diccionario español - griego - latín

1004
DICCIONARIO ESPAÑOL- GRIEGO- LATÍN de Francisco LÓPEZ POZO www.culturaclasica.com

Upload: esfap-ernesto-lopez-mindreau

Post on 03-Jan-2016

754 views

Category:

Documents


46 download

TRANSCRIPT

  • DICCIONARIO ESPAOL-

    GRIEGO-LATN

    de Francisco LPEZ POZO

    www.culturaclasica.com

  • INTRODUCCIN

    Curioseando por libreras de viejo encontr un rarsimo ycurioso ejemplar de diccionario de vocablos griegos en versinlatina y castellana. Conceb la idea de trabajar sobre l,dndole la vuelta, es decir, estableciendo un orden inverso:primero el vocablo castellano, a continuacin el griego ydespus el latino. Tal idea no haba surgido de una maneraespontnea, pues ya desde mis tiempos de estudiante experimentun incontenible deseo de traducir al latn y al griego lasfrases que se me ocurrieran con objeto de aprender las doslenguas clsicas. Era este deseo como la manifestacin de unaexigencia pedaggica, puesto que (segn opino) un buenaprendizaje de cualquier idioma, tanto para hablarlo como paraescribirlo, debiera basarse en un ejercicio doble de traduccin:una versin del, y una versin al.

    La costumbre generalmente establecida ( al menos en latn ygriego)no iba por ese camino ni entonces ni ahora, porque no setena ni se tiene al alcance, o no est divulgado debidamente,un diccionario espaol-griego.

    Ignoro si esta obra que ofrezco ha venido a llenar el vacoque, al menos por mi parte, he observado. Si as fuera, no cabeduda que me sentira un poco halagado. En caso contrario meservira para pensar que tambin he contribuido al cultivo delas lenguas clsicas, aunque de forma modesta.

    A pesar de que a simple vista, tal como he descrito alprincipio, la ejecucin del trabajo parecera que no debiera dehaber supuesto un gran esfuerzo, sin embargo la edicin que hemanejado se remonta al ao l859 y es conocido el recato y pudor,sobre todo en hombres consagrados al estado sacerdotal ( comolos autores de la obra que me ha servido de gua) con que setrataban todava ciertos aspectos de la vida sexual. No es deextraar, pues, que la expresin tener prurito de torpeza (tra-duccin de "F"JLD4T") produzca cierta perplejidad cuando setrata de entenderla de inmediato. Se ha de llegar, al cabo deentretenidas consultas y reflexiones, a la conclusin de que latraduccin correcta hubiera sido priapismo (como hace constarM.A. Bailly). Trminos de parecidas connotaciones y aquellosotros de significados polivalentes (por ejemplo: curioso fisgo-neador? limpio? diligente?); e igualmente la transcripcin deun vocablo de cualquier categora gramatical (vg. el verbocorrer) y el reagrupamiento de todos sus sinnimos, poste-riormente sus modismos, sus frases adverbiales y la abundanciade expresiones con valor de adjetivos (como por ejemplo: el quecorre mucho, que llega corriendo, etc.) se anan para haceronerosa la tarea. Los verbos se ha reunido dentro, generalmente,de un conjunto de sinnimos, sin especificar los consabidosmatices con que este tipo de vocablos se individualizan del

  • significado general. As, por ejemplo, germinar incluye dichoconcepto adems de crecer, apuntar, salir de..; a veces elprefijo preposicional no aade ninguna particularidadsignificativa, como ocurre con 6$8"FJ
  • ofrecido el tiempo adecuado para enmendar al menos alguna de lasimperfecciones enumeradas, espero que alguien con mejorcualidades e igual entusiasmo asuma con felices resultados larealizacin de esta empresa.

    Crdoba, Marzo del l997

    NOTANDA

    Los caracteres de lengua griega empleados en la confeccin deeste diccionario son originales del programa informticoWordPerfect; carecen, pues, de los signos ortogrficos carac-tersticos para la escritura de las vocales, no permitiendo lacorrecta ortografa prosdica de las palabras esdrjulas cuyaletra inicial sea vocal con la doble sealizacin del esprituy de la tilde ortogrfica; tampoco admiten la tilde ni el acentocircunflejo las vocales largas. El autor ruega al usuario deeste diccionario que tenga en cuenta estas limitacionesimplcitas en el material informtico utilizado, las que habrde suplir con los conocimientos bsicos de la lengua griega.

    En la Introduccin que precede el autor ha expresado conhonradez y sinceridad que este obra es el resultado de untrabajo exclusivamente personal, convertido en una realidadtangible y fsica como consecuencia de su tenacidad, constanciay de una diaria superacin de los obstculos que a cada paso lehan presentado los medios mecnicos de los que se ha valido.

    BIBLIOGRAFA

    ! tudes Grecques et Latines (Grammaire historique): L.Laurand et A.Lauras! Dicionarium Ambrosii Calepini (Ed.1586)! Diccionario Latino-Espaol: Agustn Blnquez Fraile! Diccionario Espaol-Latino: Agustn Blnquez Fraile! Diccionnaire Grec-Franais: M.A.Bailly! Diccionario Griego-Latino-Espaol: P.P.Escolapios (Ed.1859)! Diccionario Crtico-Etimilgico: J.Corominas-J.A.Pascual! Diccionario Latino-Castellano,Castellano-Latino: Miguel

  • Snchez y Snchez! Diccionario Griego-Espaol: Pabn-Echauri! Diccionario Francs-Espaol: Rafael Reyes! Diccionario de la Mitologa Clsica: A. Editorial (N792)! Gramtica de la Lengua Griega: P.P.Jesutas del Colegio de N S de Veruela (Ed.1910)! Gramtica Griega: Petisco! Diccionario De la Real Academia de la Lengua! Diccionario Espaol: Mara Moliner! Los Mitos Griegos: Robert Graves

  • DEDICATORIA A S.M. LA REINA DA. SOFA

    SEORA: Las historias de Espaa -que guardan tanto los bondadescomo las desdichas de la nacin- han escrito con letras de oropara las memorias venideras slo dos nombres seeros de todas susreinas: el de Isabel de Castilla y el vuestro, Sofa de Grecia. Elde Isabel porque bajo su cetro se fundieron los reinos peninsula-res en la unificacin poltica que reclamaban entonces los tiem-pos; despus porque tiene resonancias de mares ignotos y devacilantes carabelas atravesando los dorados fulgores del horizon-te ultramarino, tras los cuales, desde el principio de las eda-des, desconocidos pueblos habran de ofrecer a Europa por vezprimera la candidez de sus costumbres y el esplendor novedoso desus civilizaciones. El de Su Majestad, Seora, por una razn biensencilla: su vinculacin personal y directa con la innovadademocracia espaola en la que viven ya las nuevas generaciones ya la que han dado realce y consolidacin la discrecin de SuMajestad, su elegancia digna, su alto nivel de cultura manifes-tado en cuantas tribunas del saber humano ha sido solicitada suprestigiosa asistencia y la presencia noble, grave, proporcionaday siempre grata de su persona en los actos solemnes de la nacino en las humildes plazas de los pueblos.

    SEORA, el modesto autor de esta libro, de habrsele dado porel destino la facultad de elegir el momento y hora de nacer, bienque sabe el placer que hubiera experimentado por abrir los ojos ala luz de la vida en algunos de los insignes tractos de lahistoria nacional -pletricos del resplandor de las artes y de lasletras- en los que, a pesar de ser los hombres ms vasallosentonces que libres y ms dueos de otros que de s mismos, sloencontraban la manumisin (igual que en los tiempos que corren)transitando el camino de la sabidura.

    Pero no ha sido dejada a la libre disposicin de los humanos laeleccin ni del principio ni del final de su existencia, de formaque, colocado en el punto de partida y estando ya en el tramodonde la ancianidad hace despuntar la blancura de las canas, hoy,con mayor desencanto que esperanza, ha levantado la vista delespectculo general que presenta su patria, y de ella slo elnombre democracia, destelleante sobre las Instituciones pblicasy privadas como as mismo de los gobiernos y de las gentes, nobastara para aligerarle del peso del desnimo si el nombre de SuMajestad no hubiera brillado desde la primeros instantes con lucesprometedoras junto al de una nostlgica denominacin, casi huecatodava al menos hasta tanto las costumbres no se configuren yacomoden de acuerdo con su cabal, autntico y glorioso contenido.

  • As, pues, Seora, en razn de vuestras notorias prendas per-sonales, de vuestro decoro y nobleza, de vuestra sabidura, delrespeto y aprecio que os tienen todos los espaoles, y porquesois, en fin, una slida garanta del porvenir esplndido de lajoven democracia espaola, este libro (os trae los ecos dulces delsabio idioma de vuestra patria helnica) tena la obligacin deser el primero en llegar a vuestras reales manos y de rendrseosa los pies en seal de ofrecimiento.

    Con toda la leal, sincera y respetuosa admiracin de su autor

  • SEMBLANZA DEL AUTOR

    Francisco Lpez Pozo naci en Baena, provincia de Cr-

    doba, el ao 1924. De familia humilde, su padre trabajaba

    de cartero urbano y su madre se dedicaba, como buena ama de

    casa, a las tareas propias del hogar y la crianza de los

    hijos. Las exigencias del trabajo llevaron al padre a ser

    trasladado al Puerto de Santa Mara, donde en edad muy tem-

    prana empezaron los hijos a frecuentar la escuela pblica.

    Curiosamente el pequeo Francisco se sinti muy atrado

    por los dos familias con quienes la suya comparta casa, un

    respetable pastor protestante, cuya capilla regentaba en la

    planta baja de la casa, y una seora viuda de exquisita

    distincin humana. El contacto diario con personas que con-

    descendan a un saludo paternal y afectuoso con el joven

    convecino que se entrecruzaba con ellos, y por cuyos ade-

    lantos en la escuela se interesaban vivamente, tal vez

    constituyeron las iniciales semillas que habran de fructi-

    ficar en el trazado de la senda por donde se iban a abrir,

    uno tras otro, los estadios de su formacin humana.

    Fue el Grupo Escolar Lpez Diguez de Crdoba -

    destinado su padre a esta ciudad definitivamente- en donde

    con excelentes profesores alcanz esplndidos niveles en la

    prctica del lenguaje escrito y oral y en las materias de

    las ciencias exactas, humanas y morales. La guerra civil

    del 36 no detuvo su ferocidad ante las familias ms humil-

    des.

    Asesinados padres (y tambin madres) sin distincin por

    las tropas sublevadas, fueron engrosando los dos orfanato-

    rios, para coger por cientos a tantos desdichados hurfa-

    nos, que la contienda fratricida abandonaba a las institu-

    ciones pblicas. En el de Puerta Nueva Francisco prosi-

    gui la enseanza general bsica; pero, a ruegos del Presi-

    dente de la Diputacin Provincial, don Eduardo Quero Goldo-

    ni, que se haba interesado desde el principio por el hur-

    fano, los Padres Salesianos le acogieron entre el alumnado

    de pago. Con ellos se inici en el estudio del latn y del

    griego.

  • Enviado al Estudiantado Salesiano de N S de Consola-

    cin (Utrera), fortaleci los cimientos adquiridos de las

    lenguas latina y griega mediante eficaces mtodos pedaggi-

    cos -uso hablado del latn en los recreos, conferencias,

    justas literarias y otras manifestaciones de erudicin cl-

    sica. Una vez concluido el perodo acadmico, imparti la

    disciplina de Formacin e Historia de la Lengua Espaola en

    el cercano colegio de N S del Carmen, como colaborador

    del sabio profesor de Literatura Espaola don Jos Holgado.

    Pero la necesidad en que vivan su madre y hermanos deter-

    min su voluntaria exclaustracin y regres a Crdoba. El

    Colegio Cervantes lo incorpor a su profesorado para impar-

    tir las materias de Humanidades Latn, Historia y Literatu-

    ra Espaola, como as mismo en horas extraescolares otros

    centros privados de enseanza. Realmente, sin pretenderlo,

    haba concentrado en sus manos el magisterio de las lenguas

    grecolatinas tanto en centros pblicos de enseanza, como

    en clases particulares en las familias pudientes y cultas

    de la ciudad.

    Pero lo extraordinario de esta situacin resida en el

    hecho de que Francisco Lpez no posea ms aval que haber

    cursado los latines bajo las bvedas ulicas del monacato.

