día das letras galegas 2014 - seminariogalan.orgseminariogalan.org/2014/terceirociclo.pdf ·...

XOSÉ MARÍA DÍAZ CASTRO. LETRAS GALEGAS, 2014 1

Terc

eiro

Cic

lo P

rim

aria

Día

das

letr

as g

aleg

as 2

014


GRUPO DE TRABALLO «LINGUA E POESÍA. XOSÉ DÍAZCASTRO NO DÍA DAS LETRAS»Barca Gómez, MartaPedrosa Moreno, JulioMagalhaes Alonso, LauraPena Sánchez, IvánDomínguez Pérez, LuísaAndrés Losada, Rosa MaríaSuárez Hermida, Mario RamónGuitián Valeiro, FranciscoHerrero Mayor, Armando XoséSantiso Andrade, Paz

GRUPO DE TRABALLO «XOSÉ DÍAZ CASTRO NA REDE.ACTIVIDADES TICS INFANTIL E PRIMARIA»Barca Gómez, MaríaVidal Dopazo, María JoséPicado Rodríguez, José AntonioGuimarey Cedeira, Eva RaquelHortas González, IsabelFélix Cedeira, María del CarmenRodríguez Rodríguez, CarlosFernández de Sanmamed Maneiro, Mª JoséOjea Montes, María PilarVidal Bariego, Laura

COLEXIOS PARTICIPANTESCEIP Galán, de Oseiro-ArteixoCEIP Milladoiro, de MalpicaCEIP Montel Touzet, da CoruñaCEIP O Cruce, de CercedaCEIP Pardo Bazán, da CoruñaCEIP Ponte dos Brozos, ArteixoCEIP Portofaro, de CambreCEIP Torrente Ballester, de SigrásCEIP W. F. Flórez, de CambreCPI O Cruce, de CercedaCRA de Culleredo

ASESORÍA PEDAGÓXICACelina Santamaría Recio

MAQUETACIÓN E DESEÑO GRÁFICOManuel Paz Anido (www.edugaliza.org)

AGRADECEMENTOSÁ Real Academia Galega, á Asociación CulturalXermolos de Guitiriz, a Nélida, a Carlos GallegoDomínguez, a María Bao Fente, a AlejandraCampo Penín, a Maryem Sali Duque pola súacolaboración, paciencia e xenerosidade.

Día

das

letr

as g

aleg

as 2

014

EDITASeminario Permanente de Formación do Profesorado doCEIP Galán, Oseiro-Arteixo (A Coruña)www.seminariogalan.org


Xosé María Díaz Castro naceu na parroquia dosVilares, do concello de Guitiriz, o 19 de febreiro de1914, sendo o terceiro de catro irmáns.Procedía dunha familia labrega polo que Xosé Maríativo que traballar en todo tipo de faenas agrícolas.Os seus primeiros estudos realizounos na veciña es-cola de Buriz e continuounos na súa aldea natal, na«Escola da Conchada», construída cos cartos envia-dos polos seus veciños emigrados en Cuba.Aos quince anos ingresou no Seminario de Mondo-ñedo para seguir os estudos de crego e alí escribiuos seus primeiros poemas, chegando a publicar al-gúns no xornal «El Progreso Villalbés», de Vilalba,en Lugo.Ao deixar o Seminario rematou o bacharelato e estu-dou na Universidade de Salamanca, Filosofía e Le-tras. Dedicouse ao ensino e a estudar diferentes idio-mas, traballando como tradutor en Madrid, ondechegou a ser o encargado dos servizos de traducióndo Ministerio da Gobernación.É autor dun único libro de poemas en lingua galega,«Nimbos», editado no ano 1961 e no que amosa asúa preocupación por Galicia e polos problemas detodo ser humano, a vida, a morte e o paso do tempo.Díaz Castro pertence á chamada Xeración do 36 xun-to a Carvalho Calero, Celso Emilio Ferreiro e AquilinoIglesia.Este ano a Real Academia Galega dedícalle o Díadas Letras Galegas pola defensa e uso que fixo donoso idioma.

Xosé María Díaz Castro

Capa de Nimbos, únicolibro publicado porDíaz Castro.

XOSÉ MARÍA DÍAZ CASTRO 3º CICLO


ONDE VIVIMOS?

1.- Xosé Díaz Castro naceu nunha parroquia. Serás quen de atopar nes-ta sopa de letras outras palabras do mesmo campo semántico?

2.- A que idade entrou Díaz Castro no Seminario ? En que localidade?

3.- A que universidade foi?

4.- En que Ministerio traballou?

5.- Cal é a temática do seu libro «Nimbos»?

