaiek gureosasunean duten eraginaz jabetzea.

Interpretazio-zentroaren helburuairakasleentzat eta ikasleentzat nekaza-ritza-mundura hurbiltzeko hezkuntzaerreferentzia gune bat izatea da, eta gu-rasoentzat eta seme-alabentzat, berriz,familia aisialdirako zentro natural bat izatea.

Lacturale kooperatiba 2005ean sor-tu zuten 25 abeltzainek, beren ustiape-netan ekoitzitako esnea merkaturatze-ko elkartzea erabaki ondoren. Indarrakbatzeaz gain, kooperatiba horietan era-biltzen duten sistema berritzailea bult-zatu nahi dute: Esne-Behiaren Ekoiz-pen Arrazionala.

Abeltzainek berek sortutako koo-peratiban, errespetuan oinarritutako fi-losofia zabaldu nahi dute, ingurunea, animalien ongizatea, abeltzaina edo ekoizlea eta kontsumitzailea errespe-tatzeko.

Bisita gidatuek ordu eta erdiko iraupena dute. Eta, oro har, hauekdira bisitaren helburuak:

* Esneak sorreratik kontsumitu arte egiten duen ibilbidea erakustea.* Esne-behien bizi-zikloa ezagutzea.* Esne-behien ustiapenetan lan egiten duten pertsonen bizitza nolakoa den ezagutzea, eta azken urteetan izan duen garapena ikustea.* Ekoizpen integratuaren prozesua eta abantailak in situezagutzea.* Gozatzea eta ikastea.Hala ere, bisiten edukiak gutxi gorabeherakoak dira, eta egokitu

egiten dira bisitarien aurretiazko ezagutzen, adinaren, egiten ari diren ikasketen eta erakusten duten interesaren arabera.

Adinaren araberako unitate didaktikoak dituzte.

BISITAREN DESKRIBAPENA

ORDUTEGIAAstelehenetik igandera. Ordua aldez aurretik hitzartu behar da. Bu-

legoko ordutegia: goizeko 9:00etatik 15:00etara. Nahi adina informazioeska dezakezue.

Ezinbestekoa da taldeek bisitatzeko hitzordua hartzea.


atzeko atetik

*

Mari Zozaiakoa, “sorgina”

Pertsonaia historiko bat ondorengobelaunaldiei transmititzerakoan, izu-garrizko garrantzia du egileak duen in-tentzioa eta helarazi nahi duen me-zuak. Errenteria-Oreretako Mari Zo-zaiakoa sorgina zela idatzi zuen Inkisi-zioak Historiaren liburuan. Aurpegia eta izaera ematea egoki zitzaion Landa-ri, eta horrela ikusi zuen:

Juan Luis LANDAMARRAZKILARIA

Ikerketa baten arabera, inte-ligentzia moldagarria dela etainteligentzia finkoa dela pent-satzen dutenen arteko aldehandiena akatsen aurrean erantzuteko modua da. Finkoadela pentsatzen dutenek ez dute akatsetatik ikasteko auke-ra baliatzen.

gaia: bizi toki • esperientzia: basajaunekin jolasean .... hik hasi.pdf · onartu zenetik 25 urte...

Documents