    Y, cuando por disposiciones del Estado se requiri pasar

    exmenes para ejercer la enseanza, cogi la tiza ante una

    mesa de doctos catedrticos universitarios de Granada y

    desarroll sobre la pizarra teoras morfolgicas, sintcti-

    cas y literarias, sobre ejemplos que espontneamente y a

    bote pronto le brotaban, al unsono de las preguntas magis-

    trales que le enviaban desde la mesa presidencial los cinco

    o seis sabios catedrticos examinadores. De esta manera ob-

    tuvo el placet profesional, aunque antes, por decisin

    propia, haba alcanzado ya en la Facultad de Filosofa y

    Letras de Granada sendos sobresalientes en las discipli-

    nas que enseaba, nicos que podan resolverle el problema

    del urgente e inmediato panem lucrando para l y su fami-

    lia. Lcido ejemplo, tambin, de cmo para ser maestro y

    ensear en plaza pblica, el regium exequtur imprescin-

    dible no es otro que el saber o sabidura. La antigedad

    clsica abunda en maestros nacidos en la intemperie de la

    calle y no en las Sorbonas, que no existieron, como se sa-

    be, sino hasta siglos mucho ms tardos.

    Con este bagaje intelectual y con honradez y constan-

    cia, cuando alcanz la edad de la jubilacin, se entreg a

  • la publicacin de cuantos conocimientos haba acumulado; de

    manera que, uno tras otro, han ido apareciendo sus libros

    Las Leyes de Indias, Leyes antisemitas, Principado antiguo

    de Crdoba, Expediente de Limpieza de Sangre, De hito en

    hito, Manual ideolgico de refranes populares, Florilegio

    de romances populares, Aventuras pstumas de Lzaro de Tor-

    desillas, Memorias heterodoxas del abad Chrisauguedes de

    Sinope, Las cosas tal como son y el Diccionario espaol-

    griegolatino, nico existente en Espaa, obra que Francisco

    Lpez ech de menos en el aprendizaje de las lenguas greco-

    latinas y cuya mproba y prolija elaboracin le oblig a

    una dedicacin atenta y absorbente.

  • PRLOGO SEERO MAGISTERIO

    En mi pequea biografa intelectual hay una fecha marcada conpiedra blanca y que posteriormente se me ha venido revelando comoun hito decisivo de mi particular visin del mundo e incluso de mipropio desarrollo moral.

    Apenas cumplidos mis trece aos -y hace ya cuatro dcadas deello!- el autor de este Diccionario Espaol-Griego-Latn, porafortunado designio de los dioses, entr en mi nebulosa adolescen-cia desnortada para, como profesor particular, abrirme pedaggica-mente los secretos de la lengua latina y, con posterioridad, losde la griega.

    Aquel arduo y extraordinario bachillerato de los cincuenta ysesenta, que sentara las bases de mis actuales saberes y cuyosconocimientos an me alimentan, bajo el magisterio exigente ysistemtico de Francisco Lpez Pozo, se revel para m como fuentede iniciaciones luminosas.

    Lo que primero hizo aquel remoto y siempre permanente maestrofue, con su propia pasin y su rigor didctico, apasionarme por lacultura latina; dos aos despus, y bajo un an mayor deslumbra-miento, por la lengua y la cultura de los griegos, esa hermosa yradiante primavera de la humanidad que no pueda dejar indiferentea nadie que con cierta dosis de lucidez sostenga una pluma en lamano.

    Luego, al aventurarme por mis manuales de Literatura o aladentrarme en la vida de ciertos grandes escritores apasionadospor la Antigedad y por la tradicin clsica, al sorprender elasombro del joven Keats ante la traduccin inglesa del Homero deChapman, o ante su gloriosa revelacin de la belleza griegapersonificada en los mrmoles de Elgin; o bien al descubrir lasapasionantes vigilias estudiosas de Du Bellay y Ronsard en el Co-legio de Coqueret de aquel Pars renacentista, bajo el doctomagisterio de Dorat -pasin que les llevara a turnarse en el es-tudio hasta las dos o las tres de la maana en aquellos frosinviernos de Lutecia, a fin de aprovechar el asiento recalentadopor el amigo, traduciendo a Pndaro o a Anacren-, y gracias a esaapasionada iniciacin en el legado clsico que me brindara aquelmaestro, a m en modo alguno llegaban ni a extraarme talesexaltaciones por las letras de la Antigedad, sino a verlas comomuy superiores pero tambin muy afines sentires a los mos.

    Y no es que estemos tratando de brillantes pero lejanos

  • prestigios del pasado, pues no es cierto que hoy da las lenguasgriega y latina sean lenguas que hayan dejado de latir. Repi-tmoslo, por si an muchos no se han dado cuenta: ni el griego niel latn son lenguas muertas. Son lenguas que hoy hablamoscotidianamente, sin darnos cuenta de ello, como el Monsieur Jour-dan, de Molire, hablaba en prosa sin saberlo, tan anquilosados ymezquinos han llegado hoy en da a ser nuestros saberes, en estahora de tutelada cultura tecnolgica.

    S, an hoy seguimos hablando y reiterando las viejas lenguasde Esquilo y de Platn, de Virgilio y de Sneca, a la vez quecreando ciencia y belleza porque esas lenguas primordiales nos lopermiten, y generosamente permiten que podamos dar nombre a losnuevos descubrimientos y adelantos de nuestra absorbente culturatecnocientfica con aquellos viejos, fecundos y siempre frescostrminos que intilmente nos obstinamos en ignorar.

    Todos los pasados y actuales procesos de composicin de nuevaspalabras en cualquier lengua occidental vienen de esa radiante pu-reza juvenil, de esa pletrica primavera de la humanidad y la in-teligencia que fue Gracia y su cultura. Y los latinos bien prontoque se dieron cuenta de ello.

    Y si de las ciencias aplicadas de hoy retrocedemos a la grantradicin literaria europea, esa presencia de las lenguas clsicasy de sus procedimientos es sencillamente medular.

    No slo Juan de Mena y Gngora enriquecen la lengua de Castillacon sus aportaciones, sus cultismos, hibrbatos y construccionesclsicas, recibiendo por ello no escasas reprobaciones y desdenes,como todos sabemos.

    El rgido Nicolas Boileau reprochar tambin a Pierre deRonsard, que enriquece e ilustra la lengua francesa hasta extre-mos excelsos, en su Renacimiento, "pretender escfibir griego ylatn en francs". Y a fe, a Dios gracias, que no le faltaba deltodo razn, Vase, a ttulo de ejemplo, este mero alejandrino desu "Himno del Verano", extenso poema en el que podemos leer versoscomo ste: Pre alme, nourricier, donne-bl, donne-vin (Almo Padre nutricio, fructfero y vinfero),y en el que Ronsard intenta la recreacin, en lengua gala, detrminos compuestos a la manera helnica, y que nosotros ennuestra versin hemos intentado adaptar de igual modo alcastellano.

    O este compuesto, tambin tpicamente helnico, referido a Dio-nisos, el nacido del muslo de Zeus, en su "Himno a Baco": J'ay perdu, Cuisse-n, mon vagabond courage,

  • y que podra traducirse por Femorgena o Muslignito; naturalmentesi se sabe un poco de latn o algo de griego, porque probablementeno venga en ningn programa de ordenador.

    Y como en todas partes cuecen habas, algo semejante ocurri conel gran John Milton, quien tuvo que sufrir hasta siglos despus,las reticencias crticas de Ezra Pound y T.S.Eliot, quienes lecensuraron de "utilizar la sintaxis como si fuera la latina, ascomo de emplear una lengua con transposiciones y construccionesalejadas de las normas inglesas", al tiempo que Eliot lereprochaba tambin el "haber infludo de mala manera sobre lapoesa inglesa, alejndola del lenguaje usual, e imponindole unajerga momificada y cristalizada."

    Para perfilar del todo tales acusaciones, recordemos queMilton, y sobre una lengua de estirpe anglosajona, que no romance,opera un enriquecimiento sintctico, temtico, verbal y musical,anlogo, o quiz superior, al que obra Gngora sobre la espaola,ya que se trata de una lengua de partida totalmente al margen delas lenguas romnicas, que, a su vez, queda ferazmente latinizadao helenizada por el genio de Milton.

    Pero se saben hoy las grandes potencialidades expresivas deestas lenguas clsicas?, lenguas madres, lenguas constitutivamentefecundantes y conformadoras, lenguas particularmente instructorasy docentes, gracias a las que vivimos, y que nos han venidoconfigurando tal como realmente somos desde hace ms deveitincinco siglos, por ese profundo sentido pedaggico oiluminador de ambas culturas.

    Y recordemos al respecto de la fertilidad de lo clsico con Ra-mn Prez de Ayala, en su Viaje entretenido al pas del ocio, queno es otro que la Grecia antigua, que "todas las palabras atae-deras a la enseanza en general: escuela, pedagoga, magisterio,educacin, instruccin, cursos, estudios, etc., etc., son deorigen griego o latino. Y as, los occidentales, incluso germanosy anglosajones, cuando quiera que nos referimos a cosas de laenseanza estamos hablando en griego y latn", aunque no tengamosconciencia de ello. Y ahora menos que nunca.

    Pero lo que no todos saben, o acaso lo hayan olvidado, es que"escuela", en griego FP@80, tambin significa ocio. Como nosrecuerda el ilustre humanista asturiano, "los latinos adoptaronese mismo vocablo, en idntico sentido". Y haciendo referencia alttulo de su bello periplo espiritual por la Grecia clsica,"decir, pues, vamos al pas del ocio, es sinnimo de vamos a laescuela. Y as como para que Y el trabajo sea feraz, como el de latierra, de donde procede toda vida, hacen falta etapas de reposo,no de otra suerte el hombre para el trabajo til necesita, de

  • tiempo en tiempo, volver al ocio, aprendizaje y disciplina de laescuela, manadero de las ideas madres". Y no hay mejor escuela queaquella primigenia griega fundadora y aquella lengua nica quesupo darle nombre, sobre aquel suelo primordial de Grecia.

    A la luz de todo lo hasta aqu expuesto, podra venir, acaso,"humanismo", de "humus", del suelo frtil de la tierra que nosalimenta y de la que el mismo Anteo recobraba su fuerza?

    De todos modos profundizar en el valor y el sentido de laspalabras, al tiempo que en las races de nuestra propia lenguaespaola, vstago y heredera, por fortuna, de las dos clsicasmediterrneas, es hacerlo tambin en las propias races del cono-cimiento y de la vida: un extraordinario aprendizaje, pues esalengua, la griega, se explica no slo a s misma sino que explicatoda la vida de un pueblo y su cultura, iluminando o completandola historia propiamente dicha.

    Pero hoy da, el griego y el latn prcticamente handesaparecido de nuestro sistema docente; qu suerte de enseanzaser sta a la postre?

    Y desde este lamentable estadio de postracin acadmica,nuestra nostalgia, en los prepotentes y soberbios prticostecnocrticos del segundo milenio, vuela a aquel jubiloso alborearde la humanidad, en el que la "paideia" se constitua en una seriede principios educacin intelectual, moral, cvica, esttica,alternados con el tonificante ejercicio del cuerpo, dentro de undesarrollo integral de la persona, con la finalidad de forjar unser armnico y vigoroso de espritu y de cuerpo sobre la base dela virtud o de la justicia. Cuando el verbo ensear se conjugabacomo *@6T, es decir: no adoctrinar, sino suministrar las normaspara poder forjarse una *>", es decir, una opinin propia, a laluz de la de los maestros. Suma leccin de libertad y de humanismoy de verdadera conformacin integral humana a un tiempo.

    As, no de otra manera, no desde Babilonia, Asiria o Israel, sepudo empezar a fundar realmente el mundo. Y sobre estos cimientosnos movemos. Y en esa lengua milagrosa comenz ese mundo a sernombrado, y nosotros lo nombramos todava en sus mejores y msaltas realizaciones.

    Como tantos que debieran saberlo desconocen, los griegos -unpueblo tan pequeo y asentado sobre un muy accidentado y escuetoterritorio, y por un raro milagro antropolgico, el milagrogriego-, elaboraron una lengua y un vocabulario de sumacomplejidad y riqueza -pobres por su tierra, ricos por su lenguay por su inteligencia-, a la vez que un casi inagotable y flexiblemtodo de acuar nuevos vocablos para expresar nuevas ideas a

  • partir de las viejas.

    Los helenos tenan una palabra para todo -abstracto o concreto-que integrara su mundo tanto fsico como espiritual. Y gracias aesa riqueza y flexibilidad de su lengua -expresin de la excelsainteligencia de un pueblo- pudieron crear una literatura, unaciencia y una filosofa de tan indeclinable permanencia ygeneradoras de tantas nuevas conquistas y horizontes del esprituhumano. Y esa lengua extraordinaria - que hoy da nos obstinamosbrbaramente en ignorar tanto en nuestros planes de estudios comoen el conjunto de nuestra vida intelectual- es lo subyace al fondode ese portentoso milagro griego, como su fundamento motrizoriginario, constituyendo una inagotable riqueza de cuyas rentasan vivimos.

    "En efecto -como bien se encarga de divulgar el polgrafocientfico Isaac Asinov-, an decimos comnmente "los griegostienen una palabra para eso", lo cual significa sencillamente que,cualquier nueva idea que se nos ocurra, siempre podremos hallaruna palabra o frase en la lengua griega para expresarla".