Q V R Ñ I T P O L T U

C I D A D E B E E Q R O

H L O C A L I D A D E N

Ñ A T I P E S A D O E C

X L U T U H B E O P E E

L U G A R G A D L F E L

Ñ E R Ñ I H R E E S P L

R U Q H G I R Ñ O U Q O

U P O L Q T A I R T Ñ H

C

QUE SABES DE DÍAZ CASTRO?

VILA

LUGAR

CIDADE

CONCELLO

LOCALIDADE

BISBARRA


FACEMOS UN ENCRUCILLADO?

HORIZONTAIS 1.- Cidade onde traballou Díaz Castro como tradutor. 2.- Concello no que naceu. 3.- Nome da escola da súa aldea natal. 4.- Nome da escola onde realizou os seus primeiros estudos. 5.- País onde estaban emigrados os veciños de Xosé Díaz Castro que enviaron os cartos para construír a escola da Conchada. 6.- Universidade na que estudou. 7.- Título do seu único libro. 8.- En Salamanca estudou Filosofía e ... 9.- Traballou no Ministerio da...10.- Xornal no que publicou os seus primeiros poemas.

1 D

2 I

3 A

4 Z123456789123456789123456789123456789123456789123456789123456789123456789123456789

5 C

6 A

7 S

8 T

9 R

10 O

1.- MADRID 2.- GUITIRIZ 3.- CONCHADA 4.- BURIZ 5.- CUBA 6.- SALAMANCA 7.- NIMBOS 8.- LETRAS9.- GOBERNACIÓN 10.- PROGRESO


¡Terra sucada, poemade cen versos na outonía!Orballa na cal, no escurocamiño de tantas vidas...

Ferve o grau, pulo enterradoda espranza, nena dormida.¡Terra do ceo arrincada!Chora a terra desterrada,terra arada, nai perdida.

TERRA SUCADA Xosé María Díaz Castro

COMPRENDICHES O POEMA?

6.- Escribe a pregunta para cada unha destas respostas.

- Na outonía.

- Na cal.

- O grau.

- Dormida.

- A terra desterrada.

?

?

?

?

?


8.- Localiza nesta sopa de letras os nomes de oito palabras relacionadascoas poesías.

7.- Neste rebumbio de palabras relacionadas coa chuvia metéronse catroque non teñen nada que ver con elas. Poderías localizalas? Dúas pistas:as catro son trisílabas e teñen a consoante «t». Escribe as catro palabrasintrusas.

S

O

N

E

T

O

E

T

R

Q

C

P

I

D

P

S

I

Ñ

E

T

I

E

Q

E

T

R

P

R

O

L

C

L

T

R

I

O

T

S

Q

U

G

H

O

M

Q

S

I

N

A

L

E

F

A

U

O

L

R

R

R

T

A

Q

L

Ñ

A

E

T

Ñ

Q

E

R

T

U

B

V

E

R

S

O

O

E

P

O

U

T

F

U

R

Ñ

H

I

L

R

O

M

A

N

C

E

patiñeira

cantante

babuxa

zarrapallada

poallo

marmaña

borralla

babuña

orballo

píntega

pantalla

cantina

zarzallo

froallo

SONETOVERSORIMAROMANCESINALEFAESTROFAOCTOSÍLABOCUARTETO


HORIZONTAIS1.- Camiño que se percorre, treito.2.- Inclinación por unha persoa.3.- Parte dun edificio que queda baixo terra.4.- Ser celestial creado por Deus.5.- Corrente de aire.6.- Espazo de terreo para ir dun lugar a outro.VERTICAIS1.- Anaco, parte ou porción pequena dunha cousa partida.2.- Composición literaria, xeralmente en verso.

9.- O millo é un vexetal que hai que sementar e unha galiña é un animalque, evidentemente, non se pode sementar. Arrodea e colorea as cousasque poderiamos sementar.

ENCRUCILLADO

VERTIC

AIS: 1.- FR

AGM

ENTO

2.- POEM

AH

OR

IZON

TAIS

: 1.- TRAXEC

TO 2.- AM

OR

3.- ALICER

CE 4.- AN

XO 5.- VEN

TO 6.- C

AMIÑ

O

2

1

F

C

O

C

O

O

A

E

1

2

3

4

5

6

MILLO QUENLLA CAN PATACA SARDIÑA TRIGOCHÍCHARO RAPOSO CEBOLA VACA GATO ALLO

PEMENTO TOUPA REPOLO TIRABEQUE ZAPATO


10.- Completa con palabras do poema e sairache un refrán.

11.- Galicia foi sempre terra agrícola. Di cales destes produtos se semen-tan e cales son os que se plantan.