    Pues, como todos sabemos, el vocabulario cientfico moderno hatomado muchsimas voces del griego para expresar trminos ynociones que ningn heleno de la Antigedad oy jams, aunqueotras las anticiparan genialmente. Y hay algo evidente paracualquier mediano conocedor de algunas lenguas: comparadas con lacomplejidad, riqueza, precisin, propiedad, flexibilidad yconcisin de la lengua griega -la lengua de la filosofa y labelleza-, otras lenguas nos parecen habitualmente primarias, mar-ginales, defectuosas y torpes. Pues bien, de esa riqueza yprecisin da buena muestra, comparativamente, este extraordinarioy pertinente Diccionario que hoy tenemos en las manos. Veamos,pues, de esa lengua a modo de ejemplo algunas de esas caracters-ticas y propiedades, de las que este libro nos ofrece un casiinfinito muestrario:

    La lengua griega era riqusiamente variada, como demuestra consus vocablos destinados a expresar gestos, conductas y actividadeshumanas que en el resto de los idiomas que hoy se hablan necesitande un circunloquio, incluso si los comparamos con la misma lengualatina.

    Vg.- @NDL.T (supercillia attollo) requiere del espaol esterodeo: "levantar el sobrecejo en seal de orgullo".

    Con el verbo ,B4F6BJT los griegos solan encargar algo al mo-ribundo para que lo cumpliera en la otra vida. El latn exige unalarga frase: "moriens ad mandatum aliquid obtestari."

  • Prometer sin nimo de dar se expresaba con el verbo *TF,T (unavariante de **T4; en latn: daturus sum nec unquam do".

    El hablar repitiendo palabras, *4JJ@8@(T, se traduce en latnpor "in dicendo vocem revoco".

    A su vez, el presente Diccionario -no mero libro de consultasino de lectura, y apasionante en ocasiones- nos habla mucho y muybien de todos los matices de la vida de este pueblo, para cada unode los cuales, naturalmente, haba una palabra que lo designara.As, a travs de este libro podemos recrear un complejo mundo deusos y costumbres, de gran refinamiento, y expresin de laadmirable civilizacin de los atenienses, que apenas si recogenlos manuales de la historia. Por ejemplo: FP4

  • Y de todos modos, qu fuente de iluminacin y de riqueza paracualquier fillogo! Y cunta belleza en el prodigioso acervo lin-gstico que nos ofrece hoy este Diccionario, este rico y deslum-brante "tesoro griego", infinitamente superior al que Schliemanrescatara de entre las ruinas de los muros de Troya. Y qu hermosamanera de ahondar en el ennoblecimiento de la persona, puesto quepara los griegos la bondad, la justicia y la belleza eran trminoscasi sinnimos; de ah la plenitud esttica y moral de sucivilizacin. Y qu ejemplo para esta poca que tan encarnizada-mente los niega, poca presidida por esa "impura fealdad quehabase ya constitudo como reina del mundo", segn el poetaLeconte de L'isle, uno de los ms eximios traductores de Homero,ya a finales del siglo pasado. ("L'impure laideur est la reine dumonde", como denunci este sabio parnasiano, heredero del sillnde Vctor Hugo en la Academia).

    Y otro poeta francs, poeta en prosa (Francia siemprecontinuadora del legado clsico, y eso se nota en su cultura), Al-bert Camus, ilustrado desde su Argelia mediterrnea por el mismosol de Grecia, vendra tambin a lamentarse de la mezquinasordidez esttica de estos tiempos, enfrentndolos a la armoniosaplenitud helnica:

    "Nuestra razn ha hecho el vaco a nuestro alrededor, de suerteque venimos a resolver nuestro imperio en un desierto. Qu lugarhay, pues, en nuestro espritu para aquel equilibrio superior enel que la Naturaleza balanceaba la historia, la belleza, el bien,y en el que intervendra la msica de los nmeros hasta en latragedia de la sangre? Ahora volvemos nuestras espaldas a laNaturaleza; nos avergonzamos de la belleza. Nuestras miserablestragedias exhalan olor a oficina y la sangre que chorrea tienecolor de tinta grasienta". Y prosigue Camus en "El destierro deHelena". de El verano: "Hemos desterrado a la belleza. Los griegos en cambio tomaron las armas por ella. Primera diferencia, pero que viene de lejos El pensamiento griego se afirm siempre en la idea de lmite. Nunca abus de nada, ni de lo sagrado ni de la razn, porque nunca neg nada, ni lo sagrado ni la razn. El pensamiento griego lo admiti todo, equilibrando las sombras con la luz. Por el contrario, nuestra Europa, lanzada a la conquista de la totalidad, es hija de la desmesura. Ella niega la belleza, as como niega todo lo que no la exalte. Y, aunque de modo diferen te, no la exalta ya sino una cosa: el imperio futuro de la razn"

    Pero a pesar de esta poca de hierro y de chatarra que hoyparece abrumarnos, siempre hubo y hay, incluso en esta mismaciudad de Crdoba en la que, y sin intencin alguna de lucro, ypor su autor, se edita este Diccionario, siempre hubo espritus

  • 8sutiles y sensibles, de mediterrnea y clsica lucidez y sabidura

    As el poeta Ricardo Molina -entusiasta humanista-, desde laconciencia y el rechazo de la srdida postracin intelectual ymoral de la Crdoba de la postguerra, desde la miseria tica ycultural de unos tiempos de penitencia, si no realmente encadena-dos, eleva su alada visin lrica a la aoranza sabia y a laevocacin de un tiempo y una cultura superiores y ms nobles y mslibres, con la misma nostalgia, clsica y romntica a la vez, deun Hrderlin o un Keats. E incluso se recrea y demora complacida-mente con la potencia expresiva y la prestigiosa fontica evocado-ra de los magnos topnimos helenos, con esa capacidad potica queentraa la lengua griega y su rico mbito de asiociaciones: No, yo deb nacer en las islas de mrmol cuyas playas doradas baa el Mediterrneo, en la sombrosa Lesbos o en la brbara Zante, en la asitica Chipre, en la dorada Hiblea o tal vez en Atenas cuya jnica frente coronaban las musas con oscuras violetas.Y Edgar Allan Poe, entre otros, en su poema A Helena, nos habahablado con desarraigada nostalgia de "aquella gloria que fue Gre-cia y de aquella grandeza que fue Roma", y que en este vastoDiccionario se dan hoy, en espaol, las manos. Pues s, es verdad;no se trata de una mera ilusin romntica: "Todos somos griegos"como reconoce Shelley, aunque "griegos en el exilio", como aposti-llara Borges.

    Y ahora ms en el exilio que nunca, cuando de la educacin yformacin de los jvenes se les arranca esta maravillosaherramienta del pensamiento y esta infinita fuente de placer ysabidura, para convertirnos a todos en gregarios ejrcitos tecni-ficados, obedientes como autmatas sin discernimiento ni seso, ala dictadura empobrecedora y ramplona de tantos artilugios unifor-madores, enemigos del pensamiento y la belleza.

    Por ello, y en estos tiempos, una obra as, un Diccionario comoste puede ser un tesoro, un hermoso depsito de reflexiones yconsultas, una iluminacin de nuestro azacaneado mundo de hoy ala luz de las palabras y de los conceptos de otra poca ejemplary ms noble, y de la que an vivimos, o vive la mejor parte de no-sotros.

    No soy ningn especialista en la materia, tan slo unentusiasta aficionado a las humanidades y a los imprescriptiblesvalores de la tradicin clsica, como se habr podido traslucir deestas pginas preliminares, pero me atrevera a aseverar que noshallamos ante una obra nica y ante un extraordinario esfuerzo

  • 9intelectual poco frecuente en estos tiempos de pensamiento dbily enteco, ante una labor exclusivamente individual, que no deequipo -de gran calado y sistemtico rigor-, fruto tanto de unaapasionada vocacin como de una acrisolada formacin en las dosgrandes lenguas clsicas y en la nuestra espaola.

    CARLOS CLEMENTSON Universidad de Crdoba

  • VERBOS IRREGULARES que aparecen en este diccionario

    !

    ! '!.T,"".@

  • 108,N200"4,108,>0200F@"4,1 8,>00J@
  • ! !
  • ! !NFJ04: B@FJ0FT,B@FJ0F@"4,B@FJ20F@"4; 1 BFJ0F",1 BFJ0T! #"2
  • '! ',(T
  • ! )DT: *RT! )P@"4: *>@"4; 1 *,>0
  • +! T: ,"@
  • ! +8,"DT: 8,"DT; 080D"; 8"D6"! +8(PT: 8,(P@T,8,(P20F@"4; 08(P20"$8TFT ($8F6T)! +>"0BJ06"! >"DF6@"4: >"DF@"4! >"DJT: >0DJ0F"! +>,44 (,4)! +B"",0D46@
  • ! +F2T: 0F24@
  • 5! 5.T: 66"F"4 @ 6*"*"4! 5"2"DT: 6"2"DT,6"6"20F@"4; 620D",62D",6"2D"4,6"2D20
  • ! 5L*"
  • ! 9L6@"4: L60F@"4; L60F0", T2P20
  • ! A".T: B">@"4,B"42@"4,B"4P20F@"4; B"4>",B"4F",B"P20@"4,B,84
  • ! AJ"T: BJ"FT; BJ"4F",BJ"F20T,D>T; DD,>",D,>" @ D>",`D>"4 @ D>"4,DDP20",DD(0
  • FJ80
  • ! IDPT: 2D>T,2D>@"4,*D"@"4; 2DD,R",*D"@@"4; JD"(@
  • PTFJ@ Ala- bado por el pueblo: , - ,, populi sermone celebra tus> Alimentado por el pueblo: - ,, a populo nutritus> Aman te del pueblo o de las cosas popula- res: ,,; ,; ,, populi amans> Amor al gobierno del pueblo: - ,, amor populi> Apedreado por el pueblo: u,, a popu lo lapidatus> Arenga al pueblo: ,, contio> Arengar al pueblo orationem ad populum habeo Arte de gobernar al pueblo adulndo- le: ,, ars populi ducen- di illum adulans> Banquete popular, pblico: ,, populare epu lum,publicum> Buscar el aura popular ,, po pularem auram capto> Captar al pue- blo por ardides demaggicos: - fallaciis populum captare> Casa del pueblo: domus communis> Con amor del pueblo: - cum studio populi> Concurren- cia de pueblo: ,, ubi magna est populi frequentia> Conquis tador o domador de pueblos: , populorum domitor>Corruptor del pueblo: ,, populi corruptor> Dar cuenta al pueblo o se

    nado: refero ad> De nuestro pueblo: ,, nostras> De- fensor del pueblo: ,,populi defensor> Del mismo pueblo: ,,; ,,; ,,,; ,, qui est eiusdem populi> Distribuir al pueblo en tribus: in tribus populum diastribuo> El mejor del pue blo: ,u, princeps popu- li> El que aborrece al pueblo: - ,, qui odit populum> El que arenga al pueblo: ,u, con cionator> El que busca el favor del pueblo: ,, captator poplaris aurae (cortesano del pueblo El que se gana al pueblo con ddivas convites,juegos: ,, qui populo abrepit ludis..> Ganar con ha lagos al pueblo: populum le nociniis capto> Ganar el favor del pueblo con juegos,banquetes o por los ms viles medios: popu larem auram captare> Hacer contratas con el pueblo: ago cum populo et quaestum ab eo facio> Hacer una proposicin al pueblo: - ad po- pulum vel senatum refero> Halagar al pueblo: populum demul- ceo> Destruir al pueblo: - populum devoro> Ganarse el favor del pueblo: populum obnoxium mihi facio> Distribuir en- tre el pueblo: in populum distribuo> Hombre del pueblo ciudadano ,u, civis> Honra do del pueblo por su edad: , senex ob aetatem a populo honoratus> Honrado por el pueblo: ,, a populo cultus> Impe ler al pueblo con falacias demaggi- cas: fallaciis populum captare> Jefe del pueblo: , u,: ,u, dux populi> Ley, decreto del pueblo,de la plebe: - ,, plebiscitum,rogatio> Lugar de runin de la asamblea del pueblo: ,u, comi- tium> Manejar al pueblo a su gusto: populum duco quod volo> Miembro de la asamblea del pueblo: ,, membrum conventus

  • 662

    populi> Ogbligar al pueblo con hala- gos: populum blanditiis irretitum mihi servire cogo> Obrar en nombre del pueblo: civi tatis nomine ago> Ocuparse en los negocios del pueblo: civitatis negotia fero> Odiado del pueblo: ,, invisus populo> Orador del pueblo,popular: ,,u, orator po- pularis; orator,fulcimentum populi> Orador en la asamblea del pueblo: ,, orator comtialis> Parte del pueblo: ,, tribus,

    pars populi> Patrimonio pblico,del pueblo: bona quae in legum praesidio sunt> Pedido por los votos del pueblo: ,-, , populi votis expeditus> Perma- nencia en el pueblo: ,,inter cives praesentia> Pertenecien te a la asamblea del pueblo: - ,, pertinens ad comitium

    Perteneciente al plesbicito: ,, ad decretum pertinens> Peste del pueblo: ,, u, publica pestis> Pisado por el: ,, a populo calcatus> Por todo el pueblo al mismo tiempo: a toto simul populo> Procu rar y desear ser uno del pueblo,vi- vir de la vida del pueblo: uno de populo esse studeo> Proponer al pueblo: ad populum fero> Protector del pueblo: ,u, populi protector> Que afecta al pue- blo ,, populum afficien Que arenga al pueblo: ,, concionator> Que atiende los inte reses del pueblo: ,, qui res populi bene administrat curatque> Que devora los bienes p- blicos: ,, qui bona po- puli devorat> Que engorda a expensas del pueblo: ,, qui bona publica devorat> Que es un sufrimien to para el pueblo: ,,populum afficiens> Que interviene en el pueblo: ,, qui in po pulo versatur> Que maltrata al pue- blo: ,, populum caedens> Que permanece,que es estable en el pueblo: ,, qui in civita te, domi est> Que pertenece a todo el pueblo: ,, ad univer- sum populum pertinens> Que procura el paso al pueblo o al ajrcito: ,, transitum populo vel exercitui permittit> Que sustenta al pueblo: ,, populum nu- triens,almus> Que vive a expensas del pueblo: ,, plebivo- rus> Rector,presidente del:

    u, praeses> Reparto al pueblo: -,, largitio ad populum> Ser tribuno del pueblo: tribu- nus populi sum> Servidor pblico: ,u, minister publicus> Tra tar de complacer al: populo blandus esse studeo> Tratar de ganar al pueblo: ambitiose loquor> Tratar los negocios pblicos civitatis negotia fero> Tratarse con el pueblo: inter populum versor> Tribunado del pueblo,de la plebe: ,,tribunatus plebis> Tribuno del pueblo: ,u, tribunus ple- bis> Util al pueblo: ,, plebi utilis

    PUENTE ,,u,,pons> Echar un puente: uponte jungo> Puentecillo: , u, ponticulus> Construir puentes: u pontem facio> Que hace puentes: u,,; uu, qui pontem construit> Grandes piedras sobre los caminos en vez de puentes: , lapides prae- grandes in itineribus projecti pon- tis loco> Que tiene hermoso puente: u,, pulchrum pontem habens> Unir por medio de puentes: u ponte jungo> Construccin de puentes: ,,; , pontium exstructio> Puente de navo: ,, pons in navi> Levadizo: ,,; ,u, machina bellica

    PUERCA ,, scropha (puer

  • 663

    ca paridera)> Ubre de: uu, sumen

    PUERCO u,;,u,; ,u,;`,u,, porcus> Cos- tumbres de puerco: mores suilli> Dado a luz despus de tiempo ,u, sus qui post tempus editur> De puerco,porcino: , ,; ,,; ,,; ,,; ,,;,,,,;,, spur- cus,porcinus,suillus> Donde se cran puercos: ,u, hara ubi porci nutriuntur> Espn: `, ,; ,,; `,, , hystryx> Hedor de los puercos: ,, porcorum foetor> Inmun- duncia de los puercos: u,,porcina spurcitia> Imitar a los puer cos: porcos imitari> La que apacienta puercos: u,, quae sues pascit> Muslo de puerco: ,, femur porci> Oler a puerco: porcinum oleo> Ponerse puerco: `u sordesco>Que degella

    puercos: ,, porcorum jugulator> Semejante al puerco: u- ,u, porco similis> Ser semejan te al puerco por la inmundicia: u spurcitie porco similis sum> Vendedor de: ,u, porco- rum venditor> Vender puercos: - porcos vel sues vendo> Vivir como un puerco: porcorum more vivo> Puerco,sucio,desaseado: - ,;`u,, sordidus,ster- corosus

    PUERICIA u,,; ,,pueritia

    PUERIL ,,; ,,; uu,,; ,,; ,,; ,u,,;- ,,; ,, ,; ,,, pueri- lis,puellaris> De pensamientos pue- riles: ,, puerilis sa- piens> Mente pueril: ,, ; ,, puerilis mens>

    Que tiene mente pueril: , qui puerili mente praeditus est

    PUERRO ,u, porrum> Cosa de puerro: ,,; ,,,u, porraceus> Semejante al puerro: ,, porraceus> Ser semejante al puerro: po- rro similis sum

    PUERTA ,,; ,- ,u,; u,,; u,; ,,;u,,;u,; ,,; ,u,; - ,, janua,porta> Puerteci- lla:`u,,,; ,u,; u,,; ,-,u,; u,, portula,ostiolum> Andar alrededor de la puerta: ucircum januas versor> Cerrar la puer ta con pestillo: portam obi ce munio> Puertas anchas: , , januae latae>De anchas puertas uu,,; ,, la- tas portas habens> A la puerta: - foris> De dos hojas: ,

    ,; u,u,; ,, ; ,, duo habens ostia> De muchas puertas: u,- ,, centum ora vel ostia habens> De siete puertas: u, , septem portas habens> De una sola puerta: u,, unifo- ris> Defender con puertas: u por tis munio> Defender las puertas: u- januas munio> El que llama a la puerta: u,u,; u, u,; uu,, qui januam pulsat> El que pasa la noche a la puerta vigilando: u,, fo- ris pernoctans> Fabricacin de: u- ,, januarum fabricatio> Falsa,trasera: ,,; u- u,u, posticum,falsa porta> Fuera de la puerta: u,,extra portam> Puerta grande: - ,u, ingens porta> Guarda,pro- tector de: uu,, portae cus- tos,portarum custodiae praefectus> Guardar la puerta: u,uportas servo> LLamar a la puerta: u januam pulso> Material

  • 664

    para hacer: ,, tabulamen tum ad faciendas januas> Montante que sostiene la puerta: ,,; ,u, portae antepagmentum> Puerta muy alta: ,, excel sa janua> No cerrado con puertas,sin puertas: ,, nullis por- tis clausus> Puerta pequea inmedia- ta a la principal: ,u, portulam juxta portam maiorem> Pro- tectora de puertas: u,,protectrix portarum> Que cuida de abrir las puertas: u,, ja- naue apertor> Puesto a la puerta o fuera de ella: u,,; - u,, ante portam positus> Que abre las puertas de las casas impune mente: u,u, januarum apertor> Que se abre hacia arriba: ,, in altum tendens janua> Que tiene cien bocas o puertas: - ,, quinque ostia habens> Que tiene cuatro puertas: , quaternas fores habens> Que tiene fuertes y compactas puertas: u,u, habens portas validas, bene compactas> Que tiene muchas puertas: ,u,,multas januas habens> Que tiene puertas altas: u,, altas portas habens> Que tiene puertas de bronce: u,, aereas por- tas habens> Que tiene puertas largas u,, longas portas ha- bens> Que tiene puwertas colocadas a grande distancia: u,, cuius portae longe spatio inter se distans> Quicio de la puerta: u ,, cardo portae> Ser prefecto de guardas de puertas: u porta

    rum custodiae praefectus sum> Tablas para hacewr puertas: ,, tablamentum ad januas faciendas> Puerta tapada,ciega: u, caecum os vel ostium> Tirador de la puerta: `,u,; , annuluis quo fores attrahuntur> Vigilar la puerta durante la noche: u,, ante fores pernoctatio

    PUERTO `,u,; ,u,; ,,; ,u,; - ,,-u,u,; ,u, u; ,,; ,u, ,,; ,u,; ,, ; ,u,; ,u, portus,statio navium> Accin de refu giarse en un puerto: , , in portum receptio> Acercarse al puerto: apellor> Car go de custodiar los puertos: - u,, portus custodiendi offi cium> Conducir al puerto: in stationem subduco> Cuidado de los puertos: ,, portuum cu- ra> De puerto seguro: u, , tutum portum habens> Entrar en el puerto: ,, naves in statioenm subduco> Estar en el puerto: , stationem habeo> Guarda de puertos: ,, portuum custos> Inspector de puertos: - ,u, porttum inspector> Lle gar al puerto: ,, naven in stationem apello> Lu-

    gar apto para puero: `,u, locus stationi aptus> Nave surta para defensa de un puerto: u, , quae mittitur ad praesidium> Permanecer en el puerto: in statione sum> Prefecto de los puer- tos: ,u, portuum praefec tus> Provisto de puerto: , , portum continens> Que habita en el puerto: ,u,; - ,, in portum versans> Que preside los puetos,que hace llegar a los puertos (pico de Prapo):

    ,u, qui praeest portu- bus> Que tiene buen puerto: - ,, bono portu instructus> Que tiene puerto seguro para todas las naves: ,, qui omnibus navibus aptam stationem habet> Que tiene puerto: ,, portuo- sus> Quedar en el puerto: u, - in portu maneo> Salir antes del puerto: ante navigo e statione> Salir del puerto embarcado u cum navi portu exeo> Salir el primero del puerto: ante

  • 665

    enavigo> Tomar puerto: - apello,pervenio in portum PUES (),,, , ,,,u ergo,igi- tur,etenim,porro> As pues: igi- tur> Pues que: quip pe,siquidem> Pues jams de otra suerte: nunquam enim alioque> Pues qu? nunquid?> Pues que: ubi ergo

    PUESTO delante ,, objec tus> Bien puesto: ,, ap positus> De centinela: u,u, statio> Puesto o cargo inferior: ,, inferior sedes,locus> Perder su puesto: loco moveor> Puesto que: ,, ,,`u , ,quandoquidem,si quidem,quippe, quo- niam> Puesto que an: `u 'quandoquidem etiam

    PGIL u,,; ,u, pu gil> Contienda de pgiles: u, , pugilum certamen> Nios pgiles atletas: ,, pueri pugi les> Ser pgil: u,upugil sum

    PUGILATO u,,; u,,; u,, pugilatus> Apto para el pugilato: u,, aptus ad pugilatum> Arte de pelear en el pugi lato: u ars certandi pu- gilatu> Contender en el pugilato: u pugilatu certo> Ejercitar el pugilato: u,u pugi- lem ago> Lugar de pelea en el pugila to: u,u, locus ubi pugiles certant Vencer en el pugilato: uvinco in pugilatu

    PUJA ,, licitatio eius qui pluris licitatur quam cae- teri

    PUJANTE ,, admodum po- tens

    PUJAR , licitor

    El que puja: ,, li- citator> En una compra o subasta: liceor> Ms: pluris licitor o liceor

    PULCRITUD ,, pulchritudo> Con mucha pulcritud: per pulchre> Que no cuida su pulcritud: ,, curam pulchritu- dinis negligens

    PULCRO (muy) ,, perpul- cher

    PULGA y pulgn ,,; ,u pulex> Lleno de pulgas: u, , pulicosus> Coger pulgas: u pulices venor> Corrodo por los pulgones: u,, a puli- cibus corrosus

    PULIDO u,u,,; u,, politus,laevigatus,scaptus> De nuevo: ,-u,, ra sus iterum atque aequatus pumice> No pulido: ,,- ,, non politus

    PULIDORA ,, laevigatrix

    PULIMENTADO ,,,; ,,; u,, dolando, radendo politus> Lo pulimentado y trabajado: ,, structura

    PULIMENTAR ,,- u laevigo,expolio radendo,,expo- lio> Arte de: u,, ars poliendi> No pulimentado: , , radendo non politus> Pulimen- tado poco ha: ,, nuper tersus

    PULIMENTO ,,; u, laevigatio,politura

    PULIR ,,,,,,- ,u,,,, u,u,, rado,polio,ex- polio,laevigo> Antes: an- te laevigo> Apto para pulir: -

  • 666

    ,, vim habens laevigandi> Con lima: `,` limando expolio Instrumento para pulir las piedras: u,u, fabrile instrumen- tum poliendis lapidibus> Las piedras u expolio lapides> Limando: , limando expo- lio>Lo que se ha pulido:,, id quod laevigatum est> Pulir la obra ya acabada: opus iam perfectum expolio> Recin pulido ,, nuper expolitus> Gas tar por frotamiento: polioPULMN ,u,,; (slo nom.ac.dat.) pulmo> Llaga de pulmn: u,,pulmonis exulceratio> Perteneciente al pulmn,pulmonar: u,,ad pulmonem pertinens

    PULMONA u,u,- u,, pulmonis exulceratio, pulmonis morbus> Acometido de: u- ,u,, laborans pulmone> Padecer pulmona: u- pulmonis exulceratione laboro

    PULPA ,, pulpa PLPITO,,; , u ; ,,,; u,u,u; ,, pulpitum,sugges- tum

    PULSACIN u,,; , pulsatio> De un in strumento de m sica: ,, pulsatio instru- menti musici> De fuerte pulsacin: u,u,, vehemens ad aures pulsandas> Por pulsaciones: u pulsatim