TRIGO CENTEO PATACA LEITUGA PEMENTO FABAS

T

11

R

23

R

1

S

7

C

4

D

21 9

D

8 20

C N

12

V

10

R S S N

24 2

T N

6

N T R R DP

22

L

N AO R B

16

L L

22

C L

17

C M

5

Ñ D E T N T S V

15

D

13

S

22

,F R V O G

3

R

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Q

18 19 20 21 22 23 24

SEMÉNTANSE PLÁNTANSE

, P

20

M

5 14

,

19

S C R

C

TF

L

PP


Estes non son poemas, nin cimentosde poemas siquera. Son fragmentosde min mesmo perdidos,coma ventos fuxidos,por antigos camiños esquecidos:¡Díaz Castro perdido no traxeitodun recordo moi longo, recolleitopor un anxo e salvadonalgún intre de amor desesperado!

COMA VENTOS FUXIDOS Xosé María Díaz Castro


12.- Se non son poemas, nin cimentos, que son?

13.- Que adxectivo acompaña a «ventos»?

14.- Onde se perde Díaz Castro?

15.- Por quen é recollido?


16.- Todos os edificios precisan alicerces, os famosos cimentos. Sabe-rías citar o nome de seis edificacións que teñen alicerces? Localízaosnesta sopa de letras.

17.- Une os sinónimos e os antónimos coas palabras da caixa central.

OS EDIFICIOS

ANTÓNIMOS E SINÓNIMOS

PRIVADO

ESCAPADO

OLVIDADOS

LIBRADOS

AGARDADO

RECADADO

I

A

I

A

F

A

P

G

D

E

F

C

L

A

R

F

P

A

O

P

Z

E

H

O

R

R

E

O

X

D

M

L

T

N

A

A

R

B

R

E

D

S

A

S

A

S

L

R

D

B

V

L

A

L

E

F

O

A

T

S

O

R

Ñ

PERMANENTES

LEMBRADOS

DESESPERADO

DESCOLOCADO

COLLIDO

ATOPADOS

PERDIDOSFUXIDOSESQUECIDOSSALVADOESPERADORECOLLIDO


O ENCRUCILLADO

18.-Completa o encrucillado dos ventos lendo a definición de cada undeles.

HORIZONTAIS1.- Vento que se produce polo mar da China ou no océano Índico, entrexullo e outubro.2.- Vento moi forte que non chega a ser declarado temporal.3.- Gran tempestade que acontece en rexións tropicais ou subtropicais.4.- Vento de pouca intensidade.5.- Vento moi forte en forma de remuíño ascendente que ocorre poloxeral nas zonas temperás do hemisferio norte.

VERTICAIS1.- Vento impetuoso e temible que xira en círculos.2.- Ventos que se producen no sur e suroeste de Asia.

HORIZONTAIS: 1.- TIFÓN 2.- VENDAVAL 3.- CICLÓN 4.- BRISA 5.- TORNADOVERTICAIS: 1.- FURACÁN 2.- MONZÓN

2

4 B

5

1

D

3

R

1

F

L

2

Z


Non sei por qué me deron esta mañá vidradachea de alas de pomba.Foi, se cadra, un grande anxo esquencido que tivodó destes ollos cansos.

Non sei por qué me deron esta tarde tan cenzacunha fonte no medio.Quezais nunha batalla sen nome oieu a Virxevoz que Ela coñecera.

E esta noite baixiña con mil ventás acesas,¡e baixo dela un leito!Quezais Deus, tendo dó da noite que hai en min,variou soles e mundos...

QUEZAIS Xosé María Díaz Castro

19.- De que está chea a mañá vidrada?

20.- Como están os ollos?

21.- Onde está a fonte?

22.- Cantas ventás están acesas?



COMO É CADA UN?

O DÍA POR DIANTE

M

I

S

O

L

P

O

R

A

A

M

A

Ñ

A

P

S

I

T

D

A

M

E

N

C

E

R

A

R

Ñ

L

C

L

H

R

F

R

U

A

B

R

E

N

T

E

D

G

N

O

I

T

E

C

X

E

A

C

D

R

R

M

X

S

C

D

I

G

T

Ñ

N

E

A

E

A

Ñ

Ñ

E

R

S

O

L

R

T

A

R

D

E

U

R

B

H

M

E

D

I

O

D

I

A

E

23.- Localiza nesta sopa de letras o nome de once partes do día.

24.- Une cada animal co adxectivo axeitado.

guepardo

elefantexirafatartaruga

can

intelixente fiel

alta

traballadora

lenta

rápido formiga

MADRUGADA MAÑANCIÑA ALBA ATARDECER SOLPOR MAÑÁ AMENCER ABRENTE NOITE TARDE MEDIODÍA

día das letras galegas 2014 - seminariogalan.orgseminariogalan.org/2014/terceirociclo.pdf ·...

Documents