    PULSAR ,, pulso> La ctara: pectine pulso> Pulsado ,, pulsatus

    PULSO u,,; venarum pulsus> Alterado y descom- puesto: u,, arteriae pulsus inordinatus et incompositus> Concer- niente a los movimientos del pulso: uu,, pertinens ad pulsus

    commotiones> De pulso dbil: - u,, cui exilis est pulsus> El que casi no tiene pulso: u- ,, cui est admodum exilis ve- narum pulsus> Estar sin pulso: u nullum venarum pulsum habeo> Lentitud en el pulso: u, pulsus infrequentia> Palpitacin del pulso: ,, pulsus pal- pitatio> Semejante al pulso: u- ,u,, pulsui similis Tener el pulso lnguido: ulanguidum venarum pulsum habeo PULULAR ,-,, uu,, pullulo

    PULVERIZAR ,u in pul- verem redigo

    PUNDONOR ,, pudor

    PUNDONOROSO u,,; u- ,,; ,,; - ,,; , (-) pudibundus

    PUNTA ,u,; ,,,,,; ,,; ,,; ,; ,,; ,, ; u,u, acies,mucro,punctum acumen,conus> De barra: , u, lingula> De punta aguda: - ,, acutam cuspidem habens> De punta corta: u,,brevem cuspidem habens> De punta larga: u,, longam habens cuspidem> En el centro de algo: - ,,; ,, umbo> Lo que tiene punta o aguijn:u, aculeatus> Que remata en pun- tas: ,, in cornua inci dens> Que tiene cinco puntas: ,, quinque cuspides ha bebens> Que tiene cuatro puntas o co nos de metal saliente: , habens quatuor conos vel clavos eminentes> Que tiene cuatro puntas: quatuor habens cuspides> Que tiene larga punta: ,, ; ,, protensam habens aciem> Que tiene muchas puntas: u ,,, multas cuspides ha-

  • 667

    bens> Que tiene punta de bronce o de hierro: ,,, aeream vel ferream cuspidem habens> Que tiene punta o botn de oro:u,, aureum umbliculum sive um- bonem habens> Que tiene tres puntas (tridente): ,, tripli- cem cuspidem habens> Sin punta: u- ,,; u,, hebes> Ter- minar en punta: u,in aciem desino

    PUNTAL,apoyo `,,; ,,; ,,; -

    ,u,; ,,; - ,u, trigilla ad subtructiones apta,columen,sublica,fulcimentum,ad- miniculum,furca qua quid sustinetur

    PUNTAPI ,, ictus cal- ce inflictus> Que da patadas,punta- pis,que cocea: ,, calce feriens> Dar puntapis en el trasero `u,`u pedibus ad nates complodo> Dar un puntapi: calce ferio> Echado a punta-

    pis: ,, pedibus pul- satus

    PUNTEAR notis distinguo PUNTIAGUDO ,,; u, ,; u,,, extensas habens cuspides

    PUNTILLAS,estar de u,u- arrectum consistere in digitos

    PUNTO ,u,; ,, pun ctum> Principal: ,, cardo rei> Ortogrfico: ,, punc- tum supra litteram> Separar un escri to con puntos: distinguo no tis> Sealado con muchos puntos: ,, multis punctis dis tinctus> De todo punto: ,,, prorsus,omnino> Al punto,al instante: u,u- ,,u,,, ,u,,,, ,, ,,,,, ,u,- u,,,,u- ,u,u statim, exinde,protinus,eodem momento,confes tim,illico,,in praesentia,sine mora> Al mismo punto: eodem

    PUNTUACIN ,, notatio> Sepa racin con puntos o signos de puntua cin: ,, distinctio quae fit punctis> Separar con signos de puntuacin: distinguo notis PUNZADA ,,; u,,u,, punctio

    PUNZADO ,,,; ,,; ,, acu- leatus

    PUNZAMIENTO ,, punc- tio

    PUNZANTE u,, pungens

    PUNZAR ,,-,, ,u,, ,,,,,,,-,,,,,u- ,u,u pungo> A la vez u compungo> Alrededor: circumpungo> Por debajo: - suppungo> Por la parte de arriba: in summa parte pun- go> Por un lado: ,- ,- a latere pungo> Que punza: ,, is qui pungit

    PUNZN ,u, subula> De escribir: ,u, stylus

    PUADA,a puadas u, pugnis> Dar puadas: u,u pug- nos incutio

    PUADO ,,; ,; ,, pugillus,quod manu decerpitur

    PUAL ,,; ,; ,; u,,; - ,,; ,u,; - ,,; u,,; -

  • 668

    ,,u,; ,, mu cro,pugio,gladiolus

    PUETAZO u,u, pugni ictus> Golpear a puetazos: u, u pugnisd percutio PUO ,u,u,; u, pugnus> A manera de puo: uinstar pugni> Con el puo: pugno Herir,golpear con los puos: u pugno percutio> Que tiene el puo de oro: u,, aureum ca- pulum habens

    PUPILA ,,; ,,; , , pupilla oculi> Crculo negro en torno a la pupila: ,, ni- gricans circulus ambiens pupillam> De grandes pupilas: ,,, magnas pupillas habens> Dilatacin de la pupila (enfermedad) ,, pupillae dilatatio> Que tiene pupilas de fuego: u- ,, igneas pupilas habens> Que

    tiene tres pupilas (Hcate): - ,, tres habens pupillas

    PUPILO ,, pupillus

    POPULACHO ,u, infima plebs> Alborotado y reunido: ,u, concitata turba popularis> Conci- tar al populacho: plebem concito

    PURAMENTE , pure

    PUREZA u,,;, puritas> Alcanzar la pureza: puritatem consequor> Perfec tsima: ,, puritas per- fectissima

    PURGA u,u,, purgatio con elboro: ,, pur- gatio helleborica

    PURGACIN ,, , purgatio> Excesiva: -

    ,,, immodica purga- tio

    PURGADO con exceso ,- ,, supra modum purgante phar maco evacuatus

    PURGANTE ,u,; u,u ; medicamenta quae alvum subducunt,potionis genus aptum ad purgandum> Medicamento detersivo: ,,; ,, smegma> Dar un purgante: evacuo pur- gatione> Purgante (adj.): , ,, habens vim deji ciendi> Tomar un purgante: upurgo

    PURGAR ,,,- ,,,,,u,u,,u, emungo,purgo,lustro> Con elboro: purgo helle- boro> Con demasa: prae- ter modum purgo> Difcil de purgar: u,, purgatu difficilis Enteramente: perpurgo> Juntamente: u una purgo>

    Ligeramente: subpurgo

    PURGATIVO ,, , habens vim dejiciendi

    PURIFICACIN ,,; ,,; ,,, ,,,,; ,u,; ,, purificatio> Por medio del azufre: ,, lustratio> En sen- tido moral: ,, purgatio

    PURIFICADO,no purificado , non purificatus

    PURIFICAR `,`,, ,,,,,- ,,,- ,,,,,,,,- ,,,purifico,purgo,stergo,defaeco,lustro Antes: ante purifico> Con el sacrificio de un perro: u- lustro per catulum> Con azu- fre: sulphure circum in- censo expio> Con sacrificios,lustrar

  • 669

    lustro> De antemano: - prius lustro et purifico> El que limpia o purifica: ,; ,, expiator> Juntamen- te: u simul expurgo> La- vando: eluendo purgo> Por todas partes: circumcir ca purifico> Que limpia y purifica con el fuego: u,, qui igne excoquit et purgat> Se ha de purifi- car: purgandum est

    PURIFICARSE u purgor> Que debe purificarse: u,, purificandus

    PURISTA del lenguaje u, artifex sermonis

    PURO ,,; ,,,; ,- ,,u,, ,,u, ,,; ,,, ,;,,,;- ,,; ,,; ,,,; ,,; ,, purus,non mixtus,me- rus> Hablando de cosas: ,u purus> Bien puro: ,,bene merus> Enteramente puro: - ,, omnino purus> Limpio de heces: u,,; u,, sine faece> Pursimo: , purissimus> Ser puro: pu- rus sum

    PRPURA ,,; , -

    ,,;,u, purpura,os- treon,conchylium> Color de prpura: ,,,u,; u,, color purpureus, conchyliatus> Con flor de prpura: u,, purpureo flore> Cu bierto de: u,u, purpura praetextus> Dar de co- lor de prpura: purpureo colore perfundo> Concha o molusco del que se saca la prpura: , animal purpurae> De color de pr- pura: ,, violaceus> Dies- tro en pescar las conchas de la pr- pura: uu,, habens vim artem purpuras venandi> El que pesca prpuras o tie con: u,, : uu,, qui purpuras ve- natur vel tingit> El que tiene color mezclado de prpura y verde: - ,, purpureum viridi colo- rem admixtum habens> El que tie de: u,u, qui purpuras tin- git> El que vende,la que vende: - u,u,; u,,purpurarius> Extraer prpura de la concha: ostreum e concha ex- traho> Imitar el color de la: u purpureum colorem refero> Pesca dor de prpuras: uu,, conchyliorum venator> Parecido a la: u,, purpurae speciem habens> Pequea concha de prpura: ,u, parva purpura> Pes- car prpuras: u purpuras ve- nor> Que imita a la prpura: -

    ,,, qui ostrum imi- tatur> Que se tie de color de: - u,u,; u,, pur- purascens> Que tiene ancha orla de prpura: uu,, latum purpurae limbum habens> Que tiene la prpura con franjas: u, purpuram limbo attextam habens> Que tiene prpura tejida: u- ,,; u,, attex- tam habens purpuram> Tejido de pr- pura: u,, purpura indu- tus> Tejido y mezclado con: u- ,, purpura mixtus,intertex-

    tus> Tela de: ,, pannus pur purae liquore tinctus> Teido de: ,,; u,- u,,; u,,purpureo colore tinctus> Teido en- t eeramente de: u,,; u,, circum purpuratus Teir de prpura: rubefacio> Tinta de prpura: ,u, pur purae tinctura> Tirar un poco a co- lor de prpura: u leviter purpurasco> Todo de prpura: - u,, totus purpureus> Vestido de prpura: u,,; -

  • 670

    ,,; ,,; - ,, (); ,,; ,,; u,, purpu- rea vestis> Pez prpura: ,, purpura

    PURPREO ,,;`, `,,; u,,;-, ,; ,,; , ,; ,,; ,, ; ,,,; u- ,,; ,,,; - ,,; u,, pur pureus> De aspecto purpreo: ,, purpureus aspectus> De color purpreo: u,,marinae purpurae colorem habens> Enteramente purpreo: u, omnino purpureus> Que tiene flo- res purpreas: ,,purpureos flores habens

    PURULENTO u,,; u,, ; ,, purulentus> De car- ne purulenta: u,, cu- ius caro purulenta

    PUS ,,; ,, ; ,,; ,u,; ,u, ; ,, pus> Acumulacin de pus: u,u, collectio puris> Carnoso: u,u, pus carno- sum> Coger el pus: ,, puris collectio> Derramar pus: u- ,- pus effundo> Echar pus: sanie fluo> Expulsin de pus,,; ,,exscreatio puris> Flujo de pus: u- ,, puris defluxio> Instrumen to para extraer el pus: uu,, id quo pus extrahitur> Llenar de pus: u pure impleo> Llenarse de pus: u pure se implere> Lleno de pus: ,, saniosus> Que fluye pus: u,, (-u,u, u) a quo pus defluit> Que saca pus ,, saniem trahens> Seme- jante al pus: u,, similis puri> Vomitar pus: u pus evomo> Vmito de pus: ,,; ,

    ,; ,, exscreatio puris

    PUSILNIME u,u,- u,u,u,- u,u,,; , , pusillanimis> Ser pusilnime: u,u,u pu- sillo sum animo

    PUSILANIMIDAD ,u,- u,u,, animi defec tio,pusillanimitas

    PSTULA ,,;,- u,u,,,; u- ,,; ,,; ,; ,,; ,, eminentia cutis tumida,pustula> Erupcin de: ,, eruptio pustularum> Erupcin en cara y ore- jas propia de los nios: ,, sordes capitis> Que hace salir pstu las: ,-,, bullas excitans

    PUTA ,, meretrix PUTAERO ,, scortator

    PUTREFACCIN ,,,; ,, putredo,putrefac- tio> Que causa putrefaccin: - ,, putrefactivus

    PYRAUSTA (insecto que se crea viva en el fuego) ,u, animacu- lum quod ad lucernam volans se exu- rit

    PYROFLEGETN,ro de los infiernos u,, fluvius infero- rum

  • 652

    Q

    QU ,,ou quam> Para qu, por qu? `v ut quid? quare?> Qu cul? oo,,o qualis?> Qu? quid? quidnam?

    QUEBRADIZO ,,v; o ,ov anfractuosus,friabilis

    QUEBRADO `o,,ov; u,; ,,,, v; ,u,; o,o, ov fractus,abruptus> Quebrado,frgil ,,v fractus> No quebrado: ,, infractus> Nmero que- brado: o numerus aliqua parte minutus> Por todas par- tes ,, ex omni circum parte confractus

    QUEBRADURA o,o,; u- ,, fractura

    QUEBRANTADO con otro: vo,o, ov cum alio tritus

    QUEBRANTAHUESOS (ave) v,, v,, ossifraga

    QUEBRANTAMIENTO v,o,; uv,o, contritio

    QUEBRANTAR vu,v,o,o ,o,,, ,o,uv,uvo,uvo,uv,uv fringo frango,attero,comminuo> Alrededor: vu,-v, cir- cumfringo,circum dejicio> Torciendo vu,-v torquendo confrin- go

    QUEBRANTATERRONES ,o, frangens glebas

    QUEBRAR `,`v,`vu, vvu,-v,,v ,v,vu,v, vu,,,,, v,-vu,,,-

    ,,,- ,-,,,,u- ,uvvu,-v,uv,u- ,,,u,u , frango,rumpo,elido> Acto de quebrar por todas partes: ,, circumfractio> Apto para quebrar: ,,v vim habens frangendi> Con mpetu: ,- vu effringo> El que quiebra: ,ou,; ,, frac tor,fractrix (sacrificadora)> Fcil de ser quebrado: o,o,ov fa- cilis contusu> Que difcilmente se quiebra: uo,o,ov qui diffi culter frangitur> Sobre: vu,-v frango super> Que tiene fuerza de quebrar: u,,v frangendi vim habens> Quebrar a gol- pes: ictu perfringo

    QUEBRARSE,facilidad de u,- o, friabilitas

    QUEDAR ,,vo, ovo,-vo,-vo, uvo,oo sum resi duus,supersum> Atrs: supe- ror> Que queda en casa o bajo la tienda: `uo,o,ov domi,sub ten- torio manens

    QUEDARSE atrs poco a poco v- sensim retro abeo> Quedarse en: inhaereo

    QUEHACER ,o, res

    QUEJA ,,; vo, o,o,,; , ,,; ,,; o, ,; ,,; o,,; vo,uo,; u,o, que- rimonia,qurela,conquestio,expostula tio> Acompaada de llanto e indigna- cin ,o, querimonia cum ejaculatu et indignatione> Queja de su suerte: o,, conques- tio sua sorte> Propensin a la queja ov,ou, propensio ad conque- rendum> Propenso a la queja: - o,o,ov amans jurgiorum

    QUEJARSE ,o,o, ,o ejulo,que-

  • 653

    ror> A gritos: conqueror> Quejarse de: o,o conqueror>Con justicia: o conqueror>Con otro: o conque- ror> Ms de lo justo: o- insuper conqueror> Mucho: vo- o graviter conqueror> Por lo bajo: oo sub-expostulo> Que fcilmente se queja: o,,

    qui libenter conqueritur> Que se queja de poco: o,o,ov de minimis rebus conquirens> Que se queja: ,,v conquerens

    QUEJIDO u,,;u,o, ejaculatus

    QUEJOSO u,,v; o,

    o,ov; ou,, querulus> Estar quejoso: querulus sum

    QUEJUMBROSO v,,v; - o,oo,oo,o,ov; ,,v; v,, queru- lus> Muy: ,, admodum querulus

    QUEMA u,u,,- u,u,o,;u, u,,,u, , ustio,adustio

    QUEMADO ,o,,v; , ,v; ,,;u, v exustus,ustulatus,crematus> Semi- quemado: `uo,`o,o, ov;`,, semiustus> Con fue go o al fuego: uuo,uu- o,o,ov; u,uo, ; uo,uo,o,ov ig ne combustus> Lo que se ha quemado: ,o, id quod ustulatum est> No quemado: o,o,ov non ustulatus

    QUEMADURA u,u,- u,,; ,o,; u- ,o, ustio> Enfermedad de los rboles: u,o, uredo> Llaga de quemadura: u,o, pus- tula e inustione

    QUEMAR ,,,v- ,o,o,,,,,,,,, -,,, ,v,,,- ,,o,vu,v,- v,,,,o,- ,,,-u,- ,v,,- ,,o,,, (),o,u,u,o- succendo,aduro,uro,comburo,us- tulo> A fuego lento: ,o-

    lentis ignibus aduro,suburo> A propsito para quemar: o,o, ov aptus ad comburendum> Acto de quemar: ,, ustio> Al sol: sole aduro> Alrededor: ,, circumquaque uro> Quemar con: uvv una in- cendo> Debajo: o subtus cremo> Del todo: v prorsus exuro> Difcil de quemar: u,, qui difficulter uritur> Fcil de quemar: o,o,ov qui facile detra hitur> Juntamente con: u u,u,uu una simul incendo> Quemar en honor de: adoleo> La superficie: in summa parte inuro> Quemar ms: o,o insuper adu ro> Poco a poco: o paulatim u- ro> Por todas partes: , ,-,,- circumquaque uro> Que no se quema con el fuego: uo,o,ov qui igne non uritur> Que puede quemar: ,,v habens vim urendi> Que quema: ,,v ustivus> Que tiene virtud de quemar: u,u o,,v urendi vim habens> Que- marlo todo: ou,-u,u- , exuro,totum comburo> Que marse todo: totus ardeo> Reducir a carbones: v in carbones redigo> Quemar un poco: o leviter uro> Ser quemado por un lado: o a latere uror> Ser quemado: o,o, uror> Recin quemado: vuo,v uo,o,ov recens ustus

    QUEMARSE o uror

    QUEMAZN o,o, ustulatio

    QUENIQUE,capaz de tres queniques,que vale tres queniques ov,, v trium choenicum capax> De valor de cuatro queniques: ovo,

  • 654

    o,ov quatuor choenicas aequans,men- sura vel pretio> El que mide con que nique: ovo,ou, qui choe- nice metitur> Medida poco mayor que un litro: ov,o, choenix

    QUERELLA ,,,; ,o, expostulatio> El que viene a presentar una querella, una denuncia o acusacin: vu- ,-vu,o, qui expostulatio- ne profert

    QUERER oo,,,- ,,,,,o,- oo volo> Cuanto se quiera: - quantumlibet> El que quiere cosas distintas: o,, alia et diversa volens> Juntamente: uv simul volo> Lo

    mismo: uv- idem volo> Lo que quiera: ` (`) quidquid> Querer ms: o- ou malo> Mucho: admo- dum volo> Que quiere una misma cosa: u,, ipssissimum idem vo- lens

    QUERIDO o,,ov charus> Oh,que rido!: Oh,bone vir!

    QUERSONESO ovo,vo,ou Chersonesus> Natural de: ovo o,ov; ov,ou, Chersoneso oriundus

    QUESO o,o,; o,

    o,; u,o, caseus> Accin de hacer quesos: uoo,, caseo- rum confectio> Queso agrio: u u acidus caseus> Confeccin del queso: u,, confectio casei> Cortar,dividir quesos: uoo ca-seos incido vel findo> Cuajar en que so: u coagulo,denso in caseum> Cuchillo para raer el queso: uv ,; uv,, radula,cute- llus> De queso: u,,v; u- ,, caseosus> Encella para hacer el queso: uoov,ou, id in quod coniciuntur casei> Esporti- llo para los quesos: ,,; ,, storea pensilis> Hacer queso: u,uoo in caseum cogo,caseos conficio> Lugar donde se guarda el queso: uooov,ou, locus ubi caseus servatur> Pequeo: uov,ou, caseolus> Que se cuaja con leche de higuera: u, o, caseus qui coagulatur lacte fi- culneo> Que tiene corteza de queso: uvo,o,ov ex caseo dorsum ha- bens> Reciente: ,o,; o,ou, caseus recens> Seca- dero de quesos: ,, locus in quo casei siccantur> Vendedor de: uo,ou, caseorum venditor> Vender,pesar queso: uo caseos vendo,caseos venditurus pondero

    QUICIO de la puerta ,o,; - ,o,; o,v,o; o- ,,; ,o,; ,; u,o,; ,o,

    cardo,cardines ostii

    QUIEN `,`,` (ovo,- vo); ,v; quis?> Quin,cul de los dos: o,- o,,ov uter,utra,utrum?> Cul: oo,,ov qualis?> Quin pues?: ov quis igitur?

    QUIETAMENTE `,; ,v, , quiete

    QUIETO o,,ov; ,, (o,o),` o,`uo,`uo,o,ov; , ,v; o,,ov; o, o,o,ov; o,,ov; - ,,v placidus, quietus> Estar quieto: ,v,, immotus maneo,quietus sum> estarse quieto: ,, conquiesco

    QUIETUD`,,; `,- v,,,,; v, quies> Con quietud: , quiete

    QUIJADA ov,ou,; vo,ou,; v,o,; u,; ,, ; v,vo, maxilla,mala> Parte de la quijada: vov,ou, pars maxillaris> Que tiene cuatro quija- das: vo,o,ov quatuor malas habens

    QUILLA de la nave oo,ou,; - ,o,; ,,; ,

  • 655

    o, carina> Construir una qui- lla: o carinam instruo> Que pertenece a la quilla,bueno para construir quillas: oo,,ov ad carinam pertinens,aptus ad fabri- candum carinas

    QUILO u,o, chylus> Formacin del quilo: ,, succi gene- ratio

    QUIMERA ,, Chimaera> El que mata la Quimera: ovo,ou Chimerae interfector

    QUIMRICO,combatir con un enemigo quimrico (batirse con la sombra) pugno cum umbra> Combate con un enemigo quimrico (con la sombra): ,, dimicatio cum umbra

    QUINARIO v,,v quinarius

    QUINCE v,v quin- decim> Que tiene quince aos: v- ,, qui est quindecim annorum

    QUINCURIN vo,ou,;-, ou, quincurio (jefe de cinco hom- bres)

    QUINGENTSIMO voo,,v quintentessimus

    QUINIENTOS vo,, ('') quinientos mil , quingenti,ae,a; quingenta millia

    QUIQUAGESIMO vo,,v quin- quagessimus> Da quinquagesimo: v- o quinquagessima die> Exigir,recoger la quinquagesima par- parte: vo,vooo quinquagessimam partem exigo,colligo Recoger la quinquagesima parte: v- ov quinquagessimam partem colligo

    QUINQUEFOLIO (yerba) vuo,ou, quinque folium

    QUINQUENAL v,,v; v- o,,ov; v,, quin-

    quennis,quinquennalis

    QUINQUENIO v,o,; v- ,,;,o, quinque- nium

    QUINQUEVIRATO v,, quinque virorum imperium

    QUINTERNA vov,ou, quinternio

    QUINTO o,o,ov; o,, ov; v,,v quintus> Por quintas partes: v quinque- partito> Quinta parte: ,o, ; ov,ou, quinta pars

    QUINTUPLICAR v quintu- plum reddo

    QUNTUPLO vo,o,ov quintu plus,-plex

    QUO (isla) o,ou, Chius> Oriun- do de Quo: o,o,ov Chio oriundus

    QUINQUAGENARIA,mujer de cinquenta aos vov,o, quinqua- ginta annos nata

    QUINQUAGENARIO,hombre de cincuenta aos vov,o, quinquage- narius

    QUIROMANCIA ov,, ex ma- nibus inspectis divinatio> Pertene- ciente a la quiromancia: oo- ,,v ad artem eius qui manus ins picit pertinens

    QUIROMTICO oo,o,ov qui manum inspicit

    QUIRN (centauro) v,ovo, Chi- ron> Digno de Quirn,que necesita a Quirn: vo,o,ov Chirone dig nus

    QUIRRGICO movimiento quirrgico de las manos,miembro operado por un m- dico,operacin quirrgica ,

  • 656

    o,; ,o, manuum admo tio chirurgica, membrum corporis a medico tractatus,medicina chururgica

    QUITAR o,vu,vu, ,vu,vv,v, ,,,u,- ,ovuvu,ou, ouo,v,,- ,,,, v,,,vu o,,,- ,uvv,o,o,o o subduco,aufero,detraho,adi- mo,privo,tollo,eximo> Acto de quitar anticipadamente: o,, prae reptio> Quitar parte de: detraho> Antes: oo ante adimo> An ms: o insuper dtraho> Difcil de ser quitado: u- o,o,ov difficilis ablatu> Disimuladamente: clam eximo> El acto de quitar: ,, ademptio> Exprimiendo: aufero exprimendo> Furtivamente: - ,vv furtim subduco,to- llo> Hurtando juntamente: uv simul furto aufero> La accin de quitar alrededor: ,, circum undique detractio> Lo que se quita: corteza,piel,escamas: o, id quod eximitur> Quitar ms o insuper aufero> Por debajo: voo surripio> Por todas partes: vu,u- undaqueque detraho

    QUITARSE el cinto,la faja ovvu- ,vv zona spolio

    QUITASOL ov,ov, ov,ou,; ,,; - o,ou,; o,, umbella,umbra- culum> De cuero: ov,ou, um- braculum coriaceum

    QUIZ ,v,,o,- ov ` utrum,propemodum,forsitan,

    fortasse>Si acaso,quiz? v num,num quid,an...utrum?

  • 656

    R

    RABADILLA oov,ou, pars su- pra clunes elata

    RBANO `v,,;`v,o;`vo,ou,; u,,; u- ov,ou, raphanus> A manera de: ` vvin modum raphani> Pequeo ov,ou, parvus raphanus> Purga del jugo del rbano: u- ,o, purgatio> Semejante al:`- v,, ad formam aut naturam raphani acedens

    RABIA ,o,; ,, ra bies>Furor canino:,, rabies Estar excitado por la: u rabie concitor> Padecer rabia: o- o rabie laboro> Tocado de rabia uvuo,o,ov canina rabie correp tus

    RABIAR o rabio

    RABILARGO (glgulo,ave muy ligera) ,o, avis pernicissima,galgu- lus

    RABIOSO uo,,ov;u,o; u,,v; uov,, ; u,o, rabidus,rabida, rabie furens> Estar rabioso: u- vehementi rabie agor> Mordido por un rabioso: uo,o,ov a rabido morsus> Ponerse rebioso: u- ,u,u in rabiem agor

    RABO ,o, penis> Del animal ,o, penis,mentula

    RECAUDACIN ,o, collec- tio pecuniarum

    RACIMO `,`,; ,,; u,o, racemus> Parecido al racimo:`o,, habens spe- ciem racemi> Abundante en racimos: uo,o,ov; o,, (uo) `,, acinosus,recemis co-

    piosus> Pequeo: `ov,oov, ou,; u,o, racemulus> Que echa racimos: u,ou, qui racemos procreat> Que tiene cua- tro racimos: uo,o,ov qua tuor corymbos,racemos habens> Que tiene hermosos racimos: ou, u,u pulchros racemos habens

    RACIOCINAR,razonar vo,v- ,vo,oo,vo-o,oo,uoo ratio- cinor> A propsito para raciocinar: uo,,v aptus ad ratioci- nandum> Acto de raciocinar: oo,o, ratiocinatio> Capaz de ra- ciocinar: o,,v; o- ,,v habens vim ratiocinandi> El que raciocina: o,o, ra- tiocinator> Raciocinando: o disserendo

    RACIOCINIO vo,,; oo,o, ratiocinatio>Coleccin de raciocinios (silogismo): uo,o, collectio quae ratiocinando fit> Sin raciocinio: uo sine ratiocinatione> Capcioso (sofis ma) ,o,; o,, captiosa ratiocinatio> Falso: - o,o, falsa ratiocinatio

    RACIONAL oo,o,ov; o,, v rationalis

    RACIONALMENTE o rationaliter

    RADA oo,ou,; vov,ou, vo,ou,; ov,ou, na vium statio

    RADAMANTO,juez del Infierno `vu,uo, Rhadamanthus

    RADIALMENTE,en forma de rayos vv radiatim

    RADICAL `,ou, radicarius

    RADICALMENTE `v,, stirpitus,funditus

    RADICAR ` radico

    RADIO vov,ou, dadius> De rueda: o,ou, radius rotae> Hueso menor del

  • 657

    codo> ov,ou, radius,os cubiti minor>Que tiene cuatro radios vo,o,ov quaternos radios habens> Que tiene ocho radios: - vo,o,ov octo radios habens

    RAEDERA vov,vov,ou,; ,,; ,o,; ,,; ,o, radula, strigil> Utilizada en los baos para la

    limpieza de la piel: ov,ou, ; ,,; u,o, stri gil

    RAEDURA u,v,,, u,,o,; ,v,; ,,,,; u, o, radamentum,laceramentum,rasura Raeduras de metal,madera: ,

    o, scobes> Raeduras ,o, strigmentum> Raeduras,roa: ov,ou, id quod abstergitur

    RAER o,-,o,o- ,,o,o,ou,-u,,,,v,,,v,v,v,v,v,o,o,- ,,,,,- v,,o,u rado,adra do,abrado> Que rae: v,o, qui radit>Que puede raerse uoo,ov qui radit potest> Que tiene fuerza de raer: u,,v habens vim radendi> Todo lo que sirve para raer: u,uv,, id omne quod utitur ad radendum> Con las uas: ,- rado unguibus> Con lim- piaderas: , strigi- li rado> La superficie: v, vsumma parte scalpo> Ligeramente ou leviter rado> Por bajo: o,o subtus rado> Por enci- ma: ,, in summa parte rado> Por todas partes: circumquaque rado> Alrededor: circumrado> Alrededor con navaja: u,-u circumrado

    RADO o,o,ov;v,,v,,u,,v abrasus, rasus,scalpus> Un poco> uo,oov subrasus> Hasta la piel: uoo,ov adbrasus,ad cutem tonsus

    RAZ `,o,;`,,;`- uov,ou,;`,o,; u,, ; o,o,; u,o,; uv, vo, radix,stirps> Raiz gruesa: ,o, tuberculum> Coger races `oo radices colligo> Que coge races: `oo,o,ov qui radices colligit> Colocado bajo la raz: o,o,ov sub radicibus positus> Con las mismas races: o,o

    ov cum radicibus ipsis> Con races derechas: o,o,ov cuius rec tae radices sunt> Con toda la raz: o,o,ov cum tota radice> Cortadura de races: `oo,,radicum recissio> Cortar races> ` oo radices reseco> Criar races `oo radices nutrio> De gran- des races: o,o,ov mag- nas radices habens> De profundas ra ces: o,o,ov profundas ra- dices habens> Afirmar las races: radicibus firmo> De ra- ces espesas y muchas: vo, o,ov densas multiplices radices ha- bens> De races profundas: u- ,, radicis profunditas> De raz: `v,o,-,- v,vu,uuv,, ov,,,-ov radicitus> De una sola raz: ovo,o,ov unam stirpem habens> Desde la misma raz: `uo,o,ov ab ipsa ra- dice> Desde la raz: uvv fun- ditus> Destruir la raz: oo funditus everto> Echar races: `oo,`ou,`o radices genero> Emisin de races: `, , radicum emissio> Engendrado de la raz: `ou,, e radice ge nitus> Enlazar mutuamente sus races uvo ubi radices inter se implexas,sunt>Jugo de races:`ou, succus e radicibus expressus> Juntamente con la raz: o,oov una cum radice extirpatus> Longi- tud de las races: o,,longitudo radicum> Montn de race: `,o, radicum acervus> Multi tud de races: ou,, multi tudo radicum> Que tiene muchas ra- ces: oo,o,ov multas habens radices> Pequea: `ov,ou, radi cula>Pequeez de races: u, brevitas radicum> Perteneciente a la

  • 658

    corta de races: `oo,v pertinens ad recissionem radicum> Que alimenta la raz: `oo,oov radicem nutriens> Que arranca ra ces: `uo,o,ov radices evel- lens> Que contiene las races: `oo,o,ovradices continens> Que echa races o se propaga: `o- o,o,ov radices agens,se propa- gans> Que echa races: `ou,, radices generans> Quew proviene de la raz, engendrado de la raz: `uo,o,ov a radice genitus, proveniens> Que se alimenta de las rices: `oo,o,ov qui radici bus vescitur> Que tiene algo de raz o,o,ov aliquid radicis ha- bens> Que tiene gruesas races: o,o,ov crassas radices habens>Que tiene largas races:o

    o,o,ov longas radices habens> Que tiene races unidas y trabadas: o,o,ov conjunctas et conser- tas radices habens> Que tiene sus races en el suelo: o,o,ovqui radices in solo fundit> Que tiene una sola raz:ovo,o,ovunicam radicem habens> Que vende races: `o,ou, qui radices vendit> Que vive de races: `o- o,o,ov racicibus victitans> Saca- do de raz: ouvo,o,ov e radice erutus>Sacar de raz: o radicibus extraho> Semejante a la raz:`,, radici similis

    RAJA ,`,o,,, ; ,o,; ,,,

    scissura,rima,scissio,rictus> Lleno de rajas: `,, rimosus

    RAJADO,rajada `,,v; `- o,,ov;oo,o,ov fissus scissus; `,o, lacera

    RAJAR lacero

    RAJARSE v hisco

    RALEA,de baja ralea uv,,generis obscuritas> Innoble,de baja ralea: uv,, ignobilis RallO (rallar) ,, radula

    RALO,raro v,, rarus> Hacer ralo: v rarefacio

    RAMA vo, ou,; ,,o,ou, ramus> Abundante en ra- mas y arbustos: v,, fruti cosus> Arrancada del rbol: o,; ,o, ramus evulsus> Coger ramas y mattorrales secos: uvo arida vergulta colligo Con hojas: ov,ou, frons> Con las mismas ramas: o,o,ov cum ipsis ramis>De rbol: ,o; ov,ou, palmes,ramus> Ramita: ov,ou, ramulus> Dividi- do en cinco ramas: voo,o,ov in quinque ramos divisus> Formar ra- mas: o in materiam ramosam converto>Frondosa: ov,ou, frons

    La que coge ramas secas:uv, aridorum virgultorum collectrix Lleno de ramas y tallos: , uv,, surculosus> Rama nueva cargada de frutos: ,,o,ou,;ov,ou,;o, ou, ramus novellus> Produccin de ramas intiles: ,o, inutilis fruticatio> Que echa muchas ramas: ou,,; oo, o,ov multos ramos emittens> Que se abre en ramas desde la tierra: ,, qui himi finditur> Que tiene ramas delagadas: o, o,ov tenues festucas habens> Ramas ms extendidas,que dan ms sombra: ,v, umbrasiores rami> Tron co,palo: o,o, caudex

    RAMAJE,maleza,zarza uvov,ou, virgultum> Coger ramajes secos: u- vo arida virgulta colligo> Echar ramaje en abundancia: ov luxurio> Lleno de ramaje: oo, o,ov silvis comans> Propio para la lumbre: uv,v, ad ignem con cipiendum apta virgulta> Ramaje secouvov,ou, aridum virgultum

    RAMERA ,; o,o; ,; ,; ,; ,o; ,; , o; ,o; u,o; o- o,; ,o: , o; , meretrix.scortum,

  • 659

    meretricula> Frecuentar el trato de rameras: , scortor> Tra to conm rameras de bajo preecio: u,,;-u,,consuetu do cum vilibus scortis> Ramera vil: ,, scortum vile

    RAMILLETE ov,ou,; v- ov,ou, olfactorium

    RAMO vo,o,; o,o,; o,o,; o,ou,;`, o,; ov,o,; vo, ou,; o,ou,; `,o, ra- mus,surculus> Abundancia de ramos: ouo,, ramorum copia> De flo- res y hojas que arroja el pueblo a los principes o vencedores: o, ,; o,ou, missilia florum et foliorum> De la vid: vo,ou, ramus> De palma: (acus.v) ramus palmae> Dividido en cinco ramos: voo,o,ov in quinque ra- mos divisus> Ramo pequeo: `ov, ou,; v,vo; v,o; vov,vov,ou,; ,o, ra mulus> Que tiene pocos ramos: o-o,o,ov paucos ramos habens> Que tiene ramos anchos: o,o, ov latum ramulum habens> Que tiene ramos delgados: o,o,ov te

    nues festucas habens> Que tiene tres ramos: oo,o,ov tres ramos ha- bens> Que tiene un slo ramo: ov- vo,o,ov unicum ramum habens> Ra mo tierno: o,ou, ramulus> Ramos tiernos,flexibles: o,ou, o,o, ramus tenuis,flexibi- lis> Ramo verde: ,,, ramus virens> Ramos tiernos: - v,v, tenelli rami> Tierno: `- vo,ou, ramus tener> Ramo: o, ramus

    RAMOSO ,,; vo,,ov; v,,, ramosus> Muy: ooo,o,ov multos ramos ha- bens> No ramoso: oo,o,ov non ramosus

    RANA ,o,; o,ou, rana> Rana pequea: o,ou, uvo,ou, parva rana,ranula> Rana que duerme en el lodo: ooooou, qui cubat in luto> Cantar como las ranas: coaxo> Guerra entre las ranas y los ratones: ovo,, ranarum et murium pugna> La rana cantando: o onoma- topeya (indecl.)> Nadar a modo de ranas: in morem ranae nato

    Nombres de rana: o,oo- o,uo,ou,; ,ou,; oo,ou,; v,vo,; o- ,ou,; oou,, nomen rane> Perteneciente a la rana: o,,ov ad ranam pertinens> Vene- nosa: v,v,vo,uvov, vo,ou, rubeta,rana venenosa

    RANCIO `o,o,o,ov; - ,,v; ,,v; ,,vraneidus,rancidus> Ponerse rancio: rancesco

    RANCIEDAD ,, rancor

    RANGO ,o,;o,ou, ordo Del mismo orden o categora: o- ,,; o,oo,o, ov in eodem ordine collocatus> Alto rango,distincin,auctoridad: , o,; ,, auctoritas

    RANNCULO ov,ou, ranunculus

    RAPAZ ,o,,; oo, ,ov rapax,furax

    RPIDAMENTE , rap- tim, celeriter

    RAPIDEZ o,o, celeritas> Aven tajar en rapidez: celeri- ter vinco> Que va con rapidez en ca- rruaje: `o,o,ov qui cele- riter curru fertur

    RPIDO o,o,ov; ou,- ou,o,ov (oo); ,,v; - o,,ov; ,,v; - vuo,o,ov; ouo,oov; ,,v velox,celer,rapidus Pronto,que no puede diferirse: vu- o,o,ov qui differi nequit> Que usa calzado con alas: u- o,o,ov celer

    RAPIA ,,; ,o,;

  • 660

    ,o,; ,, rapi na

    RAPOSA ov,ou,; ,o; ,, vulpes

    RAPSODA vo,v,o qui carmina re citabant

    RAPTADO,sacado de ,,v erep tus

    RAQUETA para las mesas de juego ,, reticulum ad pilam

    RAREZA ,o, raritas

    RARO ,,v; v,,; - v,,v; vo,,ov; v,v,,v infrequens,rarus,laxus> He- cho raro: v,,v rarus effec- tus> Hacerse raro: v rarus fio

    RASCADURA v,o, ramentum

    RASCAR ,v,, v,v,v,v,v,v, v,,,ov, -v,uv scabo,scarifico,rado, scalpo,succido> Por bajo: o subtus scarifico> Accin de rascar: ,o, scarificatio> An- tes: o ante scarifico

    RASCARSE,excitar la comezn,el picor pruriginem excito

    RASCN (ave acutica) uo, coturnicum mater o dux

    RASERO ov,ou, lignum quo

    mensurae deraduntur> De medir: o- ,, radius ad mensuras

    RASGADO `,,; o,o,; oo,o,ov; ,o, ,; ,,v ruptus,scissus, attritus,abscissus> Estar rasgado: `olaceror> Por delante: ,o, quod anterius scissum est

    RASGADURA `,o,;`,,`o,o, scissura

    RASGAMIENTO `,, ruptura

    RASGAR `,ovu,o, ov,o,,-,,,-,o,- ,,,o,o, ,,vu-v, -,-; ,v, scin- do,rumpo> Antes: o ante scin- do> Juntamente: uvo simul accindo> Las carnes: o car- nes discindo> Por abajo: ovu-v; o,- subtus rum- po>Rasgado en dos partes: o, in duas partes concissus> Re- cin rasgado: voo,o,ov re- cens laceratus> Todo rasgado: o- ,, totus concissus

    RASGARSE,fcil de o,o,ov qui facili scindi potest

    RASGO,estilo ov,ou, stylus

    RASGN `,, scissura> Hecho con rudo: ,o, fissura

    RASO vo,o,ov nulla nube obtec tus> Exponer al raso: uvsimul sub dio pono> Que est al raso vo,o,ov qui est sub divo

    RASPADO ,,v rasus

    RASPADURA ,,, `v,`v,`v,v,v,,,,o,; ,v,; ov,ou,; - u,o,; ov,ov,ov, ou,; ,v,; ov,ou, v,,; ov,ou,; -

    ,,v,; uov,ou, ramentum,id quod radendum detractum detractum est

    RASPAR `,o,o, ,o,,v,v, v,v,v,,,u ,ov,-v,,uv fri- co,scindo,derado,abrado> Algo para darle otra figura,adulterar: aliter sculpendo muto> Medio ras- pado: `o,o,ov semi-rasus> No raspado: o,o,ov non rasus Por todas partes con estregadera:

  • 661

    stringili circumquaque derado> Que raspa: ,o, de- rasor> Todo instrumento de raspar: ,o, radula>Despellejar,des- gastar respando: ov abrado

    RASPARSE,que puede rasparse , ,v qui radi potest

    RASTRAS a rastras,por fuerza vtractim

    RASTREAR , subrepo> Pasar ms all rastreando: -,praeter rependo gra- dior

    RASTRERO o,o,ov repens

    RASTRILLAR v,v pecto

    RASTRILLO ,, pecten> Para deshacer terrones: v,, occa, crates dentata

    RASTRO,baratillo uoov,ou,; ,, locus ubi scruta ven- duntur

    RASURA ,, rasura

    RATERO ,.v; oo,, ov; oo,ou, marsupiorum am- putator,furax

    RATIFICACIN ,, rata fi- des RATIFICAR u,u,ou,uu,uvu ratum facio,compro bo,ratum habeo

    RATN `,`,o,; ,u, ; vo,ou,; uo,oo, mus> Diminutivo: uov,ou, mus- culus> Ahueca-quesos: uoo,ou caseorum excavator> Roepn: ,ou, arrodens panem> Alpino: u,o, mus alpinus> Nombre de ratn: v,oo,; o,; ov,o,; voo, ou,; ,o, muris nomen> Cazador

    de: u,-,ou, mu- rium venator> Excremento de ratn: uoo,ou, muscerda> Cosa de: vo,,ov; u,,v murinus> Ratn domstico: v,, mus do- mesticus> Escondrijo de ratn,rato- nera: uo,u,u,, mu- rium latibulum>Matador de: uovoo,ov murium occisor>Perteneciente a los ratones: u,, ad mures pertinens> Que caza ratones: uoou, qui mures captat (especie de serpiente)> Que da asilo a los: uo- o,-o,o,ov murium receptor> Que mata ratones: uovo,o,ov mu res occidens> Estircol de ratones: uoov,ou, muscerda

    RATONERA ,u,,; ovov,ou, muscipula,decipula> Armar la ratonera: v mascipu- lam tendo

    RATONIL vo,,ov murinus

    RATO,a ratos v ex interva- llo

    RAYA (pescado) uv,vo, pasti-naca marina> Labrado con rayas: u- ,,v virgatus

    RAYADO u,,v virgatus

    RAYANO o,,ov corterminus

    RAYAR,cubierto de dura cera que difcilmente se deja rayar: - o,o,ov dura cera et difficulter exaranda obductus

    RAYO ,uv,o,; uv o; ,o, fulmen,fulgur> Derribar con un rayo: uvfulmine prosterno> El despide rayos, relmpagos: o,, fulgu- rator> Herido de un rayo: o, vo,uvo,o,ov; uvo,o,, fulimne ictus> Lanzar rayos: uvoo,uv

    fulmen jaculari> Lanzamiento de rayos: uvoo,, fulminis jaculatio> Lanzador de rayos: u- voo,vo,o,ov fulminis ja culator

    (Jpiter)> Que brilla como un rayo: uvo,, in modum coruscans fulminis> Armado de rayos: uvoo,o,ov foulmen forens> Cada del

  • 662

    rayo: v,, ful minatio> Que arroja rayos encendidos ovo,ou, rutila fulmina jaculans> Que dispara rayos: uo- o,o,ov ignes jaculans> Que encien de el rayo: o,ou, qui fulgur suscitat> Que goza en lanzar rayos: uvo,o,ov gaudens fulmine> Reunin de rayos luminosos: uvu,o,; uv,, col lustratio> Despedir rayos: radios vibro> De luz: ,, splendor> De sol: v,vo, ra- dius solis

    RAZA vo,o,; v,, ge-nus> De la misma raza o familia: oov,, qui similis est ge- neris>Semejanza de raza: oov, similitudo generis> Segn el uso o carcter de una raza: v, ,v gentiliter

    RAZN o,ou, ratio> Capaz de razn: vo,,v rationis capax> Dbil,de escasa consistencia: o- ov,ou, ratiuncula> Dotado de ra- zn: oo,o,ov rationis parti- ceps> Especiosa: ,o, speciosa causa> Falto de razn: u- o,o,ov rationis expers> Fue ra de razn: praeter rationem> No conforme a la razn: oo,o,ov rationi non consen- taneus> Privado del uso de la razn voo,, qui mente captus est Que no oye razn: uo,uo,o,ov cuius ratio non est expedita> Que pide y pesa las razones: oo,ou, qui rationes exposcit et expendit> Recobrar la ra zn, el juicio: vv mentis sani- tatem recipio

    RAZONABLE oo,o,ov rationabilis

    RAZONAR o ratiocinor> El que razona rectamente: o,oov qui tecte ratiocinatur> Razonar rectamente: o recte ratioci nor> Tener ganas de razonar: o dissere cupio

    REA (diosa) `,`,, Rhea

    REAL v,o,v ens> Real,regio: ,,v regalis> Casa Real: ov,ou, domus regia REALIDAD o,, essentia,substan tia> As es en realidad: u oo sicque res habet> En realidad: ,o,oov re ipsa, equidem

    REALIZACIN vu,,; o- ,o, profectus,effectio

    REALMENTE uov vere et revera (real y verdaderamente)

    REANIMAR recreo

    REANIMARSE v,- animum erigo

    REASUNCIN v,, resumptio

    REATAR religo

    REBAJA,en un impuesto,en una multa, en un precio `,, debiti diminutio

    REBAJAR el precio o subaesti- mo> Rebajndose: u demi ttendo se ex sua dignitate

    REBAO ovov,ou,; ov,, ; ov,,; ovov,ou,; u- v,o,; ,o (plural: ) grex> Amante del rebao: o- ovo,o,ov amans gregis> De ove- jas: `vo,o,; vu,o- ,o, grex pecorum> Despreciar el rebao: gregem contem no> El que desprecia al rebao: - o,,,ou, qui gregem spernit> El que tiene muchos rebaos: o,vo,, multos agnos habens> Lugar donde se pueden ver los rebaos: oo, ou, unde pecora conspici possunt> Camino por donde van los: o , via qua pecora aguntur> Nin- fas protectoras de los: ,o, ninphae stabulorum> Perteneciente al rebao: o,ovo,,ovarmentalis>Que tiene muchos rebaos: ovo,o,ov multos agnos habens> Separarse de lo restante del rebao: ,oouoo a grege se gregor

  • 663

    REBATIR v contradico> Que debe rebatirse: vo,,ov in disceptationem revocandus

    REBELARSE v,v excuso ha-

    benas>Con otro: uv,uv simul ad defectionem traho

    REBELDE v,o,;v,ou ; oo,o,ov; o,,

    v; o,o,ov qui non est impe rri patiens,rebellis> Domar al rebel de: subjicio reluctantem>

    REBELDA v,o, rebellio> Falta de comparecencia en juicio: desertum vadimonium

    REBELIN v,,,defectio,rebellio> Incitar a la rebe lin: o,uvv,uv sollicito ad defectionem>

    REBOSAR ,ov,u, v,vo,vo, superfluo,exundo> Con exceso o, vehemen- ter exundo> Mucho: valde redubndo> Que rebosa: o, o,ov praeter effluens

    REBOTAR u,o resilio

    REBOTE ,, actio insilien di in

    REBUSCA u,o, racematio

    REBUSCAR inquiro

    REBUZNAR oo,o rudo> Que rebuzna: ,,v; - ,o; ,oo, qui rudit>

    REBUZNO ,o,; , ruditus RECAER ov,o reci- do> Que recae sobre s mismo: u,u, in se recidens

    RECADA o,, morbi repe titio

    RECADO,el que ha recado , relapsus

    RECALENTAR uvv calorem adjuvo

    RECAPACITAR vu,-,-; ov,v repeto,animo voluto

    RECAPITULACIN v,u- ,, redactio in summam

    RECAPITULAR oou,,u summatim recenseo

    RECAUDACIN de contribuciones,tribu- tos,rentas: v,v,o- o,,; o,, tributi exac tio

    RECAUDADOR uoo,uoooo,ou,; ,o,; o,,; o,ou,; o- ,o,; o,oo,; - ,o,; ,ou,; , o,; ,o, tributorum collector> De la quinquagsima parte vooo,ou, quinquagessi- mae partis exactor> De las rentas p blicas,recaudadores civiles: vou,; o,o,- ,o vectigalium redemptor, civi- lium pecuniarum quaestores> Jefe de los recaudadores pblicos: - v,ou,; v,ou, publicano- rum magister> Perteneciente a los re caudadores: v,,v ad publi- canum pertinens

    RECAUDAR ooo,,oo tributos colligo

    RECELAR o caveo

    RECELARSE o,o,u- o,o revereor,caveo,suspec- tum habeo

    RECELOSO oo,oo,o, ov suspicax

    RECEPCIN vo,oo,o, o,o,oo,,; - ,,; ,o,; o,,; ,, susceptio

  • 664

    receptio> Preparativos de recepcin: o,, apparatus quo quis ex- cipitur

    RECEPTCULO ooov,oov,ou, ; v,,; o,o, receptaculum

    RECHAZABLE o,o,ov; oo- oov ablegandus,rejiciendum> In- digno de que le hablen: oo,ov non alloquendus

    RECHAZADO oo,o,ov rejectus> Que debe ser rechazado: oo,ov rejiciendus

    RECHAZAR `,`,, ,-,,v, v,vu,v,v, oo,oo,vu,-v,-,,vo,- ,,uv,,- vo (cubito repello),projicio